gazeta@top-news.kz Основана в августе 1990 г.

Вторник, 23 сентября 2014 г. №74 (2671) Распространяется в г. Костанае и Костанайской области. Выходит два раза в неделю: во вторник и четверг.

Тема недели. Повысилась цена на хлеб.

12

5

6

Конкурс: не победители, но с машиной.

32

МЕДИЦИНА

8

Костанай икостанайцы: исполнить свой долг на земле.

Сенім биігінен көрінген.

Чекистер өмірін арқау еткен.

Асыл апамыздың қадіріне жетіп жүрміз бе?

До 1 ноября можно прикрепиться не только к определенной поликлинике, но и выбрать врача общей практики, у которого сможет наблюдаться вся семья.

Как отмечает начальник ин-формационно-аналитическо-го отдела областного управле-ния здравоохранения Рустем

Тлеубаев, кампания по при-креплению к поликлиникам проводится уже во второй раз. Сменить медицинскую организацию просто. Все, что для этого нужно - написать в регистратуре заявление, пред-варительно открепившись от прежней поликлиники. Чтобы выбрать врача общей практики, необходимо так же написать заявление.

- Отказать в прикреплении гражданам не могут, - подчер-

кивает Рустем Тлеубаев. - Но есть нюанс: у каждоговрача общей правктики и терапев-та есть лимит на пациентов. Если этот лимит будет исчер-пан, то жителей прикрепят к другому доктору в этом же медицинском учреждении.

Рустем Тлеубаев отмечает, что при выборе поликлиники желательно руководствовать-ся принципом территориаль-ности и выбирать медорга-низацию, находящуюся по

месту жительства, работы или учебы.

- Если вы живете на КСК, а прикрепляетесь к поликли-нике на КЖБИ, нужно быть готовым к тому, что участко-вый врач к вам на вызов не приедет. К службе «скорой помощи» это не относится.

При этом, если человек не обратился в поликлинику во время кампании по пере-креплению, считается, что он согласен с выбором медицин-

ского учреждения. После 1 ноября поменять

поликлинику можно только в том случае, если гражданин меняет место жительства.

По словам Рустема Тле-убаева, на данный момент выделить поликлинику, куда люди прикрепляются с боль-шим или меньшим желанием, пока невозможно.

Марина КОСТРОВАФото

Никоса МАРМАЛИДИ

К доктору - всей семьей!

КОСТАНАЙНАШ2Вторник, 23 сентября 2014 г.

СОБЫТИЯ. ФАКТЫ

ЯРМАРКА!27 сентября в 10.00 по ул. Арыстанбекова, в Сити-

центре и на Бульваре молодежи состоятся сельскохозяй-ственные ярмарки «Алтын куз-2014» по ценам товаропро-изводителей.

Дополнительная информация по тел. 575 - 773. Пресс-служба акима города Костаная

ЖӘРМЕҢКЕ! 27 қыркүйек сағат 10.00-де Арыстанбеков көшесінің

бойында, Сити-орталықта және Жастар бульварын-да «Алтын күз-2014» тауар өндірушілер бағасымен ауылшаруашылық жәрмеңкесі өтеді.

Қосымша ақпарат тел. 575 – 773.

АКЦЕНТЫ

Долг не отдал, аванс потерялОбойная фабрика «Айгерим» будет повторно продана с торгов.

Напомним, что производ-ственная часть костанай-ской обойной фабрики была продана с торгов в июне текущего года. Главный лот - цеха с оборудованием - приобрела алматинская компания «Казахстанская

обойная фабрика» по стар-товой цене 375 млн тенге. Потенциальный покупатель внес аванс в сумме 18 млн тенге, а оставшуюся долю должен был оплатить до конца августа.

- Компания просила от-срочку до конца августа, объяснив это тем, что они ожидают привлечение де-нег, - рассказала конкурс-ный управляющий ТОО «Ай-герим» Айгуль Мустафина.

- Видимо, процесс затянулся. Остаток суммы не внесен, и кредиторы решили повтор-но выставить имущество на торги.

Деньгами, вырученными с продажи имущественного комплекса по производству обоев, ТОО «Айгерим» на-меревалось рассчитаться по долгам с основным кредито-ром – «АТФ Банк». Поэтому, как пояснила Айгуль Муста-фина, примерно через месяц

обойную фабрику вновь вы-ставят на аукцион.

- 18 млн тенге, которые «Казахстанская обойная фа-брика» внесла в виде аванса, «сгорели». То есть правила таковы, что компания не сможет вернуть эти деньги. И, кроме того, она не будет участвовать в повторных тор-гах, - пояснил руководитель управления предпринима-тельства Мейрам Сокитбаев.

Валентина МЕЛЕХОВА

ПРОБЛЕМА

Бензина – все меньшеСвыше 700 тонн дизельного топлива и бензина марки АИ-

92 недополучила Костанайская область.Ежемесячно объемы нефтепродуктов для регионов рас-

пределяют в Астане. Заявки на получение определенного количества горючего от розничных реализаторов принима-ются в акиматах, затем утверждаются в министерстве.

В сентябре области выделено порядка 1000 тонн бензина марки АИ-80, 3600 тонн - АИ-92 и свыше 3000 тонн дизельного топлива. Однако фактически Костанайский регион получит примерно на 10% меньше выделенных объемов горючего.

- ТОО «Бахыт-Мунай» в очередной раз не выкупил свои объемы, - сообщил руководитель управления предприни-мательства Мейрам Сокитбаев. - С осени прошлого года у этого оператора нестабильное материальное положение. Они каждый месяц подают заявки на приобретение топлива, им выделяют определенные объемы, но они их не выкупают, ссылаясь на финансовые трудности. А согласно закону, мы не имеем права перераспределить выделенные им объемы топлива на других операторов.

Для остальных продолжаются поставки нефтепродуктов на сентябрь по ранее заключенным договорам. Управление предпринимательства до 26 сентября принимает заявки от розничных реализаторов нефтепродуктов на объемы топли-ва на октябрь.

Валентина МЕЛЕХОВА

МЕРЫ

Браконьерам – штрафы

Вместе с земледельцами области, активно ведущими убор-ку хлеба, обильный «урожай» собирают и госинспекторы РГУ «Тобол-Торгайская межобластная бассейновая инспекция рыбного хозяйства». Только в Мендыкаринском районе при проведении очередного рейда они составили 10 протоколов за нарушение правил рыбоохранного законодательства. По каждому факту правонарушители привлечены к администра-тивной ответственности, им придется уплатить штрафов на общую сумму более 22 тысяч тенге. Кроме того, госинспек-торами у браконьеров было изъято около 400 метров запре-щенных в Казахстане к промысловому и мелиоративному лову рыбы полиамидных сетей.

До конца сентября рейды по охране рыбных запасов про-ведутся во всех районах области.

Александр ФЕДОРОВ

НАШИ ЛЮДИ

Почетных граждан стало больше

На состоявшемся вчера совещании городского актива звание «Почетный гражданина г. Костаная» присвоено еще двум жителям областного центра - Вере Макеровой и Са-лиму Мендыбаеву. Нагрудные знаки, удостоверения и го-лубые ленты виновникам торжества вручил аким Костаная Ахмедбек Ахметжанов и секретарь городского маслихата Нурлыбек Халыков.

Эти люди хорошо известны за пределами области. Вера Григорьевна - заслуженный педагог РК, на протяжении мно-гих лет возглавляющая одну из лучших школ города - СШ №2. Салим Токмурзаулы - почетный журналист РК, замести-тель главного редактора газеты «Костанай таны».

В списке почетных граждан Костаная на сегодняшний день около 100 имен. Среди них участники Гражданской и Вели-кой Отечественной войны, ученые, педагоги, спортсмены и космонавты. А присваивается оно по ходатайству трудо-вых коллективов и общественных объединений, творческих союзов в знак особых заслуг за большой вклад в развитие экономики, науки и культуры, искусства, образования, здра-воохранения и социальной сферы. Впервые звания почетного гражданина в 1967 году был удостоен дважды Герой Совет-ского Союза, генерал-майор авиации Леонид Беда.

Александр КУЗЬМИЧЕВ

ОФИЦИАЛЬНО

Было бы желание - работа будетПроблемы социального обеспечения жителей области были подняты на внеочередной XVII конференции «Нур Отана».

Главный вопрос, рассмо-тренный в ходе совещания, - реализация предвыбор-ной платформы партии. По данным регионального куратора по направлению «Социальное обеспечение граждан» Екатерины Смыш-ляевой, работа экспертных групп, куда входят предста-вители государственных органов, общественных объединений, волонтеры и общественники, дает хо-рошие результаты. А бла-годаря тому, что в группу входят чиновники, имеется доступ к статистической информации по проблем-ным вопросам. Один из таких - доступность образо-вательных услуг для детей с особыми потребностями, их в регионе проживает свыше 12 тысяч. При этом для них функционирует 20 учреждений образования. В семи коррекционных ор-

ганизациях обучаются 911 детей, а в 56 общеобразо-вательных школах по спе-циальным программам – 1 528 школьников. Еще 219 детей-инвалидов обучаются на дому по индивидуальным программам.

По словам Екатерины Смышляевой, в августе были изучены потребности реабилитационного Центра для детей с ограниченными

возможностями при детской городской больнице. По-скольку он создан и функ-ционирует за счет средств местного бюджета, партий-ные работники ходатайство-вали о выделении средств из республиканского бюджета на укрепление его матери-ально-технической базы.

Кроме того, на конфе-ренции прозвучало, что в настоящее время в области

трудоустроен 4 641 инвалид. Количество неработающих трудоспособных инвали-дов – 3 014 человек. Более тысячи из них не стремятся найти постоянное рабочее место. Аким Костанайской области поинтересовался мнением Екатерины Смыш-ляевой по поводу полноты условий, созданных для трудоустройства инвалидов. Депутат отметила, что они достаточные.

- Другой вопрос, что нуж-но менять менталитет лю-дей: у многих иждивенче-ские настроения, - пояснила Смышляева. - Необходимо отслеживать дальнейшую судьбу тех, кто устраивался на работу по госпрограм-мам.

- Есть люди, которым по состоянию здоровья дей-ствительно противопоказан труд, - отметил глава обла-сти Нуралы Садуакасов. - А есть и те, кто не желает работать. Я прошу членов партии изыскать возможно-сти трудоустраивать нужда-ющихся в этом инвалидов.

Марина КОСТРОВАФото

Максима ФРОЛОВА

КОНКУРС

Машины для образцовых отцов и детейСемья Жанбуршиновых из Аулиекольского района получила в подарок новенькую «Ниву».

Такой четырехколесный сюрприз Глава государства Нурсултан Назарбаев пре-поднес каждой семье фи-налистов первого республи-канского конкурса «Мерейлi отбасы». Торжественное че-ствование семей, съехавших-ся со всей страны, состоялось 19 сентября в столичном кон-цертном зале «Казахстан».

- Мероприятие прошло на высшем уровне, было по-семейному тепло и непри-нужденно, - рассказывает заместитель руководителя областного управления вну-тренней политики Бибигуль Аккужина, которая вместе

с Жанбуршиновыми ездила в Астану. - Для всех финали-стов «Нивы» в подарок ста-ли полной неожиданностью! Было приятно слышать, что микроавтобус костанайской сборки отправился в Южно-Казахстанскую область в ка-честве подарка победителям. Кстати, фотографии семей, принявших участие в первом республиканском конкурсе, разместятся в музее Перво-го Президента, как память об этом знаменательном собы-тии. «Мерейлi отбасы» будет проходить ежегодно.

По словам Бибигуль Ак-кужиной, 25 сентября в по-селке Аулиеколь состоится концертная программа, по-священная чествованию се-мьи Зейнуллы и Бижамал Жанбуршиновых.

Зульфия НАБИЕВАФото из личного архива

КОСТАНАЙНАШ 3Вторник, 23 сентября 2014 г.

СОБЫТИЯ. ФАКТЫ

1. Подлежит ли легализации гараж или дача на зе-мельном участке, который мне не принадлежит?

Согласно подпункту 5 пункта 1 статьи 3 Закона РК «Об амнистии граждан Республики Казахстан, оралманов и лиц, имеющих вид на жительство в Республики Казахстан, в свя-зи с легализацией ими имущества» легализации подлежат здания (строения, сооружения), находящиеся на территории Республики Казахстан, соответствующие строительным нор-мам и правилам, а также целевому назначению занимаемого земельного участка, принадлежащего субъекту легализации на праве собственности.

Таким образом, граждане вправе легализовать имущество только на собственном земельном участке.

2. Каким образом возможно оформить право соб-ственности на гараж или дачу, если не оформлен зе-мельный участок под ними?

Согласно Гражданскому кодексу Республики Казахстан граждане вправе обратиться в суд за признанием права соб-ственности на указанные объекты.

ВОПРОС-ОТВЕТГОРОДСКИЕ ПОДРОБНОСТИ

Переименованию - быть?Улица Павших Борцов в Костанае может получить новое имя.

19 сентября в Костанай-ском городском маслихате состоялись первые публич-ные слушания по вопросу переименования.

Было высказано много мнений и предложений. Одни предлагали хорошо подумать и не переимено-вывать ул. Павших Борцов, а выбрать альтернативный вариант - улицу, название

которой не несет в себе исторического смысла. Другие утверждали, что переименовать ее необхо-димо.

Как пояснили в городском маслихате, инициатива о переименовании улицы при-надлежит Казахстанской на-циональной академии наук. Депутат Сабит Исмуратов предложение полностью поддержал.

- Переименование улиц – важная составляющая. Люди должны знать выдающихся

деятелей, тех, кто внес свою лепту в формирование горо-да, страны в целом. Увекове-чивание имен таких извест-ных людей, как Шаяхметов, имеет воспитательное значе-ние, - говорит депутат.

Шайсултан Шаяхметов работал в сфере науки и образования РК, внес зна-чимый вклад во вхождение Казахстана в мировое про-странство как суверенного государства. Он является автором учебных программ и пособий для вузов.

По ул. Павших Борцов на-ходится 99 частных домов, 8 многоэтажных, а общее ко-личество, проживающих на данной территории, – 971 че-ловек. По словам сына обще-ственного и государственно-го деятеля (ему в этом году исполнилось бы 75 лет), Бе-имбета Шаяхметова, людям не стоит беспокоиться. Все расходы по озеленению ули-цы, изготовлению табличек с наименованием берут на себя родственники.

Валерия ВАХНЕНКО

КРИМ-ИНФО

Прогорела на подписке

Экс-заведующая детского сада из Аулиекольского района обвиняется в мошенничестве. 46-летняя женщина, работая в госучреждении, собирала деньги на годовую подписку газет.

- Однако около шести месяцев 13 работников детского сада поселка Кушмурун ничего не получали, - сообщает пресс-служба ДВД. - Своими действиями руководитель причинила ущерб подчиненным на сумму 24 тысячи тенге. Работни-ки детсада обратились по данному факту в Аулиекольский РОВД с просьбой привлечь начальницу к ответственности. Полицейские задержали 46-летнюю жительницу Костаная. Оказалось, что после того, как подозреваемая завладела деньгами подписчиков, она уволилась с места работы.

Возбуждено уголовное дело по ст.177 ч.1 «Мошенниче-ство».

Мадина РАМАЗАНОВА

К СВЕДЕНИЮ

«Несоциальная» буханкаВ сети магазинов «ТОТ» на прошлой неделе повысилась цена на хлеб.

Причем поднялась стои-мость именно социального хлеба. Напомним, что между властью и предпринимателя-ми ежегодно заключаются меморандумы, согласно ко-торым его цена не должна превышать 42 тенге. В мага-зинах «ТОТ» она поднялась до 45 тенге за буханку.

Смысл меморандума в том, что мельницам (то есть операторам) зерно отпуска-ется по льготной цене. В ито-ге пекарни, закрепленные за определенными оператора-ми, по заниженной стоимо-сти получают муку 1 сорта - 45 тенге за 1 килограмм. В Костанайской области таких операторов девять, пекарен - 23. Последние должны от-пускать хлеб 1 сорта по 40 тенге за булку, а магазины делать накрутку всего в 2 тенге.

- Меморандумы были за-

ключены со всеми магази-нами, мельницами и пекар-нями. Срок действия - до 1 сентября, то есть на данный момент сроки их истекли, - отметил заместитель руко-водителя отдела сельского хозяйства и ветеринарии Ко-станая Гизат Каленов. - Сей-час прорабатывается вопрос о дополнительном соглаше-нии, чтобы в сентябре и ок-тябре мельницы смогли за-купить зерно по заниженной стоимости. Пока же пекарни работают на остатках муки.

- Почему «ТОТ» поднял цену на социальный хлеб?

- Дело в том, что мельни-ца подняла цену на муку, по-скольку еще нет допсоглаше-ния. Но мы переговорили с администрацией магазина, они снова понизят цену - станут торговать по 42 тенге.

В ноябре будут заключе-ны новые меморандумы. Как отметил Гизат Каленов, в случае нарушения условий меморандума, наказания как такового не предусмо-трено. Но в дальнейшем с

нарушителями власти могут не заключать повторные до-говора.

Марина КОСТРОВАФото

Никоса МАРМАЛИДИ

ЧП

Спасти не удалось...

За прошедшие выходные в Костанайской области при по-жарах погибли два человека.

19 сентября в обеденное время в с.Майском Тарановского района загорелся частный дом. В одной из комнат пожарные обнаружили обгоревший труп мужчины.

- Им оказался сын 75-летнего хозяина дома. Погибший, 1965 г.р., гражданин РФ, - говорит сотрудник пресс-службы ДЧС Валихан Дусанов. - 48-летний мужчина приехал к отцу в гости из Челябинской области. Сам же пенсионер получил ожоги различной степени тяжести и был госпитализирован в больницу. Дом, к сожалению, сгорел дотла. Предположи-тельно причиной пожара стало неосторожное обращение с огнем. А вот уже 20 сентября ранним утром загорелся дом в с.Боровском Мендыкаринского района. В ходе тушения огня найден 62-летний хозяин дома - мужчина задохнулся в дыму.

- Семья неблагополучная. Дом за неуплату был отключен от света. В комнате, где наши спасатели обнаружили труп, на столе стояла свечка и валялись пустые бутылки из-под спиртного, - пояснил Дусанов.

Зульфия НАБИЕВА

СИТУАЦИЯ

Выписали!

Всех получивших отравление в столовой Узункольской средней школе выписали из больницы. При этом установить причину интоксикации пока не удалось.

Часть пострадавших поступила в детскую городскую боль-ницу на прошлой неделе, 16 сентября. Как сообщила главный врач медицинского учреждения Асия Байменова, последнего отравившегося выписали в субботу, 20 сентября.

- Все они находятся в удовлетворительном состоянии и на-блюдаются врачами Узункольской ЦРБ, - уточнила Байменова.

Напомним, 53 человека пострадавших, среди которых 6 взрослых и 47 детей, после приема пищи в школьной столовой, в меню которого в этот день входили макароны с подливом и котлеты, оказались на больничной койке.

Департамент по защите прав потребителей пока не огласил своего заключения. Как сообщили в областной прокуратуре, школьная столовая опечатана. По факту массового отравления в Узункольской СШ №1 полицейскими возбуждено уголовное дело.

Валерия ВАХНЕНКО

ТЕМА ДНЯ

Месяц чистоты

С 25 сентября по 25 октября в Костанае состоится традиционный месячник по благоустройству и санитарной очистке.

Как сообщил на совеща-

нии актива города замести-тель акима города Фрунзик Аракелян, только за восемь месяцев этого года было вывезено почти 23 тысячи кубометров ТБО с несанк-ционированных свалок. Это больше, чем за весь про-шлый год.

- Причем с некоторых свалок мусор приходится вывозить постоянно, - от-метил Фрунзик Аракелян.- Особенно «отличились» в этом плане поселки Теплич-ный, Амангельды, район ДК «Строитель», улицы Гоголя, 1 Мая, Павлова. Не торопятся убирать закрепленную терри-торию и руководители ряда предприятий и учреждений.

Решить «грязную» пробле-му руководство областного центра намерено карди-нальными мерами. По рас-поряжению акима Костаная Ахмедбека Ахметжанова руководители предприятий всех форм собственности должны немедленно присту-пить к саночистке территорий от мусора и опавших листьев, посадке деревьев, проводить эту работу еженедельно. Специалисты управления по защите прав потребителей и

универсальные полицейские должны контролировать эту работу, особенно в частном секторе, и штрафовать нару-шителей. Не должны остать-ся в стороне и председатели ПКСК, которым предложе-но привлекать к работам по саночистке не только двор-ников, но и жителей много-этажек.

- Нужно постоянно поддер-живать городскую террито-рию в экологически чистом состоянии, - подчеркнул Ахмедбек Ахметжанов. - Нельзя допустить массового сжигания мусора: этим мы травим себя. После каждого субботника вывозить ТБО специализированным транс-портом на полигоны. Наш город всегда считался од-ним из самых чистых и бла-гоустроенных, и этот имидж необходимо поддерживать.

Александр КУЗЬМИЧЕВ

КОСТАНАЙНАШ4Вторник, 23 сентября 2014 г.

НАША ЖИЗНЬ

МЕРЫ

Задолжали детямДолг по алиментам в Казахстане насчитывает несколько миллиардов тенге.

Многие горе-отцы снимают с себя все обязательства по содержанию ребенка, укло-няются от уплаты алиментов, скрывают свои доходы.

На нерадивых отцов у госу-дарства - свои меры воздей-ствия. Например, с 28 января 2014 г. в стране увеличен раз-мер алиментов для неработа-ющих отцов.

- С начала 2014 года на ис-полнении в территориальном отделе по взысканию алимен-тов по городу Костанаю нахо-дилось 4 713 исполнительных производств о взыскании алиментов в отношении 7 563

детей. Из них 514 должников являются злостными непла-тельщиками, - сообщает на-чальник отдела прокуратуры г.Костаная Зауреш Абдрахма-нова. – За истекший период 2014 года прокуратурой го-рода проведено пять прове-рок по вопросу соблюдения законности при исполнении судебных актов о взыскании алиментов, внесено 2 пред-ставления, 9 предписаний, по результатам которых три должностных лица привле-чены к дисциплинарной от-ветственности.

Так, например, Д.М. Жуй-ков, который был официаль-но трудоустроен с декабря 2013г. по февраль 2014г., не выплачивал алименты сво-ему несовершеннолетнему ребенку, в результате чего

сумма задолженности с ян-варя 2013г. по июль текущего года составила 207 442 тенге. Должник неоднократно предупреждался об админи-стративной ответственности за неисполнение судебного акта, но тот активных дей-ствий не предпринимал. В итоге постановлением Спе-циализированного админи-стративного суда г.Костаная мужчина привлечен к адми-нистративной ответственно-сти по ст.524 КоАП и оштра-фован на 10 МРП.

Если бывший муж не пла-тит алиментов или платит столько, что хватает на пару дешевых туфель ребенку, есть способы заставить его вспомнить про свои обязан-ности.

- В нашей стране уже дей-

ствует запрет на выезд за рубеж для тех, кто задолжал алименты. Кроме этого, су-ществует практика изъятия имущества. В городе уже были случаи, когда у безот-ветственных отцов забира-ли машину и ставили ее на штраф-стоянку до полного погашения долга. К тому же рабочей группой разработан график проведения рейдовых мероприятий по выявлению имущества должников, а так-же привлечению их к админи-стративной ответственности, - пояснила Абдрахманова.

Вдобавок, чтобы народ знал своих «героев», имена злостных неплательщиков алиментов вывешивали и на рекламных щитах, где нахо-дятся объявления.

Валерия ВАХНЕНКО

ЦЕЛИ И ЦЕННОСТИ

Музейное дело: новый этапКостанай посетили участники автопробега, посвященного 10-летию принятия государственной программы «Культурное наследие».

Это новый проект Нацио-нального музея РК, его со-трудники и стали участника-ми десятидневного пробега «Ұлттық мұра». Цель акции - объединить усилия музей-ных работников республики для дальнейшей реализации

госпрограммы.- Этот проект рассчитан на

три года, - поясняет первый заместитель директора На-ционального музея РК Азим-хан Койлыбаев. – Первый этап - поездка по южному и центральному Казахстану. В последующем мы планируем посетить восточный и запад-ный регионы страны.

В ходе пробега участни-ки обмениваются опытом с другими городами в сфере музейного дела, обсуждают перспективы развития музе-ев в регионах, популяризи-

руют историко-культурное наследие, а также информи-руют население об уникаль-ных культурных ценностях нашей страны. Немаловаж-ную роль играет и профори-ентационная работа.

- В настоящее время на-блюдается острая нехватка кадров, - утверждает руко-водитель отдела культурно-образовательной работы На-ционального музея РК Роза Мухаметжанова. – Сейчас государство уделяет боль-шое внимание музейным проблемам: повышается за-

работная плата, выделяются образовательные гранты на эту специальность. И наша задача – призвать молодое поколение, заинтересовать. Музейный работник – это творческая и ответственная профессия, ведь мы являем-ся хранителями не только музейных артефактов, но и самой истории.

После посещения нашего города сотрудники музея отправились в Кокшетау, а затем в Астану, где и завер-шится автопробег.

Надежда ЧИСТЯКОВА

ЧТОБЫ ПОМНИЛИ

На земле великого предка

Журналисты Костанайской области побывали на малой родине выдающегося просветителя Ибрая Алтынсарина, где посетили мавзолей и мемориальный музей.

Данный пресс-тур, организованный МОО «Ел ертенi» по заказу управления внутренней политики, прошел в рамках празднования 150-летия со дня открытия Алтынсариным пер-вой школы в Торгайском регионе.

Представители СМИ побывали в ауле Мезгил Алтынсарин-ского района – именно здесь родился и вырос общественный деятель.

- На этом месте специально благодарные потомки воз-двигли памятник, построили колодец, - говорит кандидат философских наук Калкаман Жакып. – Ибрай Алтынсарин положил начало светскому образованию казахского народа. Он автор первых казахских учебников. Нынешнее поколе-ние не должно забывать об этом.

После посещения аула экскурсионная группа отправилась в мавзолей, где были возложены цветы. Затем посетили му-зей школы-гимназии имени Алтынсарина и мемориальный музей его имени в г. Костанае.

Валерия ВАХНЕНКО

«Әкімдіктің 2010 жылғы 24 мамырдағы № 911 «Қостанай қаласының аумағында көшпелі

сауда орындарын белгілеу туралы» қаулысына өзгеріс енгізу туралы»Қостанай облысы Қостанай қаласы

әкімдігінің 2014 жылғы 18 тамыздағы№2063 қаулысы

«Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару туралы» 2001 жылғы 23 қаңтардағы Қазақстан Республикасы Заңының 31-бабына, «Сауда қызметін реттеу тура-лы» 2004 жылғы 12 сәуірдегі Қазақстан Республика-сы Заңының 8-бабына сәйкес, Қостанай қаласының әкімдігі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:

1. Қостанай қаласы әкімдігінің 2010 жылғы 24 мамырдағы № 911 «Қостанай қаласының аумағында көшпелі сауда орындарын белгілеу туралы» қаулысына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 9-1-150 тіркелген, 2010 жылғы 13 шілдеде «Қостанай» газетінде жарияланған) мынадай өзгеріс енгізілсін:көрсетілген қаулының 1-қосымшасында 46-тармақ

мынадай редакцияда жазылсын:«46. Генерал Арыстанбеков көшесі, Воинов-Интерна-

ционалистов және Чкалов көшелерінің шекарасында, жұп жағы»;

2. Осы қаулының орындалуын бақылау «Қостанай қаласы әкімдігінің ауыл шаруашылығы және ветери-нария бөлімі» мемлекеттік мекемесіне жүктелсін.

3. Осы қаулы алғашқы ресми жариялаған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Әкім А. АХМЕТЖАНОВҚаулы қостанай облысының әділет департаментінде 2014

жылғы 16 қыркүйекте №5093 тіркелді.

Постановление акимата города Костаная Костанайской областиот 18 августа 2014 года №2063

«О внесении изменения в постановление акимата от 24 мая 2010 года №911

«Об определении мест выездной торговли на территории города Костаная»

В соответствии со статьей 31 Закона Республики Казах-стан от 23 января 2001 года «О местном государственном управлении и самоуправлении в Республике Казахстан», статьей 8 Закона Республики Казахстан от 12 апреля 2004 года «О регулировании торговой деятельности», акимат города Костаная ПОСТАНОВЛЯЕТ:

1. Внести в постановление акимата города Костаная от 24 мая 2010 года № 911 «Об определении мест выездной торговли на территории города Костаная» (зарегистриро-ванного в Реестре государственной регистрации норма-тивных правовых актов за номером №9-1-150, опублико-ванное 13 июля 2010 года в газете «Костанай») следующее изменение:

в приложении 1 к указанному постановлению пункт 46 изложить в следующей редакции:

«46. Улица генерала Арстанбекова, в границах улиц Во-инов-Интернационалистов и Чкалова, четная сторона»;

2. Контроль за исполнением настоящего постановления возложить на государственное учреждение «Отдел сель-ского хозяйства и ветеринарии акимата города Костаная».

3. Настоящее постановление вводится в действие по ис-течении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Аким А. АХМЕТЖАНОВПостановление зарегистрировано в Департаменте юстиции

Костанайской области от 16 сентября 2014 г. №5093

К ДАТЕ

На языке дружбы

В Костанае чествовали полиглотов и тех, кто ведет активную работу по внедрению госязыка.

Вот уже несколько лет в Казахстане День языков от-мечается в третье воскресе-нье сентября. В преддверии этой даты в областном Доме дружбы состоялось торже-ственное мероприятие.

- Президент Нурсултан На-зарбаев не устает повторять, что традиции, обычаи и куль-туру можно передать только через родной язык, - отметил заместитель акима области Мурат Дарибаев. - Нужно расширять применение гос-языка во всех сферах нашей деятельности, а чтобы быть конкурентоспособными, не-обходимо изучать еще и ан-

глийский. За 8 лет в области открыты 14 школ, где препо-давание ведется на госязыке, работают 18 центров обуче-ния языкам. С каждым годом растет число школьников и студентов некоренной наци-ональности, которые стремят-ся получить образование на государственном языке.

В этот день из рук замаки-ма области сразу несколько человек получили грамоты и подарки «За успехи в реали-зации языковой политики». Одной из награжденных стала воспитатель детского сада №4 г.Костаная Наталья Мосолова, представленная в энциклопедии «Лучшие люди Казахстана». Женщина уже 34 года работает с детьми, из них 9 лет в совершенстве вла-деет казахским языком.

- С 2006 года веду группы с государственным языком обучения, - говорит Наталья Ивановна. - По националь-ности я украинка, дома мы общаемся только на русском. Безусловно, для хорошего вла-дения языком нужна среда и, прежде всего, мотивация. Про-сто я для себя решила выучить казахский и внуков буду при-общать к нему!

А вот заведующий секто-ром отдела занятости и со-циальных программ акимата г.Аркалыка Денис Скорохо-дов не только разговаривает, ведет делопроизводство, но и мыслит на казахском языке.

- Так получилось, что роди-тели отдали меня в школу с государственным языком об-учения, - рассказывает Денис. - Целенаправленно поступал на казахское отделение в кол-ледже и университете, полу-чая профессию экономиста. Являюсь участником и при-зером многих конкурсов на знание госязыка.

В этом году Денис поехал уже во второй раз от нашей области в Шымкент на ре-спубликанский форум моло-дежи некоренной националь-ности «Мемлекеттік тіл - менің тілім».

В этот же день в областном Доме дружбы состоялась концертная программа, под-готовленная Центром досуга, выставка кухонной утвари. А экспонаты из своих фондов представил и областной исто-рико-краеведческий музей.

Зульфия НАБИЕВАФото

Ивана МАРМАЛИДИ

Бүгінгі нөмірде:

* Пірім менің - Би-аға

* Әруақты сыйлаған елміз * Қазақтың салт-дәстүрлері

Сейсенбі, 23 қыркүйек 2014 жыл

Міне, жаңа оқу жылының да алғашқы айы аяқталып келеді. Қостанай шаһарындағы бүгін әңгіме арқауына айналғалы отырған №18 мектеп-гимнази-ясына арнайы ат басын бұрып, ұжымның жұмыс барысымен таныстық.

Өткен 2013-2014 оқу жы-лының қорытындысы бой-ынша қалалық мектептердің ішінен алға суырылып шыққан аталмыш білім ордасындағы игі істерді жазу көптен бергі ойымда жүретін. Соның сәті келіп, еліміздегі осындай мек-тептегі ең жас директорлердің бірі-Анатолий Анатольевич Павличенкомен кездесіп, сұх-баттастым.

Осы арада бір тоқтала кетер жай, биылғы жылдың басында бұрын тек орта мектеп болып аталып келген білім ордасының

беделі өсіп, мектеп-гимназия мәртебесіне қол жеткізді.

Мұндай дәрежеге ие болған соң, ұстаздардың да біліктілігі әрі білім сапасы да соған сай болуы керек. Мектеп басшысы өзінің жастығына қарамастан соның бәріне де жете көңіл бөлді. Сыныптарда қазіргі за-ман талаптарына жауап бе-ретіндей жұмыстар атқарылды.

Бұл күндері өз мамандықта-рының қыр-сырын әбден меңгерген ұстаздар қауымы өздерінің пәндері бойынша тың ізденістер жасап, әрбір шәкірт-тің жүрегіне жол тауып, жыл бойы нәтижелі істерді жүзе-ге асырды. Осы арада нақты дәлелдерге де сүйене кетелік.

Әрбір мұғалім ұстаз деген жоғары атақты бағалап, тәуелсіз еліміздің тірегі болар азаматтар даярлауға ерекше көңіл бөлуде.

Мұндағылар нағыз педагогтар ғана жан-жақты шәкірттерді әзірлей алады деп түсінеді. Мектеп-гимназияда оқушы-лардың ой-өрістерін кеңейту-ге, жан дүниелерін байытуға да назар аударылады.

Мәселен, кадрлардың білік-тілігі әрдайым бірінші кезекте тұрады. Осындағы ұстаздардың 98,6 пайызы жоғары білімді. 8 мұғалім магистратураны бітір-ген. Сондықтан болса керек, білім сапасы да жылдан-жылға артып келеді.

Мектеп-гимназия басшы-сы осындағы әріптестерінің халықаралық, республикалық байқауларға қатысуларына қолынан келгенше мүмкіндік жасауға тырысады. Сондықтан да шығар білім ордасындағы ұстаздардың арасында облы-стық, қалалық жарыстарда да

жүлделі орындарға ие болып, шаһарымыздың абыройын асқататып жүргендер де жет-кілікті.

Анатолий Анатольевичтің әңгімесінен түйгенім, мұндағы 37 ұстаз әлемге әйгілі Ломоно-сов атындағы Мәскеу мемле-кеттік университетінде курста білімдерін жетілдірді.

Дарынды оқушылар түрлі деңгейдегі олимпиадаларда бақтарын сынап, жүлдемен оралды. Мысалы, сондай да-рынды шәкірттердің бірі-Яна Шарафуддинова. Ол ғылыми жұмыстан республикалық жа-рыста бірінші орынды жеңіп алды. Сондай-ақ ізденімпаз оқушылар Камила Биссара-бова және Ренат Шагабуд-диноваларда ұстаздарының мақтанышы.

Тағы бір мұндағы тілге тиек

етер жаңалық жаңа оқу жылы-нан бастап барлық шәкірттер біркелкі мектеп формасымен білім ордасының табалды-рығын аттады.

Содан соң назарымызға ілінген жай, мектептің матери-алды-техникалық базасына да жан-жақты көңіл бөлінеді екен. Заманауи техникалармен да қамтамасыз етілген. 2 компью-терлік сыныбы бар. 9 интерак-тивті тақта орнатылған.

Мектеп-гимназияның ди-ректоры Анатолий Павличенко небәрі 28 жаста. Ол бұл қыз-метке осыдан төрт жыл бұрын тағайындалған-ды. Дарынды азамат экономика ғылымда-рының магистрі. Өнегелі отба-сының иесі. Сүйікті жары Ека-терина екеуі 4 жасар Анастасия есімді қыздарына тағылымды тәрбие беруде.

Сенім биігінен көрінген

28 жасар Анатолий Павличенко басқаратын №18 мектеп-гимназиясы үздіктер қатарында

Әкімнің өнегесіҮстіміздегі жылы да біздің

өңірімізде «Мектепке жол» қайырымдылық акциясы өзінің жалғасын тапты. Әрине, бұл игілікті істе қазақтың іскер аза-маттары яғни әкімдердің де өзге жауапты қызметтегі азаматтарға үлгі көрсеткендігін айтып өт-кеніміз абзал.

Осынау акция облыс орта-лығымен іргелес жатқан Қоста-най ауданында да көңілдегідей жүргізілді. Мұнда күнкөрісі төмен отбасылар, жетім және ата-аналарының қамқорлығын-сыз қалған балалар назардан тыс қалған жоқ.

«Жақсының жақсылығын айт, нұры тасысын» демекші, аталмыш ауданның әкімі Тауба Исабаев та жүрегі ізгілікке толы жан екендігін дәлелдеді. Ол За-тобол кентінде тұратын ағайын-ды Азат және Елдос есімді бал-дырғандарды қамқорлығына алып, азаматтық танытты.

Ислам дінін қабылдады

Жалпы дүние жүзінде Ислам дінінің алар орны ерекше. Се-бебі, бұл дін ежелден адалдықты, әділдікті, қайырымдылықты, ауызбірлікті, адамгершілікті ту етіп ұстап келеді.

Қазақ елі тәуелсіздік алғалы бері де Қостанай өңірінде осы діннің ерекшеліктері мен ар-тықшылықтарын өзге ұлт өкіл-дері де жүректерімен сезініп, оған бетбұрыс жасай бастады. Осыдан біраз уақыт бұрын бір сыған азаматы да Ислам дінін қабылдағандығын жазып едік.

Жуырда Қостанай облыстық Марал ишан мешітінде тағы да қалың жұртшылықты елең ет-кізерлік тәлімі мол оқиға орын алды. Ол Қостанай қаласының Киев көшесінде тұратын 70 жа-сар зейнеткер Анна Николаевна Шуленбаеваның Ислам дінін қа-былдауы болатын.

Аталмыш мешіттегі осынау өзгелерге тағылым боларлық рәсімді облыстың Бас имамы Асылхан қажы Түсіпбек өткізді. Дін қайраткері Анна Никола-евнаның тілегін ескеріп, оған Айша есімін берді.

Лицейде жаңа кәсіптерді меңгереді

Жаңа оқу жылында УК 161/2 түзету мекемесі жанынан лицей ашылмақ. Ондағы жазасын өтеп жатқан жандар токарь және тігінші мамандықтарын игермек.

Мұндағы жазасын өтеп жатқан 30 жасқа дейінгі аза-маттар орта білім алумен қатар, болашақта да өмірлеріне қа-жетті кәсіпті де меңгереді. Бұл да болса оларға жасалып жатқан қамқорлық екендігі даусыз.

Жасыратын ештеңесі жоқ, осындай мекемелердегі әлгін-дей кісілердің бәрінің бірдей орта білімдері жоқ екендігі белгілі.

Сейсенбі, 23 қыркүйек 2014 ж. ҚОСТАНАЙБІЗДІҢ6

КІСІЛІГІМЕН ТӘНТІ ЕТКЕН

Осынау салиқалы да сал-мақты тұлға жайлы қалам тер-бер алдында менің көз алдыма сонау сағымдай бұлдырап арт-та қалған 1982 жылдың қоңыр күзі келіп тұра қалды. Бұл шақ менің ғұмырымда да айрықша орын алады.

Себебі Алматыда универ-ситетте оқып жүрген кезімде солтүстік өңірге, яғни Қостанай облысының Қостанай ауда-нындағы Социалистік Еңбек Ері, даңғайыр диқан, марқұм Жансұлтан Демеев қызмет атқарған «Павлов» кеңшарына картоп жинауға студент жастар отрядының құрамында брига-дир болып келгенім болмаса, табиғаты қатал, қысы боранды, көктем, күздері жауын-шашын-ды бұл аймаққа бұрын-соңды ат ізін салмаған едім.

Журналистика факультетін бітірер жылы түлектерді рес-публикамыздың түңпір-түк-піріне бөлер кезде сол уақыт-тағы ҚазМУ-дың ректоры, әлемдік деңгейдегі академик Өмірбек Жолдасбеков пен деканымыз, қазақ журнали-стикасының атасы, профессор Темірбек Қожакеевтер бізді жи-нап алып: «Жігіттер мен қыздар, сендер бес жылы бойы мемле-кеттің есебінен оқыдыңдар, енді елге қызмет ететін уақыт-тарың болды. Сол себептен қайда жіберсек те баруларың керек» деп бірден кесіп айтты.

Менің бақытыма осы Қоста-най облысы бұйырды. Онда да болса облыстық партия коми-теті бір-екі қазақ тілді журна-листі өздеріне жіберуді өтінген екен. Ұстаздарымыз айтты, ол сөзсіз орындалуы тиіс. Сон-дықтан өзім жіберген жақта-рына партия мүшесі ретінде де дайын екенімді білдірдім. Бірақ бұл кездері сүйіп қосылған жарым Алматыда соңғы курста оқитын. Соған қарамастан Қос-танайға аттандым.

Әрине, мені бұл жақта еш-кім де құшақ жая қарсы алып тұрған жоқ еді. Туған-туысқан-дарым бір-бірінің ойын оқып қойғандай: «Сен қайда бара-сың? Өмір сүруіңе осы оңтүстік қолайлы емес пе? Шымкентте болмаса да, Сарыағаш аудан-дық газетінен орын табылады ғой» деп пікірлерін білдірді.

Олардың сөздерінің жаны бар. Бірақ мен оларды құрмет-тегеніммен, өзімнің бейтаныс өңір болса да сонда баруға тас түйін бекініп қойғандығымды ашық айттым. Оның үстіне ком-мунист ретінде партия қайда жіберсе, сонда баруға тиіс екенімді де жасырмадым.

Сонда менің жан дүниемді түсінген аяулы анашым Анар ғана өзінің жанашырлығын көр-сетіп: «Қарағым, өз басым саған ризамын, бізге салмақ салмай, өз еңбегіңмен еліміздің маңдай алды университетін бітіріп шықтың. Сондықтан ештеңеге алаңдама! Саған ақ жол тілей-мін! Қостанай да қазақтың жері

емес пе?» деп әкем жоқ болған-дықтан ақ батасын берді.

Кіндік қаным тамған жер-ді қаншалықты қимасам да, қызмет бабымен жаңа облыс орталығынан бір-ақ шықтым. Бұл енді нағыз Кеңес Одағы-ның дүрілдеп тұрған кезі еді. Сол кезде Қостанай қаласында қоғамдық көлікке отырсаң қа-зақты көрсең көресің, болма-са ол да жоқ. Әйтеуір абырой болғанда ана тілімізде шыға-тын басылымда жұмыс істе-гендіктен бе, салт-дәстүрімді, әдет-ғұрпымды ұмыта қойған жоқпын.

СЕРІК АҒАНЫҢ АЗАМАТТЫҚ

ТҰЛҒАСЫБастапқыда Қостанайда

Чехов көшесінде пәтер жалда-дым. «Алыстағы ағайыннан, жа-ныңдағы көрші артық» демекші, Аманжол және Жанбөпемен сол кезде танысып, туысқан-дай болып кеттік. Оларды үй-іме қонаққа шақырсам: «Менің Қостанайдан тапқан ең жақын бауырларым» деп жиналған-дарға таныстыратын едім.

Елге қадірлі Серік Шәкіба-ев менің құрдасым Жанбөпенің қайын атасы болатын. Тағдыр-дың жазуына не істейсің. Ол осынау қазақтың аяулы қызы-ның бұрынғы күйеуі, марқұм Асқардың әкесі-тін. Оның есімі мәңгілік ұмытылмасын деген болуы керек, одан туған жалғыз тұяқ, яғни ұлдың есімін де Асқар деп қойыпты.

Тірі кісі тіршілігін жасайды. Жылдар сынаптай сырғып өте берді. Алғашқы күйеуі Асқар-дың да дүниеден өткеніне де біраз уақыт өтті. Жалғыздық тек құдайға ғана жарасқан деседі ғой. Күндердің күнінде Жанбөпе қақ-соқпен шаруасы жоқ, иманды да жүрегі жомарт Аманжол есімді азаматты жо-лықтырды.

Екі жас ойлары бір жерден

шыққан соң өмірлерін бір ар-наға тоғыстырғысы келді. Жан-бөпе бастапқыда «қайын атам не дер екен?» деп біраз уақыт іштей қысылып жүрді. Оның үстіне алғашқы құдай қосқан қосағы Асқардың ұлын да то-лыққанды азамат етіп өсіргісі келді.

Бірақ Аманжолдың ниеті түзу, өзге ойы жоқ, тек адал еңбек етуді ғана білетін мейір-банды жігіт екендігіне көзі жет-кендей болды. Одан әрі уақыт-ты созуға да болмады. Өйткені Аманжол да бұған жолыққан сайын «екі жарты, бір бүтін бо-лып қалған ғұмырымызды қол ұстасып бірге өткізейік» деген сөзін жиі қайталайтын.

Содан бір күні атасымен бас қосқан кезде заты қыз баласы болса да оның рұқсатын алғы-сы келіп: «Ата, сізге көптен бері қанша айтайын деп оқталсам да бата алмай жүрдім. Асқарды шын мәнінде сүйіп қосылып едім, бірақ оның ғұмыры қысқа болды емес пе? Қазір теңімді таптым, ол ұлымызды туған пер-зентіндей көріп, тәрбиелеуге уәдесін беріп отыр» деді.

Әрине, қай атаға келінінен мұндай сөз есту оңай соқсын. Серік аға қанша дегенмен өмір көрген, сарабдал кісі ғой. Жан-бөпенің не айтпағын жан дүни-есімен түсінді. Өйткені оның Асқардың қайтыс болуына қы-лаудай жазығы жоқ. Келінін әб-ден тыңдап болған соң: «Айна-лайын Жанбөпе, мен де сөзіңді тыңдап, қатты толқып отырмын. Шынымды айтсам, сені өз қыз-дарымнан кем көрген емеспін. Бағың ашылсын. Сенің пікіріңе қарағанда Аманжол жаман жігіт емес секілді көрінеді» деді.

Бірақ олар бұрынғы туысқандық байланыстарын жалғастырып, ұлынан қалған жалғыз перзент Асқарын бәрі жабылып, оқытып, үйлендіріп, шаңырақ болып кетуіне барын салатындықтарын айтысты. Олар сол сөздерінде тұрды да.

Осы арада бір қысқа-ша тоқтала кетер жай Серік Шәкібайұлының марқұм бала-сы Асқар біздің әріптесіміз еді. Біраз жыл сол кездегі өңірдегі ең таралымы үлкен «Ленинский путь» (қазіргі «Костанайские новости») газетінде журналист болып қызмет атқарды.

Әкенің қаламгерлік жо-лын қуған перзентті өз басым көрген жоқпын. Жанбөпе мен басқа да мен білетін азамат-тардың айтуына қарағанда ол өте талантты, болашағынан мол үміт күтетін жігіт екен. Алайда ғұмыры ерте үзілді.

Жанбөпе Аманжолға тұр-мысқа шыққан соң да олар-дың арадағы қарым-қатына-стары нығаймаса, үзілген жоқ. Үйдегі Асқар да екі ортада жүріп, лайықты тәлім-тәрбие алды. Аманжол да Серік ағаны өз әкесіндей сыйлады. Үнемі төрден орын берді. Алдымен қонақтар жиналғанда сол кісі сөйлейтін.

Шынымды айтсам, мен осындай тағдыр иелерін көп біле бермейтін едім. Сәкең де Аманжолды өзінің марқұм ұлы-нан кем көрген жоқ. Өйткені бұл да оны өгейсіген емес. Асқарды өзінің баласындай еркелетіп, еркін өсірді. Ол да Аманжолға әбден бауыр басып, оның бір сөзін екі етпейтін.

Бұл жерде Жанбөпе де үл-кен рөл атқарды. Оның адам-гершілігін, қазақтың кең жази-ра даласындай кеңпейілдігін үлгі еткен біз әңгіме арасында «баяғы заман болса Жәкең бір рулы елдің анасындай бола-тын данамыз» деп мәртебесін көтереміз.

Серік аға өнерді пір тұтты. Үйлерінде облыстық филар-монияның белгілі әртістері, Қазақстан Республикасының мәдениет қайраткерлері, ер-лі-зайыпты Қадыр және Майра Қаржауовтарды да сол жылда-ры көріп, олардың тамылжыған әндерін талай естідік. Секең де өнер иелерінің әуелете салған әндеріне тәнті болып, талай рет жүрекжарды ыстық лебіздерін білдіріп еді.

Сол қауіпсіздік саласының ардагері Серік ағаның ұлының өмірінің жалғасы Асқар да бұл күндері елі мен халқы үшін адал қызмет атқарып жатқан парасатты азамат қатарына қо-сылды. Атасының ақыл-кеңесі және қамқорлығының арқасын-да Алматы қаласындағы ұлттық қауіпсіздік комитетінің институ-тын бітірді. Бұл күндері капитан шені бар.

Ол біраз жылдар туған жеріне келіп, Қазақстан Рес-публикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Қостанай облысы бойынша департаментінде жа-уапты қызмет атқарды. Қазіргі уақытта елордамыз Астанада тұрады. Сонда жұмысын жалға-стырып жатыр.

Асқардың мінезі де өте сабырлы. Атасы Серік Шәкібайұлына ұқсайды. Ана-ның орны бөлек қой. Өзін қа-

наттыға қақтырмай, тұмсықтыға шоқтырмай өсірген екінші әкесі Аманжолды көрген кездегі әрі сағыныса көріскен сәттегі әкелі-баладай қарым-қатына-старын куә болған жақын-жуық туыстары мен достарының көңілдері босап, дән риза бо-лып жатады.

Өздеріңіз айтыңыздаршы, кейбіреулер туған балаларына дер кезінде алимент төлемей қашып жүрген кезінде, Аман-жол мен Асқардың бір-біріне деген сыйластықтары шын мәнінде жан толқытатындай емес пе?

СӘКЕҢНІҢ ЖҰРТ БІЛМЕЙТІН ҚЫРЛАРЫ

Серік Шәкібайұлы Қоста-найлық азаматтардың есінде мәңгілік қалды. Ол 1926 жылы 27 қыркүйекте қазіргі Павлодар қаласында туды. Оның дүние-ден өткеніне де үстіміздегі жылы он бес жыл болып қа-лыпты. Асыл азаматтың тәлім-герлігімен қаншама офицерлер қызмет бабымен жоғарылады, қамқорлығына бөленді.

Ол да жастайынан аянбай еңбек етті. Қатардағы есепші, «Шілікті» кеңшарының бри-гадирі болды. Осылайша қа-рапайым адамдардың арасын-да шыңдалып, өмірді таныды. Міне, мұның бәрі де оның са-налы азамат, қайраткер, ел үшін жанын беруге дайын азамат болып қалыптасуына септігін тигізді.

Сауатты, қандай нәрсе бол-сын жете ойланып барып қолға алатын бозбала сонау Ұлы Отан соғысы жүріп жатқан шақта ауылдық кеңестің хатшысы бо-лып жұмыс істеді. Бұл қызметте жұртшылықпен тонның ішкі ба-уындай араласты.

Ол жылдар өте Ұлттық Қа-уіпсіздік саласына біржола ауысты. Бұл қызметтің де өзін-дік жауапкершілігі жетеді. Кейін еліміздің Алматы, Шығыс Қа-зақстан облыстарына жіберіліп, бай тәжірибе жинақтады. Содан кейін республикалық орталық аппаратқа шақырылды. Бұл жерлерде 1959 жылға дейін жұмыс істеді.

Мұнда әріптестерінің ара-сында өзінің біліктілігі, тап-сырылған жұмысқа барынша жауапкершілігі арқасында құрметке бөленді. Осындай қасиеттерімен көзге түскен Серік Шәкібайұлы 1959 жылы Қазақстан Республикасы Ұлттық Қауіпсіздік комитетінің Қоста-най облысы бойынша басқар-масы бастығының орынбасары етіп жіберілді. Мұнда ол 1976 жылға дейін болды.

Ол отставкаға шыққан соң да қоғамдық өмірге белсене араласты. Өзінің денсаулығы-на қарамастан жазушылық әрі шығармашылық қызметін одан әрі жалғастыра берді.

Сәкеңнің қаламгерлік қыр-ларына тоқталатын болсақ, оның ең алғашқы еңбегі 1968

жылы жарық көрді. Бұл туынды «Үлкен Түркістанның күйреуі» деп аталады. Аталған шығарма да оның ұзақ жылғы көз майын тауыса зерттеген жұмысының нәтижесі дегеніміз орынды болар.

Чекистер өмірін қамтыған әрі қазақ прозасында осы тақырыпты көтерген қаламгер-лердің бірі ретінде көпшіліктің есінде қалды. Оның «Төтенше комиссия» деп аталатын кіта-бы 1978 жылы баспадан шығып, жұртшылық назарына ұсы-нылды. Аталған еңбектерден оның мұрағаттарда тынымсыз ізденіп, көп оқып-тоқығаны кітапты қолға алған кісіге бір-ден сезіледі.

Шабыт құсын серік еткен жазушыға аталған қос еңбек қанат бітіргендей болды. Көп жылдар бойы жинақтаған де-ректер мен дәйектерге сүй-енген қаламгер одан кейін «Көтеріліс», «Құпия соғыс» секілді туындыларды дүниеге әкелді.

Сондай-ақ «Ерлік заңы бойынша» деп аталатын бей-нефильмнің 34-ші сериясының сценарийін жазды. Ол қос тілде республикалық телеарналарда көрсетілді.

Осы аталғандармен қатар белгілі жазушының бірқатар шығармалары «Не жалея жиз-ни», «С боевого пути» сияқты жинақтарға да енді. Оның көптеген әңгімелері, деректерге бай очерктері, ой салар мақа-лалары, жол сапарлардан туған туындылары да қалың жұртшы-лықтың есінде болар.

Оның ұйымдастырушылық және іскерлік қырлары 1979-1989 жылдар аралығында облыстық Бейімбет Майлин атындағы әдеби бірлестікке жетекшілік еткен жылдары да жарқырап көрінді. Қостанай облысындағы дарынды жастар-дың тырнақ алды шығармала-рының баршаға танылуына ұйытқы болды.

Секең КСРО Жазушылар Одағының мүшесі еді. Өзіне үлкен сенім артылып, Қа-зақстан Жазушылар Одағының Қостанай облысындағы әдеби кеңесшісі қызметін де абырой-мен атқарды. Өңірдегі қолына қалам ұстаған дарынды әріпте-стерінің елімізге танылуына септігін тигізді.

Осындай ардақты азамат-тың есімін облыс орталығын-дағы кісілер де дер кезінде бағалады. Оған «Қостанай қала-сының құрметті азаматы» атағы берілді. Қазақстанның еңбек сіңірген мәдениет қызметкері сынды кез келген азаматтың қолы жете бермейтін атаққа да ие болды.

Жаны нәзік, Ұлттық Қа-уіпсіздік комитетінің абырой-лы қызметкері атанған Серік Шәкібайұлы осындай біртуар жан еді. Ол ғұмырының соңы-на дейін Қостанай шаһарының орталығындағы Бородин көше-сінде тұрды. Екі қызынан да не-мере сүйді.

Чекистер өмірін арқау еткенБелгілі жазушы, Ұлттық қауіпсіздік саласының ардагері Серік Шәкібаевтің

ғұмыры кейінгі офицерлерге ғибрат

ҚОСТАНАЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ҚҰРМЕТТІ АЗАМАТТАРЫ

Сейсенбі, 23 қыркүйек 2014 ж.ҚОСТАНАЙБІЗДІҢ 7ТАҒЗЫМ

Сәлім Меңдібай

(Соңы. Басы өткен санда)

4. «Ауыл» газеті қай

жылдан бастап шықты?

Бұлайша сұрақ қоюмыз, бәлкім, кешегі «Ауыл», бүгінгі «Қостанай таңы» газеті оқыр-мандарына тосын көрінер. Өйткені 2000 жылға дейін күнделікті газеттің шекесіне «Газет 1923 жылғы 1 қыркүй-ектен шыға бастады» деп жар салып келдік. Ал олай болса, тосын сұрақты көлденең тар-туға не себеп болып отыр?

Кеңес Одағының алғашқы жылдары Қостанай уезінде шамамен 150 мың қазақ тұр-ды деген мәлімет бар. Осын-шама халыққа Коммунистік партия мен Кеңес үкіметінің саясатын насихаттау қажеттігі туды. Сол үшін де «ұжымдық насихатшы, ұжымдық үгітші және ұжымдық ұйымдасты-рушы» – газет ашу мәселесі күн тәртібіне қойылады. Бірақ бұл ойды жүзеге асыру сол кездегі осы өңірдегі саяси және экономикалық ахуалға байланысты кешіге береді. Себебі Қостанай уезі Челябі губернаторлығы мен Қазақ Автономиялы республикасы-ның арасында талас-даулы аймаққа ұшырайды. 1920 жылы Қостанай уезі Челябі губернаторлығынан Қазақ Автономиялы республикасына кіргенімен бұл процесс 1922 жылға дейін созылады.

Қостанай уезі Қазақ Ав-тономиялы республикасына толық енгеннен кейін қолға алынған басты шаралардың бірі – қазақша газет шығару болады. Бұл жауапты жұмысқа жергілікті халық тұрмысын жақсы білетін және бұдан бұрын да баспасөзде жұмыс істеп, тәжірибе жинақтаған қазақтың тұңғыш кәсіби жур-налистерінің бірі Мұхаме-джан Сералин шақырылады. «Айқап» сияқты беделді жур-налдың атасы енді осы жаңа газет шығару ісін мықтап қолға алып, Челябі қаласын-дағы татар басылымдарын шығарушы баспаханамен байланысты орнықтырады. Оқыған қазақ жастарын газет ісіне тартады. Сөйтіп, 1922 жылы 25 маусымда «Ауыл» газетінің тұңғыш нөмірі Челябі қаласында басылып шығады. 1973 жылы газеттің алғашқы санының шығуына 50 жыл то-луына орай зерттеу жүргізіл-генде осындай мәліметтерді кездестіргеніміз бар. Және Алматыда Ұлттық кітапханада сол 1922 жылы шыққан «Ауыл» газетінің екі саны сақталғанын көзімен көріп қайтқан арда-гер ағамыз, журналист Сәкен Асқаров болатын.

«Ауыл» газетінің алғашқы

санында «Газет 1922 жылы 25 июньде шыға бастады» деп тайға таңба басқандай анық жазылған. Олай болса, неге біз «Газет 1923 жылғы 1 қыркүйектен шыға баста-ды» деп жазып жүрдік. Оның да өзіндік себебі бар. «Газет 1922 жылдан шыға бастады» деп нақтылап жазу үшін сол кездегі саясат бойынша сол газеттің ең болмаса үш саны сақталуы керек екен. Бірақ біздің білетініміз – «Ауылдың» сол жылы шыққан екі ғана саны сақталыпты. Және газет өз оқырмандарынан шалғайда басылуына байланысты сол 1922 жылдың өзінде жабы-лып қалады. Осы себептен Қостанайдың өзінен баспа-хана құру міндеті қойыла-ды. Мұхамеджан Сералиннің еңбегінің арқасында Орын-бор, Қазан, Уфа қалаларынан шрифтер және басқа баспасөз жабдықтары жиналып, «Ауыл» 1923 жылы 1 қыркүйекте қайта шығады. Олай болса, біздің бүгінгі, айтып жүр-геніміз газеттің қайта шыққан күні, шындығында ол алғаш рет 1922 жылы 25 маусымда дүниеге келген басылым. Сондықтан тарихи шындықты қалпына келтіріп, қолымыз-дағы «Қостанай таңын» «1922 жылдың 25 маусымынан шыға бастады» деуіміз орынды.

Мұның өзі кешегі «Ауыл», бүгінгі «Қостанай таңының» негізін қалаған халқымыздың біртуар ұлдары Мұхамеджан Сералин мен Бейімбет Майлин аруақтары алдындағы бір па-ры-зымыздың өтелгені болар еді.

Би-ағаң, Бейімбет Майлин де, газетте 1922 жылдан жұмыс істей бастайды. Өйткені өлкелік партия комитетінің Б.Майлинді М.Сералин ұсыны-сымен «Ауыл» газетіне жібе-ру жөнінде ұйғарымы болған. Белді буып, жеңді сыбанып бірден іске кірісіп кеткен Би-ағаң редакцияның ұйтқысы, тірегі, сенімді қызметкері бо-лып алады. Бейімбет газеттің атын «Ауыл» деп атайық деп ұсыныс жасағанда, оны М.Се-ралин, редакция алқасының мүшелері М.Бейсенов, Ж.Сұл-танбеков, губкомның хатшысы У.Зәбіров, насихат бөлімінің меңгерушісі Ы.Қарпықов, қа-лалық партия комитетінің хат-шысы Ф.ЬІсмағұлов құп алып, бәрі келіседі.

Осы Би-ағаңдармен бірге кейін «Ауыл» газетінде жұмыс істеп, белгілі журналист болған Әбдірахман Мұстафин былай деп жазады: «Қостанайда «Ауыл» газеті шықты. Бейім-бет алғашқы кезде «Ауылдың» секретары, кейін редактордың орынбасары болып қызмет істеді.1922 жылы мен Қоста-найдың бұрынғы екі класты орыс-қазақ мектебінің оқы-тушысы, әрі тәрбиешісі бол-дым. «Ауыл» редакциясы бізге жақын еді, араласып жүрдік». («Би-аға». Кітап. «Жазушы»

баспасы. 1991 ж. 252 бет).Көріп отырсыз, Әбдірах-

ман Мұстафин де «Ауыл-дың»1922 жылы шыққанын, сол кезде онда Би-ағаңның жұмыс істегенін айтып отыр. Кейіннен Би-ағаңның шақы-руы бойынша сол «Ауылға» келіп, еңбек еткен, оның белді қызметкерлерінің бірі болған Әбекеңнің сөзіне еш күмән болмаса керек.

Сөйтіп біз газетке 2000

жылдан бастап «Қостанай таңы» «1922 жылдың 25 мау-сымынан шығады» деп жазып, тарихи әділеттілікті қалпына келтірдік.

5. Би-ағаның жоқтаушысы

Былтыр «Қостанай таңы» газетінің редакциясына Ал-матыдан пошта арқылы жиырма бума сәлемдеме келді. Жіберген – көрнекті қаламгер, ғалым, белгілі Бей-імбеттанушы ағамыз Тоқтар Бейісқұлов екен. Ол өзінің өткен жылдары шыққан сегіз томдық шығармалар жинағы-ның отыз комплектісін ерін-бей-жалықпай, пошта шығы-нын өзі төлеп, Би-ағаңның отаны Қостанайға жөнелтіпті. Көркем безендіріліп, өте сапалы шығарылған сегіз томдық еңбектің төрт томы қазақ әдебиетінің классигі, осы «Қостанай таңының» бастауында тұрған біртуар журналист Бейімбет Майлин шығармашылығы мен оның қасірет-қайғыға толы өмірін зерттеуге арналған екен. Оны оқыған адам Би-ағаң өмірінің небір беймәлім кезеңдері туралы кең мағлұмат алады. Жазушы-журналистің «Ауыл», «Еңбекші қазақ» газеттерінде істеген кездеріндегі жазған журналистік шығармалары-на зерделі талдау жасалады. Би-ағаңның соңғы күндері ту-ралы тебірене жазады Тоқаң. Мұрағат материалдарының әр жолына, әр нүктесіне мұқият үңіліп, ақиқатты ашады.

Тоқтар Бейісқұлов – жер жаннаты Жетісу өңірінің азаматы, Қазақ мемлекеттік университетінің филоло-гия факультетін бітірген соң басшы қызметтерде болды. Қазақстан Компартиясы Ор-талық Комитетінің теледи-дар және радио секторының меңгерушісі болып жемісті ең-бек етті. Бұл күндері жетпістің бел ортасынан асқан ағамыз-дың қаламынан ұзын-саны 20

шақты кітап туды, ол Әлеумет-тік ғылымдар академиясының академигі, Қазақстан Жазушы-лар және Журналистер одағы-ның мүшесі. Тоқаңның әдеби зерттеу еңбектерін біздің даңқты жерлестеріміз ака-демик Манаш Қозыбаев пен арқалы ақын Ғафу Қайырбе-ков те ерекше жоғары баға-лаған еді. Тоқаң Би-ағаңның 100 жылдық мерейтойына арнайы шақырумен келіп, осы қарашаңырақ – «Қоста-най таңы» редакциясында да сыр сабақтаған еді. Сол жолы Би-ағаң шығармашылығын зерттеудегі ерен еңбегі үшін редакция сыйлығына да ие болды.

Қайран, дүние. Би-ағаңның шығармашылығын зерттеуші ғалым, қажымас қайраткер қа-ламгер Тоқтар аға Бейісқұлов та дүниеден өтті. Би-ағаңның газетіне қазанама жариялап, жалпақ елге, жанашыр жа-мағатқа көңіл айттық. Топы-рағы торқа болып, пейіште нұры шалқысын.. .

6. Би-ағаңа қарыздармын

Бала жастан журналист бо-луды армандап, ес білгелі қо-лыма қалам алып, газет-жур-налдарға хабар-ошар жазатын әдетім бар-ды. Бесінші сы-ныпта оқып жүрген кезімде «Қазақстан пионері» газетін-де ең алғашқы мақалам жарық көріп, төбем көкке жеткендей еді. Кейін Қостанайдағы ЬІбы-рай Алтынсарин атындағы №1

мектеп-интернатта оқып жүр-генде де бөтен мамандық ту-ралы тіпті ойлаған да жоқпын. Орыс тілі мен әдебиетінен сабақ беретін ұстазым Панна Александровна Рыбалова да, сынып жетекшісі, қазақ тілі мен әдебиеті пәнінен беретін Бөпіш Алматова апайым да менің қалауыма үнемі қолдау көрсетіп, қамқорлық танытып жүрді. Бірақ ол кезде журна-лист кадрларын тек Алматы-

дағы қазақтың маңдайына біткен жалғыз университеті С.М.Киров атындағы оқу ор-дасы даярлайтын. Және заң факультеті мен журналистика факультетіне екі жыл өндірісте жұмыс істеп, ысылған, өзін-дік көзқарасы қалыптасқан жастарды қабылдайтын . Журналистика факультетіне түсушілер үшін алдын ала шығармашылық конкурс өтетін, оған газет-журнал-дарда шыққан мақалалар-дың қиындыларын тапсыру керек-ті. Бұл жағынан менің қысылатын ештеңем жоқ, Рудныйда, жөндеу-механика заводында, токарь болып екі жыл жұмыс істегенде жазып, жариялаған материалдарым-ның өзі қалың бір папка еді. Ал токарьлық мамандықты мектепте оқып жүргенде алған едім, апта сайын бір күн кәсіби даярлық сабағын Қостанай жөндеу-механика заводының бір цехында өткізіп жүрдік. Соңында емтихан тапсырып, 3 разрядты токарь мамандығын алып, екі жылдық еңбек өтілі үшін сол мамандығым бойын-ша еңбек еттім.

Ақыры арман арқалап, Ал-матыға аттанар күн де келді. Тамыз айының аптап ыстық кундерінің бірінде Қоста-най-Алматы поезының жал-пы вагонына отырып, жолға шықтым. Вагон іші ығы-жығы халық. Қасымда отырған қа-раторы қаршадай қыз бір кітапты оқиды да өзімен-өзі мырс етіп күледі. Кітап бетін аударады да езуіне қайта күл-кі үйіріледі.

– Қарындасым, қызық кітап па? – деймін үнсіз оты-руды жөн көрмей.

– Өте қызық, – дейді қыз. Ақыры сол кітапты сұрап алып, түнде тамбурға шығып бір демде оқып шығайын. Расын-да да, тамаша туынды екен. Бейімбет Майлиннің «Азамат Азаматович» романы.

Міне, Би-ағаңның осы кітабы менің қолыма тегін-нен-тегін түспеген екен. Уни-верситетте қабылдау емтиха-нында билеттегі бірінші сұрақ та Бейімбет Майлиннің «Аза-мат Азаматович» романы еді. Емтихан қабылдап отырған Бақытжан Кәрімов және Қа-бижан Құсайынов ағаларым:

– Бала, «Азамат Азамато-вичті» оқыдың ба өзің? – деп сұрады.

– Иә.– Онда айта қойшы, сол

Азамат Азаматовичтің шын аты кім еді?

– Қожалақ Күркілдеков.. .– Міне, білетін баланыкі

осы, – деп қағазыма «отлич-но» деп жазып, басқа ештеңе сұра-мастан «Жол болсын!» деді.

Мен де Би-ағаңның ару-ағына сыйынып, бөлмеден жадырап шықтым.

Сол «отличноның» басқа да емтихандарға әсері болып, қара шаңырақтың студенті атанып шыға келдім.

Шынын айтайын, біз мек-тепте Би-ағаң шығармашы-лығын оқыған жоқпыз, оның мұндай романының бар-жоғы-нан да хабарсызбыз. Поез-дағы сол кездейсоқ кездесу болмаса, салым суға кетіп, Қостанайға қайта оралуым ғажап емес еді. . .

Ал қызметке сол Би-ағаң негізін қалап, шығарған ке-шегі «Ауыл», бүгінгі «Қостанай таңы» газеті редакциясына келіп, қырық жылдан астам уақыт тер төгіп жатсам оны да тағдырдың бұйрығы деп білемін. Осынша уақыттың тең жартысында сол Бейімбет Майлин атқарған шаруаны жалғастырып келе жатқа-нымды ерекше мақтан етемін. Жұмыс бөлмемде Би-ағаң-ның суреті ілулі тұрғанына да талай жылдың жүзі болды. Редакция ғимаратының қа-бырғасына ескерткіш тақта ілінген. Жылда ретін тауып, Би-ағаңа қатысты ең болма-са бір-екі мақала жазатыным бар. «Пірім менің – Би-аға!», «Би-ағаңнан ұялып жүрміз», «Би-ағаң алдындағы бір па-рызымыз», «Ақтөбе – көп төбенің бірі емес», «Қайран, Би-аға!» және басқа мақала-о-черктер сол ұлы жазушы, ұлы журналист Майлинге арналған еді.

Би-ағаңның 120 жылдық мерейтойы қарсаңында Би-ағаңды тағы бір еске алып, тағзым етіп, осынау жазбала-рымды Сіздердің газеттеріңіз арқылы қалың оқырманға ұсынып отырған жай бар.. .

Пірім менің – Би-ағаБейімбет Майлиннің туғанына - 120 жыл

Сейсенбі, 23 қыркүйек 2014 ж. ҚОСТАНАЙБІЗДІҢ8 ОЙ САЛАР

Бар қазақтың ардақтысы

Бұл күндері елімізде Қа-зақстан халқы Ассамблеясы-ның мүшесі, филология ғы-лымдарының кандидаты Асылы Осман апамызды білмейтіндер жоқтың қасы. Ол кісі көптеген алқалы басқосуларда көпшілік-тің алдында сөз сөйлеп, ана тіліміздің қолданылу аясының кеңеюіне өзінің қомақты үлесін қосып жүргендігі белгілі.

Алайда қаншама қандаста-рымыз өзінің нақты ісімен, ғи-братты сөзімен өнеге көрсетіп келе жатқан осынау аяулы жан-ның өткен өмір жолы, бастан кешкен тағдыр ауыртпалықта-ры, ғылымдағы тың ізденістері жайлы хабардар десек бәлкім артық та болар.

Сондықтанда осы қа-зақ халқының аяулы қызына айналған көкірегі мен жан сарайы аса бай кісі туралы аз-ды-көпті әңгімелеп бергенді жөн көрдім. Түбі бір түркі тіл-дес халықтың өкілі кез келген кісімен емін-еркін сөйлеседі. Көкейдегі ойын әрқашан да жасырмай батыл айтады.

Әрине, әрбір кейіпкер жайлы жазбас бұрын онымен жүздесіп, сырласқан абзал ғой. Осы туған апамдай болып кет-кен кісімен бұрыннан да теле-дидар, баспасөз беттерінен таныс болсам да журналистік қызметтің арқасында Алматы шаһарында кездесіп едім.

Оның алдында Асылы Әлиқызымен үйіне телефон соғып хабарласып алдым. Сол кездері ол жоғарыда аталған шаһардағы Орта Азия универ-ситетінің ғимаратындағы бір бөлмеде отырады екен. Жүзі күн-дей шуақты, ашық-жарқын апа-мыз өзімді туған інісіндей жылы жүзбен қарсы алып, алдын ала дайындап келген сауалдарым-ның бәріне де нақты жауап берді.

Осы шақта ол аталған білім ордасының қазақ тілін оқыту орталығында жұмыс істейтін. «Асыл адам айнымас» демек-ші, бұл баршаға қадірлі кісі де теледидарларда қалай шабыт-тана сөйлесе, нақты өмірде де адам баласын жатсынбайтын бауырларымыздың қатарынан болып шықты.

Сонау Қостанайдан әдейі іздеп барған соң оқырмандарға кеңінен таныстырайын деп көкейде жүрген сауалдарымды қысылмай қойып, апамыздың ой-толғамдарын қойын дәптеріме жазып алдым. Сол кезде оның қазақ тіліне қаншалықты жетік екендігіне көзім әбден жетті.

«Жүз рет естігеннен, бір рет көрген артық» деген де тағы-лымды сөз бар емес пе. Осы жолы шын мәнінде көп жайды көңіліме түйіп, қаншама уақыт-тан бері сұхбаттассам деген ар-маным жүзеге асып, жаным бір марқайып қалды.

Ол қанша дегенмен көптің адамы ғой. Сол аралықта өзіме бұрыннан таныс кейбір журна-листер де бөлмеге келіп оны-мен сәлемдесті. Сұхбат алмақ

ниеттерін танытты. Алайда кейіпкерім олармен әңгімені кейінге қалдырды.

Қиын кезде қазақтар

бауырына бастыҰлтымызда «Аштықта же-

ген құйқаның ауыздан дәмі кетпейді» деген тағылымдық сөзі де бар. Бұл да өмірден ойып алынған. Асылы апамыз маған сонау кішкентай кезін-де жадында мәңгілік сақта-лып қалған төмендегі жайлар жөнінде де айтып берді.

Мұны орайы келгенде тілге тиек етпесек, Асылы Османның ғұмыры толық ашылмас еді. Бұл 1944 жыл болатын. Сол күні таң атпай жатып бұлар тұрып жатқан Грузияның Түркиямен шекаралас Ахалкалак ауданына жүк көліктері лек-легімен келді де бір көлікке бірнеше отбасын еріксіз зорлық-зомбылықпен отыруға мәжбүр етті.

Бұларға тіпті ойлануға да мүмкіндік бермеді. Оны айтасыз, олар қайда баратын-дықтарын да білген жоқ. Нақты түсіндірген адам да болмады. Ең өкініштісі, сол бауырлары-мыз қаншама жылдар бойы жи-наған қора-қора қойлары мен сиырлары, дүние-мүліктерін де сонда қалдыруға тура келді.

Сонымен олар отырғызылған көліктер бірден теміржолға бет бұрды. Сол уақыттағы саясат-тың кесірі ғой. Болашақтары бұлыңғыр кісілер кәдімгі мал та-ситын вагондарға тиелді. Аш-жа-лаңаш үлкенді-кішілі қауымға басқа салды, біз көндік дегеннен басқа ештеңе де қалмады.

Әлгі аталған тозақ вагонда-рында жол-жөнекей өлгендер әрі көмусіз қалғандар да кез-десті. Олардан тірі қалғандары арып-ашып, біздің қасиетті қа-зақ жеріне жеткізілді. Осы ара-да басын ашып айта кетер бір жәй, егер шын мәнінде қазақ секілді қонақжай, мейірбан ха-лық кездеспегенде сол қыстың көзі қырауда бәлкім бұлар да қырылып қалар ма еді, оны бір Алла ғана біледі.

Қазақстанға жеткізілген соң, бұларды бөліп-бөліп, әрбір ауылдарға жіберді. Мүмкін бақы-ты да шығар, Асылы апамыздың отбасы жұрты мен жері дархан Оңтүстік Қазақстан облысының табиғаты ғажайып Түлкібас ауда-нындағы Жаңаталап деп атала-тын ауылына қоныстанды.

Бұл сұм соғыстың нағыз қиын күндері болатын. Шын-дығы керек, аталған елді-мекен-нің халқы да сол шақта әйтеуір қалт-құлт етіп, күн кешіп жатты.

Айналайын, жері секілді кең қолтық қазақ қашан да ба-рын біреумен бөлісуге дайын тұратын ұлт емес пе. Өздері қи-налып отырса да сонау алыстан ат арытып, тон тоздырып кел-ген, еріксіз қоныс аударылған әзірбайжанның жанұясын кәдімгі өздерінің туған бауыр-ларындай құшақтарына басты.

Алыс жолдан шаршап-шал-

дығып, жүдеп-жадап араларына қосылған ағайындарды өздері қиналса да үйлеріндегі барымен бөлісті. Соңғы үзім нанын солар-дың аузына тосты. Осылайша, олар қазақ деген халықтың ба-уырмалдығына көздері айқын жетіп еді.

Сөйтіп, олар ынтымағы жа-расқан ортаға тап болды. Алайда, алыс жол ұрып тастады ма, кім білсін. Көп өтпей Асылының апа-сы мен нағашы ағасының әйелі дүниеден өтті. Шиеттей тоғыз баламен қалу отағасы Әли аға-мызға да жеңіл соқпады.

Асылы апамыз сол уақытта туған аналарындай қамқор-лығын жасаған кісілерді еске алса, амалсыз жүрегі елжіреп, қос жанарына жастың қалай мөлтілдеп келіп қалғанын да білмей қалады.

Шіркін, қазағым-ай десеңіз-ші. Оларды ұлтқа бөліп, алалаған жоқ. Міне, осылайша халықтың сүйікті перзентіне айналған Асы-лы Осман үш жасынан бастап қа-зақ ауылында өсті. Жастайынан ондағы жанашыр адамдар бұған қазақтың салт-дәстүрлерін, сол халықтың тіл мәйегін мұның са-насына сіңірді. Сол себептен де ол өзін әрқашан да ғұмыр бойы қазақ халқының алдында қарыз-дармын деп есептеп келеді.

Жақсылық ешқашан да ұмытылмайды

Асылы Османның айтуына қарағанда, бұлардың отбасында бір анадан үш ұл, үш қыз өсті. Бұдан кейінгі сіңлісі қырық екі жасында қайтыс болды. Қалған-дары үйлі-баранды, үлкен ағасы Жалалының да он бір баласы бар. Осы ағасы бауырларын қа-тарынан қалдырмау үшін қолдан келгеннің бәрін де жасады.

Ал анасы Ағжа апамыз отыз жеті жасында дүниеден өткенде Асылы апамыз не бәрі төрт жа-ста ғана еді. Отағасы Әли ағамыз бертін Пайғамбар жасына кел-генде қайтыс болды. Осы Әле-кең кешегі Ұлы Отан соғысында майданда қан кешкен мүгедек-ті.

Еңбек десе ерінбейтін аға-мыз шаруашылықтың бір отар қойын күндіз-түні бағып, ба-ла-шағасын асырады. Әкенің орны қашан да бөлек қой. Сүй-ген жары Ағжадан ерте айы-рылған соң, тек қана перзент-терінің қамын ойлады. Ол өзінің кіндігінен тараған алты баладан басқа қайнысының үш баласын да қанаттыға қақтырмай, тұм-сықтыға шоқтырмай жеткізді.

Әли ағамыз екінші әйел алуды білмей қалған жоқ. Ол өгей шеше балапандарыма қарап, өз аналарының орнын толтыра ала ма, жоқ па деп оңашада терең ойға бататын. Балаларының ешкімге көзін жәутеңдеткісі келмеген қайран әкенің де барлық ықыласы пер-зенттерінің үстінде болды.

Сол үйдегі екінші еті тірі бала Гүлсара тамақ істеп, кір жуды. Ардақты әкелерінің өздері үшін таңмен таласа тұрып, бұлардың ас-суын әзірлеп, жұмыстан кеш

оралса да қиындықтарды жеңіп, өздері үшін өмір сүргендігін уақыт өте түсінді.

Біздің мұсылман қауымы «Көршің үшін намазыңды да бұз» деп босқа айтпайды. Өйткені, нағыз көрші сенің алыстағы туы-сыңнан да артық болып кетеді. Асылы апамыз осы күнге дейін өзі өскен Жаңаталап ауылын сағынышпен еске алып отырады.

Егер оңтүстіктегі ағайындар тіл үшін шырылдап жүрген Асылы апамызды мәртебелі жиындарға шақыра қалса, ол міндетті түр-де балалық шағының ізі қалған елді-мекенге соғып, сол жердегі үлкен кісілерге сәлем береді. Қайтыс болғандарға көңіл айтып, ескі достармен сырласады.

Әлекең шопан болған-дығын жоғарыда тілге тиек еттік. Ер адамның аты ер адам. Оның көп уақыты түзде өтеді. Сондықтан бұлардың жағдайын терең түсінген көршісі Ерке апалары анасыз қалған бала-ларды бауырына басып, туған аналарындай қарады. Алақаны-на салып аялады. Барын алды-мен осылардың алдына тосты.

Сондай-ақ Серікбай есімді көкелерінің өздеріне деген жылы көзқарасы мен ілтипатын қалай ғана ұмытсын. Ол кісінің әйелі Айтбике жеңгелері де өте мейірімді, қайырымды, қолдағы барын өзгелермен бөлісуге дайын тұратын ерекше туған жан еді.

Осы екі үйдің дастарханы бөлінбеді десе де болады. Әлгі Айтбике апалары бұларға өзінің туған балаларынан артық қа-рады. Жалалы ағасының ұлы Иманәліні де өте жақсы көрді. Ол уақытта ауылдағы үйлердің есігіне кілт салынбайтын. Өйт-кені, қос шаңырақ тонның ішкі бауындай араласып жүргендік-тен бір-бірлеріне өте сенетін.

Асылы апамыздың әкесі Әлиде пәлендей білім болмаса да көзі ашық, көкірегі ояу, өмірді жақсы білетін азамат-ты. Сон-дықтан көршісі Серікбаймен қи-мас дос болды. Секеңнің бұлар-дың отбасын жақсы көретіні соншалықты, таңертең балалар-

ды көрмей жұмысқа кетпейтін.Күзетші болып жұмыс

істейтін ол намазын ешқашан үзбеген иманды жан-ды. Серік-бай ағалары өз қызы Айдаркүл мен Әсияны аттағы ердің ар-тына отырғызып, аудан орта-лығына таситын. Өйткені, олар интернатта жатып оқыды.

Себебі, бұлар тұратын ауыл-дық мектеп не бәрі жеті сынып-тық қана болатын. Алайда білім ордасындағы ұстаздар шәкірт-теріне білімді сапалы беретін. Бұлардың бәрі де қазақ мек-тебіне барып, осы тілде оқыды. Асылы апамыз мектептен кейін Алматыдағы Қыздар педагоги-калық университетінің қазақ тілі және әдебиеті факультетіне түсті.

Оқу орнында елгезек бой-жеткен өзінің жан-жақтылығы-мен оқытушылардың назарына ілінді. Бірге оқыған қазақ қыз-дары әзірбайжан ұлтының өкілі Асылы Османның қазақ тілін өздерінен артық білетіндігіне ерекше таң қалатын.

Осы университеттен кейін Алматыдағы тіл білімі институ-тында аспирант болып, ғылым жолына бір жола түскенде: «Кезінде қазақ халқы бізге шексіз жақсылық жасады. Енді сол мейірімділік пен қамқор-лықты қайтаратын уақыт туды. Ең алдымен қазақ тілін өзім терең меңгеруім керек» деген биік мақсат қойды.

Көрнекті қоғам қайраткеріне

айналдыСодан ақылына параса-

ты сай әрі көркем бойжеткен Асылы Осман көздеген биікке жету жолында тынбай ізденіс жасады. Қазақ халқын әлемге танытқан ұлы жазушымыз Мұх-тар Әуезовтың «Абай жолы» эпопеясын өзіне бойтұмар етіп, оны оқуға барын салды.

Осындай сәтте «Шіркін, әрбір адам осы Асылы апамыз секілді теңдесі жоқ көркем шығарманы оқып шықса ғой. Сонда онымен жете танысқан кісі қазақтың қан-шама тамаша сөз тіркестерін де,

салт-дәстүрлерін де, әдет-ғұрпын да жан-жақты білер еді» деген ойда қаласың.

- Әдебиет пен журналистика-ның маңайында жүрген кісілерді бұл атақты туындысыз көз алды-ма елестете алмаймын. Сол се-бептен де сөз қадірін, өз халқы-ның қадір-қасиетін білгісі келген әрбір бойжеткен мен бозбала осы шығарманы кемінде бір-екі рет оқып шықса екен, - дейді ол менімен болған сұхбатта.

Көрнекті қоғам қайраткері заңғар жазушының туындысын оқып шыққан соң, соның негізін-де «Қазақ тіліндегі синонимдік етістіктердің семантика-стили-стикалық қызметі» деген тақы-рыпта қазақ тілінде кандидаттық диссертация қорғады. Күндіз-түні еңбектенудің арқасында атал-мыш эпопеядағы алты мыңнан аса синоним сөздерін жинады.

Кандидаттық диссертация-сын сәтті қорғаған әзірбайжан қызы 1973-1993 жылдар ара-лығында Ұлттық Ғылым Акаде-миясының Тіл білімі институ-тында қызмет атқарды. Уақыт өте Қазақстан Республикасы Министрлер Кабинеті жанын-дағы Тіл комитетінің ұлт тіл-дерін дамыту басқармасының басшысы болды.

Айта берсек, ол кісінің қа-зақ тілінің мәртебесін көтеру жолындағы атқарған қызмет-тері орасан. Ол «Қазақстан» ұлт тық телеарнасындағы «Айтуға оңай» бағдарлама-сында да тіл жайлы өзінің ойын ашық айтып, көрермен-дерді талай рет дән риза етті. «Қазақ тілі», «Қазақстан мұсыл-ман әйелдері», «Адам құқығын қорғау» қоғамдарына да белсе-не атсалысты.

Сонымен жасы 73 жаста бол-са да әлі жас көрінетін апамыз жалпы ұлтымыздың мақтанышы-на айналды. Ол Алматы облысы мен Түлкібас ауданының құрмет-ті азаматы. Бірақ әлі де болса біз ол кісінің қадір-қасиетін бағалап, оған лайықты құрмет көрсете ал-май жүрген секілдіміз. Өйткені, ол бұдан басқа да жоғары ма-рапаттарға әбден лайықты.

Асыл апамыздың қадіріне жетіп жүрміз бе?немесе әзірбайжан қызы Асылы Осман мемлекеттік тілдің

өркендеуіне үлес қосып жүрген ардақты жан

Сейсенбі, 23 қыркүйек 2014 ж.ҚОСТАНАЙБІЗДІҢ 9

Облыс орталығында шыға-тын қос тілді «Наш Костанай» газеті бәріміздің асыға күтер басылымдарымыздың бірі. Оның «Біздің Қостанай» деп аталатын қазақша қосымшасы да оқырмандарының жүрегінен берік орын алған.

Осы басылымды тұрақты

жаздырып алушылардың бірімін. Өйткені, онда жарияланған мақалалар, хабарлар бәріміздің де көңілімізден шығады. Қашан хат тасушы пошта жәшігіне аталмыш газетті әкеліп салғанша жаным жай таппайды.

Осы жаз айларының бірінде «Біздің Қостанай» басылымынан «Әкеңнің зиратына қашан бардың?» деп аталатын мақала-ны ден қойып оқыдым. Онда көптің көкейінде жүрген мәселе орынды қозғалған екен. Осындай ой салар дүниелер барша-ның жүрегіне жетеді деген пікірдемін.

Айрықша тоқтала кетерім, журналист жоғарыда тілге тиек етілген мақалада менің қайын атам Бекайдар Аханов жайлы да айтып өтіпті. Әрине, мен бұл мақаланы осы ардақты жанды жазғаны үшін ғана редакцияға жіберіп отырған жоқпын.

Мәселе басылымның шын-дықты қозғауында. Қостанай өңірінде менің қайын атамды білмейтіндер жоқтың қасы. Ол кісінің дүниеден өткеніне көп бола қойған жоқ. Алайда, артына өшпес із қалдырды. Кезінде облыстық партия комитетінде өзінен тәлім алған інілері мен қарындаста-ры бұл күндері еліміздің түк-пір-түкпірінде жемісті қызмет атқарып жатыр.

Біз халықтың арасында жиі боламыз. «Әкең өлсе де, әкеңнің көзін көрген өлмесін» деген сөз бар емес пе. Біздің әулетіміздің тірегі болған қайын атаммен дәмдес, сырлас болған ақсақалдар мен ақжау-лықты аналарымызды көргенде сәлемімізді беріп, бір жасап қа-латынымыз да рас.

Ата-енем жетпіс жылға жуық бір шаңырақтың астын-да бақытты ғұмыр кешті. Қазір енем Гүлсім қолымызда. Бәріміз қолымыздан келгенше ол кісінің қас-қабағына қарап, бір

сөзін екі етпеуге тырысамыз. Немерелері де оны қаумалап, еркелеп жатады.

Енем де жұртшылық ара-сында өте беделді. Ұзақ жыл-дар бойы тату-тәтті ғұмыр кешіп, сыйласқан отағасын қи-мастықпен еске алып отырады. Жылына бірнеше рет атамыз жерленген зиратта болып, оның әруағына бағыштап Құран оқы-тамыз.

Қазақта «Алтынның қол-да барда қадірі жоқ» деген ғибратты сөзі де бар. Ол өте орынды айтылған. Себебі, жа-сыратын ештеңесі жоқ, адам баласы тірі кезінде бір-бірінің қадірін біле бермейтіні де шындық қой. Қайын атамсыз өткен екі жыл бізге талай ой салды. Үйдегі орны көрініп қалды.

Үлкен кісілер түсінген адамға шаңырақтың берекесі. Кезінде ол кісіден көп жайды үйрендік. Немерелерін кішкен-тайынан еңбекке баулыды. Ата-мыз бар кезде бау-бақшамыз

да жайнап тұратын. Жеке үйде тұрған соң мал, құс өсіріп, оны бағып күтуді де немерелеріне ұғындырды.

Қайтыс болардың алдын-да сүйікті немерелерінің бірі Талғатты алдына отырғызып, оған өзінің ақ батасын бер-ді. Ұлағатты сөздерін айтты. Құран бағыштауды үйретті. Жұма сайын үйімізде жеті нан пісіріп, көрші-көлемді шақы-рып дастархан жаямыз.

Осы ардақты жан дүние-ден өткенде Затоболдағы мұ-сылмандар зиратына жерледік. Атамыздың құлпытасына:

Тоқта шырақ, иіп кет ба-сыңды,

Дүбірлеткен жандармыз біз бір ғасырды

Елінің болашағын көп ой-лаған,

Қазақтың едім мен де бір асылы, - деген мазмұндағы өлең жолдарын жаздырдық.

Бұл бір жағы абыз атамызға көрсеткен құрметіміз болса, екінші жағынан мұнда болған

жандарға өмірдің қамшының сабындай қысқалығын, барлық адам мынау тіршілікте қонақ екендігін білдіру де еді.

Мұны мен мақтаныш үшін жазып отырған жоқпын, ондағы жерленген барша бауырлары-мыз кезінде елім, халқым деп қызмет атқарған асыл жандар. Ал ондағы мәңгілік тыныс алып жатқан ата-бабаларымызға құрмет көрсету бәрімізге де парыз екендігі айтпаса да түсінікті.

Менің қолыма қалам ұстағандағы мақсатым, сол За-тобол зиратының маңын таза ұстап, айналасына қоқыстың жиналуына жол бермеу жайлы сөз қозғау болатын.

Сондықтан да мұсылман қауымы осы мәселеде қашан-да әңгімеге арқау болған жай жөнінде сергектік танытып, өзге ұлттар секілді жерленген азаматтардың бейітінің басын жылда екі-үш рет болса да та-залап отырса деген тілектемін.

Талма АХАНОВА

МАҚАЛА ПІКІР ТУДЫРДЫ

Әруақты сыйлаған елміз

Ш а р а й н а

Ресей футбол өткізуге дайын ба?

Футболдан әлем біріншілігі аяқталысымен жұрт на-зары 2018 жылы келесі чемпионат өтетін Ресейге ауды. Бұл ретті «Ресей бұған қанша ақша жұмсайды?» деген сауал-ды қазірден қойып жатыр. Десек те, 2018 жылы футболдан әлем чемпионатын өткізу құқын 2010 жылы жеңіп алған Ресей Шығыс Еуропада әлемдік футбол жарысын өткізетінін алғашқы ел атанбақ.

Жоспар бойынша, жарыс Ресейдің еуропалық бөлігінде өтпек. Мәскеу, Санкт-Петербор, Калининград, Нижний Нов-город, Саранск, Волгоград, Сочи, Екатеринбург, Қазан, Сама-ра мен Дондағы Ростов сияқты 11 қала қонақтарды қарсы алмақ. 12 стадионның екеуі Ресей астанасында орналасқан. Кейбір стадиондар қазірден дайын – Сочидегі Фишт стади-оны 2014 жылғы Олимпиадаға орай салынды. Бірақ, басқа-лары ФИФА стандартына сай болу үшін қайта жабдықталады немесе жаңадан салынады. Мәскеудегі «Лужники» стадионы 1956 жылы салынған еді, 1980 жылы Олимпиада ойыны, негізінен, сонда өтті. Қазір оны 800 миллион долларға то-лықтай жаңалап жатыр. Стадионның тек сырт келбеті ғана сақталады.

8Қала тазалығына тигізер

пайдасы көпОралда алғаш рет тұрмыстық қалдықтарды сұрыптау

қолға алынды. Ол үшін қала орталығында қайта тұтынуға жа-райтын шикізатты қабылдайтын арнайы орын ашылды. Енді тұрғындар картон, қағаз, пластик бөтелкелер, полиэтилен және әйнек ыдыс секілді тұрмыстық қалдықтарды осы жерге әкеліп тапсыра алады. Тың кәсіпті қолға алған кәсіпкер сұрыпталған қалдықтарды сығымдау арқылы текшелеп, кейін қайта өңдеу кәсіпорындарына жеткізуді көздеп отыр. Мұндай орындардың қала тазалығына тигізер пайдасы көп.

- Біз болашақта тұрмыстық қатты қалдықтарды қабыл-дайтын орындарды қаланың өзге де аумақтарында ашамыз. Сол арқылы қоқыстарды қабылдау үдерісін жеңілдетіп, тиісін-ше тұрғындарды тазалықты сақтауды шақыруға өз үлесімізді қосамыз, - дейді тұрмыстық қалдықтарды қабылдау цехының басшысы Дмитрий Борисов.

(Өзге басылымдардан алынды)

ШілдеханаКей жерлерде «шілделік»

деп те атайды. Жаңа туған нәрестенің құрметіне жасала-тын ойын-сауық, той. Мұнда «балаңыздың бауы берік бол-сын» дегендей құтты болсын айтылады, жастар жиналып ән салып, домбыра тартып, өлең, жыр айтады. Шілдеханаға шақырумен де, шақырусыз да бара береді. Шілдехана - өмірге адам келгенінің және оған қуа-нудың бір белгісі. Бала туғаннан

кейін жан-жақтағы жақындарға сүйіншіге ат шаптырылады. «Ұл туғанға күн туады», «қыз туғанға ай туады» деп бала туғаннан сүйінші сұраушылар ұл туса – «атұстар», қыз туса – «көйлек тігер», «қырық жеті» деп ха-барлайды. Осы сөздің өзінде де қазақтың сыпайы сөйлейтін әдемтілік мінезі, мәдениеттілік қалпы тағы аңғарылып жатады. Осы жерде жаңа туған сәбидің «жолдасы» туралы айтпай кету-ге болмайды. Бұрынғы әжелер баланың «жолдасын» алып, жуып, орап оны аяқ баспайтын, ит-құс ала алмайтын жерге қастерлеп көмген. Егер «жол-

дасы» далаға тасталса әйел ауруға ұшырайды деген сенім бар. Сол сияқты әйел ылғи қыз туа берсе, онда туып жатқан баланың «жолдасын» алып, босанған әйелдің басынан айналдырса, келесі бала ұл бо-лып туады деген сенім болған.

Бесікке салу«Әлди-әлди ақ бөпем, Ақ

бесікке жат бөпем» (Бесік жыры). Бесік қасиетті, киелі, құтты мүлік, сәбидің алтын

ұясы болып есептеледі. «Ел іші – алтын бесік» деген сөз бесіктің құдыретін көрсетеді. Сәбиді қырқынан шығарған-нан соң бесікке салу да халқы-мыз үшін елеулі дәстүрдің бірі. Бесікке салу, жолы үлкен немесе елдің тәрбиелі, өнегелі әжелеріне, әйелдерге тапсыры-лады. Ол бесікті отпен аластап, «тыштырма» жасап алып, бала-ны бесікке бөлейді. Бесік үстіне жеті түрлі қадірлі, таза заттар қойылады. Бесікке салған адамға «бесікке салар», яғни кәделі сый беріледі. Осындай қуаныш үстінде «Бесік жыры» айтылады.

Бесіктің сәби денсаулығы-на, тазалығына пайдасы өте зор. Бесіктегі сәби дене бітімі, қол аяғы түзу, ширақ болады. Сондай-ақ бесік баланы кез-дейсоқ құлаған заттан, суық пен ыстықтан да қорғайды. Пәле-жаладан сақтасын деп ырымдап, оған тұмар, үкі тұяғы, жыланның бас сүйегі, кірпі терісі сияқты заттар тағып қо-яды.

Бесік ағаштан, негізінде талдан, ішінара аршадан, өрік, жиде ағашынан иіп жасалады. Себебі, арша мен тал басқа ағаштай емес иілмелі, морт сынбайды, құрт түспейді, жат иісі болмайды. Бесіктің мына-дай құрал жабдықтары болады: жастық, мамық, жөргек, түбек, шүмек, қолбау, тартбау т.б.

Ат қою«Содан кейін әке-шешесі

ырым көріп, жақсы үмітпен қадірлі қонағының есімін қой-ған дейді» (А.Сейдімбек). Жаңа туған сәбиге лайықты ат қоюға халық ерекше көңіл бөлген. Әрине алдымен жақсы есімдер мен елге әйгілі адамдардың атын қойған. Сонымен бірге бала есімін белгілі, беделді кісілерге қойғызып, батасын алуды да ұмытпаған.

Халық баласына жақсы ат қоюға тырысқан. Ырым етіп бұрынғы батырлар мен ақын-дар, шешендердің де атын қо-яды. Бірақ өте қасиетті әули-е-әнбиелер мен ұлы адамдар есімін қоюға тыйым да салған.

Қазақта балаға ат қоюдың жолы мен сәттері көп. Шөп шауып жатса Шөптібай деп, Наурыз айында туса Наурыз-бай деп, айт күні туса Айтбай деп те қоя салады. Сол сияқты қыз бала туа берсе Ұл болсын, Ұлтуған, Ұлмекен дейді. Көз тимесін деп Тасбике, Башай,

Қосқұлақ, Итемген, Күшік деп те қойған. Қазақ дәстүрінде ат қобдың тағы бір түрі бар. Ол – ат тергеу.

Тұсау кесер«Тұсауыңды кесейін, Күр-

мейіңді шешейін» («Тұсаукесер жыры»). Сәбиді қаз тұрғаннан кейін тез жүріп кетсін деген тілекпен жасалатын ғұрып, ырым. Ол үшін арнайы ала жіп дайындалады. Бұл «ала жіпті аттамасын» деген ұғымнан шыққан. Сол жіппен баланың аяғын кәдімгідей тұсап оны аяғын жылдам басатын әйелге қидырады. Сүріншек, жайба-сар адамдарға кестірмейді. Тұсауы кесілген баланы қолын-нан ұстап тез жүгіртеді, шашу шашылады. Баланың ата-анасы тұсау кесушінің кәдесін береді.

Тұсаукесердің жібін дайын-даудың бірнеше түрлері, жол-дары, сенімдері де бар. Көбей-іп, көгере берсін деп жіпті көк шептен есіп жасайды. Бай бол-сын деп малдың тоқ ішегінен де өреді. Адал болсын деп ала жіптен де жасайды.

Тұсау кесер жырыҚаз-қаз, балам, қаз баламҚадам бассаң мәз болам.Күрмеуіңді шешейін,Тұсауыңды кесейін.Қаз-қаз, балам, қаз баламТақымыңды жаз балам.Қадамыңа қарайық, Басқаныңды санайық.Қаз-қаз, балам, жүре ғой,Балтырыңды түре ғой.Тай, құлын боп шаба ғой,Озып, бәйге ала ғой.Қаз баса ғой, қарағым,Құтты болсын қадамың.Өмірге аяқ баса бер,Асулардан аса бер.Жүгіре қойшы құлыным,Желбіресін тұлымың.Елгезек бол, ерінбе,Ілгері бас, шегінбе.

БІЛГЕНГЕ - МАРЖАН

Қазақтың салт-дәстүрлері

С.Мәуленов атындағы гимназия ұжымы ағылшын тілі пәнінің мұғалімі Хамзина Гүлнар Зекенқызына жолдасы

Хамзин Марат Қайратұлыныңқайтыс болуына байланысты орны толмас ауыр қайғысына

ортақтасып көңіл айтады.

ТАНЫМДЫҚ БЕТ

КОСТАНАЙНАШОФИЦИАЛЬНЫЙ ОТДЕЛВторник, 23 сентября 2014 г.

10Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2014

жылғы 24 ақпандағы №138 «Әкімшілік-аумақтық бірліктерге, елді мекендердің құрамдас бөліктеріне атау беру, оларды қайта атау, сондай-ақ олардың атауларының транскрипциясын нақтылау мен өзгерту кезінде тиісті аумақ халқының пікірін ескеру қағидаларын бекіту туралы» қаулысына сәйкес Қостанай қаласының тұрғындарына Қостанай қаласының Павших борцов көшесін академик Шайсұлтан Шаяхметов көшесіне қайта атау мәселесі жөнінде қоғамның пікірін зерттеуге арналған көпшілік тыңдаулар нысанында өткен тұрақты депутаттық комиссиялардың бірлескен отырысының хаттамасын ұсынамыз.

КӨПШІЛІК ТЫҢДАУЛАРДЫҢ НЫСАНЫНДА ӨТКЕН

ТҰРАҚТЫ ДЕПУТАТТЫҚ КОМИССИЯЛАРДЫҢ БІРЛЕСКЕН ОТЫРЫСЫНЫҢ ХАТТАМАСЫ

Өткізу уақыты: 2014 жылдың 19 қыркүйегіӨткізу орны: Қостанай қ., Пушкин к-сі, 98, кіші

мәжіліс залы.Көпшілік тыңдаулар Қостанай қалалық

мәслихатының тұрақты депутаттық комиссияларымен ұйымдастырылды.

Көпшілік тыңдауларды өткізу туралы ақпарат Қостанай қаласының жұртшылығына 2014 жылдың 12 қыркүйегінде Қостанай қалалық мәслихатының ресми сайтында және 2014 жылдың 16 қыркүйегінде «Наш Костанай» газетінде жариялау жолымен хабарланды.

Қатысқандар: Қостанай қалалық мәслихатының де-путаттары, мәслихаттың тұрақты комиссияларының мүшелері.

Шақырыл ғ андар : Қост анай қала сы жұртшылығының өкілдері, қалалық мәслихат депутат-тары, мемлекеттік мекемелердің, қала ұйымдарының басшылары, бұқаралық ақпарат құралдарының өкілдері (тізім қоса берілген).

Көпшілік тыңдаулардың күн тәртібі: Қостанай қаласының Павших борцов көшесін академик Шайсұлтан Шаяхметов көшесіне қайта атау мәселесі жөнінде қоғамның пікірін зерттеу.

Сөз сөйлегендер:Н.Қ. Халықов – Қостанай қалалық мәслихатының

хатшысы: Құрметті көпшілік тыңдаулар қатысушылары! Көпшілік тыңдаулардың күн тәртібінде Қостанай

қаласының Павших борцов көшесін академик Шайсұлтан Шаяхметов көшесіне қайта атау мәселесі жөнінде қоғамның пікірін зерттеу. Көпшілік тыңдаулар Қостанай қалалық мәслихатының депутаттарымен, бюджет, экономика, басқару және өзін-өзі басқару сұрақтары жөніндегі тұрақты комиссияның және әлеуметтік сұрақтар, отбасы-демографиялық саясат және қоғамдық бірлестіктермен байланыс жөніндегі тұрақты комиссияның мүшелерімен ұйымдастырылды. Көпшілік тыңдауларға Қостанай қаласы жұртшылығының өкілдері, қалалық мәслихат депутат-тары, мемлекеттік мекемелердің, қала ұйымдарының басшылары, бұқаралық ақпарат құралдарының өкілдері қатысып отыр.

Тыңдауларды өткізу үшін мына жұмыс регламентін ұсынамын: мәселе бойынша баяндамашыларға 5 ми-нутке дейін уақыт берілсін. Сұрақтар, ұсыныстар мен ескертулерге екі минутке дейін. Басқа ұсыныстар бар ма? Басқа ұсыныстар айтылған жоқ. Аталған ұсынысқа дауыс береміз. Бірауыздан дауыс берілді.

Н.Қ. Халықов: Құрметті депутаттар! Мәслихатқа Павших борцов көшесін академик Шаяхметов көшесіне қайта атау мәселесі жөнінде Қостанай қаласы әкімінің өтініші келіп түсті. Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасына сәйкес қаланың көшелерін қайта атау қоғамның пікірін зерттеуді талап етеді. Халықтың пікірі мәслихаттың тұрақты комиссияла-рында өткізілген көпшілік тыңдаулардың негізінде ескеріледі және хаттамамен ресімделеді. Көпшілік тыңдаулардың хаттамасы көпшілік тыңдауларды өткізген күннен кейін жеті жұмыс күннен кешіктірілмей Қостанай қаласы әкімдігінің интернет-ресурсында ор-наластырылады және «Наш Костанай» газетінде жа-рияланады.

Көпшілік тыңдауларға қатысып отырған жұртшылықтың өкілдері өзінің ұсыныстары мен ескертулерін көпшілік тыңдауларды өткізу процесінде айтады.

Көпшілік тыңдауларды өткізу үшін депутаттар қатарынан жұмыс тобы құрылды, көпшілік тыңдауларды өткізуді дайындау барысында өз жұмысында депутат-тар – жұмыс тобының мүшелері Қостанай қаласы әкімі аппаратының, «Қостанай қаласы әкімдігінің мәдениет және тілдерді дамыту бөлімі» мемлекеттік мекемесінің қызметкерлерін жұмылдырды.

2014 жылдың 16 қыркүйегінде Қостанай қалалық мәслихатымен «Наш Костанай» газетінде Қостанай қаласының Павших борцов көшесін қайта атау мәселесіне арналған көпшілік тыңдаулар өткізу туралы хабарлама берілді. Хабарламада көрсетілген көпшілік тыңдауларды өткізу күніне дейін қаралатын мәселе бойынша бірде-бір өтініш келіп түскен жоқ.

Көпшілік тыңдаулар өткізуді дайындау барысын-да жұмыс тобымен мәселе бойынша баяндамашылар тіркелді.

Ақпарат үшін сөз Шайсұлтан Шаяхметовтің ұлы Бейімбет Шайсұлтанұлы Шаяхметовке беріледі. Бейімбет Шайсұлтанұлы сонымен бірге Қазақстан Ре-спубликасы Ұлттық ғылым академиясының президенті Мұрат Журинович Журиновтің өтінішін ұсынады.

Б .Ш . Шаяхметов : Құрметті тыңдаулар қатысушылары, Қостанай қаласы көшелерінің біріне академик Шайсұлтан Шаяхметовтің атын беру мәселесі бойынша бастамашы болған Қазақстан Республика-сы Ұлттық ғылым академиясының президенті М.Ж. Журиновтің өтінішімен таныстырып өтуге рұқсат етіңіз.

Өтінішті оқиды (өтініш қоса берілген).Н .Қ . Халықов: Жұртшылық өкілдерінде

баяндамашыға сұрақтар бар ма?А.С. Денисов: Шайсұлтан Шаяхметовтің біздің

қаламыз немесе Қостанай облысына тікелей қатысы бар ма?

Б.Ш. Шаяхметов: Ол Қостанай облысының На-урызым ауылында туған, 1957 жылы Әулиекөл орта мектебін бітіріп, ММУ түсті.

Басқа сұрақтар болған жоқ.Н.Қ. Халықов: Қостанай қалалық мәслихатына

Қазақстан Республикасының еңбегін сіңірген қоғамдық қайраткерлерінен видео өтініш келіп түсті, онымен танысуға ұсыныс жасаймын.

Видеоролик көрсетіледі (CD жазба қоса берілген).Ақпарат үшін сөз Қостанай қаласының Құрметті аза-

маты, Қостанай қаласының №2 орта мектебінің дирек-торы Вера Григорьевна Макероваға беріледі.

В.Г. Макерова: Осыдан 75 жыл бұрын мемлекеттік қайраткер, химия ғылымдарының кандидаты, про-фессор, Қазақстан Республикасының Инженер академиясының мүше-корреспонденті, Халықаралық өнер академиясының академигі, Американ Гранд Каньон Университетінің құрметті профессоры –

Шайсұлтан Шаяхметов туды.Қостанай қаласының тумасы, ол М.Ломоносов

атындағы Мәскеу мемлекеттік университетін, КСРО Ғылым академиясының Элемент-органикалық қосылыстар институтының аспирантурасын аяқтаған. 1987-1988 жылдары ҚазКСР жоғары және орта арнайы білім министрі болған. 1988-1993 жыл-дары – Қазақстан Республикасының халық білім министрі, профессор, Л.Гумилев атындағы Еуразия университетінің мемлекеттік және өзге тілдерді оқу жөніндегі орталықтың директоры, «Мемлекеттік тіл» қоғамдық қорының президенті. Самбо бойынша КСРО спорт шебері болған. Самбо және қазақша күрес республикалық федерациясының президенті болып сайланған.

Ол қазақ тілін дамытуға үлкен үлес қосқан, «Қазақ тілі» халықаралық ұйымның негізін қалаушылардың бірі болған. Ол Л.Гумилев атындағы ЕҰУ жанындағы тілдерді оқу орталығын, Қазақстан Республикасының Ақпарат және қоғамдық келісім министрлігі жанындағы мемлекеттік тілді қарқынды оқу республикалық орталығын құрған.

Маған қаланың Құрметті азаматтары атынан акаде-мик Шайсұлтан Шаяхметовтің есімін мәңгі есте сақтап, Қостанай қаласының Павших борцов көшесін оның есімімен қайта атап, қала әкімінің өтінішіне қосылуға рұқсат етіңіз.

Н .Қ . Халықов: Жұртшылық өкілдерінде баяндамашыға сұрақтар бар ма?

Басқа сұрақтар болған жоқ.Ақпарат үшін сөз қалалық мәслихат депутаты,

Қостанай инженерлік-экономикалық университетінің ректоры Сәбит Парызұлы Есмұратовқа беріледі.

С.П. Есмұратов: Шайсұлтан Шаяхметовті мен бұрыннан білемін. Білім саласының қызметкері ретінде айтатыным, осында айтылып өткеннен басқа, Ш.Шяхметовтің айналасында білімнің қайнар көзінде тұрғандар болды. Әрине, аз емес қиындықтар та болды, алайда, осының бәріне қарамастан, Шайсұлтан Шаях-метов әр адамды қолдап, жылы сөз айтуға әрдайым дайын тұрды.

Осы адамның арқасында 1992 жылы А.Байтұрсынов атындағы Қостанай мемлекеттік университеті ашыл-ды. Тек оның республика Президенті алдындағы қолдаухатының арқасында бұл мүмкін болды.

Осыдан басқа, ол адамдармен қарым-қатынасқа көп уақыт бөлген. Қазақ тілінде де орыс тілінде де еркін сөйлеген. Ол өлең жазғандықтан болар, өзі сықақшыл болған. Бұл қасиет бәріне бірдей беріле бермейді. Көбіңізге белгілі болғандай ол самбо бойынша спорт шебері болған.

Осындай адамдардың есімін мәңгі есте сақтап, біз дұрыс іс жасаймыз. Жылдар өтеді, біздің орнымызға басқалар келеді, оларды мүмкін қаламыз туралы «Кім мұнда тұрған? Кім еңбек еткен? Қазір бізбен кім бар?» деген сұрақтар толғандырады. Бұл сұрақтың тәрбиелік маңызы да бар. Менің ойымша, мұндай адам есте сақтауға лайық.

Н.Қ. Халықов: Сәбит Парызұлына сұрақтарыңыз бар ма?

Т. Калюжная «Алау» ТРК: Жұмыс тобының мүшесі ретінде айтыңызшы, неліктен Павших борцов көшесі таңдалды? Басқа нұсқалар болды ма? Жұмыс тобымен жаңа көшелерді құру мәселесі қаралды ма? Қаламыз өсіп, кеңейіп жатыр ғой, және де бюджеттік қаражатты үнемдеу де мүмкін болатын еді.

С.П. Есмұратов: Қаржылық шығындар жөнінде айтатыным, көшені қайта атауға байланысты барлық шығындарды Шайсұлтан Шаяхметовтің туыстары өздеріне алады. Дәл осы көшеге келетін болсақ, ол қаланың тап орталығында емес. Неге Сіз осы көшені қайта атауға қарсысыз? Павших борцов көшесінің тұрғындарынан, барлығынан емес әрине, бірақ белгілі бөлігінен қайта атау мәселесі жөнінде сұрастырылды. Көбінесе жағымды пікірлер айтылды.

А. Қ. Сергазинова «Наша газета»: Павших борцов көшесіне балама бар ма?

С.П. Есмұратов: Қалалық мәслихатқа қала әкімінің тап осы көшені қайта атау туралы өтініші келіп түсті. Басқа өтініштер болған жоқ. Бүгінгі тыңдауларға Пав-ших борцов к-сінде орналасқан бірқатар ұйымдардың өкілдері қатысып отыр.

А. Қ. Сергазинова «Наша газета»: Бұл көшеде мемлекеттік мекемелер, бір де болса мектеп бар ма? Өйткені көшеге академик, белгілі мемлекеттік және қоғамдық қайраткердің аты беріліп жатыр ғой.

С.П. Есмұратов: Павших борцов көшесінде Қостанай облысы әкімдігінің жер қатынастары басқармасынан басқа, қаланың барлық оқу ұйымдарын біріктіретін «Қостанай қаласы әкімдігінің білім бөлімі» мемлекеттік мекемесі орналасқан.

Н.Қ. Халықов: Қатысушылардың Сәбит Парызұлына басқа сұрақтары бола ма?

С.П. Есмұратовқа басқа сұрақтар болған жоқ.А. Қ. Сергазинова «Наша газета»: Менің

Бейімбет Шайсұлтанұлына сұрағым бар. Шайсұлтан Шаяхметовтің жақын туыстарынан кім қалада тұрып жатыр? Және олар қала үшін қандай іс-шаралар өткізді?

Б.Ш. Шаяхметов: Біздің отбасымыз қазір Алма-ты қаласында тұрып жатыр. Біз қала үшін не істедік? Бүгінгі күні, біз қала әкімдігінің қолдауымен Қостанай өлкетану мұражайында шамалы реконструкция жасадық. Аталған мұражайда «Қостанай жерінің мақтанышы» тақырыптық залы бар, онда толық ре-конструкция өткізілді.

Сондай-ақ Әулиекөл ауданының Юльевка селосында мектепке жөндеу өткізілді. Бұл әкем оқыған мектеп. Онда компьютерлік сынып, спорт залы жайластырыл-ды.

Т. Калюжная «Алау» ТРК: Ш.Шяхметовтің атымен аталған басқа көшелер бар ма?

Б.Ш. Шаяхметов: Иә, Докучаевка селосында және Әулиекөл поселкесінде Ш.Шяхметовтің атымен аталған көшелер бар.

Т. Калюжная «Алау» ТРК: Аталған көшеде тұрып жатқан адамдарға мүлікке құқықтарды тіркеу құжаттарын ауыстыру қажет болады. Әкімдік бұл мәселеде тұрғындарға қолдау көрсете ме? Өйткені қаржылық шығындар мәселесі туындайды.

Н.Қ. Халықов: Осы жағдайда қала тұрғындары шығындалмайды. Барлық анықтамалар тегін беріледі, сондай-ақ көшенің атауы өзгеруіне байланысты құжаттарды ауыстыру тегін жүргізіледі.

Б.Ш. Шаяхметов: Өз тарапымнан қосатыным. Мен түсінемін, тұрғындар үшін қайта атауға байланысты белгілі қолайсыздық болады. Алайда біз, туыстары, қала әкімдігімен бірігіп теріс салдарларды азайтуға тырысамыз.

Н.Қ. Халықов: Сөз қалалық мәслихат депутаты, Қостанай қаласының №8 орта мектеп директоры Ба-тима Мұқанқызы Әбдірахмановаға беріледі.

Б.М. Әбдірахманова: Құрметті депутаттар! Құрметті шақырылғандар! Сол бұрынғы қайта құрылыс кезеңінде бізге білім министрі Шайсұлтан Шаяхметов келгенде, мен селолық мектептің жас директоры болатынмын. Айта кететін жәйт, ол бірде-бір селолық мектепті қалдырған жоқ, әр мектепке кіріп, кабинеттерді қарап,

мұғалімдермен сөйлесіп, оқушыларға сұрақтар қойды. Алайда мені қазақ тілінде оқытылатын сыныптарды жабу мәселесі толғандырды, өйткені әр сыныпта 7-8 оқушыдан артық болған жоқ. Шайсұлтан Шаяхметов менің сұрағыма үзілді-кесілді жауап берді: «Ешқандай жабылу болмайды. Естеріңізге сақтаңыз, ауылда мектеп болғанша, ауыл өмір сүреді.» Бұл сөздер көрегендік бол-ды. Бәріміздің есімізде, ауылда мектеп жабылса болды, адамдар ауылдан кетіп, қалаға көшеді.

Екіншіден айтатыным, оның мұғалім мәртебесіне қарым-қатынасы. Ол бұл мәртебені аса қадірлеген және марапаттау мен мақтауды аямаған. Шайсұлтан Шаяхметовтің кезінде мен «Білім үздігі» атағына ие бол-дым. Мен бүгінгі өмір ырғағында әр төртінші мұғалім осы атаққа лайық және оларды мадақтау қажет деп есептеймін. Бұл материалдық сыйақы түрінде болуы міндетті емес, кейде алғыс сөздердің өзі де жеткілікті.

Қостанай қаласының көшесіне Шайсұлтан Шаях-метов атын беру туралы қала әкімінің бастамасын қолдаймын.

Н.Қ. Халықов: Сөз А.Байтұрсынов ат. Қостанай мемлекеттік университетінің профессоры – Қалқаман Хасенұлы Жақыпқа беріледі.

Қ.Х. Жақып: Құрметті қалалық мәслихат депутат-тары! Құрметті қатысушылар!

Мен бүгінгі баяндамашылардың сөздерін жете ұғындым және толығымен келісемін. Біз тарихи тұлға туралы айтып жатырмыз. Мен келісемін, демократия-ландыру шартында біз «тұлғаға табынуға» қарсымыз, алайда тұлғаның маңызын ұмытпау керек, әсіресе Шайсұлтан Шаяхметов секілді адам туралы айтатын болсақ.

Ш.Шаяхметов мемлекетіміздің күрделі өзгеріс сәттерінде жұмыс істеді.

Мен бұл кісіні талай кездестірдім. Әлихан Бөкейхановтың айтқаны бар: Халқыңа қызмет ету үшін білім де, оқу да қажет емес. Бір керегі – бұл мінез. Міне осындай мінез ағамызда болды.

Барлық жүйе құлады, оның ішінде білім жүйесі де. Республиканың солтүстігінде жаңа жоғары оқу орында-рын, университеттерді құру мәселесі тұрды. Бұл мәселе бірнеше рет талқыланды, бірақ тек Ш. Шяхметовтің арқасында қаламызда университет ашу мүмкін бол-ды. Шайсұлтан Шаяхметов сол уақытта Қостанай мемлекеттік педагогикалық институттың базасында Ахмет Байтұрсынов атындағы мемлекеттік университет құрып, дұрыс стратегиялық таңдау жасады. Айтатыным, ол үшін объективті себептер де болды, ең біріншіден бұл кадрлар құрамы.

Академик Шайсұлтан Шаяхметов секілді тарихи тұлғаға құрмет көрсетсек, біз, сөзсіз, дұрыс жасай-мыз. Мен Ахмет Байтұрсынов ат. ҚМУ ұстаздары құрамының атынан Павших борцов көшесін академик Шайсұлтан Шаяхметов көшесіне қайта атау бастамасын қолдаймын.

Н.Қ. Халықов: Қалқамен Хасенұлына сұрақтарыңыз бар ма?

Сұрақтар болған жоқ.Н.Қ. Халықов: Сөз сөйлегісі келетіндер бар ма? Қостанай облыстық кәсіподақ кеңесінің төрайымы

Балбөпе Ғалымжанқызы Иртаева сөз сөйледі.Б.Ғ. Иртаева: Құрметті президиум! Құрметті қауым! 1956 жылы Шайсұлтан Шаяхметов мектепті аяқтап,

мектеп тарихында алғашқы рет Алтын медальге ие болды. Онымен бірге профессор Сағадиев, Сатыбал-дин, академик Мұқатаев оқыған, және кейінірек осы мектепті мен де бітірдім. Және де бұл тарихи тұлғалар біз үшін үлгі болды. Біз оларға теңелдік.

Мен оның академиялық еңбегі туралы айтпаймын, бұл онсыз да белгілі. Менің оның туған жеріне, туған еліне деген сүйіспеншілігі жайында айтқым келеді. Ол жан-жақты адам болған, және өлеңдерінің көбін ол от-анына арнаған.

Туған жерТуған ел батысым да, шығысым даОртаймас қазынам да, ырысым даТуған жер көкей тескен күй-өлеңімЖеңіл сөз емес тұрған тіл ұшындаШешемдей бала қамын мың ойлағанҚарайсың қайда жүрсем сынай маған,Қанықпын ыстығы мен суығыңаСен мені шынықтырған, шырайлаған.Бүгін оның туған жерімен байланысы жөнінде сұрақ

қойылды. Ол бұл байланысын ешқашан үзген емес. Мен оны Қостанай облысының лайықты тумасы деп есептеймін және қаламыздың көшесіне оның атын беру бастамасын қолдаймын. Біздің, осында тұрып жатқандардың ол туралы естілікті мәңгіге сақтауға мүмкіндігіміз бар. Осы мүмкіндікті жібермей, лайықты, дұрыс іс жасайық.

Н.Қ. Халықов: Сөз сөйлейтіндер бар ма? Аркадий Семенович Денисов сөз сөйледі.А.С. Денисов: Бүгін біз үшін маңызды күн. Мен

Қостанай қаласында 20 жылдан артық тұрамын және көшені қайта атау жөніндегі бұл алғашқы көпшілік тыңдаулар. Бұған дейін жұртшылықтың наразылығын тудырған көп «мәжілістен тысқары» шешімдер қабылданды. Және бүгін бұл мәселелер көпшілікпен бірге шешілетіні мені қуантады.

Енді мәселенің мәніне келетін болсақ. Бүгін менің академик Шаяхметов туралы естігенім, мені өлкеміз үшін мақтаныш сезіміне толтырды. Мен қаланың көшесін оның атымен атау шешіміне қарсы емеспін. Мұнда кейбір жағдайлар туындайды. Біздің респу-бликамызда тәуелсіздік жылдарының ішінде ми-нистрлер жыл сайын өзгерді деуге болады. Егер біз сіздермен бірге бүгін бұрынығы министр Шайсұлтан Шаяхметовтің атымен көшені қайта атасақ, бұл үлгі боларлық жағдай болмайды ма? Бұл осылайша ерек-шеленген басқа министрлердің атымен қайта атау мәселелерінің толқынына әкелмейді ме?

Енді келесі жәйт. Сәбит Парызұлының пікірінше, Павших борцов көшесінің дәл атауы жоқ. Бірақ Бауыр-лас қабірлердің де дәл атауы жоқ, алайда бұл қайтыс болған күрескерлердің қабірлері және бұл тарихи атау. Мен тап осы көшені қайта атауға қарсымын. Біздің қаламызда шынымен мағынасыз көшелер көп, мыса-лы Станционная, Кирпичная, Солнечная, Рудненская. Осы атаулар қала тұрғындарына не туралы айтады? Түк мәні жоқ. Сонымен мен ешкімнің санасын, естелігін дүрліктірмейтін осындай көшелердің бірін таңдауды және осы тамаша адамның атын мәңгі есте сақтауды ұсынамын.

Н.Қ. Халықов: Айта кету керек, Павших борцов көшесі 1918 жылы көтерілісте қайтыс болғандардың естелігіне аталған. Және осы оқиғаға байланысты қаланың бірқатар көшелері аталған, бұл 5 Апреля көшесі, Юлия Журавлева көшесі. Мен жалпы қайта атауды жақтамаймын, алайда дәл осы жағдайда мен қала әкімінің бастамасын қолдаймын.

«Қостанай қаласы әкімдігінің сәулет және қала құрылысы бөлімі» мемлекеттік мекемесінің басшы-сы Абай Мағауяұлы Юнусов кейбір сәттерді түсіндіріп айтқысы келеді.

А.М. Юнусов: Мен көпшілік тыңдауларға қайта аталуы мүмкін көшелердің тізімін енгізіп, оны бекіту мүмкін деп есептеймін. Өздерің білетіндей бізде Уриц-

кий көшесі бар, ал ол атағы қайғылы чекист, онымен «Красный террор» басталған. Неліктен осы көшенің ата-уын өзгертпеске? Бәлкім, атын өзгерткенде қоғамды қобалжытпайтын көшелердің тізімін жасау қажет.

Н.Қ. Халықов: Менің қосатыным, бүгінгі тыңдаулар – бұл көшені қайта атау жөнінде мәселенің соңғы қорытындысы емес. Бұдан әрі көпшілік тыңдаулардың хаттамасы Республикалық ономастикалық комиссияға жіберіледі, ол осы мәселе жөнінде қорытынды шығарады.

Тағы сөз сөйлейтіндер бар ма?Сөз «Қостанай қаласы әкімдігінің мәдениет және

тілдерді дамыту бөлімі» мемлекеттік мекемесінің бас-шысы Айсұлу Рамазанқызы Әубәкіроваға беріледі.

А.Р. Әубәкірова: Менің қосатыным, иә, шынымен де, Қостанай қаласында қайта аталуы мүмкін көшелер көп. Алайда қайта атау процедурасы қатаңдады және де бұл дұрыс. Бүгінгідей тыңдаулар мүмкіндігінше әр адамның пікірін білуге бағытталған. Мен жұмысыма байланы-сты М.Журиновтің қала әкіміне жолдаған өтінішімен таныстым. Шайсұлтан Шаяхметовтің өмірбаянымен, қызметімен танысқаннан кейін, оған деген шексіз құрмет сезімі пайда болады. Әрине мені, мәдениет адамы ретінде, таң қалдырғаны – оның ақын болғаны, бұл оның сан қырлы адам екендігін білдіреді.

Қазақ тілі жойылудың шегінде қалғаны тарихтан мәлім. Шайсұлтан Шаяхметов қазақ тілін оқу тура-лы мәселені республика деңгейінде алғашқы болып көтерді. Оның нәтижесі – қазақ тілін оқу жөніндегі мемлекеттік бағдарламалар, мемлекеттік тілде оқытылатын мектептер, бала бақшалар және тағы басқа.

Мен көшеге Шайсұлтан Шаяхметовтің атын беру – осы адамға лайықты құрмет көрсету деп есептеймін және Қостанай қаласының мәдениет қызметкерлері атынан қала әкімінің Қостанай қаласының Павших бор-цов көшесін академик Шайсұлтан Шаяхметов көшесіне қайта атау туралы бастамасын қолдаймын.

Н.Қ. Халықов: Тағы сөз сөйлейтіндер бар ма?Сөз Қостанай қалалық ардагерлер кеңесінің төрағасы

– Михаил Иванович Подоляковқа беріледі.М.И. Подоляков: Құрметті қалалық мәслихат депу-

таттары және шақырылғандар! Мен қалалық ардагерлер кеңесінің төрағасы ретінде осы мәселені талқылауға шақырылдым және шақыруды қабыл алдым.

Жақын арада біз Қостанай қаласының 135-жылдығын тойлаттық. Қаламыз үш кезеңнен өтті – патшалық, кеңес және бүгінгі күні Қазақстан Республикасы капиталистік экономикасымен жаңа тәуелсіз кезеңін құрып жатыр. Әр кезеңде өзінің басымдылықтары, өзінің батырлары болды, бүгін осы залда осы кезеңдердің барлығының-дерлік өкілдері қатысып отыр.

Айтатыным, көшелерді қайта атау бұл әрдайым күрделі мәселе және мен халық өкілдері ретінде, мәслихат депутаттарына дұрыс шешім қабылдайды деп сенім артамын.

Н.Қ. Халықов: Осы мәселе жөнінде тағы сөз сөйлейтіндер бар ма?

Қалаушылар болған жоқ. Осымен талқылау аяқталады, дауыс беру процедурасына көшеміз.

Депутаттарды дауыс беруге шақырамын. Қостанай қаласының Павших борцов көшесін академик Шайсұлтан Шаяхметов көшесіне қайта атауға кім қолдап дауыс береді? Қарсы – жоқ. Қалыс қалғандар – жоқ. Бірауыздан қабылданды.

Көпшілік тыңдауларға қатысып отырған барлық де-путаттар Қостанай қаласының Павших борцов көшесін академик Шайсұлтан Шаяхметов көшесіне қайта атауға қолдап дауыс берді.

Отырыс қорытындысы бойынша комиссиялар ҚАУЛЫ ЕТТІ:

Ескеруді талап ететін маңызды келіспеушіліктер мен ескертулер болмаған жағдайда «Қостанай қаласының Павших борцов көшесін академик Шайсұлтан Шаяхметов көшесіне қайта атау ту-ралы ұсынысты Республикалық ономастикалық комиссияның қарауына енгізу туралы» сұрағы Қостанай қалалық мәслихаты сессиясының қарауына енгізіледі.

Бюджет, экономика, басқару және өзін-өзі басқару сұрақтары жөніндегі тұрақты

депутаттық комиссияның төрағасыС. ЕСМҰРАТОВ

Әлеуметтік сұрақтар, отбасы-демографиялық саясат және қоғамдық бірлестіктермен

байланыс жөніндегі тұрақты депутаттық комиссияның төрайымыБ. ӘБДІРАХМАНОВА

На Государственную экологическую экс-пертизу в управление природных ресурсов и регулирования природопользования посту-пил рабочий проект «Перепланировка, пере-оборудование здания магазина под мотель и строительство входной группы по ул. Ленина, 200, п. Кушмурун, Аулиекольского района, Костанайской области» с разделом «Охрана окружающей среды». Тел. 50-37-90.

На Государственную экологическую экс-пертизу в управление природных ресурсов и регулирования природопользования по-ступил рабочий проект «Пристройка к ре-конструируемому магазину и закусочной быстрого обслуживания по ул. Маяковского, 105, ВП 121» с разделом «Охрана окружаю-щей среды». Тел. 50-37-90.

На Государственную экологическую экс-пертизу в управление природных ресурсов и регулирования природопользования по-ступил рабочий проект «Пристройка к ре-конструируемому и расширяемой квартиры №62 под магазин продовольственных товара с размещением входной группы по ул. Гого-ля, 113/62» с разделом «Охрана окружающей среды». Тел. 50-37-90.

На Государственную экологическую экс-пертизу в управление природных ресурсов и регулирования природопользования по-ступил рабочий проект «УСТРОЙСТВО НАБЕРЕЖНОЙ РЕКИ ТОБОЛ В ГОРОДЕ ЛИСАКОВСКЕ» с разделом «Охрана окру-жающей среды». Тел. 50-37-90.

КОСТАНАЙНАШ 11Вторник, 23 сентября 2014 г.

ОФИЦИАЛЬНЫЙ ОТДЕЛ

Адрес редакции: 110000 г. Костанай, пр. Аль-Фараби, 90. Телефон приемной редактора 54-27-53, факс 54-27-53

ТОО «Газета «Наш Костанай»Регистрационное свидетельство № 12842-Г выдано 18.06.2012 г. Министер-

ством культуры и информации Республики Ка-захстан.

Собственник: ТОО «Газета «Наш Коста-най».

Издается с августа 1990 г. при поддержке акима города.

Территория распространения: г. Костанай и Костанайская область.

Директор - гл. редактор: Елена НИКИТЕНКО.Заместитель главного редактора: Оразалы

Жаксанов. Тел. (54-62-46).Шеф-редактор: Айжан Утевова. Тел. (54-37-

58).Ответсекретарь: Ирина Востротина. Тел.

(54-37-58).Корреспонденты: Сергей Биркле (54-64-85),

Валерия Вахненко (54-05-75), Марина Кострова (54-05-75), Александр Кузьмичев (54-62-46), Ва-

лентина Мелехова (54-05-75), Зульфия Набиева (54-05-75), Надежда Чистякова (54-05-75).

Фотокорреспондент: Олег Яблочкин, Максим Фролов (54-64-85).

Рекламный отдел: тел. 54-03-01.Дежурный редактор: Надежда Чистякова.Газета набрана и сверстана в компьютер-

ном центре «НК»: Валентина Михальцова, Инди-ра Казиханова.

Корректоры: Ирина Ранцева, Виктория Бог-дан. Тел. 54-69-71.

Печать офсетная. Газета отпечатана в ТОО «Костанайский Дом печати», г. Костанай, ул. Май-лина, 2/3. Объем - 2,5 печатных листа.

Тираж номера - 2988. Подписной индекс: К-315. Заказ №1507.При перепечатке ссылка на «НК» обязатель-

на. Мнение авторов публикаций может не совпа-дать с точкой зрения редакции.

® - материал публикуется на правах рекламы. Ответственность за содержание рекламы и объ-явлений несет рекламодатель.

gazeta@top-news.kz

Городской Совет ветеранов выражает искреннее соболезнование семье, родным и близким по поводу кончины труженика тыла военных лет, ветерана педагогическо-го труда

ПАПОЯНА Филиппа Яковлевича

В соответствии с Постановлением Правительства Республики Казахстан от 24 февраля 2014 года № 138 «Об утверждении Правил учета мнения на-селения соответствующей территории при наиме-новании, переименовании административно-терри-ториальных единиц, составных частей населенных пунктов, а также уточнении и изменении транс-крипции их наименований» представляем жителям города Костаная протокол совместного заседания постоянных депутатских комиссий, проведенных в форме публичных слушаний, посвященных из-учению общественного мнения по вопросу пере-именования улицы Павших борцов города Костаная в улицу академика Шайсултана Шаяхметова.

ПРОТОКОЛ СОВМЕСТНОГО ЗАСЕДАНИЯ ПОСТОЯННЫХ ДЕПУТАТСКИХ КОМИССИЙ,

ПРОВЕДЕННЫХ В ФОРМЕ ПУБЛИЧНЫХ СЛУШАНИЙ

Дата проведения:19 сентября 2014 года.Место проведения: г. Костанай, ул. Пушкина, 98,

малый зал заседаний.Публичные слушания организованы постоянными

депутатскими комиссиями Костанайского городского маслихата.

Информация о проведении публичных слушаний была доведена до сведения общественности города Костаная посредством опубликования на официальном сайте Костанайского городского маслихата 12 сентября 2014 года и в газете «Наш Костанай» 16 сентября 2014 года.

Присутствовали: депутаты Костанайского город-ского маслихата, члены постоянных комиссий масли-хата.

Приглашены: представители общественности го-рода Костаная, депутаты городского маслихата, руко-водители государственных учреждений, организаций города, представители средств массовой информации (список прилагается).

Повестка дня публичных слушаний: изучение обще-ственного мнения по вопросу переименования улицы Павших Борцов города Костаная в улицу академика Шайсултана Шаяхметова.

Выступили:Халыков Н.К. – секретарь Костанайского город-

ского маслихата: Уважаемые участники публичных слушаний!

На повестке дня публичных слушаний - изучение общественного мнения по вопросу переименования улицы Павших Борцов города Костаная в улицу акаде-мика Шайсултана Шаяхметова. Публичные слушания организованы депутатами Костанайского городского маслихата, членами постоянной комиссии маслихата по вопросам бюджета, экономики, управления и само-управления и постоянной комиссии по социальным вопросам, семейно-демографической политике и свя-зи с общественными объединениями. На слушаниях присутствуют представители общественности города Костаная, депутаты городского маслихата, руководите-ли государственных учреждений, организаций города, представители средств массовой информации.

Для ведения слушаний предлагаю регламент работы: докладчикам по вопросу предоставить до 5 минут. На вопросы, предложения и замечания - до двух минут. Другие предложения будут? Других предложений не поступало. Кто за данное предложение, прошу голосо-вать. Голосовали единогласно.

Халыков Н.К.: Уважаемые депутаты! В адрес мас-лихата поступило обращение акима города Костаная по вопросу переименования улицы Павших Борцов в улицу академика Шаяхметова. В соответствии с дей-ствующим законодательством Республики Казахстан, переименование улиц городов требует изучения обще-ственного мнения. Мнение населения учитывается на основании проведенных публичных слушаний в посто-янных комиссиях маслихата и оформляется протоко-лом. Протокол публичных слушаний будет размещен на интернет-ресурсе акимата города Костаная и опу-бликован в газете «Наш Костанай» в срок не позднее семи рабочих дней после дня проведения публичных слушаний.

Представители общественности, принявшие участие в публичных слушаниях, дают свои предложения и за-мечания в процессе публичных слушаний.

Для проведения публичных слушаний создана ра-бочая группа из числа депутатов, в своей работе при подготовке публичных слушаний депутаты, члены ра-бочей группы, привлекали работников аппарата акима города Костаная, государственного учреждения «Отдел культуры и развития языков акимата города Костаная».

16 сентября 2014 года в газете «Наш Костанай» Ко-станайским городским маслихатом дано объявление о проведении публичных слушаний, посвященных воп-росу переименования улицы Павших борцов города Костаная. До обозначенной в объявлении даты про-ведения слушаний не поступило ни одного обращения по рассматриваемому вопросу.

В процессе подготовки к публичным слушаниям рабочей группой зарегистрированы докладчики по вопросу.

Слово для информации предоставляется Шаяхметову Беимбету Шайсултановичу, сыну Шайсултана Шаяхме-това. Беимбет Шайсултанович, также представит нам обращение президента Национальной академии наук Республики Казахстан Журинова Мурата Журиновича.

Шаяхметов Б.Ш.: Уважаемые участники слуша-ний, позвольте мне зачитать обращение президента Национальной академии наук Республики Казахстан Журинова М.Р., который явился инициатором вопроса о присвоении одной из улиц города Костаная имени академика Шайсултана Шаяхметова.

Зачитывает обращение (обращение прилагается).Халыков Н.К.: У представителей общественности

будут вопросы к докладчику?Денисов А.С.: Шайсултан Шаяхметов имеет какое-

то непосредственное отношение к нашему городу или Костанайской области?

Шаяхметов Б.Ш.: Он родился в селе Наурзум Кустанайской области, закончил в 1957 году Аулие-кольскую среднюю школу и после окончания школы поступил в МГУ.

Вопросов больше не поступало.Халыков Н.К.: В Костанайский городской маслихат

поступило видеообращение от заслуженных обществен-ных деятелей Республики Казахстан, предлагаю с ним ознакомиться.

Идет показ видеоролика (запись CD прилагается).Слово для информации предоставляется Макеровой

Вере Григорьевне – Почетному гражданину города Ко-станая, директору средней школы №2 города Костаная.

Макерова В.Г.: 75 лет назад родился Шаяхметов Шайсултан - государственный деятель, кандидат хи-мических наук, профессор, член-корреспондент Ин-женерной академии Республики Казахстан, академик Международной академии творчества, почетный про-фессор Университета Американ Гранд Каньон.

Уроженец Костанайской области, он окончил Московский государственный университет имени М.Ломоносова, аспирантуру Института элементо-органических соединений Академии наук СССР. В 1987-1988 годы был министром высшего и среднего специального образования КазССР. В 1988-1993 годы - министр народного образования Республики Казах-стан, профессор, директор центра по изучению госу-дарственного и других языков Евразийского универ-ситета имени Л.Гумилева, президент общественного фонда «Мемлекеттік тіл». Был мастером спорта СССР по самбо. Избирался президентом Республиканской федерации самбо и қазақша күрес.

Он внес большой вклад в развитие казахского языка, был одним из основателей международной организа-ции «Қазақ тілі». Он создал центр по изучению языков при ЕНУ имени Л.Гумилева, республиканский центр интенсивного обучения госязыку при Министерстве информации и общественного согласия Республики Казахстан.

Позвольте мне от лица Почетных граждан города присоединиться к обращению акима города с прось-бой об увековечении памяти академика Шайсултана Шаяхметова, переименовав в его честь улицу Павших борцов города Костаная.

Халыков Н.К.: У представителей общественности будут вопросы к докладчику?

Вопросов больше не поступало.Слово для информации предоставляется Исмуратову

Сабиту Борисовичу, депутату городского маслихата, ректору Костанайского инженерно-экономического университета.

Исмуратов С.Б.: Шайсултана Шаяхметова я знаю очень давно. Как работник сферы образования, я хочу сказать, что кроме всего того, что здесь перечислено, вокруг Ш.Шаяхметова были те, кто стоял у истоков нашего образования. Конечно, были сложности и не мало, но, несмотря на все это, Шайсултан Шаяхметов всегда находил слова поддержки для каждого.

Благодаря этому человеку в 1992 году был открыт Костанайский государственный университет им. А.Байтурсынова. Только благодаря его ходатайству перед Президентом республики это стало возможным.

Кроме всего прочего, он много времени уделял обще-нию с людьми. Свободно изъяснялся и на казахском, и на русском языках. Юмор его был искрометный, так как он писал стихи. Это не каждому дано. Многие из вас знают и то, что он был мастером спорта по самбо.

Увековечив имена таких людей, мы с вами поступим правильно. Пройдут годы, и на нашем месте окажутся другие, которые, возможно, зададутся вопросами: «Кто жил? Кто творил? Кто сейчас с нами?». Ведь данный вопрос имеет и воспитательное значение. Я считаю, что такой человек достоин памяти.

Халыков Н.К.: Какие будут вопросы к Сабиту Бо-рисовичу?

Калюжная Т., ТРК «Алау»: Скажите, пожалуйста, как член Рабочей группы, почему была выбрана именно улица Павших борцов? Были ли другие варианты? Не рассматривался рабочей группой вопрос создания но-вых улиц? Ведь город растет и расширяется, да и факт экономии бюджетных средств будет.

Исмуратов С.Б.: В части финансовых затрат сразу хочу пояснить, что все затраты, связанные с переиме-нованием улицы, родственники Шайсултана Шаяхме-това возьмут на себя. Что касается именно этой улицы, то она находится не в самом центре города. Почему вы возражаете против переименования именно этой улицы? Был проведен опрос жителей улицы Павших борцов, не всех конечно, но определенная часть, по во-просу переименования. Отклики были большей частью положительные.

Сергазинова А.К., «Наша газета»: Скажите, по-жалуйста, есть альтернатива улице Павших борцов?

Исмуратов С.Б.: В городской маслихат поступило обращение акима города по переименованию именно этой улицы. Других обращений не было. На сегодняш-них слушаниях присутствуют представители ряда орга-низаций, расположенных на ул. Павших борцов.

Сергазинова А.К., «Наша газета»: Расположены ли на этой улице, какие-либо государственные учреж-дения, есть хотя бы одна школа? Все-таки улице при-сваивается имя академика, видного государственного и общественного деятеля.

Исмуратов С.Б.: Помимо Управления по земель-ным отношениям акимата Костанайской области на улице Павших борцов расположено государственное учреждение «Отдел образования акимата города Ко-станая», которое объединяет все учебные заведения города в одном лице.

Халыков Н.К.: У присутствующих будут еще вопро-сы к Сабиту Борисовичу?

Вопросов к Исмуратову С.Б. больше не поступало.Сергазинова А.К., «Наша газета»: У меня во-

прос к Беимбету Шайсултановичу. Кто из близких родственников Шайсултана Шаяхметова проживает на сегодняшний день в городе? И какие мероприятия были проведены ими в пользу города?

Шаяхметов Б.Ш.: Наша семья сейчас проживает в городе Алматы. Что нами сделано для города? На сегодняшний день, при содействии акимата города, мы провели небольшую реконструкцию в Костанайском краеведческом музее. В данном музее есть тематиче-ский зал «Гордость земли Костанайской», в котором была проведена полная реконструкция.

Также был проведен ремонт школы в селе Юльевка Аулиекольского района. Это школа, в которой учился отец. Там был обустроен компьютерный класс, спор-тивный зал.

Калюжная Т., ТРК «Алау»: Где-либо есть улицы, названные в честь Ш. Шаяхметова?

Шаяхметов Б.Ш.: Да, в селе Докучаевка одной из улиц присвоено имя Ш. Шаяхметова и в поселке Аулиеколь.

Калюжная Т., ТРК «Алау»: Людям, которые про-живают на данной улице, тоже придется менять право-устанавливающие документы на недвижимость. Акимат в этом вопросе будет как-то содействовать жителям? Все-таки вопрос финансовых затрат поднимется.

Халыков Н.К.: В данном случае бремя затрат на го-рожан не ложится. Все справки выдаются, а также про-изводится замена существующих документов в связи с изменением названия улицы на безвозмездной основе.

Шаяхметов Б.Ш.: Со своей стороны хотел бы до-бавить. Я понимаю, что будут определенные неудобства для жителей, связанные с переименованием. Однако мы, как родственники, попытаемся в сотрудничестве с акиматом города минимизировать все эти негативные последствия.

Халыков Н.К.: Слово предоставляется Абдрахма-новой Батиме Мукановне, депутату городского масли-хата, директору средней школы №8 города Костаная.

Абдрахманова Б.М.: Уважаемые депутаты! Ува-жаемые приглашенные! В тот далекий перестроечный период я была еще молодым директором сельской шко-лы, когда нас посетил министр образования Шайсултан Шаяхметов. Хочу отметить, что он не пропустил ни одной сельской школы, заходил в каждую, осматривал кабинеты, разговаривал с учителями, задавал вопросы ученикам. Но меня беспокоил вопрос закрытия классов с казахским языком обучения, так как их было мало, в каждом классе находилось не более 7-8 учеников. Шай-султан Шаяхметов на мой вопрос ответил категорично: «Никакого закрытия не будет. Помните, пока на селе есть школа, село будет жить». И эти слова оказались пророческими. Все мы помним, как только закрывается школа в селе, люди начинают покидать село и пере-езжать в город.

И второе, о чем я хотела бы сказать, это о его от-ношению к статусу учителя. Он очень дорожил этим статусом и никогда не жалел наград и похвалы. Именно при Шайсултане Шаяхметове я получила звание «От-личник образования». Я считаю, что в сегодняшнем ритме жизни данного звания достоин каждый четвер-тый учитель, и их нужно поощрять. Не обязательно это должно быть материальное вознаграждение, иногда достаточно простых слов благодарности.

Поддерживаю инициативу акима города о присво-ении имени Шайсултана Шаяхметова улице города Костаная.

Халыков Н.К.: Слово для доклада предоставля-ется Жакып Калкаману Хасеновичу – профессору Костанайского государственного университета им. А.Байтурсынова.

Жакып К.Х.: Уважаемые депутаты городского мас-лихата! Уважаемые присутствующие!

Я очень проникся сегодняшним выступлением до-кладчиков и полностью с ними согласен. Речь идет об исторической личности. Да, я согласен, что в условия демократизации мы против «культа личности», но роль личности мы отменить не можем, особенно когда речь заходит о таком человеке, как Шайсултан Шаяхметов.

Так случилось, что Ш.Шаяхметову довелось рабо-тать на переломных моментах строительства нашего государства.

Мен бұл кісіні талай кездестірдім . Әлихан Бөкейхановтың айтқаны бар: Халқыңа қызмет ету үшін білім де, оқу да қажет емес. Бір керегі – бұл мінез. Міне осындай мінез ағамызда болды.

Рушилась вся система, в том числе и система об-разования. Стоял вопрос о создании новых высших учебных заведений, университетов в северном регионе республики. Этот вопрос обсуждался неоднократно, но только благодаря Ш.Шаяхметову стало возмож-ным открытие университета именно в нашем городе. Шайсултан Шаяхметов в то время сделал правильный стратегический выбор, создав на базе Костанайского государственного педагогического института Государ-ственный университет имени Ахмета Байтурсынова. Хочу отметить, что на то были и свои объективные при-чины и в первую очередь кадровый состав.

Наверняка мы с вами поступим правильно, по со-вести, отдав ту дань уважения, которую заслуживает такая историческая личность, как академик Шайсултан Шаяхметов. Я от имени преподавательского состава КГУ им. Ахмета Байтурсынова поддерживаю иници-ативу переименования улицы Павших борцов в улицу академика Шайсултана Шаяхметова.

Халыков Н.К.: Пожалуйста, вопросы к Калкаману Хасеновичу?

Вопросов не поступало.Халыков Н.К.: Есть еще желающие выступить? Слово взяла Иртаева Балбопе Галымжановна – пред-

седатель Костанайского областного совета профсою-зов.

Иртаева Б.Г.: Уважаемый президиум! Уважаемая общественность!

В 1956 году, окончив школу, Шайсултан Шаяхметов впервые в истории школы получил Золотую медаль. С ним вместе учились такие личности, как профессора Сатыбалдин и Сагадиев, академик Мукатаев и позже эту школу окончила и я. И эти исторические лично-сти были для нас примером. О них говорили, на них равнялись.

Я не буду говорить о его академических заслугах, это и так известно. Я хотела бы сегодня сказать о том, как он любил свою родину, малую родину. Он был раз-носторонним человеком, и очень многие свои стихи он посвятил именно родине.

Туған жерТуған ел батысым да, шығысым даОртаймас қазынам да, ырысым даТуған жер көкей тескен күй-өлеңімЖеңіл сөз емес тұрған тіл ұшындаШешемдей бала қамын мың ойлағанҚарайсың қайда жүрсем сынай маған,Қанықпын ыстығы мен суығыңаСен мені шынықтырған, шырайлаған.Сегодня задавали вопрос о том, имеет ли он связь

со своей малой родиной. Он никогда не прерывал этой связи. Я считаю его достойным сыном Костанайской области и поддерживаю инициативу присвоения его имени улице нашего города. Мы, живущие здесь, име-ем возможность сейчас увековечить его память. Так давайте поступим достойно и сделаем это.

Халыков Н.К.: Есть еще желающие выступить? Слово взял Денисов Аркадий Семенович.Денисов А.С.: Сегодня значимый день для нас. Я

живу более 20 лет в городе Костанае, и это первые публичные слушания по переименованию улицы. До этого было много «кулуарных» решений, которые вы-зывали недовольство жителей. И тот факт, что сегодня это делают публично, меня очень радует.

Теперь по сути вопроса. Все то, что я сегодня услы-шал об академике Шаяхметове, меня наполнило опре-деленной гордостью за наш край. И я не возражаю про-тив самого решения назвать улицу города в его честь. Тут возникают некоторые нюансы. У нас в республике за годы независимости чуть ли не каждый год менялись министры. Если мы с вами сегодня переименуем улицу в честь бывшего министра Шайсултана Шаяхметова, не создадим ли мы прецедент? Не повлечет ли это за собой волну таких же переименований в честь других министров, которые тоже как-то отличились?

Теперь другой момент. Улица Павших борцов, по мнению Сабита Борисовича, не имеет конкретного названия. Но ведь Братские могилы тоже не имеют конкретного названия, но это братские могилы пав-ших борцов и это историческое название. Я возражаю против того, чтобы переименовали именно эту улицу. У нас в городе много улиц, действительно не имею-щих никакой смысловой нагрузки, типа Станционная, Кирпичная, Солнечная, Рудненская. О чем они говорят жителям нашего города? В принципе ни о чем. Так вот я предлагаю подобрать одну из таких улиц, которая бы не будоражила ничье сознание, ничью память и увеко-вечить имя этого замечательного человека.

Халыков Н.К.: Необходимо отметить, что улица Павших борцов была названа в честь погибших в вос-стании 1918 года. И в память об этом событии в нашем городе наименованы ряд других улиц, это и улица 5 Апреля и улица Юлии Журавлевой. Я в целом не сто-ронник переименования, но в этом конкретном случае поддерживаю инициативу акима города.

Некоторые пояснения хочет внести Юнусов Абай Магауйевич – руководитель государственного учрежде-ния «Отдел архитектуры и градостроительства акимата города Костаная».

Юнусов А.М.: Я считаю, что на общественные слу-шания можно вынести список улиц, которые могут быть переименованы и утвердить его. Как вы знаете, у нас есть улица Урицкого, а это был печально известный чекист, с которого начался «Красный террор». Почему бы не поменять название этой улице? Наверное, нужно составить список улиц, переименование которых не будет иметь общественного резонанса.

Халыков Н.К.: Хочу добавить, что сегодняшние слушания – это не окончательный итог вопроса по переименованию улицы. Далее протокол публичных слушаний будет направлен в Республиканскую онома-стическую комиссию, которая и вынесет заключение по данному вопросу.

Будут еще желающие выступить?Слово предоставляется Аубакировой Айсулу Рамаза-

новне – руководителю государственного учреждения «Отдел культуры и развития языков акимата города Костаная».

Аубакирова А.Р.: Я хотела бы добавить, что да, действительно, в городе Костанае очень много улиц, которые можно переименовать. Но сама процедура переименования ужесточилась, и это правильно. Та-кие слушания, как сегодня, как раз и направлены на то, чтобы по возможности узнать мнение каждого. Мне, по роду своей деятельности, пришлось столкнуться с обращением М. Журинова, которое было направлено в адрес акима города. Хочу отметить, что изучая био-графию Шайсултана Шаяхметова, его жизнь и деятель-ность, возникает чувство безграничного уважения к этому человеку. И, конечно, больше всего меня, как человека культуры, поразило то, что он поэт, а значит, он многогранен по своей сути.

Исторически сложилось так, что казахский язык оказался на грани исчезновения. Именно Шайсултан Шаяхметов первым поднял вопрос на уровне республи-ки об изучении казахского языка. И как итог, мы имеем государственные программы по изучению казахского языка, школы с государственным языком обучения, детские сады и так далее.

Я считаю, что наименование улицы именем Шайсул-тана Шаяхметова будет той данью уважения, которой достоин этот человек, и от имени работников культуры города Костаная поддерживаю инициативу акима го-рода о переименовании улицы Павших борцов города Костаная в улицу академика Шайсултана Шаяхметова.

Халыков Н.К.: Будут еще желающие выступить?Слово предоставляется Подолякову Михаилу Ивано-

вичу – председателю Костанайского городского совета ветеранов.

Подоляков М.И.: Уважаемые депутаты городского маслихата и приглашенные! Как председатель город-ского совета ветеранов я был приглашен на обсуждение этого вопроса и принял приглашение.

Не так давно мы с вами отметили 135-ую годовщину города Костаная. Наш город пережил три периода – цар-ский, советский и сегодня строит новый, независимый период Республики Казахстан с капиталистической экономикой. В каждом периоде были свои приоритеты, свои герои, и сегодня в этом зале, присутствуют пред-ставители практически всех этих периодов.

Хочу сказать, что переименование улиц - это всегда болезненный вопрос, и я доверяю депутатам маслиха-та, как представителям народа, принять правильное решение.

Халыков Н.К.: Кто еще желает выступить по дан-ному вопросу?

Желающих не было. На этом обсуждение заканчива-ется, переходим к процедуре голосования.

Прошу депутатов голосовать. Кто за то, чтобы пере-именовать улицу Павших борцов города Костаная в улицу академика Шайсултана Шаяхметова?

Против – нет. Воздержался – нет. Голосовали еди-ногласно.

Все присутствующие депутаты на публичных слуша-ниях проголосовали за переименование улицы Павших борцов города Костаная в улицу академика Шайсултана Шаяхметова.

По итогам заседания комиссии ПОСТАНОВИЛИ:При отсутствии значительных разногласий и заме-

чаний, требующих учета, вопрос «О внесении на рас-смотрение Республиканской ономастической комиссии предложения о переименовании улицы Павших борцов города Костаная в улицу академика Шайсултана Шаях-метова» вносится на рассмотрение сессии Костанайско-го городского маслихата.

Председатель постоянной депутатской комиссии по вопросам бюджета, экономики,

управления и самоуправления С. ИСМУРАТОВ

Председатель постоянной депутатской комиссии по социальным вопросам, семейно-демографической политике и связи с общественными объединениями

Б. АБДРАХМАНОВА

КОСТАНАЙНАШ12Вторник, 23 сентября 2014 г.

КОСТАНАЙ И КОСТАНАЙЦЫ

ЛИНИЯ СУДЬБЫ

Исполнить свой долг на землеВ праздники, а тем более в дни рождения, домашний телефон Камшат Доненбаевой звонит беспрестанно.

Количество людей, жела-ющих поздравить ее, прямо пропорционально расстоя-нию, разделяющему абонен-тов: чем оно значительнее, тем продолжительнее разго-воры и радость общения. Вот и 15 сентября, в день своего 77-летия, Камшат Байгази-новна выслушала немало теплых слов от друзей и зна-комых из России, Германии, Латвии, Азербайджана…

Такая популярность законо-мерна: в 70-е годы прошлого века имя механизатора сов-хоза «Харьковский», Героя Социалистического Труда, депутата трех созывов Вер-ховного Совета СССР и заме-стителя председателя Совета национальностей Верховного Совета было известно на всю страну. Вспоминая сейчас те года, Камшат Байгазиновна с присущей ей скромностью говорит: «Работала, как и все тогда - с полной отдачей. О наградах никто не думал. У нас была общая цель, но я еще ставила перед собой

собственные, к достижению которых стремилась изо всех сил. В жизни постоянно так: чем выше определишь для себя планку, тем большего достигнешь. Поэтому всегда успевала сделать больше, чем удавалось другим».

Она мечтала с детства стать учительницей, чтобы «сеять разумное, доброе, вечное». Да не сложилось. Помогать ей было некому: мать тяже-ло болела, и уже в 14 лет Камшат стала в доме полно-правной хозяйкой. Мать, озабоченная судьбой дочери, говорила: «Пока я жива, ты должна определиться в жиз-ни». И Камшат определилась. В 16 лет девушка встретила приехавшего в поселок из со-седнего района симпатичного Темирбека. Через год моло-дые поженились, и Камшат переехала на родину мужа – в село Аксуат. Началась другая жизнь.

- Здесь я закончила меха-низаторские курсы, а вскоре поступила на работу в совхоз «Харьковский», где мне дове-рили колесный трактор МТЗ-5. Не трактор - металлолом на колесах. Кто же даст но-вый «Беларусь» новичку? На-терпелась с ним поначалу. На старых моделях еще не было

стартера и, чтобы запустить двигатель, нужно сначала ма-ховик завести шнуром. А для этого необходима сноровка и сильные руки. Механиза-торы-мужчины мне помогли. Гордая, я выгоняю его с ма-шинного двора. Душа поет! Вдруг вижу - впереди меня колесо катится. Я дальше еду, а про себя удивляюсь, отку-да это посреди чистого поля колесо появилось? Останови-лась. Глядь – колесо-то мое. Отрезало шпильки, оно и покатилось. Не знаю, может, кто надо мной таким образом пошутить решил, но больше подобных казусов в моей жизни не происходило.

Уже через год тракторист-ка стала выполнять сменные нормы на 150-200%. Вскоре ей дали новый трактор, а позд-нее и новый «К-700». В 1972 году в числе лучших механи-заторов области ее наградили первым орденом Ленина.

- В те годы механизаторами в районе работало очень мало женщин, - рассказывает Кам-шат Байгазиновна. - В сов-хозе «Каменск-Уральский» - Кунзай Ибраева, в им. Ло-моносова - Галина Гуляева. А механизаторов не хватало. Во время уборки привлекались командированные из Коста-

ная, приезжали механизато-ры и водители из Белоруссии и Украины…

Однажды на районной пар-тийной конференции, когда мне дали слово, я предложила всем неработающим женщи-нам освоить профессию меха-низатора. Идею подхватили в области, затем в республике. А вскоре девиз: «Девушки – на трактор!» стал популярен во всей стране. И в нашем районе создали несколько комсомольско-молодежных звеньев механизаторов. Им было нелегко. Ведь не делали никаких поблажек и скидок на пол. Многие не выдер-жали. А я работала днем и ночью. Порой приходилось оставлять детей одних дома - муж работал агрономом, а днем и ночью нужно зябь па-хать, иначе не будет в следу-ющем году урожая. В кабине трактора рядом с рычагами ставила термос с крепким чаем. Зимой нарезала снеж-ные валы, чтобы сохранить на том же поле влагу... Не за-метила, как и дети подросли (смеется). Хорошо, что помо-гали наши ажешки, апашки. Позже старшие дети следили за младшими. Так и жили.

- Мама для нас непререка-емый авторитет, - рассказыва-

ет сын Камшат Доненбаевой Сырым, работающий сейчас руководителем налогового управления по г. Костанаю. - Отец умер рано. Мама нас воспитала, дала путевку в жизнь. Все получили высшее образование, достигли высот в жизни. Гульшат, врач по спе-циальности, сейчас в Астане, самый младший, Аскар, воз-главляет территориальный комитет сельского хозяйства в Рудном. Мы с сестрой Гуль-жан работаем в городе, часто навещаем маму вместе с на-

шими детьми. Кстати, сейчас у нее уже 14 внуков и одна правнучка.

- Каждый человек рождает-ся для того, чтобы исполнить свой долг на земле, - уже на прощание сказала Камшат Доненбаева. - И состоит он, на мой взгляд, в том, чтобы сделать окружающую жизнь лучше, не жалея для этого сил. Мы, старшее поколение, жили трудно. И гордимся тем, что сейчас в Казахста-не имеются возможности для достойной жизни людей.

ПАМЯТЬ

В труде как в бою

Немногословный, но всег-да подтянутый и по-деловому собранный, Герой Социали-стического Труда Михаил Саввич Яровой вызывал неиз-менное уважение и глубокую симпатию у всех, кто знал его лично.

Заслуженного человека нет с нами уже семь лет, но память о нем жива. Мне по роду своей профессиональ-ной деятельности на протяже-нии 25 лет часто приходилось общаться с ним, и воспомина-ния от этих встреч легли в ос-нову очерка.

Родился он 15 декабря 1925 года в селе Садки Могилев-Подольского района Винниц-кой области. Был старшим в семье. Отца помнит плохо: тот умер в начале 30-х годов. С 14 лет пошел работать в колхоз. Работал там, куда пошлют, но чаще всего возил

грузы на быках. Ох, и упрямая была эта тягловая сила - никак не признавала команду «Цоб-цобе!» (значит «вперед»). На-маялся он с ними…

А потом грянула война. Уже в первые недели 1941-го село заняли румыны. Вояки были еще те! Один раз всю дерев-ню согнали чистить дорогу от снежных заносов. Трое ру-мын, вооруженных винтовка-ми и плетками, чувствовали себя лихими завоевателями, подгоняя безропотных се-лян. Да тут из ближайшего леса появились двое мужчин на лошадях. Румыны - к ним: «Аусвайс!». А те выхвати-ли из ватников пистолеты, разоружили мамалыжников, раздели до исподнего и, сте-ганув плетками, повернули обратно. Долго потом вспо-минали в округе эту историю. А Миша партизан зауважал.

По молодости лет партизаны его в отряд не взяли, так он выращивал табак, ждал их по ночам и угощал самосадом.

В марте 1944 года Садки освободили от оккупантов, а через пару дней Михаила вы-звали в военкомат и, даже не дав попрощаться с родными, отправили в 285-й стрелковый полк 93-й стрелковой диви-зии. На передовую привезли в гражданской одежде, не дали ни сапог, ни обмундирования. Уже в окопах переодели, всучили в руки автомат. По-началу служил адъютантом командира роты, минометчи-ком. После одного из боев в пехоте осталось меньше трети личного состава, а у миномет-чиков - семь расчетов на три миномета. Стал он пехотин-цем и сразу - командиром пулеметного расчета. В тот же день немцы вновь пош-ли в атаку. Пока дождался команды «Огонь!», весь изо-шел. Зато, нажав на гашетку пулемета, почувствовал себя уверенно. За тот бой под Яс-сами его наградили Орденом Славы III степени.

Вручая награду, командир батальона, который по возра-сту был не намного старше, сказал:

- Знаешь, боец, не нравится мне твоя фамилия - Смертин. Нам смертей на фронте и так хватает. Ты же у нас дере-венский? Значит, быть тебе... Яровым.

Войну закончил полным кавалером Ордена Славы, правда, последний, I степе-ни, получил уже в 1950 году. В этом же году он со вторым

эшелоном целинников с Украины прибыл на подня-тие целины в Кустанайскую область. Их приехало 16 человек - целая бригада из Могилев-Подольской МТС. Из Кустаная до Татьяновки добирались на попутных ма-шинах и лошадях. Приехали уже ночью. И сразу в клуб: там местная молодежь танцы устроила под балалайку. А в их компании гармонист ока-зался. Растянул меха гармони - и в пляс. До утра танцевали. Молодые были, сил много... Ни общежития, ни тем более гостиницы в Татьяновке тог-да не существовало, впрочем, нет и сейчас. Разместили их по квартирам. Яровой попал к глуховатым старикам Шу-милиным. Спал на полатях, под которыми до мая обитал полугодовалый теленок.

Будни целинников были напряженными. Непаханые земли оказались твердым орешком. Чуть заглубишь плуг в землю - лемеха скру-чиваются, как листы бумаги. Пахали и днем и ночью. За первый год подняли 12 тыс. га целины! И это только в одной Татьяновке.

Весной целинная степь пре-красна. Зато зима приносила немало бед. Довелось как-то ему перевозить сено с Убага-на с двумя ссыльными чечен-цами. Сбились с пути. Ночь, метель. Не видно ни зги. Один кричит: «Сюда езжай!» Вто-рой не менее упрямо: «Нет, сюда!» Хорошо, не стал слу-шать никого. Остановил трак-тор, а когда развиднелось, то метрах в пяти по ходу увиде-

ли большой овраг с крутыми, обрывистыми склонами. Если бы опустились там - пиши про-пало. Был еще один случай. Тогда Яровой работал уже на «Кировце». Перегонял его в Татьяновку после капремонта на ремзаводе. Когда переда-вали трактор, заверили: «До конца жизни тебе на нем работать». И чуть не напро-рочили. Был сильный мороз, мела поземка, а мотор вдруг заглох. Хорошо, что Яровой знал эти места и не сбился с пути, когда пошел в ближай-шую деревню. Много часов пришлось идти, но дошел, выжил, хотя и сильно обмо-розился. Почти два месяца пролежал в больнице. А ког-да вылечился, он не пошел к директору, не стал просить пе-ревести на легкий труд. Хотя как фронтовик имел на это право. Кстати, в Татьяновке только через шесть лет, ког-да отмечали пятнадцатилетие Победы, узнали, что Яровой - полный кавалер Ордена Сла-вы, самого почитаемого зва-ния после Героя Советского Союза.

В марте 1971 года Ярового срочно вызвали в контору. Звонил из Москвы первый секретарь Кустанайского об-кома партии А.М.Бородин: «Миша, поздравляю тебя с

Героем Социалистического Труда!» Весть о состоявшемся разговоре тут же облетела со-вхоз. Поздравляли односель-чане, приехали руководители района, как водится, приняли на грудь… А утром героя не могли найти, с ног сбились. А он, как оказалось, спозаран-ку ушел на машдвор - менял привод топливного насоса на тракторе.

…С болью в сердце расста-вался с татьяновцами, когда в начале 80-х годов по состоя-нию здоровья пришлось пере-браться в Кустанай. Но иного выхода не было: необходи-мую медицинскую помощь в селе в то время получить было сложно. Великий труженик, так о нем говорили еще при жизни, став персональным пенсионером союзного зна-чения, не мог без дела сидеть дома. Он работал мастером производственного обучения в сельхозинституте, часто выступал перед учащимися школ и студентами учебных заведений города и рассказы-вал, как правило, не о войне, а о целине, о том, как она на-чиналась, что было пережи-то. Похоронен М.С.Яровой на аллее Почета городского кладбища.

Фото Сергея МИРОНОВА

Ведущий полосы Александр КУЗЬМИЧЕВ

Тел. 54-62-46