24
SEPT/OKT 1978 HAPKLARE BEZUININGS BROKKEN NR.64 NOG lETS FIJNER I : ; : ; : ; ::; GESNEDEN,ZEI U?

1978 - Nummer 64 - september - oktober 1978

Embed Size (px)

DESCRIPTION

NR.64 HAPKLARE BEZUININGS BROKKEN 1978 NOG lETS FIJNER ~ I : ; : ; : ; ::; GESNEDEN,ZEI U? adres Jodenbreestraat 23 kamer 1339 tel. 525.2497 Amsterdam kopij zenden naar: Fakulteitsburo kamer 2141 Adreswijzigingen: Studentenadministratie Jodenbreestr. 23 2 Kaal Nieuwe Herengracht 61 Herman van Oorschot Auke Uilkema Piet de Vrije Ingrid Westerman Betteke de Gruyter Herman Schaap Kees de Boer Noor de Bruin T jall ing Haisma Pag. Pag. Pag. Pag- Pag. Pag. Pag. Pag. Pag. Pag. in Tilburg

Citation preview

Page 1: 1978 - Nummer 64 - september - oktober 1978

SEPT/OKT 1978 HAPKLARE

BEZUININGS BROKKEN

NR.64

NOG lETS FIJNER ~ I : ; : ; : ; ::;

GESNEDEN,ZEI U?

Page 2: 1978 - Nummer 64 - september - oktober 1978

ROSTRA blad van de

ekonomische

fakulteit

jaargang '77 -'78

redaktie Kees de Boer

Noor de Bruin

T jall ing Haisma

Herman van Oorschot

Auke Uilkema

Piet de Vrije

Ingrid Westerman

adres Jodenbreestraat 23

kamer 1339

tel. 525.2497

Amsterdam

kopij zenden naar:

Fakulteitsburo

kamer 2141

Adreswijzigingen:

Studentenadministratie

Jodenbreestr. 23

voorpagina Betteke de Gruyter

Herman Schaap

drukkerij

Kaal

Nieuwe Herengracht 61

2

Ziehier de eerste Rostra na de vakantie. AIle eerste-jaars hierbij van harte welkom op deze fakulteit. Hierbi,i kun je kennis maken met Rostra, ons fakulteitsblad. Rostra wordt gemaakt door een aantal studenten en een docent. Het is de bedoeling dat het blad 8x per jaat uitkomt. De vakantie stond voor een dee I van de redaktie in het teken van de studiereis naar IJsland waaraan ook een artikel gewijd is. Verder wordt weer 'en scala van onderwerpen belicht, niet alleen door de redaktie maar ook door de staf. De Heer Aravena zorgde voor een uitgebreid artikel waar de ontwikkeling van de Chileense ekonomie aan de orde komt. De Heer Zimmerman danken wij voor een inetrview dat wij hem afnamen omdat hij de fakulteit gaat verlaten: Uit Tilburg ontvingen wij informatie over de ruzies omtrent de benoeming van een gewoon hoogleraar in de Politieke Ekonomie en Maatschappelijke Orde en de rol die van den Doel daarbij speelde. Voorts een overzichtsartikel over Bestek '81 en de kritiek hierop. Mocht de regering niet vallen tijdens de diskussie in de kamer over de miljoenen­nota, dan zal ze begin 'okt. Bestek '81 moe ten verdedigen. Beste nieuwkomers, als jullie een bijdrage willen leveren aan de Rostra, laat niets je weerhouden en meld je bij de redaktie. Voor het november nummer moet dit v66r 15 oktober gebeuren en anders voor 23 november v~~r het december/ januari nummer. Tot slot hopen we dat iedereen een resultatenvol -studiejaar tegemoet gaat.

Pag. Pag. Pag. Pag­Pag. Pag. Pag. Pag. Pag. Pag.

3 Lesbrief-werkeloosheid 4 Studiereis- IJsland 6 Chili- vijf jaar later 9 Bestek '81

13 Vrouwenstudies '78 14 Een interview met Proffessor Zimmerman 16 Manipulaties rond de Politieke Ekonomie 18 Het 10-jarig jubileum van de AGE 19 Rond uit de raad'Ben Sanders 20 Herprogrammering, drs. H. Oostendorp

in Tilburg

Vlak voor het ter perse gaan van deze aflevering van Rostra vernamen wij dat de,heer Noortman maandag 19 juni 1978 om 16.00 uur benoemd zal worden tot BU1tengewoon Hoogleraar in de Verkeers en Vervoerseconomie. De heer Noortman zal zijn hoogleraarsambt openlijk aanvaarden door het uit­spreken van een rede in de AUla der Universiteit. De redactie van Rostra spreekt hierbij zijn gelukwensen uit en dank de heer Noortman voor de door hem bewezen dies ten aan Rostra.

Page 3: 1978 - Nummer 64 - september - oktober 1978

:tESBRIEF

v")')~ r~e ne ' t4e pr.h ~e · eenv "". genre o-:ee"" Aanrla~ht V()Of' het economie ~ onn.erw1.,Js op de mfrldelbare

s~hool, Omdat een- nog cteedr. g"0elend percent"ge econom1e .st,-,denten I n dl.t onderwiJs terecht 1977 5.054.000 <omt 11.l '{ t het ne red~ctte Van toenemend bel ang lI~nnacht te rchen',en IIAn de recenste 0nt,

.,i ', kelingen i n n1 t opzt~ht,.

De 'pog l ngen vlln het UIEO ( Landell. ,l';e fe"" groep Er.onom1e Onne~wijs \ om dl t ondend js te

verbeteren behm"en t ot neze "ecenrte onbd '·l(ell.ngen vllndaa~ dat e1" .'e(lerom .. andacht

.'ordt bed.eerl ,,"n een Actl vi tel t van het LWEO: de Lesbrlef.

buro e psbe volking

w.v. naar lc e ftyd : jon ge r dan 25 faar 25 - 49 jaar' 50 jaar en ouder

w.v. naar guslacht: mann E: n

22 ,1% 59, 0% 18,')%

In Postr" 61 Is voo" de eers te maAl gewag gemaa'< t van dlt lnltlaUef we"r1n een aen'<ond1ging

VAn een nie'we Lel<brief. Weln" , Eeen bespre'd ng van (it t freaie wer'<stu'{ voigt n' l .

vrouw en

afhankely<e

71,6% 28 ,4%

De laats t ',1tge',omen LesbY'l,ef i" een ve"beterde 'Iitgave van een al eerder " itgekomen

Lesbrlef. Deze Lasbrief gavt ove" ne problematie'< ronn wer~100she1d, Niet als '<oel

ec()nomis~h fr1ct!.eversch1,lnsel maal: gepl"lltst in een maatschappel1j '< '{ader. waardoor

er ook aandAcht wordt besteed "/In de socia,le problemaUe'< dl e er mee samenhangt.

Deze Lesbrief wordt nu op 110 scholen in Nederland gebruikt en l1.J '< t nitar de reacUes

d ie het Lv.'EO ontvant goed te bevallen Het ligt in de bedoeling, ook Lesbrieven te

ma'<en met andere onrlerwe"'pen Hoe zo' n Lesb"ief wer '{ t wordt hopel1jk duidel1Jk aan

de hand van navolgend art1'<el.

De hleronder bespro'<en Lesbrief 1s het resu1taat van pogingen om goed en ac­t',ee1 on,le".'1. J5 aAn rle leer1 i "lgen op de ml.d ,le1bare school , aan te bladen De eer,;te pogingen In dfe ,' [chlel ng vin· p;en lirle ,jaar geleden aan wat res'll teer­de In een stencll over wer'<loos held. De leer boei< en (iie gebrui '< t we r den waren naar de mening van een aantal '< rltiese ler aren onv" ldoende op dIt p'mt, ilia een Jaar met di t stend I gewer',t te hebben en het onderwerp te hebben 'Ii t­ged1ept '<wam uiteindellJ'< de eerste Lesbrief tot stand, Hierna is een meer definl tieve ver~ie tot s tand ge '<omen met een handleiding voor de gebrlli'<ende liocant te" verbe­tering van de d1dactie<. De Lesbrieven ziJn zo ingerlcht nat er een vIer of viJf tal we'{en achter el<aar aan gewerkt kiln worden in de "ren die voor het val< eeonom1e bescht:<baar ziJn. Het onderwerp- hie r werkloo"heid- wordt in dte tiJd ge!ntrod' ,ceerd. opgebouwd van een theoretische achtergrond voorzien en getoets t, Eventueel !(an daarna een we!'ks tu ', gemaakt worden door groepJes leerlingen,

niveaus In ne lesbrieven kllnnen een aantal niveaus worden ondersche1den. Naar het inzicht van de betrokken docent I<unnen een aantal hiervan lIan de orde komen. Het betreffen: -de leef- en ervarings­wereld (ervaring met werklo'osheid)

-het grondniveAu (leren hanteren van begrippen\ '

-het beschriJvende niveau (samenhang t llssen werkloosheid. beroeps­bevolking c, q . oorzaal< en gevolg},

-theoretische niveau (werk­loosheid als verst.oring van een even­.,icht en pJaatsing binnen een modelmatig ~ader' . Het is met het bezig ziJri met een onder­werp als werkloosheirl nat'lurlij', heel z1.tI; vol om liaar ook meteen onrlerwerpen biJ te pa~ken als lonen en inl<omens de be­groting economi sche orde en eeonomische­politlek en priJ sbeleid. De voordelen van een rlergellJ~e themati­sche aanpal< van het economi sen onderwijs zljn duidelijk:

-er wordt de aan9acht gevestigd op het probleem van de werkloosheid en de ge­volgen daarvoor voor de werker: dit is rlus d" ldel1j'< mee'r rlan aIleen het consta­teren van een verandering 1n een kenge­tal wat \Ii teen bepaalde abstraete re­kensom komt zoals biJ de zlliver theo­retisch-wlsk'mdig-modelmatige aanpal< behoort: werkloosheid wordt ook als maa tschappe l1jk verschiJnsel bekeken. -er worlit een beroep gedaan op de zelf­werkzaamheid van zowel de docent als de leerling om te ordenen en te analyseren. ' -er wordt Inzicht gegeven in samenhan­gen van veel voorkomende begrippen zo­dat er ook wel degellJk voobereid worrlt op het examen als er met een dergeliJk lesprogramma gewerkt wordt. -zowel cognitieve (kennis. inzlcht) als weI affeetieve (belangstelling. stellingname, bewustwording) kwal1tel-

, ten worden ontwlkkeld. Om de manier van werken met ,een lesbrief nader te illustreren volgen hierna enke­le voorbeelden ul t de besproken Lesbrief: Ren aantal onderwerpen dat hier aan de orde kO,mt zlJn: -regionale werkloosheid -Jeugdwerkloos­heid -vrouwenwerkloosheid -diepteinves­teringen als oorzaak van werkloosheid -oorzaken van werloosheid 1n de staal, de textiel en de scheepsbouw -Philips en de reio Limburg. Sen je eventueel van plan leraar te wor­den en voel Je wat v~~r de aanpak van het LWI"O dan kun Je verdere informatie inwinnen biJ het ,landeliJk kontaktadres van het LWRO: T.W"'O secretariaat, Olympiaplein 13. Amsterdam 020-712638. T.H .

b ero~ psbevolking ~ .~ 66 . 000 w.v. mt~ t ar'beidsduLl~

25 \Iur e n meet' p.w. 87 ,'7% min der dan 25 uur p.~. 12,3%

noelstelling van het T.W"'O ls het evo­nomle-onderwiJs zo te veranderen, dat de leerllng door middel van dit onder­wiJs zicht kriJgt op de samenleving en in staat wordt gesteld een elgen blJdrage te leveren aan de opbouw van een rechtvaardige samenleving. nIt houdt' in het opdoen van maatschap­peliJk relevante Informatie en van practische sociale vaardigheden, zodat de leerling instaat ls de v~~r hem van belang ,ziJnde sociaal-economlsche ver­schiJnsel~n te ordenen en inzicht te verkriJgen in de achterllggende pro­ductie en verdelingo;structuur, en de leerling met dit onderwiJs een door hem gewenste vervolgopleiding moet k1lnnen kiezen. Om dit te bereiken moe het onder-wiJs uitgaan van de ervaringswereld van de leerling Het onderwljs moet ook zo ziJn dat genoemde doeistellingen verwezenliJkt kunnen worden, Het T~O wil hieraan werken en 'een nie1lw leerpl~n opstellen naast het in ontwlkkeling ziJnde officiele leerplan van regeringszlJde voor het vak ~cono­mie I op de middelbare' school Verder wil 'het T~O leerexperimenten uitvoeren lesbrieven schrijven. materiaal uit­wis~elen, en alternatieven aandragen voor een leerplanontwikkellng.

3 ...

Page 4: 1978 - Nummer 64 - september - oktober 1978

Van 18 juni tot 2 j uli hebben 28 studenten en 4 (3' dccenten van onze ' faculteit een

studiereis naar vsland en "ew York gemaakt.

0nder hen, als altijd aanwezig als het onze dierbare faculteit ,betreft. '~Rostra­

redacteuren

o orspronkelijk doel ,van deze reis , was het bestuderen uan versch1llende facetten van

de Yslandse economie in het licht van de aldaar woekerende hyperinflatie: - zo'n 3~

hebben wij ons aldaar laten v~rtellen.- Tn hoeverre wij in een en ander zijn geslaagd '

laten wij ter ,beoordeling van de lezer.

Om het deze lezer IU kent hem'. gemakkelijker te maken,een en ander door te lezen hebben

wiJ ons relaas .opgesplitst in twee gedeelten.

Het eerste stuk zal handelen over de puur studietechnische aspecten van de reis . Het

tweede gedeelte zal aandacht besteden aan de niet zo geplande meer informele kanten die

alt1jd 'aan zo ' n reis verbon~en blijken te zitten .

Omdat het de gewoonte is dat belangwek­'kende gebeurtenissen die zivh aan onze, faculteit voordoen altijd in ons blad te beschrijven ten gerieve van onze _le­zers. hebben wij ook nu gedacht goed te doen door een verslag op' te nemen van de laatste studiereis haar'''fsland Omdat over enige tijd een~6rmeel eind-

. verslag geproduceerd_ zal worden van deze reis zuilen alle technische en tactische gegevens omtrent de vse economie hier niet al te breed uitg~meten worden.

~et studiegedeeite van deze studiereis was vooral ges1 tueerd, in . s- lands hoofd­stad Reykjavik. wat daar op het programma stond leek aanvankelijk vooral te get.l1gen van een degelijke- aanpak van de gehele reis, -70 stonden op het programma: bezoeken aan de r.entrale 9ank, de energievoorzie­ning van Reykjavik. de economi sche fa~ culte1t, de alum1niumfabriek ,van Vs land, de vakbeweging, het ministerie van ~co"

nomisohe zaken en last but not least een bezoek aan de President van vsland, waar­bij het aardig is te bedenken dat het , hier om de vertegenwoordiger gaat van het formaat die ook aan de burgemeester van Utrecht toegeschreven kan worden .

" Om een en ' ander ' in !ten. jui$t l1cht te plaatsen hqude de lezer vooral ir het oog dat het officnne doel van de r~, iS was

, 11i t te zoe'<en c " q aan de weet te ko~n

waarom 'de vse economie zo functioneert als die functioneert Nader toegespitst: Vsland heeft t e ma'<en met een 'behoorlij,<e inflat ie (hyperinfla­tie of ook gierende inflatie' . hierbij komt dat het land toch be~oorlijk weI va­'rend is. "ok heeft het land een enorme staatsschuld, Verder i s de economie vrij <:wetsbaaromdat het landalleen beschikt over ' rijke visgronden en ' on­mtelijke hoeveelheden energie ~et deze enrgle worden de hulzen in Peykjavik verwarmd en wordt .een alumi­niumfabrlek gestookt die vOQr maar liefst 17% van het Nat ionaal inkomen zorgt

welvaart , ~et bleek ons oo~ dat de zogenaamde welvaart die er zou heersen voor een gedeelte op schone schl j n berust: we

moet en hierbij namelijk weI bedenken dat obk een zeer groot percentage van de vrouwen werkt (het precieze , ,percen­tage is me ontschoten maar het ~s veel' en de arbeidsdag schijnt er ,o9k lang te zijn: er wordt zo tegen de 60 uur per

, week gewerkt "u ja wat' wil je, ,verder i s : er ook nog zo veel niet te doen .

4

Verder is 'de structuur van'de economie er vrij eenvoudig: de rest wqrdt geim­porteerd. Rn dan doen ze dan ook , be­talingsbalans Of riiet: de vslanders moeten ook eten · . . ')1 t de toespraken - die we aan te horen' kregen in Feyjavik ,bij de Centrale

', Bank eb de Economische Fallul tei t bleek verder tussen de regels door dat de visserijlobby van centrale betekenis\

te achten is voor alies wat er op socl­aal-economisch terrein geQeurt, Natuur-11jk werd ons d1t niet in kleuren en geuren meedegedeelt. maar Uw redacteuren waren als, altijd waakzaam . en altijd in voor een informele babbel en borrel, met deze of &ene hoogwaardigheidsbekleder. De ' lezer 'zal zich nu ·zo langzamerhand weI afvragen af het doel van de reis bereikt is. Als antwoord kan hlerop een volmon­dIg ja geantwoord worden, ne officilHe verklaring' van Yse zijde v~~r het verschijnsel van de inflatie. welvaart, schulden en wat dies meer zij was dat' tot voor kor t het inflatievraag­stuk domweg niet belangrijk genoeg ge­vonden werd om echt aangepakt te worden. • Hierbij komt dat volgens de Ys landers

'de 1nflatie grotendeels geimporteerd wordt simpelweg omdat biJna alles ,geim­porteerd wordt. Ook ver~lden zij dat ze zo hard werken:, de reeds genoemde 60

, uur De officiele lezing weet verder te . , melden dat de inflatie en de 'daardoor steeds weer noodzakel1J.ke devaluaties van de yslandse kroon de /schulden, voor

" zover zij niet in dollars lopen maar via, de maatscha,ppel1jke geldhoeveelheid, v,oor een , be~angrijk , deel de 9chulden van de overheid financieren , '

Wat de invloed van de Nato-basis is voor de Yslandse economie konden ,wij, z'oals

· verwacht . niet gewaar worden ' Rnig gecij­fer en gegoochel met macro-economische cijfers }evert echter de conclusie op dat ook deze basis substantieel bijdraagt tot de welvaart van de Vslanders. Zolang dielms is daar bl~jft zullen de Amerika~ nen vsland niet laten vallen ,en zo lang kunnen de Vslanders doorgaan met infle- ' ren en schulden maken , Tot zover deze bondige macro-economische ,analyse van de vse economie. Wat de overige bezoeRen in Ysland betreft spreekt de opmerk1ng die wjt geregeld te horen kregen boekdelen: Wat we er eigen-' lijk kwamen doen? Als antwoord ' kwam 'er dan iets in ' de trand als "Daar vraag je . me wa t" Wederwoord van Yse ztjde "Zeker de inflatie h~ , •.••• We don ' t like foreigners". Nou' daar zit- je dan mooi mee. ~erlijk gezegd: wat we eigenlijk .bij een onafgebouwd transformatiehuisje moesten doen weet lk ooR nlet net zo min als va n het nlet doorgegane 'bezoek aan het kassen­wezen. Ret ~aats~ gedeelte van de studlerelB werd in beslag genomen door een ~wee­daags bezoek aan New York alwaar een be~oek aan de 1"ederal Reserve Rank, het stadsbestuur~ het World 'T'rade Center,

Wall~treet en de Verenlgde Natles op -het prograllllla stonden . De' lezers z'al weI weten op te merken dat wij in het geheel niet stilgezeten hebben:. Het verband tussen de vslandreis en het bezoek aan deze instellingen te Mew York ontgaat de schrijver dezes andermaal ,

boeken ne' gedaohte dringt zioh hierbij op dat er misschien gehel~ sponsors zijn die mee~ heil zien In de Amerikaanse dan in de V,se economie . Wij ~ullen het niet weten , Het maakte het meedoen aan de reis er in ieder geval ,wel aantrekkelij­ker Opt Wanneer korn je, nu ander zo ge­makkelijk in de States? ,Om nu niet de indruk te wekken dat wij ons in het verre Ysland aIleen ~ on­ledfg hebben weten te houden met fun/:­tionarissen van banken en van regerings­zljde etl tot in de Kleine uurtje allee n maar in geleerde boeken hebben ziyten yuren voIgt als bij wijze van compen­satie hier een schets van de ,andere zijde van het Yse leven: de leuke kant.

vervolg op pag. 5

Page 5: 1978 - Nummer 64 - september - oktober 1978

vervolg van pag. 4

Hoewel een studiereis in eerste in­stantie wordt opgezet om e"n bepaald probleem in het buitenland te be­studeren levert een dergelijke reis naast de eventuele resultaten,

automatisch'een berg externe effe­ten op. Om het simpeler uit te drukken : je neemt er wat van mee. Niet zo gek natuurlijk wanneer ,je bedenkt dat je naRr een land gaat,zo onbekend dat je je er nauwelijks een voorstel­ling van kunt maken, met 32 mensen waarvan je de meesten niet goed kent in ieder geval niet zo goed dat je

er '5 dagen mee in een bus Rezeten hebt ,laat staan 5 nachten mee in een tent geslapen habt. Je hebt een lan'ge tijd gewerkt aan de voorbereiding en je hebt je verwach­tingen. Wat is daar van uitgekomen? LaBt ik eenS het esn en anderver­tellen:

Zaterdagochtend 18 juni vertrokken we op een o;'s'tudentikoos tijdstip met de bus naar luxemburg vanwaar Loftleidir Icelandic een lijndienst -op Reykjavik en New-York verzorgt. De sfeer die ochtend was ",at mat. Sufheid won het voorlopig van geestdrifl De vlucht(mijn eerste) had aan uit-zicht weinig te bieden en vond ik dan ,ook tamelijk saai. U_i tzondering hierop vormden de Schotse Highlands die er grillig en onheilspellend uitzagen.

Opwillding De eerste opwinding maakte zichpas van het gezelschap meester toen het vlieg'tuig Ysland naderd~ en ov_er de Far-Oer eilandenp;roep v' oog. Het turen uit de raampjes werd in­,tensiever en sommigen ontdekten eni­ge deining in de zee onder ons wat orka's (een zwart-wit gevlekte wal­visvariant) bleken te zijn. Na .een tijdje schoof de Yslandse kust onder ons door als grens van een landschap dat van de rna an ge­vall en leek te zijn. Rookpluimen ste­gen hier en daar op. Wij herkenden ze dadelijk als Geysirs (warmwaterbron­nen ,onze voorbereiding wierp de eerste vruchten af).Het vliegveld waarop we land den .Keflavik airport

is van oorsprong een Amerikaanee Navo basis teen ~o~t~oversieel poli­tiek item op Ysland overi~ens, die ook voor de internationale l uchtlijn­en wordt gebruikt en ligt 0i eRn uithoek in zuid-west Ysland - 80 kru. Yin Reykjavik. Ter ov~rbruggi~g van r1eze afstand ':J ~'J.S eeh bUB- van voor-

oorlogs model gecharterd ,bestuurd veel meer dan'een provinciestadje (8-0000 inwoners). Wij werden ondergebracht in een soort studentenflat behorend bij het uni­versiteitscomplex. De appartementen waren luuks en in Scandinavische stijl

ruim en elegant sober met veel hout opgezet. Een ligbaddouche en keu­

ken waren a.anwezig. \'Jarmwater komt in Reykjavik direkt uit de warmwater­bronnen (nog stinkend naar de zwavel) met -een forse straal van tegen de ' 90 graden celsius uit de kranen ge­stroomd. Vier dagen bleven we in Reykjavik,dagen die goed gevuld wa­ren 'met excursies zoals in het ande­re deel van dit verslag te lezen valt. Vaste prik bij aIle bezochte' instanties waS een uit~tekenrt ve~zorg­de koffietafel met de heerlijkste soort'en gebak in overvloed. In de vrije uren werd in subgroepjes (die zich al na de eerate dagen

hadden uitgekristalliseerd)de stad ingetrokken. Wat kan je er van vertellen;veel ver.tier is er niet: een paar dan<::ings volgens Amerikaans voorbeeld, waar bij uitzondering drank te krijp;en is (tegen forse pr~zen overigens,zo­ala averal in scandinavie oak hier eenstrak drank-beleid,bier is 7-elfs geheel verboden).

door een elimlachende viking~ HU keek af en toe een beetje trots om zich he en alsof hij zeggen wilde : wat dachten jullie ervan? ryat wij ervan dachten ;f'1i,~n God I}~ had nag nooit zoln trooste l ozp. bp.~de r:ezien. Het miezerde en alles wat je door

de beslagen raampjes kon "ien was een wat grof geploegd stukje lava­landschap. -De eerste huizen kwamen in zicht en ook deze leverden stof op voor de brieven aan het thuisfront. Om de lange d'onkere winters wat te kleliren schilderende Yslanders hun woningen namelijk in afschuwe :bijke lichte kleu­ren ,varierend van hardroze tot gif­groen. Hoewel 40 % van de Ys l anders in Reykjavik woon~ is het toch niet

Een "st i'iking feature" waar wij na enige dagen acht~r kwamen was dat de autobezittende jeugd iedere avond door de stad scheurt volgens een vaste rout ~ .oP een pleintje stil­houdend om indruk te maken op de aan­wezige pubermeisjes en coI l ega hell­drivers ,bv. door de wap;en me t de achterwielen tegen de stoeprand te parkeren en vervolgens ~a~ te ~even om het opspuitende rubber een hoogte iran een paar meter te la ten b~reiken. " just fur fun :us. Eten doe je in caf etaria's,bediening aan de tafels kun je weI vereeten. Hot eten is echter goed en bij zorg · vuldir,e menukeus zeker niet vet. Culinair hoogteD~nt voor mij was een bord ,hoog opgetast met gemarineerde zalm (kaflax geheten) voor een alles­zins rede lijke prijs hoewel het meeste voedsel zeker niet gOedkoop was.

khlderen ~anneerje door Re~kjavik 160pt ~ie je ~veral kinderen werkAn VQorname­lijk in de talrUke plantsoenan. Ook 'bi.j de werkzaaruheden aan de wep;en zag je veel scholieren ,jongens en meis­jes,in de weer me t schoppen er. truckso De schol en sluiten al in mei om de kindere~ te laten werken. Niet zci gek na~ uurlUk als j~ bedenkt dat Ze h un he l e infrastuktuur met een hnndje-~ol menSen ruoeten onderhouden.

Na ~ dagen Reykjavik zag iedereen er ~eikhalzend naar uit om ker.nis te ma­ken met Yslands binnenlanden. Vier dagen zouden we m~t twee bussen ~ en rondreis maken.E'n bus om het f~~zel­Behao te vprvoeren en de andere fun­geer~e als koeliebus (~a~age d rager) en k0 0 ~bu ~ .De overnacht~ngen zouden voorna-meli.jk in tenten plaatsvinden. Gezien de temperatuur geen prettig voorui tzicht-. Hoe 'lI~i ons etdoo-:c ~; loe-

geI1 en wat er veraer ge D ~~u'"de (in y"land en d_e 'f.S.halt in ROSTR,;\ 65. te lezen • .

T.H./HvO

Page 6: 1978 - Nummer 64 - september - oktober 1978

.CHILI -viji jaar later

Vanaf september 1973 is er in Chili een in hoge mate autoritair en repressief be­

wind gevestigd.

Het ontwikkelingsmodel dat door de Militaire Junta wordt toegepast, maakt deel uit

van een g.l.obaal plan ter verandering van de chi leense maatschappij. Di t. plan is ge­

richt op het herstellen van het afhanke'l ijke kapitalisme, waarvan het bestaan op

ernstige wijze bedreigd was door de "chi 'leense weg naar "het social isme" van pre- '

sident Salvador Allende. Er. wordt geprobeerd het opnieuw ontstaan van de economisch,'

sociale ' en pol i tieke voorwaarde,) die de 'opkomst van een social istisch alternatief

in Chili 'mogelijk maakten, te vermijden. Men ' wil die voorwaarden scheppen dat een

nieuwe ontwikkel ingswijze mogel ijk wordt, die verenigbaar is met de nieuwe inter­

nationale arbeidsverdeling en de tendenzen van het afhankelijke kapitalisme. Om de­

ze omstandigheden te creeren, word.t er een economisch beleid gevoerd dat de be doe­

ling heeft de economische structuren, ontwikkeld in vier decennia van op de binnen­

landse markt gerichte ontwikkeling, te vernietigen.

Het dynamische element van het nieuwe economisch model . wordt gevormd door de .export

van industrieproducten, terwijl ook de export van agrarische producten een belang­

rijke rol speel t. De ex'port van mijnbouwproducten neemt relatief in belangrijkheid

af. Omdat het hier om een exportmodel gaat, ligt de bron van haar dynamiek niet in

de binnenlandse markt, maar in de buitenrandse vraag,

De economische 'strategie is fundam~nteel gericht op de herstructurering v.an de ' in­

du~triele sector, dit 'om voorwaarden te creeren die gunstig zijn voor de ontwikke­

ling van de e~portindustrie. Dit betekent een verandering van productiel.ijnen en

productieschalen. Het betekent ook dat dfe bedrijven die eerst gericht waren op de

binnenlandse markt, en die er niet}n slagen zich aan te passen om op de bui~en­

landse markt te (kunnen) concurreren, moeten verdwijnen. De comraratieye voordelen

van de chi leense economie. bij deelname op de internationale markt zouden d~1O ge­

legen zijn in het nieuwe model, in het bezit van natuurlijke hulpbronnen, in een

goedkopere arbeidskracht, en in het bestaan van een industriel~ infrastructuur die

al in de voorgaand'e etappes is opgebouwd. Het i·nstrument dat het opnieuw toewijzen

van de productiemiddel~ mogelijk maakt is het liberaliseren van de buitenlandse

handel en van de binnenlandse prijzen.

Om het orienteren van de economie op de export te kunnen verwezen 1 i jken i 5 voor het nieuwe model een sterke stroom van buitenlands kapitaal noodzakelijk . Dit vanwege de met het nieuwe beleid dras­tische. vermindering van de economische rol van de staat (die een aandeel van 70 % had in ' de bruto binnenlandse in­vesteringen), en vanwege de traditio­neel beperkte belangstelling van de natipnale investeerders voor de pro­ductieve activiteiten. Afgezien van de financieringscapaciteit van het buitenlands kapitaal, zijn het de multinationale ondernemingen die de overdracht van technologie op interna­tionaal niveau en de buitenlandse mark­ten, kontroleren. Deze factoren zlJn' van fundamenteel belang voor de ge­kozen ·strategie. Zoals uit het bovenstaande blijkt is het voor het economische beleid een dwingende eis omstandigheden te creeren die gunstig zijn voor het stimuleren van buitenlandse' inve~teringen. Het nieuwe statuut voo-f de investeringen biedt het buitenlands kapitaal aan-z i en I i j ke ga ran ties, maa r bovend i en heeft de regering ingegrepen in de ar- . beidsmarktom 'het peil van de lonen terug te brengen to~ ~en niveau dat

6

aantrekkel ijk is voor de investeerder. De dal ing van de reele lonen heeft een 'recessie tot gevolg, .door de verminde­ring van de binnenlandse vraag. Het faillissement van bedrijven, de terug­gaven en verkoop van ondernemingen die dee lui tmaakten van de "Area de Propied"d Social" en de financiele ~peculatl~s, veroorzaakten een sterke concentratie van het · kapitaal. De. economische politiek van de Militaire Junta beperkt de rol van de staat in de economie op drastische wijze . door een eind te maken aan de contrale op de prij­zen, ' het toekennen van subsidies, en het protektionisme, terwijl ook het aandeel vande regering in de consumptie, de in­vesteringen en de productie van goede-ren en- diensten, a"fneemt .

drie fasen In het proces van herstructurering van de 'chileense economie kunnen we drie fasen onderscheiden. De eerste fase begint met de staatsgreep en duurt tot apr i I 1975. Het voornaams t.e doel is de regres~ieve herverdeling van het inkomen en de ontmantel ing van de _ vakbeweg i ng.

vervolg op pag. 7

Op verzoek van de reda.ctie schre"jf 0.0. Catalan Aravena bijgaand ar­tikel ove r de economie van Chi Ii. 0.0. Catalan Aravena is econoom, hij is wetenschappelijk medewerker bij de vakgroep ISMOG aan onze Faculteit. In jul i 1974 is hij naar t~ederland moe­ten vluchten. Na op de Hoge School In Tilburg en aan de Universiteit van Utrecht te hebben gewerkt kwam' hij in februari '1977 naar onze Facul tei t. In zijn artikel geeft hij een samen­vatting ·van zijn 6nderzoek ' (Chi Ii: de economische politiek van het Mi I i tai re BeI'lind en de nieuwe vor­men van ontwikkel ing in Latijns Amerikal naar de herorienterlng van de Chileense economie na de fascistische coup.

Op 11 september was het 5 jaar geleden dat de Junta in Chili aan de 'macht kwam. Het CIA-plan "Djakarta" stond borg voor een bloedige beeindiging van een democratisch experiment in Zuid-Amerika. Een experiment ook om een van de kapi­talistische wereld onafhankel ijke eco­nomi e op te bouwen .Een econom i e waar­bij het mogel ijk is de gemaakte win- . sten weer in het · land te gebruiken voor de opbouw van het land en zi'jn voorzieningsniveau voor de gehele bevolking.

Maar Allende en met hem vele andere Chi lenen werden vermoord. Het water in de rivieren zag rood van het bloed. Tot op de dag van vandaag zijn vele Chilenen gevangen. Gevangenissen, schijnbaar zo interessant dat zelfs Straus uit de Bonds . Republiek Duits­land er gaat kijken . Deze dag, II september 1973, markeer­de · tevens een omslag in de economie van Ch iii. A II es moes t nu weer ge-' richt worden op de belangen van de buite.nlandse ondernemingen. Dit was

'geen eenvoudige omschakeling. Het ging gepaard met zware onderdrukking ' en een economische crisis. ·Zoals de laatste tijd uit de krante~ blijkt organiseren de democratische krachten in Chi I i 'z'ich weer ondanks de vele gevaren hierbij. De jaarlijkse demonstratie in Nede rland~op II sep~

tember wil een ondersteuning zijn van die beweging in Chili en een bl ijk van afkeer van ,de Junta, waarvan gewenst word.t dat deze snel zal verdwijnen'

PdV

Page 7: 1978 - Nummer 64 - september - oktober 1978

vervolg van pag. 6

Het pol itieke kader wordt gekenmerkt door een door de verschillende frakti~ van de bourgeoisie gedeelde hegemonie. Gedurende de tweede fase" tussen apri 1 197~ en eind 1976, wordt er een poli­tiek van "shock-treatment" toegepast" die bedoeld is voor het bestrijden van de in de eerste fase veroorzaakte hyperinflatie. (zie tabel nr. 1) Deze fase wordt gekenmerkt door een proces van concentratie van het kapitaal, privatise~ing van de economie, en de internationaHsatie van het kapitaal. In deze fase 1 eggen d i,e' economi sche groepen die verbonden zijn met de ex­port, het buitenlandse kapitaal, en de finanCiele speculatie hun hegemonie op, aan de rest van de heersende k lass e . Hierdoor wordt de samenwerking van ,ver­schillende fracties binnen de heersen c

de klasse verbroken. Er ontstaat nu een oppositie van de op de binnenlandse markt georienteerde kapitalisten tegen de economische politiek van de Junta. De derde ,fase begint in 1977 en is op dit moment nog niet be~indigd. Het belangrijkste doel is 'het bereiken van het oude niveau van de productie. De productie is nu echter georien,teerd op de export, waarvoor i n de twee eer­ste fasen de voorwaarden zijn geschapen. Wanneer er in 1978 geconstateerd,wordt dar het economische herstel en de bui­tenlandse investeringen nog onvoldoende zijn, begint men pogingen te doen om het lage loonpeil nog verder te drukken. Het, ondanks de sterke repress ie, op­leven van de vakbeweging heeft het door­voeren van deze maatregelen bemoei 1 ijkt .

Tijdens de eerste fa'se van inkomenscon­centratie is het belangrijkste instru­ment de herstructurering van het ,prijs­stelsel , waardoor een ' proces van hyper­inflatie veroorzaakt wordt (zie tabel 1). Gedurende deze periode ont~taat een sterke dal ing reele lonen en een grote stijging van het werkloosheidspeil. Als gevolg hiervan neemt het aandeel van de lonen in het BNP (Bruto Nationaal Pro­duct) af met meer dan 40%, waardoor het niveau van de productie drastisch daalt door het afnemen van de effectieve vraag van de kant van de loontrekkers. (zie tabel 2).

In de tweede fase van concentratie van het kapitaa,l wordt, tegel ijkertijd met het anti-inflatie-beleid, de nadruk ge­legd op de vermindering van het grote tekort op de betalingsbalans. Hiervoor worden de openbare uitgaven drastisch verlaagd (met bijna 30%), de geld­schepping door de banken sterk beperkt, en een systeem van periodieke devalu­aties van de peso doorgevoerd . Dit ge­heel van maatregelen veroorzaakt een diepe ' economische recessie, die met name de industriele productie per capi­ta daalt tot het niveau van ' 25 jaar ge­leden. (zie gra f iek) Deze st~rke inkrimping van de productie treft niet aile bedrij'ven op gel ijke

-wijze . Het zijn juist de kleine en middelgrote bedrijven, ger,icht op 'de binnenlandse markt, die moeten inkrim­pen of moeten verdwijnen. De monopolis­tische of 01 igopol istische bedrijven, die met name op de buitenlandse markt gericht zijn, handhaven of verhogen hun productieniveau's ondanks de re.ce~ c:. ip

Aan het eind van 1976 waren de funda" mentele aspecten van de herstructu­rering al ,verwezenl ijkt. Op deze nieuwe basis be,gint een proces van economische reactivering. Het BNP groeit in 1976

export met 4,5% en in 1977 met 8,6%. Deson­danks is het BNP nog ver van het ni­veauzoals dat in 1972 al door ' de Unidad Popular bereikt was. De totale export is tussen 1972 en 1976 gestegen met 149%. De export van industriele producten en agrarische ' producten ve-rtonen de grootste groei, respectievel ijk 531% en 516%. De export van mijnbouwproducten is, ondanks het feit dat deze een belangrijk bestand­deel van de totale export bl ijft vor­men, tussen 1972 en 1976 slechts met 97% gestegen. , Ondanks de spec'taculaire groei van de export vertoont de Handelsbalans tot 1977 een negatief saldo. Desondanks laat de Betalingsbalans vanaf 1976 een

overschot zien. Deze asymetrie tussen Handelsbalans en Betalingsbalans is te verklaren door de grote stroom van kort­lopende kredieten van noordamerikaanse,

, europese en japanse prive-banken, en door buitenlandse investeringen.AIs gevolg van deze kredieten bereikt de schuld aan het buitenland recordhoogte van meer dan US$ 5.000 nii Ijoen. Het afbetalen van deze schuld maakt meer dan 40% uit van de totale export. (z,ie ook tabel 3). De opmerkel ijke groei van de 'export van industriele en agrarische producten is in hoge matemoge Ii j k gewees t ten kos te van de afname van de binnenlandse con­sumptie, aangezien het bereikte pro­ductieniveau neg steeds lager is dan die van 1972 . ,

investeringen In de laatste jaren zijn rn Chi I i de investeringen als percentage van het BNP beduidend iager dan het historische pei I, dat traditioneel boven de 15%' lag. Dit betekent dat het groeipotentieel van de chileense economie op een ge­voelige manier is aangetast, zodat het op middellange termijn moeilijk zal zijn een proces van daadwerkel ijke reactivering vol te houden. Ileeconomische groei in 1977 kan worden ver klaard door het benutten van de ge­installeerde capaciteit die ' ten ge­volge van de sterke recessie buiten gebruik was, en vormt daarom een wijze van groeien die op middellange en lange termijn niet doorgezet kan worden. (zie ,tabel 4). Het in 1977 bereikte investeringspeil van 11 %, komt volgens officiele bron­nen voor een groot deel overeen met de import van duu!zame consumpt iegoederen (auto' 5) en met de aankoop van reeds bestaande installaties in de indus­triele- en mijnbouwsector, die vroeger dee I 'ui t maakten van de "Area de

-Prop,iedad Social". Bijna 50 % van de in­vesteringen werd gefinancierd met bui­tenlandse kredieten en door buiten­landse investeringen. De buitenlandse invest~ringen maakten vroeger ongeveer 3,7% uit van het BNP, en op dit moment ongeveer 5%. Deze verhoging is niet spectaculair. Maar de nationale investeringen, die vroeger een percentage van ongeveer 11 % van het Nationale Product uitmaak-ten, zijn nil gedaald tot bijna 5%. Op deze wijze heeft de politiek van de Mi litaire Junta en weinig belangrijke verhoging van de buiten,landse investeringen tot stand

Tabel nr. 1

Chili: consumptieprijs index bas i 5 ' 1970~1 00

jaar

1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1,976 1977

CPI

75 100 119 214 967

5.853 27.778 86.644

166.319

Bron : berekeningen gebaseerd op "International Financial Statistics" Mei 1978, IMF .

Tabe 1 nr. 2

Chili: Aandeel van lonen en winsten in het Nationale Product in index cijfers . (B.N.P. 1972=100)

1972 1973 1974 1975 ,

Lonen en 52.16 29.93 23 . 15 27.25 salarissen Bruto i n- 47.84 67.00 70.64 54.78 terne winst B .N.P. 100.00 96.93 98.79 82.03

Bron: gebaseerd op berekeningen van ODEPLAN (Oficina Nacional de Planifi­cacion).

Tabel n r. 3 Basis Ch iIi: ' I ndex van de export 1972=100

1971 1972 1973 1974 1975 1976 Mijnboul< 111 -100 154 246 146 197 Landbou\·/

en 152 100 132 2B7 446 616 Vi sser i j ,Industrie 145 100 108 353 474 631 Totaal 115 100 149 257 186 249 Export

Bron: 'berekeningen gebaseerd op, "Bol,etin menzual nr. 599, januati 1978. '

Banco Central de Chile.

label nr. 4

Chi Ii: Verloop van de investeringen als percentage van het B.N.P.

jaa r 1960 1965 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977

investering percentage 15.6 16.6 17.8 16 . 0 13 .0 16.0 15,0 12.2 8.5

11.0

Bron: "Cuentas Nacionales 1976", ODEPLAN. Jaar 1977 schatting van Banco Central de Ch i Ie.

vervolg op pag. 8

7

Page 8: 1978 - Nummer 64 - september - oktober 1978

vervolg van pag. 7

gebracht; (dit in tegenstelling tot haar wensen), terwijl deze pol itiek daarent~gen een drastische verminde­ring van de nat ionale investeringen heeft bewerkstelligd. Tussen augustus 1974 en mei 1978 heeft de ,regering haar 'toestemming gegeven aan bultenlandse investeringen tot een bedrag , van bijna US$ 2.500 miljoen, maar van ,dit tota'al zijn er , slechts i nves ter i ngen' tot een bed rag van US $ 450 miljoen gerealiseerd. In tegen­stelling tot de wensen van de Junta, d,ie nieuwe i'nvesteringen uit het bui­tenlands wil aantrekken om de export­industrie tot ontwikkeling te brengen, komt ongeveer 90% van de goedgekeurde investeringen overeen met proj~cten in de mijnbouw (koper, I ithium en goud) en komt slechts on~eveer 10% qvereen met investeringen in de industriele­of agro-industri~le sector.

groei De groei-mogelijkheden van de econo­mie zijn daarom beperkt tot een moge­lijke reactivering van de geinstal­leerde capaciteit die als gevolg van de sterke economische recessie onbenut was. In ,de vijf jaar dat de economische politiek van het Hilitaire Bewind nu is toegepast, was het niet mogelijk een basis te consolideren die een garantie vormt voor de verhoging van, het 'groei­pe iii n de komen de j a ren • Het hoge werkloosheidspercentage (onge­veer 15% van de ber9€Psbevolking), en de drastische verlaging van de reele lon.n, scheppen sociale onrust dIe ai­leen latent kan bl ijven door het re­press Leve van het bewi nd geha'ndhaafd blijft, Ondanks de repressie is ~e vak­beweging er echter in geslaagd te blij­ven bestaan, en j n' de laatste maanden vertoont deze een tendens tot her­nieuI'lde activiteit. _ Tenzij 'het Hi I itaire Bewind ,in staat is de repressie te handhaven of mis­schien zelfs heviger te maken, kan zij niet doorgaan de georgahiseerde ar- ' be,i d,ers de op d it moment bes taande be­perkingen ' - het opschorten van de t ol­lectieve onderhandelingen, het opschor­ten van het stakingsrecht en andere rechten van de arbeiders - op te blij­yen leggen. Ai s men er in s laagt deze rechten te herstellen, al is het -maar ten' de'le, dan- zullen de' mogel ijkheden om ne t huidi,ge loonpei I en de huidige i nkomensver'de ling te handhaven" o'p ern­stige wijze in gevaar worden gebracht.

Friedman De ideologische adviseurs van het in Chili toegepast economische model, waa ronde r p rofes s.o r Mil ton F r i edman van de Univers ,it,eit van Chicago, verzeke­re~ dat het kapital isme verenigbaar is met de vr i jhe i d en de po Ii t i eke demo­cratie. De eniaring van Chi I i echter, toont dat de restauratie van het af­hankelijke kapitalisme in een maat­schappij ali de chi leense, een extreme

. beperking van' de vrijheid en de vern ie­tiging van ' de democratie "er-eist. ' In een I and a I s Ch iii ,: me teen' hoge mate van ongelijkheid, een onvenmogen om zelfs de meest elementaire behoef­ten ' van de mee rderhe' i d van de bevo 1-king te bevredigen, en met grote moei~ I ijkheden wat betreft het oplossen van

,de accumulatieprobleme'n, waarvoor een acceptabele economische groei een voor­waarde is, is de situatie het tegendeel van die we lke door professor Friedman en zijn volgelingen gepostuleerd is:

, -

een waarlijk democratische praktijk, waarin het recht op vrije menings­uiting en het verdedigen van de eigen belangen van alle ' individuen en soci- , ale groepen wordt erkend, is onveren ig­baar met ' de praktijk van onbeperkte • econom·i esche vr i j h~ i d zoa I s die gepos­tuleerd is door de huidige leiders van de chileense economie.

dietatatuur Het project' van transforma tie Vgn- de chileense economie, uitgevoerd door de Hilitaire 'Junta, draagt een duide­Ii jk' k I asses tempe I. A II een en i ge mu 1-,tinationals en een kleine' grbep van nationale bedrijven die , zich kenmerken door een hoge mon.opo lis t 'i sche of 0 li-

' gopol istische concentratie vanwege hun banden met het bui tenlands kapitaal, de export of de speculatie, proflteren van deze ecohom i s'che po lit i ek. De enor­me kosten van de economische verande-

ringen treffen de grote meerderheid van ' de bevolking, bestaande uit de arbei­ders, de middengroepen, en de kleine en middelgrote bedrijven die niet ver­bonden zijn met het buitenlands kapi­taal • De beperkte kans op succes van het pro­ject van het Hi I i tai r Bewlnd is kort aangegevel'l. Er bestaan' echter nog -an­dere fac:toren 'die het kader van de eco­nomie te boven gaan en ,die deze beper- -kingen nog versterken. Het project van de Junta vereist" in een maatschappij als de chi leense die ge'kenmerkt wordt

- door een lange democratische trqditie en een relatie,ye culturele voorspnmg, een autoritair bewind dat op diepgaan~ de wijze de nationale tradities ge-weld aan doet. Het andere woorden: de doorvoering van het model vereist het bestaan van een dictatuur, in meerdere of mindere mate gewelddadig, maar als zodanig yolledig vreemd aan de chi­leense ' volksaard .

Chi Ii: Verloop van het Industriele Product ' en het ,Indust'riele Product per capita'. Basisjaar 1953 = 100

HO

tZO

zoo

180 Industriele Product

160

litO

110

100 Product per capita

80

- 1955 1960 1965 1970 1975

Bron: berekeningen gebaseerd op "International Financial Statistics", Hei 1978, LH.F.

inge~onden mededeling _

asva Het zi .in weer de beginmaanden van een nieu. studiejaar. Dat betekent, dat je weer een he Ie massa accept­girokaarten en andere paperassen thuisgestuurd krijgt" waaronder 'ook een kaart van d'e AS VA. De ASVA is een politieke vakbond voor studen­ten. 'Nat houdt dat in? Vakbond staat voor belangenbeharti­ging. Al ,jaren behartigt 'de ASVA de belangen van studenten. Zo wordt al jaren a'ktie gevoerd teg'," onte­rec hte huurverhogingen in studenten­hU,izen en voor goede noodvoorzie-: / ningen om in september de eerste,Jaars, onderdak te kunnen geven, . maa r ook helpt de ASVA vi a haar kamerburo individuele studenten aan 'een kamer.

HetZ!llfde geldt voor, studi~financie­ring, waar de ASVA studenten juridi­sche bijetand geeft, die de deurwaar-

.... der achter hun broek kri jgen, omdat ze ' hun promess e niet kunnen -betalen, en ze met h~t minioterie geen over-

eenstemmi'ng over een afbetalingsrege­ling kunnen bereiken. Het "politieke" in de vakbond zit 1m hie rin, dat de ASVA erkent, dat belangenbehartiging een politieke keuze inhoudt. Ze maakt die keuze voor democratise­ring, kritische wetenschapsbeoefening

-en .voor eeh progressief beleid dan ook expliciet~ Dat betekent het ko-mende jaar weer oppositie tegen de politiek vail Pais, die met zi'jn nota "Hoger .Gnderwije voor velen'" het hoger onderwij's tot elite- on­derwijs wi 1 maken. Ook' de aantasting van de democratieering - denk aan de vakgroepen op de sociale faculteit maken het vblgens mij ook dit jaar weer belangrijk om lid van de ASVA te worden. Ik ' roep dan ook iecl.ereen op om li'd te wor cie n Vlln d e A'SVA door 25 gulden <over ,te maken. , Als je 30 gul­den overmaa kt" ben je tegelijkertijcl.

-- SEF- "lid. Twee er~ een halve " gulden v o orrleel dus . Dan zal Pais ten~inste nog van jll horen!

Coen Teulings

Page 9: 1978 - Nummer 64 - september - oktober 1978

winsten, wachten en w .ensen of sturen, strijden en socialiseren

Aan de vooravond van de diskussies in de Tweede Kamer over Bestek '81 voIgt

hier een artikel over de ekonomische situatie en enkele diskussies die in

den lande daarover worden gevoerd. In het stuk zal aan , de orde komen onder

welke ekonomische verhoudingen het regeringsbeleid wordt gevoerd. Dit zowel

wat betreft de internationale situatie als de specifieke problematiek in

Nederland. Uiteraard moest dit beperkt blijven tot een onvolledige en , gl~­

bale behandeling. Daama wordt van Bestek '81 eerst het cijfermatige gedeel-

de uitvoer. Ten eerste ons export-, pakket; in de automobielindustrie werden in 77 hoge omzetten b,ehaa1d" deze aktiviteit is echt'er- voor Neder­land van mindere betekenis. De trans­portmidde1ensektor gaf een da1ing te zien, waardoor in Nederland' de scheeps­bouw werd getroffen. Bovendien b1even de "anel1e groeiers'" in de sf'eer van grondstoffen en halff'abrikaten achter bij hun trend. ' te , weergegeven en later de argumentatie. Ook wordt de kritiek op Beetek '81

uit ekonomische en politieke k",ing weergegeven. In het slot van het artikel

worden drie alternatieven voor he't regeringsbeleid weergege,ven en besproken.

Aan de orde komen daar respektievelijk: de 'nota van den Uyl, het rapport

van de CED met daarbij een aantal van Driehuis zijn opvattingen en tot slot

het plan van het IPSO, wetenschappelijk buro van de CP~.

De tweede f'aktor is de negatieve ont­wikke1ing in onze 'konkurrentiepositie. Het uitvoerprijspeil steeg in de p,e­riode 71-77 met 28,5% terwij1 het in­voerprijspei1 slechts met 17,5% ,steeg. Hierdoor werd de uitvoer geremd; ,

Alvorens de regeringsmaatregelen uit Bestek '81 te bespreken voIgt eerst een schets van de internationale, e­konomische situatie waaronder dit beleid wordt gevoerd. Hierbij is o.a. gebruik gemaakt van de "Economic Outlook" van de OECD. Zoals bekend bereikte de crisis in 74/75 zijn dieptepunt. De industri­ele die in die periode gedaald was nam hierna weer iets to~. In 76/77 werden de verwachtingen iets min-der somber~ Opmerkelijk is het nu ' dat de OECD voorspelt dat in 79 geen verbetering van de ekonomische toe­stand is te verwachten. 'De groei van de produktie in 78 zal weer achterblijven bij die van 77 en in 79 is een verdere vermindering , mo­gelijk. De overkapaciteit in de be­drijven is een blijvend verschijn­Bel geworden. De werkloosheid blijft iets toenemen. De inkomens stagne­ren maar ondanks dat zijn de inves­teringen niet gestegen.

in ter-nationale konkurrentie

In Nederland valt zelfs in de peri­ode et"nd '77 begin '78 een terugvai van de produktie te konstateren. Internationaal neemt de konkurrentie tussen met name de' VS, Japan en West-Duitsland toe. De VS heeft een groot betalingsbalans tekort, door enerzijds olie-importen en anderzijds grote kapitaalexporten. De inflatie -is in de VS hoogen zoals bekend staat de dol~ar-koers onder zware druk. De export uit de VS wordt geremd door de geringe bestedingen in Japan,

' West-Duitsland en andere West-Euro­pese landen. Op 'inter~ationale kon­ferenties keert steeds hetzelfde thema terug: "ie'der land dringt er bij de anderen op aan zijn beste­dingen "te stimuleren." In de praktijk wordt echter vaak een restriktief beleid gevoerd door de nationale overheden. AIleen Japan heeft ,begin september een uitgebreid plan ter , stimulering van de ekonomie bekend gemaakt. Elders worden de over­heidsuitgaven beperkt , en de lonen , gematigd, zohopend op een voorde-

lige konkurrentie-positie als de ' cr1S1S ten einde loopt en de were1d­handel weer toeneemt.

Nederland -De Nederlandse ekonomie is zaer sterk afhanke1ijk van het wereldhande1s­volume. In de Macro Ekonomische Ver­kenningen van september 77 g~ng men er vanuit dat in de tweede helft ,van 77 de wereldhandel zou toenemen met 6% op jaarbasia en dat dez~ toe name

afzet De binnen1andse bestedingen, hebben met name in 1977 een , sterke toe name te zien gegeven. Deze heeft als voor­naamste oorzaak de sterke stijging van de investeringen door bedr~jven (16% in 77). Deze ' toename is echter waarschijn1ijk van eenmalige aard geweest. Ze is te verklaren ,door de door den Uyl ingestelde dubbele in­vesteringsaftrek. In 78 is de WIR inwerking getreden. De geringe atij­ging van ae investeringen in 78 (3%) toont ' aan dat de toename in 77 een-

zou doorzetten in 78. De,ze "Verken- malig is geweest. De WIR, HET instrument ning" is ,echter onjuist gebleken. De om de werkgelegenheid op te krikken stijging in 77 werd uiteindelijk' 4% 1eidt dus nie.t tot een strukturele en voor 78 naar verwachting 5%. 'De verhoging van het investeringsnivo. OECD is over de toe name van de wereld Ook werden de binnenlandse bestedingen handel uiterst somber en voorspelt verhoogd door atijging van de parti-dat deze in 79 hooguit 5% zal bedra- kuliere konsumptie. Deze toename was gen. Hede hierdoor is de export(vo- groter dan de stijg1ng va~ de reele lume) ,in '17 met 2% gedaald en ver,wacht lonen. Het' verschfl is te verklaren men in 78 maar een gering herstel uit extra konsumpt1e uit het zogenaam-van 3%. De vraag is zelfa of dit ' de "overige, inkomen" (waaronder de gehaald zal worden gezien de nieuwe winsten vallen) 'en door toename van gegevens zoals die nu bekend worden. " het konsumptief krediet. Twee extra faktoren (naast de ontwikke- De uitgaven van de overheid hebben de ling van de wereldhandel) hebben vol-gens het CPB een negatieve invloed op vervolg op pag .. 10

9

Page 10: 1978 - Nummer 64 - september - oktober 1978

vervolg van ~g. 9

hoofdlijnen Interessant is het ook de "hoofd­lijnen van de beleidsaan~k" in Bestek '81 te volgen~ Men herinnere zich de formatie­periode en de O,7%-norm van Andries­sen als alternatief voar de 1%-norm van den Uyl/Duisenberg, en tot wat voor moeilijkheden 'dit bij het CDA leidde. Eerder in dit artikel is al aang6geven dat nu dus de O%-norm van de VVD 'uict de bus is komen rollen. Hb is dit ooit kunnen gebeuren? Hiertoe de "hoofdlijnen van de be':' leidsaanpak v.d. regering":

1% reele groei van het NI is no­dig voor de opname van de werklo­zen

- 0,75 a 1,25% reele ' groei van het NI is ,nodig voor incidentele loon­stijging

- 1 a 1,25% reele groei van het NI is nodig voor vermindering van de

' arbeidsinkomensquote

Tel deze percentages oP • •••••• toevallig ••• 3%. De reele groei, van het NI was op 3% geschat •••• Nu, jammer, dan ,is die meteen al op voor onze doelstelling~n. dan moeten de ' kontraktlonen en de kollektieve sektor dit keer maar niet meedelen in de groei •••• Geniaal!

, ,

draa"vlak Dat brengt ons meteen bij de grootte van de kollektiev s&ktor; 55% en'de markt-sektor nog maar 45%. Rond het jaar 2000 zal bij ongewijzigd beleid de partikuliere sektor verdwenen zijn. Althans volgens bepaalde eko­nomen die op een bepaalde manier ons de zaken voorrekenen. Versluie­rend in deze weergave ' is dat bij deze 55-45 voorstelling voorbij wordt ge­gaan aan het uitgave beleid van de overheid. De overheid gebruikt haar middelen voor: uitkeringen. subsidies aan bedrijven, uitkeringen via soci­ale verzekeringen, aanschaf van goe~_ deren en het plegen van investeringen. 'Al deze uitgaven zijn stuk voor stuk door de handen van vadertje staat ge­gaan maar komen allemaal terecht in de partikuliere sektpr. De investe­ringen by. bij de bouwondernemers, de defensie uitgaven voor een deel bij Philips en de uitkeringen en andere overdrachtsuitgaven bij _1jv. Unilevervoor het kopen van worst (partikuliere konsumptie heet dat). Is er dan helemaal geen kollektieve sektor? Ja, dat zijn de ambtenaren en de staatsbedrijven. Deze laatste 'echetr even bui ten beschouwing la-' tend blijft, er voor de kollekti'eve sektor,. het produkt van de overheid, ongeveer 15% van het Nationaal Inko­men over. De overheid be'moeit ,zich i'nzake 55% van het NI dus wel met de allokatie van dit gedeelte maar laat voorhet overgrote deelhiervan de produktie over aan de partikuliere sektor.

over heve 1 in, Op vele wijzen worden doe gelden die op sociale en kollektieve voorzie-

' ningen worden gekapt in de partiku­liere sektor gepompt en zoals we ge­zien hebben niet naar , de looninko­mens maar nBar de winsten. De WIR, de nota-Hofstra; herstrukturering. subs1dieregeling minimumloon, kwa-

10

OLr.,~£ I"L&.Ik£ I(fliiSOLU~J OLI-£I(f. 80L'-£I(f,·.··-~-.

liteit arbeids-plaatsen, ' mobiliteit arbeidskracht, technologie, struk­tuurbedrijfstakken"regionaal beleid etc. etc. ; allemaal zijn het thema's waaraan een subsidieregeling wor-it opgehangen. Tegelijkertijd vindt er echter ook een verschuiving plaats op een andere Manier. Een verschuiving binnen de uitgavenstruktuur van de overheid. Ten opzichte van de meerjarenramingen gaan er name~ijk twee posten omhoog met, tesamen, enkele honderden mil­joenen (535 milj): defensie en civie­Ie verdediging. Verhogingen die ko­men naast de verhogingen die al eer­der in de meerjarenramingendoor den Uyl waren opgenomen.

overkal'aciteit De wins', = werk hypothese, eerst aI­leen vanuit marxistische hoek bekri­tiseerd, wordt nu vrij algemeen door links in twijfel getrokken. Verderop in dit artikel komen we hierop nog terug. Al hiervoor wezen we erop dat de stij­ging van het investeringsnivo in 77 opmerkelijk toenam om vervolgens in 78 weer terug te vallen. Di t ' jaa r was. min of meer een toetssteen voor de WIR. Blijkbaar is deze regeling niet afdoende om de investeringen te laten stijgen. De s~erke stijging in 77 toen de dubbele investeringsaftrek gold, is gebruikt voor een eenmalige inhaling van een achterstand. ue bezettingsgraad in de industrie bliJft zo'n 79% (OECD). Alhoewel dit een globaal (macro) cijfer is, geeft het aan dat er sprake is van een overka­paciteitsprogleem. Aan dit punt gaat de regring geheel en al voorbij. Ze geeit niet aan wat subsidies aan on-

dernemers in gevaivan overkapaciteit voor effekt hebben. Insommige eek­toren, de metaal, de echeepebouw en . de textiel, worden overheidseubsi­dies eoms zelfe gebruikt om tot een afbouw van een bedrijfstak te komen (Rostra 63, p.10). De steunmaatre­gelen voor het bedrijfsleven zijn globaal. Dat wil zeggen dat ze niet gericht zijn op het· steumm v.an be­drijven die het slecht gaat om ar­beidsplaatsen te .behouden. Ook is er' geen sprake van een visie van de over­heid ,hoe de bedrijfsstruktuur zich dient te ontwikkelen. Over het alge­me en profiteren de grote onderne­mingen het meest van de steunmaatre­gelen. Zij gebruiken hun wins ten voor kapitaalexport. In de VS is Nederland de grootste investeerder met een be­drag van ongeveer /15 miljard. Ook worden de wins ten gebruikt om arbeids­besparende Investeringen te plegen, onder andere bij de banken. De afname van de koopkracht beinvloed de effektie,ve vraag die tijdelijk door toename van net consumptieve krediet nog beperkt blijft. De ain'ame van de overheidsuitgaven beinvloedook zoals we reeds zagen in negatieve zin de effektieve vraag en de werkgelegen­heid. Als · de regering de kollektieve uitgaven beperkt ligt hieraan de ver­o~derstelling ten grondslag dat dat 'meer werkgel'egenheid schept dan da t het vernietigt. Een veronderstel­ling die volgens sommige mede inge­geven is door politieke voorkeur.

e"port Loonkostenmatiging zou volgens de rege'ring ook nodig zi jn voor verbe­tering van de internationale konkur­rentiepositie. Als -we echter de

vervolg op pag. 11

Page 11: 1978 - Nummer 64 - september - oktober 1978

vervolg van pag. 10

binnenlandse bestedingen niet verhoogd. Deze stagneren door enerzijds een stijging van materiele overheids­konsumptie (o.a. defensie) en door anderzijds een daling van de investe~ ringen. Het CPB geeft hiervoor als . oorzaken, een dalend ni vo ·van werk­gelegenheidsprogramma's, scholenbouw en weg- en waterbouw.

Bestek '81 Het bedrag dat bezuinigd moet gaan worden; 10 miljard, is voor velen een som geld waarvan de omvang niet meer voorstelbaar is. Een eenvoudig rekeneommetje kan voor hen wellicht enig inzicht brengen. Als de over­heid dit geld zou· gebruiken om amb­tenaren tegen een bruto-jaar-salaris van 145.000,- in dienst te nemen, dan was in &&n klap de werkloosheid tot nul gedaald •••••••

(45.000,- x 220.000 = ~10.000.0oo.0oo,--)

Net zo min als deze rekensom juist is, is het, om meerdere redenen, niet juist om te sprken over een bezuini­ging van 110 miljard. Vermoedelijk is dit bedrag gekozen omdat den Uyl c.s. indertijd ook hetzelfde bedrag in het kaaer van de 1%-operatie hebben genoemd. In werkelijkheid is er sprake van een bezuiniging die ver boven de 125 miljard ligt. Ter vergelijking: Herinneren we ons nog de 1%-operatie van den Uyl. 'Hier was sprake van een bezuinigingsplan van 77 tot en met 1980. De bezuini­gingen zouden oplopen van 2,6 miljard in 77 to.t 9,6 miljard in 1980. Gere­kend over 4 jaren 23 miljard in to­taal. 1% gaf aan dat de 55% die de kollektieve sektor in 76 uitmaakte van het Nationaal Inkomen in 77 zou stijgen tot 56%. in 78, 57% in 79 etc. Ui~gaande van een groei van het NI ' van 3,75% zou er dan evenzogoed nog ruimte overblijven om de partikuliere sektor te laten groeien.

0-% VVD-norm Bestek '81 heeft echter de VVD-ver­kiezingsnorm van 0-% groei voor de kollektieve sektor overgenomen. In 81 zal de kollektieve sektor dus nog steeds 55% uitmaken van het NI. Al­leen de groei van het NI, zo wordt nu voorspeld, is lager; 3% per jaar.

Een zogenaamde nul-procentsgroei maakt het nodig heel wat meer miljarden ·te bezuinigen. V~~r het jaar 81 zou dit volgens Bestek '81 zijn: a) de 7.5 miljard uit de 1%-operatie,

waarvan nog 4 miljard te verdelen b) een extra bezuiniging van 2,5

miljard als gevolg van de lagere schatting van de groei

c) nog eens een extra bezuiniging van 3 miljard om de werkloosheid extra terug te dringen.

d ) en daarnaast ligt er nog een voor­lopig plan om 1 a 1,5 miljard extra te bezuinigen omdat het fiancie­ringstekort hoger zou uitvallen dan eerst was berekend. Dit plan werd later, nadat bekend was dat de belastingen 1 miljard hoger uit­vielen gevolgd door een ' voorlopig plan 0,5 miljard accijnsverhoging door te voeren • .

In totaal dus zo'n 14 miljard alleen

voor 81. In de jaren 79 en 80 wordt er natuurlijk ook· bezuinigd. Vandaar dat het totaal ver boven de 25 miljard uitkomt. Ruim 5,5 miljard van de 13 miljard wordt bezuinigd op de overheidsbe­stedingen. Dit zijn bestedingen die direkt de werkgelege.nheid traffen (bv. in de bouw en het onderwijs). Het resterende bedrag, ruim 6,5 miljard wordt bezuinigd in de sfeer . van de sociale zekerheid, de, gezond­heidszorg en de salarissen in de pu- . blieke sfeer •.•••

waarom? ijezuinigen moet volgens v.Agt/Wiegel om de werkloosheid terug te dringen in 1982 tot 150.000 a 175.000 en de inflatie terug te dringen tot het peil van de BRD. De bruto loonkosten moeten. door be­zuinigingen op de sociale voorzieningen daar beneden opdat ' de wins ten en QUS Ie werkgelegenheid omhoog kan en onze internationale konkurrentie-positie wordt verbeterd. Maar ook wil de re­gering een bljdrage leveren .aan het

." .:: .. .. ~.- ...... .... . ' ~.; .o;

een gevoeligheidsanalyse onderworpen. Door &3n veronderstelling (de keuze van het werkloosheidsnivo waarop door krapte op de arbeidsmarkt weer loon­kostenstijgingen gaan ontstaan) te wijzigen bleek de hele uitkomst van het model op zijn kop gezet te worden. De vele kritiek is nu echter ook tot het CPB doorgedrongen. De onderdirek­teur Prof. Weitenberg: "Er is nog nooit een verklaring voor de inves­teringen gevonden die aan redelijke kriteria voldoet. Dat kan verschillen­de oorzaken hebben. E&n daarvan is ver­moedelijk dat in Nederland '~n derde van de i~vesteringen door de honderd grootste bedrijven gedaan worden."

ees,oemel Een bijzondere rol in de voorberei­ding van Bestek '81 heeft de ambte­lijke "Centraal Ekonomische Commissie" (CEC) gespee14. De regering doet het in Bestek '81,. waarin het advies van de CEC als bijlage is opgenomen, voor­komen 'of de deskundige ekonomen hebben· geadviseerd en de regring ujtvoert.

L_*~ :_ . ~~··~i~ ,,' I n de praktijk is anders gegaan. De heeft van de

'. I regering voortduren poli tieke op­drac·hten gekregen. De belangrijkste hiervan waren: de boogte van het te

. bezuinigen bedrag en voor de loon->. :. ',' ~ ':, ontwikkeling de nullijn. Deze be lang­.... ;'~=-: rijk~te beleidsmaatregelen van Be.stek

(., .' '81 zijn dus geen resultaten van wetenschappelijk onderzoek maar omge­keerd: er is door ekonomen mee ge-

om ze wetenschappelijk te laten

.• ;.. ~~cllrsJ'Ositi:i~'~ •.. ":.: • • .' ~ . ;. " ' ! . , .. . . • ...... ".

.. :~ .... ;", ' .... .

oplossen van de internationale cri­sis door de effektieve vraag op peil te houden door o.a. de koopkracht te handhaven. Om onze exportpositie niet nog verder te laten verslechteren moet de ontwikkelingshulp op peil blijven. De Nederlandse "exporteurs" zullen via "matching" worden bevei­ligd tegen buitenlandse konkurren­tie verstor~ng. Matching .is een "pas­sieve" aktie zonder initierende wer­king, het doet effekten van akties van konkurrenten teniet gaan.

CPB -model Het rekenmodel van het CPB 'waarvan de loonkostentheorie deel uitmaakt is door vele ekonomen bekritiseerd. Deze kritiek zal hier niet worden her­haald. Interessant is echter een onder­zoek gehouden aan de Erasmus 'Univer­s:l"tei t. Hier werd het CPB-model aan

Een ander punt van kritiek is dat de CEC zelf een belangrijke politieke keuze hee'ft gedaan die wetenschappe.­lijk niet is te verantwoord~ De gelden die bezuinigd worden, moe ten terug worden gepompt in de partiku­liere sektor. Dat kan door de aande­.len in de premie voor de ... ociale verzekeringen van werkgevers en/of werknemers te verlagen~ De CEC bere­kende wat een verlaging van de res­pektievelijke aandelen voor e,ffekt op de werkgelegenheid zou hebben. Resultaat was dat in beide gevallen de werkgelegenheid vrijwel evenveel zou toenemen. De CEe maakte echter een eigenstandige politieke keuze door de regering te adviseren de werkgeverspremie met een half pro­cent te verlagen.

vervolg op pag. 12

II

Page 12: 1978 - Nummer 64 - september - oktober 1978

cijfera die hierop van toepassing zijn bekijken blijkt deze relatie niet zo eenduidig te zijn als de re­gering weI wil doen voorkoillen: ·

markt. Het systeem van de interna~ tionale kapi talistisc·he markt vormt ook een oorzaak van het voortbestaan van de crisis.

a) loonkoatenstijging (%) in 75, 76 en 77 '

handelapartners 15 13,5 '11 vri,e mil rill Nederland 13 11 5 8 Het vertrouwen van ~d'e regering in de

. , partikuliere sektor is dan oak een , b) loonkosten per eenheid produkt na

het in rekening brengen van de op.,. waardering vande gulden

h/lndelspartners _ 16,5 ,2

Nederland 14,5 1,5

Hieruit blijkt dat niet de loonstij­ging onze 'konkurren'tie nadelig befn­vloedde, w~nt ' deze lag telkell-jare onder het nivo van onze handelspart-. ners.

Tevena zegt. de 'regering. bij te wil­len dragen aan de -oplossing van de internationale crisis Dit door het op peil houden van de effektieve vraag. Een effektieve vraag in deze lijkt me of de regering hiermee de

' stij'ging 'van de defensieuitgaven 'op het oog ~eeft •••••

crisis· pol itiek Met Bestek '81 kiest de regering voor een Colijns crisis~beleid. Ze hoopt dat de crisis .voorbij gaat en intus­sen is de taktiek om aIle lonen en voorzieningen zoveel mogelijk te drukken opdat als ' de wereldhandel aantrekt Nederland in een voordeli­ge konkurrentie positie verkeert.

Nederland :is .- niet ·het epige kapita­listische · land .dat een dergelijke koers vaart. De individuele regerin­gen is ' het ook duidelijk dat op 'de­ze manie.r de wereldhandel steeds ver~r in de knel komt ' en de crisis ver.scherpt. Gezamenlijk komen ze echter maar schoorvoe'tend tot maat­regelen. De oorzaak van de crisis blijkt in de jaren 70 nog dezelfde als voorheen; namelijk de nog steeds vrijwel onbeperkte vrijheid van de ondernemingen die onder konkurrentie­verhoudingen moe ten opereren. En dat geldt niet aIleen voor de nationale

12

1,5

4,5

vertrouwen op .datgene wat juist de oorzaak is van de crisis. ·Door de bestaande ko.nkur.rentieverhoudingen ware~ demulti-nationale onderne­mingen genoodzaakt t .ot inmense · in­vesteringen. Deaen ze dit niet dan werden .hun kosten te hoog. Dit was eenvan de oorzaken die leidde tot overkapaciteit. Een overkapaciteit die nu internationaal wordt- opge­lost , bijvoorbeeld 'binnen EEG verband waardoor in Nederland de metaalsektor drastiach word~ inge~ krompen.

Op nationaal nivo leidt het ertoe dat kle~nere bedrijven moeten sluiten en/ of' worden opgekocht. Werkloosheid .is

. in beide gevallen het· gevolg. De stelling dat de overheid zelf moet sturen in de ' partikuliere sektor te beginnen door eisen te stellen' aan ' subsidies, lijkt niet langer aIleen een poli tieke keuze maar ook meer en" meer een maats cbappelijke noodzaak. De overheid zal ook moeten onder ken­nen dat ze zelf arpeidsplaatsen kan scheppen. Het is demagogisch om het VOor te stellen dat daardoor de ·eko­nomie door ten gronde zau worden ge­richt omdat dan de koek aIleen door de overheid zou worden .opgegeten. ' Integendeel also de overheid zelf arbeidsplaatsen schept kan ze juist de koek. vergroten, iets waar nu net

partikuliere sektor niet meer . toe staat is.

Den U~I

Alsalternatief voor Bestek '81 is den Uyl met een nota "werkgelegen-" heid door solidariteit" gekomen. De nota bevat geenbeeld .van hoe de afzo'nderlijke ideeen die er in wor­den opgeworpentot een sarnenhangende politiek worden gemaakt. Dit is voor den Uyl 100r het CPB berekend . in het ~ader van de Rijksbegroting. Vol gens riehuis geeft · dat tevens de zwakte

van het plan aan. Het .cPB-model sluit volgens hein namelijk bij voor­baat . een s ocialistisch alternatief uit. Den Uyl kiest in zijn alternatief voor sterkeloonmatiging. Er is crisi.s, dus er moet anders verdeeld worden. De oorzaak van de crisis. wordt gelegd bij de <;tijging van .de olie-prijs,' het · beeindigen van de Vietnam-oorlog en bij monetaire on­evenwichtigheden. De .looninatiging van zowel de ambtenaren . als ·de ov~rige werknemers . (met nru.e de hoger be";' taalden) moe ten dewinsten verhogen. Den Uyl ver:<djst~ 'naar zijn oude her­vormin~svoorstellen (WIR, VAD, OR en ook de APO's) om de~e loonmatiging , door de vakbonden geaksepteerd te krijgen .• Teven's zoUden de hervormings'-

voorstellen dan instrument moe ten zijn om de winst' in werk om te zetten. Extra matiging van de amhtenaren­salariss.en zou in diskussie . gebracht moe ten worden om in de kwartaire sektor de werkgel'egenheid- ui t te breiden. De werkgele~nheid moet dUB via de winsten omhoog waardoor er wellicht geld vrijko'mt voar coll.ek­tieve voorzieningen.. M·aar doel bliJft in eerste insta'ntie: "In he't geheel van maatregelen, dat nodig is qm nieuwe werkgelegenheid . tot stand te brengen, neemt een matiging van de groei van arbeidskosten en kollek­tieve uitgavne een be~angrijke plaats in."

Prof. dr. W. Dritltuis

Driehuisl eED Driehuis bekritiseert den Uyl om z'n halfslachtige opstelling, die wordt ingegeven door de wens weer met van Agt te gaan regeren. Ekono­Misch is het volgens Driehuis mogelijk een rigoureus ande.re ekonomische po­litiek te voeren. Hi~rin sta~t bij hem het scheppen' van werkgelegenheid door de overheid cen.traal. Ook is ' in zijn visi~ een investeringspoliti~k van de overheid nodig. n het .drie­partijen-overleg moet bij meerderheid beslist worden over belangrijke be~ drijfsbeslissingen. Globale maatre­

' ge l en zijn niet voldoende. Oorzaak van de crisis is dat de marktekono­mie faal t '. Nodig is het de overkapa­citeit en de afzetmarkt in de be schou­~ing te betrekken. Herstrukturering van bedrijfstakken is no'dig. De af-. zet moet wo~den gestimule~rd door maatregelen gericht op de binnenland­se markt en de export. Voor dit laat­ste is in het CED-rapport waar Drie­huis mede opstellervan is een aan~ tal specifieke maatregelen aangegeven. (CED -= Centreal Ekonomische Deskun­digen , . een commissie van 'd'e $ER). Driehuis blijft 'echter nog gevangen in de ' keuze tussen de kollektieve

· sektor en de lonen. Volgens hem moe­ten de lonen (de arbeidsinkomens- -quote) omlaagom de kOllektieve sek­tor te stimuleren. Helemaal te rijmen valt · dit niet met zijn visie op de

vervolg op pag. '13

, '

Page 13: 1978 - Nummer 64 - september - oktober 1978

vervolg van pag~ ,12

aktleve rol die de overheid kan spe­len door juist de ekonomische groei te vergroten. Deze groei van het Nationale Pro,dukt maakt herverde­ling ekonomisch Minder nodig waar­door zowel stijging van de kollek­tieve sektor in omvang als handha­ving, van het loonnivo in principe mogelijk wordt. De vraag is in hoe­verre het meewerken aan het opstellen van het CED-,rapport Driehuis hierin parten speelt. De ekonomen van deze commisaie (waaronder ook Goedhart) stellen als wetenschappelijk feit dat de lonen omlaag moe ten. Vroeger kwam daar altijd, dan het verhaal achter dat ook de kollektieve sektor moe~ ,inleveren. Driehuis z'n v~rdien­ste in de ,CEO is dat deze club met be trekking tot dit laa~ste nu toe­geeft dat het hier in feite om een politieke keuze gaat: marktsektor of kollektieve sektor. Maar wordt onder een socialistisch beYeid wat Driehuis voorstaat om te 'voeren en waarbij de ekonoische gr'oei weer toe-neemt. de keuze loon - kollek-tieve sektor niet overbodig? Is het niet ook een politieke keuze te stel­len dat loonkostenmatiging noodzaak ­is?

IPSO Het wetenschappelijk buro van de CPN, het IPSO, heef~ eigenlijk als enige een volledig uitgewerkt alternatief plan voor Bestek '81. Interessant

hierin is dat het deze stichting is gelukt een aantal ma rxistische uit­gangspunten (verhoging van de koop~ kracht, .1e niet neerleggen bij het door de kapitalistische crisis in­gekrompen Nationaal 'Produkt sn ver­hoging van het ~ollektieve voorzie­ningsnivo) om er binnen het kader van een staatsbegroting een sluitend geheel van te maken. Evenals bij , , Driehuis J?leit het IPSO voor een ­sturing van de investeringen en het stimul'eren' van de a 'fzet. Maar de a/zet wordt hier, an'ders d~ bij Drienuis, ook bevorderd door herstel van ' d~volledige prijskompens~tie. Ook plaatst het IPSO ' de herstruktu- . reringspolitiek in een breder kader door de EEG-saneringen ter diskus- ' sie te stellen. De winsten die zowel volgens ' den rryl als Driehuis omhoog

iK ZOU 00#( ALV~ST I1AA.lt , WAr 8UNI<E~EN

moeten, krijgen in het IPSO-plan voorzover het de grote winstgevende bedrijven, banken en verzekerings-

maatschappijen betreft. geen ext'ra overheidsondersteuning. Deze bedrij­yen moe ten tot investeren gedwongen worden mede - door _de Kapitaalexport '

, te beperken. Overheidssteun aan bedrijven mO,et, evenals dat ' bij' Driehuis dat' het geval is. gekontro-­leerd worden en gericnt ,zijn op het in stand houden ,van , werkgelegenheid. En niet zoals dat nu in de ' praktijk vaak gebeurd (metaal) om de afbouw . te help,en versnellen., , Tevens is een berekening gemaakt vpor de effekten 'van werktijdve,r­korting op het nivo van de werkge­legenheid'. Het IPSO-plan gaat uitvan werktijdverkorting en het invoeren van 5 ploegen-dienst, beide met be­houd van loon, op kosten van de -

'werkgeYers. Het plan geeft in mil­joenen aan hoe met een aanvaardbaar

'financieringstekort de overheidsbe­groting sluitend kan worden gemaakt. Dit onder verhoging van de kollektieve uitgaven, uitgez;nderd d~fensie waarop 2 miljard bezuinigd wordt. Ook geeft het rapport 'pe)' maatregel verslag van het berekende effek~ op de werkgelegenheid.

Anders dan in de nota van den Uyl is in het IPSO-plan ui tgegaan van de eisen die door diverse be langen­groeperingen (vakbonden) worden ge­steld. De haalbaarheid van den Uyl; -een coali tie met het CDA-, en de, ' ' haalbaarheid ' van Driehuis; -het aantal tweede kamer zetels van PvdA, PPR. PSP, CPN en D'66-, is hier en dat is dan typisch CPN. vervangen ' door de haalbaarheid middels (vak­bonds-)strijd.

PdV

VROUWENSTl1DIES 78/19, In het kader v~n de vrouwenstudie s aan

de ekonomiese fakulteit worden in het

eerete trimester van h~t studieja~ 1978/79 een vijftal studiebijeenkom­sten gehouden voor kandidaats- en doktoraalstudenten, als , voorberei_ ding 'voor het schrijven van een pa­p'er of een' skriptie. De bedoeling van deze bijeenkomsten is om aan de hand ' van lit~ratuur een overzicht te krij7 gen van de deelterreinen waarover stu­dies kunnen worden gemaakt of reeds zijn gemaakt en het inzicht te ver­diepen door diskussies over de gekozen literatuur. Daar het onderzoekterrein zeer breed is kan de uiteindelijke keuze voor paper ~f skriptie liggen op het gebied 'van uiteenlopende vakgroepen. De betreffende vakgroep beoordeelt paper of skriptei,' de studiebijeen­komsten ,zijn aleen een voorbereiding

'voor het kiezen en latin'schrijven , van paper, of sk'tiptie. , Deze voorbe-reidende bijeenxomsten 'staan onder leiding van Drs. M. Bruyn-Hundt.

programma , Het voorlopige ,programma ziet er a.1s voIgt uit:

3.10 Inleiding aan de hand van: . ~, H. Women's role in , the , economy- in Economic independen­ce f 'or women- 'Sage Publications 1976.

, . Bruyn~Hundt, M. De westeuropese (gezins-,thuishouding als pro­dukt~ehuishouding-in Huishoud­kunde in Nederland- Miscellaneous Papers 16-LandbouwhogeSchool Wageningen 1978. , '

17.10De hetekenis van arb~jd in bet ge zin aan de h,and van: , Becker, G.S.- A theory of the allocation of time in: The eco­nomic Journal, september 1965. Bruyn-Hundt.M. Onbetaald werk in het nationaal inkomen in Int er­mediair 31.3.1978.

31.10 Enkele aspekten van arbeid bui-tenshuis aan de hand · van :

Cain,G.G. en Dooley,M.D.-Esti­mation of a model of married wo­man i 'n Journalof Poli til:al eco­nomy 1976 no. '4, Mok,A.L_ h' er e'en dubbele ar­beidsmark,t in Neder'land?, prae­advies voor de vereniging voor de s taa th uishoudkunde 1975. ' ' Visser~,A.C.M. eft Lambooy,J.G.­SegmBntering en mobiliteit-refe­raat " no. 2 ' ~n ,de serie 'De ar­

,beidsmarkt vandaag en mOrgen' .van de Raad voor de ' arbeidsmarkt SER 10.3.T7.

1 4~1'l 'Hetgeving en vrouwenarbeid aan de hand van: Adviesaarrvrage aan <'Ie SER en de EK over het beleid inzake de ' po­siti ~ van de vrouw m.b.t. de , ar­beid 15.6'.76.

Emancipatienota van de regering aan de Tweede Kamer -18.5.77. Beloning huishoudelijke arbeid aan de hand van: ,Bruyn-Hundt ,M. Een geemancipeer- ' de inkomensverdeling in E.S.B. '11.4.7,. Mickelwait, D.R., Riege lman.M.A, and ~,C.F.- Women in rural develop­ment-Westview Press,Boulder 1976.

28.11 Vrouwen in ontwikkelingslanden aan de hand van: Tinker,H. Women in developing societies in: Ecanamic Indepen­dence for Women, eie 9nder 3.10

De liije,mkomsten' zuBen plaats vin-:­de n in kamer 3350 van het Burg. Tel­legenhuis e'n steeds duren van '15-17 uur. Inlichtingen en aanmelding 'bij M. Bruyn-Hundt. tel. 020-5254195 of 072-11 2541.. -

NdB.

13

Page 14: 1978 - Nummer 64 - september - oktober 1978

PROF ZIMMERMAN ·INTERVlEUW TER GELEGENHEID VAN ZIJN EMIRITAAT

"Ove r be I angs te 1.1 i ng voor he t vak heb ik nooit te klagen gehad. Vol gens het Structuurrapport is het een van de meest gekozen keuzevakken, met altijd weI dui­delijk geengageerde studenten met een uitgesproken politieke belangstelling. Voor de oorlog werd het vak ook gedo­ceerd, toenheette het koloniale eco­nomie. Degenen die het toen kozen, waren twee categorieen. E~n omdat het het kleinste bijvak was (die mensen heb je altijd) en een andere groep, omdat ze naar de kolonien toegingen. Je zou kunnen zeggen dat was een volkomen niet geengageerde groep."

" Cha ritas is tenslotte een vorm van

consumptie,er is zoiets als : "Je voelt

je er nog zolekker bij ook."

vak -Over de inhoud van het vak, economie der minder .ontwikkelde gebieden.

"Ik zou het in eerste instaritie willen noemen: Het toepassen van economische theorie op landen met een heel andere economische structuur en ook weI poli­tiek, die zoals we dat in 1950 bekeken,

economisch onderontwikkeld zijn. Oat is eigenlijk het begin geweest . Wij uit het westen die dus altijd wi .llen uitdragen, zoals u weet, wilden de jongens daar vertellen, hoe het alle­maal veel beter zou kunnen. En in 1950 wisten we dat ook precies. -We wisten: die landen hebben te weinig kap i taa I en dan mo'e t er kap i taa I ge­vormd worden. Ze hebben teveel land­bouw, te weinig industrie. Ze moeten geindustrialiseerd worden, daardoor zou dan ook het werkgelegenheidsvraagstuk opgelost worden.

-Het projecteren van ons geluk op hun si tuatie?

"Het is niet aIleen ons geluk, het is ook ons ongeluk. Wij hebben - en dat heeft een collega van mij, Van Dam, weI heel treffend naar 'loren gebracht -, we hebben meestal onze problemen , geprojec­teerd op de derde wereld. En wat ook studenten in dit yak aantrekt is een zeker on,behagen hier. Het zien van ...-, dingen die ze hier niet bevalt. I/aar­schuwen dat ze het vooral niet moe ten , doen zoals wij het gedaan hebben . Nu is gebleken, dat je er met die in­dustrialisatie allen nooit kunt komen. Wij hebben in de vorige eeuw het be­volkingsaccres geheel kunnen opvangen in d~ industrie en dan zie je bij ons ook de steden snel uitgroeien. Het grootste verschi I met de derde wereld is dat daar de bevolkingsaanwas min­stens twee maal zo groot is als het hier was en dat het absorptievermogen

14

van de industrie vee I en vee I kleiner is dan het 100 jaar geleden was . De Relative Incremental Employment to Output Ratio, een elasticiteitscoeffi­cient die aangeeft, met welk-percentage de werkgelegenheid toeneemt als de in­dustriele productie met 1% stijgt is op het ogenblik in Europa negatief aan het worden".

" De Bu i ten I andse Po lit i ek verkeert

eigenl ijk nog in het stenen tijdperk"

technologie -Het ov~rbrengeri van de modernste wes­sterse technologieen is toch niet be­paald een juiste oplossing voor he.t werkgelegenheidsprobleem? .

"~at is weI zo, maar dat kunt u daar niet verkopen, dan zeggen zij dat wij hen met oude rommel opschepen, omdat we bang zijn dat er concurrentie ont­staat. Ze willen de nieuwste industrie hebben. Die verouderde machines hebben echter ook nog een verschrikkelijk kle in absorpt i evermogen. Je zou vermoe­delijk terug moeten gaan tot machines van 1880 of zoiets, maar die worden nergens mee~ . gemaakt: . Je kunt weI op een heel andere manier industrialiseren. Wij hebben geindus­trialiseerd tezamen met een urbanisatie­proces. Oat hangt s'amen met cie ontwik­keling van de stoommachine, die aIleen maar grootschalig efficient was aan te wenden. Nu hebben we later d'e electro-

Prof. Dr. L.J. Zimmerman doceert sinds 1967 Economie van de Ontw,ikkelingsge-b Leden aan deze facu I te i t en A I gemene Economie en M~cro-Economie aan de Vrije Universiteit te Brussel. Alhoewel Prof. Zimmerman nog 1 jaar aan onze faculteit, buiten het be­zwaar van Rijksschatkist blijft werken, was zijn emiritaat reden voor Rostra om een gesprekje met hem te voeren.

Fragmenten uit de loopbaan van Prof. Zimmerman:

'40-'45

'45-'47

'47-' 52 '52-'54

'52-'67 '60-'67-

Centraal Bureau voor de Statl~ stiek Redacteur Economie bij Het Parool Hoogleraar in Mainz Directoraat Generaal Buiten-I andse Economi sche Be t rekli.1 nge in Den Ha;l9 Institute of Social Studies Hoogleraar Brussel Hoogleraar Amsterdam

" We zijn zulk. verschrikkelijke

Ch r i stenen a t I emaa I . "

motor gekregen, en die is kleinschalig aan te wenden, wat je dus kunt doen, en dat propageer ik hevig, nag niet met erg veel resultaat is kleinschalig in­dustrialiseren op het platteland. De seizoenwerkloosheid zou dan opgevangen kunnen worden in kleine bedrijven. Dit is typisch het chinese ontwikke-Ii ngsmode I . '1arx heeft het in zijn jonge jaren ook duidelijk gepropageerd. De Sowjet Unie heeft gekozen voor het klassieke Engels­Arne r i kaanse mode I . II

ontwikkellngshulp ~Ja, er staan hele grate bedragen op het Budget en die krijgen ze niet op. De buitenlandse pol itiek verkeert ei­genlijk nog in het stenentijdperk. Als we niet eens in staat zijn de Rljn zui­ver te krijgen (wat met een nationale rivier als de Thames weI lukt), ja, wat verwacht je dan van een internationale samenwe rk i ng me t de De rde I~e re I d. We hebben ·op een aantal gebieden een hoeveelheid kennis die werkelijk deze landen ten goede zou kunnen komen. Verder zie ik een zekere hoeveelheid kapitaalhulp, gezien het feit dat· al deze landen Kampen met betalingsbalans­nioeil ijkheden, oak nog weI zltten. Maar uiteindel ijk geloof ik dat de emancipatie van de Derde Wereld een zaak is van de De rde Were I d ze If. Ilat wij kunnen deen is heel erg marginaa!."

werkloosheid" -Is koopkrachtoverheveling naar de

Derde Wereld een middel van onze 'crisis' af te komen?

"E~n van de we i n i ge economi sche' theo~ rieen die het vrij goed uithoudt, dat is een theorie van Jean Fourast'ier, die zegt dat wij in het jaar 2000 t 80% van de . werkende bevolking in de dien­stensector zullen hebben. Een·uitbreiding van de industriele produktie ' leidt jn bijna heel West Europa tot een teruggang van het aan­ta I a rbe i ~suren. , en ook we I met het aantal arbeidsplaatsen. Als je daaraan

vervolg op pag. 15

Page 15: 1978 - Nummer 64 - september - oktober 1978

vervolg van pag. 14

foto:

Prof. Zimmerman'.het cadeau en Prof.Verburg (vlnr)

Vervolg intervieuw Prof. Zimmerman

iets wi I doen dan zal je werkgelegen­heid moeten gaan zoeken in de ter­tiaire sector, en dat heeft met die koopkrachtsoverheveling niet zo veel te maken. lie I kun je die bu i ten I andse onder­steuning gebruiken als een vorm van

konjunctuurpolitiek. Oat is natuurlijk niet erg mooi en

' ethisch, maar het is natuurlijk wei ,effi c ient, en dat is vermoede Ii jk we I het belangrijkst .

Er zit natuurlijk nog wei een stukje ethiek bij. Vroeger had je Zending en Missie. Nu je geen kolonien meer hebt is dat allemaal een beetje minder geworden en men wil nu op een andere mani e r toch graag wei eer,ijk en seri­eus gemeend hulp verlenen. Charitas is tens lotte een vorm van consumptie, er is nog zoiets als "Je voelt je er nog zo I ekke r b i j ook". De christel ijk moraal ,speelt hier toch wei een heel duidelijke rol ', die kun je in Europa natuurlijk absoluut niet weg­denken. Wij zijn zulke verschrikkelijke chris­tenen allemaal. Ja, ik bedoel ook de

'meest verwoede communist. Oat is allemaal doordrenkt met de Joods­Christelijke gedachtenwereld."

strijd -Is het mogelijk hulp ten goede te laten

komen aan de allerarmsten in een land?

"Jawel, bij regionale ontwikkel ingspro­jecten, zodat een mengvorm ontstaat van industriele en agrarische bedrijven . Aileen de meeste regeringen in de Derde Wereld zijn er niet erg in ge­in teresseerd. Die zijn veel meer ge­interesseerd iOn de Steden. Weet u dat Marx een keer een uitspraak heeft ge­daan dat je de hele geschiedenis eigen­I ijk ook bestz'Ou kunnen schrijven als de strijd tussen stad en platteland? Deze, strijd is in West-Europa wei een beetje afgelopen. Maar in de Derde Wereld, als je daar de stad uitgaat val je praktisch terug in het stenen t i jdperk."

,scheel -Leidt ontwikkel ingshulp tot scheve

inkomensverdelJngen?

"Of dat nu door d i e ontwikkel ingshulp komt kunnen we nu even in het midden laten, maar het staat op het ogenbl ik wei vast dat als we van landen met de laagste inkomens gaan , opklimmen tot t 1i00 .. 800 dollar (Qer iaar oer hoofd)

scripties bij SEO Bij de Sti chting voor Economisch On­derzoek zijn momentee l onderzoekop­drachten in uitvoerihg, waarbij een 25 - ta I' gemeenten betrokken z i jn. Door de 'St ichting is over deze gemeenten veel i nte ressant materiaal verzame ld. Dit materiaa l is ook beschi kbaa r voor studenten die een doctoraalscriptie wi I len schrijven over bijvoorbeeld: het subsidiebele id, de analyse van produktie os ten voor het bouwrijpmake n van indus rleterre inen, de analyse naar prijsdifferentiaties bij woning~ bouwkavel 's, de ertpachtpol itiek, een algemene ana lyse van statistische in­format i e over grond en grond'pr i j zen , ' o f mogel ijke andere oaderwe rpe n.

Voor meer informatie kan men zich 'Vlen­den tot de Stichting voor Economisch Ondarzoek , Jodenbreestraat 23 , Drs L. Vink, k~mernummer 1187, telefoon: 24 24 12, toestel 17 .

~evens is aen onderzoek, van start ge­~aan dat a I 5 twee 'l ed i 9 doe I heeft:

Het opstal len van normen voor vesti­ging of verplaatsin~ van ambachte­lijke of kleine fndusfrille :bedrjjven Bijzondare aandacht zal daarbij wor­den geschonken aan de problemen bij stadsvernieuwi ng en aan de mogal ijk­heda n van bedrijfsverzamelgebouwen.

- Het op,ste I I en van een plano I og i sch mode l waarin een functioneel ver­band .wordt gelagd tussen de verschi 1-lende vormen va n ambachtal ijke be­drijvigheid enerzijds en de afzet­markt anderzijd~.

Begonnen wordt met ee~ vooronderzoek waarin de begrippen nauwkeu r iger moe­tan worden omschreven an de bestaande (statistischa) gegevens op hun merites zul len worden beoordeald. Het vooron­derzoek zal uiterl ijk in januari 1979 worden afgeslotan.

Doctor~alstudenten die overwegen een scrlptle of werkstuk over d i t onder­werp te schrijvan (of d ie daar al aan z un begonnen) kunnen contact opnamen met Ja,cquas Hi Ihorst, kamer 1392 , tel. 24 , 24 12 . Gezlen de tijdsplanning is enlge spoed daarbij gewenst.

Kandidaatassistenten

Os komende maanden zal 'er bij de S.E.O. weer bahoefte zijn aan kandidaatassis­tenten met aen empirisch kwantitatieve belangstell ing. . ' C-eTnteresseerden kunnan z i th ter i'nfor­matie of sol I icitati e aanmelden bij he Sea~etariaat S.E. O. kamer 1195 te~efoo, 24 24, 12 . .

de inkomensverdeling~n aldoor schever wordeP, van dat, punt af gaat het dan gelijkmatiger worden. Oat is nu een van die dingen ,waarvan je kunt zeggen dat het een empirische wetmatigheid is, maar het is natuurlijk g~en nbodzake­Jijkheid. Het hangt natuurlijk wei sa­men met de hulpverlening, maar zonder deze zou het waarschijnlijk ook weI ' ge­beuren. Je kan je onmogelijk tot die hele bevolking richten. Je 'begint er-

, gens en daar kri'jg je dan een snellere groei dan in de rest van het land."

democratie -I s het rea,1 is tisch om all een demo­cratische regi'mes te steunen?

"Ik geloof niet dat u vee 1 landen in de ' Derde Wereld zu'1t vinden waar 'nu ' toe­vallig datgene bestaat wat wij een democratie ncemen. Eigenlijk wordt die nergens behalve in een paar West-Euro­pese landen aangetroffen. De meeste ontwikkelingslanden hebben een of ande­re vorm van - militaire dictatuur. Wat samenhangt met het feit dat het leger, over het algemee~ de meest efficlente organisatie is die zo~n land heeft. Ik geloof ni~t in het kiezen van wat je kunt noemen leuke landen, die zijn er praktisch niet". "Of i k in Argenti,nie zou wi lien voet­ballen? Je ' zou ook bezwaar kunnen hebben tegen de Olymp'ische Spelen in Moskou. Dan zouden we eigenlijk aileen maar in Holland m?e~en blijven spelen, of Belgie misschien."

sociatisme "Volgens mij hoeft een social istisch systeem per se geen dictatoriaal systeem te zijn. In bepaalde landen is het dat wei " en dan werkt het pok n;et erg effi­

, cient; ,maar ik geloof dat voor aIle ontwikkelingslanden een planmatige pro-duktie noodzakel ijk is. ' Ik geloof dat het bedrijfsleven met een winstmotief over het a1.gemeen efficient zou kunnen werken, maar wei met uitge­sproken overheidscontrole. Een probleem is dat de meeste oegimes nogal corrupt zijn. Wij zijn van de corrupti'e voor het grootste gedeelte afgekomen via het laissez-faire systeem in de vorige eeuw. Er blijven nog weI enige dingen over waar de overheid, op ,grote, schaal in­grijpt, zeals 'bij wapenaankopen, nou ja ... en dan is het bij ons ook weI

.eens niet · helemaal zuiver. Er is dus in de ontwikkelingslanden een paradox. De ont~ikkelingspolitiek vereis~ overheidsingrijpen, maar dat werkt corruptie in de hand. Men zou 'de cleptocratie moeten kunnen omzetten in een efficiente bureaucratie."

oorlog *Is een gewapende confrontatie tussen

arme en rijke' landen waarschi.jnl ijk?

"De oorlog is fl_a 1945 aHijd doorgegaan en er is altijd weI op een ' of andere manier een westers land ' bij betrokken. Oat is i ets dat de mees te mensen z i'ch niet real iseren. Oat het een confron- ' tatie op werkel ijk ,grote schaal gaat worden, dat geloof ik n'iet."

, Herman van Oorschot Auke Uilkema

15

Page 16: 1978 - Nummer 64 - september - oktober 1978

BOND POLI-=~ Op maandag 4 september verstoorden studenten de opening van het Akademisch

Jaar aan de Katholieke Hogeschool Tilburg, aldus de media.

Hun grieven. betroffen het feit"dat het Stichtingsbestuur van deze instelling

ten tweede male g~weigerd had, Dr. Glombowski uit ' Berlijn te benoemen to ge­

woon hoogleraar in het vak Politieke Ekonomie en Maatschappelijke Orde(PEMO).

Di~ nieuwe vak PEMO was door de Ekonomische Fakulteit aldaar ingesteld als een

comPfomis tussen de wens van studenten om de invoering van, de marxistische

ekonomie enerzijds en ,de poging tot verhindering hiervan door tegenstanders

anderzijds.

De invoering van PEMO heeft inmid-de Is een voorgeschie1ienis van twee en een half jaar. D8 tijd ~at men ecnter oj, ee,n of andere wijze met po­litieke ekonomie bezig is geweest is nog veel langer. In het collegejaar 1972/73 nam namelijk een groep stu-

, denten de draad van de beoefening vande politieke ekonomie weer op (zij vormen de nu nog steeds bestaande werkgroep Polek), een draad, die door Prof. van der Klunder't was af­gebroken. Van der Klundert had op het eind van de zestiger, begin zeven­tiger jaren naam gemaakt door in het zadel van de' beweging onder de stu-­denten politieke (i.h.9. marxistische) ekonomie in' het programma in te voeren. Het internationaal kongres "Capitalism in the Seventies" in 1970 in Tilburg was in deze ontwikkeling een hoogte­punt. In deze zin kan men dan ook spreken van een zekere continulteit tussen de studentenbeweging op het einde van de zestiger jaren en de vers~oring van de opening van het Akademisch Jaar nu in 1978.

. ,

,katholiek Voor een beter begrip van de grieven van de studenten in 1978 ishet nood­Zakelijk 'om' allereerst het een en ander uiteen te zetten over de plaats van het Stichtingsbestuur (SB ) in , de organisatie van de Katholieke Hoge­school Tilburg ( KHT ). De KHT heeft als bijzondere instel­ling van onderwijs een SB aan de top. Deze heeft over het algemeen dezelfde bevoegdheden als de minister bij een '

'Rijksinstelling. De SB houdt zichzelf door cooptaiie in stand.,' Het is dan ook niet verwonderlijk, dat dit clubje "kliekerig" werd. In het geval van de KHT is de achterban, waarui,t di t clubje voortkomt de conservatieve stroming uit de oude KVP. (t'egenwoordig een oud-wetnouder van de KVP van Den Haag, de vicaris van het bisdom Den Bosch, twee bu!ge­meesters van resp. Bakel-Milheeze en Roosendaal, een hoge ambtenaar in Brussel, een oud-curator van de KHT en een directielid van Heineken). Deze konflikten hadden zo'n slechte verhouding tussen, HR en SB geschapen, dat een delegatie van de HR met een delegatie van het episcopaat van de katholieke kerk ( di t benoemt he't SB) is gaan praten. Gevolg: een kommissie ter verbetering van de verhoudingen.

Slechts bin­nen de macht van deze regent en konden in de laatste acht jaren de WUB­organen zich ontwik~elen. En de gren­zen van de v~ijheid van de WUB-organen , werden ook verscheidene keren gevoeld. Zo 'wilde het SB de' konfessionele sig­natuur van het KHT nieuw leven inbla­zen. Hier.toe werd de c'ommissie , Les-

16 , '

Crauwaart in het leven gerorpen. De diverse geledingen.van de KHT mochten hiervoor leden aanwijzen, zo ook het SB en de Hogeschoolraad (HR). De HR wees Renate Rubinstein aan. Het SB accepteerde haar niet. Toen de beslissing over de signatuur naderde, sprak de, HR zich in overgrote meer­

derheid uit voor afschaffing van de katholieke signatuur envoor de om­

.vorming tot een rijksinstelling. Het SB besloot de katholieke signa­tuur juist te handhaven"te verster­ken en nieuw leven in . te blazen. Twee door de HR ,voorgedragen buiten­uni vers'i taire leden voor de ,raad ' 'wer­den door het SB afgewezen en eigen­standig benoemde het twee anderen, . _aaronder een werkgever.

WeI di t SB had dus geweigerd Dr. , Glombowski te benoemen. Het protest doet al vermoeden, dat dit niet zomaar een hamerstuk was. Vanaf 1972/73 waren studenten (de werkgroep Polek) met enige wetenschappelijke mede­werkers bezig geweest om buiten het officiele studieprogramma om zic'h de politiek (i.h.b. marxistische) ekonomie eigen te maken. Zi~ organi­seerden ee,n ,inleidende cursus poli­tieke ekonomie, die in de eerste jaren meer danhonder~ studenten trok. In de laatste jaren ontwikkel­den zich binnen de Polek-aktiviteiten een ekonomiecursus voor vakbonds­leden, een vrouwengroep, een crl.sl.s­groep, een transitiegroep- e.a. '

, Tussen de aktiviteiten door had de Polekgroep in 1974 de heropneming van de politieke ekonomie in het curriculum aangekaart. En het is

-

Bij de opening van het Akademisch Jaar hebben studenten aan de ekono­mische fakulteit in Tilburg hun jaren­lange moeilijkheden rond de benoeming van aen professor op demonstratieve wijze aan de orde gesteld. De moei­lijkheid rond deze benoeming, is dat alle , democratische organen in Tilburg ene Dr. Glombowski hebben voorgedra­gen voor het professoraat. AIleen het oude katholieke stichtingsbestuur houdt de benoeming opnieuw (de proce­dure, loopt al enkele jaren ) tegen. Onze fakulteit heeft er in zoverre mee te maken, dat het stichtingsbe~ stuur in Tilburg een brief van van den Doel gebruikt als argument om niet tot benoeming over te gaan. Van den Doel heeft als"deskundige" in opdracht van onze fakulteit ge­adviseerd Nu doet het, stichtingsbe­stuur he,t voorkomen. dat di t advies is uitgebracht namens de Economische Fakulteit in Amsterdam."In opdracht van" is echter iets' anders dan ttnamens". Derhalve een foutieve voorstelling van zaken. Het gaat hier om een zuiver particuliere mening van van den Doel, die niet in de Fakulteitsraad noch in het Fakulteitsbestuur is besproken. Benoemingen zijn altijdeen gevoelige zaske Vaak wo~den bij deze aangelegen­heden deskundigheid en politieke me­ning vermengd. In Rostra 61 hebben we uitgebreid aandacht bestee.d .. an een' aantal be'- ' ' noemingen aan onze fakulteit. Hierbij kwam ook de benoeming van van den Doe'l ter ..Bprake. Een benoeming, waarbij oQk de nodige 'politieke ad~ dertjes onder het gras zaten ·en ,waar­bij procedure~l nogal wat " fouten " zijn gemaakt. De Aktiegroep Ekonomen heeft toen aIle onverkwikkelijkheden

, rond die benoeming openbaar gemaakt. Dat hebben de Tilburgse studenten nu ook gedaan rond de benoeming ·van GIOlDbowski. Dit, nadat er via andere, kanalen al selektief het e.e.a. uit­lekte. Dat van den Doel nu in Tilburg in opspraak is gekomen, raakt de po­sitie van onze fakulteit. Vandaar dat we dit artikel plaatsen. Enerzijds omdat de positie van van den Doel toch al gevoelig l~gt, als het gaat om benoemingen. 'Anderzijds om 'informatie te verschaffen, die duidelijk maa'kt, dat niet namens oilze fakulteit negatief is geadv-iseerd , in deze benoeming, maar dat het hier een particuliere opvatting van van den Doel betreft.

PdV. '

., -

deze laatste akti,viteit, die met de weigering tot benoeming van Dr. ' Glombowski een negatief hoogtepunt heeft gekregen. Een lange mars van vier jaren langs de WUB-organen werd op het laatste moment door de roomse regenten tegengehouden.

vervolg op~ pag. 17

Page 17: 1978 - Nummer 64 - september - oktober 1978

rlEKE EKONOMIE TILBURG vervolg van ,pag. 16

de lange mars De lange mars was begonnen met de strijd om de erkenning van de marxistische ekonomie als een weten­schappelijke politieke stroming. ' Daartoe had Polek een ~Roodboek~ uitgegeven. waarin de verschillen in wetenschappelijke grondslag van de gangbare en de ' marxistiscmi e'ko­nomie uiteengezet werden. Na een optreden van Mandel. de komst van Dutschke. een inleiding van Joan Robinson. een hearing van de gehele fakulteit door de fakultei t sraad. vele ' akties van studenten en een gewonnen kort geding tegen $chouten (deze vergeleek de aktiviteiten van Polek met die van '$turmer'). werd de erkenning in februari 1976 een feit. Be bestuurlijke vorm. die aan deze erkenning werd gegeven. was de instelling van het compromis-vak PEMO. nl. zowel politieke economie (met als belangri~kste onderdeel de marxist~sche ekonomie) als een verge­lijking van ekon6mische stelsels. Daarna b~gon de , strijd om de afbake­ning Van het nieuwe yak rEMO. In deze strijd sneuvelde het uit pure tegenstanders bestaande fakul- , tei~sbestuur. Een nieuw fakulteits­bestuur. da t , z ich zakelijker tegen­over PEMO opstelde. maakte in december 1976 de afbakening rond. besliste dat het vak op 1 'september 1978 zou starten en riep een benoemingscommissie in het leven. E~ werd verder be slot en

_een aparte vakgroep op ~e richten. omda t er binnen de bestaande algemene ekonomische vakgroep een grote weer­stand te'gen invoering van de politiek;' had bestaan. wat zich onder andere daarin ui tte. dat binn'en het 'studie­pakketniet of nauwelijks aandacht aan de ' poli tieke ekonomie were, be­steed.Bovendien hadden enige leden van deze vakgroep ,zich ook uitdrukke­lijk al s tegens tander uitgesproken in het gesneuve lde faculteitsbestuur.

~ad pro glombowski De benoemingscommissie onder voorzit­terse ha p van Prof. ~o,mari selekteerde ui t meer da n , 70 kandida t 'en 4 mensen., Een ongebruikeli j ke selectie. Ma~r ',,'ena1s in aI le voorgaande fasen kwamen ook hier deze1fde t e gens t el- ' lingen weer boven. De meerderhe i d. 41e den, had twee kandida ten en de min­de r~ei d , 3 le .j~ ~ t ;:n: 00~ ":,-,1'.: '3 K8n-l :' ­da ten. De ~:~u ·:e :-:~ :~ ,i. ~ ~'. ~ ~: :! '.l: G-"": :" ::: " ": ":or de n iets va n de , mate rie , af te " eten', de meerderheid had aan ma r xis tische ekonom i e noo i ~ i et ~ of ze er weinig ge daan. Daa r bij: komf, dat elm van de l eden va n de meerderhei d (Prof. Ste­vers) bi j a Ile s oll icitatiegesprekken afwezig g ewee s t was we gens ander~ belangrij ke bezigheden. De facult e itsraa d nam op 2 ~a~rt. 1978 de kandida ten va n de minclerhei,d over met'5 stem~en voor. 4'tegen en 1 onthouding'; een comfo'rtil·bele meerder­heid d us. De t wee ' kandidaten waren Dr. Glombowski en Dr. Semmler. beiden uit Berlijn. Het CvB na,m de voor­dracht van de , facu l t eit over en gaf een aa nbeve ling a a n het SB •••••• ec hter alTee n met d e naarn van'" DR.

-Gl ombo v:s ki. Desgevraag d moti veer~e ' het de enkel voudige aa nbeve l ing zeer

hypocric t met het ' a ntwoord: om de ,

schijnwerper zoveel mogelijk op de te voorschijn kwam. luidde: de advie-eerste 'kandidaat te laten vallen. zen van de zusterfaculteiten t.a.v'-Hypocriet '. omdat de • bij een bezet- Dr,. Glombowski zijJi nog niet duidelijk ting (22juni jl.,) onderschepte notu- genoegf er moesj; een herconsultatie . len van een vergadering tussen SB ' plaats vinden yan de zusterfaculteiten. enCvB -een' heel andere voorstelling Studenten hebben zich hefti-g hiertegen gaven. T)e tweede kandidaat was in de verzet, omdat weI duidelijk was, dat ogen van beide ~olleges onbenoembaar. ' het SB een stok. die er tot dan toe ' want hij was een uitgesproken 'dogma- niet was, probeerde te vinden, om de ticus'. 'Andere onderschepte notule'n hond te sla!,n, i.o. de benoeming bbrachten nog meer dingen aan het licht. , tegen te gaan. -En laat nu inderdaad Zo had bv. de ,over de afbakenings- het tweede anvies van de' Erasmus-kwestie gestruikelde decaan Kolnllar universi~eit. het eerste tegen/?preken. al in februari 1977 < de benoemings­commissie bestond roen twee weken) kont~kt opgenomen met het $B en dit geadviseerd de kandidaat t.z.t. ook inhoudelijk te beoordelen. Overigens gaat er ook eerl lijn van Marius Broekmeijer naar Kolnaar. Hij schreef Kolnaar 'o.a.: ~Ik meen. dat de zaak 'weliswaar in Tilburg wordt ui tgevoah­ten. maar eenheilloos uitstralings­effect ,kan kri'jgen, .als de Po'lekgroep zijn z'in zou krijgen~.

v.d. Doel Zoals gezegd heeft het advies 'van de G.U. een doorslaggevende rol gespeeld. AHe geledingen ,in ,Tilburg, (studenten wetenschappelijke staf. faculteitsraad etc.) zitten met de vraag: kan ,dit advies ,nu besohouwd worden als een advies van een zusterfaculteit?

n Tilburg vindt men het een rare zaak. , dat een persoon in opdracht van de faoulteit een oordeel geeft. Het . lijkt een oneigenlijke wij'ze van advi- ' seren door zusterfaculteiten. Een per­soon kan zo met de vlag van een facul- -teit~ een grotere invloed uitoefenen dan een faculteitsraad. Maa r bovendien heeft de faculteit ook nog een persoon uitgenodigd. die in Nijmege~ een diep 'konflikt heeft gehad met ' als '~n van de problemen: opvattingen over de in­houd vah een yak als PEMO. De schreeuwe­rige overspannen toon va,n het advies van van uaen Doel was voor de faculteite­raad di~ ook aanleiding het' advies niet serieus te nemen. De stuitend arrogante wlize. waarop van den Doel ~ichzelf reeds in de derde regel van zijn,brief als des­ktindige aanprlist. ontneemt hem juist gezag. Verder is bv. het argument., dat de nBam Glombowski voor zou ,moeten ko­men in het werk van K. Kuhrie, ' Oekonomie

_ und Marxismus (Leuchterhand ' 1972 en 1974) is vals. omdat, Dr. Glombowski pas in 1976 is gepr.9movee rd . en hi,j in de jaren; dat , 'Oekonomie und Marxismus' gezx:hre'll'en werd. nog niet publicee rde. Overigens komen de door van den Doe,l genoemde autoriteiten Rowthorn en $ohe­fold er ook niet in voor. ~ ,oonclusie, die van den , Doel hieruit trekt. hangt dan ook in de lucht. ' ' FEW Amsterdam

En laat nu het tweede advies van de G.U. nog nega tiever zijn dan het eerste. Daa rnaast waren de a ndere adviezen, met name die van de Duitse zusterfacultei­ten, positi e f, weliswaar in verschil-lende bewoordingen. ' Bij het ' advies van de G.U. w,illen we t e ns lotte s tilst'aan, want dit werd de s~ ok, waarmee het SB uiteindeUjk sloeg. De ze klap kwam, nada't de faculteit de voordracht in tweede ins tan tie had ge­handhaa fd (17 tegen 1) en het CvB bij

,haaraanbevelilig bleef, zij Ket nu "onder het uitspreken ' van een zekere aarze l ing". Di-t wa s voldoende voor het S9 Om voor d~ tweede maal de benoeming t e weige r en. Inmiddels het de HR het evE' t en derde male met Dr. Glom'bowski naa r hc t SB gestuurd. Het rneest· i ntere s nant ech t ~r · · 3. r ~ n ~ e

-7: i .j '~DS e ~n r. e '& ~ "t 't ':n 6 g eYo!Td .e JIo. . ~ vie- ·

~ ~n van de ~us~ ~rfacui t ~i ~ ~n . ~ n ~~0~ Qn ~i 9 r n p ~ e r~g , want vooral die -

, vj m de G. U. hee ft een beslissende rol ges nee ld. Maar eerst nog de loop van he t verhaal. Ret SB legt op 3 mei de . , nbeveling va n hat CvB naast zich ne er. Een van de trues, waarmee het

akties We kunnen hier helaas niet de gehele brief van van den Doel bespreken. omdat die dan ook bij deze tekst gepu­bl iceerd' zou moeten worden. WeI weten we. dat het eigenlijk het enige volle­di,g negatieve advies is, waartegenover vele positieve adviezen staah. met name uit de B.R.D •• Maar de G.D. had met dit advies weI de stok verschaft aan het $B van de KHT om het werk van een 'genera- ' tie van studenten 'af te stoppen. De heftig" beroering, die deze' he Ie ,gang van zaken bij studenten en 'arideren heeft losgemaa kt. heaft ~~elei,d ! ot de bewuste a kties t 'jdens de opening van ' het akademisch jaar. De allerlaatste ' ontwikkelingen ' zijn zoalsgezegd, 'dat de HR de beslissin'g van het SE. ook niet heeft gepikt en '

_het CvE nu ten derde ma i e met de aan~ beveling van Dr. Glombowski naar het SB heeft gestuurd. In afwachting van de besliss ing door het SB zullen in Tilbu,rg de Bkti viteiten tegen hat SB opgevoerd worde~. \Vij' vragen daarb\j aan onze Amsterdamse vr~enden om solidariteit.

VERKGROEP POLITI EKE EKONmlIE HOO ESC HOOLL. 225, TILBDRG

TEL. 01 ,3- 662007 nal1 m bij de redactie 'bekend) . 17

Page 18: 1978 - Nummer 64 - september - oktober 1978

AGE 10

EEN WELKOME VERRASSING I () () () ()

Het kongres ter geleg. ''''id van het 10-jarig bestaan van c' .<tieGroep Eko!,!omen zal. op 23 e1' november op bnze Fakulteit wor · ... n gehouden.

Volge~de maand zal uitgebreider' ingegaan worden op de thema's die op het kongres aan de orde zullen komen. Voor wie geinteresseerd is voIgt hier in ieder geval een op­Bomming van de onderwerpen die aan de orden · zullen komen.

Op de eerste dag:

5 inleidingen over het thema "ont­wikkelingen in het moderne kapita-lisme tl

• .

- multinationale ondernemingen, technische ontwikkeling en in­ternationalisatie.

~ sektorale werkgelegenheid, ont­wikkelingen in Nederland

- EEG, Industriele Organisatie - Run-awa y Kapitaal en werkgele-

'genheid - Staatsmacht

OF de tweede dag:

5 inleidingen over het thema "pro-, gressieve ekonomische poli tiek".

- socialisatie van de vraag - institutionele aspekten - inkomenspolitiek en werkgele-

genheidsbeleid - herstrukturering en vakbewegings­

beleid - industriepolitiek en socialisatie

va n de konkurrentie

Op beide dagen zullen de 5 inleiders van die dag een forumdiskussie voe­ren ter afsluiting van de inleidingen.

Tevens zal er een bundeltje verschij­nen waarin de diverse sprekers uit binnenland en buitenland een stukje zullen publiceren.

Rob Kerstens

EEN WELKOME VERRASSING II () () () ()

Ook ter gelegenheid van het tienjarig bestaan van de AktieGroe p Ekonomen op:

24 november 20 .00 uur 'Mensa I'ieesper­straat Reunie •• ~

24 november 22.00 uur Mensa Weespe r -

straat FEEST. ~ •• half november verschijnt het boekje

"Geschiedenis van een AktieGroep"

Rond 24 november: Voetbaltournooi, Nadere aankondigi"ng hiervall

. voIgt.

Adri S tam

EEN WELKOME VERRASSING III () () () 0

Precies tussen 15 en 22 november z'a l het zevende nummer van het Tijd­schrift voor Politieke Ekonomie verschijnen. Op zich i s dat niet zo bijzonder, hoewel het bij wijze van. uitzondering nu eens in de bedoeling ligt, he t blad op tijd t e laten ver­schijnen. Toch is er meer aan de hand, een r eden ook waa rom voor dit zeve nde nummer juist even de aan­da cht wordt gevraagd.

18

Het betreft namelijk een speciale uitgave ter ondersteuning van het feit, dat de aktiegroep ekonomen haar tienjarig bestaan viert. Om die reden zijn, voor ·deze. ene keer, aIle bijdragen geschrev'en door leden en oud-leden van de ak­tiegroep. Het thema van dit speciale 'kongresnummer is: zeventig - tachtig. De enige visie die tot nu foe over de ontwikkelingen in de jaren tach­tig ruime bekendheid heeft gekregen, is die van Bestek 81. Oat is natuur­lijk te gek om los te lopeno Daarom wordt ten aanzien van een aantal onderwerpen door verschillen­de ekonomen van linkse signatuur

' een analyse van de jaren zeventig gekoppeld aan een toekomstverwach­ting voor de jarentachtig. Een korte greep uit de inhoud: APO's, bezuinigingen, woningverde­ling, Nederlandse praktijken in het buitenland, Boccara t dekwalificatie

november

van de arbeid, de Nederlandse eko­nomenstrijd, prijscompensatie, een nieuwe visie op de . AIQ, socialisme,

' de Pit van deekonomie en tenslotte een ko r te geschieden i s van de aktie­groep ekonomen. Medewerkenden in ieder geval: Dick van dar Laan, Maarten van Klaveren, Boe Thio en Rob de Klerk, Gerrit Vlieger, Frans van Wijk, Ton Korver, Willem van Someren, Ferd Crone, Rob Boon­zajer Flaes, Adri Stam en Adriaan Boorman. Het ligt in de bedoeling, d·it speciale TPE- nummer te ver­spreiden onder een zo groot mogelijk publiek. Het zal in elk geval een bijdrage vormen aan het internatio­nale kongres van· de aktiegroep ekonomen, dat zoals bekend in november zal plaatsvinden in Amsterdam.

R.M. Boonzajer Flaes.

Tijdschriftvoor Politieke Ekonomie

EN TOEN ZEI DIE ANDER:

A L S WEN U v 0 0 R T A A N o E H E L E STU D I E-

G IDS o P S TEN elL ~ E T TEN, I S H I J M I S-

. SCHIEN o 0 K 0 P T I J 0 K L A A R •••••••

-. DE BESCHRIJVING VAN DE PROPEDEUTISCHS

STUDEGID:i . DE INFO<lHr,TE r , NU or

STENCH TE VZHKRIJGEN OP RET FAKULTEITS BURO .

Page 19: 1978 - Nummer 64 - september - oktober 1978

RONDUIT DE RAAD

ben sanders

Op het moment. dat deze Rostra in de bus val~. heeft de laatste vergad~ring van de fakulteitsraad. die nog niet van mijn kant op deze plaats van com­mentaar is voorzien. reeds 3 maanden geleden plaa tsgevonden. om precies te zijn op 3 juliO jongstleden. Toch zijn er in die laatste vergade­ring door de raad e p. n aantal prin­cipe-uitspraken gedaan. die het waard zijn hier nog eens gememoreerdte worden; sterker nog: uitspraken. die ons in staat moe ten stellen om de raad volgend jaar een beleid af te dwingen. dat gericht is tegen invoering van de 4-jaren nota van Pais en voor uit­voering van de ~n het herstructure­ringsrapport geplande verbeteringen in het onderwijsprogramma.

planningsnota De raad beha ndelde in. de vergadering . van 3 juli de Planningsnota voor het studiejaar 1978/79. Deze Plannings~ nota, die jaarlijks door het fakul­teitsbestuur wordt opgesteld en door de raa d moet worden goedgekeurd. bevat in grove lijnen de plannen van de Fakulteit voor het komend studiejaar wat betreft onderwijs. onderzoek. be­stuur etc . en bevat tevens voorstellen voor de verdeling van het totaal door het College van Bestuur aan de Fakul­teit beschikbaar gestelde personeais­plaatsen en materi;le kredieten over de verschillende vakgropen c . q . be­stemmingen.

5 jaar? Aangezien de meeste- plannen uit de nota nog gevolgd zullen worden door meer concrete beleidsmaatregelen, waaraan tezijnertijd aandacht zal worden besteed, ial ik mij in de be­handeling van de . nota beperken tot tww.e pu~ten. Al le reerst de openingspassage . va n het hoofds tuk over het onderwijsprogramma. Deze luidt: "Ho.ewel de be slissing over de aangevraagde studieduur van 5 jaar voor de F.E.W. nog niet is genomen, heeft de fakulteit besloten een aantal maatrege len ( o.a. die met betreKking tot de invoering van de Algemene Inleiding in de propaedeus~ en invoering van semesterblokken in het kandidaats) te nemen om reeds tot voorbrreiding en gedeeltelijk ook tot invoering over te gaan ~an de in het Herstructureringsrapport opgeno­men herzieningen". Met deze uitspraak maak~ deraad duidelijk, niet van zins te zijn z ich niet te laten chanteren door onze grote plannenmaker Pais (met zijn nota 'Hoge r onderwi js voor vele!}' ·) en dat zij vasthoudt aan· de voorgestelde verbeteringen van het onderwijs aan onze fakulteit, zoals die zijn ·vas t ge legd in het door stu­denten en docenten in onderling over­leg V.astg,!stelde Herstructurerings­rapport (voor gernteresseerden· zijn er nog exemplaren van dit rapport beschikbaar op · de aktiegroepkamer, kamer 2163).

Het tweede punt betreft de uitspraken. die· de raad middels de Planningsnota heert gedaan over de behoefte a a n wetenschappelijk person.e el . Het zal de regelmatige dagblad- en Folialezer niet ·zijn ontgaan, dat reeds door ex-staatssecretaris Klein een aantal voorstel l en zijn gelanceerd om te ko­men tot bezuinigingen op het personeel van de universiteiten en dat die plannen tot bezuinigingen nog e e ns extra zijn aangescherpt door Pais. In de nota wordt duidelijk aangegeven , wat de mogelijke konsekwenties van het doorvoeren . va n dit soort. plannen · z·ijn vOOr onze fakulteit: het exten­siveren van het onderwijs ( nog meer mensen in 6en collegezaal ), de invoe-

. ring van een studentenstop, en meer van dergelijk fraais. In de nota worden deze konsekwenties hoogst be­zwaarlijk or zelfs onaanvaardbaar genoemd. Ook in deze keert de raad zich dus tegen het beleid va~ de nieuwe rege­n .ng en me.t deze ui tspraak mnet het mogelijk zijn de raad ervan te weer­houden zelf de·verantwoordelijkheid voor zo'n beleid op zich te nemen: Als deze regering van mening is, dat er bezuinigd kan worden, dan zullen ze zel f moe ten aangeven hoe en waaro

pais Door deze twee punten, in feite principe-ui tspraken, ui t .de plannings­nota te lichten, hoop ik , juist nu we nog a on het begin van het nieuwe s tudiejaa r staan, duidelijk gemaakt te hebben, wat vo or onze fakulteit de ~itgangsposit ie moetzijn, wan6eer in de eerstkomende tijd poginge n ~o r ­

de o !~,~ e rn0men om direkt ( ~a d 0 ~~ l'­!Jrogra:;.~n~ring ) .o,~ i ndirekt ( via de geldkra~n) de studiemogelijkheden op onze fakulteit af te breken. Het zullen in de e~rste plaats de studenten moeten zijn, die een halt . toeroep~n aan deze pogingen; ·maar de fikultei tsraad hee ft !}u in ieder ge~al l~ten zien , niet onge voelig' te z ijn voor de argumenten van studentenzijde ·en ook bereid te zijn stelling te ne~ me n tegen Pai s ~ Als de ra Hd die be­reidheid blijft tonen , zal Pais nog een· zware dobber krijgen aan ' z ijn' fa­kulteit.

.den Sanderso

AMSTERDAM

19

Page 20: 1978 - Nummer 64 - september - oktober 1978

flERPROGRAMMJ:UNG economische vakken in de eerste fase van de propedeuse (dus inclusief be­drijfseconomie waarschijnlijk) voort zetten. Ook zal in het komende jaar de evaluatie van ,m.n. de propedeuse meer gestalte krijgen.

drs. H. OOSTENDORP

Zoals in een eerder nummer van Ros­tl'S naar voren is gekoman, dreigt de meest recente beleidsnota inzake het hoger onderwijs, de Nota Hoger onderwijs vOQr velen (HOVV) het :loor­voeren van 'een aantal noodzakelijke onderlVijsverbe teringen aan de univer­siteiten onmogelijk te maken. Aa,n onze faculteit wordt ook getracht om via het uitvoere n van de voorstel­len Van het Herstrvctureringsrapport (HR) een' betel' onderwi jsprogramma te

. creeren. In de conceptreactie van de racultei t 0;> de nota HOVV. (die nog n{et door de faculteitsr.ad ·was be~ handeld. toen- di t stukje geschreven werd) wordt net volgende gesteld: /\.an de uni vet'si tei t van Amsterdam en zeker ook aan de economische fa. cultcit wordt in he t kadcr van de ne~progr&mmering gewerkt aan een ver­k orting van de ~tudieduur, ::{:n bete-

. re sar.1enwerking met fl. . v .~2:1 , een goe­de adyisering v~rl :! e studenten over welke 3tudie voor hen nu geschikt is, (ian een g .:>ede programmer-ing en eval'u-

... a tie V.:J.tl d~ onderwij oprogramma 1 s, aan "Joorzieningen v oor werkstudenten, aan mautregelen cege n ctudiestakinB en st udieve~traging e~ cetera.

hoger onderwijs IJ~ " loorst~llent die in de nota HOVV e e daan r.'orden ' - met 'nam,e de cursus­du ur van 4 jaar' - betekenen; dat nie1 la!lie r 'v- oldaa n kb.n vJorden aan de eindte rr;. ·~n, z oals die zijn gefo:-mu­leerd vOor 1 0 o.fg~ ztudBerde econoom a&n onze f a cultei t. ~e ervaringen van de fnculteit met

20

een cursusduur van ruim 4 jaart waar­bij de studieduur vaak meer dan 8 jaar bedraagt, hebben ertoe geleid, da't de facuJ..teit thans studieduurver­korting tot maximaal 7 jaar bepleit door verlengin~ van de cursusduur tot 5 jaar. Ook ' de gevolgen van de invoering van de ' voorstellen van de nota HOVV inzake de verhouding cursusduur/studieduur, de selectiviteit van de propedeuse, de differentiatie in het pro'gramma­aanbod, de advisering van de studen­ten na 1 jaar studie, de deelname aan de tweed,e fase etc. vervullen de faculteit met grote zorg. De faculteit d,ingt er dan ook bij de minister op aan het ingediende . herprogrammerings voorstel (het HR ,) zo s nel mogelijk goed te keuren.

propedeuse "78/79 in de propedeuse is de gewenste in­t e gratie tussen micro- en macro-eco­nomie in een algemene inleiding in het eerste trimester van de prope­dause weer een stapje dichterbij ge­komen. De werkcolleges van micro en macro worden beter gecoordineerd en vullen elkaar aan, terYlijl in de " ple­nocolleges de samenhang van de vak- ' ken, de geschiedenis v~n de economie, en ook de methodologie enige aandacht kri j gen~ Sen and~re ve~beterin~ is, da t de algemene i nle iding ook door 'lfi s kunde 1-def:"cienten gevolgd kan worde n. Daarnaast zal iedere s tudent"

- die aan d" propedeutiscne I'IBrkgroe--ocn micr-o en ma cro deelneernt teen mon-~eiinge inleiding b ouden.

De coremissie 7 die' deze plannen voor " een a l gemene inle iding heeft uit.ge­Vlc rk t , 0;0.1 gedurende het Komende jaar het werk Qan de integratie van aIle

semesters 79/80 Een andere belangrijke herziening van het onderwijs vindt in het 2e en 3e Gt udiejaar plaats. Van een trime s t e rsysteem (11 w<,ken college) zal worden overgestapt op een semes­tersysteem (16 weken); hierbi.j zal de zW,aarte van de stof niet toenemen, maar zal door een andere inhoud (evt.) en andere onderwijs- en werkvormen de studievertraging moetenworden verminderd. De ge volgen van de:ie omzetting voor het rooster, het zo.le nbeslag, bet onderwijsaanbod 'e.d. wo,·den dO<.lr een commissie onderzocht, die a1 een" ontwerp-voorstel over deze zaken aan de vakgroepen eon de faculteits­raad heeft voorgelegd. 'lIa t , betreft de wijzigingen in de inhoud yaH de vakken en de daarbij te hanteren onderwijs- en werkvorme,n is een tweede commissie ingesteld, die in eerste instantie de vakgroe­pen heeft geraadpleegd. In de loop van het jaar zullen beide commissies hun werk afronden, teneinde in het ' cursusjaar 1979/1980 in de nieuwe vorm te starten. Cok op een aantal andere punten zul­len in de Komende jaren verbeteringen mocten plaats vinden. Ik noem de mondelingen en schriitelijke uitdruk­kingsvaardigheid, studievaardigheid~ bibbl i otheekgebruik, het schrijven van papers en scripties, de advise­ring van studenten enz.

}[~~2136 'fel. 4136

Boeken voor uw studie

scheltemo holkemo vermeulen bv boekverkopers ~t 1853

spui fo 1012 WZ_ ~~m holland tel. 020 ' 26 7212

Page 21: 1978 - Nummer 64 - september - oktober 1978

jonge bedrijiseconomen -die de moderne ' ontwi~kelingen '

_ 'in accountancy, , E.D.R en financial

"'planning ,'and, control' '"

, willen,blijvenv()lgen.

;

Arthur Young & Company Nederland, een inter .... ' nationale maatschap van accountants, is gevestigd, in Den Haag. De "..rthur Young organisa,ie (accoun­tants, belastlngadviseurs en management consul­tants) heeft kantoren overal ter wereld. ·

- ' Ondermeer door de voortdurende groei van onze praktijk door het gehele land zoeken wij contact met jonge bedrijfseconomen die de post-doctorale accountantsopleiding (gaan) volgen en een wer.!<..; kring ambieren in een internationale accountants-praktijk. -

" . Werken bij Arthur Young is voor economeninteres-sant omdat: . . .' '. • ' ~ , -men door het ~olgen .van,seminars inkantoortijd

zowel in Nederland- als elders in ,Europa steeds up-to-date blijftinzake international~ ontwik­kelingen op het gebied van de accountancy en de bedrijfseconomie ' . '

-: begeleiding van werk enbijsturing van,de carriere ' aangepast zijn aan . h.et niveau van bedrijfs­econoom

, - er versch,illende keuzemogelijkheden zijn voor specialisatie binnen het vakgebied ' , de praktijkopteiding plaats vindt. bij modern georganiseerde multihationale bedrijven

- onze arbeidsvoorwaarden uitstekend zijn.

Gaarne willen ' wij de heren economen in een vertrouwelijk gespreknader voorlichtenen hen in staatsteJlen op informele wijze kenniste makenmet onze-organisaJie. Neem daarvoor contact op met Drs. A.J. Meyer of de heer C.C.M. van Noord - tel. 070-46.92.28 of schrijf ons - Laan van Meerder­v()ort 47, Den Haag. _

intemationale accountants

,. I

Page 22: 1978 - Nummer 64 - september - oktober 1978

het • nleuwe

EW

Erzijntwee redenen voordit gebaar ... Een : de gemiddelde student is niet de meest kapitaalkrach­tige figuur van Nederland. Twee : wij vinden dat u naast uw gebruikelijke bladen EW zou moeten lezen. AI ware het maar om te ontdekken dat deze nieuwe compacte vorm van het bekende Eiseviers Weekblad een zinnige, openhartige en betrouwbare gesprekspartner is. Daarom biedenwij u

een jaarabonnement voorde 'halve'prijs

De normale prijs is f 51 .- Zo krijgt u voor slechts f 25,- . eEln jaar lang iedere week de samenhangen en achtergronden van het nieuws in huis. Onverbloemd, onversluierd, onvertekend. Bovendien vindt u in EW honderden advertenties met betere banen, die u een actueel en duidelijk

.inzicht geven in de mogelijkheden op de arbeidsmarkt. Waarom zou u die bon niet direct invullen ? · ........................................... .

. . .

x • •

Noteer mij ats abonne op EWfEllnlviers Weekblad

Naam ...

Straat ..

Woonplaats .

Handtekening ............. ... ....... .. .

voor een jaar tegen de speciale prijs van f 25,-Met betalen wacht ik op de ontvangst van uw acceptgirokaart. In gesloten enveloppe ongefrankeerd zenden aan: Elsevier, Antwoordnummer 2418, Amsterdam.

· ....................... . e \

...........

Page 23: 1978 - Nummer 64 - september - oktober 1978

Accountants Aanjonge

doctorandi economle ter overweging Jonge doctorandi economie (bedrijfseconomische richting) die erover denken hun loopbaan in het c..ccountantsberoep op te bouwen en daar met hun keuzevakken al rekening mee gehouden hebben, wijzen wij op de mogelijkheden die ons kantoor biedt.

Door expansie en de ontwikkeling van het diensten­pakket bestrijken onze activiteiten een steeds breder terrein: controle, automatiserings-, management- en andere bedrijfseconomische adviezen. Door eigen research en zich wijzigende behoeften van onze clienten worden in onze Neder­landse en in onze internationale praktijk nieuwe methodieken van controle en bedrijfsadvisering toegepast.

Hierdoor ontstaan nieuwe functies en wordt aan de personeelsbezetting steeds hogere eisen gesteld.

Van Dien+Co staat open voor contacten met doctorandi economie die zich aangesproken voelen door de uitdaging, die het voorgaande inhoudt. Die hun intelligentie en creatieve vermogens gemotiveerd willen gebruiken ... het een pre vinden dat de aard en omvang van onskantoor enerzijds de mogelijkheid bieden om op een ruim terrein van activiteiten ervaringen op te doen, terwijl anderzijds de organisatie overzichtelijk blijft. Specifieke eisen zijn: het vermogen snel en scherp te kunnen analyseren en formuleren en een goede kennis van de engelse tafll. Leeftijd tot 25 jaar.

Plaatsing op een der kantoren geschiedt in overleg. Na het behalen van het accountantsdiploma is een tijdelijke detachering op een buitenlands kantoor mogelijk.

Uw reactie, met relevante gegevens, gelieve u te richten aan ons Hoofd Personeelszaken; u ontvangt daarna een uitnodiging voor een persoon­lijk gesprek.

VAN DIEN+CO - Postbus 4200 -1009 AE Amsterdam - Tel. 020-910111 AMSTERDAM APELDOORN ARNHEM BREDA EINDHOVEN

ENSCHEDE 'S-GRAVENHAGE-RIJSWIJK GRONINGEN-HAREN HAARLEM 'S-HERTOGENBOSCH

HOOGEVEEN LEEUWARDEN LELYSTAD LOCHEM MAASTRICHT

ROTTERDAM TILBURG UTRECHT VENLO ZAANDAM

ZWOLLE, ORANJESTAD·ARUBA ANTWERPEN PHILIPSBURG-ST. MAARTEN BRUSSEL CARACAS-VENEZUELA WILLEMSTAD-CURACAO

Page 24: 1978 - Nummer 64 - september - oktober 1978

brink an's boekhandel

Jodenbreestraat 23 - kamer 2386 Amsterdam - Tel.: 020 - 525 4024

Nieuw bij Brinkmanl

--Sweezy: Th e ory of capitalist development

Monthly review press 1978 prijs ca . 18,50

- -OECD : Economic outlook july 1978

OECD 1978 pri ,i s 'ca. 17.60

--Siep Stuurman: Kapi talisme en burgerlijke staat

SUA 1978 prij. ca . 20.00

--Tho rnton: Economic analysis of the Sovjet type system

Cambridge 1978 prijs ca . 75 . 95

--Rubin: !'!ssays o n Marx I s theory of value

Black and red prijs ca . 12,75

--Dolman: PArtners in tomorrow; strategies for a new

international orde r

Dutlon prijs ca . 19,00

--Wiles: Economic Institutions compared

Basil Blackwell prij s ca . 52,00

EKONOMIE

GEOGRAFIE

PLANOLOGIE

SOCIOLOG IE