Upload
fern
View
89
Download
0
Embed Size (px)
DESCRIPTION
ABILITIES Projesi. Prof. Dr. Asuman Do ğaç SRDC & Bilgisayar Müh. Bölümü ODTÜ. ABILITIES Projesi. Avrupa Komisyonu tarafından desteklenen bir 6.ÇP Projesi Bilgi işlem teknolojileri giderlerinin büyük kısmını uygulama entegrasyonu masrafları oluşturmaktadır - PowerPoint PPT Presentation
Citation preview
A. DoğaçeDP Çalıştayı, ODTÜ, Ankara
16 ekim 2007
ABILITIES Projesi
Prof. Dr. Asuman Doğaç
SRDC & Bilgisayar Müh. Bölümü
ODTÜ
A. DoğaçeDP Çalıştayı, ODTÜ, Ankara
16 ekim 2007
ABILITIES Projesi
Avrupa Komisyonu tarafından desteklenen bir 6.ÇP Projesi
Bilgi işlem teknolojileri giderlerinin büyük kısmını uygulama entegrasyonu masrafları oluşturmaktadır
Entegrasyon kavramı yerini birlikte işlerliğe bırakmaktadır
Abilities projesi ile kobilerdeki yazılım entegrasyonu projeleri UBL kullanılarak birlikte işler hale getirilmektedir
A. DoğaçeDP Çalıştayı, ODTÜ, Ankara
16 ekim 2007
UN/CEFACT Esas Parçalar Metodolojisi(Core Components Methodology)
Amaç: Kurumlar arasında doküman paylaşımında birlikte işlerliği sağlamak için dokümanları yeniden kullanılabilir (re-usable) parçalardan oluşturmak
Metodolojinin esasları: UN/CEFACT’ın tanımladığı esas parçalara ve veri tiplerine (type)
dayanmak Süreçleri esas almak Süreç yada Doküman daha önce var ise bunu bulup kullanmak Doküman yok ama parçaları daha önce tanımlanmış ise bunları
bularak kullanmak Yeni doküman için gereken esas parça yok ise, bunu anlamıyla
birlikte tanımlamak ve bir daha gerektiğinde bulunmasını sağlamak
ISO/IEC 11179 Part 5 Adlandırma Yöntemi kullanmak UBL, bu metodolojiyi kullanarak “e-tedarik (eProcurement)”
süreçlerinde kullanılan dokümanları üretmiştir
A. DoğaçeDP Çalıştayı, ODTÜ, Ankara
16 ekim 2007
ISO/IEC 11179 Part 5 Adlandırma Yöntemi (Naming Convention) Bu adlandırma üç bölümden oluşur:
Nesne Sınıfı (Object Class) Özellik terimi (Property Term) Gösterim terimi (Representation Term)
Örnek Kurum.Adı.Tekst Adres.Şehir.Tekst Proje.Başlama.Tarih
A. DoğaçeDP Çalıştayı, ODTÜ, Ankara
16 ekim 2007
Esas Parçalar (Core Components) Esas Parça: Elektronik Dokümanları oluşturmada
kullanılan anlamsal yapı taşı Esas Parça Örnekleri:
Şahıs.İsim.Tekst
Gösterim terimi:UN/CEFACT tarafından Tanımlanmış Data Tipi
NesneSınıfı
Özellik
Başka Örnekler: Şahıs.Doğum.Tarih; Adres.Cadde.Tekst; Adres.PostaKodu.Tekst; Adres.Şehir.Tekst
A. DoğaçeDP Çalıştayı, ODTÜ, Ankara
16 ekim 2007
“UN/CEFACT Core Components Library” UN/CEFACT bütün Esas Parçaları tanımlayıp bir
ebXML Kayıt Düzenleyici/Kayıt deposuna koyacaktır UN/CEFACT Esas Parça kütüphanesinde şu
elemanlar bulunacaktır: Core Component Types and Data Types Core Component Catalog (KOBİlere kolay erişim için)
Basic Core Components Association Core Components Aggregate Core Components Catalog of Business Information Entities
A. DoğaçeDP Çalıştayı, ODTÜ, Ankara
16 ekim 2007
Kümelenmiş Esas Parçalar (Aggregate Core Components) Örnekler:
Şahıs.Ayrıntılar Adres.Ayrıntılar
Şahıs.Ayrıntılar
-İsim (Tekst)- DoğumTarihi (Tarih)
Adres.Ayrıntılar
-Cadde (Tekst)- Posta Kodu (Tekst)-Şehir (Tekst)-Ülke (Tanıtıcı)
A. DoğaçeDP Çalıştayı, ODTÜ, Ankara
16 ekim 2007
Bağ Esas Parçalar (Association Core Components) Örnekler: Ev Adresi, İş Adresi
Şahıs.Ayrıntılar
-İsim (Tekst)- DoğumTarihi (Tarih)
Adres.Ayrıntılar
-Cadde (Tekst)- Posta Kodu (Tekst)-Şehir (Tekst)-Ülke (Tanıtıcı)
Ev Adresi
İş Adresi
A. DoğaçeDP Çalıştayı, ODTÜ, Ankara
16 ekim 2007
İş Bilgi Varlığı (Business Information Entity, BIE) Bir “Esas Parça”, gerçek hayatta bir Uygulamanın Kapsamında
kullanıldığında “İş Bilgi Varlığı (Business Information Entity, BIE)” haline gelir
Uygulama Kapsamları (Context), UN/CEFACT tarafından tanımlanmıştır:
1. İş Süreç Kapsamı (Business Process Context): “UN/CEFACT Catalogue of Common Business Processes”de verilmiştir; Tedarik, İhale, ...
2. Ürün Sınıflandırma Kapsamı (Product Classification Context): Araba Motoru, Bilgisayar Belleği, ...
3. Endüstri Sınıflandırma Kapsamı (Industry Classification Context): Sağlık, Otomotiv, Kimyasal...
4. Jeopolitik Kapsam (Geopolitical Context): Türkiye, Almanya, ...
5. Resmi Kısıt Kapsamı (Offıcıal Constraınts Context): Yasal kısıtlamalar yada gereksinimler
6. İş Sürecindeki Rol Kısıt Kapsamı (Business Process Role Context): Alıcı, Satıcı, ..
7. Destekleyici Rol Kapsamı (Supporting Role Context): Aracı kurum,...
8. Sistem Yetenek Kapsamı (System Capabilities Context): Kullanılan sistemin koyduğu kısıtlamalar
A. DoğaçeDP Çalıştayı, ODTÜ, Ankara
16 ekim 2007
İş Bilgi Varlığı (Business Information Entity, BIE) Örnek Esas Parça → Fatura.Vergi.Miktar Bu Esas Parça
İş Süreci Kapsamı → Satın Alma
Jeopolitik Kapsam → EU
olarak kullanıldığında “İş Bilgi Varlığı” haline gelir:
Invoice.VAT_Tax. Amount İş süreçlerinin analizi sonucunda İş Bilgi Varlıkları ve
bunların sahibi olan kurumlar ortaya çıkar
A. DoğaçeDP Çalıştayı, ODTÜ, Ankara
16 ekim 2007
En Önemli Nokta... Daha önce tanımlanmış olan
Süreçleri Dokümanları İş Varlıklarını Esas Parçaları yeniden kullanabilmek için bulabilmek lazım
Süreçler yada Esas Parçalar yada belli bir kapsama kısıtlanmış dokümanlar veya İş Varlıkları nasıl bulunur?
Kayıt Düzenleyici/Kayıt Depoları (Registry/ Repository) gerekir: Esas Parçalar, Veri tipleri → ebXML RegistryObject Kapsam Sınıflandırmaları → ebXML Registry
Classifications Kümelenmiş Esas Parçalar → ebXML Association
A. DoğaçeDP Çalıştayı, ODTÜ, Ankara
16 ekim 2007
Sonuç
ebXML Kayıt Düzenleyici (Registry)
İlgili Dokümanlar
İlgili Dokümanlar
Türkiye’de Süreçler
Devlet Malzeme OfisiSüreçleri
İhale Kayıt Hizmeti
Kamu İhale KurumuSüreçleri
Sorgu: Jeopolitik kapsam=Türkiye; Süreç kapsamı=
“İhale Kayıt Hizmeti”;İlgili dökümanlar neler?
Katalog Satış Hizmeti
ebXML Kamu İhale Kurumu Kayıt Deposu
ebXML DMO
Kayıt Deposu
İlgili Dokümanlar
A. DoğaçeDP Çalıştayı, ODTÜ, Ankara
16 ekim 2007
UBL’in Kapsama (Context) Göre Genişletilmesi (Extension) UBL, bu metodolojiyi kullanarak “e-tedarik (eProcurement)”
süreçlerinde kullanılan dokümanları üretmiştir Şimdiye kadar öğrenilen en önemli ders
Hiç bir doküman şema standardı tüm amaçları kapsayacak yeterlilikte değildir
Çünkü farklı kurumların, endüstrilerin, ülkelerin ve şirketlerin gereksinimleri de farklıdır
Bu sebeple doküman şemalarının gerçek-hayatta kullanılması için bulunduğu bağlama göre genişletilmesi/ özelleştirilmesi (extension/customization) gerekmektedir
UBL kullanılabilecek doküman şemalarının ortak paydasını sağlar
Ve... Sağladığı doküman şemalarının kullanılacağı bağlama göre
genişletilmesine/ özelleştirilmesine izin verir
A. DoğaçeDP Çalıştayı, ODTÜ, Ankara
16 ekim 2007
UBL’in Kapsama (Context) Göre Genişletilmesi Ama her organizasyon kendine göre hiç bir kurala
uymadan bu değişiklikleri yaparsa birlikte-işlerlik ortadan kalkar
Bu değişikliklerin kontrollü bir şekilde olması gerekmektedir
Bu yüzden UBL kullanıcılarına Genişletme/ Özelleştirme Yönergeleri sağlamaktadır Ve bu değişikliklerin bireysel bazlı değilde Ulusal ve Endüstri Gruplarının veya Küçük Kullanıcı
Grupları tarafından yapılmasını beklemektedir
A. DoğaçeDP Çalıştayı, ODTÜ, Ankara
16 ekim 2007
UBL 1.0 Genişletme/Özelleştirme Yönergeleri Uyumlu Özelleştirme (Compatible
Customization) XML Schema (XSD) Türetmesi: XSD
Genişletilmesi, XSD Kısıtlaması
Uyumlu olmayan Özelleştirme (Uncompatible Customization) Diğer her türlü değişiklik
A. DoğaçeDP Çalıştayı, ODTÜ, Ankara
16 ekim 2007
XSD Türetmesi: XSD Genişletilmesi
Adres
Sokak Adı: Tekst, 1..1
Bina Numarası: Sayı, 1..1
Daire Numarası: Sayı, 1..1
Mahalle Adı: Tekst, 1..1
TürkiyeAdres
Sokak Adı: Tekst, 1..1
Bina Numarası: Sayı, 1..1
Daire Numarası: Sayı, 1..1
Mahalle Adı: Tekst, 1..1
A. DoğaçeDP Çalıştayı, ODTÜ, Ankara
16 ekim 2007
XSD Türetmesi: XSD Kısıtlaması
Kişi
Adı: Tekst, 1..1
Soyadı: Tekst, 1..1
Ayırtedim Numarası: Tekst, 1..nAyırtedim Numarası: Tekst, 1..1
TürkiyeKişi
Adı: Tekst, 1..1
Soyadı: Tekst, 1..1
Ayırtedim Numarası: Tekst, 1..nAyırtedim Numarası: Tekst, 1..1
A. DoğaçeDP Çalıştayı, ODTÜ, Ankara
16 ekim 2007
UBL 2.0 Genişletme/ ÖzelleştirmeYönergeleri
Uygun (Conformant) Bir doküman örneğinin orijinal UBL Doküman
Şemalarına tam olarak uyması Uyumlu (Compatible)
Şemalara tam olarak uymaması ama benzer olması
A. DoğaçeDP Çalıştayı, ODTÜ, Ankara
16 ekim 2007
UBL 2.0 Uygun Genişletme/ ÖzelleştirmeYönergeleri
Doküman şeması değişikliklerine yol açmadan
UBL 2.0’da her doküman şemasının başına İsmi “UBLExtensions”, Tipi “xsd:any” olan ve Seçimli (optional) bir eleman eklendi
Bu elemanın içine kurumlar kendi gereksinimleri doğrultusunda orijinal UBL şemalarını değiştirmeden istedikleri XML parçasını koyabilirler
A. DoğaçeDP Çalıştayı, ODTÜ, Ankara
16 ekim 2007
UBL 2.0 Genişletme/Kişiselleştirme Yönergeleri
Sipariş
UBLExtensions
Sipariş No: 1213
Sipariş Tarihi: 10/9/07
Sipariş Adresi: ...
Sorumlu Kişi: ...
Mahalle Adı: ...
Vatandaşlık No: ...
SiparişUBLExtensions
TürkiyeXSD
A. DoğaçeDP Çalıştayı, ODTÜ, Ankara
16 ekim 2007
UBL 2.0 Uygun Genişletme/ ÖzelleştirmeYönergeleri Altkümeleştirme (Subsetting)
Sipariş Doküman Şemasının tüm elemanlarının sayısı 800.000
Buradaki opsyonel elemanları eleyerek altkümeleştirme yapılabilir Örneğin UBL Küçük İşletme Altkümesi (Small Business Subset)
İki şekilde yapılabilir Doküman şemalarını tekrar yazarak (bu sefer sadece gerekli elemanları
ekleyerek) Yeni bir doküman şeması yapmadan ayrı bir tabloda (mesela Excell) hangi
elemanların gerekli olduğunu belirterek
UBL SBS’e uygun her doküman orijinal UBL Şemalarınada uygundur
A. DoğaçeDP Çalıştayı, ODTÜ, Ankara
16 ekim 2007
ABILITIES Projesi...
ABILITIES Projesi kapsamında çeşitli ülkelerden bir çok KOBİ için UBL Dökümanları özelleştirildi
Ayrıca UBL anlamsal olarak nasıl genişletilir konusunda ARGE çalışmaları yapıldı: Yarimagan Y., Dogac A., “Semantics Based Customization
of UBL Document Schemas”, Journal of Distributed and Parallel Databases, Springer-Verlag, to appear.
Yarimagan Y., Dogac A., “A Semantic based Solution for the Interoperability of UBL Schemas”
A. DoğaçeDP Çalıştayı, ODTÜ, Ankara
16 ekim 2007
ABD’de Geliştirilen “Federal Enterprise Architecture- Kurumsal Mimari Yapısı” Performans Referans Modeli (PRM) İş Referans Modeli (BRM) Servis Parça Referans Modeli (SRM) Teknik Referans Modeli (TRM) Veri Referans Modeli (DRM): UN/CEFACT
Core Component`dan bahsetmesede benzerlik belirgindir
A. DoğaçeDP Çalıştayı, ODTÜ, Ankara
16 ekim 2007
Federal Kurumsal MimariVeriReferans Modeli
A. DoğaçeDP Çalıştayı, ODTÜ, Ankara
16 ekim 2007
Çok teşekkür ediyorum...
Sorularınız?