24 (Standardni Profili i Zakovice)

Standardni profili i zakovice _________________________________________________________________________________________________________

1-24Poglavlje 24

P oglavlj e 2 42 4

S T A NDA RDNI P RO FILII Z A K O V IC E

Kompjutersko crtanje i konstruisanje _________________________________________________________________________________________________________

2-24

u Zakovani spoj

akovani spoj vaì kao veza koja je naro~ito pouzdana u konstrukciji lakih metala, dok kod teìh konstrukcija prednost imaju zavareni spojevi. Sa istorijskog stanovi{ta, zakivanje je jedan od najstarijih na~ina spajanja ma{inskih

delova. U ma{inogradnji, gra|evinarstvu (npr. skeletne konstrukcije oblakodera), kotlogradnji i izradi ~eli~nih konstrukcija – mostova i drugih objekata su podru~ja u kojima je primena ove tehnologije bila veoma zastupljena. Zakovice i delovi koji se zakivaju moraju biti, u principu, od istog ili sli~nog materijala, jer pri razlici u materijalima postoji opasnost labavljenja i korozije. I danas se koriste u gradnji ~eli~nih konstrukcija (^ 0245, ^ 0355 ,..., ^ 0445) kod zakovanih delova visoke ~vrsto}e (^ 0445), mada sve re|e s obzirom na dominaciju tehnolo{kih postupaka zavarivanja, lemljenja, lepljenja i sl. Zakivanje konstrukcija od lakih metala pokazalo se povoljnije od zavarivanja, zbog ve}e trajnosti i izdr`ljivosti. U tom smislu, danas se primena svela na zakivanje limova od lakih metala, s obzirom na prednost zakovanih konstrukcija od ovih metala nad ~eli~nim konstrukcijama. Specifi~ne prednosti su mala teìna, pribli`no jednaka ~vrsto}a i postojanost protiv korozije, a nedostaci su visoka cena i niì modul elasti~nosti. Za zakovice od obojenih materijala koriste se metali i legure od: Cu, Ms, Al, odnosno AlCuMg i AlMg5. U gradnji ma{ina i ma{inskih sistema preovladavaju hladno zakovani spojevi s hladnim zakovicama (zakovice sa poluokruglim ili upu{tenim glavama). Razli~iti su konstrukcioni oblici zakovica za hladno i toplo zakivanje od kojih se izdvajaju zakovice sa: poluloptastom, pljosnatom, poluupu{tenom, upu{tenom glavom i {uplji zakivak; zakovice sa trapeznim i poluokruglim glavama; le|aste zakovice, pljosnato-okrugle zakovice (videti grafi~ki katalog (sl. 24.20/24.21). Zatim, provla~ne, pune, cevaste, {uplje, slepe zakovice i sl. Op{irnije o tehnologijama zakovica videti u referencama [13], [54]. u Metalni profili Profili u konstruisanju imaju veliku ulogu i primenu u te{koj ma{inogradnji, gra|evinarstvu, kao i kod objekata koji su u eksploataciji izloèni velikim silama i naprezanjima. Naj~e{}e su zastupljeni slede}i standardni oblici profila: U, L, I, Z, T, O i sl. Na osnovu ovih profila i njihove oznake su u skladu sa izgledom popre~nog preseka. Tako oznaka I 500 x 50 x 20, zna~i da je u pitanju I profil (sl. 24.2 prva slika), duìne 500 mm, visine 50 mm i {irine 20 mm. Prave se ve}inom od ~eli~nih ili lakih materijala. Op{irnije o ozna~avanju profila videti u referencama [28], [65]. u Opcione komande: odabir i uno{enje zakovice

p Meni: Content m Fasteners m Plain Rivets... m Select a Plain Rivet p Paleta alata: AM:Contents m Standard Parts m Plain Rivets m Select a Plain Rivets p Komandna linija: amplrivet2d.

Z


3-24Poglavlje 24

u Opcione komande: odabir i uno{enje profila

p Meni: Content m Steel Shapes... m Select a Steel Shape p Paleta alata: AM:Contents m Standard Parts m Steel Shapes ... m Select a Steel Shape p Komandna linija: amstlshap2d.

u Opcione komande: odabir i uno{enje zakovica sa upu{tenom glavom

p Meni: Content m Fasteners m Countersunk Rivets... m Select a Countersunk Head Rivet p Paleta alata: AM:Contents m Standard Parts m Countersunk Rivets ... m Select a

Countersunk Head Rivet p Komandna linija: amcrivet2d.

E Algoritam: primena metode uno{enja standardnih profila i zakovica ª Primer: Na plo~u od lakog metala, prema sl. 24.1, postaviti model U–profila i spojiti ga pomo}u dve standardne zakovice ~iji je poloàj ozna~en na slici. 1 . Priprema objekta za primenu postupaka uno{enje U-profila.

p Otvoriti fajl PROTOTIP\PROFILI.dwg (sl. 24.1). p Sa statusne linije uklju~iti reìm LWT, a uspostaviti reìm OSNAP sa ni{anima

tipa: Intersection i Perpendicular. p Podesiti crnu boju radne povr{ine, postupcima iz menija: Assist m Options... m

kartica Display m Colors... m lista Colors: m Black m Apply & Close m OK.

Sl. 24.1 Plo~a na koju je potrebno postaviti profil i zakovice (PROFILI.dwg) 2. Postavljanje standardnog U-profila.

p Aktivirati komandu AMSTLSHAP2D (Steel Shapes) ~ime se otvara dijalog Select a Steel Shape.

p Iz kartice Buttons izabrati tip profila U-Shapes (sl. 24.2).


4-24

Sl. 24.2 Dijalog Select a Steel Shape za odabir standardnog profila

p U teku}em dijalogu izabrati U-profil prema standardu ISO 657/11 - 1980 (sl. 24.3).

Sl. 24.3 Deo dijaloga Select a Steel Shape za odabir U-profila ISO 657/11 - 1980

a) b)


5-24Poglavlje 24

p Za ovaj profil izabrati prikaz popre~nog preseka Sectional View (sl. 24.4). Sl. 24.4 Teku}i dijalog i odabir pogleda na profil

p Na zahtev Specify insertion point: ni{anom Intersection locirati po~etak uno{enje profila u prese~noj ta~ki 1 (sl. 24.5).

p Na zahtev Specify rotation angle <0> uneti 90 (↵). Sl. 24.5 Izbor ta~ke za postavljanje profila

p Iz dijaloga ISO 657/11 – 1980 – Size Selection izabrati veli~inu profila 22 mm (sl. 24.6a), a zatim inicirati el. tasterom Next> slede}i dijalog.

p Iz dijaloga ISO 657/11 – 1980 – Length Selection podesiti duìnu profila 800 mm (sl. 24.6b) i kliknuti na el. taster Finish.


6-24

Sl. 24.6 Dijalozi za pode{avanje veli~ine profila

p Po{to je predstava skrivenih pozadinskih ivica irelevantna, u dijalogu Create Hide Situation kliknuti na OK.

Sl. 24.7 Dijalozi za predstavljanje ili eliminisanje skrivenih ivica

p Unesen 2D profil je predstavljen na sl. 24.8.

Sl. 24.8 Postavljen U–profil CH 220 x 29 x 800 prema ISO 657/11

*

a) b)


7-24Poglavlje 24

3. Uno{enje standardne zakovice.

p Aktivirati komandu (Plain Rivets) AMPLRIVET2D ~ime se otvara dijalog Select a Plant Rivet (sl. 24.9).

p Izabrati tip zakovice DIN 124 A. Sl. 24.9 Dijalog Select a Plain Rivet

p Za ovaj tip zakovice izabrati pogled Front View (sl. 24.10b). Sl. 24.10 Teku}i dijalog i izbor pogleda Front View

p Na zahtev: Specify insertion point: ni{anom Intersection locirati ta~ku 1, a zatim Perpendicular-om i ta~ku 2 (sl. 24.11).

a) b) b) a)


8-24

Sl. 24.11 Oznaka poloàja ose za uno{enje zakovice

p U dijalogu DIN 124 A - Nominal Diameter izabrati zakovicu pre~nika 12 mm i izvr{iti Finish (sl. 24.12a).

p Uneseni 2D oblik zakovice je predstavljen na sl. 24.13b.

Sl. 24.12 Zavr{na faza uno{enja crteà zakovice JUS M.B3.021 pre~nika 12 mm Sl. 24.13 Zavr{na faza uno{enja crteà zakovice DIN 124 A pre~nika 12 mm

*

a) b)


9-24Poglavlje 24

4. Uno{enje standardne zakovice sa upu{tenom glavom.

p Aktivirati komandu AMCRIVET2D (Countersunk Rivets) ~ime se otvara dijalog Select a Contersunk Head Rivet (sl. 24.14).

p Izabrati oznaku standardne zakovice DIN 7337 B. Sl. 24.14 Dijalog Select a Contersunk Head Rivets

p Za ovaj tip zakovice izabrati pogled Front View (sl. 24.15b).

Sl. 24.15 Teku}i dijalog i odabir pogleda

p Na zahtev: Specify insertion point: ni{anom Intersection locirati ta~ku 1, a zatim Perpendicular-om i ta~ku 2 (sl. 24.16).

b) a)


10-24

Sl. 24.16 Poloàj i smer uno{enja zakovice

p U dijalogu DIN 7337 B - Nominal Diameter izabrati zakovicu pre~nika 5 mm i kliknuti na el. taster Finish (sl. 24.17a).

p Uneseni 2D oblik zakovice je predstavljen na sl. 24.17b.

Sl. 24.17 Zavr{na faza uno{enja zakovice DIN 7337 B pre~nika 5 mm

Sl. 24.18 Zavr{na faza uno{enja zakovice DIN 7337 B pre~nika 5 mm p Posle isklju~enja sloja konstrukcionih linija AM_CL kompletni objekti predstavljeni

su na sl. 24.19. p Snimiti crte` na adresi KONSTRUKCIJE\PROFILI.dwg.

*

a) b)


11-24Poglavlje 24

Sl. 24.19 Uneseni profil i zakovice na plo~i (PROFILI.dwg) & Referentni pojmovnik: profili i zakovice I - Shapes – I profili. Z - Shapes – Z profili. L - Shapes – L profili. T - Shapes – T profili. U - Shapes – U profili. O - Shapes – O profili. T - Shapes – T profili. Circular hollow section – Kru`ni presek. Round bars – [ipka kru`nog preseka. Square / Rectangular hollow section – Kvadratasta / pravougaona povr{ina. Square / Rectangular bars – Kvadratasta / pravougaona {ipka. Countersunk head rivet – Zakovica sa upu{tenom glavom. Plain rivet – Obi~na (otvorena) zakovica. Fasteners – Pri~vr{}iva~i. Steel shapes – êli~ni profil. Rivets – Zakovice. Bronze bush – Bronzana ~aura. Box – Gnezdo (~epa), kutija, muf, obloga leàja. Block of steel – êli~ni blok. Blade profile – Profil lopatice. Thread profile – Presek (profil) navoja. Profile bar – Profilisana {ipka. Profile sheed iron – Profilisan lim. Section iron – Profili gvo`|a. Flats – Profilisan ~elik. Toots profile – Profil zupca. Drilled rivet hole – Probu{ena rupa za zakivak. Machine rivetting; Riveting by machine – Ma{insko zakivanje. ¥ Napomena: U katalogu zastupljeni su i oblici zakovica po nacionalnom standardu, pod uslovom da je instalirana baza podataka o njima, npr. putem MASTEL-a.


12-24

u Grafi~ki katalog standardnih zakovica

Sl. 24.20 Katalog oblika zakovica sa normalnom glavom

Sl. 24.21 Katalog oblika zakovica sa upu{tenom glavom

Documents

24 (Standardni Profili i Zakovice)