ΓΒΡΑΒΕΙΟ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΔΟΚΙΜΙΟΥ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΡΕΣΒΕΙΑΣ

Ζούμε στον εικοστό πρώτο (21ο) αιώνα, τον αιώνα των αντιφάσεων. Κατά τον αιώνα που πραγματο-ποιήθηκαν καταστροφικοί πόλεμοι, αλλά και πληθώ-ρα ειρηνιστικών διακηρύξεων. Αυτός υπήρξε αφενός ο αιώνας της τραγωδίας, μα αφετέρου και ο αιώνας της

ελπίδας, της δικαίωσης. Τώρα, λοιπόν, που καλούμαστε να ζήσουμε και να δραστηριοποιηθούμε σ ένα σύγχρονο πολυπολιτισμικό περιβάλλον, αντιμετωπίζουμε πολλές προκλήσεις. Πολλοί είναι οι κίνδυνοι που απειλούν να διαβάλουν με θεμιτά και αθέμιτα μέσα τη Ρωμιοσύνη μας, το έθνος μας, τον Ελληνισμό μας. Ζούμε σ’ έναν κόσμο ρευστό και συγκεχυμένο, σ’ έναν μετά-εθνικό αστερισμό, σε μία παγκοσμιοποιημένη κοινωνία, όπου πρότυπα ζωής και πανανθρώπινες αξίες διαχέονται παντού, ακατάπαυστα. Καλούμαστε εμείς, λοιπόν, ως οι σύγχρονοι ευρωπαίοι πολίτες να συνδυάσουμε γόνιμα τον ελληνι-κό πολιτισμό με τις πανανθρώπινες αξίες, που εδράζονται στις ψυχές όλων μας. Πέρα απ’ αυτό, εξίσου σημαντικός μας στόχος πρέπει να είναι και η διαφύλαξη της εθνικής μας ταυτότητας, αυτής που με τόση αγάπη μάς μύησε στον αγώνα για απόκτηση της ελευθερίας και μας νουθέτησε με πράξεις ιερές! Για το αύριο, λοιπόν, τους απογόνους μας, ας γίνει ό, τι καλύτερο, για να τους καταστήσουμε ενεργούς, δημοκρατικούς και συνειδητούς πολίτες σε μία επανενωμένη πατρί-δα, μία δημοκρατική ενωμένη Ευρώπη!

Αδιαμφισβήτητα, η κοινωνία στην οποία είμαστε ενταγμένοι, είναι παγκοσμι-οποιημένη. Άνθρωποι, αξίες και αγαθά διακινούνται ακατάπαυστα, αλληλοπλέ-κονται και αλληλεπιδρούν. Επιπλέον, στη σημερινή εποχή, κατά την οποία η τεχνολογία καλπάζει, γνώσεις, υπηρεσίες, πληροφόρηση και ψυχαγωγία απο-τελούν κοινό αγαθό για τον κάθε άνθρωπο της ανεπτυγμένης κοινωνίας. Η πο-λιτική ενοποίηση των χωρών δεν είναι μία χίμαιρα, μία ουτοπία. Αντίθετα, είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την ομαλή και ειρηνική συμβίωση των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μία έκφανση, λοιπόν, της παγκοσμιοποίησης

αποτελεί και η διαμόρφωση πολυπολιτισμικών κοινωνιών. Ο όρος «πολυπολιτισμικότητα» αυτός καθεαυτόν δηλώνει τη συ-νύπαρξη σε μία κοινωνία, ποικίλων κοινωνικών ομάδων με διαφορετικά εθνικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα. Λέγοντας, όμως, συνύπαρξη, πρέπει να τονιστεί ότι νοείται η αρμονική ενσωμάτωση των ξένων λαών στη χώρα φιλοξενίας τους με τρόπο που να λειτουργούν ομαδικά, ως ενιαίο, αδιάσπαστο σύνολο και για κανέναν λόγο δεν νοείται η αφομοίωσή τους.

Αδαμαντία Παπαμιχαήλ,

Παγκύπριο Λύκειο

Λάρνακας

ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ

2014-2015

Αυτοί, λοιπόν, οι δύσμοιροι άνθρωποι, οι μετανάστες, που ταλαιπωρούνται κα-θημερινά μέσα στα πλοία και τις θάλασσες, προσπαθώντας να διασφαλίσουν ένα καλύτερο αύριο σ’ αυτούς και στις οικογένειές τους, τι φταίνε; Αυτοί που στο άκουσμα «Δύση» πιστεύουν ότι είναι ένας παράδεισος με όλα τα αγαθά και επι-θυμούν να έρθουν σ’ αυτήν, τι αδίκημα ακριβώς διαπράττουν; Φυσικά, κανένα! Είναι ανθρώπινο δικαίωμα να έχουν ελεύθερη διακίνηση και να κυνηγούν ένα καλύτερο, πιο φωτεινό μέλλον. Συνεπώς, κανένας από εμάς δεν έχει το δικαίω-μα να καταπατά αυτό το πανανθρώπινο δικαίωμα.

Σαφώς, ανάμεσα στις προαναφερθείσες έννοιες υπάρχει άμεση σύνδεση και αλληλουχία. Διότι ελληνισμός και αξίες πάνε μαζί! Κι αυτό, διότι ο ελληνικός πο-λιτισμός είναι η γενέτειρα υψίστων ιδανικών των ιδανικών εκείνων που μπορούν με φροντίδα να γαλουχήσουν τον κάθε Έλληνα και γενικότερα τον κάθε Ευρω-παίο. Ένα είναι, λοιπόν, σίγουρο: πως μέσα από τη μακραίωνη και πολυσήμα-ντη πορεία του Ελληνισμού αναδύεται μια σχέση διαχρονική, ανάμεσα σ’ αυτόν και στις πανανθρώπινες αξίες, πάνω στις οποίες εδραιώνεται το δημοκρατικό πολίτευμα. Αυτή τη σύνδεση ενισχύουν και διάφοροι πολιτειακοί φορείς, όπως η Εκκλησία, η Παιδεία, τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, η οικογένεια και πολλοί άλλοι. Με τη σημαντικότατη αρωγή τους, η εθνική μας ταυτότητα, η μνήμη και η ιστορία μας μπορούν κάλλιστα να διαφυλαχθούν. Έχουν, επίσης, τη δυνατό-τητα να διαμορφώσουν τους πολίτες του αύριο, τους σύγχρονους Ευρωπαίους που θα είναι πολύπλευρα έτοιμοι να βγουν στην ευρωπαϊκή κοινωνία με όλα τα εφόδια για επιτυχία. Και αυτό, διότι οι αξίες του Ελληνισμού πλάθουν άτομα υπεύθυνα, ηθικά, μα πολύ περισσότερο, ικανά να ανταποκριθούν στις σύγχρο-νες προκλήσεις του εικοστού πρώτου (21ου) αιώνα.

Ζούμε στην εποχή της πολύπλευρης ανάπτυξης, των ραγδαίων αλλαγών και των πολυτάραχων εξελίξεων. Το ραντεβού της Κύπρου με την Ιστορία, όπως εύ-στοχα έχει ονομαστεί, πραγματοποιήθηκε με την ένταξη της Κύπρου μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτή, όμως, η αλλαγή έκανε επιτακτικότερη την ανάγκη για αλλαγή σε όλους τους τομείς του βίου. Εξάλλου, κυρίαρχο στοιχείο της επο-χής μας είναι η προσκόλληση και η υποδούλωση στα υλικά αγαθά, στο χρήμα και στην πλασματική «ευτυχία» που αυτοί προσφέρουν. Ακόμη, καθημερινά βι-ώνουμε μία αγχώδη και υπερ-εντατικοποιημένη ζωή, υποδουλωμένη σ’ έναν καθαρά τεχνοκρατικό τρόπο ζωής. Η κοινωνία μας έφτασε στο ακραίο ηθικά σημείο να θυσιάζει πανανθρώπινες αξίες στον βωμό πρόσκαιρων ιδανικών, υλικού πλούτου και ευμάρειας. Όμως, αξίζει να σημειωθεί πως αυτή η διεφθαρ-μένη κατάσταση παραγκώνισε παντελώς την ηθική διάσταση της ζωής μας. Αξί-

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΔΟΚΙΜΙΟΥ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΡΕΣΒΕΙΑΣ

ες και ιδανικά απεμπολούνται ασύστολα μπροστά στις σύγχρονες προκλήσεις που προβάλλει η σημερινή ευρωπαϊκή μας οικογένεια!

Κατ’ αρχάς, στη σημερινή εποχή κυριαρχεί η κρίση αξιών. Ύψιστες αξίες, κο-ρωνίδα των οποίων είναι η αγάπη, ξεπουλούνται, προκειμένου να ικανοποι-ηθούν τα συμφέροντα των μεγάλων, των δυνατών μα ταυτόχρονα και οι δικές μας κίβδηλες ανάγκες. Διότι, όπως είχε πει και ο ινδός πολιτικός Μαχάτμα Γκά-ντι, «η γη παράγει αρκετά, για να ικανοποιήσει τις ανάγκες του ανθρώπου, όχι όμως την απληστία του». Προβάλλονται ψεύτικες αξίες στον απλό κόσμο και μ’ αυτόν τον ύπουλο τρόπο ετεροκατευθύνεται ο λαός. Ποδηγετείται η κοινή γνώ-μη, νοθεύεται η ποιότητα ζωής. Αλλά, γι’ αυτήν την κατάσταση ποιος ευθύνε-ται; Μήπως οι μεγαλοεπιχειρηματίες, οι εταιρείες που προωθούν συμφέροντα; Ή μήπως η σύγχρονη κοινωνική ζωή; Δυστυχώς, δεν είναι κανείς απ’ αυτούς! Η πραγματική αιτία κρύβεται μέσα μας! Διότι, εάν στεκόμασταν αμετακίνητοι στα τείχη του Ελληνισμού και πολεμούσαμε σθεναρά όποια «πρότυπα» μας διαφθείρουν, δεν θα οδηγούμασταν σ’ αυτό το έσχατο σημείο στο χείλος τους γκρεμού της απανθρωπιάς!

Επιπρόσθετα, σημαντική μάστιγα της σημερινής εποχής είναι η πολιτική κρί-ση που λαμβάνει χώρα στην Κύπρο μας, σ’ αυτό το ταλαίπωρο νησί. Αποτελεί πλέον, αδιάψευστο γεγονός το ότι οι σύγχρονοι πολιτικοί ηγέτες δεν έχουν την πρέπουσα συμπεριφορά, δεν έχουν ανεπτυγμένα τα ιδανικά εκείνα που απαι-τούνται για τη σύνθεση προσωπικοτήτων που κρατούν τα ηνία μιας χώρας. Και αυτό δεν αποτελεί, σε καμιά περίπτωση, μεμονωμένο περιστατικό του σήμε-ρα! Αποτελεί διαχρονικό φαινόμενο, καταγεγραμμένο στην παγκόσμια ιστορία. Νοιαζόμενοι για την ικανοποίηση των κατεξοχήν δικών τους συμφερόντων, πα-ραγκωνίζουν τις ανάγκες του καθημερινού πολίτη, αυτού που χρειάζεται όντως βοήθεια. Έτσι, τον αφήνουν κυριολεκτικά στα δόντια του κάθε σύγχρονου τέ-ρατος, που απειλεί να τους στερήσει τη ζωή τους και δεν προσφέρονται να του δώσουν, ούτε για μια στιγμή ένα χέρι βοηθείας, να τον τραβήξουν απ’ την άβυσσο των κακών και να τον διασώσουν.

Σίγουρα, ο Ελληνισμός, με τη μακραίωνη ιστορική πορεία που έχει, μπορεί να αντιταχθεί σ’ όποιον κίνδυνο απειλεί να διαβάλει τις πανανθρώπινες αξίες της Ευρώπης μας. Ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός είναι μια αστείρευτη πηγή γνώ-σεων και αξιών. Η ελευθερία, η ειρήνη, η ισότητα και η έννοια του μέτρου είναι μερικές από τις αξίες που αναδύονται από τον πολιτισμό μας, τον τόπο που μας γέννησε, αυτόν τον τόπο «τον μικρό τον μέγα». Τα ιδανικά που διδάσκει ο Ελληνισμός είναι οι σωσίβιοι λέμβοι που μας χαρίζουν τη ζωή σε καιρούς δύ-

σκολους, χαλεπούς και μας ωθούν να συνεχίσουμε με ενδυναμωμένη πνοή τον προσωπικό και εθνικό μας αγώνα. Γιατί, χωρίς το έθνος μας θα ήμασταν δέντρα δίχως ρίζες και καρπό, μηχανές δίχως ηλεκτρισμό…! Αν χάναμε το έθνος μας, ποιοι θα ήταν οι φάροι που με ασφάλεια θα καθοδηγούσαν το ευρωπαϊκό καρά-βι -όπου επιβαίνουμε- στο λιμάνι της δημοκρατίας και της ενεργούς συμμετοχής στα κοινά;

Η προσφορά και η αρωγή του Ελληνισμού στην οικουμένη είναι δαιδαλώδης. Ολόκληρος ο παγκόσμιος πολιτισμός έχει τις ρίζες του βαθιά βαλμένες στη μι-κρή μας χώρα. Διότι η Κύπρος μας, αυτό το πολυτάραχο νησί, αν και αποτελεί το κατεχόμενο κομμάτι της γηραιάς ηπείρου, ως η προέκταση του ελληνιστικού πνεύματος μπορεί να δώσει πολλά στη σύγχρονη ευρωπαϊκή οικογένεια. Ας μην ξεχνάμε πως η Ελλάδα είναι η γενέτειρα της δημοκρατίας. Ακόμη, οι αρχαίοι Έλληνες συνέβαλαν σ’ όλα τα μήκη και τα πλάτη στην κατοχύρωση μεγάλων αν-θρώπινων αξιών και τις εδραίωσαν ως τρόπο ζωής! Οι προβληματισμοί τους, ως οι πιο πρωτοποριακοί, απασχόλησαν έντονα το ελληνικό πνεύμα, τη στιγμή που οι υπόλοιποι λαοί ζούσαν σε πρωτόγονες καταστάσεις. Το πολίτευμα της δημοκρατίας μάς έδωσε το δικαίωμα να ζήσουμε ως Ελεύθεροι Άνθρωποι και να αναγεννηθούμε μέσα από την πυρά της τυραννίας. Από τον πέμπτο κιόλας αιώνα, τον «χρυσούν αιώνα του Περικλή», κατοχυρώθηκε η πολιτειακή αυτή κα-τάσταση, εδραιώνοντας ταυτόχρονα την ανάγκη πολιτικοποίησης του ατόμου. Επομένως, μπορούμε να ισχυριστούμε χωρίς υπερβολή, ότι οι πρόγονοί μας έθεσαν τις βάσεις για τη δημιουργία του πολιτισμού, οδηγώντας τον Άνθρωπο από τον σκοταδισμό στο φως, από την άγνοια στη γνώση.

Η μακραίωνη αυτή, λοιπόν, παράδοση του Ελληνισμού έχει γερά θεμέλια, όπου μπορεί κάλλιστα να στηρίξει τη διαμόρφωση δραστήριων ευρωπαίων, οι οποίοι καλούνται να ζήσουν και να ενεργήσουν σ’ ένα πολυπολιτισμικό πλέον περιβάλλον. Εξάλλου, όπως ο Φώτης Κόντογλου είχε πει, «ένας λαός που έχει χάσει την παράδοσή του είναι σαν τον άνθρωπο που έχει χάσει το μνημονικό του, που έχει πάθει αμνησία». Στην Ελλάδα ήταν που απέκτησε ουσιαστικό περιεχόμενο ο πολιτικός βίος. Εδώ έλαβαν σάρκα και οστά οι έννοιες πόλη, πολίτης, ισηγορία και παρρησία εδώ καλλιεργήθηκαν με το αίμα και τις θυσίες των Ελλήνων, τη στιγμή που οι υπόλοιποι λαοί άναβαν ακόμη φωτιά με τις πέ-τρες. Ήδη από την αρχαία Αθήνα, όλοι είχαν το δικαίωμα να συμμετέχουν στο πολιτικό γίγνεσθαι και να εκφράζουν ελεύθερα τις απόψεις τους. Εξάλλου, όπως είχε πει και ο Βολταίρος, «η ελευθερία της σκέψης και της έκφρασης είναι η ζωή της ψυχής». Συνεπώς, μπορεί εύκολα να γίνει αντιληπτό, πως η δημοκρατία και η ελεύθερη έκφραση «επιβάλλονται» στις μέρες μας σ’ αυτό το σύγχρονο πο-

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΔΟΚΙΜΙΟΥ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΡΕΣΒΕΙΑΣ

λυπολιτισμικό περιβάλλον. Πρέπει να προωθηθεί το ενδιαφέρον για τα «κοινά και τα ίδια», δηλαδή, τόσο τις υποθέσεις της κοινωνίας όσο και τις προσωπικές μας υποθέσεις. Ο ελληνικός πολιτισμός διδάσκει νυχθημερόν στον Έλληνα να μην εφησυχάζει, αλλά να ενδιαφέρεται, να αγωνίζεται και να συμμετέχει στην προώθηση του κοινού καλού. Διότι «εμείς θεωρούμε αυτόν που δεν συμμετέχει στα κοινά, όχι φιλήσυχο, αλλά άχρηστο πολίτη», ο οποίος δρα παρασιτικά για την πόλη του.

Επιπλέον, το μέτρο και η «αριστοτέλεια μεσότης» είναι πολύ βασικά στοιχεία του Ελληνισμού της Κύπρου μας. Ο ελληνικός πολιτισμός είναι ο κατεξοχήν πολιτισμός του μέτρου, ο οποίος το καθιέρωσε ως κανόνα και ως πρότυπο τρό-που ζωής. Τα «μέτρω χρω», «μέτρον άριστον» και «μηδέν άγαν» αποτέλεσαν και αποτελούν αιώνιες επιταγές και υποθήκες. Στη σημερινή εποχή, στον αιώνα δηλαδή του υπερκαταναλωτισμού και της αποχαλίνωσης του μέτρου αποκτούν ζωτική σημασία. Οι αρχαίοι Έλληνες ήταν αυτοί που δίδαξαν στον κόσμο πως η συγκίνηση προέρχεται απ’ το απλό, το λιτό και όχι από το περίτεχνο το λαβυριν-θώδες. Η αποφυγή των υπερβολών και η καθιέρωση της αναλογίας αποτελούν αιώνια πρότυπα καλλιτεχνικής δημιουργίας. Σκοπός του Έλληνα δεν ήταν μόνο να τέρψει αισθητικά, αλλά μέσα από το ωραίο να προβληματίσει. Να μετουσι-ώσει σε πράξεις τα λόγια του, να σμιλεύσει περίτεχνα το μάρμαρο της ψυχής του και να εμφυσήσει σ’ αυτό πνοή ζωής. Ως εκ τούτου, γίνεται αντιληπτό πως η εφαρμογή του μέτρου φέρνει αρμονία. Αντίθετα, όμως, η υπέρβασή του είναι η σύγχρονη ύβρη, που δεν θα αργήσει να ακολουθηθεί από τη σκληρή τίση.

Ταυτόχρονα, το ιδανικό του διαλόγου είναι το άλφα και το ωμέγα στις προ-τεραιότητες κάθε σύγχρονου Έλληνα, κάθε αυριανού παγκοσμίου πολίτη. Ως το μέσο ειρηνικής επίλυσης των παντός είδους προβλημάτων, συμβάλλει στην ομαλή συμβίωση όλων των εθνών χωρίς τη χρήση βίας. Ακόμη, διασφαλίζει στον πολίτη ελευθερία σκέψης και έκφρασης, αγαθό σημαντικότατο γι’ αυτόν, καθώς «είναι αδύνατο να θεωρείται ελεύθερος αυτός που είναι δούλος στα πάθη του και κυριαρχείται από αυτά», όπως είπε και ο Πυθαγόρας. Πρέπει να άρχει και όχι να άρχεται απ’ αυτά, αλλιώς θα καταλήξει στο βάραθρο και θα πρέπει να αποχαιρετήσει οριστικά τη δική του Αλεξάνδρεια. Με τη χρήση και την αξιοποί-ηση του διαλόγου αποκαλύπτεται η γυμνή αλήθεια, ενώ παράλληλα αποδυνα-μώνεται ο δογματισμός, η αδιαλλαξία και ο πόλεμος. Ο Σωκράτης καθιέρωσε τον διάλογο ως μέσο έρευνας και διδασκαλίας και από τότε μέχρι σήμερα αυτός είναι που αποτελεί την αποτελεσματικότερη μέθοδο επίλυσης των διαφόρων κοινωνικοοικονομικών προβλημάτων.

Για αιώνες η ελληνική ιστορία γραφόταν με αίμα στα πεδία των μαχών, που έφεραν ονόματα θρυλικών πόλεων. Δεν υπήρχε η σημερινή διαφθορά, δεν γρα-φόταν με μελάνι στις πόλεις όπου υπογράφονται οι ιδρυτικές και τροποποιητικές συνθήκες. Οι εθνικοί αγώνες που έγιναν και θα γίνουν σ’ αυτόν τον τόπο είναι που μας κρατάνε ζωντανούς και δίνουν πολύσημο νόημα στη ζωή μας. Διότι, «ναι, η πιο μεγάλη απόφαση της ζωής μας είναι η απόφαση του θανάτου μας», αφού «όταν μπορείς να τον αποφύγεις και συ τον διαλέγεις», κάνεις κάτι πέρα από τις ανάγκες τις δικές σου. Παλεύεις για τη σωτηρία και την παλιγγενεσία του έθνους σου. Θυσιάζεις το αίμα σου, το αίμα του αδελφού σου για την ελευθερία αυτής της γης, εφόσον γνωρίζεις από προσωπική εμπειρία πλέον, πως «για να γυρίσει ο ήλιος, θέλει δουλειά πολλή, θέλει νεκρούς χιλιάδες, θέλει κι οι ζωντανοί να δίνουν το αίμα τους». Αλήθεια, πόσο αίμα χύθηκε στην ελληνική γη; Πόσες μάνες έκλαψαν μπροστά στο μνήμα του παλικαριού τους, που θυσιάστηκαν για τη σωτηρία του Έθνους; Πόσοι πόλεμοι και πόσες μάχες έγιναν απ’ τον Έλληνα για διασφάλιση της ελευθερίας του; Πραγματικά αναρίθμητοι! Όντως καταλή-γουμε στα λόγια του Κ. Π. Καβάφη «τιμή σ’ εκείνους που στη ζωή των όρισαν και φυλάγουν Θερμοπύλες».

Αν όμως δούμε το θέμα και από άλλη οπτική γωνία, βλέπουμε και συνειδη-τοποιούμε το πλήθος των κατακτητών που ήρθαν και παρήλθαν απ’ αυτόν τον ιερό τόπο, την Κύπρο μας. Με αυτήν την αντιμετώπιση παίρνουμε θάρρος και νιώθουμε βαθιά μέσα μας το αίσθημα της εθνικής περηφάνιας. Διότι «η γης δεν έχει κρικέλια για να την πάρουν στον ώμο και να φύγουν», ούτε «ξεγίνουνται οι ψυχές» των Ελλήνων. Γεμίζουμε με περισσότερη ελπίδα, εάν ακόμη σκεφτούμε πως «φτηνά τη λευτεριά δεν την πουλούν πουθενά. Όσοι την πήραν χάρισμα, την χαράμισαν». Με τα συγκεκριμένα λόγια του Μ. Λουντέμη δικαιωνόμαστε και με παρρησία πλέον πιστεύουμε πως τόσοι αγώνες δεν έγιναν για το τίποτα, είχαν σκοπό και ουσία. Έτσι, δικαιολογείται η «ιερή μας τρέλα» έναντι των υλικά πανίσχυρων αντιπάλων, αυτών που «προσπαθούν να μας ξεκάνουν με νερό μισό δράμι». Επομένως, γίνεται ευκολότερα αντιληπτό το πόσο μεγάλος ήταν ο ρόλος των εθνικών μας αγώνων, αφού, αν ένας λαός ξεχάσει την ιστορία του, χάνει κάθε ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο, είναι καταδικασμένος να ζει σ’ ένα αβέβαιο μέλλον. Οι αγώνες αυτοί μάς καθοδηγούν στον δρόμο του χρέους και της εθνικής ευθύνης, ώστε να μπορέσουμε να σώσουμε την αξιοπρέπειά μας. Διότι, όταν κάποιος νιώθει περήφανος, γιατί να θέλει να μιμηθεί τους άλλους;

Εδώ πρέπει να τονισθεί πως, σ’ αυτό το πολυπολιτισμικό περιβάλλον όπου καλούμαστε να ζήσουμε, απαιτείται να ενδυναμώσουμε με κάθε θεμιτό μέσο την ιστορική μας γνώση και μνήμη. Διότι ένα έθνος που ξεχνά την ιστορία και τους

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΔΟΚΙΜΙΟΥ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΡΕΣΒΕΙΑΣ

ήρωες του διαπράττει ύβρη. Είναι ουσιαστικά ένα έθνος χωρίς παρελθόν, μα πολύ περισσότερο, χωρίς προοπτική για το μέλλον. Και φυσικά δεν θα αργήσει να έρθει η τίση τους και θα είναι σκληρή, δυσβάστακτη. Ως εκ τούτου, η ιστορική μας μνήμη πρέπει να προωθείται χωρίς μισαλλοδοξία, εμπάθεια, φανατισμό και πόσο μάλλον ρατσισμό. Αντιθέτως, οφείλει να συναδελφώνει τους λαούς. Σ’ αυτό θα βοηθήσει και η διεθνής οικογένεια όπου είμαστε ενταγμένοι, η Ευρωπα-ϊκή Ένωση. Σαν μια ανοικτή αγκαλιά, θα δώσει καταφύγιο στον όποιον πολίτη αντιμετωπίζει κάποιο πρόβλημα, διότι «όταν σφίγγουν το χέρι» οι άνθρωποι από κάθε άκρη της γης, «ο ήλιος είναι βέβαιος για όλο τον κόσμο», η ανατολή της λευτεριάς, το πολυπόθητο χελιδόνι της Άνοιξης δεν θα αργήσει να φανεί!

Οι υπεράριθμοι αγώνες που έγιναν σε χώμα ελληνικό είναι υψίστης σημασίας για την ενεργό συμμετοχή των αυριανών Ευρωπαίων στα κοινωνικά δρώμενα. Αν αναφερθεί ως παράδειγμα η περίοδος της γερμανικής κατοχής στην Ελ-λάδα, το 1940-1944, γίνεται εύκολα κατανοητή η σημαντικότητα των αγώνων του Ελληνισμού. Κατ’ αυτούς τους αγώνες, οι Έλληνες υπέφεραν από την πεί-να, τις στερήσεις και τις κακουχίες. Καταπατήθηκε παντελώς το πανανθρώπινο δικαίωμα της ελευθερίας και της ομαλής επιβίωσης. Τα παλικάρια του έθνους μας ένιωθαν σαν να τους ακρωτηρίαζαν ένα σημαντικότατο κομμάτι της ψυχής τους˙ εκείνο όπου φώλιαζε η αγάπη για ζωή, ο πόθος για κατάκτηση της γνώ-σης. Έβλεπες μπροστά σου τον αδελφό σου, τον πατέρα σου να πεθαίνει, μα εσύ έπρεπε να μείνεις εκεί αγέρωχος! Αμετακίνητος από τους αρχικούς σου στόχους, όφειλες να κερδίσεις αυτά για τα οποία θυσιάστηκαν οι πρόγονοί σου, οι ρίζες του έθνους σου, οι ρίζες της καρδιάς σου! Οι Έλληνες, λοιπόν, δεν πτοήθηκαν ούτε για μια στιγμή, ούτε στο ελάχιστο! Κατάφεραν να ορθώσουν το ανάστημά τους, να αντισταθούν και να διατηρήσουν αναλλοίωτη την εθνική τους ταυτότητα, τη δική μας ιστορία, τη μνήμη μας. Διότι «το χέρι τους ήταν κολλημέ-νο στο ντουφέκι, το ντουφέκι ήταν η συνέχεια του χεριού τους, το χέρι τους ήταν η συνέχεια της ψυχής τους», της καρδιάς, του έθνους τους! Είναι, λοιπόν, τώρα αναντίρρητο ότι «το φοβερό της μνήμης έντομο μες τη γη» θα βγει επιτέλους στο φως, θα λάμψει η Ελευθερία στην ψυχή του χιλιοταλαιπωρημένου Έλληνα…!

Δεν υπάρχει αμφιβολία πως αυτός ο τόπος «ο μικρός ο μέγας», αν ξεχωρίζει για κάτι διαχρονικά, «αν είναι ευρύτερα ακουστός στα πέρατα του κόσμου», είναι για τον πολιτισμό του. Πώς όμως αυτός ο πολιτισμός διαμορφώνεται; Αδι-αμφισβήτητα, η παιδεία είναι αυτή που του δίνει μορφή, που από το απλό χώμα πλάθει ολόκληρα ινδάλματα, οικοδομήματα με γερό θεμέλιο την ψυχή του Έλ-ληνα-Ευρωπαίου και το ανθρωπιστικό ιδανικό. Όπως όλοι γνωρίζουν, λοιπόν, η παιδεία -και συγκεκριμένα η ανθρωπιστική- είναι το άλφα και το ωμέγα στη

ζωή κάθε σύγχρονου ανθρώπου, που επιθυμεί να ενταχθεί ομαλά στο πλανη-τικό χωριό. Με τη σημαντική αρωγή της ανοίγεται σιγά-σιγά το παράθυρο που αντικρίζει ξεκάθαρα την Ευρώπη μας κι ολόκληρη την οικουμένη. Διότι, όπως είχε πει ο Αδαμάντιος Κοραής, «πολιτεία που δεν έχει σαν βάση της την παιδεία, είναι οικοδομή πάνω στην άμμο». Αντιθέτως, ο άνθρωπος που έχει λάβει παι-δεία, δεν γνωρίζει από χωρικά όρια και σύνορα, δεν βάζει φραγμό στη φαντασία του! Όταν έχει διευρύνει τόσο πολύ τους ηθικοπνευματικούς του ορίζοντες, πώς μπορεί να παγιδευθεί σ’ έναν ερμητικά κλειστό κόσμο; Πώς θα ικανοποιήσει την έμφυτη ανάγκη για διάλογο και επικοινωνία; Έπειτα, γνωρίζοντας απ’ τον σοφό Πλάτωνα πως «η παιδεία είναι δεύτερος ήλιος για τους ανθρώπους», ποιος διανοείται να στερήσει από τον οποιονδήποτε Έλληνα το αγαθό αυτό;

Τέτοιο ιδανικό, βγαλμένο από τα κατάβαθα της ελληνικής γης και την ιστορία του λαού της είναι ο ανθρωπισμός. Διότι μόνο ένα ιδανικό που ριζώνει στο δικό σου χώμα, στον τόπο που σε γέννησε και σ’ έκανε Άνθρωπο, μπορεί να σε συγκινήσει και να σου δώσει έμπνευση! Όπως είχε πει και ο έλληνας ποιητής Γ. Σεφέρης, «πρέπει να αναζητήσουμε τον άνθρωπο όπου κι αν βρίσκεται. Όταν στον δρόμο της Θήβας, ο Οιδίπους συνάντησε τη Σφίγγα, κι αυτή του έθεσε το αίνιγμά της, η απόκρισή του ήταν «ο άνθρωπος». Τούτη η απλή λέξη χάλασε το τέρας. Έχουμε πολλά τέρατα να καταστρέψουμε». Πολλοί είναι οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν και απειλούν να διαφθείρουν την παιδεία μας. Όμως, εμείς θα στα-θούμε στα τείχη του Ελληνισμού και θα πολεμήσουμε το κάθε «τέρας». Αυτό θα επιτευχθεί, εάν μεταβούμε από το ζωικό στο ανθρώπινο επίπεδο και σταθούμε «μοίρα στη μοίρα» μας. Εάν πολεμήσουμε και δώσουμε μάχη για τη διαφύλαξη του ανθρωπιστικού ιδανικού. Εξάλλου, πολλοί ήταν και οι σοφιστές που τόνισαν πως απαιτείται μετατόπιση της σημασίας από τη φύση στον άνθρωπο. Γιατί, για να ξεφύγουμε από την ηθική χαλάρωση των καιρών μας, πρέπει αυτή η ύψιστη αξία να αναβιώσει και να εδραιωθεί στις ψυχές όλων μας.

Είναι, λοιπόν, γεγονός πως η παιδεία με την ουσιαστική της έννοια, πρέπει -και όντως έχει τη δυνατότητα– να συμβάλει στη δημιουργία ενεργών, υπεύθυ-νων και φυσικά ελεύθερων «παγκόσμιων Ελλήνων». Ως οι νέοι της Κύπρου, που είναι γεμάτοι αγωνία για το μέλλον του σύγχρονου κόσμου, τη σκέψη μας γεμίζει η σημασία που έχει η παιδεία στην ευρωπαϊκή κοινωνία. Το πρώτο που πρέπει να γίνει είναι η μεταρρύθμιση των μεθόδων διδασκαλίας. Αυτό επιβάλ-λεται ειδικά στη σημερινή εποχή, διότι οι μαθητές που εκπαιδεύονται είναι οι νέοι πολίτες της Ενωμένης Ευρώπης. Πρέπει, λοιπόν, να προωθηθεί η μαθη-τοκεντρική μέθοδος. Λέγοντας το αυτό, νοείται πως οι δάσκαλοι-αυθεντίες πρέ-πει να υπακούσουν στις μεταρρυθμίσεις του Διαφωτισμού και να μετατραπούν

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΔΟΚΙΜΙΟΥ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΡΕΣΒΕΙΑΣ

σε καθοδηγητές-ενορχηστρωτές της πορείας των μαθητών. Ο εκπαιδευτικός, με απλά λόγια, οφείλει να είναι παιδαγωγός, ταγός στη διαμόρφωση ενός δη-μοκρατικού ανθρώπου, που θα μπορέσει να διεκδικήσει δυναμικά το μέλλον της χώρας του. Δεν θεωρεί την τάξη σφουγγάρι που θα απορροφήσει τις δικές του απόψεις, ούτε προσφέρει έτοιμη γνώση, αλλά καθοδηγεί τους μαθητές του να φτάσουν σ’ αυτήν, μέσα από μονοπάτια που είναι πρόθυμος να υποδείξει. Μπορεί, λοιπόν, το σχολείο να είναι ένα κτήριο με τέσσερις τοίχους, έχει όμως το περιεχόμενο του αύριο!

Επιπλέον, η διαμόρφωση δημοκρατικών και ενεργών πολιτών μόνο σε μία δη-μοκρατική ατμόσφαιρα ευνοείται. Για παράδειγμα, εάν ένας μαθητής βρίσκεται σε δημοκρατικό σχολείο, μπορεί να εξελιχθεί ομαλά σε ακέραιη προσωπικότητα και να αναπτύξει τις αρετές του. Θα βρίσκεται στο επίκεντρο των συζητήσεων, θα συμμετέχει ενεργά στη λήψη αποφάσεων και θα έχει οπωσδήποτε λόγο στην επίλυση των προβλημάτων που αντιμετωπίζει το σχολείο του. Γενικότερα, μέσα από την ενθάρρυνση των μαθητών για αυτενέργεια και ανάληψη πρωτοβουλι-ών, αναδύεται το πραγματικά ελεύθερο πνεύμα. Ο μαθητής, όταν στο μέλλον κληθεί να αναλάβει πρωτοβουλίες ευρισκόμενος στην ευρωπαϊκή μας οικογέ-νεια, «σαν έτοιμος από καιρό, σα θαρραλέος» θα καταφέρει να διασφαλίσει την ενεργότητά του στα κοινά. Θα είναι πλέον ολοκληρωμένος ηθικοπνευματικά, μιας και «η παιδεία είναι το πανηγύρι της ψυχής, γιατί σ’ αυτήν υπάρχουν πολλά θεάματα και ακούσματα της ψυχής». Πολλοί, επίσης, παιδαγωγοί υποστηρί-ζουν πως οι μαθητές πρέπει να αμφισβητούν και να έχουν αντίθετες απόψεις από τους δασκάλους τους. Με αυτόν τον τρόπο αφομοιώνεται απ’ αυτούς, πως έχουν το δικαίωμα ελεύθερης σκέψης και έκφρασης. Επομένως, εφόσον πα-ρέχεται παιδεία στους Έλληνες της Κύπρου, δεν έχουμε τίποτα να φοβόμαστε! Και αυτό, διότι η παιδεία είναι το μεγαλύτερο όπλο του κάθε ξύπνιου Οδυσσέα, που προσπαθεί να νικήσει τον γιγαντιαίο -μα αμόρφωτο- κύκλωπα Πολύφημο!

Πέρα από την παιδεία, δεν θα μπορούσε να παραλειφθεί η αναφορά στην ευ-ρωπαϊκή πολιτική σκέψη, ως μία σημαντικότατη δύναμη σύζευξης ελληνισμού και πανανθρώπινων αξιών. Αυτός, λοιπόν, ο τύπος σκέψης είναι εξαιρετικά σημαντικός, εφόσον είναι απαραίτητο στοιχείο για τον σχηματισμό των πολι-τών του αύριο, των δικών μας γειτόνων σ’ αυτό το τεράστιο παγκόσμιο χωριό! Πρώτα απ’ όλα, από την εποχή της αρχαιότητας μέχρι σήμερα, όπως ειπώθηκε και προηγουμένως, το εκλέγειν και εκλέγεσθαι αποτελούσε και αποτελεί ακόμη, ακαταπάτητο δικαίωμα του κάθε Έλληνα και, γενικότερα, του κάθε Ευρωπαίου πολίτη. Ως εκ τούτου, ο άνθρωπος -ειδικά όταν καλείται να συμβιώσει με άτο-μα τόσο διαφορετικά από αυτόν- οφείλει να είναι πολιτικοποιημένος, δηλαδή

να έχει ενημέρωση και ενεργό συμμετοχή στις κοινωνικές συζητήσεις και στα πολιτικά δρώμενα του τόπου του. Σε καμία όμως περίπτωση, η πολιτικοποίη-ση αυτή δεν πρέπει να συνδυαστεί με φανατικές καταστάσεις και να οδηγηθεί στην παθητικά ενεργούμενη κομματικοποίηση. Σίγουρα, κομματισμός πρέπει να υπάρχει σε δημοκρατική πολιτεία, όπως στην Κύπρο μας! Αλλιώς, πώς θα υπήρχε η πολυφωνία και ο πολυκομματισμός που αποτελούν τη βασικότερη αρχή της Δημοκρατίας; Αρκεί, τα άτομα που είναι ενταγμένα στα κόμματα να μην ακολουθούν κατά το δοκούν τους αντιπροσώπους τους, μα να σκέφτονται πρώτα αν συμφωνούν και μετά να αποφασίζουν. Διότι, εάν δεν υπάρχουν κοι-νωνικά σύνολα που να προωθούν το κοινό καλό, «τη γνώμη των δυνατών ποιος θα μπορέσει να τη γυρίσει; ποιος θα μπορέσει ν ακουστεί;».

Εάν είχε τεθεί επί τάπητος το ερώτημα εάν απομακρυνόμαστε σιγά σιγά από το όραμα της Ενωμένης Ευρώπης, τι θα δινόταν ως απάντηση; Είναι γεγονός πως, ναι, σήμερα στην πράξη υπάρχει απόκλιση από τους διακηρυγμένους στόχους και τις αρχές πάνω στις οποίες στηρίχθηκε η Ευρωπαϊκή Ένωση. Όμως, η ευρωπαϊκή πολιτική σκέψη, όπως διατυπώνεται στη Συνταγματική Συνθήκη του 2004, εδράζεται σε πανανθρώπινες αξίες, που εάν εφαρμοσθούν στην πράξη, θα μας βγάλουν από μεγάλα ηθικοοικονομικά αδιέξοδα. Με άλλα λόγια, μπορούν να αποτελέσουν τον «μίτο της Αριάδνης» για τον σύγχρονο Θησέα, το νήμα εκείνο που θα τον βοηθήσει να βρει τον δρόμο του, να βγει απ’ τον λαβύρινθο και να ξεφύγει τελικά από τα δόντια του Μινώταυρου. Έχει παρα-τηρηθεί πως οι λαοί της Ευρώπης, όντας υπερήφανοι για την εθνική τους ταυτό-τητα και ιστορία, είναι αποφασισμένοι να υπερβούν τις παλαιές του διχόνοιες και να σφυρηλατήσουν το κοινό τους πεπρωμένο. Οι διακηρυγμένοι, λοιπόν, στόχοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι η εμπέδωση του δημοκρατικού πολιτεύματος, η πολιτική ελευθερία, η υποστήριξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και, φυσικά, η αλληλεγγύη με στόχο την προώθηση της κοινωνικής και ηθικής προόδου.

Έπειτα, αξίζει να σημειωθεί πως ένας άλλος πολιτειακός φορέας, σημαντι-κότατος για τη διαφύλαξη της παράδοσής μας, είναι τα Μ.Μ.Ε.. Η επιρροή που αυτά ασκούν στον κάθε Ευρωπαίο-Έλληνα πολίτη είναι τεράστια. Πρώτα-πρώτα, μέσω αυτών, ανακοινώνονται με διάφορες διαφημίσεις οι πολιτικές σκοπιμότητες κάποιων ατόμων με εξουσία. Ακόμη, μέσω του δελτίου ειδήσε-ων, προβάλλονται σημαντικότατες κοινωνικές συζητήσεις και αναλύονται τα πολιτικά δρώμενα της πολιτείας. Γενικότερα, όμως, παρέχουν γνώση και πλη-ροφόρηση για κάθε πτυχή του κοινωνικού βίου. ΄Ετσι, εάν δεν λειτουργήσουν ορθά, είναι ηλίου φαεινότερον πως έχουν την τεράστια δύναμη να παραπλη-

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΔΟΚΙΜΙΟΥ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΡΕΣΒΕΙΑΣ

ροφορήσουν το κυπριακό κοινό. Μέσω αυτής της διαδικασίας, απειλούνται τα ιδανικά εκείνα με τα οποία μεγάλωσε ο Έλληνας-Ευρωπαίος. Υπάρχει σίγου-ρα ο κίνδυνος να αλλοτριωθούν, αλλά όταν υπάρχει μέτρο στη χρήση τους, ο κίνδυνος αυτός ελαχιστοποιείται.

Αν η δράση του συγκεκριμένου πολιτειακού φορέα μελετηθεί και από άλλη σκο-πιά, γίνεται εύκολα κατανοητό πως η θετική επίδραση που μπορούν τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης να αναπτύξουν είναι κατά πολύ μεγαλύτερη από την αρ-νητική τους επίδραση. Τα θετικά στοιχεία που μπορούν να μεταλαμπαδεύσουν στον σύγχρονο πολίτη μπορούν να βγουν στην επιφάνεια με πολλούς τρόπους. Αρχικά, καλό θα ήταν, να προωθηθούν εκπαιδευτικές εκπομπές με πλούσιο εθνικό - πατριωτικό περιεχόμενο. Εδώ, όμως, απαιτείται μεγάλη προσοχή! Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει ο εθνισμός να μετατραπεί σε στείρο εθνικισμό και να προκληθούν αρνητικά φαινόμενα. Οι εκπομπές αυτές, λοιπόν, θα ενισχύουν το εθνικό φρόνημα των Ελλήνων της Κύπρου και θα τους διδάσκουν να φυ-λάσσουν ως κόρη οφθαλμού τις αξίες με τις οποίες μεγάλωσαν. Καλό θα ήταν ακόμη, μέσω του Τύπου να πληροφορείται ο κόσμος για τα διάφορα ιστορικά γεγονότα που διαδραματίστηκαν σε χώμα πάτριο, ελληνικό…!

Τέλος, κλείνοντας αυτήν την εισήγηση για τον Ελληνισμό και τις πανανθρώ-πινες αξίες, καθώς και για την αλληλεξάρτησή τους, θα ήταν αδιανόητο να παραλειφθεί η αναφορά στον ρόλο που έχει ο καθένας από εμάς στη διαφύ-λαξη του Έθνους μας, σ’ ό,τι δηλαδή ιερό υπάρχει στη ζωή μας, στην καθημε-ρινότητά μας! Σαφώς και έχουμε τρωτά σημεία ως άνθρωποι που είμαστε… Όμως, δεν πρέπει να ξεχάσουμε ένα πράγμα: δεν πρέπει ποτέ να επιτρέψου-με στα θανατηφόρα βέλη των σύγχρονων προκλήσεων να στοχεύσουν στην αχίλλειό μας πτέρνα και να την τραυματίσουν. Και ποια είν’ αυτή; Αυτή είναι η ευαίσθητη καρδιά μας, ο εύθραυστος ψυχισμός μας που έχει περάσει τόσα και τόσα… Διότι έχουμε και ένα μικρό παράπονο από την Ευρωπαϊκή Ένωση, την ευρωπαϊκή μας οικογένεια: δεν απελευθέρωσε το κατεχόμενο κομμάτι της ματωμένης Κύπρου μας, δεν απέταξε τον κατακτητή, λύνοντας το Κυπριακό πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε! Όμως, αυτό το γεγονός δεν αποτελεί τροχο-πέδη στη διατήρηση μιας υγιούς στάσης απέναντι στους συγκάτοικούς μας στο ευρωπαϊκό μας σπίτι! Επανερχόμενοι στο βασικό πυρήνα του θέματος, οι εθνικοί αγώνες που σφράγισαν τον Ελληνισμό δεν θα επιτρέψουν την απε-μπόληση των ιδανικών μας. Διότι, μέσα απ’ αυτούς βγήκαμε έτοιμοι να αντι-μετωπίσουμε την κάθε δυσκολία, μάθαμε πως «δεν πολεμούν οι Έλληνες σαν ήρωες, αλλά οι ήρωες σαν Έλληνες!»