หน่�วยที่�� 3 สารพิ�ษกั�บงาน่อาชี�วอน่ามั�ย และความัปลอดภั�ยวั�ตถุ�ประสงค์� นิ�ยาม ค์วัามหมาย ค์วัามส�าค์�ญ อั�นิตรายได้�

โลหะตั�วที่ าละลายสารอ�น่ที่ร�ย!สารกั�ดกัร�อน่กั"าซไอระเหยและอน่&ภัาคสารเคมั�กั าจั�ดศั�ตัร)พิ*ชีและส�ตัว!

โลหะ (Metal) เป+น่แร�ธาตั&ชีน่�ดหน่-�งที่��มั�ประจั&ไฟฟ/าบวกั เกั�ดขึ้-1น่เองตัามั

ธรรมัชีาตั� ส�วน่ใหญ่�พิบเป+น่ส�น่แร�ใน่ด�น่และห�น่ เป+น่ขึ้องแขึ้4งที่��มั�อะตัอมัรวมักั�น่อย)�ใน่ร)ปขึ้องสารประกัอบ

โลหะ แบ�งได5เป+น่ 2 ประเภัที่ • 1. โลหะที่��เป+น่เหล4กั(Ferrous metal) • เป+น่โลหะที่��มั�เน่*1อเหล4กัเป+น่ส�วน่ใหญ่� ได5แกั� เหล4กักัล5า

เหล4กัหล�อ เหล4กัเหน่�ยวและเหล4กัผสมั • 2. โลหะที่��ไมั�ใชี�เหล4กั (Non- ferrous

metal)• เป�นิโลหะที่� ไม!ม�ธาต�เหล#กผสมอัย&! ได้�แก!• - โลหะ ธรรมด้าที่� วัไป เช่!นิ ที่อังแด้ง นิ�กเก�ล ด้�บุ�ก

ส�งกะส� ตะก� วั อัล&ม�เนิ�ยม แมกนิ�เซี�ยม แมงกานิ�ส ที่�วัสเตนิ พลวัง แที่นิที่าล�ม และโลหะผสม ที่อังเหล,อังและบุอัรนิซี�

• - โลหะมั�ค�า ที่อัง เง�นิ และแพลที่�นิ�ม• - โลหะกั�มัมั�น่ตัร�งส� เช่!นิ ย&เรเนิ�ยม และเรเด้�ยม

ค&ณสมับ�ตั�ขึ้องโลหะ

• เป+น่ขึ้องแขึ้4งและที่-บแสง ยกัเว5น่ปรอที่ซ-�งเป+น่ขึ้องเหลวที่��อ&ณหภั)มั�ปกัตั�

• น่ าไฟฟ/าได5ที่�1งใน่สถาน่ะที่��เป+น่ขึ้องแขึ้4งและเมั*�อหลอมัเหลว• ผ�วหน่5ามั�น่และเป+น่เงาวาว โดยเฉพิาะเมั*�อขึ้�ดหร*อตั�ดใหมั�ๆ• เป+น่ตั�วน่ าความัร5อน่ที่��ด�• ส�วน่ใหญ่�เหน่�ยว สามัารถด�ดงอได5 ตั�ที่&บ ที่ าให5เป+น่ร)ปร�าง

ตั�างๆ หร*อด-งเป+น่เส5น่ได5 • สามัารถหลอมัหร*อหล�อและแสดงโครงสร5างผล-กัได5• มั�จั&ดหลอมัเหลวและจั&ดแขึ้4งตั�วที่��แน่�น่อน่ • บางชีน่�ดมั�ความัยากัล าบากัตั�อกัารให5ร�งส�เอกัซ!ผ�าน่ได5

อ�น่ตัรายที่��เกั�ดจัากัโลหะ อ�น่ตัรายตั�อส&ขึ้ภัาพิ สารโลหะสามัารถเขึ้5าส)�ร�างกัาย

ได5 3 ที่าง • ที่างเด�น่หายใจั โดยกัารหายใจัเอาฟ)มั (Fume) โลหะ หร*อ

ฝุ่&=น่ใน่อากัาศัเขึ้5าส)�ที่างเด�น่หายใจั• ที่างผ�วหน่�ง โดยกัารด)ดซ-มัสารแขึ้วน่ลอยขึ้องโลหะผ�าน่ที่างผ�วหน่�ง

หร*อกัารส�มัผ�สสารโดยตัรงมั�ส�วน่น่5อยที่��ถ)กัด)ดซ-มัเขึ้5าร�างกัาย เพิราะมั�ไขึ้มั�น่คอยป/องกั�น่

• ที่างเด�น่อาหาร โดยกัารด)ดซ-มัผ�าน่ที่างเด�น่อาหารเน่*�องจัากัมั�กัารด*�มัน่ 1าหร*อร�บประที่าน่อาหารที่��มั�สารเหล�าน่�1ปน่เป>1 อน่

โลหะที่��มั�ความัส าค�ญ่กั�บงาน่อาชี�วอน่ามั�ยและความัปลอดภั�ย

• อล)มั�เน่�ยมั (Aluminium; Al) อ�น่ตัรายตั�อส&ขึ้ภัาพิและส��งแวดล5อมั กัารเกั�ดพิ�ษเน่*�องจัากัได5ร�บอะล)มั�เน่�ยมัออกัไซด!และผงผ&�น่ บางกัรณ�เกั�ดจัากัไอขึ้องโลหะระหว�างปฏิ�บ�ตั�งาน่ สารที่��ได5ร�บเขึ้5าส)�ร�างกัายจัะถ)กัขึ้�บออกัที่างป@สสาวะ

• พิ�ษเร*1อร�ง ที่ าให5ระคายเค*องตัา จัมั)กัและล าคอแห5ง อาจัมั�เล*อกักั าเดาและเน่*1อเย*�อปอดอ�กัเสบ บางรายอาจัหายใจัขึ้�ด มั�หอบห*ด ระยะยาวอาจัเกั�ดมัะเร4งได5

สารหน่) (Arsenic; As)

ใชี5ใน่กัารผล�ตัอ�ลลอย!ด แบตัเตัอร�� ที่��ห&5มัสายเคเบ�1ล ผสมัใน่ส� อ&ตัสาหกัรรมัแกั5ว กัารฟอกัหน่�ง ส�วน่ประกัอบขึ้องสารเคมั�กั าจั�ดศั�ตัร)พิ*ชีและส�ตัว! สารถน่อมัร�กัษาเน่*1อไมั5

• พิ�ษเฉ�ยบพิล�น่ ระค์ายเค์,อังผ�วัหนิ�งและเย, อับุ�อั!อันิ• พิ�ษเร*1อร�ง ผ�วัหนิ�งหนิา ผ�วัหนิ�งเปล� ยนิส� ม�ส�ขาวัที่� เล#บุ

เป�นิแผลที่� ผนิ�งก�.นิโพรงจม&ก กล�ามเนิ,.อัอั!อันิแรง ที่�าลายต�บุและไต แขนิขาช่า เป�นิสารก!อักลายพ�นิธ�� สารก!อัล&กวั�ร&ป และก!อัมะเร#วัผ�วัหนิ�ง โรค์ที่� เก�ด้จากพ�ษสารหนิ&เร�ยกวั!า โรค์พ�ษสารหนิ& หร,อัโรค์ไข�ด้�า

แคดเมั�ยมั (Cadmium ; Cd) • พิ�ษเฉ�ยบพิล�น่ ระคายเค*องผ�วหน่�งและเย*1อบ&

อ�อน่ เป+น่ไขึ้5ไอ โลหะ ปอดบวมัน่ 1า• พิ�ษเร*1อร�ง ที่ าลายกัระด)กั ปวดกัระด)กั ที่ าลาย

ปอด ตั�บและไตั เป+น่โรคโลห�ตัจัาง สารกั�อล)กัว�ร)ป และเป+น่สารกั�อมัะเร4ง

• โรคที่��เกั�ดจัากัพิ�ษแคดเมั�ยมัเร�ยกัว�า โรคพิ�ษแคดเมั�ยมั หร*อโรคอ�ไตั-อ�ไตั

โครเมั�ยมั (Chromium; Cr)• ใชี5ใน่กัารเคล*อบผล�ตัชี�1น่ส�วน่รถยน่ตั! อ�ลลอยด! อ&ปกัรณ!เคร*�องมั*อ • พิ�ษเฉ�ยบพิล�น่ ระคายเค*องผ�วหน่�งและเย*1อบ&อ�อน่ ระคายเค*องที่างเด�น่

หายใจั อาจัเป+น่โรคหอบห*ดและภั)มั�แพิ5• พิ�ษเร*1อร�ง จัมั)กัและหลอกัลมัอ�กัเสบ ผ�วหน่�งอ�กัเสบ อาจัเป+น่มัะเร4ง

ผ�วหน่�งและมัะเร4งปอด

• ตัะกั��ว (Lead; Pb) ใชี5ใน่กัารผล�ตัอ�ลลอยด! แบตัเตัอร�� ที่��ห&5มัสายเคเบ�1ลและที่�อตั5องกัารให5คงที่น่ตั�อกัรดและด�าง ใชี5ผล�ตัส�

• พิ�ษเฉ�ยบพิล�น่ ระคายเค*องผ�วหน่�งและเย*�อบ&อ�อน่• พิ�ษเร*1อร�ง โลห�ตัจัาง ระบบประสาที่ส�วน่กัลางผ�ดปกัตั� ที่ าให5ความัด�น่

โลห�ตัส)ง อาจัพิบเส5น่ lead line ที่��เหง*อกั ปวดเมั*�อยตั�ว ปวดที่5องเกัร4ง ที่ าลายสมัอง ที่ าลายความัจั า กัล5ามัเน่*1อแขึ้น่ขึ้าส��น่ เป+น่โรคเกั"าที่! ที่ าลายตั�บและไตั เป+น่สารกั�อล)กัว�ร)ป สารกั�อ สารก!อักลายพ�นิธ�� ที่�าลายเช่,.อัอัส�จ� ที่�าให�เป�นิหม�นิได้�ในิเพศช่าย อัาจที่�าให�แที่�งบุ�ตรในิค์รรภ์�ได้�ในิเพศหญ�ง โรค์พ�ษตะก� วั

ปรอที่ (Mercury ; Hg) ส�มัประส�ที่ธ�Aกัารขึ้ยายตั�วส)งมัากั ใน่อ&ณหภั)มั�ปกัตั�จัะระเหย

เป+น่ไอได5• พิ�ษเฉ�ยบพิล�น่ ระค์ายเค์,อังผ�วัหนิ�งและเย, อับุ�อั!อันิ เก�ด้ผ�วัหนิ�ง

อั�กเสบุ ที่างเด้�นิอัาหารม�เนิ,.อัเย, อัตาย ระค์ายเค์,อังที่างเด้�นิหายใจ ที่�าให�ปอัด้อั�กเสบุ

• พิ�ษเร*1อร�ง อัารมณ์�เปล� ยนิแปลง ระบุบุประสาที่ตาและระบุบุประสาที่การได้�ย�นิเส�ยไป ม�แผลที่� เย,.อัตาขาวัและกระจกตา กล�ามเนิ,.อัส� นิ แขนิขาอั!อันิแรง อัาจเป�นิอั�มพาตได้� ประส�ที่ธ�ภ์าพการกรอังขอังไตลด้ลง ม�การผ�กร!อันิขอังกระด้&กและอัาจตายได้� โรค์ที่� เก�ด้เร�ยกวั!า โรค์พ�ษปรอัที่ หร,อัโรค์ม�นิามาตะ

สารโลหะและกัารเกั�ดโรค• ตัะกั��ว จั�บกั�บเมั4ดเล*อดแดงและเน่*1อเย*�อกัระด)กั• ปรอที่ ระบบประสาที่ตัาและกัารได5ย�น่เส�ยไป โรคมั�น่า

มัาตัะ• สารหน่) โรคไขึ้5ด า• แคดเมั�ยมั โรคอ�ไตั – อ�ไตั• โครเมั�ยมั เป+น่พิ�ษจัากักัารหายใจัร�บไอสารวาเลน่ซ� 6

เขึ้5าไป• แมังกัาน่�ส ที่ าให5จั�ตัและประสาที่แปรปรวน่• อะล)มั�เน่�ยมั เกั�ดพิ�ษจัากักัารหายใจัร�บผงฝุ่&=น่สารเขึ้5าไป

ตั�วที่ าละลายอ�น่ที่ร�ย! (Solvent)

ประโยชีน่!ขึ้องตั�วที่ าละลายอ�น่ที่ร�ย! ใชี5ใน่กัารชีะล5าง ที่ าความัสะอาด เคล*อบผ�ว ที่ าละลายสารอ*�น่ ใน่กัระบวน่กัารผล�ตัสารเคมั�ตั�างๆ ใน่อ&ตัสาหกัรรมั ใชี5ใน่กัารเกัษตัรและชี�ว�ตัประจั าว�น่

อ�น่ตัรายขึ้องสารตั�วที่ าละลายอ�น่ที่ร�ย! ส�วน่ใหญ่� เกั�ดจัากักัารหายใจัไอระเหยขึ้องสารเขึ้5าส)�ร�างกัาย ที่ าให5กัดประสาที่ส�วน่กัลาง บางชีน่�ดมั�ผลตั�อระบบประสาที่ส�วน่ปลาย สารถ)กัด)ดซ-มัที่างผ�วหน่�ง ได5และละลายชี�1น่ไขึ้มั�น่ ที่ าให5ระคายเค*องผ�วหน่�งและเน่*1อเย*1ออ�อน่ ผ�วหน่�งแตักัแห5ง

อ�น่ตัรายขึ้องตั�วที่ าละลายอ�น่ที่ร�ย!• เฮกัเซน่ พิ�ษเร*1อร�งที่ าให5แขึ้น่ขึ้าชีากัล5ามัเน่*1อล�บ• เบน่ซ�น่ เกั�ดมัะเร4งขึ้องเมั4ดเล*อดและกั�อกัลายพิ�น่ธ&!• โที่ล)อ�น่ เกั�ดอากัารที่างจั�ตัประสาที่ และภัาพิหลอน่• คาร!บอน่เตัตัระคลอไรด! พิ�ษเร*1อร�งที่ าให5ตั�บบวมัและ

ไตัวาย• เมัธ�ลแอลกัอฮอล!กัารกั�น่ที่ าให5มัองเห4น่ภัาพิไมั�ชี�ดเจัน่

ตัาบอดได5• เมัธ�ลเอที่ธ�ลค�โตัน่ พิ�ษเร*1อร�งขึ้องไอระเหยค*อตัามั�ว

ชี��วคราว

สารกั�ดกัร�อน่ (Corrosive substances)

• ค*อสารเคมั�ที่��ที่ าให5ปฏิ�กั�ร�ยาหร*อที่ าลายเน่*1อเย*�อ ณ จั&ดส�มัผ�ส ที่ าให5เกั�ดแผลไหมั5 แผลพิ&พิองเน่*1อตัายและแผลเป+น่ สามัารถที่ าลายหร*อกั�ดกัร�อน่โลหะบางชีน่�ดที่��ไมั�ได5เคล*อบผ�ว

• สารกั�ดกัร�อน่ที่��ส าค�ญ่ ได5แกั�• 1.กัรดอน่�น่ที่ร�ย! มั�รสเปร�1ยว ที่ าให5กัระดาษล�ตัมั�สเป+น่ส�แดง มั�ไฮโดรเจัน่เป+น่องค!ประกัอบ

หล�กัฤที่ธ�Aกั�ดกัร�อน่และความัเป+น่พิ�ษร&น่แรง ตั�วอย�างเชี�น่ กัรดซ�ลฟDวร�กั กัรดไฮโดรคลอร�กั

• 2. กัรดอ�น่ที่ร�ย! มั�รสเปร�1ยว ที่ าปฏิ�กั�ร�ยากั�บด�างได5เกัล*อกั�บน่ 1า ที่ าปฏิ�กั�ร�ยากั�บโลหะได5กั"าซไฮโดรเจัน่ ที่ าปฏิ�กั�ร�ยา กั�บคาร!บอเน่ตัได5กั"าซคาร!บอน่ไดออกัไซด! ที่ าปฏิ�กั�ร�ยากั�บแอลกัอฮอล!โดยมั�ตั�วเร�งได5เอสเตัอร! ตั�วอย�างเชี�น่ กัรดอะซ�ตั�กั กัรดฟอร!มั�กั

• 3. ด�างอ�น่ที่ร�ย! มั�รสฝุ่าดและขึ้มั ส�มัผ�สมั*อร)5ส-กัล*�น่ ล5างออกัได5ยากั ที่ าให5กัระดาษล�ตัมั�สเป+น่ส�น่ 1าเง�น่ฤที่ธ�Aกั�ดกัร�อน่และความัเป+น่พิ�ษร&น่แรง ด�างเขึ้5มัขึ้5น่ที่ าปฏิ�กั�ร�ยากั�บน่ 1าและกัรดเขึ้5มัขึ้5น่ เกั�ดความัร5อน่ส)ง ระเบ�ดได5 ตั�วอย�างเชี�น่ โซเด�ยมัไฮดรอกัไซด! โปแตัสเซ�ยมัไฮดรอกัไซด! แอมัโมัเน่�ย

อ�น่ตัรายขึ้องสารกั�ดกัร�อน่• กัรดซ�ลฟDวร�กั พิ�ษเร*1อร�งที่ าให5ฟ@น่กัร�อน่และเปล��ยน่ส�• กัรดไฮโดรคลอร�กั ฮ�โมัโกัลบ�น่ใน่เล*อดเปล��ยน่เป+น่แอซ�ดฮ�มัาตั�น่• กัรดไน่ตัร�กั กัารส�มัผ�สผ�วหน่�งที่ าให5เกั�ดรอยคราบส�เหล*อง• กัรดอะซ�ตั�กั ระเหยได5จั-งเป+น่พิ�ษที่�1งจัากักัารหายใจั ส�มัผ�ส

ผ�วหน่�งและกัารกั�น่• กัรดออกัซาล�กั เกั�ดไตัวายจัากัผล-กัแคลเซ�ยมัออกัซาเลตั• โซเด�ยมัไฮดรอกัไซด!ที่ าให5ผ�วหน่�งเป+น่เจัลาตั�น่ เกั�ดแผลล-กัอ�น่ตัราย

และร&น่แรงมัากั• โปแตัสเซ�ยมัไฮดรอกัไซด! ที่ าปฏิ�กั�ร�ยากั�บโลหะเกั�ดกั"าซไฮโดรเจัน่

ตั�ดไฟได5• แอมัโมัเน่�ย เกั�ดอ&บ�ตั�เหตั&ร��วไหลจัากัเคร*�องที่ าความัเย4น่

กั"าซไอระเหยและอน่&ภัาค

• ก5าซี หมายถุ6ง ขอังไหลที่� ม�ร&ปร!างไม!แนิ!นิอันิ จะเปล� ยนิร&ปร!างไปตามภ์าช่นิะบุรรจ� สามมารถุเปล� ยนิสถุานิะเป�นิขอังเหลวัหร,อัขอังแข#งได้�ตามค์วัามด้�นิและอั�ณ์หภ์&ม�ที่� เปล� ยนิแปลงไป เช่!นิ ก5าซีค์าร�บุอันิมอันิอัด้ไซีด้� ก5าซีค์าร�บุอันิได้อัอักไซีด้�

• ไอัระเหย หมายถุ6ง สถุานิะที่� เป�นิก5าซีขอังสารที่� เป�นิขอังเหลวัหร,อัขอังแข#งที่� อั�ณ์หภ์&ม�ค์วัามด้�นิปกต� เช่!นิ ไอัขอังสารต�วัที่�าละลายอั�นิที่ร�ย�หลายช่นิ�ด้ ไอัโลหะขอังปรอัที่ ไอัล&กเหม#นิ

• อันิ�ภ์าค์ หมายถุ6ง สารในิร&ปขอังแข#งหร,อัขอังเหลวัที่� แขวันิลอัยอัย&!ในิบุรรยากาศได้�ในิระยะเวัลาใด้เวัลาหนิ6 ง และอัาจเข�าส&!ระบุบุที่างเด้�นิหายใจได้� ส!วันิใหญ!ม�ขนิาด้ประมาณ์ 0.01-100 ไมค์รอันิ

กั"าซและไอระเหยสามัารถแบ�งได5ตัามักัลไกักัารที่ าอ�น่ตัรายตั�อร�างกัาย

• กั"าซที่��ที่ าให5เกั�ดกัารหายใจัไมั�ออกั• กั"าซที่��รบกัวน่กัระบวน่กัารเคล*�อน่ย5ายขึ้อง

ออกัซ�เจัน่• กั"าซที่��เป+น่พิ�ษตั�อระบบตั�างๆขึ้องร�างกัาย• กั"าซที่��ระคายเค*องตั�อที่างเด�น่หายใจั• กั"าซที่��ที่ าให5เกั�ดกัารแพิ5ที่��ปอด

อน่&ภัาคสามัารถแบ�งตัามัหล�กัว�ชีาที่างกัายภัาพิ

• ฝุ่&=น่ เป+น่อน่&ภัาคขึ้องแขึ้4งขึ้น่าดเล4กั กัระจัายอย)�ใน่อากัาศั เกั�ดจัากักัารตั�ด บด ขึ้�ด เจัาะ ขึ้น่าดใหญ่�กัว�า 10 ไมัครอน่จัะตักัลงส)�พิ*1น่

• ฟ)มั เป+น่อน่&ภัาคขึ้องแขึ้4งที่��เกั�ดขึ้-1น่เมั*�อโลหะถ)กัความัร5อน่จัน่กัลายเป+น่ไอ เมั*�อไอเหล�าน่�1ถ)กัความัเย4น่จัะควบแน่�น่จัะกัลายเป+น่อน่&ภัาคขึ้องแขึ้4งเล4กัๆ เชี�น่ ฟ)มัตัะกั��ว ฟ)มัส�งกัะส� ฟ)มัขึ้องเหล4กั เร�ยกัฟ)มั อ�กัชี*�อหน่-�ง ว�า ไอคว�น่โลหะ

• คว�น่ เป+น่กัล&�มัขึ้องอน่&ภัาคขึ้น่าดเล4กักัว�า 1 ไมัครอน่ เกั�ดจัากักัารส�น่ดาปที่��ไมั�สมับ)รณ! เชี�น่ คว�น่บ&หร�� คว�น่จัากักัารเผาถ�าน่

• ละอองไอ เป+น่อน่&ภัาคขึ้องเหลวที่��กัระจัายใน่อากัาศั มั�กัเกั�ดจัากักัารขึ้องเหลวให5เป+น่ละออง เชี�น่ กัารระเหยขึ้องน่ 1า กัารระเหยขึ้องสารที่ าละลายอ�น่ที่ร�ย! ไอขึ้องน่ 1าเด*อด กัารพิ�น่ส�ด5วยกัารฉ�ดฝุ่อย กัารฉ�ดน่ 1าด5วยกัารฉ�ดฝุ่อย

อน่&ภัาคที่ าให5เกั�ดพิ�ษ• คาร!บอน่มัอน่อกัไซด! รวมักั�บเหล4กัเกั�ดสารคาร!บอกัซ�ฮ�โมัโกัลบ�น่

ใน่เล*อด• คาร!บอน่ไดออกัไซด! พิบอ&บ�ตั�เหตั&คน่งาน่ใน่บ�อล-กัหมัดสตั�จัากั

สารน่�1• ซ�ลเฟอร!ไดออกัไซด! พิบใน่กัรณ�เผาไหมั5ถ�าน่ห�น่ล�ดไน่ตั!ขึ้องโรง

ไฟฟ/าแมั�เมัาะ• ไน่โตัรเจัน่ไดออกัไซด! ความัเขึ้5มัขึ้5น่ส)งเกั�ดเมัที่ฮ�โมัโกัลบ�น่ใน่เล*อด• คลอร�น่ อากัารร&น่แรงผ�วหน่�งเป+น่ส�น่ 1าเง�น่• เส5น่ใยแอสเบสตัอส ที่ าให5เกั�ดโรคแอสเบสโตัส�ส• ซ�ล�กั5า ที่ าให5เกั�ดโรคซ�ล�โคส�ส• ฝุ่&=น่ฝุ่/าย ที่ าให5เกั�ดโรคบ�สส�โน่ส�ส• ฝุ่&=น่ถ�าน่ห�น่ โรคฝุ่&=น่จั�บปอดหร*อน่�วโมัโคน่�โอส�ส

สารเคมั�กั าจั�ดศั�ตัร)พิ*ชีและส�ตัว!• ป@ญ่หาที่��เกั�ดจัากัสารเคมั�กั าจั�ดศั�ตัร)พิ*ชีและส�ตัว!

ได5แกั�• 1. เส�ยสมัด&ลธรรมัชีาตั� สารฆ่�าน่กั ผ-1ง แมัลงอ*�น่

ที่��มั�ประโยชีน่! และส�ตัว!ใน่บร�เวณน่�1น่ด5วย • 2. บางชีน่�ดสลายตั�วยากั และปน่เป>1 อน่ใน่ส��ง

แวดล5อมั ตักัค5างใน่ด�น่ น่ 1าเป+น่เวลาน่าน่ มั�ผลกัระที่บตั�อห�วงโซ�อาหารและมัน่&ษย!

• 3. มั�กัารใชี5ใน่ที่างที่��ผ�ด เชี�น่ ฆ่�าตั�วตัาย ฆ่�าผ)5อ*�น่ หร*อฆ่�าส�ตัว!เล�1ยงเพิ*�อกัารโจัรกัรรมั

สารเคมั�กั าจั�ดแมัลง • สารประเภัที่ออกัาโน่ฟอสเฟส • พิาราไธออน่ เป�นิสารอัอัร�กาโนิฟอัสเฟตได้�จากการส�งเค์ราะห�ที่างเค์ม� เพ, อัใช่�ในิ

สงค์รามโลกค์ร�.งที่� 2 เร� มประมาณ์ป8ค์.ศ. 1937 โด้ยนิ�กเค์ม�ช่าวัเยอัรม�นิในิร&ปขอังก5าสพ�ษต!อัระบุบุประสาที่ เช่!นิ ซีาร�นิ และพ�ฒนิาจนิได้�สารใหม!ๆ ช่าวันิาใช่�พาธาไลอัอันิค์ล�กก�บุข�าวัหวั!านิในินิาเพ, อัฆ่!าป&นิาที่� มาก�ด้ก�นิต�นิกล�า ส!วันิช่าวัไร!ถุ� วัเหล,อังใช่�พ!นิก�าจ�ด้หนิอันิมวันิใบุและหนิอันิกระที่&� พาราไธอัอันินิ�ยมใช่�ก�บุพ,ช่ผ�ก ผลไม� และถุ� วัเมล#ด้แข#ง

• เก�ด้อั�นิตรายได้�จากการหายใจ การส�มผ�สถุ&กผ�วัหนิ�งและถุ&กด้&ด้ซี6มได้� เก�ด้พ�ษได้�จากการก�นิและส�มผ�สถุ&กตา และสามารถุล�กต�ด้ไฟได้�หากได้�ร�บุค์วัามร�อันิส&ง

• ด�ด�ว�พิ� ล�กษณ์ะเป�นิขอังเหลวัใสไม!ม�ส�ถุ6งส�เหล,อัง ละลายนิ�.าได้�เล#กนิ�อัย ละลายได้�ด้�ในิแอัลกอัฮอัล� สลายต�วัง!ายเม, อัระเหยส&!อัากาศ สามารถุที่�าลายโค์รงสร�างขอังพลาสต�ก ยาง และเค์ร, อังนิ�!งห!ม ใช่�ก�าจ�ด้แมลงวั�นิบุ�านิได้�รวัด้เร#วั โด้ยเป�นิสารช่นิ�ด้ที่� ถุ&กต�วัและก�นิตายเหมาะก�บุการก�าจ�ด้แมลงในิโรงเก#บุ และค์อัด้ส�ตวั� นิ�ยมใช่�ในิไร!ส�มเข�ยวัหวัานิ

อัาจที่�าให�เก�ด้มะเร#งในิค์นิได้�

สารประเภัที่คาร!บาเมัตั

• เมัที่โธมั�ล ช่, อัที่างการค์�าวั!าแลนิเนิต ล�กษณ์ะเป�นิผล6กส�ขาวั จ�ด้เป�นิสารพ�ษร�ายแรง • เป�นิสารที่� ม�พ�ษส&ง ค์วัามเป�นิพ�ษจากเมที่โธม�ลได้�แก!ระค์ายเค์,อังที่�.งการส�มผ�สที่าง

ผ�วัหนิ�ง ที่างตา การก�นิ และการหายใจ ถุ&กด้&ด้ซี6มได้�ที่างผ�วัหนิ�ง การก�นิ หร,อัการหายใจอัาจที่�าให�ถุ6งตายได้�

• สารประเภัที่คลอร�เน่เตัดไฮโดรคาร!บอน่• ด�ด�ที่� ไม!ละลายในินิ�.า ละลายได้�ด้�ในิไขม�นิ และ ต�วัที่�าละลาย เช่!นินิ�.าม�นิก5าด้ โที่ล&อั�นิ นิ�ก

เค์ม�ช่าวัสวั�สพอัลม�ลเลอัร�พบุวั!าสารนิ�.สามารถุฆ่!ามวัลที่� ที่�าลายผ�าและแมลงต!างๆได้� และได้�ใช่�ลด้การระบุาด้ขอังโรค์ไที่ฟ=ส ในิอั�ตาล�อัย!างม�ประส�ที่ธ�ภ์าพ

• เป�นิสารพ�ษช่นิ�ด้พ�ษมาก ก�นิในิปร�มาณ์ 5 กร�มที่�าให�อัาเจ�ยนิอัย!างร�นิแรง อั!อันิเพล�ย ช่าตามม,อัเที่�า ต, นิเต�นิตกใจง!าย หากเก�นิ 20 กร�ม ที่�าให�หนิ�งตากระต�ก กล�ามเนิ,.อัส� นิ ช่�ก พ�ษเร,.อัร�งที่�าให�เบุ, อัอัาหาร กล�ามเนิ,.อัส�.นิกระต�กและม�รายงานิการก!อัมะเร#งในิส�ตวั�ที่ด้ลอัง เนิ, อังจากเป�นิสารที่� สลายต�วัยาก จ6งสะสมในิส� งแวัด้ล�อัม และห!วังโซี!อัาหาร ป=จจ�บุ�นิเป�นิสารห�ามใช่�ในิสหร�ฐอัเมร�กา

เอน่โดซ�ลแฟน่ ใช่�ก�าจ�ด้แมลงและไร เช่!นิ ในิยาส&บุ สารค์งสภ์าพอัย&!ได้�นิานิในิด้�นิ เช่!นิเด้�ยวัก�บุด้�ด้�ที่�

• จะปรากฏภ์ายในิ 2-3 ช่� วัโมง หล�งการกล,นิก�นิเข�าไปและถุ6งตายได้�โด้ยอัาการพ�ษ เช่!นิ อัาเจ�ยนิ ปอัด้ปวัมนิ�.า ส� นิกระต�ก สารถุ&กด้&ด้ซี6ม ผ!านิผ�วัหนิ�งหร,อัจากการหายใจ สารเป�นิพ�ษต!อัไต ต�บุ และระบุบุประสาที่

สารประเภัที่ไพิเรธรอยด!• ไพิเรธร�น่ เป+น่ขึ้องเหลง ขึ้5น่เหน่�ยว สกั�ดจัากั

ดอกัไพิร�ธร�มั พิ*ชีตัะกั)ลเบญ่จัมัาศั โดยน่ ามัาบดเป+น่ผงและสกั�ดเป+น่สารออกัมัา ผล�ตัภั�ณฑ์!มั�ความัเขึ้5มัขึ้5น่ประมัาณร5อยละ 1 ถ-ง 3 ใชี5กั าจั�ดแมัลงใน่บ5าน่เร*อน่ได5หลายชีน่�ด โดยมั�กัจัะผสมักั�บสารเคมั�อ*�น่เพิ*�อเพิ�มัประส�ที่ธ�ภัาพิ

• สลายตั�วเร4วที่ าให5แมัลงเป+น่อ�มัพิาตัและตักัลงมัา มั�พิ�ษน่5อยตั�อมัน่&ษย!และส�ตัว!เล�1ยงล)กัด5วยน่มั

สารเคมั�กั าจั�ดว�ชีพิ*ชี• สาร 2,4-ด� สารน่�1มั�พิ�ษน่5อยตั�อส�ตัว!เล�1ยงล)กัด5วยน่มั ออกั

ฤที่ธ�Aแบบฮอร!โมัน่และมั�ผลเฉพิาะเจัาะจังกั�บว�ชีพิ*ชีใบกัว5าง ใชี5ใน่น่าขึ้5าว ไร�อ5อย

• หากัมั�ปร�มัาณมัากัอาจัถ-งตัายได5 ที่ าลายประสาที่ส�วน่กัลาง เป+น่สารที่��สลายตั�วได5ชี5าและปน่เป>1 อน่ตั�อส��งแวดล5อมั เชี�น่ด�น่ได5

• พิาราควอที่ ใชี5ใน่ไร�ฝุ่/ายเพิ*�อกัารเกั4บเกั��ยวได5ง�าย ใน่ประเที่ศัไที่ยใชี5ใน่สวน่ยางพิารา สวน่ผลไมั5

• อ�น่ตัรายตั�อเน่*1อเย*1อปอด ไตัวายเฉ�ยบพิล�น่ ระคายเค*องตั�อตัา ส�มัผ�สผ�วหน่�งที่ าให5เป+น่แผลพิ&พิอง ใน่ประเที่ศัไที่ยมั�รายงาน่ฆ่�าตั�วตัายโดยใชี5สารน่�1บ�อยคร�1ง และน่ าไปผสมัใน่ส&ราเถ*�อน่เพิ*�อเร�งกัารหมั�กั

สารเคมั�กั าจั�ดหน่) • ซ�งค!ฟอสไฟด เป�นิผงผล6กส�เที่าปนิด้�า ไม!ละลายนิ�.า ม�

กล� นิเล#กนิ�อัยค์ล�ายกระเที่�ยม ใช่�ค์ล�กก�บุอัาหารวัางไวั�ก�บุภ์าช่นิะใส!นิ�.า เม, อัหนิ&ก�นิจะกระหายนิ�.า นิ�.าที่� ก�นิจะเร!งปฏ�ก�ร�ยาให�เก�ด้ฟอัสฟ8นิ ที่�าให�หนิ&ร�อันิที่�อังและอัอักมาตายในิที่� โล!ง เป�นิสารที่�

• อาร!เซน่�กัไตัรออกัไซด! เป�นิผงผล6กส�ขาวั หร,อัก�อันิไม!ม�ส� ใช่�ก�าจ�ด้หนิ&และส�ตวั�ก�ด้แที่ะ เป�นิสารต�.งต�นิส�าหร�บุการผล�ตสารอัาร�เซีนิ�ค์ช่นิ�ด้อั, นิๆ สารประกอับุสารหนิ& สารเค์ม�ก�าจ�ด้แมลง นิ�.ายาถุนิอัมเนิ,.อัไม� และอั�ตสาหกรรมเค์ร, อังแก�วั

หน่�วยที่�� 4 กัารประเมั�น่สารพิ�ษใน่ร�างกัายและด�ชีน่�สารพิ�ษที่างชี�วภัาพิ

วั�ตถุ�ประสงค์� ค์วัามร& �ที่� วัไป อัธ�บุายสารพ�ษ ด้�ช่นิ�สารพ�ษในิต�วัอัย!างช่�วัภ์าพ • กัารตัรวจัประเมั�น่เพิ*�อเฝุ่/าระว�งส&ขึ้ภัาพิขึ้องผ)5ปฏิ�บ�ตั�

งาน่ โดยว�ธ�ที่างชี�วว�ที่ยา เพิ*�อให5ที่ราบว�าสารเคมั�ตั�างๆ เหล�าน่�1น่ เมั*�อเขึ้5าส)�ร�างกัาย

• สารเค์ม�ถุ&กก�าจ�ด้โด้ยไม!เปล� ยนิแปลงโค์รงสร�าง เช่!นิ ป=สสาวัะ หายใจอัอัก

• สารเค์ม�อั�นิที่ร�ย� ปกต�จะเปล� ยนิแปลงโค์รงสร�างละลายนิ�.าได้� ถุ&กก�าจ�ด้โด้ยป=สาวัะและนิ�.าด้�

• สารเค์ม�พวักสารต�วักลางหร,อัสารเมต�าโบุไลที่� บุางต�วัอัาจจ�บุก�บุโมเลก�ลขอังอัวั�ยวัะเป@าหมายถุ�าม�ปร�มาณ์มากจะที่�าให�ร!างกายแสด้งพ�ษภ์�ย เก�ด้โรค์ต!างๆ

กัารตัรวจัประเมั�น่อ�น่ตัรายจัากัจัากัสภัาพิแวดล5อมัที่างสารเคมั�ตั�อผ)5ปฏิ�บ�ตั�

งาน่แบ�งเป+น่ 3 ชีน่�ด • 1. กัารตัรวจัประเมั�น่ใน่สภัาพิบรรยากัาศั (Ambient

monitoring) ค*อกัารตัรวจัว�ดปร�มัาณความัเขึ้5มัขึ้5น่ขึ้องสารเคมั�ที่��ปน่อย)�ใน่อากัาศั น่ 1า ด�น่ และอ*�น่ๆ ซ-�งใน่ที่างส&ขึ้ศัาสตัร!อ&ตัสาหกัรรมักัารตัรวจัประเมั�น่ด�งกัล�าว หมัายถ-ง กัารตัรวจัสอบปร�มัาณความัเขึ้5มัขึ้5น่ขึ้องสารเคมั�ใน่บรรยากัาศั

• 2. กัารตัรวจัประเมั�น่ที่างชี�วว�ที่ยาหร*อกัารตัรวจัว�ดสารที่างชี�วภัาพิ (Biological monitoring of exposure) กัารตัรวจัปร�มัาณสารเคมั�ที่��ร�างกัายได5ร�บ ว�ตัถ&ประสงค!เพิ*�อให5มั��น่ใจัว�าสภัาพิส��งแวดล5อมัที่างเคมั�ที่��ผ)5ปฏิ�บ�ตั�งาน่ที่ างาน่อย)�น่�1น่ ปลอดภั�ย

• 3. กัารเฝุ่/าระว�งที่างส&ขึ้ภัาพิ (Health surveillance or biological monitoring of effects) เป+น่กัารตัรวจัสอบสถาน่ะส&ขึ้ภัาพิ หร*อ ภัาวะส&ขึ้ภัาพิ บ�งบอกัถ-งอากัารแสดงเร��มัแรกัขึ้องความัผ�ดปกัตั�ขึ้องส&ขึ้ภัาพิขึ้องพิน่�กังาน่ เพิ*�อด าเน่�น่กัารควบค&มัป/องกั�น่

•         

กัารตัรวจัว�ดสารที่างชี�วภัาพิมั�ความัส าค�ญ่ตั�อ

•ผ)5ปฏิ�บ�ตั�งาน่• เจั5าขึ้องสถาน่ประกัอบกั�จักัาร

•หน่�วยงาน่ที่างด5าน่ส&ขึ้ภัาพิ

ขึ้5อได5เปร�ยบและขึ้5อจั ากั�ดขึ้องกัารตัรวจัประเมั�น่สารพิ�ษใน่ร�างกัาย

• 1. ตัรวจัว�ดได5ละเอ�ยดกัว�ากัารตัรวจัว�ดที่างส��งแวดล5อมั• 2. เป+น่ตั�วชี�1ว�ดความัเส��ยงตั�อส&ขึ้ภัาพิได5มัากักัว�ากัาร

ตัรวจัว�ดที่างส��งแวดล5อมั•ขึ้5อจั ากั�ด• 1. ผลกัารตัรวจัว�ดที่��ได5อาจัชี5าเกั�น่ไปใน่กัารป/องกั�น่โรค• 2. ป@ญ่หาใน่กัารเกั4บตั�วอย�างเพิ*�อตัรวจัว�เคราะห! เชี�น่

ตั�วอย�างจัากัเล*อดหร*อป@สสาวะมั�ปร�มัาณน่5องมัากัตั5องระว�งกัารปน่เป>1 อน่

ด�ชีน่�สารพิ�ษใน่ตั�วอย�างชี�วภัาพิ

• ค�า BEIs ค*อค�าหร*อด�ชีน่�ที่��แสดงถ-งระด�บขึ้องตั�วชี�1ว�ด

• TLV (Threshold Limit Values ค�ามัาตัรฐาน่ด�ชีน่�ส)งส&ดใน่กัารที่ างาน่

• หล�กักัารขึ้องด�ชีน่�กัารตัรวจัว�ดสารที่างชี�วภัาพิ• 1. ตั�วชี�1ว�ด ปร�มัาณความัเขึ้5มัขึ้5น่ กั�บเที่คน่�คว�ธ�กัาร

ที่ดสอบ• 2. ระยะเวลากัารเกั4บตั�วอย�าง • 3. ส��งตัรวจัว�เคราะห! เชี�น่ เล*อดและป@สาวะ

Biological Exposure Indices (BEIs)

• BEIs ใชี5ใน่กัารประเมั�น่กัารส�มัผ�สสารที่�1งหมัดที่��มั�อย)�ใน่ที่��ที่ างาน่โดยกัารเล*อกัหาตั�วชี�1ว�ดที่��เหมัาะสมัและเกั4บตั�วอย�างจัากัคน่งาน่ใน่ชี�วงเวลาที่��กั าหน่ด กัารว�ด BEI อาจัว�ดตั�วสารหร*อว�ดเมัตัาโบไลที่!ขึ้องสาร อาจัที่ าโดยกัารว�ดปร�มัาณสารใน่ลมัหายใจัออกั ป@สสาวะ เล*อด หร*อขึ้องเหลวจัากัร�างกัายชีน่�ดอ*�น่ที่��เกั4บจัากัคน่งาน่

เวลาที่��ใชี5ใน่กัารเกั4บตั�วอย�าง

• Prior to shift หมัายถ-ง เวลาเกั4บตั�วอย�างหล�งจัากัได5ร�บสารเคมั�เป+น่เวลา 16 ชี��วโมัง

• During shift หมัายถ-ง เวลาเกั4บตั�วอย�างเวลาใดกั4ได5หล�งจัากัได5ร�บสารเคมั� 2 ชี��วโมัง

• end of shift หมัายถ-ง เมั*�อส�1น่ส&ดกัารร�บส�มัผ�สสารเคมั�ให5เกั4บตั�วอย�างให5เร4วที่��ส&ดเที่�าที่��จัะเป+น่ไปได5

• end of workweek หมัายถ-ง เกั4บตั�วอย�างหล�งจัากั 4-5 ว�น่ตั�ดตั�อกั�น่

• not critical หร*อ discretionary หมัายถ-ง สารเคมั�คร-�งชี�ว�ตัยาวมัากัและสะสมัใน่ร�างกัายเป+น่เวลาน่าน่ ด�งน่�1น่เกั4บตั�วอย�างชี�วงเวลาใดกั4ได5

ความัหมัายขึ้องส�ญ่ญ่าล�กัษณ!ที่��ใชี5ใน่ Notation

• “Sc” หมายถุ6ง ม�กล�!มค์นิบุางกล�!มที่� ม�ค์วัามไวัต!อัสารเค์ม�ส&ง ที่�าให�ค์นิเหล!านิ�.ไม!ร�บุการค์��มค์รอังจากค์!า BEI ที่� ก�าหนิด้ไวั�

•   “B” แสด้งค์!าที่� ม�อัย&!ในิค์นิปกต�ซี6 งได้�นิ�ามารวัมไวั�แล�วัในิค์!า BEI

• “Nq” ไม!ม�การก�าหนิด้ค์!า BEI เนิ, อังจากม� ข�อัม&ลไม!เพ�ยงพอั•  “Ns” หมายค์วัามวั!า สารที่� นิ�ามาเป�นิต�วัช่�.วั�ด้ไม!ม�ค์วัามจ�าเพาะ

ก�บุสารที่� ค์นิงานิได้�ร�บุ      ด้�งนิ�.นิค์วัรม�การย,นิย�นิผลโด้ยใช่�การที่ด้สอับุที่� เฉพาะก�บุสารนิ�.นิ

•  “Sq” ต�วัช่�.วั�ด้การได้�ร�บุสารเค์ม�ไม!สามารถุหาปร�มาณ์ได้� จะเป�นิการวั�เค์ราะห�แบุบุก6 งปร�มาณ์ใช่�เป�นิการที่ด้สอับุเบุ,.อังต�นิได้�

แสด้งค์!า ADOPTED BIOLOGICAL EXPOSURE DETERMINANTS ขอัง ACGIH

ป@จัจั�ยที่��มั�ผลตั�อกัารแปลผลกัารตัรวจัว�ดสารที่างชี�วภัาพิ

• - สถาน่ะที่างส&ขึ้ภัาพิขึ้องผ)5ปฏิ�บ�ตั�งาน่ ที่��ส าค�ญ่ ค*อ อาย& เพิศั กัารตั�1งครรภั! กัารร�ปที่าน่อาหาร น่ 1า ไขึ้มั�น่ตั�างๆ

• - แหล�งขึ้องมัลพิ�ษที่��ได5ร�บจัากังาน่ สภัาพิแวดล5อมั ความัเขึ้5มัขึ้5น่ ชี�องที่างเขึ้5าส)�ร�างกัาย กัารได5ร�บสารเคมั�หลายชีน่�ด

• - แหล�งขึ้องมัลพิ�ษจัากัส��งแวดล5อมั น่อกังาน่ที่��ส�มัผ�ส • - ว�ถ�กัารด าเน่�น่ชี�ว�ตั ประจั าว�น่หล�งเล�กังาน่ อ&ปน่�ส�ย

ส�วน่บ&คคล กัารได5ร�บสารอ*�น่ๆ กัารด*�มัเหล5า ส)บบ&หร��• - ชี�วงเวลาที่��เกั4บตั�วอย�าง

สารพิ�ษและด�ชีน่�สารพิ�ษใน่ตั�วอย�างชี�วภัาพิ

พิบบ�อยใน่อ&ตัสาหกัรรมัและมั�ผลตั�อผ)5ปฏิ�บ�ตั�งาน่ 3 ประเภัที่ค*อ

สารตัะกั��ว สารตั�วที่ าละลายอ�น่ที่ร�ย! และสารป/องกั�น่กั าจั�ดแมัลงที่��ใชี5กั�น่อย�างแพิร�

หลายค*อสารออร!กัาโน่ฟอสเฟตั

หน่�วยที่�� 5 กัารตัรวจัสอบสารพิ�ษที่างห5องปฏิ�บ�ตั�กัาร

ว�ตัถ&ประสงค! อัธ�บุายหล�กการตรวัจ เก#บุส� งส!งตรวัจ วั�เค์ราะห�สารพ�ษได้�• กัารตัรวจัว�เคราะห!สารพิ�ษที่างห5องปฏิ�บ�ตั�กัารมั�ความั

ส าค�ญ่

• 1. กัารว�น่�จัฉ�ยโรคจัากักัารประกัอบอาชี�พิ• 2. กัารร�กัษาหร*อตั�ดตัามักั ากั�บด)แลโรคจัากักัาร

ประกัอบอาชี�พิ• 3. กัารตัรวจัค�ดกัรองโรคจัากักัารประกัอบอาชี�พิ• 4. กัารเฝุ่/าระว�ง กัารป/องกั�น่โรคและความัพิ�กัาร• 5. กัารแกั5ไขึ้ป@ญ่หาพิ�ษเฉ�ยบพิล�น่หร*อเหตั&กัารณ!

ฉ&กัเฉ�น่

ขึ้�1น่ตัอน่กัารตัรวจัว�เคราะห!ส��งส�งตัรวจัสารพิ�ษที่างห5องปฏิ�บ�ตั�กัาร

•1. กัารจั�ดเตัร�ยมัส��งส�งตัรวจัที่างชี�วภัาพิเพิ*�อกัารตัรวจัว�เคราะห!สารพิ�ษ ที่างห5องปฏิ�บ�ตั�กัาร

•2. กัารเล*อกัว�ธ�กัารตัรวจัว�เคราะห!สารพิ�ษที่างห5องปฏิ�บ�ตั�กัารที่��เหมัาะสมักั�บส��งส�งตัรวจัที่างชี�วภัาพิ

•3. กัารเตัร�ยมัอ&ปกัรณ! เคร*�องมั*อและสารละลายส าหร�บว�ธ�กัารตัรวจัว�เคราะห!สารพิ�ษที่างห5องปฏิ�บ�ตั�กัาร

•4. กัารตัรวจัว�เคราะห!ส��งส�งตัรวจัที่างชี�วภัาพิ

ป@จัจั�ยที่��มั�ผลตั�อผลกัารตัรวจัว�เคราะห!สารพิ�ษที่างห5องปฏิ�บ�ตั�กัาร

•1. ความัผ�ดพิลาดขึ้องส��งส�งตัรวจั (Specimen error)

•2. ความัผ�ดพิลาดที่��เกั�ดจัากัเคร*�องมั*อ (Instrument error)

•3. ความัผ�ดพิลาดที่��เกั�ดจัากัว�ธ�กัารตัรวจัว�เคราะห! (Analytical

method error)•4. ความัผ�ดพิลาดที่��เกั�ดจัากัผ)5ตัรวจัว�เคราะห!

(Personal error)

ส��งส�งตัรวจั

ป@สสาวะ อ&จัจัาระ เสมัหะ ฝุ่H หน่อง

ส��งส�งตัรวจัจัากัระบบส*บพิ�น่ธ&! เล4บ ผมั ส��งบรรจั&ใน่กัระเพิาะอาหาร น่ 1าน่มั ว�ตัถ&ที่��พิบใน่ที่��เกั�ดเหตั&

กัารตัรวจัว�เคราะห!เล*อด • - กัารตัรวจัว�เคราะห!ที่างเคมั�คล�น่�กั ที่��ส าค�ญ่ได5แกั� กัาร

ตัรวจัระด�บน่ 1าตัาลใน่เล*อด กัารตัรวจัเกัล*อแร� กั"าซใน่เล*อดและความัเป+น่กัรด-ด�าง กัารว�ดออสโมัลาร�ตั�ขึ้องพิลาสมัา กัารหาเอมัไซมั!ใน่เล*อด

• - กัารตัรวจัว�เคราะห!ที่างโลห�ตัว�ที่ยา ที่��ส าค�ญ่ได5แกั� กัารแขึ้4งตั�วขึ้องเล*อด กัารว�ดระด�บคาร!บอกัซ�ฮ�โมัโกัลบ�น่ และเมัที่ฮ�โมัโกัลบ�น่ ปร�มัาตัรขึ้องเมั4ดเล*อดแดง และปร�มัาณเมั4ดเล*อดขึ้าว

• - กัารตัรวจัว�เคราะห!ที่างพิ�ษว�ที่ยา กัารตัรวจัว�เคราะห!ด5าน่พิ�ษว�ที่ยาที่��ส าค�ญ่ ได5แกั� กัารตัรวจัที่างกัายภัาพิ กัารที่ดสอบส� ที่�น่เลเยอร!โครมัาโตักัราฟH และกัารตัรวจัว�ดกัารได5ร�บสารพิ�ษหร*อสารเคมั�โดยรวมัขึ้องผ)5ปฏิ�บ�ตั�งาน่แตั�ละคน่

กัารตัรวจัว�เคราะห!ป@สสาวะ • กัารตัรวจัด5วยตัาเปล�า เพิ*�อส�งเกัตัล�กัษณะ

ที่��วไปขึ้องป@สสาวะ ส� ความัขึ้&�น่ กัล��น่ กัารตัรวจัสมับ�ตั�ที่างเคมั�โดยใชี5แถบที่ดสอบ

• กัารตัรวจัด5วยกัล5องจั&ลที่รรศัน่! เพิ*�อด)ตัะกัอน่ป@สสาวะ

• กัารสกั�ดเพิ*�อตัรวจัว�เคราะห!หาสารเคมั�อ�น่ตัราย หร*อสารพิ�ษหร*อสารเมัตัาบอไลตั!

กัารตัรวจัว�เคราะห!สารพิ�ษ• กัารตัรวจัว�เคราะห!สารพิ�ษที่างกัายภัาพิ • - กัารตัรวจัว�เคราะห!สารพิ�ษโดยใชี5หล�กักัารเคล*�อน่ที่��ขึ้องอน่&ภัาค

ที่��มั�ประจั&ใน่สน่ามัไฟฟ/า • - กัารตัรวจัว�เคราะห!สารพิ�ษโดยใชี5หล�กักัารว�ดความัตั�างศั�กัย!ไฟ

ฟ/าอ�เลคโที่รด • กัารตัรวจัว�เคราะห!สารพิ�ษที่างเคมั� ที่� ส�าค์�ญและใช่�ก�นิมากในิการ

ตรวัจวั�เค์ราะห�ที่างห�อังปฏ�บุ�ต�การ ค์,อั การตรวัจวั�เค์ราะห�สารพ�ษโด้ยใช่�หล�กการขอังแสง หล�กการขอังโค์รมาโตกราฟ8 และเค์ร, อังตรวัจวั�เค์ราะห�สารอั�ตโนิม�ต�

• กัารตัรวจัว�เคราะสารพิ�ษที่างชี�วภัาพิ เป�นิการตรวัจวั�เค์ราะห�สารพ�ษโด้ยการใช่�ส� งที่� ม�ช่�วั�ตค์,อั การตรวัจวั�เค์ราะห�สารพ�ษโด้ยการใช่�ส�ตวั�ที่ด้ลอังและการตรวัจวั�เค์ราะห�สารพ�ษโด้ยการไม!ใช่�ส�ตวั�ที่ด้ลอัง

หน่�วยที่�� 6 กัารประเมั�น่ความัเส��ยงและ

กัารจั�ดกัารความัเส��ยงตั�อส&ขึ้ภัาพิจัากัสารเคมั�

ว�ตัถ&ประสงค! ความัร)5 กัระบวน่กัาร กัารจั�ดกัารความัเส��ยง• ความัหมัาย เป�นิการรวับุรวัมและวั�เค์ราะห�ข�อัม&ล

การส�มผ�สสารเค์ม� และอัธ�บุายล�กษณ์ะค์วัามเส� ยงนิ�.นิๆ วั!าผ&�ส�มผ�สจะเส� ยงภ์�ยหร,อัไม!

ความัส าค�ญ่ ค์วัามปลอัด้ภ์�ยต!อัส�ขภ์าพขอังผ&�ส�มผ�สสารก!อัมะเร#ง การต�ด้ส�นิใจเก� ยวัก�บุการลด้ค์วัามเส� ยงที่� ค์��มค์!า การประเม�นิผลการค์��มค์รอังส�ขภ์าพประช่าช่นิ กฎหมายก�าหนิด้ให�ที่�าการประเม�นิค์วัามเส� ยง

ว�ตัถ&ประสงค!ขึ้องกัารประเมั�น่ฯการหาข�อัสร�ปเก� ยวัก�บุค์วัามเส� ยงที่� จะเก�ด้ข6.นิ การต�ด้ส�นิใจจ�ด้การค์วัามเส� ยงขอังผ&�บุร�หารที่�.งภ์าค์ร�ฐ และ

เอักช่นิ • ร)ปแบบกัารประเมั�น่ร)ปแบบขึ้องส าน่�กังาน่น่โยบายด5าน่ว�ที่ยาศัาสตัร!และเที่คโน่โลย� ร)ปแบบขึ้องคณะกัรรมักัารว�จั�ยแห�งชีาตั�

(National Research Council: NCR) ร)ปแบบขึ้ององค!กัรขึ้-1น่ที่ะเบ�ยน่สารพิ�ษและโรค

(Agency for Toxic Substances and Disease Registry: ATSDR)

ร)ปแบบกัารประเมั�น่ฯ

ร)ปแบบขึ้องส าน่�กังาน่น่โยบายด5าน่ว�ที่ยาศัาสตัร!และเที่คโน่โลย�

ร)ปแบบขึ้องคณะกัรรมักัารว�จั�ยแห�งชีาตั� (National Research Council: NCR)

ร)ปแบบขึ้ององค!กัรขึ้-1น่ที่ะเบ�ยน่สารพิ�ษและโรค (Agency for Toxic Substances and Disease Registry: ATSDR)

ร)ปแบบขึ้องส าน่�กังาน่น่โยบายด5าน่ว�ที่ยาศัาสตัร!

และเที่คโน่โลย�การประเม�นิค์วัามเส� ยงจะประกอับุด้�วัย 2 ข�.นิ

ตอันิ ค์,อั ข�.นิตอันิการช่�.บุ!งอั�นิตราย ข�.นิตอันิการอัธ�บุายล�กษณ์ะค์วัามเส� ยง

ร)ปแบบขึ้องคณะกัรรมักัารว�จั�ยแห�งชีาตั�

การประเม�นิค์วัามเส� ยงส�ขภ์าพ ประกอับุด้�วัย 4 ข�.นิตอันิ ข�.นิตอันิที่� 1 การช่�.บุ!งอั�นิตราย ข�.นิตอันิที่� 2 การประเม�นิค์วัามเป�นิพ�ษ ข�.นิตอันิที่� 3 การประเม�นิการส�มผ�ส

ที่�.ง 3 ข�.นิตอันิ จะอัาศ�ยงานิวั�จ�ยเป�นิต�วัป@อันิข�อัม&ลประกอับุ ข�.นิตอันิที่� 4 จะเป�นิการอัธ�บุายล�กษณ์ะค์วัามเส� ยงวั!าการส�มผ�สสารเค์ม�

นิ�.นิๆ ม�ค์วัามเส� ยงต!อัส�ขภ์าพหร,อัไม!อัย!างไร หากพบุวั!าม�ค์วัามเส� ยงก#ต�อัง

ด้�าเนิ�นิการจ�ด้การค์วัามเส� ยงต!อัไป

ร)ปแบบขึ้ององค!กัรขึ้-1น่ที่ะเบ�ยน่สารพิ�ษและโรค

ATSDR กั าหน่ดว�า ขึ้5อมั)ลขึ้�าวสารหล�กั 3 ด5าน่ที่��จั าเป+น่ตั5องน่ ามัาใชี5

ใน่กัารประเมั�น่ ค*อ

ขึ้5อมั)ลด5าน่ส��งแวดล5อมั (Environmental)

ด5าน่ความัห�วงใยตั�อส&ขึ้ภัาพิขึ้องชี&มัชีน่ (Community health concerns)

ขึ้5อมั)ลผลล�พิธ!ที่างส&ขึ้ภัาพิ (Health outcome date)

การประเม�นิค์วัามเส� ยง กัารชี�1บ�งอ�น่ตัราย (Hazard

identification) กัารประเมั�น่ความัเป+น่พิ�ษ กัารประเมั�น่กัารส�มัผ�ส กัารอธ�บายล�กัษณะขึ้องความัเส��ยง

การประเม�นิค์วัามเส� ยง กัารชี�1บ�งอ�น่ตัราย (Hazard identification)ม�ก�จกรรม 2 ก�จกรรม ค์,อั

1. การรวับุรวัมข�อัม&ล 2. การประเม�นิผลข�อัม&ล

การประเม�นิค์วัามเส� ยง (ต!อั)

กัารประเมั�น่ความัเป+น่พิ�ษ เป�นิข�.นิตอันิที่� จะที่�าการประเม�นิวั!า ผล (effect) ต!อัส�ขภ์าพที่� เก�ด้ข6.นิ วั�ตถุ�ประสงค์�1. เพ, อัให�นิ�.าหนิ�กค์วัามม� นิใจต!อัหล�กฐานิที่� แสด้งถุ6งค์วัามเป�นิอั�นิตรายต!อัส�ขภ์าพขอังสารเค์ม�2. เพ, อัก�าหนิด้ค์!าค์วัามส�มพ�นิธ�ระหวั!างปร�มาณ์หร,อัขนิาด้ขอังสารเค์ม�ที่� ร !างกายได้�ร�บุและการตอับุสนิอังที่� เก�ด้ข6.นิ

12-30

การประเม�นิค์วัามเส� ยง (ต!อั)

แหล!งข�อัม&ลที่� นิ�ามาใช่�ในิการประเม�นิค์วัามเป�นิพ�ษ 1. ข�อัม&ลจากมนิ�ษย� (Human data)

2. ข�อัม&ลจากส�ตวั�ที่ด้ลอัง (Animal data) 3. ข�อัม&ลจากการศ6กษาในิหลอัด้ที่ด้ลอังและเซีลล�เพาะเนิ,.อัเย,.อัระยะส�.นิ (Short term in vitro cell and tissue)4. ข�อัม&ลจากการวั�เค์ราะห�โค์รงสร�างและการอัอักฤที่ธ�E (Structure-activity and lyses)

12-34-36

การประเม�นิค์วัามเส� ยง (ต!อั)

ขึ้�1น่ตัอน่กัารประเมั�น่ความัเป+น่พิ�ษส าหร�บสารกั�อมัะเร4ง 1. กัารกั าหน่ดค�าความัเชี*�อมั��น่ตั�อน่ 1าหน่�กัขึ้องหล�กัฐาน่

ประเม�นิข�อัม&ลต!างๆที่� ม�อัย&! ก�าหนิด้วั!าสารเค์ม�นิ�.นิจ�ด้อัย&!ในิกล�!มสารก!อัมะเร#ง กล�!มใด้ตามที่� US-EPA ก�าหนิด้

2. กัารกั าหน่ดค�า Slope Factor (SF) เป�นิค์!าค์วัามเป�นิพ�ษที่� ใช่�ในิการประเม�นิค์วัามเป�นิพ�ษขอังสารก!อัมะเร#ง

- ขึ้5อมั)ลที่��ใชี5กั าหน่ดค�า SF ใช่�ข�อัม&ลผลการศ6กษาในิมนิ�ษย�ที่� ม�วั�ธ�การที่� นิ!าเช่, อัถุ,อั

- กัารอน่&มัาน่ค�าส าหร�บกัารส�มัผ�สสารเคมั�ใน่ปร�มัาณตั �า การประเม�นิค์วัามเป�นิพ�ษต�อังม�การอันิ�มานิจากผลจากผลที่� ได้�จากการใช่�ปร�มาณ์สารเค์ม�จ�านิวันิมากมาใช่�ก�บุส� งที่� จะเก�ด้ข6.นิจากปร�มาณ์สารเค์ม�ปร�มาณ์ต� า

การประเม�นิค์วัามเส� ยง (ต!อั)

กัารประเมั�น่กัารส�มัผ�สกัารพิ�จัารณาว�าสารเคมั�เขึ้5าส)�ร�างกัายไปมัากัน่5อยเพิ�ยงใด ตั5องที่ราบว�า สารเคมั�น่�1น่ๆ เขึ้5าส)�ร�างกัายที่างใด ซ-�งอาจัเขึ้5าส)�ร�างกัายโดยตัรง หร*อผ�าน่ที่างอาหารที่��เป+น่ส�ตัว!/พิ*ชี ปร�มัาณที่��ร�างกัายได5ร�บจัะมั�มัากัแค�ไหน่ จัากัน่�1น่จั-งพิ�จัารณาว�าจัะเป+น่ความัเส��ยงหร*อไมั� อย�างไร

กัารประเมั�น่กัารส�มัผ�สจั-งมั�ขึ้�1น่ตัอน่ส าค�ญ่ 3 ขึ้�1น่ตัอน่ ค*อ

1. กัารที่ าความัเขึ้5าใจัล�กัษณะพิ*1น่ที่��และประชีากัรที่��ส�มัผ�ส 2. กัารชี�1บ�งเส5น่ที่างกัารส�มัผ�ส 3. กัารค าน่วณปร�มัาณสารเคมั�ที่��ร�างกัายได5ร�บ

การประเม�นิค์วัามเส� ยง (ต!อั)

กัารอธ�บายล�กัษณะขึ้องความัเส��ยงเป+น่ผลสร&ปว�าสารเคมั�ที่��ได5ร�บเขึ้5าส)�ร�างกัายน่�1น่จัะเป+น่อ�น่ตัรายตั�อส&ขึ้ภัาพิผ)5ส�มัผ�สหร*อไมั� กัรณ�ไมั�ใชี�สารกั�อมัะเร4ง ใชี5กัารเปร�ยบเที่�ยบค�าปร�มัาณสารเคมั�ที่��ร�างกัายได5ร�บ กั�บค�าความัเป+น่พิ�ษขึ้องสารน่�1น่ๆ แล5วสร&ปออกัมัาว�ามั�ความัเส��ยงหร*อไมั� ซ-�งค าน่วณเป+น่ค�าที่��เร�ยกัว�า Hazard Quotient กัรณ�เป+น่สารกั�อมัะเร4ง กัารสร&ปเร*�องความัเส��ยงจัะพิ�จัารณาโอกัาส ที่��ผ)5ส�มัผ�สจัะเป+น่มัะเร4งตัลอดระยะอาย&ขึ้�ย กัารประมัาณโอกัาสน่�1น่จัะพิ�จัารณาจัากัขึ้5อมั)ลปร�มัาณสารเคมั�ที่��ร�างกัายได5ร�บ ค�าปร�มัาณ และกัารตัอบสน่องขึ้องสารเคมั�น่�1น่ๆ ซ-�งจัะกั าหน่ดเป+น่ค�า Slope Factor : SF

กัารจั�ดกัารความัเส��ยงตั�อส&ขึ้ภัาพิจัากัสารเคมั�

หล�กักัารจั�ดกัารความัเส��ยงตั�อส&ขึ้ภัาพิจัากัสารเคมั�

แน่วที่างกัารจั�ดกัารความัเส��ยงตั�อส&ขึ้ภัาพิจัากัสารเคมั�

หล�กักัารจั�ดกัารความัเส��ยงตั�อส&ขึ้ภัาพิจัากัสารเคมั�

การพ�จารณ์าวั!าจะม�ที่างเล,อักใด้บุ�างที่� จะมาค์วับุค์�มค์วัามเส� ยงนิ�.นิ (จะใช่�วั�ธ�ที่างวั�ศวักรรม หร,อับุร�หารจ�ด้การ)

การประเม�นิวั!าที่างเล,อักใด้เหมาะสมที่� ส�ด้ จ�ด้ที่�าแผนิค์วับุค์�มค์วัามเส� ยง ด้�าเนิ�นิการตามแผนิ เฝ้@าระวั�งและที่บุที่วันิการจ�ด้การ

13/0

แน่วที่างกัารจั�ดกัารความัเส��ยงตั�อส&ขึ้ภัาพิจัากัสารเคมั�

1. ขอัการสนิ�บุสนิ�นิอัย!างจร�งจ�งจากผ&�บุร�หารระด้�บุส&ง2. จ�ด้ที่�านิโยบุายการจ�ด้การค์วัามเส� ยงที่� ช่�ด้เจนิ สอัด้ค์ล�อัง

ก�บุย�ที่ธศาสตร�และระบุบุที่� ม�อัย&!ขอังโรงงานิ3. เสนิอัให�ม�การต�.งผ&�แที่นิฝ้Gายบุร�หารมาร�บุผ�ด้ช่อับุ4. ก�าหนิด้ค์วัามร�บุผ�ด้ช่อับุ และอั�านิาจขอังผ&�เก� ยวัข�อังให�

ช่�ด้เจนิ5. ส, อัสารนิโยบุายและค์วัามเส� ยงด้�งกล!าวั ให�ร�บุที่ราบุและ

เข�าใจ6. ด้�าเนิ�นิการ ณ์ ระด้�บุอังค์�กรต!างๆ ในิโรงงานิ7. เฝ้@าระวั�ง และที่บุที่วันิการจ�ด้การ

แผนิและก�าหนิด้เวัลาค์วับุค์�มค์วัามเส� ยง