“Шпион” Равшан Жээнбеков ким менен жолугушуп жїрєт?

Коомдук–саясий гезит

Жаныш КУЛМАНБЕТОВ:

6

Жаратканым жар болсун!

УРМАТТУУ ОКУРМАН!"АЙБАТ" гезитине

жазылуу башталды!Жазылуу почта кызматын

кошкондо:

- 1 айга – 49 сом 50 тыйын- 3 айга – 148 сом 50 тыйын- 6 айга – 297 сом 00 тыйынЖазылуу республиканын, бардык

почта бєлїмдєрїндє чектєєсїз жїргїзїлєт.

СЇЙЇКТЇЇ ГЕЗИТИЎИЗГЕ ЖАЗЫЛЫЎЫЗ!

Жазылуу индекси: 68546

4

• aybatkg@mail.ru • № 56 • 6-декабрь, 2013

ОШ ШААРЫ ЖЕКЕ МЫРЗАКМАТОВДУКУ ЭМЕС

Жаш єспїрїм балдарды кайыр суроого мажбурлаган єзбек 11

500 миў доллар менен кыргызстанды кєўтєрєм деген

БЕКНАЗАРОВ5

ОШТОГУ МИТИНГ АКЧА ТАРАТУУ МЕНЕН

КОШТОЛДУ

А. Келдибековду колдогон Ош шаарын-да орун алган митингде акча таратуулар болгонун айрым маалымат булактарына жарыяланды. Бул маалыматтарга таянсак,

1- сїрєттє кызыл сызык менен белгилен-ген кызыл кїрмєчєн аял 2-сїрєттє кєрї-нїп тургандай митингде эл арасында жї-рєт. Ал эми 3-сїрєттє кызыл жоолукчан

аял акча алып жатса, кайрадан эле ошол аялдын 4-сїрєттє митингде жїргєнї тас-тыкталууда. Бул сїрєттєрдїн видео тїрїн-дє ушул кєрїнїшїн кєрїїгє болот.

6-декабрь, 2013-жыл

2 АЙБАТ ПРЕСС

Гезит ээси:"Айбат Аймак" коомдук фонду

Башкы редактор:

Каныбек САПАРОВ

Гезитте жарыяланган материалдар редакциянын кєз карашын чагылдырбайт. Макала жана интервьюлардагы чындыкка дал келбеген маалыматтарга макала жазган жана интервью берген инсандар єздєрї жоопкер.Жарнамалардын мазмунуна жарнама берїїчїлєр жооптуу.Жарнамалык материалдар:

Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде

катталган,

Каттоо № 1853Гезит «ММК колдоо боюнча борбор» фондунун басмаканасында басылды

Гезит келишим баада.

Буйрутма №2987 Нускасы: 2500

Веб-сайт: www.AIBAT.kg

Веб-редактор: Бектур БАЙМОЎОЛОВ

Электрондук каттар їчїн дарегибиз: aybatkg@mail.ru

Редакцияга келген материалдар жана сїрєттєр кайтарылбайт.

Гезит редакциянын компьютердик басма бєлїмїндє терилип, жасалгаланды.

Редакциялык жамаат:Акинай АЙДАРОВАТєлєбїбї КАСЫМАЛИЕВАМирбек АСАНАЛИЕВ (0777 15 99 45 Жумгал)

Самара САЛАМАТОВАРыскїл ТЫНЫБЕК кызы (03943 43679 Ыссык Кєл)

Жооптуу редактор:Мелис АРТЫКОВ

Менеджер:Чолпон АСАНОВА Тел: 0772 75 45 49

Редактордун орун басары:Улукбек КУТМАНБАЕВ тел: 0707 56 94 88

АИДА САЛЯНОВА “СТРЕЛКАНЫ” БУЛАРГА ДА БУРСА!

Азыркы тапта жемкорлук менен кїрєш кїчєп, мурун-кийин мамказынага колун салып койгондор учурда “уурунун жолу кууш” болуп, ичинен кан єтїп жїргєнї туурасында айрым басылмаларда айты-лып, жазылып жїрєт. Ошол ММКларда аты айтылып жїргєндєрдї дагы эсиўиз-дерге сала кетели деп чечтик. 1) Ишенбай Кадырбеков (Учурда КР БШКда эмгектенет)

2) Туйгунаалы Абдыраимов (Учурда БШК жетекчиси)

3) Каныбек Нарбаев (КР ЄКМЄТЇНЄ КАРАШТУУ АРХИТЕКТУРА, КУРУЛУШ ЖАНА ТУРАК ЖАЙ-КОММУНАЛДЫК ЧАРБА МАМЛЕКЕТТИК АГЕНТТИгинин жетекчиси)

4) Акылбек Жапаров (экс-каржы министр)

5) Ємїрбек Бабанов (экс-премьер-министр)

6) Жантєрє Сатыбалдиев (учурда єкмєт башчы)

7) Феликс Кулов (ЖКнын депутаты, “Ар-Намыс” фракциясынын лидери)

8) Шамиль Атаханов (экс-вице премьер министр)

9) Аскарбек Шадиев (экс-энергетика министри)

10) Амангелди Муралиев (экс-премьер-министр)

11) Арзыбек Бурханов (Баткендин экс-губернатору )

12) Бейшен Болотбеков (Таластын экс-губернатору)

13) Бекболот Талгарбеков (экс-айыл-чарба министр)

14) Азимбек Бекназаров (экс-башкы прокурор)

15) Исках Пирматов (ЖКнын депутаты)

16) Курманбек Байтереков (экс-Кочкордун акими)

Кыргызстандагы 22 жылдан бери Акїй-дїн тегерегин айланып-тегеренип жїргєн-дєрдї санап отурсак, тїгєнчї тїрї жок. ЖМК беттеринен коррупциялык иште-рине шектїї делинип єз популярдуулугун

жогото электердин тизмектедик. Ушундан улам Баш прокурор айым Аида Саляно-ваны да ушул тизмектегилерге дагы кєз кырын салып тыкыр иликтеп кєрсє деген изги тилек.

КОЧКОР ЭЛИ КУРМАНБЕКТЕРДЕН КАЧАН КУТУЛАТ?

Мурдагы акимдин тартып алган Коч-кордогу мїлктєрїнїн чырынын аягы бї-гїнкї кїнгє чейин тыйылбай келет. Бул эргул аким болуп турган кезинде менчик-тештирип келген байлыктарын кайрадан тартып алуу їчїн кадамын алыс таштап, алдыга чыккандарын акчанын кїчїнє са-лып, “Ормон опузага” салуусун кїчтєнт-кєнїн Кочкорлуктар айтып тїгєтє албай турган чак. Буга мисал келтирсек, Кочкор-догу туз шахтасын апрель ыўкылабынан соў тарттырып жиберсе, бїгїнкї кїнї аны кайрадан кїч органдарынын жардамы ар-касында кїчкє салып тартып алды.

Андан кийинки тизмекте Кочкор ад-министрациясына тиешелїї болгон эки кабаттуу мейманкана турат. Аны да дал ушул акимдик доорду сїрїп турганын-да єзїнє менчиктештирїїгє жетишкен. Ал бош тургандыктан медресе ачтырып коюп, билмексен болуп жїргєнїнє бир топ болгон. Бул имаратты дагы быйыл кууп чыгып, учурда акчага туйтунуу мак-сатында сатууга камынып, кардар издеп жїрєт.

Байтеректин небереси Курманбектин жолун жолдоп жїргєн дагы бир эргул жє-нїндє кеп козгобосок болбойт. Бул эргул-дун аты дагы Курманбек, фамилиясы бол-со Жумагазиев, Жєргємїш деген каймана атка эгедер СССР тушунда кїпїлдєп чы-гып турган “Эмгек Туусу” райондук гезит-тин имаратын єз кезегинде менчиктешти-рїїгє жетишкен. Жєргємїш “жєргєлєп” жїргєнї менен аталган гезиттин Башкы редакторулук “креслосун” ээлеп турган. Учурда ушул гезитке тиешелїї болгон эки кабаттуу имарат талашка тїшїп, Жєргє-мїш менен Мамлекет соттошуп, Мамле-кет жеўип кеткен. Ал эми жеўилген та-рап кайрадан сотко берип, талаш элдин бїйїрїн кызытууда. Ал эми мамлекетке тиешелїї “Эмгек Туусу” гезити отурган имараты жок, ар кайсы эшикти сагаалап жїргєнїнє жергиликтїї тургундардын жаны ачып келет.

«МАНАС», «СЕМЕТЕЙ», «СЕЙТЕК» ЭПОСТОРУ ЮНЕСКОГО

КАТТАЛДЫ4-декабрда саат 18:00дє ЮНЕСКОнун

Материалдык эмес маданий мурастарды коргоо боюнча єкмєттєр аралык комите-тинин 8-жыйыны «Манас», «Семетей», «Сейтек» эпостору Кыргызстандын аты-

нан катталсын деген чечимге келди. ЖК-нын басма сєз кызматы билдиргендей, Кыргызстандын атынан кыргыз делега-циясын баштап барган Жогорку Кенештин депутаты Карганбек Самаков жыйынтык сєз сїйлєп, азербайжан элине, Єкмєттєр аралык комитеттин мїчєлєрїнє, ЮНЕС-КОнун катчылыгына жана кыргыз эли-нин баа жеткис мурасы болгон «Манас» эпосун каттоого колдоо кєрсєткєн жы-йындын баардык катышуучуларына ыраа-зычылык билдирди. Делегация башчысы К.Самаков «Бул жеўиш бїткїл кыргыз элиники, Кыргыз мамлекетиники болду» деп, Кыргызстан элин кезектеги ири ий-гилиги менен куттуктады. Андан соў, ки-чинекей манасчы Їмєт «Манас» айтып, калган манасчылар коштоп кетишти. Жы-йындын катышуучулары манасчылардын бир їзїмдєн «Манас» айтып чыкканча кїтїп, кыргыз делегациясына узакка кол чаап, кыргызстандыктардын кубанычына ортоктош болушту.

ЖЕТИ-ЄГЇЗДЄ МИТИНГДЕРГЕ КАРШЫ МИТИНГ ЄТТЇ

Ысык-Кєл облусунун Жети-Єгїз райо-нундагы Кызыл-Суу айылында тынчтык митинги єтїп, ага 150гє чукул адам ка-тышты. Келген тургундар саруулуктардын талаптарын колдоорун билдиришип, ошол эле учурда аларды мыйзамды сактоого ча-кырышты. «Саруу элинин талаптары туу-ра, бирок ошол эле учурда мыйзамдуулук-ту сактоо керек. Мисалы, ары-бери єт-кєн унааларды текшерїї, жол тозуу туура эмес», - дешти катышуучулар.

ЖОГОРКУ КЕЎЕШТИ КЕЛДИБЕКОВ БОЮНЧА

КОМИССИЯ ТЇЗЇЇНЇ СУНУШТАШУУДА

"Ата-Журт" фракциясынын депутаты Абдимуталип Кочкорбаев абалды "анык-таш керек" деген ойдо. Жогорку Кеўештин 5-декабрдагы жыйынында "Ата-Журт" фракциясынын депутаты Абдимуталип Кочкорбаев атажуртчу депутат Ахмат-бек Келдибековдун кармалышы боюнча депутаттык комиссия тїзїїнї сунушта-ды. "Бїгїн бул иштин айланасында кєп ызы-чуу болуп, эл тїрдїї нерселерди ай-

тып жатат. Абалды аныкташ керек",- деди Кочкорбаев. Белгилей кетсек, 20-ноябрда Келдибеков кармалып, УКМКнын СИЗО-суна камакка алынган. Анын баш коргоо чарасы 2 ай камакка алынсын деп белги-ленген болчу

АСИЯ САСЫКБАЕВА САЯСАТ ТААНУУЧУНУН СЫНЫНА

ТААРЫНДЫ

Жогорку Кеўештин 5-декабрдагы пле-нардык жыйынында "Ата Мекен" фрак-циясынын депутаты Асия Сасыкбаева саясат тануучулар ЖК депутаттарынын Ысык-Кєл облусунун Саруу айылына баргандыгын сынга алып жатат деп жин-денди. "Жакында эле биз Саруу айылына барып келдик. Жергиликтїї тургундар менен жолуктук. Бул биздин мыйзамдуу укугубуз. Бирок кээ бир политологдор єз-дєрїнїн жылуу бєлмєсїндє отуруп алып, биздин сапарыбыз боюнча телеберїїлєр-гє комментарий берип жатат. Эми биз сая-сат таануучу Марат Казакпаевден уруксат сурайлыбы",- деди Сасыкбаева.

БИШКЕКТИН КИЙИНКИ МЭРИ ОППОЗИЦИЯДАГЫ КИШИ

БОЛУШУ КЕРЕК

"Бишкектин кийинки мэри оппози-циядагы киши болушу керек". Бул туура-луу "ЖКнын депутаты айрым ЖМКлар-га Курманбек Дыйканбаев айтып чыкты.

Анын айтымында, Иса Ємїркуловдун отставкага кетишин анын мамлекет баш-чысы менен болгон мамилеси начарлап кетти деп айтууга болбойт. "Ємїркулов-дун отставкасы анын - эркекче чечими. Єзїнїн жасаган ишинен нааразычылык-тарды байкаган ар бир аткаминер ушун-дай кадамга барышы керек. Ємїркулов єз ордун табат. Ал кедей киши эмес",- деди Дыйканбаев.

Республикачыл депутаттын айтымын-да, жаўы шаар башчысы боло турчу ки-шинин жок дегенде мамлекеттик кызмат-та їч жылдык тажрыйбасы болушу керек. "Шаар башчысы боло турчу киши єзї їчїн эмес, элдин кызыкчылыгы їчїн иштеген киши болушу керек. Мэрдик кызматты оп-позицияга же нейтралдуу кишиге бериш керек. Анткени коалициядагы киши єзїн кєргєздї",- деди ал.

"Айбат" пресс

6-декабрь, 2013-жыл

3ЫРЫС АЛДЫ ЫНТЫМАК

Кайрылуу

Парламенттин бейшемби кїнкї пленардык жыйынында Жогорку Кеўештин бир топ депутаттары єлкєдєгї акыркы кырдаалга тынчсызданып, элди ынтымакка чакырды.

Депутат Абдыманап КУТУШЕВ:

ЭЛ ЄКЇЛДЄРЇ ЭЛДИ ЫНТЫМАККА

ЧАКЫРДЫ

Т.Зулпукаров:

“АЙРЫМ ЖАРАНДАРГА ЇЧ ОБЛУСТУН АТЫНАН

СЇЙЛЄЄГЄ КИМ УРУКСАТ БЕРДИ”

Вице-спикер Тєрєбай Зулпу-каров маалымат каражаттарын-да элди бєлїп-жарууга чакы-рыктар болуп жатканына тынч-сызданып, элди сабырдуулукка чакырды. Ошондой эле ал ай-рым чиновниктердин камакка алынышына каршы чыккандар-дын сїйлєгєн сєзїн сынга алды. “Азыр жакыны камакка алынган-дар митингдерди єткєрїп жатат. Алардын кїнєєсї барбы, жок-пу, аны сот чечет. Учурда тергєє иштери жїрїп жатат. Ошондук-тан, сабырдуу болсок. Азыр ай-рым жарандар їч облустун аты-нан сїйлєп жатат. Аларга їч об-лустун атынан чыгып сїйлєєгє эч ким укук берген эмес. Эгерде кыргыз мамлекетинин бїтїндїгї кайдыгер калтырбаса, сабырдуу болсок”, - деди эл єкїлї.

Вице-спикер белгилегендей, мамлекетти эч качан эч ким бє-лє албайт. Бардыгын мыйзам че-гинде алып баруу талап кылынат. “Мен дагы кесиптештеримдин акталып чыгышын каалайм, би-рок ар ким колу менен кылган ишин мойну менен тартышы ке-рек”, - деди Т.Зулпукаров.

Ал эми депутат Абдыманап Кутушев президенттин корруп-

ция менен кїрєшїї эркин баа-лап, жемкорлук менен кїрєшїїдє биримдикке чакырды. “Прези-денттин жемкорлук менен кїрє-шїїдє саясый эрки бар. Бирок биз бирикмейин мындай мак-сатка жетїї оўой эмес. Сыртта карап турган єлкєнїн интеллек-туалдык элитасынын туруму ма-га тїшїнїксїз болуп турат. Ка-чандыр бир кезде немис филосо-фу Гегель, эл деген мамлекеттин эмнени каалап турганын тїшїн-бєгєн бєлїгї деген экен. Ушул айтылган нерсе туура окшойт”, - деди А.Кутушев. Ошондой эле ал Кыргызстандын келечеги їчїн бардык тарапты ынтымакка ча-кырды.

Депутат Эркингїл Иманко-жоева болсо саясатчыларды оп-позиция же позиция болуп бє-лїнбєєгє чакырды. Ал Кыргыз-стан їчїн эки революция жана канчалаган адамдардын каны тєгїлгєнї жетишет дейт. “Биз єлкєнїн биримдигин жана ын-тымагын бекемдєєгє аракет кы-лышыбыз керек”, - деди ал.

А.Жээнбеков:

“УУРУЛАР ЖОГОЛГОНДО ГАНА ЄНЇГЄБЇЗ”

Депутат Талантбек Узакбаев болсо соўку кезде каршылык акция катышуучулары ачык эле бийликти коркутуп, элди тїн-дїк, тїштїккє бєлїп жатканына тынчсызданды. “Каалаган эле адам элди бєлїп жара берсе, эр-теў эмне болот? Биз їчїн бїгїн-кї кїнї башкы нерсе мамлекет-тїїлїктї сактап калуу. Ыйгарым

укуктуу органдар ыкчам жооп кылып, мындай билдирїїлєргє карата жоопкерчиликти кїчє-тїїлєрї керек”, - деди Т.Узак-баев.

Пленардык жыйындын “Ар тїрдїї маселелер” бєлїгїн жы-йынтыктап жатып, тєрага Асыл-бек Жээнбеков жалпы депутат-тар, анын ичинде єзї дагы Кыр-гызстанда туруктуу кырдаал орносо, єлкєбїз єнїксє деген тилекте экенин баса белгиле-ди. Ошону менен бирге, азыркы чакырылыштын бардык депу-таттары менен конституциялык мєєнєтї бїткїчє бирге иштешїї, келерки шайлоону єз маалында таза єткєрїї ниети бар экенин да билдирди.

“Тилекке каршы, айрым де-путаттар камакка алынды. Биз аларды кїнєєлїї деп айталбай-быз, анткени тергєє амалдары бїтє элек, сот чечими чыга элек. Алар ак болсо, акыры акталып чыгат. Ал эми мурда жооптуу кызматтарда жїрїп, далай шек-тїї долбоорлор аркылуу ири каржыларды жымырып алып, коррупциялык жосунга белчеси-нен баткан айрым адамдар азыр андан саясат жасап, азыркы бий-ликти жаманатты кылуу менен, бийликке кайра келїї амалын жасап жатат”, - дейт ал.

Тєрага азыр коррупцияга кар-шы айыгышкан кїрєш жїрїп жатканына токтолуп, Жогорку Кеўештин депутаттарын ал кї-рєшкє жигердїї катышууга ча-кырды. “Биз алардын артында кандай жаман иштери бар эке-нин жакшы билебиз. Алар ке-зинде уурдаган каражатын эл-дин мойнуна илген, мамлекетти сызга отургузган немелер. Эми ошолор элдин атынан сїйлєгї-сї келет. Президентке колдоо кєрсєтїп, коррупцияга каршы жигердїї кїрєшїїгє тийишпиз. Биз качан оўолобуз? Ошондой ууру-кескилер, каракчылар, жем-корлор мыйзамдан корккондо, таптакыр жоголгондо гана оўо-лобуз!”, - деп тєрага єз сєзїн жы-йынтыктады.

«МАМЛЕКЕТ ЖЕТЕКЧИСИН КООМДОГУ АЛДЫЎКЫ

КЇЧТЄРДЇН БААРЫ ЖАПАТЫРМАК КОЛДООГО

АЛЫШЫ ЗАРЫЛ»Жогорку Кеўеш жыйынынын жїрїшїндє депутат Абдыманап Кутушев коррупция жосундарына каршы айыгышкан кїрєштїн жїрїшїнє, єлкє аймагындагы тїзїлгєн коомдук-саясий кырдаалга токтолуп, жалпы кыргызстандыктарга кайрылуу жолдоду. Тємєндє ошол кайрылууга окурман назарын бурабыз:

УРМАТТУУ ДЕПУТАТТАР! АРДАКТУУ МЕКЕНДЕШТЕР!

Немецтин улуу философу Георг Гегелдин бир ороюраак айткан сєзї бар: "Эл – бул мамлекеттин эмне кааларын билбеген бєлїгї", - деген экен. Бул сєз Х1Х кылымдын башында, элдин кєпчїлїгї сабатсыз болгон кезде айтылса да, эў єкїнїчтїїсї, азыркы кїн-дє деле биздин калктын бир бєлїгї кээ бир учурларда таасирдуу адамдардын, єзїн коомдун элитасы катары эсептеген адамдар-дын жетегинде бїтїндї бїлїндїрїї багытта кетип баратканын кїрїп жатабыз.

Кїнїмдїк, убактылуу тар кызыкчылык гана алар їчїн негизги жїйє болуп, тилекке каршы, єлкє келечеги тобокелчиликке са-лынууда. Дїйнєдє, єзгєчє алыскы Сахара чєлїнєн баштап бере-ги Каракорум тоолоруна чейин эбегейсиз чоў аймакта туруксуз кырдаал орноп жатканын кєрїп-билип эле турбайбызбы. Тунис, Ливия, Египет, Сирия, Ирак, Ооганстан, атїгїл, Пакистанда да жанжалсыз, адам курмандыктарысыз кїн єтпєй калды.

Азыр Кыргызстанда коомдо бир жарака кетсе, ал жылчыкка май куюп, от коюп жиберчїлєр четтен чыгат. Бизге ушу керек-пи? Дегеле, ал кимге керек? Кыргызстандагы тынчтык, єлкєнїн єнїгїшї биринчи кезекте кыргыздын єзїнє, жалпы кыргызстан-дыктарга гана керек. Муну эл, элге келечекке карай багыт бере ала турган элита жетик тїшїнїшї керек.

Эски элитанын саясий коррупцияга малынган, єз кызыкчылы-гын гана ойлогон, моралдык жактан тайкы, маданиятсыз, ачкєз єкїлдєрї єлкєнїн башкаруу тутумунан четтетилип, интеллекти жогору, маданияттуу, элдин абийири боло ала турган мамлекет-чил жаны адамдар элита катары эл башкарууга келиши зарыл. Азыр ушул жаатта тарыхий учур, а мїмкїн, кайталангыс оомат келип турат.

Мамлекет жетекчисинин саясий эрки бар экени кєрїнїп турат, аны коомдогу алдыўкы кїчтєрдїн баары жапатырмак колдоого алышы зарыл. Єзгєчє интеллигенция єкїлдєрї, билим берїї жа-на маданият ишмерлери, окумуштуулар унчукпай четте турганы болбойт. Интеллектуалдык элитанын мамлекеттин тагдырына таасири чоў болушу керек.

1918-1933-жылдардагы Веймар парламенттик республикасы-нын тагдырын эстейли. Рейхстагда-парламентте коммунисттер-дин жана социал-демократтардын депутаттары нацисттерге ка-раганда алдаганча кєп болгондугуна карабастан, алдыўкы кїч-тєрдїн єзара ынтымагы болбогонунан, ниети таза адамдардын унчукпай отуруп алганынан улам Германияда Гитлер бийликке келген. Тарых сабагын унутпай, мамлекеттин, Кыргызстандын, кийинки муундун келечегин ойлойлу!

Бакыт БЕКТУРОВ

6-декабрь, 2013-жыл

4 ИЛЛЮЗИЯ САЯСАТ

Жаныш КУЛМАНБЕТОВ, кинорежиссер:

МЕЛИС МЫРЗАКМАТОВ АРСТАН ЭМЕС ЭЛЕ, БИРЄЄ...

Акылы чолоктун акылы куру кєкїрєктє(Франсуа де Ларошфуко. (1613-1680) француз жазуучусу)

Кечээ жакында Ош шаарында болуп єткєн Акматбек Келдибековду бошотуу талабын коюшкан митингде шаар мэри Мелис Мырзакматов єзїнїн чыныгы жїзїн кєрсєтїп алды.

Ачыгын айтканда, буга чейин бул кишиге карата анча-мынча сый-урматы бар адамдар дагы жїзїн тескери їйрїп, «шаар же-текчисинин сїйлєгєн сєзї ушул болсо…» деп этегин кагынып турушат. Ырасында эле шаар-ды оўдоодо аздыр-кєптїр эмге-ги бар дешип, Мырзакматовдун сыйлагандар бар эле. Тилекке каршы, «жакшы болуш аста-ас-та, жаман болуш бир паста» де-гендей эле болду. Же «мактаган кыз митингде осурат» болуп кет-тиби, айтор…

Ушул кїнкї Мырзакматов-дун кїпїлдєгєн сєздєрї жалпы кыргыз журтчулугуна жаккан жок. Биринчи эле кезекте мам-лекеттик жогорку кызматтагы иштеген адам элди башаламан-дыкка эмес, мыйзамдуулукка ча-кырат эле. Экинчиден, «кыргыз эле кыргыз» деп кїйїп-жанып жаткандан кийин жок дегенде кыргыз тилинде таза сїйлєсє болмок. Кыргызчаны їйрєнїп алган єзбек сїйлєп аткандай эле болот экен. Эгер таарынса, єзї-нїн сєзї менен «Сизге гап жок, апанди экенсиз» дегенден башка аргабыз жок. Бул биринчиден.

Экинчиден, Мелис мырза эм-не кызыкчылык їчїн Келдибе-ковду коргоп калды? Себеби, кечээ эле ал Келдибековду, Та-шиевди, Мадумаровду тоготпой жаткандай болгон. Эске сала кет-сек, мындан бир нече ай мурун, тактап айтканда 27-августта Кел-дибеков «Биз Ташиев, М а д у -

маров, Мырзакматов тєртєєбїз биригїї тууралуу келишим тїз-дїк» деп чыкканда Мырзакма-тов Келдибековду жанына жуут-кусу келбей, "Биз, Келдибеков, Мадумаров, Ташиев, тєртєєбїз биригїї тууралу келишимди мындан бир жарым жыл мурун, 2012-жылдын башында тїзгєн болчубуз. Анда Бишкек жана Ош шаардык кеўештерге шайлоого даярданып, Жантєрє Сатыбал-диевди премьер-министрликке даярдап жатышкан кез эле. Би-рок, келишимге кол коюлгандан кийин Ташиев президент менен сїйлєшїп алып, премьер-ми-нистр болом деп келишимден чыгып кетип, келишимди бузуп салган", - деп маалымат булакта-рына билдирип чыккан. Демек, ал мезгилде ити чєп жеп жаткан Мырзакматовго Келдибеков-дордун жардамынын кереги жок эле. Ал эми жакында боло турган Ош шаарынын мэрлик кызматы-на боло турган шайлоодо утулуп калаарына кєзї жеткен ал эптеп Келдибековдун тарапташтарына колдоо кєрсєткєн болуп, «Мени кызматтан кетирїїнїн аракетин кєрїп жатышат» деп чогулган элден колдоо тапкысы келет.

Ошол эле кезде Акматбек Кел-дибеков да убагында Мырзакма-товго карата кєрїнєє да, кємїс-кє да терс пикирлерин билдирип келген. «Мырзакматов мен їчїн «пацан»» деп айтып жїргєнїн да укканбыз. Эл ичинде «Кел-дибеков Мырзакматовду кыз-маттан алууга абдан кызыкдар экен» деген да кептер чыккан. Мындай кептерди Мырзакматов єзї чыгарып атат дегендей оюн да Келдибеков билдирип келген. Ай-

тор, бул эки эрен эч качан бир максатты кєздєшкєн эмес. Ан-дыктан айрым кошоматчылары «Мырзакматов арстан» деп кой-со, ага маашырланып кетип їнїн кїрїлдєтїп сїйлєгєнгє кєнгєн Мырзакматов арстан эмей эле, ар кандай абалдан жарык нур из-деген «їшїкчєєл», жылуулукту гана сїйгєн мышык экендигин кєрсєтїп атат.

Ошол митингде Мырзакма-тов «Кумтєрдї» элдин пайдасы-на иштетпей жатат, ошол кор-рупция» деп кыйкырат. Эмнеге ушундай кыйкырыкты «атаке-леп» жїргєн Бакиевдин убагын-да айткан жок эле? Анткени Ба-киевдер анын тилин тїбїнєн эле жулуп саларын жакшы тїшїнчї. Демек, арстан ушундай коркок-тук кылабы?

Анан «Кыргызгазды» бир долларга сатып жатат, ошол кор-рупция» дейт. Ал эми «Кыргыз-газдын» канча карызы бар эке-нин, ошонун баарын «Газпром» єзї тєлєй тургандыгын неге айтпайт? Бийлик томаяктарды камап жатат, коррупционерсиў деп дейт. Акматбек Келдибеков томаякпы? Анда калган эл да жа-шап жїрїптїр да.

«Мына бул жерде 5 эле СДПК бар» деп кыйкырат. Эмнеге элди бєлїп жатат? Милиция кызмат-керлерине кайрылып «Шайтанга кызмат кылбагын!» дейт. Шай-тан ким? Элдин башын айлан-тып, стабилдїїлїктї бузууга, мамлекеттин коопсуздугуна кор-кунуч туудурууга аракет жасап жаткан єзї эмеспи?...

«ОШ ШААРЫ ЖЕКЕ МЫРЗАКМАТОВДУКУ ЭМЕС»- Жаныш мырза, Акмат-бек Келдибековду бошотуу талабы менен Ош шаа-рында болуп єткєн ми-тингде мэрдин милдетин аткаруучу Мелис Мыр-закматов: «Мен Ош шаа-рынын кожоюнумун, Ош меники, митингди каала-гандай єткєрє бергиле» деп билдирди. Мырзакма-товдун бул билдирїїсїнє кандай пикирде калдыўыз?- Эгерде Мырзакматов ошон-

дой билдирїї жасаган болсо, ан-да ал расмий бийликтин бир бу-тагында отурган адамдын эти-касына сыйбайт. Мындай дебеш керек эле. «Митингди каалаганы-ўардай єткєрє бергиле» дегени да туура эмес. Албетте, митинг-

ди єткєрїїгє жолтоо болбосун, уруксат берсин. Бирок, чыгып алып єзї да кошо элди їндєбєш керек. Анткени ал єзї да жого-руда айткандай расмий бийлик-тин бир єкїлї. Азыркы кїндє биз анархияны кєздєй кетип барат-кандайбыз. Балким мына ушунун да таасири болушу мїмкїн. Ал эми Ош шаары бул Кыргызстан-дын бир бєлїгї. Ал бир адамдын конкреттїї менчиги эмес. Ош - элдики.

- Ошол эле митингде Ош шаардык кеўешинин де-путаты, «Улуттар би-римдиги» партиясынын мїчєсї Атазов дегендин «Келдибековду эки саатта бошотушпаса, радикалдуу

кадамдарга барабыз» де-генин кандай кабылдады-ўыз? Муну менен Мырзак-матов алдыдагы мэрлик кызматка шайлоодо элге жагынуу аракетин кєрїп жатат деген пикирлер да арбын?- Туура, ошондой да болушу

мїмкїн. Анткени убада канча-лык мол, эмоционалдуу жана кырдаалга жараша болсо, элек-тораты ошончолук тартууга жар-дам берет. Ал эми эки саатта бо-шотшпаса, радикалдуу кадамдар-га барабыз дегендери, демек тєў-кєрїш жасайбыз дегендей эле тїшїнїк. Бирок бїгїнкї кїндє андай кырдаал жок. Ишке аша турган нерсе эмес.

Мухамет кызы Шахриза

6-декабрь, 2013-жыл

5САЙ-САТ

Кыргызстандын аймагында кыргыз элинин байлыгын жеке єзїнїн байлыгындай менчигине басып, каалаган жагынан кулак чыгарып кєнїп калгандарга коррупцияга каршы аёосуз кїрєш таптакыр жакпай туру. Буга чейинки жылдардагы «ичкен-жегендерин» жакшылап сиўирип кетїї їчїн, кылмыш жоопкерчилигинен кутулуу їчїн жармач патриоттор мамлекетибизди жардан алыс тїртїп жиберїїгє да даяр турушат.

КЕЛДИБЕКОВДУН ЖУБАЙЫ БАЙЛЫКТАРЫН ЧАЧА БАШТАДЫ

ТАШИЕВ АКЧА ЇЧЇН БААРЫНА ДАЯРБЫ?

Адал эмгек абийир таптырат,арам эмгек азабын тарттырат

(Кыргыз эл макалы)

Кечээ кїнї эле Ош шаарында корруп-цияга шектелип кармалган Акматбек Кел-дибековдун тарапташтары митинг єткє-рїп, облустук администрацияны басып алууга да аракет жасашты. Айрым мурду-нун учунан алысты кєрє албаган, согуш-ту оюндай кєргєн жарандарыбыз «согуш ачабыз», «радикалдуу кадамдарга бара-быз» деген да билдирїїлєєрїн жасап їл-гїрїштї. Кыязы муну айтып жаткандар чоў ата сакалы ээгине чыгып калса дагы, согуш деген кандай мїшкїл, азап-тозок, кайгы-муў, жоготуу экендигин билбейт єўдєнєт. Андыктан согуштун кандай эке-нин билген аксакалдар: «Ылайым ушуну айтып жаткан адамдын єзїнїн башына гана согуш тїшсїн, єлкєбїзгє анын сє-зїнїн кесепети тийбесин» деп турушат. Мына ушундай єлкєбїздї аўтар-теўтер кылууга їндєгєн билдирїїлєр жєндєн жєн эле чыгып жатпагандыгын жалпы коомчулук тїшїнїп эле турган. Акыркы мезгилдерде адатка айлангандай митинг-пикеттердин артында кайсы бир саясый кїчтєрдїн тураары, ири суммадагы акча каражаттары менен каржылагандар бо-лору белгилїї эле.

Бул жолу Келдибековду коргоого чык-кан жарандардын катуу айткан билди-рїїлєрї да «бекерге» айтылбаган сєз экен-диги ачыкталды. «Вести.kg» сайтынын

маалыматы боюнча, ага єз атын атагы-сы келбеген укук коргоочу Келдибековду коргоого чыккан митингчилерди анын жубайы Аида Токтоматова каржылап жат-канын жана алдыдагы тїзгєн пландарын ашкерелеп айтып берген. Токтоматова жыйырма жылдан ашуун элдин эсебинен жыйнаган байлыктарын кїйєєсїн бошо-туп алуу їчїн кызмат кылып бере турган элге чачууга билек тїрїнє киришиптир. Ал мунусу менен «мен баарыўарды ти-зелетем» деген сєзїнїн аягына чыккысы келип жаткандай. Єз атын атагысы келбе-ген укук коргоочунун берген маалыматы боюнча єткєн жумада «Ата-Журт» фрак-циясынын депутаттары Жылдыз Жолдо-шова жана Улукбек Кочкоров менен бол-гон жолугушууда «Солто» деп аталган коомдук бирикменин лидери, эч кимге белгисиз Эркин Тентишев келип, ага Аи-да Токтоматова кайрылып Бишкекте кар-шылык акциясын єткєрїп берїїгє жардам берїїсїн сурангандыгын билдирген. Аида айым «Тїштїк аймагында адамдар масса-лык митинге чыгууга жана жолду тосууга, административдик имараттарды басып алууга даяр турушат» деп билдирген экен. Ошондой эле анын жардамы їчїн сураган акчасын бере тургандыгын да айткан. Мы-на ушунун негизинде Ош шаарында кечээ кїнї «радикалдуу кадамдарга барабыз»

деген кыйкырыктар менен коштолгон ми-тинг болуп єттї. Аны Бакиевдин убагында Башкы прокурордун орун басары болуп турган Абибулла Абдугапаров жетектеген-диги малым болду. Ал эми алардын мын-дан аркы кадамдары кандай болору туу-ралуу дагы аталган сайт маалымат берген.

Мындан ары кїч органдарынын кїчїн жоготуп, аларды бєлїп-жаруу максатында эми митингдерди жер-жерлерде єткєрїї планын иштеп чыгышкан. Маселен, Алай, Кара-Кулжа, Ноокат жана Єзгєн район-дорунда. Єзгєн районундагы митингди уюштуруу милдети «АкЖол» парптиясы-нын экс-депутаты Улугбек Ормонов жана «атажуртчу» депутат Жыргалбек Сама-товго жїктєлїптїр. Ноокен районундагы митингди райкеўештин мурдагы башчысы Абдываитов менен эл єкїлї Надира Нар-матова уюштура турган болгон. Мындан сырткары єлкєнїн тїндїк тарабынан да-гы жардам алуу максатында Ысык-Кєл-дїн Саруу айылынын элин колдонууну пландап жатышат экен. Саруулуктар ме-нен Келдибековдун жактоочуларын би-риктирїї милдети «Чындык» партиясы-нын лидери Кубанычбек Кадыровго жїк-тєлїптїр. Кадыров Токтоматовадан алган акчаларды саруулук активисттерге берип жибергенге да їлгїргєн экен. Ал акчаны алган активисттер эмитеден эле «Митинг-ге чыкпасаўар їйїўєрдї єрттєйбїз» деп Саруу айылынын элинин тєбє чачын тик тургузуп, митингге чыгууга їндєп баш-ташыптыр. Ошондой эле бїгїнкї кїндє кызматтан куру калышып, ич кїйдїлїк-тєн оппозиция болуп жїргєндєр – Мукар Чолпонбаев, Турсунбек Акун, Ємїрбек

Суваналиев, Бєлєкбаев, Мырзаев єўдїї саясатчыларды да жардамга чакырышкан.

Айтор Келдибековдун аялы элдин сыз-датып тапкан акчаларына кайрадан эл-ди сыздата турган, єлкєбїзгє коопсуздук жарата турган жагдайды тїзїїгє билек тїрїнє киришиптир. Кыргызстанды Ку-дай єзї сактасын. Кыргыз эли ошон їчїн илгертеден «Аял жакшы эр жакшы» деп айтып келген. Аялыў жаман болсо, кї-йєєсїн биротоло эл душманы кылып жок кылат окшойт.

Коррупцияга шектелип абакта отурган Акматбек Келдибеков-ду колдогон митингдерде «Ата журт» партиясынын тєрагасы Камчыбек Ташиев да сєз сїйлєп, бир кездеги досун коргогондой тїр жаратты. Коргогондой деге-нибиз, эки достун ортосун «ка-ра мышык аралаганын» журна-листтер эбак жазышкан. Акмат-бек Келдибекович ЖК тєрага-сы болгондон кийин баштапкы убадасынан тайып президенттик шайлоодо Ташиевди колдобого-нун, ал Ак їйдїн тосмосунан се-кирип камалганда коргоп чыкпа-ганы жараканын кеўейишине се-бепчи болгон. Ошого карабастан

Камчыбек Кыдыршаевич Ош-ко чейин барып, «Келдибеков-го боштондук!» деп кыйкырып келди. Ошондой эле: «Акматбек кантсе да партиялашым эмеспи. Колдоп коёюн дедим. Эми мын-дан аркы кадамдарым анын кар-жылоосуна байланыштуу болот. Эгер финансы кїчтїї болсо аны колдойм» дегендей жакындары-на ымандай сырын тєгїптїр. Кан досу ушинтип «акча болсо кол-дойм, болбосо жок» деп жаткан соў, карапайым кишилер Кел-дибековго кїйгєнїнєн эмес, кы-зылдай акчага кызыгып митинг-ге чыгып жатканы ушу эмеспи?

Социалдык фондду жетекте-ген кезинде кары-картаўдардын, ымыркайлардын акчасын «жеге-ни» айгинеленип, тїрмєдє отур-ган Акматбек Келдибеков кандай гана жол менен болбосун бош-тондукка чыгууну кєздєгєндєй. Жакын туугандары, жердеште-рин кєкїтїп унаа жолдорун буу-дуруп, Ош облустук имаратын басып алууга аракет жасады. Ал турсун, жердештерин маалымат жыйынында: «Эгер Келдибеков-ду бошотпосоўор согуш жарыя-лайбыз» деп сїйлєттїрдї. Керт башынын кызыкчылыгын ойло-гон Келдибеков мындай аракетин токтотпой улантууда.

Мисалы, «ата журтчунун» жубайы Аида Токтоматова 25-ноябрда А.Келдибековду кор-гоо комитенин єкїлдєрї менен жашыруун жолугушту. Жолугу-шууда Ош, Жалал-Абад облуста-ры, Бишкек шаарында їлкєн ми-тинг єткєрїї жана аны каржылоо маселеси талкууланыптыр. Анын натыйжасында Келдибековду їй камагына чыгарышат экен. Бул максатта Арзыгїл Чолпонбаева борбор калаадагы чакан кредит-тик компаниялардан карыз ал-гандарды митингге чыгууга їн-дєп, алардын ар бирине 500-1000 сомдун тегерегинде «ыраазычы-лык» берїїгє убада кылыптыр.

Ошон їчїн, жакынкы аралыкта кредиторлор дагы: «Акматбек Келдибеков бошотулсун!» деп Ак їйдїн дал тушунда айкырып кал-са таў калбай эле койгонубуз оў.

Ар кандай ызы-чуу, револю-циянын арты менен акча жаса-гандын мастери Азимбек Бекна-заров А.Келдибековдун адвокаты болуп чыга келди. Эми ал: «Мага 500 миў доллар берсеўер Кыр-гызстанды калчап салам. Бийлик-ти тїбїнєн омкором» дегендей Келдибековдун туугандарынын кулагын ушалаганы жалганбы? Ой-тобо, эмне Бекназаров 500 миў доллар їчїн Кыргызстан-ды талкалап салуудан да кайра тартпай калганбы? Баса, А.Кел-дибековду коргогучтардын ката-рына кадимки Їсєн Сыдыков да кошулганы каўкууланууда. Їсєн аке 2010-жылы майда контрре-волюция жасай коем деп шарттуу тїрдє кесилгени маалым. Анын «согуш жарыяламакчы» болгон Келдибековдун тарапташтарына кошулганына караганда, 500 миў доллар їчїн мамлекетти ала сал-дыруудан кайра тартпаган Бек-назаров тїрїнє караганда бул саясый топтун жаалы кїчтїїдєй.

«Уккан кулакта жазык жок» дейт кыргызда. Анын сыўарын-дай, айрым карєзгєй саясый топ-тор Кыргызстанды экиге бєлїп,

Тїштїктє єзїнчє республика тї-зїї планын иштеп чыккан имиш. Албетте, мунун аныктыгына ке-пилдик бере албайбыз. Бирок, мындай ойдо жїргєндєрдєн ку-дай єзї сактасын дейли. Азга-нактай болгон мамлекетибизди бєлїп-жарып, Кыргызстаныбыз-ды талкалап алуудан майнап чык-пайт, андайга акылман элибиз да-гы жол бербейт. Ошон їчїн, мын-дай максатты кєздєгєндєр «эси барда этегин жыйып», ал ойло-рунан кайтканы оў. Кайтышпаса карапайым калк єзї эле аларды жазалап коёт.

Акинай АЙДАРОВА

500 МИЎ ДОЛЛАР МЕНЕН КЫРГЫЗСТАНДЫ КЄЎТЄРЄМ ДЕГЕН БЕКНАЗАРОВ, КЕЛДИБЕКОВГО ИЛЕШКЕН СЫДЫКОВ

6-декабрь, 2013-жыл

6 БАТЫШИЗМ

“ШПИОН” РАВШАН

ЖЭЭНБЕКОВ КИМ МЕНЕН ЖОЛУГУШУП

ЖЇРЄТ?Адамдын маймылга эў окшош жери – єргє тырмышкан сайын кєчїгї кєрїнєт

(Френсис Бекон (1561-1626) англис философу)

“Атыў чыкпаса жер єрттє” макалы эркин депутат Равшан Жээнбековдун бейнесине куп жарашат. Туўгуч ханайым Майрам Акаеванын этегине эрмешип жїрїп бутуна турган бул жигит саясатка аттанган кїндєн тартып “сатмайды” мыкты єздєштїрїп алыптыр.

Мисалы, ал єзїн адам кылып, мамлекеттик мїлк фондунун тєрагалыгына чейин жеткирген Аскар Акаевди ара жолго таштап, 2005-жылдагы март ыўкы-лабынын алдында Курман-бек Бакиевдин команда-сына кошулуп кетти. Бул Жээнбековдун “саткынчы-лыгынын” алгачкы кадамы деп туруўуз.

КурСалиевичтин арты менен элчилик кызматты аркалап, бизнесин гїлдєт-кєн Жээнбеков “ойт” бер-мейлигин дагы карматты. Бир кездеги былык иштери четинен чубала баштаган-да “Ата мекен” партиясы-нын тєрагасы Ємїрбек Те-кебаевдин жылуу колтугу-на кире качып, АКШда кїн кечирди. Бакиевдин доо-рунда єз мекенине келїїгє жїрєгї даабай, алыстан “айбат” кєрсєтїмїш этти.

Ошол учурда оппозиция лидерлерине кысым кїчєп, айрым журналисттер саба-лып, качканы качып, кач-паганы бычакталып жат-кан мезгил эле. Качан гана апрель революциясы жїз бергенде Равшан мырза-нын карааны пайда болду.

2010-жылдагы парла-менттик шайлоодо “Ата мекендин” атынан ман-дат алып, саясый аренага кайтып келди. Арадан бир жыл убакыт єтїп-єтпєй партия лидери болмокчу-мун деген куйту саясатын жїргїзїп, “ата мекенчи-лерди” ичинен ирите баш-таганда Текебаев “эки тиз-гин, бир чылбырды” кол-дон чыгарбай, тигинин “жинин” какты. Партиядан “кубалап” чыкты. Эркин депутат болуп жїргєнїнїн кыскача тарыхы ошондон.

Кыргыз бийлигинин коррупцияга каршы аёо-суз кїрєш жарыялап, “кит-тердин” темир торго ты-гылышы Р.Жээнбековго окшогон “куйту” саясат-чылардын жїрєгїн оозуна тїшїрїїдє. Мындан улам, оппозиционер болумуш этип, ар кыл маселелерге башын тыгууда.

Атап айтканда, убагын-да пансионат, бала бакча-ларды дїўїнєн менчик-

тештирип, “Кумтєр” боюн-ча 2003-жылкы келишимге тиешеси бардыгы билин-генден бери “буту кїй-гєн тооктой” чуркап, єзїн актоо аракетин кєрїїдє. Коррупцияны ооздуктоо укуругу єзїнє жетерин туйганбы, айтор, жакынкы убактан бери “тєўкєрїш” идеясын кєтєрє башта-ды. Ал турсун, Саруу айы-лындагы жаштарды мый-замсыз митингдерге їн-дєгєнїн єзї деле мойнуна алганы маалым.

Равшан Бабырбеко-вичтин “сатмай” єнєкєтї кайрадан козголгондой. Дегенибиз, ал жакында АКШнын биздеги элчиси Памела Спратлен менен жашыруун жолугушуп, єл-кєдєгї саясый кырдаалды талкуулап, оппозициянын абалына кеўири токтолго-нун маалымат агенттиктер-дин бири жазды. Ошол жо-лугушууда їлкєн митинг-дерди уюштуруу демилге-си кєтєрїлгєнї жалганбы? Мунун арты башаламан-дыкты камсыздабайбы?

Ал эми кєзкарандысыз эксперттер Вашингтон ба-заны калтыруу їчїн кыр-гыз бийлигине кысым кєр-сєтїп, кезектеги “тєўкє-рїш” менен коркутуудан да кайра тартпастыгын билдиришїїдє. А кезек-теги “тєўкєрїш” Кыргыз-стандын жоголушун шарт-таарын эстен чыгарбайлы. Муну Р.Жээнбеков сопсо-нун билет. Ошого карабай єз мамлекетине караса-натайлыкты тилеп, “тєў-кєрїштї” эўсегени – “сат-кынчылык” эмеспи?

“Эсиў барда этегиўди жап” дейт кыргызда. Анын сыўарындай, эркин депу-тат, Батыштын “уулу” эртеў кеч боло электе акылына келгени оў. Себеби сая-сат таануучу Марс Сариев айтмакчы, Американын мурдагыдай оппозицияны колдонуп, бийликти ал-маштыруу тактикасы эчак эскирген, элдин аў-сезими єзгєрїлгєн. Ал эми Жээн-бековго окшогон саясат-чылар мыйзамсыз иштер-ди жасап коюп, четке чыга берчї заман єткєнїн унут-пайлы. Алар жазага тарты-лары калетсиз. Же Жээн-беков АКШдагы жашоосун эўсеп калганбы?

Бакыт Бектуров

«КУМТЄР» ЭКОЛОГИЯНЫ БУЗУП ЖАТАТ ДЕГЕНДЕР –

АВАНТЮРИСТТЕРУчурдагы Кыргыз єкмєтї «Центерра»

менен сїйлєшїїлєрдї жїргїзїп, буга че-йинки тїзїлгєн Меморандумду дагы-да жакшыртуу боюнча эксперттердин жы-йынтыгы чыгып жаткандыгы малым бо-луп отурат. Ырасын айтканда буга чейин-ки эки тараптуу макулдашууга ээ болгон биргелешкен ишкана тїзїї тууралуу Ме-морандум дагы Кыргызстандын кызык-чылыгына тєп келе тургандай болчу. Ти-лекке каршы амбициялары аттын башын-дай болгон, мамлекеттин кызыкчылыгы-нан єз кызыкчылыгын жогору койгондор єкмєттї ур-тепкиге алып жатып, аталган Меморандумду кайра аркага жєнєткєн. Бїгїнкї бийликти жектеп, эптеп эле анын ордун басууну кєздєп тургандар аралары-на айрым экологдорду кошуп алышып, ««Кумтєр» экологиябызга єтє чоў жого-тууларды алып келїїдє, катастрофа болуп атат» дешип кыйкырык салып келишти. «Биз «Центерраны» эл аралык сотко бер-сек дагы, утуп алып, компенсация тєлєтїп алабыз» дегендери бар. Мунун бардыгы курулай кыйкырык экендигин, алардын азыркыдай кыйкырыктары эл аралык сотто шоона эшпей каларын эч кимиси тїшїнбєй жатышкандай. Эл аралык сот бул Кыргызстандын соттору эмес. Алар-ды биздин соттордой кылып, бут кийим,

желим бєтєлкєлєр менен уруп коркута ал-байбыз. Же болбсо, колуна акча карматып, «Биздин пайдабызга чечип» бер дегенге да болбойт. Ал жакта бардыгы мыйзамдын чегинде чечилет. Ал эми мыйзам боюнча алып караганда «Кумтєр» экологияга орду толгус жоготуу алып келїїдє деген кептер эч нерсеге арзыбай калат. Анткени булл багытта бир топ эл аралык компаниялар, эксперттер иш жїргїзїп, анализдешип, олуттуу зыян алып келїїлєрдї табышкан жок. Ошол эле учурда єзїбїздїн єлкєнїн дасыккан экологу Эмил Шїкїров дагы «Кумтєр» Кыргызстандын экологиясына олуттуу зыян тийгизген жок деп эсептейт. ««Кумтєр» ишканасынын ишмердїїлїгї-нєн улам айлана-чєйрєгє тийип жаткан таасирлер шаардык ТЕЦ менен мамле-кеттик «Макмал алтын» комбинатынын ишмердїїлїгїнєн айлана-чєйрєгє тийип жаткан терс таасирлердин алдында шоона эшпей калат. Тактап айтканда бул экєєнїн айлана-чєйрєгє тийгизген терс таасири-

нен «Кумтєрдїн» таасири он эсе аз. Ан-дыктан «Кумтєр» экологияга терс тааси-рин тийгизип жатат» дегендердин негизги максаты экология эмес, жеке кызыкчылык болуп атат. Мына ушулардын айтканы ме-нен болуп эл аралык сотко бара турган болсок, анда Кыргызстандын утуп чыгуу мїмкїнчїлїгї жок. Тескерисинче бардык багыттарда утулуп, «Центеррага» 10 мил-лиард долларга чейин компенсация тєлєп калышыбыз мїмкїн. Бул акчаны албетте кыйкырып аткан депутаттар, же саясатчы-лар тєлєбєйт. Аны биз карапайым адам-дар, мамлекет тєлєп калат. Андыктан бул айрым саясатчылардын авнт юралык ка-дамы деп эсептейм», - дейт Эмил Шїкї-ров. Чындыгында эле «Кумтєр» маселе-сине учурда кїйїп-бышыпр жаткандай тїр кєрсєткєндєрдїн кєпчїлїгї убагында булл маселеге таптакыр кайдыгер караган-дар болууда. Жадакалса 2003-2009-жылкы келишимдер кабыл алынып жатканда «а» деп оозун ачып койбогондор дагы бїгїн буркан-шаркан тїшїшїїдє. Алар айткан-дай «Кумтєрдї» оўой эле улутташтырып, же келишимди денонсациялап жибер-гендей «Центерра» жеке менчик компа-ния эмес. Бул башкаруучу компания бо-луп эсептелет. Ал эми анын курамында ар кайсы єлкєлєрдїн акционерлери бар.

Анан алардын укугун эске албастан, єзїм билемдик кылып, «Кумтєрдї» бєлїп ала-быз десек, акционерлердин таландысында калабыз. Бир эле «Центерра» менен эмес, ондогон акционерлер менен соттошуп ка-лабыз. Бул биздин эгемен, жаўыдан гана єнїгїї жолуна там-туў баскан баладай болуп тїшїп калган мамлекетибиз їчїн єтє чоў жоготууларды алып келет. Эгерде азыркыдан кєп їлїшкє ээ болууну каала-сак, анда дагы акцияларды сатып алууга туура келет. Ал эми анны сатып алуу єтє чоў каражатты талап кылат. Андыктан бї-тїн турган нерсени бїлїндїрїп, бюджети-бизди толтуруп турган ишкананы, чыгым алып келе турган ишканага айланткысы келгендер деги кимдер деген суроо туу-лат? Кыргызстандын патриоттору деп айта алабызбы? Айта албайбыз. Тескерисинче єз єлкєсїн сазга тыгып жаткандар, катуу айта турган болсок, єз єлкєсїнїн душман-дары болуп калбайбы?..

6-декабрь, 2013-жыл

7

Бакыт БАКЕТАЕВ, саясат таануучу:

АЙТПА, АЙТКАНДАН КИЙИН КАЙТПА

КОРРУПЦИОНЕРГЕ ЭЧ КАНДАЙ КЕЧИРИМ ЖОКТїйїлгєн муштум менен кол алыша албайсыў

(Индира Ганди, саясатчы)

Ырас, эгемендиктин шарапа-ты менен рынок экономикасы деген тїшїнїк кирип, аны союз-дун системасына єзгєчє кєнїп калгандар тїшїнїп-тїшїнгєн-чє, дээринде бар айрым адамдар бизнестин ичегисине кан куюп, ак мээнети менен да байышты. Бирок, ємїр бою мамлекеттик кызматты аркалап жїрїп эле ошол бизнесмендерден ашса аш-

кан, асты кем калбаган байлык-ты топтогондорго тїшїнїї кы-йын. Албетте, кантип байыганы бешиктеги балага деле тїшїнїк-тїї. Бирок, эл аны ишеним менен жогорку бийлик кызматтарына кєрсєтїп жатса, ал элдин ырыс-кысына кол салып, жеке єзїнїн кємєчїнє гана кїл тартып жат-канын тїшїнїї кыйын.

Єлкєбїздїн туўгуч президенти

Аскар Акаевдин доорунда тамыр алып баштаган бул коррупция, Бакиевдин доорунда ого беш бе-тер кїч алып, ачык эле тайраўдап калганын билебиз. Мына ушун-дай коррупциянын тамырына балта чабуу максатында КР пре-зиденти Алмазбек Атамбаев кор-рупцияга каршы айыгышкан кї-рєшїн баштаган. Анын биринчи этабы жыйынтыкталып, учурда экинчи этабы жїрїїдє. Тилек-ке каршы, дагы деле эскиче кєз карашта калыптанган, корруп-ция менен коюн-колтук алышып иштеп кєнїп калгандар прези-денттин бул аракетине терс пи-кирлерин, терс аракеттерин жа-соо менен алек болуп келишет. Маселен, коррупцияга каршы кїрєштїн экинчи этабын ачкан Акматбек Келдибековдун кама-лышы шылтоо таппай араў тур-ган оппозициячыл саясатчылар-га жан киргизгендей эле болду. Мурда Келдибековду жактырба-гандары да, аны кєрїнгєн жерде «жеткен коррупционер» деп жа-мандап жїргєндєрї дагы, «досум болчу, саткынчы экен» дегенде-ри дагы, бийликтен кєчїгї кыл-тылдап, жылмышып каларын алдын-ала тїшїнїп тургандары дагы эптеп эле учурдагы бийлик-ти алсыздандыруу максатында Келдибековду коргоп чыга ка-лышты. Айрымдары «Кыргыз-станга согуш ачабыз, радикал-дуу кадамдарга барабыз» дегенге чейин барышты. Мына ушундай билдирїїлєргє карата Атамбаев Чїйдєгї жолугушуулардын би-ринде тємєндєгїдєй пикирин билдирди: «Азыр мени митинг-дер менен коркуткулары келїїдє. Мен мындай деп айтам: мен їчїн миллиондун тегерегинде адамдар добуш беришкен, азыр да менин

тарапташтарым андан азайып кеткен жок деп ишенем. Анан миў, же їч миў, балким андан да кєбїрєєк адамдар мени коркута албайт. Мен кимдир-бирєєлєр-дїн мээлєєсїндє жалгыз жїргєн да учурлар болгон. Мен бир гана Кудайдан башка эч кимден корк-пойм. Андыктан коррупцияны биз тїп-тамырынан жок кыла-быз». Ошондой эле президент пенсионерлерди, майыптарды талап-тоноп байып алган адам їчїн аз эле жерден согуш жа-рыялайбыз дешкендерге карап туруу коркунучтуу жана жїрє-гїўдї оорутарын баса белгиледи. «Ємїр бою мамлекеттик кызмат-тарда иштеп жїрїп, доллар менен миллионер болуу, анын їстїнє мультимиллионер болуу мїмкїн эмес. Каалаган мамлекеттик кыз-матта иштеген адамдан сурагыла кандай жашап жатканын? Дол-лар менен миллионер болуу їчїн кайсы жерде иштесеў да уурдаш керек болот. Кайсыл жерде на-чальник болсоў, сен уурдаган-сыў, ошондуктан мультимиллио-нер болуп отурасыў» дейт єлкє башчысы.

Албетте, ємїр бою мамлекет-тик кызматтарда иштеп келе ат-кан адамдардын жашоо-шарты кандай экендигин абдан жакшы билебиз. Андыктан эч кандай бизнеси жок туруп, мамлекет-тик кызматта иштеген мульти-миллионер хан сарайда чалка-лап жашап жатып, «Мен эч качан мамлекеттин байлыгына тийген эмесмин» деп отурса ким ише-нет? Анын «ууру» экендиги кан-дай жашап жатканынан эле кєрї-нїп турбайбы? Мындан ашык да аныктама керекпи? Мамлекеттин казынасын єзїнїн чєнтєгїндєй эле кєрїп кєнїп калгандар їчїн

коррупцияга каршы кїрєш катуу сокку болуп турат. Айрымдары «бийлик коррупция менен эмес, саясый каршылаштарына кїрєш ачып жатат» деп да билдириш-ти. Бирок, мунун эч кандай чын-дыкка дал келбестиги, єлкєбїздє чындап эле коррупцияга каршы кїрєштїн жїрїп жатканы били-нип турат. Буга Бишкек шаары-нын экс-мэри Иса Ємїркуловго карата козголгон кылмыш иши аныктай алат. «Мїмкїн мен жа-кындарымдан, туугандарымдан, тааныштарымдан жана досто-румдан айрылып калышым мїм-кїн, бирок эч кимге кечирим болбойт. Эгер адам ууру болсо – ал ошонусу їчїн жооп бериши керек. Эгер сен ууру начальник болсоў, анда сен эки эсе жооп бе-рїїгє тийишсиў» деп билдирген президент Алмазбек Атамбаев кечээ жакында эле Чїй облусун-дагы эл менен жолугушууда.

Эгер Иса Шейшенкулович-тин президент менен бала чак-тан берки дос экендигин эске алганда, анда ага эч качан кыл-мыш иши козголмок эмес. Бирок, президент єзї айткандай корруп-ция менен кїрєшїїдє дос, тууган экенине карабайт. Келерки пре-зиденттик шайлоого чейин дагы 4 жыл убакыт бар. Ал эми ушул убакыт аралыгында коррупция менен ийгиликтїї кїрєшє ала тургандыгын, бул убакыт же-тиштїї экендигин єлкє башчысы билдирип отурат. Демек, корруп-цияга каршы кїрєш кїчїндє. Ал-мазбек Атамбаев єзїнїн прези-денттик мєєнєтїнїн аягына че-йин коррупциялык системанын тамырына доо кетирип, анын ан-дан ары єсїшїн токтотуу натый-жасына жетише алса дагы, бул чоў жыйынтык болуп эсептелет.

Эгемендик алгандан берки жыйырма жыл карапайым кыргыз элинин жашоосун кїндєн-кїнгє жакырчылыкка батырып, мамлекетибиз чет мамлекеттерге белчесинен карызга батып келгени менен ошол эле учурда кабат-кабат хан сарай, катар-катар машине, казино, ресторан, коттедж, деги койчу тїркїн байлыктарга ээлик кылган мультимиллдионерлерди да пайда кылды.

КОРРУПЦИЯ МЕНЕН КЇРЄШЇЇ ОЎОЙ ЭМЕС

- Президент Алмазбек Атамбаев кечээ Чїй облусундагы иш сапары учурунда коррупцияга каршы кї-рєшї катуу болорун дагы бир жо-лу кайталады. Єлкє башчысы эл алдында сїйлєп жатып, “мен кор-рупция менен кїрєшїїдє балким жакындарымдан, туугандарымдан

жана досторумдан ажырап калы-шым мїмкїн, бирок эч кимге аёо болбойт” деди. А.Атамбаевдин бул сєзїн кандай кабыл алдыўыз?- Президент мындан эки жыл мурда

эле “мен коррупция менен аёосуз кїрє-шєм” деп айткан. Єткєн жылы А.Атамбаев ГКНБнын алдындагы АКСти коррупция боюнча “кїрєшкїлє” деп уюштурган. Чын-дыгында, президенттин коррупцияга кар-шы чечкиндїї кїрєшїн бааласак болот. Анын айткандары сєз жїзїндє эле калып калбай, бир катар чиновниктердин камак-ка алынганын айтсак болот. Атамбаевдин бул сєзїн “керегем сага айтам, келиним сен ук” дегендей тїшїнсє болот.

- Єлкє башчысы мындай кадамы менен єзїнїн каршылаштарынын санын арттырбайбы?- Албетте, мындай кєрїнїш орун алат.

Коррупция менен кїрєшїї оўой эмес да. Мына коррупцияга каршы кїрєшїї баш-тагандан бери Атамбаевди эмне деп сын-даган жок. Бирок, мамлекеттин келечеги їчїн ушундай кадамга барган туура болот.

- Ош шаарынын мэринин милде-тин аткарып келген Мелис Мыр-закматов єкмєт башчынын буй-ругу менен ээлеген кызматынан

бошотулду. Сиздин оюўузча мэр-дин кызматтан кетїїсїнє эмне себеп болду?- Менин баамымда 2010-жылдан бери

Мырзакматов Ош шаарында єзїнчє суве-рендїї саясат жїргїзїп келген. Мына ушул нерсеге єкмєт башчы чекит койду. Антке-ни мамлекеттїїлїктє бийликтин вертика-лы деген болушу керек. Болбосо мамлекет-тїїлїк жоголуп кетет. Бийликтин эки чоў максаты болушу керек. Биринчиси, мам-лекеттїїлїктї сактоо, экинчиси социал-дык маселелерди чечїї. Менин баамымда Мырзакматов єкмєт менен тыгыз байла-нышта болбой койду. Ал бардыгын єзїм биллем, єзїм чечемге єтїп алгандай эле.

- Равшан Жээнбеков Мелис Мырзак-матовдун кызматтан кетїїсїнєн улам «Кыргызстанда єтє оор сая-сый кырдаал тїзїлїп калды. Пре-зидент эми тїштїк аймака бара албайт. Революция да болуп кети-ши мїмкїн» деп билдириптир. Буга кандай пикирдесиз?- Бїгїнкї кїндє Кыргызстанда кырдаал

абдан жакшы. Сєз эркиндиги деген бар. Оппозиция да каалаганындай иш жїргїзїп атат. Эч ким эч нерсе деген жок. Эч кимдин бир тал чачы тїшкєн жок. Бирок, ошол оп-

позициянын эмне сунуштап жатканын эл тїшїнбєй жатат. Эл азыр «Бул оппозиция элге эмне бериши мїмкїн, бийликке кел-се мамлекетти оўдоп кете алабы, колунан келеби, конкреттїї кандай иштерди жасай алат?» деген суроолорго жооп ала албай жатышат. Оппозициянын эмне иш кылып жатканы бїдємїк. Ошондуктан элдин кєп-чїлїгї аларды тїшїнбєй жатат.

- Мырзакматов эми єзїнїн тарап-таштарын митинге алып чыгышы мїмкїн экендиги айтылууда. Кыз-маттан мыйзамдуу алынганы їчїн элди кєтєрє бергенге болобу?- Биздин Конституцияда митинг єткє-

рїїгє тыюу салынган эмес. Андыктан єт-кєрє берсин. Бирок, кеп анда эмес. Кеп аны канча киши колдошу мїмкїн деген су-роодо. Экинчиден анын єткєрє турган ми-тинги башкаларга жолтоо болбошу керек. Шаардын кєпчїлїк тургундары тынч жа-шагысы келет. Кєчєдє ээн-эркин баскысы келет. Ошондуктан аларга тоскоолдук жа-ратпашы зарыл. Эгерде тоскоолдуктарды жаратып, мыйзамдын чегинен чыккан ми-тингдер менен маселе чечем десе анда биз-ге Конституциянын эмне кереги бар? Анда Конституцияга «Митингдер менен маселе чечсе болот» деген пункт киргизиш керек.

Акинай АЙДАРОВА

6-декабрь, 2013-жыл

8 ШОУ ЖАЎЫЛЫКТАР

ЖЫЛ МЫКТЫСЫ 2013

Урматтуу «Айбат» коомдук саясий гезитинин окурмандары гезитибиз 2013-жылдын мыктыларын аныктайт. Биздин редакция, кээ бир номинациялар боюнча сурамжылоону www.aibat.kg сайтында добуш берїї башталды. Сайтка кирип айрым номинацияга сиз татыктуу деп эсептеген инсандарды аты жєндєрїн aybatkg@mail.ru электрондук дарегине же болбосо 0772-161100, 0707-569488 номурларына смс жєнєтїп сунуштаўыз жана єз добушуўузду берип, жылдын мыктысын сиз менен чогуу аныктайлы! Сиздин добуш, жылдын добушу!

ТЄМЄНДЄГЇ НОМИНАЦИЯЛАРГА ЄЗ

СУНУШТАРЫЎЫЗДАРДЫ БЕРИЎИЗ:

• Жылдын КРдагы мыкты элчиси ким?

• Жылдын мекенчили?

• Жылдын меценаты ким?

• Жылдын мыкты бизнесвумени ким?

• Жылдын мыкты бизнесмени ким?

• Жылдын мыкты данакери ким?

• Жылдын мыкты дизайнери ким?

• Жылдын мыкты инсаны ким?

• Жылдын мыкты маалымат агенттиги кайсы?

• Жылдын мыкты єндїрїшчїсї ким?

• Жылдын мыкты спортчусу ким?

• Жылдын мыкты ырчысы ким?

• Жылдын мыкты экспорт компаниясы кайсы?

• Жылдын саясий кыймылы кайсы?

Сунуштар 08.12.13 саат 18:00го чейин кабыл алынат. Жылдын мыктысын тандоо 15.12.13 саат 18:00го чейин

жїрєт. Байланыш: Тел: 0772-161100, 0707-569488

aybatkg@mail.ru

МИРБЕК АТАБЕКОВ СИТОРА МЕНЕН ДУЭТ

ЫРДАДЫКыргызстандын алтын їн-

дїї ырчысы Мирбек Атабеков жакында эле єзбек ырчысы Ситора кээ Фармонова менен “Эки жїрєк” аттуу ырын дуэт аткарышты. Ыр негизинен жакшы болгон, бирок андагы Мирбектин кєзїн таўып алып єзбек кызы жетелеп келе жат-кан кадры кээ бир Мирбектин кїйєрмандарына анчейин жа-га бербегенин социалдык тар-мактарда жазып жатышат.

НЕЛЯНЫН ТУУЛГАН КЇНЇ ЄЗГЄЧЄ ЄТТЇ

4-декабрда борборубуздагы рес-торандардын биринде Неля єзїнїн туулган кїнїн белгиледи. Жыл жы-йынтыктап калганда єтїп жаткан туулган кїн ээси бул жылы да жылды єзгєчє жыйынтыктап жатат. Туулган кїнгє курбу кыздарын жалаў Голли-вуд жылдыздарындай жасанып кел-гиле деген талабын койгон экен, баа-ры жасанып барышыптыр. Кыргызда келген конокко устукан ороп бермей деген бар, Неля устуканга кошуп ар бир келген конокко атайын намина-ция менен диплом тапшырды. Ырчы-ны куттуктап, курбулары продюсер Миргуль Эсеналиева, Нурзат Токто-сунова, ал эми шеринелештери, ыр-чылар - Сема, Эрмек Нурбаев, Бакыт Байсариев, Акбар Сїйїнбаев, Замир Арыкбаев, Съездбек Искеналиев жу-байлары менен жана сахнадан алыс жакын достору келишти.

МАКСАТ БЕГАЛИЕВ

УУЛДУУ БОЛДУ

Ы р ч ы Максат Бе-галиев 3-де-кабрда уул-д у у б о л д у. Буга чейин к е л и н ч е г и Назгїл экєє эки баатыр-ды тарбиялап к е л и ш к е н . Мындан ары 3 баатырды тарбиялашат. Учурда эне-баланын аба-лы дурус.

ДАРХАН ЭШЕНАЛИЕВ

ВИКТОР ЦОЙДУН

ЫРЫН ЫРДАЙТ

Рок ырчы дар-хан Виктор Цой-дун “Перемен” ат-туу ырын ырдап чыкты. Ырчынын айтуусунда ал Вик-тордун ырларын мурунтан эле жак-шы кєрїп, бала ке-зинен аткарып жї-рїптїр. Эми буюр-са эл алдына атка-ра турган убакыт келди дейт Дархан.

ЭЛИНА АБАЙ КЫЗЫ БИЙ ТОБУН АЧТЫ

Є з ї н к и н о тармагынан мык-

ты кєрсєтїп, “Кур-манжан датка” кино-

сунда башкы каармандын ролун аткарган Элина Абай

кызынын бийчилигине да кєр-гєндєр мыкты баа берип жїрї-

шєт. Элина єткєндє бийчи кыздарга кастнг жарыялап жатты эле, эми мынтип

“Арууке” деп аталган кымча белдїї бийкеч-терден куралган топ тїздї. Бий тобу жакын-да бий єнєрїн кєрсєтїп, кечелерге бийлеп башташты. Элинанын бий тобунун ємїрї узун болуп, дагы да чыгармачылыгы арта берсин.

ОМАР АНГЛИСЧЕ ЫРДАЙТ

Омардын “Сїйєм се-ни, унутпа” аттуу ыры бул жылы хит болуп, анын кї-йєрмандарын дагы арт-тырды. Мына дал ошол ырын англисче которуп ырдап чыгат буюрса . Бул англисче чыгармасы

«До + Фа» киносунун экинчи бєлїгїнє саунд-рек болду.

СЫЙМЫК БЕЙШЕКЕЕВДИН

УУЛУ КАДЫРЛУУ ДА ЫРДАП ЧЫГАТ

ОКШОЙТСоциалдык тармактар-

дын бирине Сыймык Бей-шекеев кичинекей уулу Ка-дырлуунун ырдаган видео-сун жїктєптїр. Тїгєлбай Казаковдун “Жамгыр тєктї” чыгармасын мыкты аткар-ган Кадырлуу чоўойгондо атасынан ашкан ырчы болот окшойт деп калдык. Себеби, ал ырдагы ар бир нотаны мыкты аткарган.

Гїлжан Кулматова

9

6-декабрь, 2013-жыл

ИШТЕРМАН АЙЫМ

“Асылай” жеке менчик бала бакчасынын директору Гїлжан Молдогазиева менен маек.

80 БАЛАНЫН АПАСЫ

Гїлжан Молдогазиева

- Гїлжан айым, єзїўїз дарыгер экениўизге карабастан бала бакча ачып, балдарды тарбиялоону тан-дап алганыўызга эмне себеп болду?- Єзїм сиз айткандай дарыгер болуп,

Чолпон-Ата шаарында тєрєт їйїндє

ымыркайлар менен кєп жыл иштештим. Негизинен єзїм жаш балдарга жакын-мын, алардын психологиясын жакшы єз-дєштїрєм десем жаўылбайм. Кыргызстан эгемендикке жетишкени балдар бакчала-ры жабылып, жаш балдардын саны єсїп балдар бакчаларга болгон таўкыстык пай-да болду. Ал учурда жергиликтїї тургун-дардын социалдык абалдары тємєн болуп, бала бакча болгон кїндє деле кымбат бала бакчага балдарын алып барууга шарттары жок эле. Ошол кєйгєйлєрдї эске алып, мен жашаган Ысык-Кєл районуна ка-раштуу Корумдуу айылдагы жергиликтїї активист эже-байкелерден кеўеш сурап, бала бакча ачууга белсенип баштадым. Кїндєрдїн бир кїндєрїндє айылдаш эже-кебиз чет элдик грант берїїчїлєргє грант, долбоор жазууну сунуш кылды. Анын су-нушун дароо кабыл алып, Кудай жалгап долбоорубуз єтїп кетти. Долбоордун ал-кагында 1-транш менен бала бакчага ки-тептер келе баштады. Бирок, акча каража-ты ана-мына келет деп жатып кєп убакыт єттї. Кїткєн акчабыз ошол бойдон келбей калды. Ошентип, китептер келгенине эле сїйїнїп ишти баштай берели деп, бала бакчага керектїї эмеректер-ди карызга алып баштадык. Акча-сы келсе эле тєлєп беребиз деген максат менен.

- Бала-бакчанын имараты бар беле же кандай?- Жок, єзїбїздїн жашап тур-

ган їйдї жасалгалап бала бак-ча кылууну пландаштырганбыз. Їйїбїзгє эмеректерди киргизип, мал-жандыктарыбызды сатып, балдарга керектелїїчї азык-тї-лїктєрдї алып, ачып, балдар келе баштады. Башында 25 бала келди. Айылдагы тургундардын шартын эске алып арзан баада эле кабыл

ала баштадык. Алардын ичинде майыпта-рын жана колунда жетишсиздерди бекер кабыл алдык. Мындайча алып караганда жеке эмес мамлекеттики сыяктуу элдерге кызмат кєрсєтє баштадык. Жергиликтїї тургундарыбыз бизге алкыштарын айтып,

биздин ишибизди кубаттагандардын саны арбыды. Бирок, балдарынын акчасын єз убагында бере албай, бизди убара кылып, каржы жагынан кыйналдык.

- Алган карыздарыўарды кантип тєлєдїўїздєр?- Ушунча ишти баштап ал-

гандан соў, баштаган иштен кайра тартпастан єзїбїздїн колубуздагы мал-жандыкта-рынан сатып, ал дагы жетпе-гендиктен жашап турган їйї-бїздї кїрєєгє коюп, насыя алып тєлєєгє аргасыз болдук. Ошол убакта айыл єкмєттє-рїнє кирип, жок дегенде Ко-румду айылында орун алган 16 пансионаттан жардам алып берїїгє їндєсєм дагы эч кан-дай майнап чыкпады. Жер-гиликтїї бийликтен дагы эч кандай колдоолор болгон эмес. Ал мезгилде уул-кыздарым Бишкек шаарында ЖОЖдордо окушчу, бири конт-ракт десе, бири жол кире, ичип жегенине

акча сурап, абдан эле кыйынчылыктарды башыбыздан єткєрїїгє дуушарландык. Ошентип, ал студенттерге баш кєз болуп, алардын муктаждыктарын чечїї макса-тында Бишкекке келдик. Алгач Бишкек-тин Чоў-Арык айылында бир объектини ижарага алып, балдарды кабыл алып ба-ла бакчаны иштете баштадык. Анда деле дароо эле кирешелер кирип, карыздардан кутулууга шарттар тїзїлє койгон жок. Кы-йынчылыктар болду, ата-энелер тарабы-нан акчаларын єз маалында бере албай, карыздан эмес ижара акысынан кутула албай калган кїндєр єттї. Бул жактан иш жакшырып кетпегендиктен Фрунзе кєчє-сїнєн бир аз арзаныраак турак-жай таап, иштете баштадык. Ошентип, бул жактан иш оў жолго тїшїп, карыздардан кутулуп, дагы бир бала бакча ачуу идеясын жїзє-гє ашырдык.

- Азыркы маалда эки бала бакча-ўызда канча бала тарбияланат?

- Биринде 40, экинчисинде да 40 бала тарбияланат.

- Бєлєк бала бакчаларынан эмнеси менен айырмаланат?

- Бєлєктєрдєн тазалыгыбыз жана тарбия берїїбїз менен , жа-рандарыбыздын социалдык абал-дарына карап жеўилдиктер ме-нен айырмалана алабыз. Маселен, биздин бала бакчаларыбызда бир жеринен кем болгон єспїрїмдє-рїбїздї адистешкен бала бакча сыяктуу эле атайын адистердин кароосунан єтїп, жогорку деўгээл-де тарбия алышат. Ошону менен катар эле колунда жок жаранда-рыбызга арзаныраак кылып, же-

ўилдиктер менен кабыл алабыз. Тарбия-чыларыбыз дассыкан адистер болгондук-тан, кєбїнчє бизден тарбияланып чыккан балдарыбыз дароо биринчи экинчи класс-ка отурушат.

- Учурда бардык балдар бакчасын-да чет тилдерди окутуу модага айланды десек болчудай. Сиздер канча тилде окутасыздар?- Кыргыз, орус жана англис тилинде.

Азыркы балдар абдан тилигараак, тилди ж.б. нерсени тез аранын ичинде єздєштї-рїїгє жєндємдїї.

- Тарбиячыларды кандай негиздер менен тандап аласыздар?- Алгач анын адистигине карайбыз. Не-

гизинен балдардын єз касиеттери кїчтїї болот. Мисалы, жаман кєргєн тарбиячы-

ны єздєрї эле сїрїп чыгарышат. Мен тарбиячыны кабыл алып жа-тып, “акча табуу їчїн келдиўби?” деп сурайм, эгерде ал “ооба” деп жооп берсе, “анда иштей албай-сыў” деп жооп берем. Анткени, балага дитин коюп жан дили ме-нен мамиле жасабаса єспїрїм таза балдар анын кылган мамилесинен улам билип жогоруда айткандай сїрїп таштайт. “Мен кет” деп айт-канчакты эле єздєрї кетишет. Ай-рымдары таза жерде оўой эле иш-теп кете алам деп ойлошот. Бирок, наристелер менен иш алып барууда жан дили менен иштеш керектигин канча жылда далилдей алдым.

- Алдыда кандай пландары-ўыз бар?- Генерал болууну эўсебеген солдат

солдат эмес дегендей, дагы бала бакча-ны ачып наристелерди тарбиялап коомго тарбиялуу жарандарды “жаратуу”. Себе-би, бизде ошондой милдет турат. Кыргыз-стандын келечеги жаштардын колунда. Тарбияны бала бакчадан башташ керек. Арийне, биздин бала бакчада балдарды патриоттуулукка їйрєтїї боюнча да иш алып барабыз. Ошондуктан айрым бир жеринен жетишсиз жана колунда жок бал-дарды жеўилдиктер менен кабыл алуу-ну туура деп эсептейм. Себеби, алар дагы коомдон бєлїнїп, артта калуусун туура кєрбєйм. Балким, атайын ушундай ымыр-кайлар їчїн дагы адистешкен бала бакча ачып калаармын деген їмїтїм бар.

Маектешкен: Жеўиш Шерипбаев

6-декабрь, 2013-жыл

10

Москвага жетти Єкмєт расмий, бейрасмий да "... Орусияда жїргєн мекендештерибиз жылына эки миллиард АКШ долларына жакын каржыны єлкєгє жиберип жатат" деп маўдайы жарыла маалымат таратканы менен ошол эмгек мигранттарына маани берип, аларга жок дегенде моралдык жактан кємєк кєргєзїп койгонго шайы келбей жаткан учуру.

ТЫШ КЄЙГЄЙ

ТЕМИР САРИЕВ РОССИЯДАГЫ МИГРАНТТАРГА “НАЛОГ” САЛА БАШТАДЫ

Кыргыз жетекчилери миг-ранттарды єз єлкєснє кайтып келїїгє їндєдї. Кыргызстандын экономикасы "артты кєздєй" жо-горку темп менен єсїп баратса, єндїрїш деген оокатыбыз єлєсє-лїї болуп турса, кулагына "...шеф баары жайында" деп шыбырап койгон бир кемпайдын сєзїнє ишенип чакыргандыгын коомчу-лук кїлкї менен эле кабыл алды окшойт. Расмий Кремль, Бирю-лево окуясынан кийин мигрант-тарга болгон текшерїїнї кїчєтїп бир ууч жарандарыбызды єлкє-дєн чыгарып жибергенде, аз эле убакыт мурун айтылуу "Мелис байке" бу Орусиялык кыргыз-дарыў жаман экен, алар келгени жумушсуздардын саны арбып борбордо кылмыш кескин тїр-дє єсїп кетти деп жар салганын журт атасы эшитпей калган бейм. Учурда Москва шаарында эле 400 миўге чукул Кыргызстандын жа-раны мээнети менен акча таап,

мамлекеттин кєзїн карамак тур-сун мамлекетке жардам берип, арабасын кошо тартышканга жа-рай турган мезгил келип калып-тыр. А єлкє жетекчилери андай демилгени колго алып, мїмкїн-чїлїктї пайдалангандын ордуна мигранттардын керегине жарап, эбегейсиз чоў єкмєттїк структу-ралар жасабаган иштерин атка-рып жаткан камчы чабаар, элге жєлєк болоор жигиттерди буту-нан чалып жыгылтуунун амалын кылып жаткандай. Москва шаа-рындагы элчилик менен бирдей эле кыргыз єндїрїшчїлєрїнїн жана да мигранттарынын кєй-гєйлєрїн чечїїдє чоў роль ой-ногон "Кыргызстан" Соода Їйї тууралуу сєз болмокчу.

2002 -жылы КМШ мамлекет-теринин єлкє башчылары Моск-вадагы Бїткїл Россиялык Кєр-гєзмє борборунун аймагында ар бир КМШ єлкєсїнїн улуттук павильонун уюштуруу чечимин кабыл алышкан. Жыйынтыгын-да Белорусия, Армения жана Кыргызстан аталган демилгени активдїї колдоп ишке кирише баштайт.

ВДНХдагы берилип жаткан павильондордун бардыгы Ору-сия мамлекети тарабынан кор-гоого алынган «тарыхый мурас» статусу бар имараттар экени бел-гилїї. Кыргыз єкмєтї 2008-жы-лы баягы эле каражаттын жок-тугунан улам оўдоп-тїздєє, ку-рулуш иштерине каражат табуу максатында акчалуу, дарамети бар ишканаларды издеген. Ант-кени, 2004 жана 2007 жылдары эки жолу тїрдїї ишканаларга ушул милдет жїктєлїп, мамле-кет чала-бучук жардам берип, ишканалар убада кылган менен кыргыз борбору кайрадан эле жабылып калып турган.

Андыктан, мындай маанилїї курулушка акча сарптоого ар кимдин мїмкїнчїлїгї, дараме-ти жете бербегендиктен Кыргыз Республикасынын Єкмєтїнїн атынан Экономика министрлиги "Кыргызстан соода їйї» ишкана-сы менен 2008-жылдын декаб-

рында келишим тїзїп, ишканага Кыргызстандын кєргєзмє–соода борборун куруучу жана уюшту-руучу катары улуттук оператор-лук милдетин жїктєгєн. Милдет-тенме демекчи, ошол жылдары Каржы министрлиги да, Эконо-мика министрлиги да"... акчабыз такыр жок, КМШ мамлекетте-рине уят болбойлук, президен-тибиздин сєзї жерде калбасын, канча каражат кетсе да єзїўєр акча таап жасагыла, кийин єзї-ўєр иштетесиўер" деп, келишим тїзїп, эскилиги жеткен имаратка 1 сом бербей коюшкан. Ошентип, "Кыргызстан соода їйї» ишкана-сы инвестор жана улуттук опера-тор катары 2009-жылдын янва-рынан ишке киришет.

Кыргызстанга ижарага берил-ген эскилигинен ишке жарабаган имаратты Акт аркылуу кабыл ал-гандан кийин, имараттын ичин-де эки жылча курулуш иштери жїргїзїлїп, чоў чыгым болуп жаткандыгына карабастан има-рат ээси болгон «Бїткїл Россия кєргєзмє борбору» акционердик коому "Кыргызстан соода їйї” ишканасынан айына чоў сумма-

дагы ижара акысын мажбурлап болсо да тєлєтїп турган. Андан сырткары Кыргыз єкмєтї жїктє-гєн милдетти ишке ашыруу мак-сатында эски имаратты куруп-тї-зєєгє, эски имаратты кыргыздын улуттук кєргєзмє борборуна ай-ландырууга жалпысынан 2 мил-лион АКШ долларын сарптаган.

САРДАРБЕКОВ Обозбек:

"КЫРГЫЗСТАН СООДА ЇЙЇ” ЖЧКсынын БАШКЫ

МЇДЇРЇ: - Имаратты оўдоо чындыгын-

да оўбогондой каражат кетти. Бизге берилген имарат федерал-дык маанидеги «тарыхый мурас» статусу болгондуктан курулуш иштерин Москвадагы атайын ли-цензиясы бар ишканалар жїргїз-дї. Биз алардын бїт акчаларын сметалары боюнча тєлєп бердик. Ар бир мык кага турган жерибиз-ге чейин кєзємєлдєнїп, кадимки сырлар менен боёбостон єзгєчє атайын сырларды сатып алууга туура келди. Андан башка да кєп-тєгєн курулуш каражаттарынын єзгєчєлєнгєн тїрлєрїн сатып алууга туура келди. Эски има-раттын дубалдары эле эмес, бї-тїндєй инженердик жабдыктары керектен чыгып, иштебегендик-тен, электр жылуулук канализа-ция, єрт-сактагыч, ж.б. жабдык-тарын толугу менен жаўылоого туура келди. Курулуш иштеринин кєпчїлїгїн їч жыл дегенде араў аяктап, мыйзамдаштырганга же-тиштик. Бирок, курулуш деген бїтпєйт экен, азыркыга чейин уланып келїїдє.

Айта кетсек, 2 жыл мурун аталган имараттын курулуш иш-тери башталган Белорус павиль-онунда 7 жылдан бери оўдоп-тїздєє курулуш иштери аягына чыга элек. Сарпталган каражаты 15 млн. доллардан ашып кетти. Ал эми казактардыкында да кил-тейген кара кулпу илинип тур-ганына далай жыл болду. Казак боордоштордун павильонун ку-руу максатында бюджетинен 50 миллион АКШ долларын каржы-лык ачылган. Бул эмне деген чоў каражат карабайсыздарбы. Ант-кени, бул иштер КМШ мамлекет-теринин улуттук долбоорлору, ошондуктан, алар бул маселеге мамлекеттик кєз караш менен мамиле жасап жатышат. А биз-дин намыскєй жигиттерибиз эп-теп маўдай тер менен тапкан ка-ражаттарын топтоп, єз чєнтєгї-

бїздєн 2 миллион жумшап кыр-гыз улутунун намысы деп, ишке киргизээри менен Экономика министрлиги имаратты бошото-суўар деп кыйыктана баштады.

Иттин єлїгї дал ушул жерде кємїлгєн. Эми кыскача талдоо жїргїзїп кєрсєк. Россия Федера-циясы єзїнїн аймагынан атайын кыргыздын улуттук бир борбору болсун деп имарат берген.

Тарыхый баалуулугун эске алуу менен аны оўдоп тїзєєгє ба-кандай Экономика министрлиги каражат таппай кєрїнгєн ишкер-ди кытыгылап, акча издейт. Ко-лунда бар мїмкїнчїлїгїн аябас-тан эл намысы деп "Кыргызстан соода їйї» ишканасынын жетек-чилиги беш жылга келишим тї-зїп, имаратты жасай турган та-раптардын мєєнєтї андан ары узартылаарын атайын пунктта баса белгилеп ишкерлердин ак-часына имаратты жасатып алды. Андан сырткары, айына тєлє-нїїчї белгилїї бир ижара жана башка акчаларды да курулуш иш-тери жїрїп жаткандыгына кара-бастан тєгїп берди.

Экономика министрлиги шыл-тоо кылып жаткан Кыргыз-Орус мамлекеттер аралык келишимде «...узак убакытка ижарага алган тарап «маданий мурас» болгон имараттарды сактоо, курулуш иштерин жїргїзїї ж.б. чыгым-дарды толугу менен єз чєнтєгї-нєн тєлєйт» - деп бакыйып жа-зылып турат. Демек, мамлекеттер аралык келишим боюнча кыргыз тарап делип эсептелген «Эконо-мика министрлиги» биздин чет элдеги намыскєй кыргыз ишкер-

лери кетирген акчаны толугу ме-нен єзї тєлєш керек болчу.

Эми иш бїтїп, пайдаланууга берилген соў, Экономика ми-нистрлиги кебез менен муузда-гандай «..имаратты бошотуп кой-гула, Орус єкмєтї Кыргызстанга 1 рубль эсебинде берди» - деп єз сайтына ишарат шилтей салганы Экономика министри Темир Са-риев эмнегедир кызыкчылыкка келгенде єз кємєчї їчїн ар кан-дай айланы таап, акчасын, убак-тысын,

нервин коротуп ишти аягына чыгарган ишкерлердин пикири менен бир тыйынчалык да эсеп-тешип койбостон рейдерликке жол ачып жаткандыгы Москва-лык кєпчїлїк ишкерлерди наа-разы кылып жаткандыгы белги-лїї болду.

Кыргыз чиновниктеринин мындай алдым-жуттум жорук-тарын уккан Москвадагы сая-сатчылар, жогорку деўгээлдеги мамлекет кызматкерлери да баш-тарын чайкап, кыргыз чиновник-теринин ушундай терс мїнєздєрї мамлекеттеги стабилдїїлїктїн тїзїлбєй келе жаткандыгынын бирден-бир себепкери экендигин белгилешїїдє.

Ал эми Москвадагы компа-ниянын юристтери Кыргыз Рес-публикасынын Экономика ми-нистрлигинин мындай жолду тандап алганын жеке кызыкчы-лык деп белгилеп, Россия Фе-дерациясынын премьер-ми-нистри Дмитрий Медведевдин 2012-жылдын 4-октябрында №1005чи токтомуна ылайык, "...тарыхый мурас эсептелген има-раттарды ижара келишим менен алган жеке инвесторлор имарат-ты толук оўдоп-тїзєп, аны рас-мий тїрдє Россия Федерация-сынын маданият министрлигине тапшыргандан кийин 49 жылга 1 рубль ижара эсебинде колдо-но беришет"- деп так жазылган, ошо жерде акча короткон инвес-торго ижара акысы, канча жыл-га жеўилдетилген ижара акысын тєлєєрї да такталган.

Ал эми азыркы кезде сєз болуп жаткан кыргыз павильонунун оўдоо иштери качан эле Россия-нын Мадният министрлиги тара-бынан кабыл алынган.

Мелис Кыязов, эркин журналист,

Москва шаары

6-декабрь, 2013-жыл

11ИЗКУБАР

ЖАШ ЄСПЇРЇМ БАЛДАРДЫ КАЙЫР СУРООГО

МАЖБУРЛАГАН ЄЗБЕК ЖАРАНЫ КАРМАЛДЫ

Ленин РИИБнин кызматкери тарабы-нан 3-декабрда саат 14:30дар чамасында Бишкек шаарынын Л.Толстой жана Ба-каев кєчєлєрїнїн кесилишинде Єзбекс-тандын жарандары 17 жаштагы У.Зархан менен 18 жаштагы У.Шахноза колунда 3-4-айлык баласы менен кайыр сурап жїр-гєн жеринен кармалды. Бишкек ШИИБ басма сєз кызматы билдиргендей, булар-ды суракка алган учурда аларды Єзбекстан жараны Фарида аттуу аял кайыр суроого мажбурлаганын билдиришкен. Кєрїлгєн чаралар менен «Скотокрад» рейди учурун-да кылмышка шектїї катары 20 жаштагы Н.Фарида (Самаркан шаарынын Регистон айылынын тургуну) кармалып, тергєє бє-лїмїнє тапшырылды. Бул факт боюнча иликтєє амалдары башталды.

БЕЛГИСИЗ АДАМДЫ САБАП, ДЕНЕСИНЕ АТАЙЫН ЗАЛАЛ

КЕЛТИРГЕН АЯЛ КАРМАЛДЫ

Бишкек шаарынын тургуну Т.Эльми-раны борбордогу Совет кєчєсїндє Аши-рова аттуу аял киши бейбаштык кылып, уруп сабап денесине залал келтирген. Бул тууралуу Бишкек ШИИБ басма сєз кыз-маты билдирди. Жїргїзїлгєн «Отработ-ка» рейдинин убагында изи сууй электе Биринчи-Май РИИБ кызматкерлери та-рабынан Ысык-Кєл облусунун тургуну 43 жаштагы А.Венера кармалды. Тергєє иш-тери башталды.

СУЗАКТАГЫ «САНПА» ЗАВОДУНУН ЖАНЫНДА МЫКААЧЫЛЫК МЕНЕН

ЄЛТЇРЇЛГЄН АДАМДЫН СЄЄГЇ ТАБЫЛДЫ

Їстїбїздєгї жылдын 3-декабрында саат 17:00дєр чамасында Жалал-Абад облусу-нун Сузак районундагы Сузак айыл ок-ругуна караштуу А.Юнусов кєчєсїндє, «Санпа» пахта тазалоочу заводуна жакын жерде 25-30 жаш чамасындагы эркек ки-шинин жансыз денеси табылды.

Жалал-Абад ОИИБ басма сєз кызма-ты билдиргендей, жолдун четинде ак тїс-тєгї «Мариям» деген жазуусу бар каптар менен бутуна жана башына оролуп, жип

менен колдору аркасына байланган абал-да, жанында эч кандай єздїгїн тастык-тоочу документтери жок жаткан жеринен табылган.

Ыкчам иликтєє иштеринин негизинде киши колдуу болуп єлтїрїлгєн маркумдун єздїгї аныкталып, Жалал-Абад шаары-нын Спутник кичи шаарчасындагы З.Жа-машев кєчєсїнїн тургуну, 1986-жылы туулган Абдувалиев Закиржан Абдужала-лович экени белгилїї болду. Ал 2 кїн му-рун дайынсыз жоголуп кеткен.

Маалыматка ылайык, ал 1-декабрь кї-нї болжол менен саат 18:30дар чамасын-да Жалал-Абаш шаарынан менчик унаасы менен їйїнє чыгып кеткен боюнча кайтып келген эмес. Маркумдун атасынын арызы боюнча 2-декабрда милиция кызматкер-лери тийиштїї чара кєрїп, Сузак-Жийде жолунун четинде З.Абдувалиевдин «Мер-седес-Бенц-313» (Д 65-52 Е) їлгїсїндєгї унаасын табышкан. Автоунааны кароо жїргїзгєн мезгилде багажынын ичинен

кандын издери жана кан болгон кийим та-былган. Эртеси їйрєтїлгєн иттердин жар-дамы менен анын сєєгїн «Сампа» пахта тазалоочу заводу жактан табышкан.

Жалал-Абад ШИИБнин, Сузак РИИБ-нин жана Жалал-Абад ОИИБнин милиция кызматкерлери жїргїзгєн оперативдик-иликтєє иштеринин натыйжасында кыл-мышка шектїї катары Сузактын тургуну, 1978-жылы туулган Саидов Икрамжан Толкинович кармалды.

Ал жасаган кылмыштарын толугу ме-нен мойнуна алып, Закиржан экєє єз ара сєз талашып уруша кетишип, башка чаап жарадар кылып алганын жана корккону-нан таўып таштап кеткенин айтты.

Бул кылмыш боюнча Сузак РИИБи та-рабынан КЖКнын 97-беренесинин 2-бє-лїмї 4-пункту боюнча (адам єлтїрїї) кылмыш иши козголуп, айыпталуучу Т.Саидов убактылуу кармоочу жайга ка-макка алынды. Ошондой эле соттук-меди-циналык экспертиза дайындалып, алдын ала тергєє иштери жїргїзїлїїдє.

ЧЄНТЄК ТЕЛЕФОН ЇЧЇН АДАМДЫ ЄЛТЇРГЄН

КЫЛМЫШКЕРЛЕР КАРМАЛДЫ

Бишкек шаарынын Ленин РИИБине Некрасов кєчєсї менен темир жолдун ке-силишинде єлгєн кишинин сєєгї табыл-гандыгы тууралуу маалымат тїшкєн. Бул тууралуу Бишкек ШИИБнин басма сєз кызматы билдирди. Ыкчам-иликтєє иш-терин жїргїзїїнїн натыйжасында каза болгон адам 30 жаштагы Ж.Улан экенди-ги аныкталды.

Бул боюнча иликтєє иштеринин жїрї-шїндє белгилїї болгондой, ноябрь айы-нын аягында Некрасов кєчєсї менен те-мир жолдун кесилишине жакын жерден белгисиз адамдар башка бирєєнїн бую-мун тартып алуу максатында Ж.Уланга сокку уруп, анын телефонун тартып алы-шып, окуя болгон жерден качып кетиш-

кен. Жаракат алган Ж.Улан ошол жерде каза тапкан.

Бишкек шаарынын Ленин РИИБнн иликтєє кызматкерлери тарабынан жїр-гїзїлгєн иш-чараларда, бул кылмышты жасашкан Ысык-Кєл облусунун 31 жаш-тагы тургуну Т.Канат жана Ош облусунун 35 жаштагы тургуну М.Исмаил кармалды.

Бишкек шаарынын Ленин РИИБдин тергєє бєлїмї тарабынан КР Кылмыш-жаза кодексинин 104-беренесинин 4-бє-лїмїндє (єлїмгє алып келїїчї денеге зыян келтирїї) жана 167-беренесинде (уурулук) каралган кылмыш белгилер боюнча кылмыш иши козголуп, учурда кармалгандар Бишкек шаарынын №1 тер-гєє абагында жатат

КАРА-КЕЧЕДЕ КАЗА БОЛГОН АДАМДЫН ЄЛЇМЇ БОЮНЧА

ИИМДИН 3 КЫЗМАТКЕРИНЕ ИШ КОЗГОЛДУ

Нарын облусунун Жумгал райондук прокуратурасы КР ИИМдин башкы укук коргоо кызмат бєлїмїнїн жана атайын дайындалган отрядынын милиция кыз-маткерлерине, адамды єлгєн абалына чейин жеткизе сабаган деген айып ме-нен кылмыш ишин козгоду. Бул тууралуу Башкы прокуратуранын басма сєз кызма-ты билдирди, деп маалымдайт аймактык кабарчы. Иш КР Кылмыш-жаза кодекси-нин 97-беренеси жана 305-беренеси ме-нен козголду.

Маалыматка таянсак, Жумгал район-лук прокуратурасына бул иш боюнча Чаек айылынын тургуну Б.Мамбеталиев атуу

адам кайрылып, ушул жылдын 1-декабрь кїнї Кара-Кече кємїр кенинин кире бе-ришинен милиция кызматкерлери тара-бынан баласы А.Мамбеталиев сабоого алынып, ооруканага жетпей кєз жумган-дыгын айткан жана бул окуяга катышкан кызматкерлер тийиштїї жазаларын алуу-сун суранган.

Бул боюнча тийиштїї иликтєє иш-тери жїрїп, иш Кочкор райондук ИИБ-нын милиция кызматкерлери тарабынан ИИМдин Уюшкан кылмыштуулук менен кїрєшїї башкармалыгынын кызматкер-лери Ж.С., Р.Т. жана атайын дайындалган отрядынын Нарын облусу боюнча мили-ция кызматкери Ч.Б. камака алынышты. Учурда кылмыш иши боюнча иликтєє иши жїрїп жатат.

ЮСТИЦИЯ МИНИСТРЛИГИНИН КАДРЛАР БЄЛЇМЇНЇН

НАЧАЛЬНИГИ ПАРА МЕНЕН КАРМАЛДЫ

Бишкек ШИИББнин мыйзамсыз кире-шелерди легалдаштырууга каршы кїрє-шїї бєлїмїнє КР Юстиция министрли-гинин кадр бєлїмїнїн начальниги А. Ч. аттуу айым аталган министрликтин баш-кы адиси кызматына кабыл алуу їчїн Б. Н. аттуу жарандан пара талап кылгандыгы тууралуу маалымат тїшкєн. Бул тууралуу Бишкек ШИИББнин маалымат кызматы билдирди.

Текшерїїнїн жїрїшїндє кызматка ка-был алуу конкурстук негизде жїргїзїлєрї жана ал процедурага тест тапшыруу ме-нен комиссиялык маектешїї кирери бел-гилїї болду.

Биринчи этапта А.Ч. тесттин даяр жоопторун бергендиги їчїн 400 доллар алган. Бирок Б.Н. тесттин жыйынтыгын-да канааттандырарлыксыз балл алган. Ан-дан соў А.Ч. андан комиссиянын 8 мїчє-сїнє бериш керек деп кошумча 2000 дол-лар талап кылган. Ошондой эле А. Ч. бул акчаны бербесе, тест тапшырууга жана маектешїїдєн єтїїгє мїмкїн эместигин эскерткен.

Ыкчам-иликтєє иш-чарасынын жїрї-шїндє КР юстиция министрлигинин кадр бєлїмїнїн начальниги болуп иштеген 32 жаштагы А.Ч. аттуу Чїй облусунун Аламї-дїн районунда жашаган айым Б. Н. деген жарандан 30 миў сом пара алып жаткан-да кармалды.

Бул факты боюнча Бишкек ШИИББнин тергєє башкармалыгы тарабынан ККнын 313-беренесине ылайык кылмыш иши козголду. Учурда пара менен кармалган А. Ч. Бишкек ШИИББде кармалып, тер-гєє амалдары жїргїзїлїїдє.

ПАНФИЛОВ РАЙОНУНДАГЫ ВОЗНЕСЕНОВКА АЙЫЛ ЄКМЄТ БАШЧЫСЫНЫН ОРУН БАСАРЫ

ПАРА АЛУУГА ШЕКТЕЛИП КАРМАЛДЫ

Чїй облусттук ИИББнин мыйзамсыз кирешелерди легалдаштырууга каршы кї-рєшїї бєлїмїнїн кызматкерлери жерги-ликтїї єзїн-єзї башкаруу органындагы коррупциялык кєрїнїштїн бетин ачыш-ты. Бул тууралуу облустук ИИББнин маа-лымат кызматы билдирди.

29-ноябрда Чїй облусттук ИИББнин аталган бєлїмїнїн кызматкерлери Пан-филов райондук прокуратурасы менен биргелешип єткєргєн ыкчам-тергєє иш-чарасынын жїрїшїндє Вознесеновка айыл єкмєт башчысынын орун басары пара алууга шектелип кармалды.

Маалыматка ылайык, жергиликтїї жашоочу Вознесоновка айыл єкмєт ба-шысынын орун басарынын мыйзамсыз аракетине чара кєрїї єтїнїчї менен укук коргоо органдарына кайрылган. Анткени бир їй-бїлєдєгї 5 адамга тиешелїї бол-гон 5 гектардын ордуна аталган айыл єк-мєт башчысынын орун басары болгону 2 гектар жер аянтын бєлїп берип, ошол эле учурда 5 гектар жер бєлїнгєндїгї туу-ралуу документ толтурулган жана айыл єкмєт башчысынын орун басары 30 миў сом алып, жумушту бїтїргєн эмес. Ал эми арыз ээси экинчи ирет кайрылганда, айыл єкмєт башчысынын орун басары баардык документтерди бїтїрїї їчїн дагы 15 миў сом талап кылган.

15 миў сомду алуу учурунда шектїї чиновник кармалып, ага карата ККнын 313-беренесине ылайык кылмыш иши козголду.

Учурда тергєє амалдары жїрїїдє.

ЭКС-ДЕПУТАТ К.ТАШИЕВДИН УУЛУ ЇЙ КАМАГЫНА

ЧЫГАРЫЛДЫБишкек шаарынын Октябрь райондук

соту Жогорку Кеўештин экс-депутаты Кам-чыбек Ташиевдин уулун – автоунаалардын дєўгєлєктєрїн уурдоого шектелип жаткан 18 жаштагы Тимурду їй камагына чыгар-ды. Эске салсак, 1-декабрь кїнї Бишкетин 5-кичи районунда 4 студент В 8349 AG мамлекеттик номурлуу «Хонда Аккорд» автоунаасынын дєўгєлєктєрїн уурдаш-кан. Аларды кармоо учурунда, Т.Тимурдун башкаруусундагы «Мерседес-Бенц» їлгї-сїндєгї В 1565 АК номурлуу автоунаанын ичинде болушкан. Унаанын багажын тек-шерїїдє, 8 кирпич, дєўгєлєктїн тирєєч 20 болту, уаанын ичинде 3 баллондуу ачкыч жана домкрат табылган.

Факты боюнча КР Кылмыш-жаза ко-дексинин 28-беренесинин 164-бєлїмї-нїн 2-пункту боюнча кылмыш иши коз-голуп, сурак алуу учурунда, кармалгандар, 30-ноябрда Т.Тимурдун автоунаасы менен автоунаалардын дєўгєлєктєрїн уурдоо їчїн чыгышканын айтышкан.

Бетти даядаган: Жеўиш Шерипбаев

6-декабрь, 2013-жыл

12 КАРГАША

Бир кезде кїлїп жайнап, бала кезин эстен кетирбей жайнап жадырап їй-бїлєєнї шаўга бєлєп їй-бїлєє кїтїп уул-кыздарын чоўойтуп, ата-эненин мээримине татып, 26-жаштын ємїрїн сїрїп турган кезинде каргашалуу окуядан улам киши колду болуп каза тапкан Жумгал районунун Чаек айылынын тургуну 1986-жылы туулган Айбек Мамбеталиевди Кара-Кече аймагынан тартип сакчылары ур-токмокко алып 1-декабрь кїнї артка кайткыс сапарга узатышкан. Бул окуя болгон жерде Айбектин жанында болгон жакын теўтушу Сасыков Жакшылык тємєндєгїдєй айтып берди:

АЙБЕК МАМБЕТАЛИЕВДИН ЄЛЇМЇ

- «Биз ал кїнї кємїрдї сїйлє-шєлї деп баратканбыз. Айбектин унаасынын алдыўкы терезеси ка-раўгыланган (тонировка) болчу. Кара-Кеченин кире беришинде-ги жол тосмосунан 3 укук коргоо кызматкерлери жана тартип сак-чылар келип, унаанын терезесин-деги караўгылатканды сыйрыт-ты. Милициянын бири спецназ болчу. Анан ошол жерден туруп эле унаанын ичин аўтарып ко-лунун жеўинен «уу» затын (нар-котик) тїшїрїп жиберип «мына бул» эмне деп кыйкырды. Кый-кырганда эле Айбектин артынан беткапчан бирєєсї келип авто-мат менен бєйрєккє уруп вагон-

го сїйрєп кирип кетишти. Ошол бойдон эле бир жарым сааттай вагондон чыгарган жок. Жарым саттан кийин чыгарып алып ма-шинага салып Айбекти ары ээр-читип єйдє жакка алып кетиш-ти. Анан ал жактан досум Айбек єлїп келбедиби?.. Андан соў Ка-ра-Кечедеги болгон «спецназ» Нарынды кєздєй качып жєнєш-тї. Азыркы тапта бардык далил-дер райпрокуратурада. Ал жерде орун алган медпунктун дарыгер-лери милициялар алып келип таштап кетишкендигин да ай-тышты. Айбектин денесине ме-дэкспертиза изилдєє жїргїзгєн, бирок, жыйынтыгы бурмаланып калды.

Айбекти алып келгенден ки-йин ооруканага алып кетишти. Мен єзїм эсимди жоготуп деў-диреп калгам. Анан мага да ти-йишип асылышканынан улам качып кеткем. Тартип сакчылар-ды кєрсєм тааныйм. Маркум до-сум Айбектин оў жак капталын-да бєйрєк тушта, оў колдорунда жана моюнунун арты менен бел жагында кєк ала белгилери бар болчу.

АЛ ЭМИ АТЫН МЫРЗАБЕК ДЕП ТААНЫШТЫРГАН

ТААНЫШЫ;-Укук коргоо органдарынын

бирєєсїнїн аты Рустам, калга-ны Кочкор анан Нарын ИИБ-синен болчу. Рустам дегени буга чейин эле мас болуп алып кємїр тарткан унаалардын портторун мылтык менен аткылап унаанын айдоочуларын муунтуп коркутуп жїргєн. Кийин кїбє кылып деле ал унаалардын белгилерин кїбє кылып кєрсєтєбїз.

Ал эми бул тууралуу маалы-матты Ички иштер министрлиги маркумду кємїр тилкесинде єзїн жаман сезип, кысылып жатканын айтып, ушундай адам жоготуу болуп атса жалган маалыматтар-ды бергенден кантип тартынган жок. Айбек ошол Кара-Кечеден

эле каза болуп калгандыгын ал жактагы медпунктун кызмат-керлери айтышкан. Маркумдун кайдагы кан басымы бар эле, ал дайыма эле кємїр тартып иштеп келчїбїз деди ал.

УЧУРДА ШЕКТЇЇ КАТАРЫ 3 ЖАРАН ЖУМГАЛ

РИИБИНЕ АЛЫНЫП КЕЛИНДИ

3-декабрь 2013-жыл. Бул кї-нї Жумгал РИИБсинин убакты-луу кармоочу жайына 3 жаранды алып келип камашты. Райондун прокурору Токтобай Кенжеку-ловдун айтымында, «учурда ке-чээ шектїї катары алынып ке-линди. Бирок биздин теришти-рїї жана иликтєєгє 24 саттык убактыбыз бар. Учурда булар кї-нєєлї же кїнєєлї эмес деп айтуу кыйын, аны мезгил кєрсєтєт. Биз азыр бул иш боюнча иштеп жата-быз. Толук маалымат берїї азы-рынча эрте» — деди ал.

Ошол эле маалда райондо-гу коомдук уюмдун єкїлї Эраш Кумарбеков, «бул ишти 2 кїн-дїн ичинде райпрокуратура ка-рап андан кийин сотко єткєрїп берет. Эгер бул акыйкаттык жо-лу менен чечилбей дагы да болсо жашырынып кандайдыр бир се-бептерден улам укук коргоо кыз-маткерлери ишти жаап-жашырса

анда эл тынчыбайт, бараар же-рине барышат» — деп кошумча-лады ал.

АКЫРКЫ САПАРГА УЗАТУУ ЗЫЙНАТЫ

Мамбеталиев Айбекти акыр-кы сапарга узатуу зыйнаты бо-луп ага укук коргоо органдары-нын кызматкерлеринен башка айылдаштары, коомдук кызмат адамдары жана тааныш, теўтуш жакындары катышты. Маркум-дун аркасында їйбїлєєсї, жуба-йы жана 3 кыз 1 эркеги калды. Улуу кызы 5 жашта болсо, кичїї уулу 4 ай, ал эми эгиз кыздары 2 жашка чыккан.

ЄЛЇМГЄ ШЕКТЕЛГЕН 3 ТАРТИП САКЧЫСЫНА

ИШ КОЗГОЛДУ4-декабрь 2013-жыл. Жумгал

районунун прокуратурасы ИИМ-дин башкы укук коргоо кызмат бєлїмїнїн жана атайын дайын-далган отрядынын милиция кыз-маткерлерине адамды єлгєн аба-лына чейин жеткизе сабаган де-ген айып менен кылмыш ишин козгоду.

Козголгон кылмыш иши КР Кылмыш жана жаза кодексинин 97 беренеси боюнча киши єлтїр-гєн жана 305 беренелери менен кызмат абалын кыянаттык ме-нен пайдаланган деген айыптар чегерилген.

Тийиштїї иликтєє иштери жїрїп, бул иш КР Процессуал-дык жана Кылмыш жаза кодек-синин №94 беренесине ылайык Кочкор райондук ИИБнын (ИВС ОВД ГУБОП МВД КР) милиция кызматкерлери Ж.С., Р.Т. жана Нарын облусу боюнча атайын дайындалган отрядынын мили-

ция кызматкери Ч.Б. лар кыз-маттарынан бошотулуп жана ка-мака алынышкан. Учурда кыл-мыш иши боюнча иликтєє иши жїрїп келет.

ЖУМГАЛ РАЙОНДУК СОТУНУН АЛДЫНА ЭЛ

ЧОГУЛДУ5-декабрь 2013-жыл.Жумгал

райондук сотунун алдында мар-кум Айбектин жакындары, теў-туштары жана бул окуяга кїбє болгон жарандар кїнєєлїлєр жазасын алышсын деп сот алды-на чогулушту. Бул учурда Жумгал райондук прокуратурасы тергєє ишин жыйынтыктап сотко єткє-рїп берген, сот алдында чогулган жїзгє чукул эл кылмышкерлер жоопко тартылышын талап кы-лышты.

Жумгал райондук сот отуру-мунун жыйынтыгы ИИМдин 3 тартип сакчысы тергєє толук жїргїчєктї 2 айдан камака алы-нышты. Тагыраагы соттун жы-йынтыгы менен Нарын шаардык №4 кармоочу жайына медицина-лык экспертизанын жыйынтыгы чыкмайынча 3 тартип сакчысы-на 2 айдан камака алуу чечимин чыгарды.

Эне кїйїтї, уул-кыздардын, бир туугандары теўтуштарынын аза кайгысы, ємїрлїк жубайы-нын кєз жашы эмне болот. Кї-нїмдїк оокат тиричилик єткє-нї менен бул жоготуу бул їйдїн жашоочуларына азап салды да калды. Канткен менен бийлик органдары бул ишти жаап- жа-шырып койгону менен эл акый-катты издеп сот алдында чыгып отурушту.

Мирбек АСАНАЛИЕВ, аймактык кабарчы

ЖУМГАЛ РАЙОНДУК СОЦИАЛДЫК ЄНЇКТЇРЇЇ

БАШКАРМАЛЫГЫ БОШ КЫЗМАТ ОРДУНА

СЫНАК ЖАРЫЯЛАЙТ

Финансылык эсеп жана отчеттуулук

секторунун жетектєєчї адистик-мамлекеттик

админитсративдик бош кызмат ордуна сынак

жарыялайт.

Коюлуучу квалификациялык талаптар:

• жогорку же атайын орто билимдїї экономикалык, гу-манитардык же юридикалык кесиптїї;

• жашы 21 жаштан кем эмес Кыргыз Республикасы-нын жараны;

• КРнын мыйзам актыла-рын жана укуктук мыйзамда-рын билиши;

• компьютерде иштей би-лиши (Word, Excel ж,б)

• кыргыз жана орус тил-деринде эркин сїйлєй жана жаза билиши;

Негизги функционалдык милдети :

Мекемеде иштеген кыз-маткерлерге єз убагында эмгек акыны жана эмгек єр-гїїсїн єз мезгилде эсебин чыгарып берїї;

Райондук финансы бєлї-мїнє жана казына бєлїмїнє табыштамаларды єз убагын-да тапшыруу, эсеп кысап иш-терин жїргїзїї.

Сынакка катышуу їчїн тємєндєгї документтер талап кылынат:

• аттестациялык- сынак-тык комиссиянын тєрага-сынын атына жазылган же-ке арызы;

• кадрларды каттоо ба-ракчасы;

• 3х4 єлчємїндєгї 4 даа-на сїрєт;

• паспорттун кєчїрмєсї (оргиналы сынакка келген маалда кєрсєтїлєт);

• жогорку билимин тас-тыктаган дипломунун (кє-чїрмєсї нотариустан же мурунку

• иштеген жеринен кїбє-лєндїрїлїшї керек);

• эмгек китепчесинин кє-чїрмєсї (кєчїрмєсї нота-риустан же мурунку иште-ген жеринен

• кїбєлєндїрїлїшї ке-рек);

Документтер жарыя чыккандан баштап

15-кїнгє чейин Жумгал райондук социалдык

жактан коргоо башкармалыгына

тапшыруулары зарыл.

Кошумча маалыматтарды алуу їчїн тємєндєгї

телефонго кайрылыўыздар:

0 35 36 23-03-33

6-декабрь, 2013-жыл

13УШИНТЕТ ЭКЕН...

Жаўсоолор сїйлєйтКол жаўсоолор да кандайдыр бир сєздї тїшїндїрєт. Кээ бир жаўсоолор позитивдїї маанай тартууласа, кээ бирлери уруштун учугун улайт. Бул жаўсоолорду єспїрїм курактагылар кєбїрєєк колдонушат. Анда эмесе жаўсоолордун маанисин ачып бермекчибиз.

"КОЗА"Алгач Ронни Жеймс Дио 80-жылдар-

дын башталышында "Black Sabbath" тобу-нун солисти болгондон баштап эле колдо-но баштаган. Дионун концерттерин кєрїп олтуруп артисттин бул жаўсоо менен му-рунтан эле тааныштыгы бар экенин биле-сиз. Анткени ал ар бир жаўсоосунда кан-дайдыр бир башкача кыймылдар менен коштоп турат. Диого бул жаўсоону чоў апасы кичине кезинде їйрєтїптїр. Чоў апасы єзїнє жакпаган адамдарга "коза" кєрсєтїп, аркасынан ар нерселерди сїй-лєчї экен. Апасынын бул кылыгына таў калган Дио андан сураганда, жаман ки-шилердин бизге каршы жаман оюн кууп жаткандыгын айткан.

Ал эми Италияда рок тобу да ар кандай жаман адамдардын кєзї тийип калбашы їчїн колдонушат. АКШда болсо "коза" "топтун кїйєрмандары менен топ дайым бирге" дегенди билдирет.

Негизи эле рок тобунун солисттери жа-на рок фонаттарынын колдорун єйдєнї карай "коза" кылып кєтєрїп алышы алар їчїн кадимкидей эле кєрїнїш.

"МАНЖАЛАРДЫ КАЙЧЫЛАШТЫРУУ"

Чиркєєдєгї сыйынуучу символ. Мын-дай кол жаўсоолор чиркєєдєн чыгып ке-ле жатканда, сыйынып жаткан мезгилге чейин, же болбосо сыйынгандан кийин колдонушат. Орустарда їч манжаны би-

риктиришсе, арабдарда беш манжаны бириктирген кол жаўсоону колдонушат. "Тынч отур", "Мени ук!", "Сїйлєбє!" деген тїшїнїккє ээ. Ал эми кыргыздарда башка-ча мааниге ээ. Эгерде бирєє менен урушуп жаткан болсо, мындай жаўсоону колдонуу менен ал адамдын оозун жап кылса болот.

"КУКИШ"Кукиштин символикасы аял менен эр-

кектин мїчєлєрїнїн жабышып турганын сїрєттєйт. Адамдарга мындай уят нерсе-ни кєргєзїїнїн єзї аны кемсинтип, мо-ралдык жактан шек келитрїїгє барабар, этикага туура келбеген шилтеме болуп саналат.

Ал эми кээ бир адамдар бул жаўсоону чєнтєктїн ичинде катып алышат. Бул бир нерсеге макул эместигин, ички сезимдери менен келишпей жаткандыгын билдирет. Кээ бир єлкєлєрдїн музейлеринде кол-дун мындай кєрїнїшїн таштан катытып сактап коюшкан. Орустар муну "таза эмес, кир кїчтєрдєн колдоп, сактап турат" де-ген ишеним менен колдонушат. Орустун, Славяндын кєчє кєпєлєктєрї "Дуля", "Ку-киш" жана "Шиш" жаўсоолорун кєп кол-донушат.

"V" "V" жансоосу Улуу Британияда єтє

популярдуу болгон болсо, Австралияда адамды кемсинтип, басынтуу менен ба-рабар. Улуу Ата Мекендик согуштун учу-рунда Уинстон Черчилль "V" белгисин же-ўиштин белгиси катары манжаларын жу-муп, сєємєй менен ортонду єйдє каратып туруп адамарга кєргєзгєн. Мындай шил-теме эки тїшїнїккє ээ. Биринчиси анг-лис тилинен алынган "жеўиш" ("Victoria") деген сєздї билдирсе, экинчиси "оозуўду жап" деген тескери маанини билдирет. Эгер Англичан "V" деген шилтемени кєр-гєзє турган болсо кайсынсы экендигин билбей калышыўыз мїмкїн. Ал эми кєп єлкєлєрдє "V" эки санын билдирет.

"БАШ БАРМАК"Кєбїнчє жаўсоолор чыр-чатактарды

тїшїндїрє турган болсо, бул ыкма "эў жакшы" деген тїшїнїктї билдирет. Кєп-тєгєн мамлекеттерде "эў жакшы, бардыгы жайында" деген тїшїнїктї берсе, тїрктєр-дє, арабдарда тескери мааниге ээ. Ал эми АКШда болсо таксини бармактын жарда-мы менен тосушат. Ошол эле калыбында ылдый каратуу "абдан начар" деген маа-нини берет.

"ШПИЛЬ"Колдун манжаларынын баштары би-

ригип єйдєнї карай жана ылдыйды карай адам єзїнїн маектеши менен кандайдыр бир кызыктуу, ойго салган маселе боюнча сїйлєшїп жаткандыгын билдирет. Тий-гизген манжаларын маектеши менен сїй-лєшїп бїткєндєн кийин гана тїшїрїп, ал адамга карап анын оюн угат. Мындай кол жаўсоо адамдын єзїнє-єзї абдан ишен-гендигин далилдейт.

"О'КЕЙ!"Бармак менен сєємєй шакекче сыяктуу

бириккен жаўдоосу "бардыгы жайында" деген тїшїнїктї берет. Бул жаўсоо, баш-кача айтканда кыскартылган сєз алгач XIX кылымдын башында АКШда жарал-ган. Ошол учурда прессада ар кандай фра-за сєздєрїн кыскартып, баш тамгаларын жаза башташкан. Англис тилинде сїйлє-гєн кєпчїлїк єлкєлєрдє мындай жаўсооор жакшы тараган. Ал эми кээ бир мамле-кеттерде "ОКей" сєзї башкача мааниге ээ экен. Мисалы: Францияда "нєл", "эч нер-се" дегенди, ал эми Японияда "акча" де-генди билдирет. Жер ортолук Деўиздин жанындагы єлкєлєрдє бул кыскартыл-ган сєз "гомосексуалдуу эркек" экенди-гин билдирет. "ОКей" алгач Американын алгачкы президенти Мартин Ван Бюр-дун єзї туулган Киндерхуук (Kinderhook) деген штатынан болгондуктан, Карыган Киндерхууд (Old Kinderhook) деген псев-

доним коюп алгандан кийин бул кол жаў-соо кыскартылып О'Кей болуп калган. Андан сырткары О'Кейди АКШнын дагы бир президенти Эндрю Джексон кандай-дыр бир административдик чечимдерди кабыл алууда колдонгон.

"ФИГА" ЖЕ "ФИГ"Бул дагы этикага туура келбеген жаў-

соолордун бирине кирет. Башкача айт-канда адамды ары жакты кєздєй, шыпы-рылтып сєккєн сєз деп тїшїнсє болот. Башкача мааниде ал эркектин мїчєсїн сїрєттєйт.

Колдун жардамынан тышкары "Фи-га" жана "Фиг" деп сєзїн кошо айтышат. Ал эми бул сєз немис тилинин "фик-фик-махен" ("fick-fick machen") деген сєзїнєн келип чыккан. Толук тїшїнїгїндє "ку-марга батуу" тїшїнїгїн берет. Кытайда абдан жаман уят сєз, урушууну билдирет. Японияда болсо "тїнкї кєпєлєктєрдїн" кардарына даяр экендигин далилдейт. Англис тилинде сїйлєгєн мамлекеттер-де катуу урушууну "Мени жайыма койчу" деген сєздї билдирет. Єспїрїм балдар ич ара урушуп кетишкенде бул жаўсоону кєп колдонушат.

"ШАКА"Ортодогу їч манжа бїгїлїп, бармак

менен чыпалак ачылат. Мындай кол жаў-соону кїнїмдїк турмушта дайыма колдо-нуп, же болбосо кєрїп келебиз. Кєптєгєн чєйрєлєрдє колдонууга болот. Америка-да "Y" тамгасын, Испанияда алкоголдук ичимдикти, Кытайда болсо "6" санын ал эми Гавай аралдарында кол жаўсоонун мындай ыкмасы жергиликтїї жашоочу-ларынын популярдуу учурашуусу болуп саналат. Андан башка дагы имитация-сы "Телефон чал!" - деген жаўсоо болуп эсептелет.

Бетти даярдаган Шахриза Мухамет кызы

15-ноябрь, 2013-жыл

14

- Салима, сени деле тїшїнсє болот. Банктан аргасыздан акча алдыў да. Сендей ачык сїйлєгєн, ак кєўїл аял жамандыкка баралбайт. Артисттин єзї экенсиў. Сени кинодо ажылдаган аялдын ролун аткарт-са укмуш келиштирмексиў.

Акманай сурап калды:- Зарыкканда алгандырсыў. Минтип

тєрт балалуу болгондо ажырашканыўдын себеби болгондур.

- Ээ, эр деген... Аял кургур кєр тиричи-лик деп талаалап жїрсє, ал бул жакта єз билгенин кылат экен.

- Сен акча тапкан киши болуп, аны ка-гып-силкип мамиле жасаган жок белеў?

- Жок ой, тєрт баламдын жїзї їчїн да-гы антмек эмесмин. Аябай жумшак мїнєз болчу. Мен жок болсом эркектигине ба-рып, аялга барса баргандыр. Эркек кєзї-нєн учкан бир кургур колунан чыгаргысы келбеди окшойт. Ошол кїўдєшїм єзї мага келиптир. “Эже, экєєбїз менен теў эле жа-шай берсин, экєєбїз ынтымактуу бололу” дейт. Ачуум келгенинен экєєнї теў “Жо-голгула!” деп кууп чыктым. Башымды ат-тап аял алып алса кантип кєтєрємїн, мен ага чыдабаймын. Башкага кеттиби – би-ротоло жоголсун!

- Ачууў менен айтып алып, эми ичиў ачышып жаткандыр.

- Аныкы же меники болсун. Эстесем кээде жанымды коёорго жер таппайм.

Акманай мага кєз кыйыгы менен карап койду. Салима болсо аны єзї менен теў ой-лоп, сенсиреп сїйлєй берди. Ал дагы сыр бербеди. Салима Акманай экєєбїздєн бир нерсени байкаса дагы, анын жаагын жап-кан акча болду окшойт.

- Акманай, акчаны го банкка тєлєєрїн тєлєдїў. А мен сен менен кантип эсепте-шем?

- Гїлжандын їйїн Кїмїшай он сегизге чыкканча квартирант киргизип, акчасын ала бергин. Убагы келгенде баарын тїшїн-дїрїп, їйїн єткєзїп беребиз.

- Мен ошончолук эле ит бекемин. Бир айлыгын алсам дагы, бир айлыгын єзї-

нїн атына банкка салып топтой берем. Їйлїї боломун деп байкуш Гїлжан кый-налып жїрїп акча топтогон. Убайын кєр-бєй кетти. Єлєєрїндє їйїн керээз кылып таштаган.

- Салима, беш миў долларды єзїўє ак-ча ашырып алгандан кийин берсеў бол-ду. Эки миўин болсо мени Кїмїшайдай кыздуу кылганыў їчїн сага деген белегим болсун. Мен жалгыздыктан куткардыў. Сен болбосоў ємїр бою жалгыз єтмєкмїн.

Дайыма ачыгын сїйлєп кєнгєн, азыр болсо ичкиликке кызып калган неме балп этти:

- Кыйын эле жигитсиў ээ, Абыке. Сен-дей жигит чанда гана болот. Мени эмне

бир нерсени сезбейт дейсиўби. Бирєє єл-мєйїн бирєє кїн кєрбєйт дечї беле.

- Болдучу эми дєєдїрєбєй.- Дєєдїрєймїн эле, бирин туудуруп, би-

рине бактырып. Аялым багат, балдарым менен кошо чоўоё берет деп коёсуў дагы. Ичкиликке кызып алган неме жаагын бас-пады. Акманайды карасам, “унчукпа” дейт кєз карашы. Салима минтип айтканы ме-нен арам ой эмес, адамга жамандыгы жок. Чын эле Салима менен жолукпай калсам эмне болот эле.

- Абыке, кыскасы, тїшїнїштїк. Жаман ойдо калышпай, мурдагыдай эле калалы. Акманай, сен баардыгы келишкен аял экенсиў. Кызга кєнїп калдым эле. Ичим

ачышып жатат. Бирок сен кызды єз эне-синен артык багаарыўа ишенем.

Салима кыйла эле кызып алды. Конь-яктан ичип, бизди дагы ичкилечи деп кыйнай берди. Акманай єз баркын би-лип, кимге кандай мамиле жасаарын би-лет эмеспи. Анын кызып алып ойду-тоону сїйлєй бергенин элес албады. Жакшы ке-лин экенине кєзї жетти да.

- Абыке, эми дагы бирєє бул сенин ба-лаў болот деп жетип келбейби ыя?

- Эркекмин да.Акманай анын айтканына жылмайып,

ачык сїйлєгєнї жагып турду.- Жетип келсе, багамын деп мен ту-

рам го.- Эркек эмей, ар жерге бирден уругуўду

таштап. Эми келбей эле койсун, сен бак-пай эле кой.

Салиманын тили кычышып, мастыгы менен Айканды айтып койбосо экен деп менде жан жок. Анткени ал Новосибирде чеснок сатканыбызды, єзї жаўыдан бар-ганда он сегиз дегенди орусча айта албай “одинь и восьем” дегенин шумдана айтып, Акманайдын боорун эзди. Айканды билбе-син деп аяганым эмнеси? Шарипаны ушин-тип аясамчы. Ээ, айтса эмне болуптур. Бул Акманайга чейин болгон иш болсо, эмнеси-не билбесин деп ойдолоймун. Гїлжандын кызына деле акчасын чачпадыбы.

***Кубаныч экєєбїз, баягы эски тааныш

эки казак жигиттер болуп, казак чєлїндєгї Экибастуз, Семей, Кєкчє-Тоо, Караганды шаарларына барып, жайы менен Чимкент-тин Сарыагашынан жер-жемишти, мємє-чємєнї аябай ташып саттык. Ушул беш ай ичинде тєртєєбїз теў акчаны жакшы таптык. Кубанычтын жїк ташыган чоў машинасын, менин акчамды кєрїшкєндє алар жєн турушабы. Алар болбосо Куба-ныч экєєбїз дагы мынча акчага иштей ал-мак эмеспиз. Кєўїлдєгїдєй акча, эки ка-зак жигити бар їчїн шаарларды беймарал аралап жїрїп таппадыкпы.

Катылган героиндин сыры

СЕРИАЛ

(Сандан санга)

БУРУЛ БАЯН

Ашуунун туу чокусунда тоолор єтє жа-кын болуп ашуу менен бирдей болуп калат. Нурдан тээ тємєндєгї чыгып келе жаткан машиналарга кєз чаптырды. Машиналар ширеўке кутусундай болуп, кипкичинекей кєрїнїп, коўузга окшоп араў жылып келе жатышат. Ош тарапта жай аяк-тап, айла-на текши саргайып калса, ашуудан карап турсаў бурум-бурум жолдун араларында тутамга кирген чєптєр жапжашыл болуп кєйкєлїп жатат. Асман шаўкая ачылып кїн тийип турганы менен муздак шамал ичиркентет. Тоо боорундагы суюк єскєн чєптєр шамалга сербеўдеп, тик бет куюлма шагылдуу, этегинде корум таштар їйїлгєн.

Кырлары арсак-терсек таш тоолор эми жол боюнан алыстаган сайын бєксє тар-тып, айлана кеўирилене, жер кыртышы борпоў кара топурактуу келип, кїз мезги-ли болуп калса дагы чєп жапжашыл болуп тоо бооруна чейин жайкала єскєн. Ошен-тип Нурдан тїшкєн машина бир дагы єс-кєн дарагы жок, бозоргон чоў кыштак Са-ры-Ташка кирип келди. Бул айылдан жол їчкє бєлїнєт. Чыгыш жакка бурулган таш жол Кытайга алып барат. Чек арага чейин жїз чакырымга жетпейт. Ал жакка темир жїктєгєн машиналар тынымсыз каттап, келе жатышканда Кытайдын арзан това-рын ташышат. Батышты кєздєй кеткен жол Дароот-Коргон аркылуу Тажикстан-дын кыргыздар жашаган Кара-Тегин єрєє-нїнє алып барат. Ал жакка чейин 150 ча-кырым. Кїндї беттеп тїштїктї кєздєй кет-кен жол Чоў-Алай єрєєнї менен Памирге кетет. Єрєєндїн узундугу жїз элїї, туура-сы элїї чакырымдай бар.

Єрєєндїн дал ортосун жарып єткєн жол таштак, ой-чуўкуру кєп тегиз эмес. Башы-нан тїбєлїк мєўгї кетпеген кардуу тоолор бири-бирине улашып кеткени алыста му-нарыктайт. Бул єрєєндїн кээ бир жеринде буралган чєп чабылса, кээ бир жеринде эч нерсе єспєгєн кумдак талаада куюн бурала тарта кєккє созула, чаў учуруп жок болот. Эми буралган чєп жоголуп, боз топурактуу таштак, ач талаанын ар жеринде сербейип камгак, ак кылкан шыбак єсїп, тунжураган

жымжырттыкты машинанын їнї гана бузуп абага сиўип кетет. Кїн тийип турганы ме-нен муздак шамал ичиркентип, жайдын то-луп турган мезгилинде дагы салкын болот.

Бул жолку сапарда Нурданга кум учур-ган боз топурактуу ач талаа дагы негедир сезимине бир башкача таасир берип сук-танды. Мурун ушул єрєєндєн єтїп жїргєн-дє байкаган эмес экен. Тунжураган тынч-тык, ар кайсы жерде сербеўдеген сейрек чєп, чаў учуруп буралган куюн дагы кєзгє сонун учурап жатканына таў калды. Алды жактагы бир имерилиштен кийин чєп бас-кан жашыл тїздїк чыга келди. Бул жердин шибери малга тоюмду келип калориясы кїчтїї болгондуктан алыс болсо дагы ушул жерге жайлоого чыгышат.

Боз їйлєр ар кайсы жерде аппак болуп тигилип, айланасында кой жайылып от-топ, желеде бээ байланып, кулун оюн са-

лат. Жайлоочулар ары єткєн, бери єткєн-дєргє кымыз сатышат. Чєптєн болсо керек кымызы ичкен сайын ичкини келтирип тамшантат. Нурдан дагы Ошко келе жат-канда эти даамдуу болгондуктан союшка мал ала келип атасын кубантчу.

Шофёр экєє боз їйдєгї ашканадан та-мактанышты. Карамшонїн їй-бїлєсїнє деп он литр кымыз сатып алды. Кайрадан жол улашып эки єлкєнї бєлїп турган чек ара кєзємєлїнє жете келишти. Ал жердеги эки єлкєнїн кєзємєлїнєн далай жолу єтїп жїрїшкєндїктєн жагдайды жакшы били-шет. Бере турганын беришип оўой эле єтїп кетишти. Кеў тїздїк эми бара-бара куушу-рулуп тоолор жакындап Памир тоолору ушул жерден башталат. Машина куюлма шагылдуу капчыгай менен кыялай бара жатты. Эч нерсе єспєгєн бозоргон тоо боо-рунда араў кыбырайт. Їнї жымжырт тоо-

лордун тынчтыгын буза аўкыштаган суур-лар ийинге кире качышат. Машина ашуу-нун белине чыгып токтоду. Бул Кызыл-Арт ашуусу, бийиктиги 4282 метр. Чарчаган шофёр оор дем алды Нурдан чєнтєгїнєн чеснок алып ага суна єзї карсылдатып жей баштады. Ачуусунан ичиркенип коюшат. Аба суюктугунан улам тїтєк болуп дем алуу оор. Чеснокту чайнап турса тїтєк жеўил єтєт. Экєє кабинадан тїшїшкєн жок. Сырт суук эле. Арылдаган шамалга этек-жеўди далбастатып, дегдеўдеткенине туруштук берїї кыйын. Сырттагы катуу шамалдын їнї дуулдап, кїн нуру алсыз тиет. Таш зоо-калуу тоонун бийиктигинен булуттар тє-мєндє аппак кардай уюлгуп жатат. Кар бас-кан тоолордун кырлуу уч-тары ошо булут арасынан сороёт. Айлана бїтїндєй мєўгї баскан таш зооканын учу кєктї тирей чек-сиз созула, кєктє булут каалгыйт. Эшилме шагылдуу колоттор кызгылт тїстє бол-гондуктан Кызыл-Арт аталса керек. Жер планетасынын экватор сызыгында Италия менен бирдей кеўдикте турган «дїйнєнїн чокусу», аталган Памир дарбазасы ушул жерден башталат. Карлуу тоо кыркалары жїздєгєн чакырымга созулуп тунжураган Памир таш тоолордун мекени.

Ашуудан тємєн тїшкїчє ачык турган кїн заматта бїркєлїп кар себелеп жаап келди. Аймактын кулак-мурун кескендей жымжырттыгын анда-санда єткєн маши-на їнї же суурдун аўкыштаганы гана буз-баса тунжурап турганы дагы Нурданга бир башкача таасир эте суктана єрєпкїгєнїнє єзїнє-єзї таў калды. Мурда деле бул жол-дордон єтїп жїрбєдї беле. Кєўїл бурган эмес, мынчалык суктанарлык таасир бер-ген эмес. Азыр болсо эмнегедир жараты-лыштагы бардык нерсе сербеўдеген чєп, боз талаа дагы жїрєгїнє жакын болуп жатканы эмнеси.

Сары-Кол єрєєнї башталды, боз топу-рактуу таштуу талаа тамчы сууга зар бо-луп какшып жатат. Анда-мында ак шыбак сербеўдейт. Жандуу тиричилик сезилбей, учкан канаттуу, сойлогон, жєргєлєгєн эч нерсе жок.

НАРКОТАШЫГЫЧТАР

(Сандан санга)

БУРУЛКАН БАКЕЕВА

Нарко соодага аралашуунун эки гана жолу бар. Єлїм жана

тїрмє. Їчїнчї жолу жок. Наркозатын колдонгон дагы, саткан дагы єзї

атайылап жар кырында туруп алып ажалына бой таштаган менен

барабар.

15-ноябрь, 2013-жыл

15СКАНВОРД

6-декабрь, 2013-жыл

16

Айпери СУРАНЧЫ кызы, «Манас жаўырыгы» радиосунун ди-джейи:

ДИ-ДЖЕЙ МАЕК

“Учурда бойдокмун”- Айпери айтсаўыз, єзїўїз-дїн кесибиўиз менин би-лишимче журналистика-га такыр коошпогон кесип, ушул тїйшїктїї журна-листиканы эмне себептен тандап алдыўыз?- Менин негизи кесибим эконо-

мист. Дал ушул тармактын ашка-насына аралышып калганымдын бирден бири себеби, атамдын ке-сиби эле. Кесиби журналист, эрке кызы болгондуктан кичинемден атам кандайдыр бир макалалары жазып жатса кошо жазышып, ыр жазып жатса менин да колумдан келет деп, окшошсо окшошпосо да жаза берээр элем. Кїндєрдїн би-ринде журналистикага шыгымды байкаган атам, таластагы алдыў-кы радиолордун бирине киргизип койду, иштеп тажрыйба алдым. Ошондон тарта бул тармакка кы-зыгып,сїйгєн ишим менен алекте-нип келем....

- Журналистика тармагы менен эле кетейин деген оюў барбы же єз кесибиў менен кетесиўби?- Чыным айтсам, єз кесибим ме-

нен иштегенге калоом жок. Ар бир ишти каалоо менен жасаш керек, ошондо жылыш болооруна ише-нем. Кудайым буйруса сїйїп иш-теген ишим журналистика боюнча эле кетем деп ойлойм... “Ойлогон ойду, кыстаган турмуш жеўет” деп коёт эмеспи... Жыл єткєн сайын адамдын кєз карашы да єзгєрєт эмеспи, балким кийин кєз кара-шым алмашып єзїмдїн кесибим менен иштеп калаармын. Айтыш кыйын... Быйыл экономика тар-магындагы окуумду бїтєм. Аякта-ган соў журналистика тармагына тапшырып билим алууну максат кылып жатам, мыкты адис болом десеў билим керек эмеспи...

– Журналистика менен кетсеўиз, кєбїнчє мыр-залар айымдарын журна-лист болушун каалабайт эмеспи... Анткени, їйїнє эрте келет, кеч келет, ко-мандировкалап жїрїп ка-лышы мїмкїн... Келечекте ємїрлїк жубайыўыз “жур-налист болбой эле кой” де-се сїйгєн кесибиўизди таш-

тайт белеўиз?- Мен ойлойм, мени сїйгєн

мырза менин кесибимди да сїйї-шї керек. Бирок, ошондой кыр-даал болсо, анда сїйїїктїї кеси-бимди таштоого туура келет, се-беби мен їчїн 1-орунда їй-бїлє турат.

- Мырзалардын кандай са-патын жактырасыў жана чыныгы жигит кандай са-паттарга ээ болушу керек?- Эў негизгиси чыныгы мыр-

за чечкиндїї, жоопкерчиликтїї, адамгерчиликтїї болушу керек. Калгандарын акырындык менен їйрєнїп алса болот, табиятынан ушундай сапаттарга ээ болсо ан-да чыныгы жигит деп айта алам.

- Балдар кыздарга, кыздар балдарга жакпайт. Буга эмне себеп болушу мїмкїн?- Туура айтасыз, негизи эле биз

айымдар єтє кыялкеч болобуз, кыялыбызга идеалдуу мырзаны тартып алып, ошол мырзаны из-деп жїрє беребиз. Єз бактыбыз бизди айланчыктап жїргєнїн бай-кабай калабыз, айтаарым айым-дарга идеалдуу адам болбойт а идеалга жакын адамдар гана болот деп. Кыздардын кєйгєйї ушунда болсо керек, ал эми мырзаларды-кын билбейт экенмин...

- Саясатчылардан кимдер-ди баалайсыў жана сый-лайсыў?- Саясатка єзїм кєп аралашкым

келбейт. Себеби, кир чєйрє эке-нин билем... Бирок сырттан кєз чаптырып , ишин баалап сыйла-ган саясатчыларым Садыр Жапа-ров, Каныбек Осмоналиев, жана Ыргал Кыдыралиева...

- Ємїрлїк жубайыў саясат-чы болуп калса колдойт бе-леўиз же башка жумушка иштєєсїн єтїнєт белеўиз?- Жогоруда айтып кетпедимби,

мени сїйгєн мырза, менин кеси-бимди да сїйїшї керек деп, мен деле так ушундай, аны сїйгєндєн кийин кесибин да сїйєм... Аны башка кызматка мажбурлап, шарт коюп иштеткен кїндє деле, ка-лоосу жок болсо болбой. Ар нер-сеге сїйїп мамиле кылыш керек,

ошонда ал мємєсїн берет. Каршы эмес-мин.

- 10 жылдан кийин Кыр-гызстанды кандай элесте-тесиз?- Чынын айтсам, ушул суроо

мени ар дайым ойлонтот, “жак-шы тилек жарым ырыс “ дегендей жакшы ойлоого аракет кылам, буйруса єнїгїп, мыкты алдыўкы мамлекеттердин катарына кошу-лабыз деп, бирок азыркы кыр-даалды кєрїп коркком . Кыргыз-дар єз ара бири-бирибизге бут то-суп, чындык чыркырап турса да кєрмєксєн болсок, мыкты адис-терди тїп тамыры менен “жулуп” жатсак эмне болот? “Айдын 15 кї-нї жарык болсо 15 кїнї караўгы болот” деген сыўары караўгы кїн бїтїп, жарык да келээрине ишени-мим бар. Сєзсїз биздин єлкєгє да майрам болоор...

- Жаўы жыл келе жатат. Ушул сыяктуу майрамдар-га кандай кєз караштасыў? Анткени, ислам шария-тында же кыргыздын сал-тына такыр коошпойт, туура келбейт дегендер четтен чыгат. Кайсыны-сына кошуласыз?- Жаўы жылга тїз эле кєз ка-

раштамын, эми биз буга чейин СССРдин катарында эмес белек, орусташып калдык, канчалык жа-шырбайлы баары бир ушундай... Негизинен биздин жаўы жыл Нооруз деп айтып келишет, ноо-руз менен жаўы жылды бирдей эле майрамдайм. Мунусуна же тиги-нисине кошулбайм деп айткандан алысмын.

- “Манас жанырыгы” радио-сунда кандай салымынды коштум деп ойлойсуз?- “Манас жанырыгы” радиосу-

на мындай салым коштум деп айтуудан алысмын, аны эл тара-залап, эл сындашы керек го... Мен айтсам мактаныч болуп калат. 4 жылдан бери болгон кїч араке-тимди жумшап келем мекендеш-терим їчїн.

Ошондой эле учурдан пайдала-нып сиздерге чо-оў рахмат! Єр-кїндєп єсїўїздєр, калемиўиздер курчуй берсин, жана келе жаткан жаны жылыўыздар менен!!! Эли-биз бєєдє кырсыктан алыс болуп, ынтымакта, тынчтыкта жашаары-на тилектешмин!!!

Жыргал Бердибеков