10.7 Senarai Nama dan Nombor Telefon Pegawai Farmasi

i | Pelan Pengurusan Krisis dan Bencana Bagi Perkhidmatan Farmasi (Edisi 1 Tahun 2016)

Wabak Penyakit

Kemalangan Industri dan

Kimia

Kemalangan Besar

Bencana Alam

Edisi Pertama Oktober 2016

PELAN PENGURUSAN

KRISIS DAN BENCANA BAGI

PERKHIDMATAN FARMASI

ii | Pelan Pengurusan Krisis dan Bencana Bagi Perkhidmatan Farmasi (Edisi 1 Tahun 2016)

JULAI PENGHARGAAN

PELAN PENGURUSAN KRISIS DAN BENCANA

BAGI PERKHIDMATAN FARMASI

EDISI PERTAMA

BAHAGIAN PERKHIDMATAN FARMASI KEMENTERIAN KESIHATAN MALAYSIA

OKTOBER 2016

iii | Pelan Pengurusan Krisis dan Bencana Bagi Perkhidmatan Farmasi (Edisi 1 Tahun 2016)

PENGHARGAAN

Setinggi-tinggi penghargaan kepada ahli jawatankuasa serta mana-mana

anggota kesihatan yang terlibat secara langsung atau tidak langsung

sama ada dalam bentuk bahan rujukan, gambar, idea dan sebagainya untuk penghasilan

Pelan Pengurusan Krisis dan Bencana Bagi Perkhidmatan Farmasi

Kementerian Kesihatan Malaysia

iv | Pelan Pengurusan Krisis dan Bencana Bagi Perkhidmatan Farmasi (Edisi 1 Tahun 2016)

© Hak Cipta Terpelihara

Kandungan buku ini tidak boleh diterbitkan semula tanpa mendapat kebenaran secara bertulis daripada pemegang hak cipta. Walau bagaimanapun, penggunaan

mana-mana maklumat di dalam kandungan buku ini dibenarkan dengan syarat pengakuan hak cipta dimasukkan dan maklumat digunakan dalam konteks yang

sesuai, tidak berubah atau mengelirukan.

Oktober 2016

Terbitan

Bahagian Perkhidmatan Farmasi, Kementerian Kesihatan Malaysia

Lot 36, Jalan Universiti 46350 Petaling Jaya, Selangor, Malaysia

Tel: 03-78413200 Faks: 03-79682222 Laman web: http://www.pharmacy.gov.my

v | Pelan Pengurusan Krisis dan Bencana Bagi Perkhidmatan Farmasi (Edisi 1 Tahun 2016)

KATA-KATA ALUAN

Lanjutan daripada kejadian banjir besar yang berlaku, semua fasiliti kesihatan termasuk anggota farmasi perlu sentiasa bersiap sedia untuk menyediakan keperluan perkhidmatan dan logistik termasuk tenaga kerja dan kelengkapan ubat-ubatan dan peralatan perubatan khususnya untuk keperluan kecemasan, penyakit kronik dan penyakit berjangkit.

Sehubungan dengan itu, bahagian ini telah memutuskan untuk menyediakan ‘Pelan Pengurusan Krisis dan Bencana’ dari aspek farmasi bagi memastikan kefungsian perkhidmatan farmasi dapat diteruskan dalam situasi yang tidak diduga. Pelan ini merangkumi aspek bekalan, kesinambungan perkhidmatan farmasi dan koordinasi dengan agensi-agensi berkaitan sebelum, semasa dan selepas krisis atau bencana. Oleh itu, pelan ini perlu digunakan, disesuaikan dan dikemas kini dari masa ke masa di fasiliti masing-masing mengikut keperluan dan perkembangan terkini.

Tahniah dan terima kasih diucapkan kepada semua anggota yang terlibat kerana berjaya melaksanakan tugasan yang diberikan dengan cemerlang bagi menghasilkan pelan ini. Akhir sekali saya ingin memanjatkan kesyukuran kepada Allah SWT atas nikmat dan rahmat-Nya dan berdoa agar Malaysia sentiasa aman dan dilindungi daripada sebarang malapetaka yang tidak diingini. Sekian, terima kasih. ABIDA HAQ BINTI SYED M. HAQ PENGARAH BAHAGIAN AMALAN & PERKEMBANGAN FARMASI KEMENTERIAN KESIHATAN MALAYSIA

Assalamualaikum, Salam Sejahtera dan Salam Sihat

1 Malaysia Pada akhir Disember 2014 sehingga Januari 2015 berlaku kejadian banjir besar di Pantai Timur yang disifatkan sebagai kejadian yang luar biasa di Malaysia. Impak kejadian menyebabkan kerugian yang besar sehingga pihak KKM terpaksa menghantar pasukan sukarelawan bagi membantu dalam kesinambungan perkhidmatan kesihatan kepada mangsa yang terlibat.

vi | Pelan Pengurusan Krisis dan Bencana Bagi Perkhidmatan Farmasi (Edisi 1 Tahun 2016)

JAWATANKUASA PENYEDIAAN PELAN PENGURUSAN KRISIS DAN BENCANA BAGI PERKHIDMATAN FARMASI

PENASIHAT

Pn. Abida Haq binti Syed M. Haq Pengarah Amalan dan Perkembangan Farmasi, KKM BAHAGIAN PERKHIDMATAN FARMASI 1. Pn. Fatimah binti Abdul Rahim

Timbalan Pengarah Farmasi Logistik Bahagian Amalan dan Perkembangan Farmasi, KKM

2. Cik Norhaliza binti A. Halim

Ketua Penolong Pengarah Kanan Bahagian Amalan dan Perkembangan Farmasi, KKM

3. Pn. Nurul Adha binti Othman


4. Pn. Nurrul Salwa binti Salleh Ketua Penolong Pengarah Kanan Bahagian Amalan dan Perkembangan Farmasi, KKM

5. Cik Farahwahida binti Mohd Kasim Ketua Penolong Pengarah Kanan Bahagian Amalan dan Perkembangan Farmasi, KKM

6. Pn. Dazlinawati binti Daud


WAKIL SUKARELAWAN

7. En. Mohd Dziehan bin Mustapa


8. En. Fahmi bin Hassan Ketua Penolong Pengarah Bahagian Amalan dan Perkembangan Farmasi, KKM

9. En. Lee Kah Seng

Ketua Penolong Pengarah Bahagian Amalan dan Perkembangan Farmasi, KKM

vii | Pelan Pengurusan Krisis dan Bencana Bagi Perkhidmatan Farmasi (Edisi 1 Tahun 2016)

10. En. Muhammad Mawardi bin Zakaria Penolong Pengarah Kanan Bahagian Amalan dan Perkembangan Farmasi, KKM

11. En. Sugendiren Segeran Pegawai Farmasi Hospital Putrajaya

12. En. Helmi bin Hashim Penolong Pengarah Kanan Jabatan Kesihatan Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur

WAKIL NEGERI PAHANG 13. Pn. Hasnah binti Zakaria

Pegawai Farmasi Klinik Kesihatan Beserah

14. Cik Fara Waheeda binti Jusoh Pegawai Farmasi Hospital Sultan Haji Ahmad Shah

WAKIL NEGERI KELANTAN

15. Pn. Norsilawati binti Ramli Pegawai Farmasi Hospital Raja Perempuan Zainab II

16. En. Md Hashimie Baddrudin bin Mat Hassan Pegawai Farmasi Hospital Kuala Krai

17. En. Sahlan Bin Jahari Penolong Pegawai Farmasi Hospital Raja Perempuan Zainab II

WAKIL NEGERI TERENGGANU 18. Pn. Mahani binti Mustaffa

Ketua Pegawai Farmasi Hospital Kemaman

19. Pn. Noraliza binti Mohamad

Pegawai Farmasi Kesihatan Pejabat Kesihatan Daerah Kemaman

20. Pn. Noriah binti Othman

Penolong Pegawai Farmasi Klinik Kesihatan Batu 2 ½

viii | Pelan Pengurusan Krisis dan Bencana Bagi Perkhidmatan Farmasi (Edisi 1 Tahun 2016)

WAKIL NEGERI PERAK

21. Pn. Noor Hasmiza binti Azmi Pegawai Farmasi Pejabat Kesihatan Daerah Kuala Kangsar 22. Pn. Umi Salamah binti Abu Bakar

Penolong Pegawai Farmasi Klinik Kesihatan Kampung Gajah

WAKIL NEGERI SELANGOR 23. Pn. Khairul Syazwani binti Mohd Arpan

Pegawai Farmasi Hospital Selayang

24. Pn. Normah binti Ahmad Penolong Pegawai Farmasi Hospital Ampang

WAKIL NEGERI SABAH

25. En. Victor Lim Pegawai Farmasi Pusat Kesihatan Kawasan Beaufort

26. En. Mohd Zaini bin Hj. Mat Nassir

Penolong Pegawai Farmasi Pusat Kesihatan Kawasan Beaufort

WAKIL NEGERI SARAWAK 27. En. Ahmad bin Tuwet

Penolong Pegawai Farmasi Hospital Betong

SEKRETARIAT BENGKEL

28. Cik Nurmysara binti Rauf

Penolong Pengarah Kanan Bahagian Amalan dan Perkembangan Farmasi, KKM

ix | Pelan Pengurusan Krisis dan Bencana Bagi Perkhidmatan Farmasi (Edisi 1 Tahun 2016)

SEMAKAN SENARAI UBAT UNTUK PELAN PENGURUSAN KRISIS DAN BENCANA DALAM PERKHIDMATAN FARMASI

PENGERUSI 1. Pn. Fatimah binti Abdul Rahim

Timbalan Pengarah Pengurusan Farmasi Logistik Bahagian Amalan dan Perkembangan Farmasi, KKM

WAKIL BAHAGIAN AMALAN & PERKEMBANGAN FARMASI, KKM 2. Pn. Rosminah binti Mohd. Din

Timbalan Pengarah Penjagaan Farmaseutikal Bahagian Amalan dan Perkembangan Farmasi, KKM

3. Cik Norhaliza binti A. Halim Ketua Penolong Pengarah Kanan Cawangan Pengurusan Farmasi Logistik Bahagian Amalan dan Perkembangan Farmasi, KKM

4. Dr. Azuana binti Ramli Ketua Penolong Pengarah Kanan Cawangan Penilaian dan Pemilihan Ubat Bahagian Amalan dan Perkembangan Farmasi, KKM

5. Pn. Nurrul Salwa binti Saleh

Ketua Penolong Pengarah Kanan Cawangan Pengurusan Farmasi Logistik Bahagian Amalan dan Perkembangan Farmasi, KKM

6. Cik Farahwahida binti Mohd Kasim

Ketua Penolong Pengarah Kanan Cawangan Pengurusan Farmasi Logistik Bahagian Amalan dan Perkembangan Farmasi, KKM

7. En. Fahmi bin Hassan

Ketua Penolong Pengarah Cawangan Penjagaan Farmaseutikal Bahagian Amalan dan Perkembangan Farmasi, KKM

8. Pn. Sarahfarina binti Abd. Rahim

Ketua Penolong Pengarah Cawangan Penilaian dan Pemilihan Ubat Bahagian Amalan dan Perkembangan Farmasi, KKM

WAKIL BAHAGIAN PERKEMBANGAN PERUBATAN, KKM 9. YBhg. Datin Dr. Ranjini a/p Sivaganabalan

Pakar Kecemasan Hospital Tengku Ampuan Rahimah

x | Pelan Pengurusan Krisis dan Bencana Bagi Perkhidmatan Farmasi (Edisi 1 Tahun 2016)

10. Dr. Rosidah binti Ibrahim Ketua Jabatan Kecemasan dan Trauma Hospital Serdang

11. Dr. Melvyn Edward Anthony Ketua Penolong Pengarah Cawangan Perkembangan Perkhidmatan Perubatan - Unit Sokongan Klinikal Bahagian Perkembangan Perubatan, KKM

WAKIL BAHAGIAN PEMBANGUNAN KESIHATAN KELUARGA, KKM

12. Dr. Maimunah binti Mahmud Pakar Perubatan Keluarga Klinik Kesihatan Sungai buloh

13. Dr. Nik Mazlina binti Mohammad

Pakar Perubatan Keluarga Klinik Kesihatan Kelana Jaya

14. Dr. Ho Bee Kiau

Pakar Perubatan Keluarga Klinik Kesihatan Bandar Botanik

15. Dr. Rachel Koshy a/p Kallumadiyil Ketua Penolong Pengarah Kanan Cawangan Kesihatan Primer Bahagian Pembangunan Kesihatan Keluarga

WAKIL BAHAGIAN KAWALAN PENYAKIT, KKM

16. Dr. Ahamad bin Jusoh Ketua Penolong Pengarah Kanan Sektor Pengurusan Wabak dan Bencana Bahagian Kawalan Penyakit, KKM

17. Dr. Tam Zenh Zhueng

Ketua Penolong Pengarah Kanan Sektor Pengurusan Wabak dan Bencana Bahagian Kawalan Penyakit, KKM

18. Dr. Ahmad Riadz bin Mazeli Ketua Penolong Pengarah Kanan Unit Kesihatan Alam Sekitar Bahagian Kawalan Penyakit, KKM

WAKIL KESIHATAN AWAM (KA), KKM 19. Datin Shantini a/p Thevendran

Ketua Penolong Pengarah Kanan Cawangan Farmasi, Pejabat Timbalan Ketua Pengarah Kesihatan (KA)

http://www.moh.gov.my/index.php/edirectory/staff/2121

http://www.moh.gov.my/index.php/edirectory/staff/770

xi | Pelan Pengurusan Krisis dan Bencana Bagi Perkhidmatan Farmasi (Edisi 1 Tahun 2016)

EDITORIAL

EDITOR

1. Cik Norhaliza binti A. Halim Ketua Penolong Pengarah Kanan Bahagian Amalan dan Perkembangan Farmasi, KKM

2. Cik Farahwahida binti Mohd Kasim Ketua Penolong Pengarah Kanan Bahagian Amalan dan Perkembangan Farmasi, KKM

PEMBACA PRUF 3. Pn. Zubaidah binti Che Embee

Timbalan Pengarah Kesihatan Negeri (Farmasi) Jabatan Kesihatan Negeri Pulau Pinang

4. Pn. Noraini binti Mohamad

Timbalan Pengarah (Pengurusan Farmaseutikal) Bahagian Amalan dan Perkembangan Farmasi, KKM

5. En. Mohammad Nazri Bin Md. Dazali Ketua Penolong Pengarah Kanan Bahagian Amalan dan Perkembangan Farmasi, KKM

6. Pn. Wan Utma Sapini binti Wan Abdul Samad Ketua Penolong Pengarah Kanan Bahagian Amalan dan Perkembangan Farmasi, KKM

7. Pn. Dazlinawati binti Daud Ketua Penolong Pengarah Kanan Bahagian Amalan dan Perkembangan Farmasi, KKM

8. Cik Suzana binti Shamsuddin Ketua Penolong Pengarah Kanan Bahagian Amalan dan Perkembangan Farmasi, KKM

9. En. Muhammad bin Md. Zain Ketua Penolong Pengarah Bahagian Amalan dan Perkembangan Farmasi, KKM

10. Pn. Nur Syazana binti Amir Penolong Pengarah Kanan Bahagian Amalan dan Perkembangan Farmasi, KKM

xii | Pelan Pengurusan Krisis dan Bencana Bagi Perkhidmatan Farmasi (Edisi 1 Tahun 2016)

ISI KANDUNGAN PENGHARGAAN iii KATA-KATA ALUAN v AHLI JAWATANKUASA PENYEDIAAN PELAN vi SEMAKAN SENARAI UBAT ix EDITORIAL xi ISI KANDUNGAN xii

1 PENGENALAN ................................................................................................... 1

1.1 Objektif Am ............................................................................................... 1 1.2 Objektif Khusus ........................................................................................ 1 1.3 Skop Pelaksanaan ................................................................................... 1

1.4 Fasa Pengurusan Krisis dan Bencana ..................................................... 2 2 WABAK PENYAKIT ........................................................................................... 4

2.1 Pencegahan/Mitigasi ................................................................................ 4 2.2 Kesiapsiagaan .......................................................................................... 7

2.3 Tindak Balas ............................................................................................. 9

2.4 Pemulihan .............................................................................................. 10 3 KEMALANGAN INDUSTRI DAN KIMIA .......................................................... 11

3.1 Pencegahan/Mitigasi .............................................................................. 11 3.2 Kesiapsiagaan ........................................................................................ 14

3.3 Tindak Balas ........................................................................................... 18

3.4 Pemulihan .............................................................................................. 19 4 KEMALANGAN BESAR .................................................................................. 20

4.1 Pencegahan/Mitigasi .............................................................................. 20 4.2 Kesiapsiagaan ........................................................................................ 22 4.3 Tindak Balas ........................................................................................... 26

4.4 Pemulihan .............................................................................................. 26 5 BENCANA ALAM ............................................................................................. 27

5.1 Pencegahan/Mitigasi .............................................................................. 27

5.2 Kesiapsiagaan ........................................................................................ 29 5.3 Tindak Balas ........................................................................................... 38 5.4 Pemulihan .............................................................................................. 41

6 PENGENDALIAN KRISIS DI DALAM FASILITI KETIKA BENCANA ............. 43 7 PENGURUSAN DAN KOORDINASI UNTUK PENGOPERASIAN KETIKA KRISIS/BENCANA ............................................................................. 48

7.1 Incident Command System .................................................................... 48

7.2 Polisi Pengoperasian Ketika Krisis/Bencana .......................................... 48 7.3 Aliran Penyampaian Maklumat dan Rantaian Arahan (Chain of Command) Dalam Pengurusan Krisis/Bencana Bagi Perkhidmatan Farmasi…………………………………………………49 7.4 Carta Alir Pengoperasian Ketika Krisis/Bencana Di Peringkat Daerah/Negeri/Pusat ......................................................... 50

xiii | Pelan Pengurusan Krisis dan Bencana Bagi Perkhidmatan Farmasi (Edisi 1 Tahun 2016)

7.5 Komponen Dalam Pengurusan Krisis/Bencana Bagi Perkhidmatan Farmasi Di Peringkat Daerah/Negeri/Pusat .................... 50 7.6 Senarai Tugas Pegawai Farmasi Di Pusat Koordinasi ........................... 53 7.7 Sistem Komunikasi ................................................................................. 53

7.8 Sistem Informasi ..................................................................................... 55 8 PENGURUSAN BEKALAN UBAT KETIKA KRISIS/BENCANA ..................... 56

8.1 Pengurusan Rekod Ubat Pesakit ........................................................... 56 8.2 Pembungkusan, Penyimpanan, Pelabelan & Pengagihan Bekalan Ubat ke Pusat Bencana ........................................................... 58 8.3 Pembekalan Dadah Berbahaya/Psikotropik ........................................... 60 8.4 Pengurusan Pesakit Methadone ............................................................ 62 8.5 Pengurusan Bekalan Pesakit Kronik ...................................................... 65

8.6 Pengurusan Vaksin ................................................................................ 67 8.7 Pembelian Darurat ................................................................................. 69 8.8 Pengurusan Gangguan Bekalan Ubat/Bukan Ubat ................................ 70 8.9 Penerimaan Bekalan Daripada/Pembekalan Bekalan Kepada Badan Bukan Kerajaan (NGO)……………………………………………...71 8.10 Penyeliaan di Pusat Pemindahan Kawasan Bencana ............................ 72

9 PENGURUSAN SUKARELAWAN FARMASI .................................................. 73

9.1 Definisi Sukarelawan .............................................................................. 73 9.2 Pendaftaran Petugas Sukarelawan Farmasi .......................................... 73

9.3 Kriteria Petugas Sukarelawan Farmasi .................................................. 76 9.4 Senarai Tugas Petugas Sukarelawan Farmasi ...................................... 77

9.5 Kod Etika Petugas Sukarelawan Farmasi .............................................. 79 9.6 Senarai Tugas Mobile Team Petugas Sukarelawan Farmasi ................. 81

9.7 Barangan Keperluan Petugas Sukarelawan Farmasi ............................. 82 10 LAMPIRAN ....................................................................................................... 83

10.1 Jadual Tugas Atas Panggilan Pegawai Farmasi/ Penolong Pegawai Farmasi ................................................................... 83 10.2 Laporan Ketika Bertugas di Crisis Preparedness Response Centre/

Bilik Gerakan……………………………………………………………….....84 10.3 Senarai Nama dan Nombor Telefon Command & Control Team (Farmasi) ................................................................................................ 84 10.4 Senarai Nama dan Nombor Telefon Anggota Jabatan/Unit Farmasi ...... 86 10.5 Senarai Nombor Telefon Ketua-Ketua Jabatan/Ketua-Ketua Unit .......... 87

10.6 Senarai Nama dan Nombor Telefon Ketua Pegawai Farmasi Hospital .. 88 10.7 Senarai Nama dan Nombor Telefon Pegawai Farmasi Kesihatan ......... 89

10.8 Senarai Nama dan Nombor Telefon Pegawai Farmasi Logistik Di Stor Pusat/Utama Negeri ................................................................... 90 10.9 Senarai Nama dan Nombor Telefon Line of Command .......................... 91

10.10 Senarai Nama dan Nombor Telefon Agensi Penting .............................. 92 10.11 Senarai Nama dan Nombor Telefon Pembekal Ubat/Bukan Ubat .......... 95

10.12 Borang Permohonan Petugas Sukarelawan Farmasi ............................. 96 11 TERMINOLOGI................................................................................................. 97 12 RUJUKAN ...................................................................................................... 100

1 | Pelan Pengurusan Krisis dan Bencana Bagi Perkhidmatan Farmasi (Edisi 1 Tahun 2016)

1 PENGENALAN

Pelan ini merupakan panduan am yang akan diguna pakai oleh anggota farmasi dalam menangani krisis dan bencana di peringkat perkhidmatan farmasi di Kementerian Kesihatan Malaysia (KKM). Bencana yang diterangkan di dalam pelan ini adalah merujuk Arahan Majlis Keselamatan Negara (MKN), No. 20: Dasar dan Mekanisme Pengurusan Bencana - Semakan 2012 iaitu:

"Suatu kejadian yang menyebabkan gangguan kepada aktiviti masyarakat dan urusan Negara, melibatkan kehilangan nyawa, kerosakan harta benda, kerugian ekonomi dan kemusnahan alam sekitar yang melangkaui kemampuan masyarakat untuk mengatasinya dan memerlukan tindakan penggemblengan sumber yang ekstensif."

Kejadian bukan bencana pula seperti kemalangan kenderaan, kebakaran kecil atau kemalangan kecil di tasik atau sungai tidak tertakluk di bawah Arahan MKN kerana kejadian-kejadian ini kebiasaannya dapat dikendalikan dalam tempoh masa yang spesifik oleh Agensi Penyelamat dengan menggunakan sumber atau kemudahan yang minima di peringkat tempatan (MKN, 2012).

1.1 Objektif Am

Memastikan perkhidmatan farmasi dapat berjalan lancar dan sempurna di semua peringkat operasi meliputi persediaan sebelum, semasa dan selepas krisis atau bencana.

1.2 Objektif Khusus

Objektif khusus bagi pelan ini ialah:

Merancang dan menyelaras penetapan polisi, pengurusan komunikasi, sumber dan personel di peringkat farmasi

Memastikan perkhidmatan farmasi di fasiliti KKM dapat berfungsi sebaik mungkin

Mengekalkan kualiti perkhidmatan farmasi yang diberikan kepada pesakit

1.3 Skop Pelaksanaan

Pelan ini diguna pakai dalam menguruskan krisis dan bencana dari aspek perkhidmatan farmasi di KKM yang meliputi 4 skop bencana iaitu:

Wabak Penyakit

Kemalangan Industri Dan Kimia

Kemalangan Besar

Bencana Alam


Pelan ini juga mengandungi:

Pengendalian krisis di dalam fasiliti farmasi

Pengurusan dan koordinasi pengoperasian perkhidmatan farmasi ketika krisis dan bencana

Pengurusan bekalan ubat/bukan ubat ketika krisis dan bencana

Pengurusan sukarelawan farmasi

1.4 Fasa Pengurusan Krisis dan Bencana

Secara amnya, pengurusan krisis dan bencana bagi sesuatu organisasi perlu meliputi persediaan sebelum, semasa dan selepas bencana. Pendekatan yang digunakan dalam pengurusan krisis dan bencana bagi perkhidmatan farmasi adalah meliputi 4 fasa seperti di Jadual 1 berikut:

Jadual 1 : Fasa Pengurusan Krisis dan Bencana

Fasa Definisi

Pencegahan/ Mitigasi

Pencegahan: Usaha-usaha yang dijalankan bagi mengelak sesuatu kejadian bencana daripada berlaku (MKN, 2012).

Mitigasi/Peredaan: Usaha-usaha yang dijalankan bagi mengurangkan impak sesuatu kejadian bencana. Mengenalpasti bahaya, risiko serta perancangan pengurangan risiko dan impak akibat bencana (MKN, 2012).

Dalam fasa ini, langkah-langkah diambil bagi mengelakkan kejadian bencana atau sekurang-kurangnya mengambil langkah untuk mengurangkan kesan bencana sekiranya tidak dapat dielakkan.

Kesiapsiagaan Kesiapsiagaan/Kesiapsediaan: Pengetahuan dan keupayaan yang dibangunkan oleh agensi, masyarakat dan individu supaya berkebolehan untuk menjangka, bertindak balas dan pulih daripada kesan-kesan bencana secara efektif (MKN, 2012).

Ini melibatkan perancangan, mewujudkan sistem respons, latihan dan mengekalkan kesediaan untuk bertindak balas.

Tindak Balas Tindak Balas: Tindakan penyediaan perkhidmatan kecemasan dan bantuan awam semasa atau sebaik sahaja berlakunya bencana dengan tujuan menyelamatkan nyawa, menjamin keselamatan awam dan membantu dari segi keperluan asas mangsa bencana (MKN, 2012).

Ini melibatkan pengaktifan pelan tindakan kecemasan (Emergency Respons Plan). Tindakan ini mengambil kira penglibatan semua pihak yang terbabit secara keseluruhan dalam respons terhadap bencana.


Fasa Definisi

Pemulihan Pemulihan: Proses membaikpulih dan menambahbaik yang bersesuaian terhadap kemudahan dan kehidupan masyarakat yang terjejas akibat bencana termasuk langkah mengurangkan faktor risiko bencana (MKN, 2012).

Ini melibatkan tindakan yang sewajarnya diambil selepas kejadian bencana.


2 WABAK PENYAKIT

Kejadian penularan wabak berjangkit/pandemik yang tidak terkawal serta bencana akibat daripada kemalangan biologi adalah tertakluk di bawah Arahan ini. KKM bertanggungjawab sebagai Agensi Peneraju dalam pengurusan kejadian wabak dan bencana akibat kemalangan biologi (MKN, 2012).

2.1 Pencegahan/Mitigasi

Bahagian ini meliputi perancangan pengurusan kecemasan ketika wabak penyakit. Jenis-jenis wabak penyakit yang boleh mendatangkan risiko krisis/bencana di Malaysia dan pengurusan farmaseutikal yang berkenaan telah dikenal pasti seperti di Jadual 2.

Jadual 2 : Aspek Pengurusan Farmaseutikal Mengikut Jenis Wabak Penyakit

Wabak Penyakit

Kejadian Kesan/Impak Pengurusan Farmaseutikal

Influenza H5N1 Avian Influenza (Bird Flu):

2004 – Utara Malaysia

2006

2007 H1N1

2009 – Worldwide (43-89 juta dijangkiti dengan 8,870 -18,300 kematian)

Morbiditi

Mortaliti

Bebanan ekonomi

Bebanan sektor kesihatan

Vaksinasi untuk kumpulan berisiko (seasonal influenza vaccine – diuruskan oleh Bahagian Kawalan Penyakit, KKM)

Rawatan antiviral

Personnel Protective Equipment (PPE)

Disinfektan

Meningitis Major Epidemics:

1977 - Vietnam

1979 & 1980 – China

1987 - Saudi Arabia

1988 – Yemen

2009 & 2010 - Africa Kadar kematian: Sebelum 1920s: 70% Sekarang: 9 - 12%

Morbiditi

Mortaliti

Bebanan ekonomi


Vaksinasi (lawatan ke negara yang berisiko)

Rawatan antibiotik

PPE

Disinfektan

Japanese Encephalitis

Outbreaks:

1974 - Langkawi

1988 - Pulau Pinang,

Morbiditi

Mortaliti

Bebanan

Vaksinasi untuk kumpulan berisiko


Wabak Penyakit


1992 - Serian, Sarawak

1999 – Kinta, Perak dan Sikamat & Bukit Pelandok, Negeri Sembilan (283 kes dengan 109 kematian)

ekonomi


Rawatan Simptomatik

PPE

Disinfektan

Ebola Outbreaks:

2014 – West Africa Morbiditi

Mortaliti

Bebanan ekonomi


Rawatan Simptomatik

PPE

Disinfektan

Yellow Fever Negara Berisiko:

South & Central America

Africa

Morbiditi

Mortaliti

Bebanan ekonomi


Vaksinasi (diambil sekurang-kurangnya 10 hari sebelum ke negara yang berisiko)

Rawatan Simptomatik

Middle East Respiratory Syndrome Coronavirus (MERS-CoV)

Outbreaks:

2012 sehingga kini - Arab Saudi

2015 – Korea Kadar kematian: 36%

Morbiditi

Mortaliti

Bebanan ekonomi


Rawatan Simptomatik

PPE

Disinfektan

Difteria Outbreaks:

2008 – Pahang (7 kes, 1 kematian)

2016 – Kedah, Melaka, Johor, Sabah

Morbiditi

Mortaliti

Bebanan ekonomi


Vaksinasi

Antitoksin

PPE

Disinfektan

Rabies Outbreaks: 2015- Perlis, Kedah, Pulau Pinang

Morbiditi

Mortaliti

Bebanan ekonomi


Post exposure:

Vaksinasi

Immunoglobulin


Langkah-langkah pencegahan/mitigasi bagi menghadapi risiko kejadian yang boleh menyebabkan kegagalan dalam penyampaian perkhidmatan farmasi akibat wabak penyakit dikenalpasti seperti di Jadual 3. Langkah-langkah ini bertujuan mengelakkan kejadian bencana atau sekurang-kurangnya untuk mengurangkan kesan bencana sekiranya tidak dapat dielakkan. Jadual 3 : Langkah-langkah Pencegahan/Mitigasi Mengikut Jenis Risiko

Risiko Kesan Terhadap Perkhidmatan

Farmasi

Pencegahan/Mitigasi

Pendedahan jangkitan terutama kepada anggota barisan hadapan

Kekurangan sumber manusia

Peningkatan beban kerja mendadak terhadap anggota

Kenal pasti risiko anggota yang bertugas.

Mendidik anggota berhubung penggunaan PPE dan amalan mencuci tangan yang betul untuk pencegahan dan kawalan infeksi.

Vaksinasi anggota yang berisiko.

Kemas kini maklumat perhubungan anggota.

Wujudkan pelan tindakan/ kontigensi bagi menjamin kesinambungan perkhidmatan dalam situasi kekurangan anggota farmasi.

Gangguan bekalan akibat peningkatan keperluan ubat, PPE dan bekalan berkaitan

Kegagalan membekalkan ubat untuk mencegah, mengawal dan merawat jangkitan

Sediakan anggaran keperluan.

Semak senarai keperluan dari masa ke masa.

Lapor status inventori secara berkala.

Perolehan PPE perlu mengikut spesifikasi yang betul untuk mencegah jangkitan.

Wujudkan pelan tindakan/kontigensi bagi menjamin kesinambungan perkhidmatan dalam situasi gangguan bekalan.


2.2 Kesiapsiagaan

Kesiapsiagaan merupakan pengetahuan dan keupayaan yang dibangunkan oleh organisasi untuk menghadapi krisis/bencana. Dalam fasa ini, Emergency Respons Plan disediakan bagi memastikan tahap kesediaan untuk bertindak balas semasa bencana. Langkah-langkah kesiapsiagaan bagi menjamin kesinambungan perkhidmatan farmasi serta pemulihan perkhidmatan yang terjejas secepat mungkin dalam situasi bencana wabak penyakit adalah seperti di Jadual 4.

Jadual 4 : Langkah-langkah Kesiapsiagaan Bagi Menjamin Kesinambungan Perkhidmatan

Bil Skop Langkah-langkah Kesiapsiagaan

1 Sumber Manusia

Vaksinasi bagi petugas barisan hadapan.

Kenal pasti tugas dan tanggungjawab bagi anggota yang terlibat:

- Pegawai Farmasi (PF)

- Penolong Pegawai Farmasi (PPF)

- Penolong Pegawai Tadbir/Pembantu Tadbir

- Pembantu Perawatan Kesihatan/Pembantu Am

Kenal pasti keperluan sumber manusia :

- Waktu pejabat

- Luar waktu pejabat

Kenal pasti bilangan minima anggota yang diperlukan untuk bertugas semasa pandemik.

Tentukan had maksimum tempoh bekerja bagi seseorang anggota dalam keadaan pandemik.

Analisa faktor-faktor di atas untuk mendapatkan bantuan fasiliti/agensi luar.

Wujudkan mekanisme untuk menggerakkan anggota tambahan dan sukarelawan semasa kejadian sekiranya perlu.

2 Bekalan dan Logistik

Sediakan senarai inventori ubat, PPE dan lain-lain yang berkaitan sebagai persediaan menghadapi bencana wabak. Contoh senarai ubat-ubatan yang diperlukan untuk menangani bencana wabak adalah seperti di Jadual 5.

Semak senarai inventori secara berkala mengikut keperluan fasiliti.

Laporkan status inventori :

- Sebelum, semasa dan selepas

- Kuantiti dan lokasi

- Pelan pengagihan



Rancang perolehan :

- Kenal pasti simpanan stok antiviral/vaksin/ antitoksin dan PPE secara stockpile (berpusat) atau di peringkat fasiliti.

- Rujuk perjanjian bekalan kecemasan dengan pihak pembekal.

- Kenal pasti sumber bekalan lain seperti sumbangan dari organisasi atau negara luar.

Kenal pasti ruang penyimpanan ubat/bukan ubat yang memenuhi keperluan suhu penyimpanan seperti bilik berhawa dingin dan peti sejuk.

Kenal pasti kemudahan pengangkutan bersesuaian.

Kenal pasti peralatan komunikasi bersesuaian.

3 Kompetensi Anggota

Memastikan anggota menyertai latihan seperti simulasi/tabletop exercise.

Pemberi pendedahan awal pengurusan bencana wabak kepada anggota farmasi yang baru melapor diri semasa orientasi.

Latihan berterusan dan pendekatan terkini tentang pengurusan pandemik diberi kepada anggota farmasi.

Latihan khas untuk anggota petugas farmasi barisan hadapan tentang aspek keselamatan dan perlindungan diri.

Jadual 5 : Senarai Ubat Untuk Bencana Wabak

Kategori Ubat/ Vaksin Kaedah

Perolehan Kategori FUKKM

Kuantiti Penyimpanan

Kaedah Penyimpanan

Lokasi Penyimpanan

Antiviral

Oseltamivir 75mg Capsule

LP A/KK 1-3 bulan

penggunaan

Stok penimbal

Semua Hospital/ Klinik

Kesihatan (Pakar

Perubatan Keluarga)

Oseltamivir Powder

12mg/ml Oral Suspension

LP A/KK 1-3 bulan

penggunaan Stok penimbal

Semua Hospital/ Klinik

Kesihatan (Pakar

Perubatan Keluarga)

Vaksin Japanese

Encephalitis Vaccine

Kontrak Jabatan

Kesihatan Negeri

Sarawak

−

Berdasarkan kuantiti

kontrak yang diikat

Stok penimbal Sarawak


Kategori Ubat/ Vaksin Kaedah

Perolehan Kategori FUKKM


Kaedah Penyimpanan

Lokasi Penyimpanan

Vaksin

Meningococcal A, C, Y, W 135

Vaccine Injection

Approved Products Purchase

List (APPL)

B

Bergantung kepada bilangan

jemaah haji

Stok penimbal Syarikat Konsesi

Yellow Fever Virus Vaccine

0.5ml LP − − Stok penimbal

Approved Yellow Fever Vaccinating Centres in Malaysia

MERS-CoV Vaccine

− − − −

Buat masa ini tiada vaksin atau rawatan spesifik dalam

pasaran.

Rabies Human Diploid Cell

Vaccine LP B

1-3 bulan penggunaan

@ 1 kes Stok penimbal

Hospital Utama Negeri

Antitoksin

Diphtheria Antitoxin 10,000IU Injection

LP (Permit Import)

B 10-20 vial/

lokasi Stockpile

Hospital Likas, Hospital

Duchess of Kent, Hospital

Tawau, Hospital Umum

Sarawak, Hospital Kuala

Lumpur, Hospital

Sultanah Nur Zahirah, Hospital

Sultan Abdul Halim Shah

Antirabies

Antirabies Immunoglobulin

(Human) 300iu/2ml Injection

LP (Permit Import)

B 1-3 bulan

penggunaan @ 1 kes

Stockpile Linkungan

rabies immune belt

2.3 Tindak Balas

Semasa kejadian bencana wabak, perkara-perkara dan tindakan seperti di Jadual 6 perlu dilaksanakan.

Jadual 6 : Tindakan Semasa Wabak Penyakit

Bil Perkara Tindakan

1 Senarai semak respons am kecemasan

Sediakan jadual tugasan anggota.

Pembekuan cuti anggota jika perlu.

Kemas kini kedudukan stok ubat dan bukan ubat dari segi rekod dan fizikal


Bil Perkara Tindakan

secara harian.

Rancang keperluan dan perolehan bekalan berdasarkan skala wabak.

2 Senarai semak tindakan untuk orang mengaktifkan respons

Sediakan senarai semak yang merekodkan tugas, tanggungjawab dan tindakan yang perlu diambil oleh petugas berkaitan.

3 Taklimat untuk anggota

Persediaan yang perlu dibuat sebelum pandemik.

Tindakan yang perlu diambil semasa pandemik.

4 Laporan status kejadian

Laporan perlu dibuat jika berlaku sebarang insiden.

2.4 Pemulihan

Proses pemulihan bermula setelah pengumuman fasa pasca pandemik. Perkara penting yang perlu diberi perhatian semasa proses pemulihan:

Kenal pasti kelemahan pengurusan bencana dan langkah-langkah penambahbaikan bagi mengurangkan risiko di masa akan datang.

Sediakan laporan merangkumi rumusan tugasan, perolehan dan penggunaan serta kedudukan stok semasa.


3 KEMALANGAN INDUSTRI DAN KIMIA Berdasarkan kejadian-kejadian bencana yang ditakrifkan oleh MKN, kejadian bencana berikut telah dikategorikan di dalam pelan ini sebagai Bencana Kemalangan Industri dan Kimia yang merangkumi: i) Bencana industri termasuklah kejadian letupan, kebakaran, pencemaran dan

kebocoran bahan-bahan berbahaya (hazardous materials) di kilang, loji dan depot yang memproses, mengeluar dan menyimpan bahan-bahan berkenaan;

ii) Kemalangan melibatkan pengangkutan, penyaluran dan pemindahan bahan-bahan berbahaya;

iii) Kemalangan kimia, biologi, radiologi dan nuklear melibatkan pepasangan atau yang berkaitan dengannya yang mana kemalangan ini berkemungkinan boleh merebak dan mengakibatkan kehilangan nyawa, kemusnahan harta benda atau pencemaran alam sekitar serta menjejaskan aktiviti setempat; dan

iv) Kejadian jerebu yang boleh menimbulkan keadaan kecemasan alam sekitar yang menggugat keselamatan, kesihatan dan ketenteraman awam, perjalanan pentadbiran Kerajaan dan aktiviti ekonomi Negara.


Bahagian ini meliputi perancangan pengurusan kecemasan bagi kemalangan industri dan kimia. Jenis-jenis kemalangan berikut boleh mendatangkan risiko krisis/bencana di Malaysia dan pengurusan farmaseutikal yang berkenaan telah dikenal pasti seperti di Jadual 7.

Jadual 7 : Aspek Pengurusan Farmaseutikal Mengikut Jenis Kemalangan

Industri dan Kimia


Kimia


Kemalangan Bahan Kimia, Radiologi dan Nuklear

2008 - 1,000 kilogram (kg) cecair asid hidrogen peroksida tumpah berhampiran Plaza Tol Pendang

2016 – Tumpahan merkuri di sekolah Guar Perahu, Bukit Mertajam (56 pelajar terdedah)

2016- letupan belon berisi gas helium di Terengganu

(31 cedera)

Bahan kimia bersifat

Korosif

Toksik/ beracun

Mudah meletup

Sangat reaktif

Radioaktif

Morbiditi/ Mortaliti disebabkan:

Ubat kecemasan yang meliputi antidot untuk keracunan bahan kimia

Ubat untuk rawatan gangguan sistem pernafasan

Ubat untuk rawatan iritasi mata

Ubat untuk rawatan iritasi kulit



Kimia


Gangguan sistem pernafasan

Iritasi mata dan kulit

Teratogenik

Kemalangan Biologi/ Bioterorisme

2001 – Antrax (136 laporan kejadian Antrax secara global diterima dan disusuli dengan serangan biologi di USA).

2008 – Botulism (3 kes dengan 1 kematian)

Morbiditi

Mortaliti

Bebanan ekonomi


Vaksin

Immunoglobulin

Antitoksin

Antibiotik

Kejadian Jerebu

2005 – Kebakaran hutan di Sumatera dan Kalimatan (Jerebu di Pantai Barat Semenanjung)

2013 – Jerebu di Singapura & Malaysia (Muar & Ledang, Johor dan Bukit Rambai, Melaka)

Morbiditi/Mortaliti disebabkan:

Gangguan sistem pernafasan

Iritasi kerongkong dan batuk-batuk

Iritasi kulit

Irritasi mata

Ubat untuk rawatan gangguan/ jangkitan sistem pernafasan

Ubat untuk rawatan iritasi mata/kulit

Bekalan mask/ topeng muka

Langkah-langkah pencegahan/mitigasi bagi menghadapi risiko kejadian yang boleh menyebabkan kegagalan dalam penyampaian perkhidmatan farmasi akibat bencana kemalangan industri dan kimia di dalam dan luar fasilti KKM dikenalpasti seperti di Jadual 8. Langkah-langkah ini bertujuan mengelakkan kejadian bencana atau sekurang-kurangnya untuk mengurangkan kesan bencana sekiranya tidak dapat dielakkan. Jadual 8 : Langkah-langkah Pencegahan/Mitigasi Mengikut Jenis Risiko

Risiko Kesan Terhadap Perkhidmatan Farmasi

Pencegahan/Mitigasi

Kecederaan anggota akibat kemalangan kimia, radiologi

Kekurangan sumber manusian akibat kecederaan.

Peningkatan beban

Kenal pasti risiko fasiliti dan anggota yang bertugas.

Sediakan panduan yang menekankan aspek



Pencegahan/Mitigasi

dan nuklear dalam fasiliti

kerja mendadak terhadap anggota

Tekanan kerja akibat kekurangan anggota.

keselamatan dalam pengendalian bahan yang berisiko.

Jalankan pemeriksaan kesihatan secara berkala bagi anggota yang mengendalikan persediaan sitotoksik di fasiliti.


Wujudkan sistem amaran awal kepada anggota farmasi.


Kemusnahan stok/ harta benda /dokumen/ bangunan dan lain-lain akibat kebakaran

Peningkatan keperluan peruntukan untuk mendapatkan bekalan ubat/aset baru

Kesulitan pengesanan dokumen

Pemeriksaan berkala stor penyimpanan bekalan farmaseutikal oleh pihak kejuruteraan, geologi dan agensi berkaitan.

Pastikan pelabelan, penyimpanan dan pengendalian stok bahan kimia dan mudah terbakar serta gas perubatan perlu mematuhi Tatacara Pengurusan Stor Kerajaan (1PP).

Wujudkan pelan tindakan/kontigensi bagi menjamin kesinambungan perkhidmatan dalam situasi - kebakaran dalam fasiliti - gangguan bekalan elektrik - gangguan sistem komputer - kekurangan peruntukan

Wujudkan kerjasama dengan hospital bukan KKM/swasta untuk rujukan pesakit ke fasiliti terdekat sekiranya perkhidmatan perlu ditangguhkan buat sementara waktu.

Tiada/ kekurangan bekalan ubat kecemasan

Kegagalan membekalkan ubat kecemasan (antidot/ antitoksin) untuk

Simpan bekalan kecemasan (antidot/antitoksin) yang perlu digunakan dengan kadar segera di fasiliti.



Pencegahan/Mitigasi

(antidot/ antitoksin) dan bukan ubat (mask) di pasaran

rawatan pesakit Kenal pasti hospital yang menyimpan bekalan ubat kecemasan/antidot/antitoksin yang tidak disimpan di fasiliti. Surat KKM.600-34/11/9(24) bertarikh 7 Oktober 2016 yang memaklumkan perolehan dan penyimpanan ubat kecemasan (antidot dan antitoksin) di fasiliti KKM adalah berkaitan.

Pastikan simpanan stok pada paras yang optimum dan pantau tarikh luput ubat kecemasan (antidot/antitoksin).

Wujudkan pelan tindakan/kontigensi bagi menjamin kesinambungan perkhidmatan dalam situasi kekurangan bekalan ubat-ubatan/bukan ubat.

3.2 Kesiapsiagaan

Kesiapsiagaan merupakan pengetahuan dan keupayaan yang dibangunkan oleh organisasi untuk menghadapi krisis/bencana. Dalam fasa ini, Emergency Respons Plan disediakan bagi memastikan tahap kesediaan untuk bertindak balas semasa bencana. Langkah-langkah kesiapsiagaan bagi menjamin kesinambungan perkhidmatan farmasi serta pemulihan perkhidmatan yang terjejas secepat mungkin dalam situasi kemalangan industri dan kimia adalah seperti di Jadual 9.



1 Sumber Manusia

Kenal pasti tugas dan tanggungjawab bagi anggota yang terlibat: - PF/PPF - Penolong Pegawai Tadbir/Pembantu Tadbir - Pembantu Perawatan Kesihatan/Pembantu Am

Kenal pasti keperluan sumber manusia : - waktu pejabat - luar waktu pejabat

Kenal pasti bilangan minima anggota yang diperlukan untuk bertugas semasa bencana.

Tentukan had maksimum tempoh bekerja bagi



seseorang anggota dalam keadaan bencana.




Sediakan senarai ubat, antidot, bukan ubat dan lain-lain inventori yang berkaitan sebagai persediaan menghadapi bencana kemalangan industri dan kimia. Contoh ubat-ubatan yang diperlukan adalah seperti di Jadual 10, 11 dan 12.

Kemas kini senarai tersebut secara berkala mengikut keperluan fasiliti.

Laporkan status inventori : - Sebelum, semasa dan selepas - Kuantiti dan lokasi

Rancang perolehan :

- Kenal pasti simpanan stok ubat kecemasan (antidot dan antitoksin) secara stockpile (berpusat) atau di peringkat fasiliti.

- Rujuk perjanjian bekalan kecemasan dengan pihak pembekal.

- Kenal pasti sumber bekalan lain seperti pinjaman dari organisasi atau negara luar.




Taklimat berkenaan aspek keselamatan kepada anggota farmasi.

Latihan berterusan tentang pengurusan dan pengendalian bahan radioaktif, mudah terbakar, toksik dan sisa klinikal diberi kepada anggota semasa orientasi dan ketika bertugas.

Memastikan anggota farmasi menyertai latihan yang berkaitan seperti simulasi/tabletop exercise.

Pemberi pendedahan awal pengurusan bencana kemalangan dan industri kepada anggota farmasi yang baru melapor diri semasa orientasi.


Jadual 10 : Senarai Ubat Untuk Kemalangan Bahan Kimia, Radiologi dan

Nuklear

Indikasi Antidot *Kaedah

Perolehan *Kategori FUKKM


Kaedah Penyimpanan

Lokasi Penyimpanan

GI Decontamination

Activated Charcoal 50g Granules

LP A


@ 6 botol

Stok Penimbal Semua Hospital

Organophosphate Poisoning

Atropine Sulphate 1mg/ml Injection

APPL B 1 bulan

penggunaan Stok Penimbal

Semua Hospital & Syarikat Konsesi

Pralidoxime Chloride 25mg/ml in

20ml Injection APPL B

1 bulan penggunaan

Stok Penimbal


Diazepam 5 mg/ml Injection

APPL B 1 bulan



Hydrofluoric Acid Poisoning

Calcium Gluconate 10% Injection

LP B


@ 80 vial


Heavy Metal Poisoning

Dimercaprol (BAL) 50mg/ml Injection

LP (Permit Import)

B 10 vial/amp Stockpile

Hospital Tengku Ampuan

Rahimah, Klang

Heavy Metal or Tetramine Poisoning

Dimercaptopropane sulphonate (DMPS) 250mg/5ml Injection

LP (Permit Import)

- 20 vial/amp (1 pesakit)

Stockpile


Rahimah, Klang

Heavy Metal Poisoning (lead, mercury, arsenic,

zinc)

Succimer (DMSA) 200mg Capsule

LP (Permit Import)

− 100 caps

(5 pesakit) Stockpile


Rahimah, Klang

Cyanide Poisoning

Hydroxocobalamin 5g Injection

LP (Permit Import)

− 2 vial


HKL dan hospital yang berdekatan

industri yang menjalankan

aktiviti lombong emas

seperti di Pahang (Hospital Tengku Ampuan

Afzan) dan Kelantan


Indikasi Antidot *Kaedah



Kaedah Penyimpanan

Lokasi Penyimpanan

(Hospital Raja Perempuan Zainab II).

Pihak industri juga boleh

menyimpan stok ini

Thallium Poisoning

Prussian Blue 500mg Capsule

− − 540 cap


Hospital yang ada

perkhidmatan nuklear: 1. Institut Kanser Negara

2. Hospital Pulau Pinang

3. Hospital Sultanah

Aminah, Johor Bharu

4. Hospital Umum

Sarawak, Kuching

5. Hospital Wanita dan

Kanak-kanak Likas, Sabah 6. Hospital

Kuala Lumpur

Filgrastim (G-CSF) 30 MU/ml Injection

APPL A* 1-3 bulan

penggunaan

Stok Penimbal

Thallium/Radiation Poisoning

Potassium Iodide Mixture/Inj

LP (Permit Import)

B 1-3 bulan

penggunaan

* Tertakluk kepada perubahan

Jadual 11 : Senarai Ubat Untuk Kemalangan Biologi/ Bioterorisme

Indikasi Ubat/Antitoksin *Kaedah



Kaedah Penyimpanan

Lokasi Penyimpanan

Cholera Ciprofloxacin 200mg/100ml

Injection

Kontrak Pusat

A 1-3 bulan


Semua Hospital

Brucellosis, Q Fever, Plague,

Tularemia

Doxycycline 100mg

Capsule/Tablet APPL B

1 bulan penggunaan

Stok Penimbal Semua

Hospital & Pharmaniaga

Plague, Tularemia Gentamicin

Sulphate 40mg/ml Injection

APPL B 1 bulan


Semua Hospital &

Pharmaniaga

Plague Streptomycin Sulphate 1g

Injection APPL B

1 bulan penggunaan

Stok Penimbal Semua


Brucellosis Rifampicin

150mg/300mg Capsules

APPL B 1 bulan


Semua Hospital &

Pharmaniaga


Indikasi Ubat/Antitoksin *Kaedah



Kaedah Penyimpanan

Lokasi Penyimpanan

Botulism poisoning

Botulism Antitoxin Type A,B and E

LP (Permit Import)

Perolehan diuruskan oleh KKM

− 2 vial Stockpile Hospital Kuala

Lumpur

Smallpox Smallpox Vaccine LP

(Permit Import)

− Koordinasi peringkat KKM

Ebola Ribavirin 200mg

Capsule LP A*



Anthrax

Anthrax Vaccine LP

(Permit Import)

− Koordinasi peringkat KKM

Ciprofloxacin 200mg/100 ml

Injection

Kontrak Pusat

A 1-3 bulan


Semua Hospital


Jadual 12 : Senarai Ubat Untuk Jerebu

Indikasi Ubat *Kaedah



Kaedah Penyimpanan

Lokasi Penyimpanan

Respiratory Disease

Salbutamol 0.5 % Inhalation Solution

APPL B 1 bulan



* Tertakluk kepada perubahan 3.3 Tindak Balas

Pendekatan berasaskan risiko diguna pakai untuk menentukan tindak balas yang bersesuaian dengan strategi termasuk keperluan PPE, intervensi perubatan dan proses dekontaminasi, aspek-aspek berikut perlu dikenal pasti:

Kenal pasti sumber yang ada dan yang diperlukan

Bilangan dan kategori anggota yang ada

Keperluan menyemak semula jadual kerja anggota

Peralatan dan PPE yang diperlukan

Kuantiti peralatan dan PPE yang diperlukan

Antidot/antitoksin/ubat yang diperlukan

Sumber dan kos bekalan


Kenal pasti jenis agen (bahan kima/biologi) yang terlibat

Dapatkan maklumat berhubung agen yang terlibat.

Rujuk garis paduan yang berkenaan.

Dapatkan nasihat daripada Pusat Racun Negara berhubung jenis agen yang terlibat.

Kenal pasti skala tindak balas yang diperlukan

Berapa ramai yang terlibat dalam kecederaan?

Berapa ramai orang di lokasi kejadian?

Apakah jenis kecederaan?

Langkah berjaga-jaga sekiranya berlaku pertumpahan bahan kimia/biologi di fasiliti

Kenal pasti jenis-jenis tumpahan (lantai, tanah atau air) dan reaksi akibat tumpahan (kebakaran atau letupan).

Kenal pasti gejala-gejala keracunan.

Dapatkan pertolongan kecemasan sekiranya perlu.

3.4 Pemulihan


Pelupusan bahan buangan kimia/biologi perlu mematuhi Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974 (Akta 127) dan Peraturan-peraturan Kualti Alam Sekeliling (Buangan Terjadual) 2005 dan hendaklah dilupuskan di premis yang dilesenkan oleh Jabatan Alam Sekitar.

Dilarang membuang bahan buangan kimia/biologi ke dalam tong sampah atau sinki.


4 KEMALANGAN BESAR Berdasarkan kejadian-kejadian bencana yang ditakrifkan oleh MKN, kejadian bencana berikut telah dikategorikan di dalam pelan ini sebagai Bencana Kemalangan Besar yang merangkumi (MKN, 2012): i) Keruntuhan bangunan dan struktur khas; ii) Kemalangan udara yang berlaku di kawasan yang mempunyai populasi

penduduk yang tinggi; iii) Pelanggaran atau kegelinciran keretapi dan lain-lain sistem pengangkutan rel

yang melibatkan jumlah mangsa dan kemusnahan harta benda yang besar; dan

iv) Kebakaran yang melibatkan kawasan yang luas termasuklah kebakaran bangunan tinggi dan struktur khas yang mempunyai ramai orang.


Bahagian ini meliputi perancangan pengurusan kecemasan bagi kemalangan besar dalam dan luar fasiliti KKM. Jenis-jenis kemalangan berikut boleh mendatangkan risiko krisis/bencana di Malaysia dan pengurusan farmaseutikal yang berkenaan telah dikenal pasti seperti di Jadual 13.

Jadual 13 : Aspek Pengurusan Farmaseutikal Mengikut Jenis Kemalangan Besar

Kemalangan Besar


Kemalangan Pengangkutan (pengangkutan udara, darat dan air)

1977- Kemalangan kapal terbang di Tanjung Kupang, Johor

Morbiditi

Mortaliti

Gangguan terhadap sistem pengangkutan.

Kemungkinan berlaku tumpahan sisa berbahaya semasa kemalangan.

Risiko kebakaran dan letupan yang mengakibatkan terputusnya rangkaian sistem utiliti.

Ubat untuk rawatan kecemasan


IV Drip


Kebakaran 1991 – Letupan kilang mercun di Sungai Buloh (56 kematian)

Mortaliti :Lemas akibat terhidu asap

Morbiditi :


Ubat untuk


Kemalangan Besar


Melecur

Kerosakan tempat tinggal

Gangguan sistem utiliti

Pencemaran sumber dan bekalan air

Kemusnahan harta benda

rawatan gangguan sistem pernafasan

IV Drip


Bangunan runtuh

1993 – runtuhan bangunan Highland Towers (48 kematian)

1988-Runtuhan jambatan di Terminal Sultan Abdul Halim, Butterworth (32 kematian)

Mortaliti

Morbiditi

Gangguan utiliti

Kebakaran

Kemusnahan harta benda



IV Drip


Langkah-langkah pencegahan/mitigasi bagi menghadapi risiko kejadian yang boleh menyebabkan kegagalan dalam penyampaian perkhidmatan farmasi akibat kemalangan industri dan kimia dikenal pasti seperti di Jadual 14. Langkah-langkah ini bertujuan mengelakkan kejadian bencana atau sekurang-kurangnya untuk mengurangkan kesan bencana sekiranya tidak dapat dielakkan.

Jadual 14 : Langkah-langkah Pencegahan/Mitigasi Mengikut Jenis Risiko


Farmasi

Pencegahan/Mitigasi

Kekurangan anggota kritikal







Farmasi

Pencegahan/Mitigasi

Kemusnahan stok/ harta benda /dokumen/ bangunan dan lain-lain akibat kebakaran



Pemeriksaan secara berkala bagi stor penyimpanan bekalan farmaseutikal oleh pihak kejuruteraan, geologi, bomba dan agensi berkaitan.

Pastikan pelabelan, penyimpanan dan pengendalian stok bahan kimia dan mudah terbakar serta gas perubatan mematuhi 1PP.

Wujudkan pelan tindakan/ kontigensi bagi menjamin kesinambungan perkhidmatan dalam situasi - kebakaran dalam fasiliti - gangguan bekalan elektrik - gangguan sistem komputer - gangguan bekalan ubat-

ubatan/bukan ubat - kekurangan peruntukan

Wujudkan kerjasama dengan hospital bukan KKM/swasta untuk rujukan pesakit ke fasiliti terdekat sekiranya perkhidmatan perlu ditangguhkan buat sementara waktu.

Kualiti perkhidmatan yang kurang memuaskan

Kemungkinan jumlah aduan meningkat.

Kemas kini polisi & protokol unit/jabatan farmasi.

Motivasi kepada anggota.

Penghargaan kepada anggota.

4.2 Kesiapsiagaan

Kesiapsiagaan merupakan pengetahuan dan keupayaan yang dibangunkan oleh organisasi untuk menghadapi krisis/bencana. Dalam fasa ini, Emergency Respons Plan disediakan bagi memastikan tahap kesediaan untuk bertindak balas semasa bencana. Langkah-langkah kesiapsiagaan bagi menjamin kesinambungan perkhidmatan farmasi serta pemulihan perkhidmatan yang terjejas secepat mungkin dalam situasi kemalangan besar adalah seperti di Jadual 15.




1 Sumber Manusia

Kemas kini maklumat perhubungan anggota

Kenal pasti tugas dan tanggungjawab bagi anggota yang terlibat: - PF/PPF - Penolong Pegawai Tadbir/Pembantu Tadbir - Pembantu Perawatan Kesihatan /Pembantu Am

Kenal pasti keperluan sumber manusia : - Waktu pejabat - Luar waktu pejabat

Kenal pasti bilangan minima anggota yang diperlukan untuk bertugas semasa bencana.

Tentukan had maksimum tempoh bekerja bagi seseorang anggota dalam keadaan bencana

Persediaan ini mengambilkira penglibatan semua pihak yang terbabit secara total dalam respons terhadap bencana.




Sediakan senarai aset/peralatan yang perlu sebagai persediaan menghadapi bencana. Contoh jenis aset/peralatan yang diperlukan untuk menangani bencana kemalangan besar adalah seperti di Jadual 16.

Sediakan senarai ubat-ubatan yang diperlukan untuk menangani bencana kemalangan besar. Contoh ubat-ubat yang diperlukan adalah seperti di Jadual 17.

Kemaskini senarai tersebut secara berkala mengikut keperluan fasiliti.

Laporkan status inventori: - Sebelum, semasa dan selepas bencana - Kuantiti dan lokasi

Rancang perolehan dan kenal pasti sumber bekalan lain seperti pinjaman stok dari organisasi lain sekiranya perlu.




Taklimat berkenaan aspek keselamatan kepada anggota farmasi.

Memastikan anggota farmasi menyertai latihan yang



berkaitan seperti simulasi/tabletop exercise.

Pemberi pendedahan awal pengurusan bencana kemalangan besar kepada anggota farmasi yang baru melapor diri semasa orientasi.

Jadual 16 : Senarai Semakan Untuk Aset/Peralatan di Fasilti

Bil Jenis Alat *Lokasi *Kuantiti Keadaan Aset/Alat

1 Sistem Salur Bantu Mula (Hose Reel System)

2 Sistem Pancur Kering (Dry Riser)

3 Sistem Penyemburan Air Automatik (Automatic Sprinkler System)

4 Sistem Pemadam Api Mudah Alih

5 Sistem Pengesan Kebakaran

6 Sistem Pemadam Api Automatik

7 Sistem Tekanan Udara (Pressurization System)

8 Sistem Kimia Basah (Wet Chemical System)

9 Lif Bomba (jika berkenaan)

10 Pili Bomba

11 Sistem Siaraya

12 Central Monitoring System

13 Alat komunikasi

* Fasiliti perlu mengenalpasti lokasi dan kuantiti yang bersesuaian.


Jadual 17 : Senarai Ubat untuk Bencana Kemalangan Besar

No. Ubat *Kaedah



Kaedah Penyimpanan

Lokasi Penyimpanan

1

Adrenaline Acid (Epinephrine)

Tartrate 1mg/ml Injection

APPL B 1 bulan


Semua Hospital &

Pharmaniaga

2 Tetanus Toxoid

Injection APPL C+

1 bulan penggunaan

Stok Penimbal Semua


3 Atropine Sulphate 1mg/ml Injection

APPL B 1 bulan


Semua Hospital &

Pharmaniaga

4 Calcium Gluconate

10% Injection LP B



5 Dextrose 50%

Injection APPL B

1 bulan penggunaan

Stok Penimbal Semua


6 Diazepam 5mg/ml

Injection APPL B

1 bulan penggunaan

Stok Penimbal Semua


7 Flumazenil 0.1mg/ml

Injection Kontrak Pusat

B 1-3 bulan


Semua Hospital

8 Glyceryl Trinitrate 0.5mg Sublingual

Tablet APPL C

1 bulan penggunaan

Stok Penimbal Semua


9 Modified Fluid

Gelatin 4% Injection APPL B

1 bulan penggunaan

Stok Penimbal Semua


10 Naloxone HCl 0.4

mg/ml Injection APPL B

1 bulan penggunaan

Stok Penimbal Semua


11 Neostigmine

Methylsulphate 2.5mg/ml Injection

APPL B 1 bulan


Semua Hospital &

Pharmaniaga

12

Noradrenaline Acid Tartrate

(Norepinephrine Bitartrate) 1mg/ml

Injection

Kontrak Pusat

A 1-3 bulan


Semua Hospital

13 Sodium Bicarbonate

8.4% (1mmol/ml) Injection

APPL B 1 bulan


Semua Hospital &

Pharmaniaga

14 Salbutamol 0.5mg/ml

Injection LP A



15 Suxamethonium

Chloride 50mg/ml lnjection

APPL B 1 bulan


Semua Hospital &

Pharmaniaga

16 Water for Injection

10ml APPL -

1 bulan penggunaan

Stok Penimbal Semua


17 Morphine Sulphate 10mg/ml Injection

APPL B 1 bulan


Semua Hospital &

Pharmaniaga

18

Normal Saline IV 500ml Solution

(Sodium Chloride 0.9% Injection)

APPL C+ 1 bulan

penggunaan Stok penimbal

Semua Hospital &

Pharmaniaga



4.3 Tindak Balas

Dalam fasa ini, petugas bertindak untuk menangani situasi bencana yang berlaku. Pelan tindakan bencana yang baik membolehkan tindakan diambil dengan lebih teratur dan terancang. Senarai semak respons am kecemasan melibatkan tindak balas yang bersesuaian dengan bencana kemalangan dan strategi memastikan keperluan PPE dan intervensi perubatan termasuk rawatan kecemasan yang perlu disediakan. Aspek-aspek berikut perlu dikenal pasti:

Kenal pasti sumber yang ada dan yang diperlukan iaitu:

Bilangan dan kategori anggota yang ada. Sediakan jadual tugasan anggota, senarai tugas, tanggungjawab dan tindakan yang perlu diambil oleh petugas berkaitan. Pembekuan cuti anggota jika perlu.

Keperluan menyemak semula jadual kerja anggota dari masa ke masa.

Peralatan dan PPE yang diperlukan.

Kuantiti peralatan dan PPE yang diperlukan.

Ubat rawatan kecemasan yang diperlukan.

Kenal pasti skala tindak balas yang diperlukan iaitu:

Jenis kemalangan yang terlibat dan skala kejadian

Berapa ramai yang terlibat dalam kecederaan?

Berapa ramai orang di lokasi kejadian?

Apakah jenis kecederaan?

Berapa jumlah pesakit yang akan dirawat di fasiliti?

4.4 Pemulihan


Pastikan semua rekod kejadian, keputusan dan tindakan yang diambil direkod dan dilaporkan.

Laporkan kerosakan barangan/peralatan sekiranya kemalangan berlaku dalam fasiliti.

Memohon peruntukan bagi menggantikan barang yang rosak.


5 BENCANA ALAM Berdasarkan kejadian-kejadian bencana yang ditakkrifkan oleh MKN, kejadian bencana berikut telah dikategorikan di dalam pelan ini sebagai Bencana Alam yang merangkumi (MKN, 2012): i) Kejadian banjir, ribut/taufan, tsunami, ombak besar dan empangan/takungan air

pecah; ii) Gempa bumi dan tanah runtuh; dan iii) Kemarau.


Bahagian ini meliputi perancangan pengurusan kecemasan bagi bencana alam. Jenis-jenis bencana alam berikut boleh mendatangkan risiko krisis/bencana di Malaysia dan pengurusan farmaseutikal yang berkenaan telah dikenal pasti seperti di Jadual 18.

Jadual 18 : Aspek Pengurusan Farmaseutikal Mengikut Jenis Bencana Alam

Bencana Alam

Kejadian Kesan/Impak Pengurusan

Farmaseutikal

Banjir, Ribut/Taufan, Tsunami, Ombak Besar dan Empangan/ Takungan Air Pecah

Banjir Besar:

1926 – Bah Merah di Kelantan

1965 – Kelantan dan Terengganu

1967 – Kelantan, Terengganu dan Perak

1972 – Kelantan, Terengganu, Perak dan Selangor

2006 – Perak, Terengganu, Selangor dan Johor

2013 – Kelantan, Terengganu dan Pahang

2014 – Kuala Krai, Manik Urai dan Dabung

Tsunami:

2004 – Utara Malaysia Ribut:

1996- Ribut Greg di Sabah

Morbiditi/ Mortaliti

Banjir

Gangguan bekalan air

Gangguan bekalan elektrik

Persediaan kit ubat banjir untuk klinik statik/bergerak di pusat pemindahan mangsa bencana banjir bermula November sehingga Januari setiap tahun.

Meliputi ubat untuk rawatan kecemasan, penyakit kronik dan pengurusan stress/situasi akut.


Bencana Alam

Kejadian Kesan/Impak Pengurusan

Farmaseutikal

Gempa bumi dan tanah runtuh

Gempa bumi:

2015 - Sabah

Gelinciran Tanah:

1993 - Highland Tower

1999 - Kampung Sungai Gelam, Sandakan

2011 - Hulu Langat




Ubat untuk rawatan kecemasan (rujuk senarai ubat untuk kemalangan besar)

Kemarau

2015 & 2016 – El-Nino




Keperluan IV Drip

Pengendalian krisis bekalan air untuk kegunaan bancuhan ubat dalam fasilti.

Langkah-langkah pencegahan/mitigasi bagi menghadapi risiko kejadian yang boleh menyebabkan kegagalan dalam penyampaian perkhidmatan farmasi akibat bencana alam dikenal pasti seperti di Jadual 19. Langkah-langkah ini bertujuan mengelakkan kejadian bencana atau sekurang-kurangnya untuk mengurangkan kesan bencana sekiranya tidak dapat dielakkan.

Jadual 19 : Langkah-langkah Pencegahan/Mitigasi Mengikut Jenis Risiko


Pencegahan/Mitigasi

Kekurangan anggota

Peningkatan beban kerja mendadak terhadap anggota





Kehilangan/ kemusnahan stok/harta benda/dokumen/bang


Wujudkan pelan tindakan/ kontigensi bagi menjamin kesinambungan perkhidmatan dalam situasi



Pencegahan/Mitigasi

unan akibat banjir/tanah runtuh


- gangguan bekalan elektrik - gangguan bekalan air - gangguan sistem

komputer - kekurangan peruntukan

Pastikan stok disimpan ditempat tinggi atau yang terlindung daripada banjir

Pastikan sistem perparitan di kawasan stor tidak tersumbat.

Akses bekalan yang terhad

Gangguan bekalan stok Pastikan stok bekalan mencukupi semasa persediaan sebelum banjir

Wujudkan pelan tindakan/ kontigensi bagi menjamin kesinambungan perkhidmatan dalam situasi gangguan bekalan.

Kualiti perkhidmatan yang kurang memuaskan

Kemungkinan jumlah aduan meningkat.

Kemas kini polisi & protokol jabatan.

Motivasi kepada anggota.

Penghargaan kepada anggota.

5.2 Kesiapsiagaan

Aktiviti kesiapsiagaan adalah langkah yang diambil untuk memastikan tahap kesediaan bagi menghadapi krisis/bencana. Dalam fasa ini, Emergency Respons Plan disediakan. Ia meliputi mekanisme kesinambungan perkhidmatan farmasi serta pemulihan perkhidmatan yang terjejas dengan secepat mungkin dalam situasi krisis atau bencana. Tindakan yang perlu diambil sebelum banjir berlaku adalah seperti berikut:

i) Menerima arahan dari Pegawai Kesihatan Daerah bagi persiapan banjir.

ii) Kemas kini senarai nama, nombor telefon dan alamat semua anggota farmasi

sebagai persediaan menghadapi bencana banjir dan serahkan kepada Bilik

Gerakan Banjir/Pengarah Hospital/Pegawai Kesihatan Daerah/Pegawai

Perubatan (PP) yang menjaga Klinik Kesihatan. Pastikan pegawai bertugas atas

panggilan sentiasa dapat dihubungi sepanjang tempoh bertugas yang

ditetapkan.


iii) Ketua Pegawai Farmasi (KPF)/Pegawai Farmasi Kesihatan (PFK) menyediakan

jadual pegawai bertugas atas panggilan di daerah masing-masing (Lampiran

10.1). Senarai tugas anggota ketika bencana banjir adalah seperti di Jadual 20.

Jadual 20 : Senarai Tugas Anggota Ketika Bencana Banjir

Bil Perkara Tanggungjawab

1 Memastikan bekalan ubat mencukupi untuk keperluan di fasiliti dan pusat pemindahan banjir.

KPF/PFK

2 Memastikan bekalan ubat disusun dengan baik di pusat pemindahan banjir statik bagi mengelakkan kesilapan pengubatan.

PPF

3 Memastikan penyimpanan ubat di pusat pemindahan mengikuti garis panduan ditetapkan.

PPF

4 Menyediakan jadual tugas atas panggilan kepada anggota farmasi yang dilantik untuk membekal ubat kepada pasukan perubatan/pasukan kesihatan.

KPF/PFK

5 Menyelaras aktiviti pemantauan kit bencana farmasi di pusat pemindahan banjir statik.

KPF/PFK

6 Memastikan kit bencana farmasi dipulangkan ke klinik kesihatan yang membekal apabila pusat pemindahan telah ditutup.

PPF

7 Memastikan pelupusan ubat mengikut tatacara pelupusan yang telah ditetapkan.

KPF/PFK

iv) Anggota farmasi perlu merancang dan mengenalpasti lokasi pemindahan bagi

memastikan keselamatan aset (ubat-ubatan, harta modal, inventori) & dokumen

terjamin.

v) Anggota farmasi di fasiliti yang berisiko ampuh (terjejas banjir) perlu bersiapsiaga

untuk berpindah operasi sekiranya diarahkan.

vi) Anggota perlu memastikan aset dan peralatan bukan perubatan seperti di Jadual

21 disediakan.

Jadual 21 : Senarai Aset/Peralatan Bukan Ubat Untuk Bencana Banjir

Bil Senarai Aset/Peralatan Bukan Perubatan

1 Payung

2 Boots

3 Baju hujan


Bil Senarai Aset/Peralatan Bukan Perubatan

4 Lampu suluh

5 Bateri

6 Lampu hurricane

7 Generator

8 Bekas simpan air

9 Life jacket

10 Wisel

11 Partition/khemah yang bersesuaian

12 Drinking water

13 Wet tissue

14 Hand sanitizer

15 Makanan kering

16 Powerbank

vii) Setiap klinik perlu menyediakan peralatan yang mencukupi untuk menyimpan

ubat peti sejuk seperti cool box, ice pack dan thermometer.

viii) PF perlu memastikan terdapat backup apabila bekalan elektrik terputus.

ix) KPF/PFK perlu memastikan kit bencana farmasi disediakan oleh anggota farmasi

hospital/ klinik kesihatan yang ditetapkan untuk setiap pusat pemindahan banjir

berdasarkan maklumat daripada bilik gerakan banjir daerah. Sertakan bersama

senarai ubat banjir dan borang pesanan KEW.PS-10/KEW.PS-11 dalam kit

bencana farmasi tersebut.

x) Senarai ubat banjir merupakan senarai yang dicadangkan dan boleh diubah

bergantung kepada keperluan semasa banjir. Sebarang perubahan kepada

senarai ubat banjir perlu dirujuk kepada PF yang membekal. Secara am, senarai

ubat banjir dan ubat keperluan khas untuk pengurusan stress dan situasi akut

perlu disediakan dalam kit bencana farmasi seperti di Jadual 22 dan 23. Contoh-

contoh kit bencana farmasi yang digunakan untuk bencana banjir adalah seperti

di Rajah 1.


Jadual 22 : Senarai Ubat Untuk Bencana Banjir

Bil Ubat *Kaedah



di Fasiliti KKM

**Kuantiti Diperlukan

untuk Pusat Pemindahan/

Mobile Team

Kaedah Penyimpanan

Lokasi Penyimpanan

ANTIBIOTIK

1 Amoxycillin 250mg Capsule

APPL B 1 bulan

penggunaan 20 x 30’s Stok penimbal

Hospital, Klinik Kesihatan &

Syarikat Konsesi

2 Amoxicillin Trihydrate 125mg/5ml Syrup

LP B 1-3 bulan

penggunaan 15 botol Stok penimbal

Hospital & Klinik

Kesihatan

3

Erythromycin Ethylsuccinate 200mg/5ml Suspension

APPL B 1 bulan



Syarikat Konsesi

4 Erythromycin Ethylsuccinate 400 mg Tablet

Kontrak Pusat

B 1-3 bulan

penggunaan 10 x 50 pck Stok penimbal

Hospital & Klinik

Kesihatan

5 Chloramphenicol 0.5% Eye Drops

Kontrak Pusat

C 1-3 bulan


Hospital & Klinik

Kesihatan

6 Chloramphenicol 5% w/v Ear Drops

APPL C 1 bulan



Syarikat Konsesi

7 Doxycycline 100mg Capsule/ Tablet

APPL B 1 bulan

penggunaan 10 x 20 pck Stok penimbal


Syarikat Konsesi

ANALGESIC/ PAIN KILLER/ ANTI PYRETIC

8 Paracetamol 500mg Tablet

APPL C+ 1 bulan



Syarikat Konsesi

9 Paracetamol 120mg/5 ml Syrup

APPL C+ 1 bulan



Syarikat Konsesi

10 Paracetamol 125mg Suppository

LP B 1-3 bulan

penggunaan 5 each Stok penimbal

Hospital & Klinik

Kesihatan

11 Mefenamic Acid 250mg Capsule/ Tablet

APPL B 1 bulan



Syarikat Konsesi

COUGH AND COLD


Bil Ubat *Kaedah



di Fasiliti KKM



Mobile Team

Kaedah Penyimpanan

Lokasi Penyimpanan

12 Chlorpheniramine Maleate 4mg Tablet

APPL C 1 bulan



Syarikat Konsesi

13

Diphenhydramine Hydrochloride 14mg/5ml Expectorant (Adult)

APPL C 1 bulan



Syarikat Konsesi

14 Promethazine HCl 5mg/5ml Syrup

APPL B 1 bulan



Syarikat Konsesi

ALIMENTARY/ GASTROINTESTINAL MEDICATIONS

15 Hyoscine N-Butylbromide 10mg Tablet

APPL B 1 bulan



Syarikat Konsesi

16 Magnesium Trisilicate Tablet

APPL C 1 bulan

penggunaan 20 x 10's Stok penimbal


Syarikat Konsesi

17 Metoclopramide HCl 10mg Tablet

LP B 1-3 bulan


Hospital & Klinik

Kesihatan

18 Oral Rehydration Salt

Kontrak Pusat

C 1-3 bulan


Hospital & Klinik

Kesihatan

CORTICOSTEROID

19 Prednisolone 5mg Tablet

APPL B 1 bulan



Syarikat Konsesi

ANTI PLATLET

20 Acetylsalicylic Acid 300mg Soluble Tablet

APPL C 1 bulan



Syarikat Konsesi

ANTI DIABETIC

21 Metformin HCl 500mg Tablet

APPL B 1 bulan



Syarikat Konsesi

22 Glibenclamide 5mg Tablet

APPL B 1 bulan



Syarikat Konsesi

23 Gliclazide 80mg Tablet

APPL B 1 bulan



Syarikat Konsesi


Bil Ubat *Kaedah



di Fasiliti KKM



Mobile Team

Kaedah Penyimpanan

Lokasi Penyimpanan

24

Insulin Recombinant Neutral Human Short Acting 100 IU/ml for Injection

APPL (vial)/

Kontrak Pusat

(Penfill)

B 1-3 bulan

penggunaan 3 vial Stok penimbal


Syarikat Konsesi

25

Insulin Recombinant Synthetic Human Intermediate-Acting 100IU/ml for Injection

APPL (vial)/

Kontrak Pusat

(Penfill)

B 1-3 bulan



Syarikat Konsesi

26

Insulin Recombinant Synthetic Human Premixed 100IU/ml for Injection

Kontrak Pusat

B 1-3 bulan



Syarikat Konsesi

ANTI HYPERTENSIVE

27 Amlodipine 5/10mg Tablet

Kontrak Pusat

B 1-3 bulan


Hospital & Klinik

Kesihatan

28 Nifedipine 10mg Tablet

APPL B 1 bulan



Syarikat Konsesi

29 Perindopril 4mg Tablet

Kontrak Pusat

B 1-3 bulan

penggunaan 10 x10's Stok penimbal

Hospital & Klinik

Kesihatan

30 Hydrochlorothiazide 25mg Tablet

APPL B 1 bulan

penggunaan 10 x10's Stok penimbal


Syarikat Konsesi

31 Metoprolol Tartrate 100mg Tablet

APPL B 1 bulan



Syarikat Konsesi

ANTIDIURETIC

32 Frusemide 40mg Tablet

APPL B 1 bulan



Syarikat Konsesi

ANTI ANGINAL

33 Glyceryl Trinitrate 0.5mg Sublingual Tablet

APPL C 1 bulan



Syarikat Konsesi

ANTI ASTHMATIC


Bil Ubat *Kaedah



di Fasiliti KKM



Mobile Team

Kaedah Penyimpanan

Lokasi Penyimpanan

34 Salbutamol 100mcg/dose Inhalation (Inhaler)

APPL B 1 bulan



Syarikat Konsesi

35 Salbutamol 2mg/5ml Syrup

LP B 1-3 bulan


Hospital & Klinik

Kesihatan

36

Beclomethasone Dipropionate 100mcg/dose Inhalation (Inhaler)

APPL B 1 bulan



Syarikat Konsesi

37 Budesonide 200mcg/dose Inhalation (Inhaler)

APPL B 1 bulan



Syarikat Konsesi

TOPICAL APPLICATION

38 Acriflavine 0.1% Lotion

APPL C+ 1 bulan



Syarikat Konsesi

39

Benzalkonium Chloride 0.02% w/w, Cetrimide 0.2% w/w & Zinc Oxide 10% w/w Cream

APPL B 1 bulan

penggunaan 5 x 15gm Stok penimbal


Syarikat Konsesi

40 Hydrocortisone 1% Cream

APPL B 1 bulan

penggunaan 15 x 15gm Stok Penimbal


Syarikat Konsesi

41

Betnovate cream (Betamethasone 17-Valerate 0.01-0.05% Cream)

LP B 1-3 bulan

penggunaan 15gm x 20 box Stok Penimbal

Hospital & Klinik

Kesihatan

42 Calamine Lotion APPL C+ 1 bulan

penggunaan 60ml x 10 btl Stok Penimbal


Syarikat Konsesi

43 Methyl Salicylate 25% Ointment

APPL C+ 1 bulan

penggunaan 30 x 15gm Stok Penimbal


Syarikat Konsesi

44 Miconazole 2% Cream

LP B 1-3 bulan

penggunaan 30 tube Stok Penimbal

Hospital & Klinik

Kesihatan

INJECTION

68 Ranitidine 25mg/ml Injection

APPL B 1 bulan

penggunaan 5 amp Stok Penimbal


Syarikat Konsesi


Bil Ubat *Kaedah



di Fasiliti KKM



Mobile Team

Kaedah Penyimpanan

Lokasi Penyimpanan

69 Hydrocortisone Sodium Succinate 100mg Injection

APPL C 1 bulan

penggunaan 5 vial Stok Penimbal


Syarikat Konsesi

70 Water for Injection 10ml

APPL C+ 1 bulan

penggunaan 5 vial Stok Penimbal


Syarikat Konsesi

71 Dextrose 5% in 500ml injection

APPL B 1 bulan

penggunaan 2 x 500 ml Stok Penimbal


Syarikat Konsesi

72 Sodium Chloride 0.9% in 500ml Injection

APPL C+ 1 bulan

penggunaan 2 x 500 ml Stok Penimbal


Syarikat Konsesi

73

Adrenaline Acid (Epinephrine) Tartrate 1mg/ml Injection

APPL B 1 bulan

penggunaan 5 ea Stok Penimbal


Syarikat Konsesi

74 Chlorpheniramine 10mg/ml Injection

APPL B 1 bulan



Syarikat Konsesi

75 Tetanus Toxoid 5ml Injection

APPL C+ 12 bulan



Syarikat Konsesi

Jadual 23 : Item Keperluan Khas Bagi Pengurusan Stress dan Lain-lain Situasi Akut

Bil Ubat *Kaedah




untuk Pusat Pemindahan/ Mobile Team

Kaedah Penyimpanan

Lokasi Penyimpanan

1 Tramadol HCl 50mg

Capsule Kontrak Pusat

A/KK 1-3 bulan

penggunaan 10 x 10's Stok Penimbal

Hospital & Klinik

Kesihatan

2 Diazepam 5mg Rectal Solution

LP C 1-3 bulan

penggunaan 5 each Stok Penimbal

Hospital & Klinik

Kesihatan

3 Lorazepam 1mg

Tablet LP A/KK


10 tablet Stok Penimbal Hospital &

Klinik Kesihatan

4 Methadone 5mg/ml

Syrup Kontrak Pusat

A/KK 1-3 bulan

penggunaan 5 botol Stok Penimbal

Hospital & Klinik

Kesihatan

* Tertakluk kepada perubahan **Berdasarkan keperluan: Pusat pemindahan dengan bilangan mangsa banjir tidak melebihi 500 orang


Rajah 1: Contoh Kit Bencana Farmasi ResQMedTrolley – Inisiatif Pejabat Kesihatan Daerah (PKD) Kemaman, Terengganu

Kit Banjir – Inisiatif PKD Marang, Terengganu


Beg (Knapsack) – Inisiatif Hospital Kuala Krai, Kelantan

Set Ubat Banjir – Inisiatif Hospital Tanah Merah, Kelantan

Kit Pasukan Perubatan – Inisiatif PKD Kuantan, Pahang


Kit Banjir -Inisiatif PKD Pekan, Pahang 5.3 Tindak Balas

Tindakan Semasa Banjir i) Pastikan pasukan perubatan banjir Hospital/ Klinik Kesihatan yang ditetapkan

mengambil kit bencana farmasi farmasi yang telah disediakan oleh farmasi. ii) Pasukan perubatan yang bertugas di pusat pemindahan banjir statik perlu

menyemak kit bencana farmasi farmasi sebelum syif berakhir. Sebarang penambahan ubat perlu dimaklumkan kepada pasukan perubatan yang akan mengambil alih tugas.

iii) Permohonan penambahan stok perlu dihantar sekurang-kurangnya 2 jam sebelum

pasukan bergerak ke pusat pemindahan mangsa banjir. Permohonan penambahan stok ubat perlu disertakan dengan borang pesanan KEW.PS-10/KEW.PS-11 dan kit bencana farmasi . Pesanan melalui telefon hanya untuk kes-kes kritikal/kecemasan dan perlu disusuli dengan borang pesanan KEW.PS-10/KEW.PS-11.

iv) Pasukan bantuan banjir dari daerah luar perlu membawa kit bencana farmasi yang

disediakan oleh farmasi daerah masing-masing. Walau bagaimanapun, sekiranya bekalan tidak mencukupi, penambahan ubat perlu dimaklumkan melalui bilik gerakan banjir hospital/PKD yang terlibat.

v) KPF/PFK perlu menghadiri mesyuarat di bilik gerakan banjir bagi mendapatkan

maklumat berkaitan banjir mengikut ketetapan yang diarahkan oleh Pengarah Hospital/ Pegawai Kesihatan Daerah.

vi) Anggota farmasi perlu mematuhi arahan pegawai atasan/bilik gerakan dari

semasa ke semasa.


Pemantauan di Pusat Pemindahan Banjir

i) Pemantauan hanya dilakukan di pusat pemindahan banjir statik mengikut kemampuan.

ii) Pemantauan dilakukan oleh anggota farmasi yang berdekatan dengan pusat

pemindahan banjir. iii) Anggota farmasi perlu menyemak semua ubat yang terdapat di pusat pemindahan

banjir berkaitan dengan keperluan penyimpanan, tarikh luput dan kuantiti. iv) Sebarang maklumbalas daripada petugas banjir berkaitan masalah bekalan ubat

perlu diambil tindakan dengan kadar segera.

v) Pemantauan perlu dibuat sekurang-kurangnya satu (1) kali untuk setiap pusat pemindahan banjir statik yang dibuka.

Fasiliti Yang Terputus Hubungan Ketika Banjir i) KPF/PFK perlu mengenal pasti fasiliti yang berpotensi untuk dilanda banjir. ii) Maklumkan kepada KPF/PFK dan Bahagian Perkhidmatan Farmasi, Jabatan

Kesihatan Negeri jika terputus hubungan. iii) Pastikan bekalan ubat yang mencukupi sekurang-kurangnya 2 bulan. Jika bekalan

ubat tidak mencukupi, maklumkan kepada KPF/PFK. iv) Ubatan-ubatan perlu dipindahkan ke tempat yang tinggi dan selamat/klinik

kesihatan yang berdekatan. Pastikan susunan ubat-ubatan mudah untuk dicapai. v) Pastikan pintu masuk farmasi sentiasa ditutup bagi mengelakkan kemasukan

makhluk perosak atau berbahaya seperti tikus, ular dan seumpamanya. vi) Pindahkan peralatan elektronik ke kawasan yang lebih tinggi dan selamat bagi

mengelakkan kerosakan/ renjatan elektrik. vii) Padamkan semua suis elektrik dan suis utama di kawasan yang berisiko dinaiki

air.

Pesakit Yang Terputus Hubungan Dengan Klinik Untuk Menyambung Bekalan Ubat Ketika Banjir

i) Maklumkan kepada hospital dan klinik yang berdekatan untuk menerima pesakit

walk-in dari klinik yang dilanda banjir dan memberi bekalan penuh sebulan. ii) Jika preskripsi pesakit hilang, PP yang bertugas di pusat banjir boleh menulis

preskripsi baru tidak melebihi tempoh 1 bulan.


iii) PP yang merawat digalakkan menulis perkataan “mangsa banjir’ di atas preskripsi bagi memudahkan PF di kaunter mengenalpasti dan membekal ubat penuh dan mengelakkan salah faham.

iv) Bagi pesakit yang berada di pusat pemindahan banjir dan ingin menyambung

bekalan ubat susulan hendaklah menyerahkan slip ubat kepada Penolong Pegawai Perubatan (PPP) yang bertugas untuk diambil di klinik berdekatan.

v) PPP yang bertugas tersebut perlu mengambil bekalan ubat tersebut di klinik-klinik

berhampiran. Jika terdapat ubat dalam senarai A/KK atau A* yang tiada di klinik, PPP hendaklah mengambil bekalan ubat tersebut di hospital yang berdekatan PPP hendaklah menyerahkan ubat kepada pesakit beserta dengan slip ubat jika masih ada susulan.

vi) PPP perlu memastikan ubat yang betul diberikan kepada pesakit yang betul.

Anggota Yang Terperangkap Di Kawasan Banjir i) Dapatkan lokasi kediaman serta nombor telefon setiap anggota yang

berkemungkinan besar akan terlibat dengan bencana banjir bagi memudahkan bantuan disalurkan.

ii) Anggota yang terlibat dengan banjir perlu melaporkan diri di mana-mana klinik

atau hospital yang berdekatan dengan kediaman mereka dan memaklumkan kepada penyelia di tempat asal.

iii) Bagi anggota tidak dapat bertugas/ditempatkan di pusat pemindahan banjir perlu

melengkapkan borang Perakuan Tidak Hadir ke pejabat Atas Sebab-Sebab Kecemasan Mengikut Pekeliling Perkhidmatan Bil 1 Tahun 1986.

iv) Anggota perlu mematuhi pekeliling atau arahan dari semasa ke semasa sebagai

penjawat awam. 5.4 Pemulihan

Tindakan Pasca Banjir

i) Kenal pasti kelemahan pengurusan bencana dan langkah-langkah penambahbaikan bagi mengurangkan risiko di masa akan datang.

ii) Bagi fasiliti terlibat banjir, pembersihan & penyusunan semula dilakukan secara bergotong-royong. Rajah 2 menunjukkan aktiviti pembersihan di stor Hospital Kuala Krai, Kelantan semasa banjir besar 2014-2015.

iii) Pasukan perubatan di pusat pemindahan banjir perlu memulangkan kit

bencana farmasi farmasi selepas pusat pemindahan banjir ditutup ke unit farmasi klinik kesihatan berdekatan.


iv) Anggota farmasi yang menerima kit bencana farmasi farmasi perlu memulangkan kit tersebut ke klinik kesihatan yang membekal.

v) Anggota farmasi perlu memeriksa stok ubat yang dipulangkan dan

mengasingkan mengikut jenis dan keadaan fizikal. vi) Ubat-ubat yang telah rosak perlu dilupuskan berdasarkan prosedur pelupusan

sedia ada. vii) Rekod yang telah rosak perlu diuruskan mengikut Garis Panduan

Pengurusan Rekod Akibat Bencana Banjir yang dikeluarkan oleh Pejabat Ketua Setiausaha, KKM bertarikh 12 Januari 2015 atau mana-mana arahan terkini yang berkuat kuasa.

Rajah 2: Aktiviti Pembersihan Selepas Banjir di Hospital Kuala Krai, Kelantan


6 PENGENDALIAN KRISIS DI DALAM FASILITI KETIKA BENCANA

Krisis merupakan gangguan internal yang disebabkan oleh kejadian/peristiwa (bencana) yang terjadi secara tiba-tiba yang dipersepsikan oleh individu/organisasi sebagai ancaman kepada perkhidmatan. Mekanisme dalam menangani krisis dalam fasiliti bagi menjamin kesinambungan perkhidmatan farmasi adalah seperti di Jadual 24.

Jadual 24 : Pelan Tindakan/Kontigensi Mengikut Jenis Krisis

Krisis Kesan/Impak Pelan Tindakan/Kontigensi

Kekurangan Anggota

Menjejaskan perkhidmatan farmasi

Pinjam anggota dari fasiliti KKM yang berdekatan.

Mengambil pekerja sementara.

Dapatkan bantuan sukarelawan peringkat Daerah/Negeri/KKM.

Tangguhkan tugasan yang kurang penting.

Kekurangan Peruntukan

Menjejaskan perkhidmatan farmasi

Memohon peruntukan segera untuk menampung keperluan ketika bencana.

Dapatkan sumber bekalan sementara daripada fasilti berhampiran.

Gangguan Bekalan Ubat-ubatan/Bukan Ubat

Menjejaskan penjagaan kesihatan pesakit.

Menjejaskan perkhidmatan rawatan kesihatan.

Pastikan simpanan ubat pada paras yang optimum mengikut trend penggunaan. - 1 bulan bagi ubat yang dibeli

secara APPL (Syarikat Konsesi)

- 1 hingga 3 bulan bagi ubat yang dibeli secara kontrak pusat dan pembelian tempatan.

Kemas kini nombor telefon syarikat pembekal, fasiliti-fasiliti yang berhampiran serta PF yang menjaga.

Dapatkan bekalan sementara melalui fasiliti berdekatan.

Kenal pasti bekalan/pembekal alternatif yang terdapat di pasaran.

Berbincang dengan PP untuk rawatan alternatif pesakit.

Laporkan masalah bekalan ke Bahagian Perkhidmatan Farmasi, KKM dan Bahagian Perolehan dan Penswastaan,



KKM sekiranya melibatkan produk APPL/Kontrak pusat.

Gangguan Bekalan Elektrik

Kualiti, keselamatan & keberkesanan ubat-ubatan terjejas.

Data pada perisian komputer hilang.

Terputus hubungan komunikasi.

Kenal pasti dan senaraikan ubat-ubatan, peralatan dan unit yang memerlukan sumber tenaga elektrik yang berterusan dan tempoh maksimum boleh bertahan.

Kenal pasti soket elektrik kecemasan (soket merah/kuning).

Pastikan peti sejuk farmaseutikal disambung pada genset.

Sediakan generator sokongan dan diselenggara.

Sediakan cold box dan ice pack mencukupi untuk proses pemindahan.

Sediakan powerbank bagi kegunaan kecemasan.

Pastikan UPS dipasang pada server.

Simpan peralatan yang menggunakan bateri seperti lampu suluh.

Tindakan:

Maklumkan kepada ketua jabatan/ketua unit/syarikat konsesi berkenaan gangguan bekalan elektrik.

Hubungi Tenaga Nasional Berhad di talian 15454.

Catat tarikh dan masa bermulanya gangguan elektrik. Top Loading boleh bertahan selama 72 jam jika tidak dibuka manakala peti sejuk farmaseutikal boleh bertahan selama 8 jam jika tidak dibuka.

Hubungi klinik/hospital yang berdekatan untuk mendapatkan bantuan dan kebenaran menyimpan sementara ubat-ubatan atau pindahkan peti sejuk farmaseutikal ke lokasi yang mempunyai sumber



elektrik.

Pindahkan ubat/vaksin ke dalam cold box dan pastikan thermometer diletakkan bersama untuk memantau suhu sekiranya gangguan bekalan elektrik berlaku untuk jangka masa yang pendek.

Asingkan ubat/vaksin yang diperlukan bagi penggunaan sehari klinik sementara menunggu gangguan bekalan elektrik pulih seperti biasa.

Gangguan Bekalan Air

Gangguan penyediaan ubat- ubatan ekstemporanus.

Gangguan bekalan air minum anggota farmasi.

Masalah sanitasi anggota farmasi.

Kenal pasti sumber air alternatif.

Hubungi Lembaga Air/Jabatan Bekalan Air bagi mendapatkan maklumat bekalan air pulih semula.

Kenal pasti pembekal air minuman botol.

Menyediakan hand washing gel.

Gangguan Bekalan Gas Perubatan

Tidak dapat membekalkan gas perubatan kepada pesakit.

Hubungi pembekal gas perubatan yang dilantik atau pembekal alternatif bila perlu.

Dapatkan gas perubatan dari fasiliti kesihatan yang terdekat.

Gangguan Sistem Komputer

Gangguan terhadap sistem pembekalan ubat dan inventori.

Terima preskripsi yang ditulis secara manual.

Sediakan backup secara berkala untuk melindungi data klinikal dan maklumat pesakit.

Hubungi syarikat atau pegawai teknologi maklumat yang bertanggungjawab untuk memastikan masalah sistem diatasi secepat mungkin.

Kebakaran dalam fasiliti

Pengosongan tempat, kesan jangka panjang.

Pupuk amalan menutup suis bila keluar dari bilik.

Arahan melarang merokok di dalam stor bekalan.

Wujudkan pelan kebakaran.

Pastikan jalan-jalan, laluan-laluan keluar, pintu-pintu dan tangga-tangga keselamatan bebas daripada sebarang halangan dan sentiasa boleh



digunakan oleh anggota untuk menyelamatkan diri.

Pasang penggera kebakaran/ smoke detector.

Kenal pasti tempat pemindahan alternatif untuk simpanan stok.

Sediakan latihan seperti fire drill bagi meningkatkan kesedaran di kalangan anggota farmasi secara berkala.

Latih anggota mengenai cara-cara bertindak menyelamatkan diri semasa berlaku kebakaran.

Sediakan alat pemadam api dan pastikan ia selenggara secara berkala (pastikan tidak luput).

Kenal pasti bahan mudah terbakar dan simpan di ruang penyimpanan suhu yang betul dan selamat.

Pastikan pemeriksaan berkala oleh pihak Bomba & Penyelamat ke atas peralatan pencegah kebakaran dan bangunan.

Pastikan sistem penghawa dingin berfungsi dengan baik dan diselenggara secara berkala.

Hubungi bomba sekiraya berlaku kebakaran.

Wujudkan pelan dan kenal pasti sumber yang diperlukan bagi membolehkan pengosongan dilakukan bila perlu.

Tumpahan Bahan Berbahaya Seperti Sitotoksik

Termasuklah kebakaran, letupan, pelepasan asap toksik dan pencemaran.

Kejadian boleh berlaku pada satu tempat ataupun merebak ke kawasan yang lebih luas, untuk jangka masa

Kenali pengendalian bahan buangan terjadual melalui Peraturan-peraturan Kualti Alam Sekeliling (Buangan Terjadual) 2005: - Jadual ketiga : Pelabelan dan

simbol produk - Jadual Keempat : Buangan

Terjadual dengan potensi ketakserasian

Sediakan latihan bagi meningkatkan kesedaran di



panjang ataupun jangka masa pendek dan boleh berlaku di kawasan penduduk berkepadatan tinggi mahupun rendah.

Tumpahan boleh berlaku semasa pengeluaran, penyimpanan dan penghantaran.

Boleh mengancam nyawa, kesihatan dan persekitaran.

kalangan anggota farmasi.

Senaraikan bahan-bahan yang berisiko/berbahaya yang mampu mengakibatkan kemudaratan.

Sampaikan maklumat penting dan cara pengendalian bahan-bahan yang berisiko/berbahaya dalam bentuk yang ringkas dan mudah difahami di lokasi berisiko.

Latihan dan penekanan terhadap penggunaan PPE yang betul di kalangan anggota farmasi.

Pastikan spill kit disediakan.

Kuarantin kawasan yang terdedah dengan bahan berbahaya.

Hubungi perkhidmatan sokongan hospital untuk tindakan lanjut.

Hubungi bomba dan penyelamat jika perlu.

Kebocoran Gas Kebocoran boleh berlaku di fasiliti bagi paip gas perubatan ataupun saluran paip gas memasak.

Pastikan pemeriksaan berkala oleh perkhidmatan sokongan hospital/pemeriksa yang diiktiraf ke atas saluran paip gas.

Hubungi perkhidmatan sokongan hospital/bomba dan penyelamat (jika perlu) untuk tindakan lanjut sekiranya berlaku kebocoran gas.

Gunakan tabung gas yang portable.


7 PENGURUSAN DAN KOORDINASI UNTUK PENGOPERASIAN KETIKA KRISIS/BENCANA

7.1 Incident Command System

Merupakan kombinasi keperluan sumber manusia, peralatan, fasiliti, prosedur dan pengoperasian komunikasi di dalam struktur organisasi KKM dan Perkhidmatan Farmasi secara khususnya. Struktur ini direka bentuk untuk membantu pengurusan sumber-sumber yang diperlukan semasa krisis/bencana. Ini bagi memastikan penyampaian maklumat yang mudah difahami, tepat pada masanya, telus dan terselaras di semua peringkat sebelum, semasa dan selepas krisis/bencana.

7.2 Polisi Pengoperasian Ketika Krisis/Bencana

Krisis/Bencana Dalaman Ketika krisis dan bencana berlaku dalam fasiliti kesihatan, anggota farmasi yang menjadi saksi kejadian perlu melaporkan kejadian kepada KPF/PFK. KPF/PFK perlu melaporkan kejadian kepada Pengarah Hospital/Pegawai Kesihatan Daerah. Pengaktifan pelan krisis/bencana setempat bergantung kepada pihak pengurusan hospital/klinik kesihatan.

Krisis/Bencana Luaran Apabila berlaku bencana luar dari fasiliti, KPF/PFK perlu mendapatkan maklumat terperinci krisis/Bencana dan memaklumkan kepada anggota farmasi supaya bersiap sedia dalam memberikan perkhidmatan farmasi apabila perlu. Pengaktifan pelan krisis/Bencana adalah bergantung kepada keputusan di peringkat daerah/negeri/KKM. Tahap Pengurusan Bencana Seperti yang ditakrifkan oleh MKN, pengurusan bencana hendaklah dikendalikan berasaskan tiga (3) peringkat pengurusan seperti berikut: i) Pengurusan Bencana Tahap I - Peringkat Daerah ii) Pengurusan Bencana Tahap II - Peringkat Negeri iii) Pengurusan Bencana Tahap III - Peringkat Pusat

Penilaian tahap pengurusan bencana juga bergantung kepada kekompleksan dan magnitud kejadian serta kemampuan dari segi sumber kewangan, tenaga manusia, kepakaran dan kelengkapan peralatan (MKN, 2012).


7.3 Aliran Penyampaian Maklumat dan Rantaian Arahan (Chain of Command)

Dalam Pengurusan Krisis/Bencana Bagi Perkhidmatan Farmasi

Tindak balas di setiap peringkat pengurusan bencana adalah mengikut tahap-tahap yang dinyatakan melalui mekanisme seperti di Rajah 3 berikut:

Rajah 3 : Carta Alir Penyampaian Maklumat dan Rantaian Arahan Ketika Krisis/Bencana

YB Menteri Kesihatan

Ketua Setiausaha/

Ketua Pengarah

Kesihatan

Pengarah Kanan

Perkhidmatan Farmasi

(PKPF)

*Pengarah Amalan

dan Perkembangan

Farmasi (P(A&P))

*Timbalan Pengarah

Kesihatan Negeri

(Farmasi) (TPKN(F))

Pengarah Kesihatan

Negeri

*KPF/PFK

Pegawai Farmasi/

Penolong Pegawai

Farmasi

Pengarah Hospital/

Pegawai Kesihatan

Daerah

Pengarah Kawalan

Penyakit, KKM

Timbalan Ketua

Pengarah kesihatan

(Kesihatan Awam)

Maklumat dari Sumber

Lain

Pengurusan

Bencana Tahap I

Pengurusan

Bencana Tahap II

Pengurusan

Bencana Tahap III

Aliran Maklumat

Rantaian Arahan

* Boleh melantik pegawai perantara untuk menyalur maklumat dan menyelaras aktiviti yang berkaitan pengurusan krisis dan bencana di setiap peringkat.


7.4 Carta Alir Pengoperasian Ketika Krisis/Bencana Di Peringkat Daerah/Negeri/Pusat Ketika krisis/bencana, proses pengoperasian di pelbagai peringkat pengurusan bencana dan kedudukan ahli jawatankuasa yang mewakili perkhidmatan farmasi adalah seperti di Rajah 4.

Rajah 4: Carta Alir Pengoperasian Ketika Krisis/ Bencana

JawatankuasaTeknikal

Pengurusan Bencana

KKM

Ahli: P(A&P)

Jawatankuasa

Pengurusan Bencana

Jabatan Kesihatan

Negeri

Ahli: TPKN(F)

Jawatankuasa

Pengurusan Bencana

Pejabat Kesihatan

Daerah

Ahli: KPF/PFK

Bilik Gerakan

CPRC Negeri

CPRC KKM Wabak Penyakit

Kemalangan

Industri dan Kimia

Kemalangan

Besar

Bencana Alam

Technical

Working Group

Jawatankuasa

Pengurusan Tertinggi

KKM untuk Pengurusan

Bencana

Ahli : PKPF

7.5 Komponen Dalam Pengurusan Krisis/Bencana Bagi Perkhidmatan

Farmasi Di Peringkat Daerah/Negeri/Pusat

Secara amnya, pengurusan krisis/bencana untuk semua peringkat perkhidmatan farmasi melibatkan 3 komponen penting seperti yang ditunjukkan di Rajah 5.


Rajah 5: Komponen Dalam Pengurusan Krisis/Bencana Bagi Perkhidmatan

Farmasi

Incident

Commander

(Farmasi)

Pengoperasian LogistikPerancangan

Incident Commander (Farmasi) Melaporkan kepada KPF/PFK/Pegawai Kesihatan Daerah/Pengarah Hospital/Timbalan Pengarah Kesihatan Negeri/Pengarah Kanan Perkhidmatan Farmasi. Tugas dan tanggungjawab bagi setiap komponen yang terlibat ditunjukkan seperti di Jadual 25.

Jadual 25: Tugas dan Tanggungjawab Komponen Dalam Pengurusan Krisis/Bencana Bagi Perkhidmatan Farmasi

No. Komponen Tanggungjawab

1 Perancangan

Objektif: Menyelaras maklumat dan mengatur pergerakan sumber-sumber yang berkaitan farmasi dan memberi arahan tindakan kecemasan dan operasi diperingkat unit/jabatan/perkhidmatan farmasi. Memastikan penyebaran maklumat yang kritikal, mengedarkan pelan tindakan insiden serta mengukur dan menilai pelaksanaan pelan di peringkat farmasi. Tindakan:

Mengaktifkan respons di peringkat unit/jabatan/ perkhidmatan farmasi.

Mengadakan taklimat ringkas kepada anggota farmasi.



Membekukan cuti bagi unit/seksyen kritikal. Mengaturkan dan mengarahkan pergerakan

sumber-sumber yang diperlukan untuk operasi kecemasan di peringkat masing-masing.

Memastikan semua kejadian dan tindakan didokumentasikan.

Memastikan perkongsian maklumat-maklumat penting yang berkaitan krisis/bencana telah diwujudkan dengan bahagian yang berkaitan.

Menjadualkan taklimat harian untuk melaporkan status dan pelan tindakan harian yang terkini.

Memantau status dan tanda-tanda tekanan (stress) anggota farmasi.

Mewujudkan mekanisma koordinasi di peringkat setempat.

Mengumumkan kepada seluruh anggota farmasi sekiranya bencana telah berakhir.

Merancang penempatan semula anggota bertugas selepas krisis/bencana.

Merancang dan mengkoordinasi aktiviti pemulihan dan kelangsungan perkhidmatan farmasi.

Merancang aktiviti latihan merangkumi aspek pencegahan, pengurangan kerosakan, kesiapsiagaan, respons dan koordinasi berhubung krisis dan bencana.

2 Pengoperasian

Objektif: Mengaktifkan dan mengkoordinasikan mana-mana unit/bahagian yang diperlukan untuk mencapai sasaran pelan tindakan insiden yang ditetapkan untuk perkhidmatan farmasi. Tindakan:

Mengarahkan persediaan unit untuk pelan operasi. Menyelaras pergerakan anggota mengikut

kepakaran bidang masing-masing. Menyelaras pergerakan anggota apabila berlaku

kecemasan. Memantau status dan tanda-tanda tekanan (stress)

anggota farmasi. Menyediakan jadual rehat dan penggantian anggota

semasa pengoperasian.



3 Logistik

Objektif: Menyedia dan menyelaras bantuan sokongan untuk aktiviti pengoperasian seperti peralatan, bekalan dan pengangkutan bagi perkhidmatan farmasi. Tindakan:

Menguruskan aktiviti berkaitan logistik pembekalan ubat dan bukan ubat.

Memastikan aktiviti pengurusan perolehan dan kewangan diuruskan dengan cekap dan mengikut masa yang diperlukan.

Memastikan peruntukan mencukupi untuk menampung kos pengoperasian dan kos pembekalan.

Memastikan stok bekalan ubat/bukan ubat berada pada tahap yang optima.

Memastikan perbelanjaan semasa darurat diuruskan dan didokumentasikan mengikut tatacara perolehan semasa.

Melaporkan kos hapus kira dan pelupusan.

7.6 Senarai Tugas Pegawai Farmasi Di Pusat Koordinasi

i) Menghadiri mesyuarat harian Bilik Gerakan atau di Crisis Preparedness Response Centre (CPRC) sebagai wakil perkhidmatan farmasi untuk melaporkan perkembangan aktiviti semasa krisis dan bencana secara harian diperingkat daerah/negeri/pusat.

ii) Membuat laporan aktiviti harian dan mendokumentasikan arahan yang

diterima dari semasa ke semasa seperti di Lampiran 10.2.

iii) Memastikan arahan yang diterima dimaklumkan ke peringkat seterusnya untuk tindakan selanjutnya.

iv) Menyelaras aktiviti pembekalan ubat dan bukan ubat di peringkat

pengurusan bencana.

7.7 Sistem Komunikasi

i) Talian telefon perlu disediakan untuk memudahkan panggilan keluar dan

masuk. Satu talian rasmi perlu disediakan beserta anggota yang ditugaskan khas untuk menerima arahan daripada pusat koordinasi ketika krisis/bencana.


ii) Mesin fax perlu disediakan untuk memudahkan urusan penghantaran dan penerimaan dokumen.

iii) Komputer menggunakan Local Area Network disediakan bagi memudahkan komunikasi dan hebahan maklumat dalaman kepada anggota yang bertugas.

iv) Di dalam situasi kegagalan sistem komunikasi, runners akan digunakan untuk menyebarkan maklumat.

v) Semua fasilti perlu menyediakan dan mengemaskini nama dan nombor telefon anggota/organisasi yang penting untuk dihubungi ketika krisis dan bencana seperti pada Lampiran 10.3 – 10.11.

vi) Kepelbagaian medium komunikasi yang boleh digunakan adalah seperti di Jadual 26.

Jadual 26: Medium Komunikasi Ketika Krisis/Bencana - Kelebihan dan

Cabaran

BIL MEDIUM KOMUNIKASI

KELEBIHAN CABARAN

1 Radio dan Televisyen

Mudah disebarkan

Sebaran meluas

Memerlukan masa untuk menerima amaran

Penggunaan yang terhad pada waktu malam

2 Telefon (Talian Tetap dan mobile)

Mesej dihantar dengan cepat

Kesahihan maklumat

Maklumat tidak diterima sekiranya tidak menggunakan telefon/ telefon tidak aktif

Kesesakan talian

3 SMS/Whatsapp Cepat

Maklumat boleh disampaikan kepada kumpulan serentak

Kesesakan talian

Maklumat tidak diterima sekiranya tidak menggunakan telefon/ telefon tidak aktif

Masalah penggunaan bahasa SMS text

4 E-mel Cepat dan mudah digunakan

Jimat kos

Maklumat boleh disampaikan

Masalah talian (tidak semua lokasi ada akses kepada internet)

Penghantaran virus melalui e-mel.


BIL MEDIUM KOMUNIKASI

KELEBIHAN CABARAN

kepada kumpulan serentak

5 Faks Kos Tidak semua lokasi ada mesin faks

Kesesakan talian

Tiada kertas

Mesin rosak

Memerlukan talian telefon tetap

6 Media Sosial (Facebook, Twitter, Instagram dll)

Mudah disebarkan

Sebaran meluas

Respons cepat

Viral

Menimbulkan suasana panik

Maklumat kurang tepat atau dimanipulasikan

7 Broad band technology/ Internet

Mudah disebarkan

Sebaran meluas

Serangan siber

8 Government Integrated Radio Network (GIRN)

Mudah disebarkan

Sebaran meluas

Autonomi jabatan

Masih ada kawasan yang tidak diliputi

9 Walkie-talkie Tidak memerlukan kepakaran untuk menggunakan alat ini

Kos rendah

Kesesakan talian kerana saluran digunakan oleh beberapa user

Jarak terhad (dalam radius tertentu)

Kuasa rendah berbanding radio satelit

7.8 Sistem Informasi

i) Jabatan/Unit Farmasi dilarang memberi maklumat seperti nama pegawai, alamat dan nombor telefon mana-mana anggota yang ditugaskan kepada pihak luar. Sebarang maklumat aktiviti dan kejadian juga tidak boleh dilaporkan kepada pihak media.

ii) Tidak boleh mengemukakan sebarang penyataan yang melibatkan polisi

dan perkara-perkara yang boleh menimbulkan isu/kontroversi. Sebarang pertanyaan melibatkan polisi atau isu kontroversi perlu dirujuk kepada Pengarah Hospital/Pegawai Kesihatan Daerah/Jabatan Kesihatan Negeri/KKM.


8 PENGURUSAN BEKALAN UBAT KETIKA KRISIS/BENCANA 8.1 Pengurusan Rekod Ubat Pesakit

i) Rekod ubat-ubatan pesakit kronik perlu dikemas kini dalam bentuk yang mudah dibawa oleh pesakit.

ii) Rekod ubat-ubatan perlu disediakan dalam dua salinan untuk simpanan

pesakit dan simpanan jabatan farmasi. iii) Sekiranya rekod ubat-ubatan tiada, anggota farmasi perlu membantu

pegawai perubatan untuk mengenalpasti ubat-ubatan pesakit berdasarkan ubat yang dibawa atau album ubat.

iv) Prosedur pengurusan rekod ubat pesakit sebelum, semasa dan selepas

bencana adalah seperti di Jadual 27.

Jadual 27: Prosedur Pengurusan Rekod Ubat Pesakit Sebelum, Semasa dan Selepas Bencana

Bil Tindakan Tanggungjawab

Sebelum Bencana

1 Kemas kini rekod ubat-ubatan pesakit dan kemukakan salinan dalam bentuk yang mudah dibawa (contoh seperti kad bersaiz kad pengenalan) untuk simpanan pesakit. Maklumat yang perlu ada di dalam rekod ubat-ubatan adalah:

Nama dan nombor kad pengenalan pesakit

Diagnosis

Senarai ubat beserta regimen dos

Nama fasiliti yang mengeluarkan rekod ubat-ubatan tersebut

PF/PPF

2 Maklumkan pesakit supaya membawa ubat dan salinan rekod ubat-ubatan ke pusat pemindahan sewaktu bencana sekiranya terlibat. Makluman dibuat melalui edaran risalah, memo di papan kenyataan farmasi, hebahan media atau secara lisan.

PF/PPF

Semasa Bencana

3 Rujuk rekod ubat-ubatan pesakit untuk mendapatkan senarai terkini ubat-ubatan pesakit beserta regimen dos sebelum rawatan diberikan.

Pasukan perubatan

4 Kembalikan preskripsi untuk simpanan jabatan farmasi.

Pasukan perubatan



5 Rekodkan maklumat pembekalan ubat berdasarkan kad rawatan pesakit bagi kes-kes di mana preskripsi tidak dapat dikeluarkan.

PF/PPF yang bertugas

bersama pasukan perubatan

6 Rekodkan maklumat penggunaan ubat seperti jumlah pesakit/preskripsi/item.

PF/PPF yang bertugas

bersama pasukan perubatan

Selepas Bencana

7 Kumpulkan statistik penggunaan ubat dan jumlah pesakit sewaktu bencana untuk analisa dan penyediaan laporan.

PF


8.2 Pembungkusan, Penyimpanan, Pelabelan & Pengagihan Bekalan Ubat ke Pusat Bencana

i) Pastikan senarai standard ubat disediakan oleh setiap fasiliti. ii) Pembungkusan ubat perlu dibuat dalam bungkusan yang sesuai mengikut

jenis dan kuantiti yang sedia untuk didispen (ready to dispense pack) iii) Setiap bungkusan ubat untuk pengagihan ke pusat bencana perlu dilabel

dengan maklumat berikut:

Nama ubat dan kekuatan

Kuantiti iv) Rekod setiap pengagihan bekalan ubat ke pusat bencana. v) Penyimpanan ubat perlu mengikut kategori ubat untuk mengelakkan

kesilapan pengubatan dan memastikan kandungan ubat tidak rosak atau tercemar.

vi) Tatacara pengurusan item rangkaian sejuk perlu dipatuhi bagi ubat-ubatan

yang berkaitan. vii) Prosedur pembungkusan, penyimpanan, pelabelan & pengagihan ubat ke

pusat bencana adalah seperti di Jadual 28.

Jadual 28: Prosedur Pembungkusan, Penyimpanan, Pelabelan & Pengagihan Ubat ke Pusat Bencana


Sebelum Bencana

1 Sediakan ubat berdasarkan senarai standard ubat kit bencana farmasi. Pastikan ubat:

Disediakan dalam bentuk yang sedia didispen (ready to dispense pack)

Dilabel dengan nama bahan aktif, kekuatan dan kuantiti.

Disimpan di dalam bekas yang bersesuaian (kit bencana farmasi) beserta dengan senarai ubat yang berkenaan supaya mudah dibawa.

PF/PPF

2 Labelkan setiap set kit bencana farmasi yang disediakan dengan nama fasiliti dan nombor siri kit.

PF/PPF

3 Sediakan jumlah set berdasarkan bilangan pusat pemindahan yang dijangkakan.

PF/PPF



Semasa Bencana

4 Bekalkan set ubat-ubatan berdasarkan permintaan pusat gerakan bencana dan rekodkan pergerakan kit bencana farmasi.

PF/PPF

5 Semak kit bencana farmasi sebelum syif berakhir di pusat pemindahan bencana statik. Sebarang penambahan ubat perlu dimaklumkan kepada pasukan perubatan yang akan mengambil alih tugas.

Pasukan perubatan

6 Buat pesanan ubat tambahan yang diperlukan dengan menggunakan borang KEW.PS-10/KEW.PS-11 dan sertakan bersama kit bencana farmasi.

Permohonan penambahan stok perlu dihantar sekurang-kurangnya 2 jam sebelum pasukan bergerak ke pusat pemindahan mangsa bencana.

Pesanan melalui telefon hanya untuk kes-kes kritikal/kecemasan dan perlu disusuli dengan borang pesanan KEW.PS-10/KEW.PS-11.

Pasukan perubatan

7 Semak dan lengkapkan semula kit yang dipulangkan ke fasiliti mengikut senarai dan kuantiti yang ditetapkan.

PF/PPF

8 Selia kit bencana farmasi yang dibekalkan ke pusat pemindahan mangsa bencana.

PF/PPF yang bertugas bersama pasukan

perubatan

Selepas Bencana

9 Kembalikan kit bencana farmasi selepas pusat pemindahan ditutup ke fasiliti kesihatan yang berdekatan.

Pasukan perubatan

10 Terima kit bencana farmasi dan pulangkan kit tersebut ke fasiliti kesihatan yang membekal.

PF/PPF

11 Periksa stok ubat yang dipulangkan dan asingkan mengikut jenis dan keadaan fizikal produk.

PF/PPF

12 Lupuskan ubat-ubat yang telah rosak atau yang tidak terdapat dalam FUKKM mengikut prosedur pelupusan sedia ada.

PF/PPF


8.3 Pembekalan Dadah Berbahaya/Psikotropik

i) Pembekalan ubat dadah berbahaya/psikotropik cuma perlu dilakukan sekiranya terdapat permintaan oleh pasukan perubatan yang bertugas.

ii) Pembekalan bahan psikotropik cuma boleh dilakukan oleh anggota yang

dibenarkan mengikut Peraturan Bahan Psikotropik 1989. iii) Segala urusan penyimpanan, pelabelan, pengangkutan, pendispensan dan

rekod perlu mengikut Peraturan Bahan Psikotropik 1989. iv) Senarai dan kuantiti bahan psikotropik yang dibawa hendaklah pada kadar

minima yang diperlukan. v) Prosedur pembekalan dadah berbahaya/psikotropik sebelum, semasa dan

selepas bencana adalah seperti di Jadual 29.

Jadual 29: Prosedur Pembekalan Dadah Berbahaya/Psikotropik Sebelum, Semasa dan Selepas Bencana


Sebelum Bencana

1 Senaraikan bahan psikotropik dan kuantiti yang diperlukan.

PF/PPF

2 Sediakan peti/beg berkunci yang mudah dibawa ke kawasan bencana.

PF/PPF

Semasa Bencana

3 Sediakan bahan psikotropik yang disimpan di dalam peti berkunci. Pastikan bahan psikotropik hanya dibawa oleh PP/PF/Pegawai yang diberi kuasa.

PF

4 Rekodkan pergerakan peti dan kunci bahan psikotropik di dalam buku rekod pergerakan peti bahan psikotropik.

PF

5 Rekodkan pembekalan bahan psikotropik di dalam Buku Rekod Bahan Psikotropik. Pastikan pembekalan bahan psikotropik hanya dilakukan dengan preskripsi yang sah.

PP/PF/Pegawai yang diberi

kuasa

6 Semak silang rekod pembekalan bahan psikotropik dan baki stok fizikal sebelum dikembalikan ke jabatan/unit farmasi.

PP/PF/Pegawai yang diberi

kuasa

Selepas Bencana

7 Terima peti bahan psikotropik beserta preskripsi. Pastikan semua peti beserta kunci dipulangkan ke farmasi.

PF



8 Semak silang rekod bahan psikotropik, preskripsi dan kuantiti bahan psikotropik yang dipulangkan.

PF

9 Sahkan baki kuantiti yang diterima dengan menurunkan tandatangan pada rekod bahan psikotropik.

PF

10 Siasat sebarang kehilangan bahan psikotropik dan laporkan mengikut Peraturan Bahan Psikotropik 1989 dan 1PP.

KPF/PFK


8.4 Pengurusan Pesakit Methadone

i) Semua garis panduan pendispensan methadone sedia ada seperti garis panduan dos tertinggal, pembekalan Dos Bawa Balik (DBB) dan lain-lain yang berkaitan perlu dipatuhi.

ii) Pendispensan/administrasi methadone hendaklah dilakukan oleh PF/PPF

yang diiktiraf. iii) Semua pendispensan methadone hendaklah berdasarkan preskripsi yang

telah diprekrib oleh PP/Pakar Perubatan.

iv) Klinik yang mempunyai perkhidmatan rawatan methadone perlu menerima pesakit methadone walk in jika berlaku bencana. PF perlu menghubungi fasiliti methadone asal pesakit untuk pengesahan identiti pesakit, dos dipreskrib, dos terakhir dan tempoh bekalan dipreskrib.

v) Bagi kes pesakit methadone yang tidak dapat disahkan maklumat rawatan

methadone terkini, pemberian dos methadone yang selamat (20mg OD) adalah dicadangkan. Namun begitu, PP boleh memberikan dos methadone yang lain jika dirasakan bersesuaian berdasarkan penilaian klinikal pegawai tersebut.

vi) Bagi kes pesakit yang dapat disahkan maklumat rawatan methadone

terkini, pemberian dos terkini methadone adalah boleh diteruskan. Walaupun begitu, penilaian berkaitan dos tertinggal (missed dose) perlu dilakukan sebelum dos terkini methadone tersebut diteruskan.

vii) Dos methadone dalam bentuk pre-prepared dibawa bersama oleh anggota

farmasi atau petugas yang diberi kuasa untuk didispen kepada pesakit. viii) Pemberian DBB boleh diberikan sehingga tempoh maksimum 1 Direct

Observed Therapy (DOT) dan 6 DBB. ix) Pemberian methadone kepada pesakit yang tidak berdaftar dengan fasiliti

methadone KKM dan yang terputus hubungan hanya boleh diberi secara DOT sahaja dengan dos yang dipreskrib selepas dirujuk kepada PP.

x) PF/PPF hendaklah memberikan maklumat penyimpanan DBB methadone

semasa bencana.

xi) Prosedur pengurusan pesakit methadone sebelum, semasa dan selepas bencana seperti di Jadual 30.


Jadual 30: Prosedur Pengurusan Pesakit Methadone Sebelum, Semasa dan Selepas Bencana


Sebelum Bencana

1 Kenal pasti pesakit methadone yang mungkin terlibat dengan bencana. Maklumkan fasiliti methadone yang berdekatan.

PF

2 Maklumkan setiap pesakit methadone beberapa maklumat penting seperti nombor telefon klinik. Pesakit juga perlu dipastikan memiliki kad identifikasi pesakit untuk memudahkan urusan rawatan sewaktu bencana.

PF

3 Maklumkan kepada pesakit methadone lokasi pendispensan methadone sekiranya bencana berlaku (klinik statik atau klinik bergerak).

PF

Semasa Bencana (Kes yang dirujuk/walk-in ke fasiliti kesihatan)

4 Rancang penyimpanan stok methadone bagi persediaan kes-kes yang tidak dikenal pasti.

PF

5 Terima makluman pesakit methadone terlibat bencana.

6 Dapatkan maklumat pesakit yang terlibat seperti nama penuh, no kad pengenalan, pusat rawatan, lokasi pesakit semasa bencana, no telefon pesakit semasa bencana, nama dan no hubungan dengan individu kedua semasa bencana (digalakkan ahli keluarga).

PF/PPF

7 Dapatkan maklumat rawatan pesakit daripada fasiliti asal pesakit yang terlibat.

PF fasiliti yang dirujuk

8 Berdasarkan maklumat yang diperolehi, bincangkan rekomendasi dos yang bersesuaian dengan pesakit bersama PP.


9 Preskrib ubat methadone pada preskripsi methadone. Sekiranya preskripsi methadone tidak dapat diperolehi, preskripsi ubat pesakit luar boleh digunakan. Catat nota “Mangsa Bencana” di atas preskripsi.

PP fasiliti yang dirujuk

10 Sediakan pelan pembekalan dos methadone kepada pesakit. Bagi pesakit yang dipreskrib menggunakan preskripsi ubat pesakit luar, sediakan carta pengubatan methadone yang bersesuaian bagi merekod tarikh, cara bekalan (DOT/DBB), dos dibekalkan dan tandatangan anggota yang




mendispens.

11 Berikan methadone secara Direct Observed Therapy (DOT). Pemberian Dos Bawa Balik (DBB) adalah bergantung kepada arahan fasiliti methadone asal pesakit atau hasil perbincangan bersama PP (maksimum 1 DOT dan 6 DBB).


12 Sediakan dos pre-prepared bagi tempoh yang bersesuaian kepada pesakit yang telah dikenal pasti.


13 Kemas kini buku daftar preskripsi dan stok methadone.


Semasa Bencana (Kes di klinik statik atau bergerak)

14 Hadir ke lokasi pesakit untuk tujuan pendosan methadone.

PF/PPF

15 Bagi pesakit telah dikenal pasti, doskan methadone secara DOT dan pemberian DBB kepada pesakit. Maklumkan pesakit tentang penyimpanan DBB semasa bencana.

PF/PPF

16 Bagi pesakit tidak dikenal pasti, bincang dengan PP dalam pasukan perubatan untuk kebenaran mendispens methadone. Pendosan hanya akan dilakukan secara DOT sahaja pada hari tersebut menggunapakai stok persediaan yang dibawa. Jika berlaku keraguan, dos selamat boleh dibekalkan dahulu (20mg OD) atas kebenaran PP.

PF/PPF

17 Kemas kini maklumat pada preskripsi/carta pengubatan pesakit methadone.

PF/PPF

18 Maklumkan nombor untuk dihubungi kepada pesakit bagi memudahkan komunikasi pertukaran lokasi semasa bencana jika perlu.

PF/PPF

Selepas Bencana

19 Maklumkan fasiliti methadone asal akan status pendispensan pesakit semasa bencana di klinik statik/bergerak.

PF yang bertugas bersama pasukan

perubatan

20 Simpan preskripsi methadone asal di fasiliti yang membekalkan methadone sewaktu bencana sebagai bukti pendispensan telah dilakukan. Satu salinan hendaklah diberikan kepada fasiliti methadone asal pesakit.


21 Dapatkan pengesahan status pendispensan pesakit daripada pasukan perubatan sekiranya tidak dimaklumkan. Teruskan pendispensan methadone kepada pesakit seperti biasa.

PF fasiliti methadone asal


8.5 Pengurusan Bekalan Pesakit Kronik

i) Semua fasiliti farmasi perlu menerima pesakit walk-in untuk bekalan ubat susulan ketika krisis atau bencana.

ii) Ubat perlu dibekalkan kepada pesakit mengikut keperluan semasa sewaktu

bencana untuk tempoh sebulan atau sehingga tarikh temujanji dengan doktor berikutnya (yang mana lebih awal).

iii) Pengurusan pengubatan pesakit ini perlu dipermudahkan dengan

menggunakan sumber maklumat yang ada secara individu. iv) Pesakit yang berada di pusat pemindahan bencana yang memerlukan

bekalan ubat susulan hendaklah menyerahkan preskripsi kepada pasukan perubatan yang bertugas. Bekalan ubat boleh diambil di klinik kesihatan berdekatan. Jika ubat tersebut tiada di klinik, anggota farmasi perlu mendapatkan bekalan daripada hospital atau klinik kesihatan lain.

v) Jika preskripsi pesakit hilang, PP yang bertugas di pusat bencana boleh

menulis preskripsi baru tidak melebihi tempoh sebulan. PP yang merawat digalakkan menulis perkataan “Mangsa Bencana” di atas preskripsi bagi memudahkan urusan pembekalan ubat kepada pesakit.

vi) Prosedur pengurusan bekalan pesakit kronik seperti di Jadual 31.

Jadual 31 : Prosedur Pengurusan Bekalan Pesakit Kronik Sebelum, Semasa dan Selepas Bencana


Sebelum Bencana

1 Pesakit perlu dimaklumkan untuk sentiasa membawa ubat dan preskripsi ke pusat pemindahan sekiranya berlaku bencana. Makluman boleh dibuat melalui edaran risalah, memo di papan kenyataan farmasi atau secara lisan kepada pesakit.

PF/PPF

2 Semak stok ubat-ubatan bagi memastikan stok ubat-ubatan disimpan pada kadar yang optimum.

PF/PPF

3 Sediakan album ubat-ubatan bagi memudahkan identifikasi ubat-ubatan pesakit ketika bencana. Contoh album ubat seperti di Rajah 6.

PF/PPF

Semasa Bencana

4 Bekalkan ubat mengikut preskripsi yang dibawa oleh pesakit.

PF/PPF

5 Sekiranya pesakit tidak membawa preskripsi, rujuk pesakit kepada PP bagi memastikan rawatan yang

PF/PPF



sama dapat diteruskan.

6 Bantu PP dalam mengenalpasti regimen ubat pesakit dengan cara identifikasi ubat-ubatan pesakit dengan menggunakan album ubat dan temuduga pesakit bagi mendapatkan sejarah pengubatan pesakit.

PF

7 Sekiranya maklumat tersebut masih tidak dapat diperolehi, lakukan penilaian klinikal pesakit dan berikan rawatan berdasarkan regimen yang sesuai mengikut senarai ubat yang tersedia. Pesakit perlu diberikan preskripsi yang baru untuk bekalan tidak melebihi tempoh sebulan.

PP

8 Tulis nota “Mangsa Bencana” di atas preskripsi tersebut bagi mengelakkan kekeliruan.

PP

9 Beri kaunseling ubatan yang jelas kepada pesakit bagi mengelakkan kekeliruan sekiranya terdapat perbezaan regimen ubat sewaktu bencana.

PF/PPF

Selepas Bencana

10 Maklumkan pesakit untuk mendapat rawatan susulan di fasiliti asal atau yang berdekatan dengan tempat tinggal.

PF/PPF

Rajah 6 : Album Ubat Inisiatif PKD Bachok, Kelantan Inisiatif Hospital Tanah Merah, Kelantan


8.6 Pengurusan Vaksin i) Vaksin yang diperlukan dalam menangani kejadian bencana perlu dikenal

pasti dan disimpan mencukupi (Contoh: Anti-tetanus dan vaksin tifoid untuk bencana banjir).

ii) Pengendalian vaksin perlu mematuhi pengurusan item rangkaian sejuk.

iii) Prosedur pengurusan vaksinasi seperti di Jadual 32.

Jadual 32 : Prosedur Pengurusan Vaksin Sebelum, Semasa dan Selepas Bencana


Sebelum Bencana

1 Semak kedudukan stok vaksin yang berkenaan dan pastikan ia disimpan dalam kuantiti yang mencukupi mengikut keperluan setempat kawasan bencana.

PF/PPF

2 Kenal pasti lokasi simpanan vaksin yang strategik bagi mengelakkan kerosakan vaksin sekiranya berlaku krisis atau bencana di dalam fasiliti.

PF/PPF

3 Sediakan peralatan yang sesuai untuk pengurusan rangkaian sejuk seperti cold box, ice pack, termometer dan lain-lain bagi pembekalan vaksin ke tempat pemindahan bencana.

PF/PPF

Semasa Bencana

4 Kenal pasti bilangan pesakit dan petugas bencana yang memerlukan vaksinasi berdasarkan arahan semasa kementerian/negeri/jabatan.

PF/Jururawat

5 Semak kedudukan stok vaksin yang berkenaan dan pastikan stok vaksin mencukupi mengikut keperluan.

PF/PPF/ Jururawat

6 Terima pesanan vaksin menggunakan borang KEW. PS-10/KEW. PS-11. Vaksin hanya dibekalkan apabila diperlukan oleh pasukan perubatan sewaktu bencana sahaja.

PF/PPF

7 Rekodkan stok vaksin yang dibekalkan. PF/PPF

8 Pantau suhu penyimpanan vaksin di lapangan. Pasukan perubatan

Selepas Bencana

9 Kembalikan baki vaksin yang tidak habis digunakan ke unit farmasi yang membekal atau berdekatan.

Pasukan perubatan

10 Maklumkan penerimaan stok vaksin dan uruskan PF/PPF



pemulangan vaksin ke klinik kesihatan yang membekal sekiranya perlu.

11 Periksa stok vaksin yang dipulangkan. Simpan stok yang masih boleh digunakan dan dilabelkan ‘Guna Dahulu’ untuk membezakan stok yang telah dikeluarkan daripada simpanan stok di fasiliti.

PF/PPF

12 Lupuskan vaksin yang telah rosak berdasarkan prosedur pelupusan sedia ada.

PF/PPF


8.7 Pembelian Darurat

i) Pembelian darurat bermaksud pembelian yang perlu dibuat segera atau serta merta di mana kelewatan perolehan akan memudaratkan dan menjejas perkhidmatan dan kepentingan awam.

ii) Dalam hal demikian pembelian hendaklah dihadkan kepada kuantiti barang

yang mencukupi untuk menampung keperluan darurat yang berkenaan. iii) Laporan keperluan pembelian darurat hendaklah dikemukakan kepada

Pegawai Pengawal dalam tempoh satu (1) bulan dari tarikh pembelian untuk dihantar kepada Ketua Setiausaha Perbendaharaan atau Pegawai Kewangan Negeri untuk tujuan penyiasatan dan audit.

iv) Prosedur pembelian darurat seperti di Jadual 33.

Jadual 33 : Prosedur Pembelian Darurat Semasa Bencana


1 Kenal pasti item dan kuantiti yang diperlukan dengan segera. Semak bekalan alternatif sedia ada yang boleh digunakan untuk menampung keperluan mendesak.

PF

2 Hubungi fasiliti kesihatan lain untuk mendapatkan bantuan stok yang diperlukan.

PF

3 Dapatkan kebenaran ketua jabatan untuk membuat pembelian darurat sekiranya tiada pilihan dan stok yang diperolehi tidak mencukupi untuk menampung keperluan ketika bencana.

KPF/PFK

4 Hubungi pembekal untuk dapatkan sebut harga dan maklumat seperti ketersediaan stok dan tempoh serahan produk.

PF

3 Semak harga tawaran yang dikemukakan pembekal. Buat pesanan melalui sistem e-Perolehan atau sebarang medium komunikasi yang boleh digunakan sewaktu bencana. Maklumkan lokasi penghantaran stok.

KPF/PFK

4 Kemukakan laporan pembelian darurat kepada Pegawai Pengawal dalam tempoh satu (1) bulan dari tarikh pembelian selepas bekalan diterima melalui ketua jabatan.

KPF/PFK


8.8 Pengurusan Gangguan Bekalan Ubat/Bukan Ubat

Pengurusan masalah/gangguan bekalan ubat atau bukan ubat seperti di Jadual 34.

Jadual 34 : Pengurusan Gangguan Bekalan Ubat/Bukan Ubat Sebelum dan Semasa Bencana


Sebelum Bencana

1 Dapatkan senarai ubat dan bukan ubat terkini beserta syarikat pembekal yang boleh membekalkan item berkenaan.

PF

2 Kemas kini nombor telefon syarikat pembekal, fasiliti-fasiliti yang berhampiran serta PF yang menjaga.

PF

Semasa Bencana

3 Maklumkan sebarang gangguan bekalan ubat/ bukan ubat kepada KPF/PFK.

PF

4 Pinjam stok bekalan item yang mengalami gangguan dari fasiliti berhampiran sebagai langkah menangani krisis bekalan dalam jangka masa pendek.

PF/PPF

5 Buat pesanan kepada pembekal atau mohon bantuan fasiliti terdekat untuk membuat pesanan sekiranya mempunyai masalah perhubungan.

PF

6 Maklumkan kepada syarikat pembekal tentang status semasa fasiliti yang terputus hubungan di daerah yang terlibat.

KPF/PFK

7 Maklumkan lokasi alternatif kepada syarikat pembekal untuk penghantaran bekalan yang diperlukan segera atau penangguhan bekalan sehingga keadaan pulih.

KPF/PFK


8.9 Penerimaan Bekalan Daripada/Pembekalan Bekalan Kepada Badan Bukan Kerajaan (NGO)

Polisi Penerimaan

i) Penerimaan ubat secara percuma daripada NGO perlu melalui Pengarah

Hospital/Pegawai Kesihatan Daerah. Fasiliti berhak menolak jika tidak diperlukan.

ii) Penerimaan tertakluk kepada kelulusan yang diperuntukkan dalam Surat Pekeliling Perkhidmatan Bilangan 5 Tahun 2008 bertarikh 5 Mac 2008 dan surat penurunan kuasa Bil(80)dlm.KKM-57/T8/10 Jld.2 bertarikh 10 Disember 2015 mengenai pihak berkuasa yang boleh meluluskan penerimaan hadiah oleh Jabatan Kerajaan.

iii) Ubat yang diterima perlu ada dalam senarai FUKKM dan berdaftar dengan

Pihak Berkuasa Kawalan Dadah. Bekalan yang tiada dalam FUKKM atau tidak berdaftar yang tidak diperlukan oleh KKM perlu dipulangkan atau dilupuskan.

iv) Ubat yang diterima perlu dikumpulkan di bilik gerakan/CPRC. PF yang

bertugas bersama pasukan perubatan perlu memastikan ubat-ubatan tersebut berkeadaan baik dan tidak luput sebelum boleh digunakan. Pergerakan stok ubat-ubatan tersebut perlu direkodkan dan dipantau penggunaannya.

v) Pasukan perubatan perlu memulangkan ubat-ubat yang berlebihan ke klinik

kesihatan yang berdekatan apabila keadaan pulih.

Polisi Pembekalan i) NGO yang menghantar pasukan perubatan ke kawasan bencana tanpa

membawa bekalan ubat-ubatan perlu melaporkan diri ke bilik gerakan untuk bertugas bersama dengan pasukan petugas KKM.

ii) Pembekalan ubat-ubatan hanya boleh dilakukan sekiranya ada petugas

KKM di dalam pasukan perubatan berkenaan yang bertugas secara rasmi.


8.10 Penyeliaan di Pusat Pemindahan Kawasan Bencana

i) Pemantauan hanya perlu dilakukan di klinik statik pusat pemindahan

bencana. ii) Pemantauan perlu dilakukan oleh anggota farmasi yang berdekatan

dengan pusat pemindahan mangsa bencana. iii) Anggota farmasi perlu menyemak semua ubat dan alat perubatan yang

terdapat di pusat pemindahan mangsa bencana berkaitan dengan keperluan penyimpanan, tarikh luput dan kuantiti.

iv) Sebarang maklumbalas daripada petugas banjir berkaitan masalah bekalan

ubat dan alat perubatan perlu diambil tindakan dengan kadar segera. v) Laporan penyeliaan perlu disediakan atau dibentangkan kepada pihak

yang bertanggungjawab sekiranya perlu. vi) Pemantauan perlu dibuat sekurang-kurangnya satu (1) kali untuk setiap

klinik statik yang dibuka.


9 PENGURUSAN SUKARELAWAN FARMASI 9.1 Definisi Sukarelawan

Individu yang secara sukarela ingin menyertai sesuatu misi di mana-mana lokasi ketika bencana atau kecemasan tanpa mengharapkan apa-apa sumbangan kewangan.

9.2 Pendaftaran Petugas Sukarelawan Farmasi

i) Anggota yang berminat perlu mengisi Borang Permohonan Petugas Sukarelawan Farmasi secara manual di Lampiran 10.12 yang boleh diperolehi di laman sesawang www.pharmacy.gov.my.

ii) Kriteria petugas adalah seperti dalam para 9.3. iii) Petugas juga perlu memahami dan membaca senarai tugas (para 9.4) dan

Kod Etika Petugas Sukarelawan Farmasi (para 9.5) terlebih dahulu sebelum mengisi borang permohonan.

iv) Setiap anggota yang berminat untuk menjadi petugas perlu mendapatkan

persetujuan Ketua Jabatan di tempat bertugas masing-masing terlebih dahulu sebelum membuat permohonan.

v) Permohonan yang berjaya akan dimasukkan ke dalam Pangkalan Data

Petugas Sukarelawan Farmasi dan akan dimaklumkan menerusi e-mel. vi) Petugas harus bersedia setiap masa dan perlu memastikan perihal keluarga

dan waris sentiasa dititikberatkan sebelum menerima tugasan atau misi bantuan.

vii) Petugas tidak dibenarkan pergi ke kawasan bencana tanpa sebarang

arahan daripada pusat gerakan. viii) Petugas yang dipilih untuk mengikuti misi bantuan akan dihubungi melalui

panggilan telefon dan perlu memberi persetujuan atau penolakan sebagai petugas dengan alasan yang kukuh dan rasional.

ix) Tempoh masa tugasan petugas adalah bergantung kepada Bencana/krisis

yang dihadapi. x) Pemohon yang mempunyai pengalaman sebagai sukarelawan digalakkan

memohon. Pemohon yang pernah menyertai latihan berkaitan sukarelawan boleh diberi keutamaan. Rajah 7 menunjukkan kursus sukarelawan yang pernah dianjurkan oleh Bahagian Perkhidmatan Farmasi, KKM sebagai persediaan menghadapi bencana banjir 2015.

xi) Carta alir pendaftaran sukarelawan seperti di Rajah 8.


Rajah 7: Kursus Sukarelawan Pada 18-20 November 2015 di Nur Laman Bestari, Sungai Tua, Batu Caves, Selangor

`

Objektif utama kursus ini adalah untuk memastikan sukarelawan farmasi yang ingin menyertai misi bantuan bencana banjir telah diberi pendedahan asas, dilatih dan sentiasa bersedia dari segi fizikal dan mental. Kursus ini merangkumi taklimat asas aktiviti sukarelawan farmasi, tugas dan tanggungjawab serta persediaan yang perlu dilakukan sebelum menyertai misi bantuan. Ia juga meliputi aktiviti team building dan latihan khusus seperti basic life support dan psychological first aid juga diberikan kepada sukarelawan.


Rajah 8 : Carta Alir Pendaftaran Sukarelawan

Isi Borang Permohonan

Pengesahan Ketua Jabatan

Lulus?

Dimasukkan dalam Pangkalan

Data

Bencana

Tamat

Tamat tugasan – melapor diri di CPRC/Bilik Gerakan

Menghadiri sesi debriefing

Pemakluman tugasan kepada Petugas melalui e-mel dan panggilan telefon

Terima tugasan – Melapor diri di Pusat Berkumpul, mendengar taklimat dan menuju ke tempat

krisis/Bencana

Tiba di tempat krisis – melapor diri di CPRC/Bilik Gerakan

Menerima arahan untuk penempatan tempat bertugas

Menghantar laporan harian (buku log)

Ya

Tidak

Ya

Tidak


9.3 Kriteria Petugas Sukarelawan Farmasi

i) Merupakan seorang Penjawat Awam. ii) Berstatus sebagai Ahli Farmasi Berdaftar Penuh atau PPF. iii) Telah mendaftarkan diri sebagai Petugas Sukarelawan Farmasi dan

mendapat kebenaran daripada Ketua Jabatan. iv) Seorang yang sihat fizikal, mental dan mempunyai stamina yang baik. v) Bagi kaum wanita perlulah memastikan anda tidak mengandung dan

mendapat kebenaran daripada suami terlebih dahulu. vi) Mempunyai pengalaman dalam aktiviti kesukarelawan dan aktiviti luar

merupakan tambah nilai kepada tugasan petugas. vii) Petugas mempunyai objektif yang sama iaitu memastikan perkhidmatan

farmasi dapat berjalan lancar dan sempurna di semua peringkat operasi ketika krisis dan bencana.

viii) Mampu menjalankan tanggungjawab pada tahap yang tertinggi, secara

profesional dan penuh keikhlasan. ix) Bertanggungjawab dan mampu menjaga nama baik Bahagian Perkhidmatan

Farmasi, KKM. x) Seorang yang ringan tulang dan mempunyai semangat bekerjasama secara

berpasukan semasa bertugas. xi) Boleh bertoleransi dan mampu berfungsi dalam situasi tekanan kerja yang

tinggi. xii) Berfikiran kreatif dan kritis dalam penyelesaian masalah. xiii) Mampu menyesuaikan diri dengan persekitaran yang tidak diduga dan tahan

lasak. xiv) Sentiasa mendengar arahan daripada ketua atau penyelia. xv) Kriteria terpenting – KEIKHLASAN.


9.4 Senarai Tugas Petugas Sukarelawan Farmasi

i) Membawa keperluan peribadi seperti di para 9.7. ii) Melaporkan diri di CPRC/Bilik Gerakan Bencana Peringkat Negeri sebelum

ditempatkan ke lokasi bertugas. iii) Mendengar dengan teliti taklimat perkembangan situasi bencana dan patuh

kepada arahan yang diberikan. iv) Melaporkan diri kepada Pegawai yang bertanggungjawab setibanya di

lokasi bertugas. v) Mengikut arahan dan tugasan yang diberikan oleh Pegawai yang

bertanggungjawab di lokasi bertugas. vi) Sekiranya menghadapi sebarang masalah, laporkan dengan segera

kepada Pegawai yang bertanggungjawab/ketua kumpulan masing masing. vii) Pastikan langkah keselamatan sentiasa dipatuhi ketika menjalankan

tugasan yang diberikan. viii) Setiap anggota harus memakai pakaian dan PPE yang sesuai ketika

bertugas (contoh: jaket keselamatan, jump suit bagi “pandemic disease”). ix) Bagi tugas pembersihan, peralatan yang lengkap harus digunakan dan

dipastikan kawasan tersebut selamat dan bebas daripada sebarang ancaman sebelum memulakan kerja pembersihan.

a. Peralatan asas yang perlu ada bagi kerja pembersihan lapangan

adalah:

Sarung tangan yang bersesuaian

Boot (Kasut Getah)

Seluar panjang dan baju bersesuaian

Mask

Peralatan bagi kerja-kerja pembersihan yang sesuai (contoh: penyodok, pencakar, penyapu, mop, kereta sorong dan sebagainya)

Lampu suluh b. Sekiranya kawasan yang perlu dibersihkan tidak selamat, laporkan

kepada Pegawai yang bertanggungjawab untuk mendapatkan bantuan daripada pihak yang lebih berpengalaman dan professional seperti pihak bomba.

x) Sebelum melupuskan apa jua barang termasuk dokumentasi, ubat atau

peralatan perubatan, semak semula dengan pegawai yang bertanggungjawab sekiranya barang tersebut masih boleh diguna pakai dan juga untuk tujuan simpanan rekod.


xi) Membersihkan diri sebaik sahaja selesai tugasan bagi mengelak penyebaran sebarang jangkitan.

xii) Memaklumkan kepada ketua kumpulan akan setiap perubahan pergerakan

dan lokasi bertugas. xiii) Sekiranya diarahkan bertugas bagi urusan pendispensan di fasiliti kesihatan,

ikut arahan Pegawai bertanggungjawab dan Pelan Kontingensi Bencana yang sedia ada.

xiv) Sentiasa bersedia menerima arahan dan tugasan baru yang di luar bidang

tugas farmasi. xv) Pastikan keutamaan diberikan kepada mangsa bencana dalam apa jua

keadaan. xvi) Mengisi buku log setiap kali selepas menjalankan tugasan dan dapatkan

tandatangan Pegawai yang bertanggungjawab. xvii) Menghadiri sesi debriefing setelah tugasan rasmi berakhir.


9.5 Kod Etika Petugas Sukarelawan Farmasi

Profesionalisma i) Mengekalkan etika profesional farmasi pada setiap masa. ii) Memberi layanan yang sama rata kepada setiap individu/mangsa. iii) Sentiasa bersedia menerima tugasan yang diberikan. iv) Menjalankan tugasan dengan penuh tanggungjawab. v) Bertindak mengikut arahan dan tidak bergerak bersendirian. vi) Tidak melanggar akta dan peraturan yang sedia ada. vii) Menerima teguran dan berusaha menambah baik tugasan yang diberikan. viii) Petugas yang mewakili pihak Bahagian Perkhidmatan Farmasi perlu

sentiasa menampilkan imej yang positif kepada masyarakat dimana ia memainkan peranan penting bagi mewujudkan kepercayaan dan sokongan sepanjang tugasan.

ix) Petugas perlu sentiasa mengekalkan kod pemakaian dan penampilan yang

bersesuaian dengan profesion dan jenis tugasan serta persekitaran tempat kerja.

x) Pakaian dan aksesori yang dipilih perlulah mengutamakan keselamatan

terlebih dahulu.

Etika i) Menghindari situasi yang boleh menyebabkan timbul persepsi tugasan

yang dilakukan adalah untuk kepentingan peribadi. ii) Tidak memaksa sesiapa untuk menerima pendapat politik, budaya dan

agama semasa bertugas. iii) Tidak menerima atau meminta sebarang upah, bayaran, makanan dan

sebagainya. iv) Bertanggungjawab untuk bersama-sama mengingatkan petugas lain

mengenai etika dan melaporkan insiden/perkara yang berlaku kepada penyelia sekiranya perlu.

v) Menghindari penyalahgunaan alat-alat bantuan untuk kepentingan peribadi. vi) Tidak memberi sebarang komen atau menjawab kepada media tanpa

kebenaran penyelia.


vii) Tidak mengambil gambar atau video dan memuat naik ke internet tanpa

kebenaran penyelia terlebih dahulu. viii) Tidak dibenarkan meninggalkan kawasan bencana secara bersendirian

tanpa sebarang persetujuan.

Keselamatan

i) Sentiasa mengikuti arahan yang diberikan oleh penyelia atau ketua kumpulan.

ii) Patuh kepada arahan keselamatan di tempat kerja dan membuat laporan

sekiranya berlaku insiden kecederaan atau situasi yang berbahaya. iii) Melaporkan sebarang kegiatan yang mencurigakan. iv) Menjauhi perkara-perkara yang menyalahi undang-undang. v) Tidak membawa sebarang senjata api/ bahan letupan (seperti mercun dll)

semasa bertugas. vi) Tidak membawa kanak-kanak, kawan-kawan atau haiwan peliharaan ke

tempat bertugas. vii) Tidak membawa, menyimpan atau mengambil sebarang bentuk alkohol

atau bahan terlarang yang tidak dibenarkan.


9.6 Senarai Tugas Mobile Team Petugas Sukarelawan Farmasi

i) Menentukan anggaran kuantiti dan jenis bekalan perubatan yang diperlukan (Contoh : ubat-ubatan, vaksin, sarung tangan, dressing set dan lain-lain).

ii) Mengenalpasti fasiliti kesihatan terdekat yang dapat menyediakan

bekalan perubatan yang diperlukan. iii) Menyediakan semua bekalan perubatan yang diperlukan ke dalam bekas

yang sesuai. iv) Mengendalikan semua bekalan perubatan mengikut polisi Amalan

Penstoran Baik terutama dari aspek simpanan, pengangkutan, kawalan suhu dan sebagainya.

v) Memastikan semua bekalan perubatan yang dibawa dalam keadaan baik

dan belum tamat tarikh luput. vi) Mengenalpasti keperluan logistik untuk pengangkutan dan pengagihan

bekalan perubatan. vii) Mewujudkan satu sistem yang sistematik bagi pendispensan ubat kepada

pesakit. viii) Menyaring preskripsi daripada doktor. ix) Melabel ubat yang didispen kepada pesakit dengan jelas. x) Memberi kaunseling ringkas kepada pesakit terhadap terapi ubat yang

didispen dengan jelas. xi) Menjawab semua persoalan berkaitan ubat dari anggota kesihatan yang

lain jika perlu. xii) Mengekalkan persekitaran kerja yang selamat dan bersih dengan

mematuhi semua peraturan yang ditetapkan. xiii) Memantau dan berkomunikasi dengan anggota kesihatan yang lain bagi

mengoptimakan penjagaan farmaseutikal kepada pesakit. xiv) Mengemaskini keperluan bekalan ubat bagi memastikan kuantiti

mencukupi untuk tugas seterusnya. xv) Menghadiri mesyuarat yang dibuat oleh ketua pasukan bagi menyelaras

keperluan perubatan.


9.7 Barangan Keperluan Petugas Sukarelawan Farmasi

Barang keperluan asas yang diperlukan oleh sukarelawan farmasi semasa dipanggil bertugas adalah seperti di Jadual 35.

Jadual 35 : Barang Keperluan Petugas Sukarelawan Farmasi

No Item

1 Pakaian asas dan pakaian dalam

2 Kemeja-T Lengan Panjang

3 Seluar Trek atau seluar sukan

4 Kasut Sukan dan Stokin

5 Kain Sarong/Pelikat dan tuala mandi

6 Selipar getah

7 Ubat-ubatan persendirian

8 Toiletries & Tuala wanita (untuk wanita)

9 Topi atau Bandana

10 Baju hujan

11 Bekas dan pekakas makanan

12 Botol Air

13 Boots

14 Fluorescent Jacket (‘FARMASI’)

15 Lightweight Sleeping Bag dan selimut

16 Lampu suluh (head gear) dan bateri

17 Ubat Penghalau Serangga

18 Small Backpack / Water Proof Bag

19 Telekong (untuk wanita Muslim) dan sejadah

20 Makanan Kering (Biskut, Coklat, Maggi, Roti, Dll)

21 Pengecas Telefon/ Power Bank

22 Kad Pengenalan Jabatan (cth: Hospital Id Card)

23 Alat Tulis (Pen, Marker, Pengokot, Pita Pelekat dll)

24 Telefon bimbit (Bukan telefon pintar)

25 Life Jacket (Jika perlu)


10 LAMPIRAN 10.1 Jadual Tugas Atas Panggilan Pegawai Farmasi/ Penolong Pegawai

Farmasi

Hospital/PKD: ……………………………………………..

Bulan:.................. Petugas 1 Petugas 2 Petugas 3

Minggu Pertama NAMA

(No. Telefon) NAMA

(No. Telefon) NAMA

(No. Telefon)

Minggu Kedua NAMA

(No. Telefon) NAMA

(No. Telefon) NAMA

(No. Telefon)

Minggu Ketiga

NAMA (No. Telefon)

NAMA (No. Telefon)

NAMA (No. Telefon)

Minggu Keempat NAMA

(No. Telefon) NAMA

(No. Telefon) NAMA

(No. Telefon)

Nota : Sila hubungi Petugas 1 atau Petugas 2 bagi pembekalan ubat-ubatan dan peralatan. Jika petugas tidak dapat dihubungi sila berhubung dengan Petugas 3.


10.2 Laporan Ketika Bertugas di Crisis Preparedness Response Centre/ Bilik Gerakan

No Tarikh Masa Status semasa/Keputusan/Peristiwa

Tindakan oleh

Disediakan oleh

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10


10.3 Senarai Nama dan Nombor Telefon Command & Control Team (Farmasi)

Hospital/PKD: ……………………………………………..

Command and Control Team

(Farmasi)

Nama & Jawatan No. Telefon Pejabat & Bimbit

No Faks & E-mel

Incident Commander (Farmasi)

Perancangan

Pengoperasian

Logistik


10.4 Senarai Nama dan Nombor Telefon Anggota Jabatan/ Unit Farmasi

Hospital/PKD: ……………………………………………..

Bil Nama Jawatan No. Telefon

Rumah & Bimbit

E-mel Masa Perjalanan Ke Tempat

Kerja

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

*Senarai nama perlu disediakan dan dikemas kini oleh fasiliti masing-masing.


10.5 Senarai Nombor Telefon Ketua-Ketua Jabatan/ Ketua-Ketua Unit

Hospital/PKD: ……………………………………………..

Bil Jabatan/unit Nama & Jawatan No. Telefon Pejabat & Bimbit

No Faks & E-mel

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14



10.6 Senarai Nama dan Nombor Telefon Ketua Pegawai Farmasi Hospital

Negeri: ………………………………

Bil Hospital Nama KPF & Jawatan

No. Telefon Pejabat & Bimbit

No Faks & E-mel

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12



10.7 Senarai Nama dan Nombor Telefon Pegawai Farmasi Kesihatan

Negeri: ………………………………

Bil Pejabat Kesihatan

Nama PFK & Jawatan

No. Telefon Pejabat & Bimbit

No Faks & E-mel

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

Nota: Senarai nama perlu disediakan dan dikemas kini oleh fasiliti masing-masing.


10.8 Senarai Nama dan Nombor Telefon Pegawai Farmasi Logistik di Stor Pusat/Utama Negeri

Bil Stor Pusat/ Stor Utama

Nama Pegawai No. Telefon Pejabat/Bimbit

No Faks & E-mel

1 Cawangan Farmasi Logistik Negeri Sarawak, Kuching

082-482540 082-330312

2 Pejabat Farmasi Bahagian Sri Aman

083-322325 082-323824

3 Pejabat Farmasi Bahagian Sarikei

084-651087 084-656198

4 Pejabat Farmasi Bahagian Sibu

084-320808 084-331751

5 Pejabat Farmasi Bahagian Kapit

084-797306 084-797306

6 Pejabat Farmasi Bahagian Miri

085-421450 085-424490

7 Pejabat Farmasi Bahagian Limbang

085-211081 085-214386

8 Cawangan Farmasi Logistik Negeri Sabah, Kota Kinabalu

088-222100 088-221622

9

10

11

12



10.9 Senarai Nama dan Nombor Telefon Line of Command

BIL Line of Command (Am)


No Faks & E-mel

1 Ketua Pengarah Kesihatan Malaysia

03-8889 5526

2 Timbalan Ketua Pengarah Kesihatan (kesihatan Awam)

3 Pengarah Kawalan Penyakit, KKM

4 Pengarah Kesihatan Negeri……….

BIL Line of Command (Farmasi)


No Faks & E-mel

1 Pengarah Kanan Perkhidmatan Farmasi

03-78413201 03-79682222

2 Pengarah Amalan dan Perkembangan Farmasi

03-78413281 03-79682222

3 Timbalan Pengarah (Pengurusan Farmasi Logistik)

03-78413682 (PA 3624)

03-79682222

4 Timbalan Pengarah (Pengurusan Farmaseutikal)

03-78413378 (PA 3264)

03-79682222

5 Timbalan Pengarah Kesihatan Negeri (Farmasi)

6 PF Bertugas di CPRC Kebangsaan

7 PF Bertugas di CPRC Negeri

8 PF Bertugas di Bilik Gerakan

9 Ketua Pasukan Sukarelawan Farmasi



10.10 Senarai Nama dan Nombor Telefon Agensi Penting

BIL. Agensi Laman Web/ E-mel No Tel Pejabat

No Faks

1 Majlis

Keselamatan

Negara (MKN)

(rujuk MKN

peringkat ngeri)

www.mkn.gov.my

[email protected]

03-88726817 03-88883021

2 Agensi Pengurusan Bencana Negara (NADMA)

www.nadma.gov.my [email protected]

03 8870 4800

03 8870 4848

3 Malaysian Crisis Centre (MCC)

www.osccmy.org 03-2936862 -

4 Jabatan Metereologi

www.met.gov.my 03-79678000 03-79550964

5 Angkatan Tentera Malaysia

www.mod.gov.my 03-20598400 03-26914163

6 Polis DiRaja Malaysia

www.rmp.gov.my 03-22662222 03-20707500

7 Jabatan Bomba dan Penyelamat Malaysia

www.bomba.gov.my 03-88927600 03-88880025

8 Jabatan Pertahanan Awam

www.civildefence.gov.my Rujuk JPAM Hotline 24 jam (mengikut Pusat Kawalan

Operasi Daerah)

9 Bulan Sabit Merah Malaysia (Malaysian Red Crescent)

www.redcrescent.org.my [email protected]

03-21438122/ 03-21436122

03-21435122

10 St John’s Ambulans

www.sjam.org.my [email protected]

03-92851576 03-92838075

11 Pusat Racun Negara

www.prn.usm.my [email protected]

04-657009 04-6572924

04-6568417



No Faks

(helpline)

12 Lembaga Perlesenan Tenaga Atom

www.aelb.gov.my [email protected]

03-89225888 03-89223685

13 Majlis Perbandaran Negeri

Mengikut daerah masing-masing

14 Telekom Malaysia

www.tm.com.my [email protected]

Dial 100 (Customer

Service Centre)

-

15 Tenaga National Berhad

www.tnb.com.my 15454 03-22965566

(HQ)

03-22833686

16 Suruhanjaya Perkhidmatan Air Negara (SPAN)

www.span.gov.my 03-831793333/ 334/ 335

03-83179336

03-83179339

17 Jabatan Bekalan Air

(Badan Kawal Selia Sumber Air adalah Mengikut negeri)

www.jba.gov.my [email protected]

03-80008000 03-88893071/ 3312

18 Jabatan Kerja Raya

www.jkr.gov.my [email protected]

03-26108888 sms: 32728

03-26108888

19 Jabatan Alam Sekitar

www.doe.gov.my [email protected]

03-88712000/ 2200

hotline: 1-800-88-2727

03-88889987 03-88891040

20 Jabatan Pengaliran dan Saliran

www.water.gov.my [email protected] [email protected]

03-26167500 03-26987973



No Faks

21 Jabatan Kebajikan Masyarakat (rujuk Pejabat JKM mengikut Negeri/ Daerah)

www.jkm.gov.my 03-80008000 03-83232045

22 Pusat Darah Negara

www.pdn.gov.my [email protected]

03-26132688

03-26980362

23 Makmal kesihatan Awam Kebangsaan

www.mkak.gov.my 03-61261200 03-61402249

Nota: Tertakluk kepada perubahan dan perlu dikemas kini oleh fasiliti masing-masing dari semasa ke semasa.


10.11 Senarai Nama dan Nombor Telefon Pembekal Ubat/ Bukan Ubat

Bil. Nama Syarikat/ Lokasi

No Tel Pejabat No Faks E-mel

Pharmaniaga Logistics Sdn Bhd (Konsesi)

1 Shah Alam, Selangor

03-33429999

03-33417777

2 Seberang Perai, Pulau Pinang

04-5083330 04-5083111

3 Kota Kinabalu, Sabah

088-439188 088-437288

4 Kuching, Sarawak

082-432800 082-432806

Bekalan gas

1 Gas Pantai Timur Sdn Bhd, Kota Bharu

09-7738331

2 Sabah Oxygen Sdn Bhd, Kota Kinabalu

088-421166

3 Eastern Oxygen Industries Sdn Bhd, Kuching

082-350966 082-350866

Pembekal Ubat/ Bukan Ubat

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10



10.12 Borang Permohonan Petugas Sukarelawan Farmasi

Maklumat Diri

Nama : No. KP : Umur : Jantina : Alamat : Jawatan : Tempoh Perkhidmatan : No. Tel (HP) : No. Tel (R) : E-mel : E-mel(2) : Masalah Kesihatan Semasa : Pengalaman dan Aktiviti Luar sebagai Sukarelawan: (i) (ii) (iii)

Maklumat Waris 1

Nama : Hubungan : Alamat : No. Tel (HP) : No. Tel (R) :

Maklumat Waris 2

Nama : Hubungan : Alamat : No. Tel (HP) : No. Tel (R) :

Perakuan Pemohon

Saya sahkan bahawa butir–butir yang saya nyatakan di atas adalah betul dan benar. …………….………………………….

Tandatangan & Cop Pemohon

Pengesahan Ketua Jabatan

Adalah disahkan bahawa pemohon merupakan anggota di bawah seliaan. Ketua Jabatan MEMBENARKAN/TIDAK MEMBENARKAN pemohon ini untuk menjadi anggota Sukarelawan Farmasi. …………….………………………….

Tandatangan & Cop Ketua Jabatan Nama Ketua Jabatan : Jabatan : Alamat : No. Tel Pejabat : E-mel Ketua Jabatan :

Tarikh:

Tarikh:


11 TERMINOLOGI

BIL TERMINOLOGI/ SINGKATAN

DEFINISI

1 APPL Approved Products Purchase List

2 CPRC Crisis Preparedness Response Centre

3 DBB Dos Bawa Balik

4 DOT Direct Observed Therapy

5 FUKKM Formulari Ubat Kementerian Kesihatan Malaysia

6 Kit Bencana Farmasi

Kotak/bekas yang mengandungi ubat keperluan Bencana termasuk Borang KEW.PS-10/KEW.PS-11 dan jadual tugas atas panggilan anggota yang terlibat.

7 KEW.PS-10/ KEW.PS-11

Borang pesanan dan pengeluaran stok mengikut Tatacara Pengurusan Stor Kerajaan.

8 KKM Kementerian Kesihatan Malaysia

9 Klinik Bergerak Perkhidmatan yang diberikan oleh Pasukan Perubatan KKM secara bergerak mengikut keperluan dan lokasi terpilih untuk memberi kemudahan kepada mangsa bencana membuat pemeriksaan dan mendapatkan rawatan kesihatan.

10 Klinik Statik Perkhidmatan yang diberikan oleh Pasukan Perubatan KKM secara statik untuk memberi kemudahan sementara kepada mangsa bencana membuat pemeriksaan dan mendapatkan rawatan kesihatan.

11 KPF Ketua Pegawai Farmasi

12 LP Local Purchase (Pembelian Tempatan)

13 MERS-CoV Middle East Respiratory Syndrome Coronavirus

14 MKN Majlis Keselamatan Negara

15 NADMA Agensi Pengurusan Bencana Negara

16 NGO Non-Governmental Organisation

(Badan Bukan Kerajaan)

17 PF Pegawai Farmasi

18 PFK Pegawai Farmasi Kesihatan

19 PPE Personnel Protective Equipment



DEFINISI

20 P (A&P) Pengarah Amalan dan Perkembangan Farmasi, KKM

21 PP Pegawai Perubatan

22 PPF Penolong Pegawai Farmasi

23 PPP Penolong Pegawai Perubatan

24 PKD Pejabat Kesihatan Daerah

25 PKPF Pengarah Kanan Perkhidmatan Farmasi

26 Incident Commander (Farmasi)

Peringkat Pusat : P(A&P)

Peringkat Negeri: TPKN(F)

Peringkat Daerah : KPF/PFK

27 Pasukan Perubatan

Pasukan yang terdiri daripada PP, PPP, Jururawat Kesihatan/Jururawat Masyarakat dan Pembantu Perawatan Kesihatan yang bertugas di pusat pemindahan secara berjadual semasa bencana. Penglibatan PF/PPF di dalam pasukan perubatan bergantung kepada keperluan perkhidmatan di fasiliti masing-masing.

28 Pusat Koordinasi CPRC atau bilik gerakan.

29 Pegawai Operasi Pegawai Farmasi Kesihatan/Ketua Pegawai Farmasi/Pegawai Farmasi yang menjaga Hospital/Klinik Kesihatan/Pegawai Farmasi atau Penolong Pegawai Farmasi yang diarahkan menjalankan operasi.

30 Pengurusan Bencana Tahap I

Pengurusan dan pengendalian kejadian Bencana yang berlaku di sesuatu kawasan dan ianya dapat ditangani dengan berkesan oleh agensi-agensi yang terlibat di dalam pengurusan Bencana di Peringkat Daerah sama ada tanpa bantuan luar atau dengan bantuan luar yang terhad (MKN, 2012).

31 Pengurusan Bencana Tahap II

Pengurusan dan pengendalian kejadian Bencana yang berlaku melebihi daripada satu daerah di negeri yang sama yang memerlukan penggemblengan sumber di Peringkat Negeri dengan bantuan daripada Peringkat Pusat yang terhad (MKN, 2012).

32 Pengurusan Bencana Tahap III

Pengurusan dan pengendalian kejadian Bencana yang berlaku melebihi daripada satu negeri atau bersifat kompleks yang memerlukan penyelarasan dan penggemblengan sumber di Peringkat Pusat atau



DEFINISI

dengan bantuan luar negara (MKN, 2012).

33 Pusat Pemindahan Banjir Bergerak

Pusat banjir dengan bilangan mangsa banjir kurang dari 500 orang.

34 Pusat Pemindahan Banjir Statik

Pusat banjir dengan bilangan mangsa banjir lebih dari 500 orang.

35 Senarai Ubat Banjir

Senarai ubat untuk kegunaan di pusat pemindahan banjir statik dan bergerak oleh pasukan perubatan.

36 Stok penimbal Kuantiti simpanan minima (rawatan 1 kes) atau mengikut purata penggunaan keseluruhan bagi ubat tersebut di fasiliti masing-masing. Stok penimbal di fasiliti KKM adalah 1 bulan untuk produk APPL (Approved Product Purchase List) dan tidak melebihi 3 bulan untuk perolehan yang dibuat melalui kontrak pusat KKM dan LP (Pemberlian Tempatan).

37 Syarikat Konsesi Merujuk syarikat Pharmaniaga Logistics Sdn Bhd yang akan membuat simpanan stok penimbal sekurang-kurangnya 2-3 bulan penggunaan bagi produk APPL.

38 Stockpile Fasiliti terpilih untuk menyimpan stok bagi kegunaan kawasan atau zon tertentu.

39 TPKN (F) Timbalan Pengarah Kesihatan Negeri (Farmasi).

40 1PP 1Pekeliling Perbendaharaan - Tatacara Pengurusan Stor Kerajaan


12 RUJUKAN Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974. (2005). Peraturan-peraturan Kualiti Alam

Sekeliling (Buangan Terjadual). Bahagian Kawalan Penyakit, Kementerian Kesihatan Malaysia. (2014).

Garispanduan Pengendalian Pengembara Yang Tiba di Malaysia dari Negara Berisiko Mengalami Transmisi Yellow Fever (Demam Kuning).

Bahagian Kawalan Penyakit, KKM. (November 2005). Pelan Tindakan Menghadapi

Banjir (Ringkasan). Kementerian Kesihatan Malaysia. Bahagian Perkhidmatan Farmasi Negeri Pahang. (2014). Pelan Tindakan Banjir. Canadian Pharmacists Association. (Oktober 2009). Pandemic Influenza - A

Pharmacist's Guide to Pandemic Prepareness. Disease Control Division, Ministry of Health Malaysia. (Jun 2003). Infectious Disease

Outbreak - Rapid Response Manual. Disease Control Division, Ministry of Health Malaysia. (March 2015). Disaster

Management Plan Ministry of Health Malaysia (Draft). Health Authority- Abu Dhabi. (May 2012). HAAD Standards for Major Incident and

Disaster Preparedness in Healthcare. Hospital Raja Perempuan Zainab II. (November 2010). Buku Panduan Operasi

Banjir. Jabatan Alam Sekitar. (n.d.). http://www.doe.gov.my/portalv1/info-untuk-

industri/maklumat-umum-buangan-terjadual/soalan-lazim-mengenai-buangan-terjadual/392. Retrieved from doe.gov.my.

Kementerian Kesihatan Malaysia. (10 Disember 2015). Pekeliling Bil(80)dlm.KKM-

57/T8/10 Jld.2: Penurunan Kuasa Bagi Meluluskan Penerimaan Hadiah Oleh PTJ di Bawah Kementerian Kesihatan Malaysia.

Kementerian Kewangan Malaysia. (n.d.). 1Pekeliling Perbendaharaan. Majlis Keselamatan Negara, Jabatan Perdana Menteri. (2012). Arahan No. 20

(Semakan Semula) Dasar dan Mekanisme Pengurusan Bencana Negara". Majlis Keselamatan Negara, Jabatan Perdana Menteri. (n.d.). Peraturan Tetap

Operasi Tindak Balas Menghadapi Bencana Banjir. Ministry of Health Malaysia. (2006). Medical Strategies in Managememt of Pandemic

Influenza and Guidelines of Influenza Pandemic Management .


Ministry of Health Malaysia. (2011). Privatisation of Makmal Ubat dan Stor between The Government of Malaysia and Pharmaniaga Logistics Sdn Bhd- Concession Agreement.

Ministry of Health Malaysia. (January 2006). National Influenza Pandemic

Preparedness Plan. Ministry of Health Malaysia. NHS England Emergency Preparedness, Resilience and Response . (April 2015).

Chemical incidents: Planning for the management of selfpresenting patients in healthcare settings .

World Health Organization. (2013). Pandemic Influenza Risk Management - WHO

Interim Guidance.


BAHAGIAN PERKHIDMATAN FARMASI KEMENTERIAN KESIHATAN MALAYSIA

Documents

10.7 Senarai Nama dan Nombor Telefon Pegawai Farmasi