ΙΕΚ ΑΡΓΟΥΣ 3 η Εβδομάδα Eξάμηνο Α΄ 23/10/2012Τμήμα ΦυσικοθεραπείαςΜάθημα: Ανατομία & ΦυσιολογίαΕιδικότητα: Βοηθός Φυσικοθεραπευτή

Οστά του Άνω Άκρου

Στοιχεία ανατομίας

Ο σκελετός του άνω άκρου αποτελείται από την ωμοπλάτη, την κλείδα, το βραχιόνιο οστό, την κερκίδα, την ωλένη, τα οστά του καρπού, τα μετακάρπια οστά και τις φάλαγγες των δακτύλων.

Εικόνα : το άνω άκροΚΛΕΙΔΑ (clavicle)Η κλείδα είναι ένα επίμηκες οστό που έχει σχήμα S και βρίσκεται πάνω από την πρώτη πλευρά. Η κλείδα στο ένα της άκρο συνδέεται με το στέρνο (στις κλειδικές εντομές) και στο άλλο της άκρο συνδέεται με την ωμοπλάτη. Φέρει σώμα και δύο άκρα, το έσω ή στερνικό και το έξω ή ακρωμιακό. Το σώμα της κλείδας φέρει άνω και κάτω επιφάνεια, πρόσθιο και οπίσθιο χείλος. Από το πρόσθιο χείλος της κλέιδας εκφύεται ο μείζονας θωρακικός μυς. Εικόνα: η κλείδα ΩΜΟΠΛΑΤΗ (scapula)Η ωμοπλάτη είναι ένα πλατύ και λεπτό οστό τριγωνικού σχήματος που βρίσκεται πίσω από την οπίσθια επιφάνεια του θωρακικού τοιχώματος και εκτείνεται από την 2η μέχρι την 7η πλευρά. Κάθε ωμοπλάτη έχει δύο επιφάνειες (πρόσθια ή πλευρική και οπίσθια ή νωτιαία) τρεις γωνίες (άνω έσω, κάτω έσω και έξω) και τρία χείλη (έσω ή νωτιαίο, έξω ή μασχαλιαίο και άνω ή αυχενικό).Η πρόσθια επιφάνεια παρουσιάζει τον υποπλάτιο βόθρο με τις υποπλάτιες γραμμές για την έκφυση του υποπλάτιου μυ. Η οπίσθια επιφάνεια χωρίζεται με την κάθετη ωμοπλατιαία άκανθα σε μια μικρότερη περιοχή άνω, τον υπερακάνθιο βόθρο, και σε μια μεγαλύτερη κάτω, τον υπακάνθιο βόθρο.

Στην έξω γωνία της ωμοπλάτης βρίσκεται η ωμογλήνη (αρθρική επιφάνεια), με την οποία η ωμοπλάτη ενώνεται με το βραχιόνιο οστό. Πάνω από την ωμογλήνη υπάρχει το υπεργλήνιο φύμα για την έκφυση της μακράς κεφαλής του δικεφάλου και κάτω από αυτή το υπογλήνιο φύμα για την έκφυση της μακράς κεφαλής του τρικεφάλου μυ.

1

Ιδιαίτερη σημασία έχουν η κορακοειδής απόφυση (πρόσφυση κορακοβραχιόνιου μυ, δικεφάλου και ελάσσονα θωρακικού μυ) η οποία εκφύεται από το άνω χείλος της ωμοπλάτης (εικόνα 1) και η ωμοπλατιαία άκανθα της ωμοπλάτης (εικόνα 2). Η ωμοπλατιαία άκανθα καταλήγει σε μια ογκώδη προεξοχή το ακρώμιο (ψηλαφητό κάτω από το δέρμα, εικόνα 1) από το οποίο εκφύεται ο δελτοειδής μυς.

Εικόνα 1: Πρόσθια επιφάνεια ωμοπλάτης

Εικόνα 2: Οπίσθια επιφάνεια ωμοπλάτης

2

ΒΡΑΧΙΟΝΙΟ ΟΣΤΟ (humerus)Ανήκει στα μακρά οστά. Αποτελείται από σώμα (διάφυση) και δύο άκρα (επιφύσεις). Το βραχιόνιο οστό εμφανίζει τρία μέρη: το μέσον ή σώμα, το άνω άκρο και το κάτω άκρο. Το άνω άκρο εμφανίζει την κεφαλή του βραχιονίου οστού και συνδέεται με την ωμοπλάτη σχηματίζοντας την άρθρωση του ώμου. Η κεφαλή του βραχιονίου είναι σφαιρική. Στη βάση της υπάρχει μια εμφανής αύλακα που λέγεται ανατομικός αυχένας. Στο πρόσθιο έξω και άνω μέρος φέρει δυο προεξοχές, το μείζον βραχιόνιο όγκωμα (έξω) και το έλασσον βραχιόνιο όγκωμα (έσω). Μεταξύ των δύο ογκωμάτων υπάρχει η αύλακα του δικεφάλου και κάτω από τα δύο αυτά ογκώματα κυκλικά διαγράφεται ο χειρουργικός αυχένας του οστού (συχνό σημείο καταγμάτων).

Από το μείζον βραχιόνιο όγκωμα ξεκινά το οπίσθιο χείλος του σώματος του οστού το οποίο στο κάτω τεταρτημόριο χωρίζεται σε δύο σκέλη, που μεταξύ τους περιλαμβάνουν μια κοιλότητα τον κορωνοειδή βόθρο. Το έξω χείλος καταλήγει στην παρακονδύλια απόφυση και το έσω στην παρατροχίλια απόφυση. Μεταξύ της παρατροχίλιας και παρακονδύλιας απόφυσης πίσω βρίσκεται ο ωλεκρανικός βόθρος.

Στην έξω επιφάνεια του σώματος του βραχιονίου οστού φέρεται ένα ανώμαλο τράχυσμα, το δελτοειδές φύμα, και στην πίσω επιφάνεια του σώματος η κερκιδική αύλακα στην οποία πορεύεται το κερκιδικό νεύρο.

Το κάτω άκρο του βραχιονίου οστού εμφανίζει δύο αρθρικές επιφάνειες την τροχιλία προς τα μέσα και τον κόνδυλο προς τα έξω που συνδέονται με την ωλένη και την κερκίδα αντίστοιχα σχηματίζοντας την άρθρωση του αγκώνα. Πάνω από τον κόνδυλο σχηματίζεται το υπερκονδύλιο ή κερκιδικό βοθρίο (το οποίο υποδέχεται την κεφαλή της κερκίδας).

3

Εικόνα : Οστά του βραχίονα και αγκώνα

4

ΣΚΕΛΕΤΟΣ ΤΟΥ ΠΗΧΥΟ σκελετός του πήχυ αποτελείται από δύο οστά, την ωλένη (από μέσα και την κερκίδα απ’ έξω). Τα δύο οστά συντάσσονται μεταξύ τους στο ύψος των άνω και κάτω επιφύσεων τους (άκρων), ενώ στο μεγαλύτερο μήκος τους απέχουν μεταξύ τους και δημιουργούν το μεσόστεο διάστημα το οποίο γεμίζει με τον μεσόστεο υμένα.

Ωλένη(ulna)

Είναι περίπου 2 εκατ. μεγαλύτερη από την κερκίδα και αποτελείται από τρία μέρη: το σώμα, το άνω άκρο και το κάτω άκρο. Το άνω άκρο της ωλένης παρουσιάζει μια βαθιά μηνοειδή εντομή για την άρθρωση με την τροχιλία του βραχιονίου οστού. Το εσωτερικό της μηνοειδούς εντομής , χωρίζεται στη μέση με τη μηνοειδή ακρολομφία (για τη σύνταξη με τα δύο μέρη της τροχιλίας) ενώ τα δύο άκρα της καταλήγουν σε επάρματα εκ των οποίων αυτό που είναι προς τα επάνω λέγεται ωλέκρανο και αυτό που είναι προς τα κάτω κορωνοειδής απόφυση. Κάτω από την κορωνοειδή απόφυση σχηματίζεται μια υπόκοιλη εντομή, η κερκιδική εντομή οποία συντάσσεται με την περιφέρεια της κεφαλής της κερκίδας. Κάτω από την κερκιδική εντομή διακρίνουμε το ωλένιο όγκωμα για την κατάφυση του πρόσθιου βραχιόνιου μυ και την ακρολομφία του υπτιαστή για τον ομώνυμο μυ.

Το κάτω άκρο της ωλένης σχηματίζεται από την κεφαλή και την στυλοειδή απόφυση της ωλένης. Η κεφαλή της αντιστοιχεί στο πυραμοειδές οστό. Η περιφέρεια της ωλένης συντάσσεται με το κάτω άκρο της κερκίδας.

Κερκίδα (radius)

Η κερκίδα έχει μικρότερο μήκος από την ωλένη και εμφανίζει τρία μέρη: το σώμα, το άνω άκρο και το κάτω άκρο. Το άνω άκρο της κερκίδας εμφανίζει την κεφαλή της κερκίδας η οποία συνδέεται με τον κόνδυλο του βραχιόνιου οστού ενώ το εσωτερικό τμήμα της κεφαλής συντάσσεται με την κερκιδική εντομή της ωλένης συμμετέχοντας στον σχηματισμό της άρθρωσης του αγκώνα. Η κεφαλή καταλήγει προς τα κάτω στον αυχένα ενώ κάτω από τον αυχένα σχηματίζεται το κερκιδικό ή δικεφαλικό όγκωμα στο οποίο καταφύεται ο δικέφαλος βραχιόνιος μυς. Το σώμα της κερκίδας εμφανίζει τρεις επιφάνειες (πρόσθια, οπίσθια, έξω) και τρία χείλη (έσω έξω, οπίσθιο). Το κάτω άκρο της κερκίδας έχει σχήμα τετράπλευρης πυραμίδας της οποίας η βάση συντάσσεται με τα οστά του καρπού. Στην εσωτερική επιφάνεια αυτής της πυραμίδας διακρίνουμε την ωλένια εντομή και στην έξω επιφάνεια την στυλοειδή απόφυση της κερκίδας.

5

Εικόνα :Τα οστά του πήχη (πρόσθια & οπίσθια όψη)

6

O ΣΚΕΛΕΤΟΣ ΤΟΥ ΚΑΡΠΟΥΟ σκελετός του καρπού αποτελείται από τρία διαφορετικά μέρη τον καρπό. Τα μετακάρπια και τις φάλαγγες των δακτύλων. Τα οστά του καρπού είναι 8 και σχηματίζουν δύο στοίχους, από 4 οστά ο καθένας.Πρώτος θεωρείται ο στοίχος που σχηματίζει με τα οστά του πήχυ την πηχεοκαρπική άρθρωση. Τα οστά του πρώτου στοίχου είναι με τη σειρά (από το κερκιδικό χείλος προς το ωλένιο) το σκαφοειδές, το μηνοειδές, το πυραμοειδές, το πισοειδές. Τα οστά του δεύτερου στοίχου (με την ίδια σειρά) είναι το μείζον πολύγωνο, το έλασσον πολύγωνο, το κεφαλωτό και το αγκιστρωτό.

*Εικόνα :Scaphoid(σκαφοειδές), lunate(μηνοειδές), triquetrum (πυραμοειδές), pisiform (πισωειδές)Trapezium(μείζων πολύγωνο), trapezoid (έλασσον πολύγωνο), capitate (κεφαλωτό), hamate (αγκιστρωτό)

Τα οστά του καρπού έχουν αρθρικές επιφάνειες με τις οποίες αρθρώνονται μεταξύ τους στο σχηματισμό του καρπού, ο οποίος σαν σύνολο σχηματίζει μια οστική καμάρα με το κοίλο προς την παλάμη, η οποία καλείται καρπιαία καμάρα. Τα άκρα της καμάρας αυτής προέχουν σαν δύο αποφύσεις, εκ των οποίων η έξω καλείται κερκιδική απόφυση του καρπού και σχηματίζεται από το σκαφοειδές και το μείζον πολύγωνο και η έσω καλείται ωλένια απόφυση του καρπού και σχηματίζεται από το πισοειδές και το άγκιστρο του αγκιστρωτού οστού.Μεταξύ των αποφύσεων αυτών εκτείνεται ο εγκάρσιος σύνδεσμος του καρπού ο οποίος μεταβάλλει την καμάρα (αύλακα) σε σωλήνα, τον καρπιαίο σωλήνα, μέσα στον οποίο πορεύονται οι τένοντες των καμπτηρών και το μέσο νεύρο αυτού τα οποία περιγράφονται, γενικά, σαν σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα. Εικόνα: o καρπός

7

ΜΕΤΑΚΑΡΠΙΑ ΟΣΤΑ

Τα μετακάρπια οστά είναι πέντε μικρά επιμήκη οστά των οποίων η αρίθμηση αρχίζει από τον αντίχειρα. Κάθε μετακάρπιο οστό αποτελείται από το σώμα του και τα δυο άκρα του (τη βάση και την κεφαλή). Οι βάσεις των μετακαρπίων συντάσσονται με τα οστά του καρπού και μεταξύ των, ενώ τα σώματα τους αποκλίνουν και δημιουργούνται, λόγω της απόκλισης αυτής, τα μεσόστεα διαστήματα. Κάθε κεφαλή αρθρώνεται με την πρώτη φάλαγγα του αντίστοιχου δακτύλου.

Εικόνα :Τα μετακάρπια οστά & οι φάλαγγες (Phalanges=φάλαγγες, metacarpals=μετακάρπια οστά, carpals=οστά του καρπού)

ΦΑΛΑΓΓΕΣ ΤΩΝ ΔΑΚΤΥΛΩΝ

Κάθε δάχτυλο έχει τρεις φάλαγγες εκτός από τον αντίχειρα που έχει δύο. Οι φάλαγγες ονομάζονται πρώτη, δεύτερη ή μέση και τρίτη. Η 3η φάλαγγα (2η για τον αντίχειρα) λέγεται και ονυχοφόρα. Η αρίθμηση των φαλαγγών σε 1η, 2η,3η γίνεται από την περιοχή των μετακαρπίων.. Σε κάθε φάλαγγα διακρίνουμε σώμα, άνω άκρο (βάση) και κάτω άκρο (κεφαλή).

8