ACHTERGROND...Een onverwachte gebeurtenis die een effect heeft op het bereiken van de doelen.. e e l ce n e Menselijk kapitaal Informatie kapitaal Organisatie kapitaal Wat moeten de

ACHTERGROND• ‘RiskBased’• >70ondernemingsplannen vertaaldnaar 1Plaatje

• Landelijk normeren islokaal niet altijddoelmatig

’niet goed en niet fout’• Gebaseerd oppraktijkervaring• Rekening houdend met:

Commissie VanManen• Focusoplangetermijnwaardecreatie

• Verstevigenvanrisicomanagement

• Nieuweaccentenineffectiefbestuurentoezicht

• Introductievancultuuralsexplicietonderdeelvancorporategovernance

• Relatiemetstakeholders

• Verduidelijkingvaneisenaandekwaliteitvandeuitleg

Tweede lijnBedrijfsvoering,controlenrisicomanagement

Eerste lijnManagementprimaire

activiteiten

Derde lijnAudit

-Onafhankelijk toetsenofRMsysteem werkt

quaontwerp enimplementatie

- Bedenken integraleRMaanpak,

standaard taal eninstrumenten

- Controleren enadviseren integrale

risicolijn.Verzorgen overzicht en

integraleverantwoording

Verantwoordelijk voordoelen enrisico’s

Verantwoordelijk voormanagementstijl &voorbeeld gedrag en

dialoog

Voelen depijn alsrisico’s zich voordoen

Verbinding tussen ambities,risicoprofiel,risicobeheersing enrisicoreserves

Risico GovernanceFramework(threelinesofdefence)

ExterneRisico‘s

Maatregelen

StrategischeRisico‘s

Teminim

aliserenRisico‘s

Compliance

Risico‘s

ContractRisico‘s

VerzekerbareRisico‘s

SchadeIncidenten

Top30risico’s

Audit

OpzetBestaanWerking

1e lijn

2e lijn

3e lijn

STRATEGIEREALISATIE

Governance,Risk,ComplianceenAudit

Een risico is..

Een onverwachte gebeurtenis die een effect heeft op het bereiken van de doelen.

Maatschap

.Prestatie

Organ

isatie

Fina

ncieel

Governa

nce

Speerpun

ten

Missie

Menselijkkapitaal

Informatiekapitaal

Organisatiekapitaal

Watmoetendemaatschappijtezienkrijgenvanonzeinzet?

Inwelkeprocessenenactiviteitenmoetenweuitblinkenomonzehuurdersenpartnerstevredentestellen?

Hoelatenweziendatwedegoededingendoenvanuitgoedbestuur?

Welkefinanciëleafsprakenmakenwij?

Wijwerkenelkedagaanpassendwonenineenprettigeomgevingvoordiegenendiedaarnietzelfinkunnenvoorzien.

Betaalbaar Beschikbaar Kwaliteit Duurzaam Leefbaarheid

Strategiekaartwoningcorporatie

Januari2018

10www.risicomanagement.nl

Maatschap

pelijkeprestaties

Organ

isatie

Fina

ncieel

Gov

erna

nce

Doel-stelling

en

Betaalbaarheid Beschikbaarheid Kwaliteit Duurzaamheid Leefbaarheid

M1.Deomvangvandebetaalbarewoningvoorraadsluitaanbijdeomvangvandedoelgroepvandecorporatieinhetwerkgebiedzoalsopgenomenindeprestatieafspraken.

O4.Decorporatieheefteenactueleportefeuillestrategiediehelderweergeeftwelketransformatiedevoorraaddekomendejaren moetmaken.

O5.Deorganisatieiszowelfinancieelalsorganisatorischinstaatdegewenstetransformatieterealiseren,zowelinnieuwbouwalsinrenovatieensloop.

O6.Hethuurmutatieprocesisoporde.

M2.Dedoorstromingisopvoldoendeniveau.

M3.DeomvangvanhetBOG/MOG/ZOGsluitaanbijdevraagenisopalternatievewijze

aantewenden.

O1.Hethuurbeleidsluitaanopdedoelstellingopbetaalbaarheid.

O2.Hethuurincassoprocesisopordeomdeinningvanhuurpenningentegaranderenen

huurachterstandentevoorkomen.

O3.Hetwoningtoewijzigingsprocesisoporde

M4.Dekwaliteitvandewoningenvoldoetaandewoonwensenvandedoelgroepvande

woningcorporatieinhetgebiedwaardecorporatiewerkzaamis.

M6.Hetbezitvandecorporatievoldoetaandedaaraangesteldeenergetischeeisennuen

indetoekomst.

M8.Eenvoldoendedeelvandewoningvoorraad(overeenkomstigde

prestatie-afspraken)islevensloopbestendig.

M5.Hetonderhoudvandecorporatiesluitaanbijdehuidigeconditievanhetbezitendevereistetoekomstigeconditievanhetbeziten

isvertaaldineenmeerjarenonderhoudsbegroting.

Daarbijdraagtdecorporatiezorgvooreenevenwichtigesamenstellingvanhetbeziten

bouwjaar.

M7.Dekwaliteitvandeleefomgevingvoldoetaandeeisendiededoelgroepdaaraanstelt.

M9.Wewerkensamenmetdemaatschappelijkeorganisatieinonsgebied

G1.Wegaaningesprekmetonzestakeholdersoverambities,doelen,

overwegingen,mogelijkheden,prioriteitenenresultaten.

G2.Wehebbeneengoedprocesvoorstrategiestrategiebepaling,hetformuleren

vandoelstellingen,monitoringenrapportageendeafstemmingmetbelanghouders.

G4.Deorganisatieheeftderisico'sinkaartgebrachtdiebehorenbijdedoelstellingendie

deorganisatienastreeft.

G3.Definanciëleverplichtingendiemogelijkvoortkomenuitsamenwerkingsverbandendiezijnaangegaan,zijnhelderinbeeldgebracht.

G5.Erissprakevaneengoedfunctionerendbestuureneenkwalitatiefgoedintern

toezicht.

F1.Definanciëlecontinuïteitvandecorporatieis

gewaarborgd.Decorporatieisopkorteenmiddellange

termijninstaatomtevoldoenaanhaarrenteverplichtingen.

F3.Dematevanexternefinancieringisverantwoord

tenopzichtevandebeleidswaardevanhet

vastgoed

F4.Erissprakevaneenvoldoenderendementophetvastgoed.

F5.Deverkopensluitenaanbijdeinvesteringsbehoeftedanwelbijdebenodigde

krimpinhetbezit

F2.Heteigenvermogenstemtovereenmethetrisicoprofiel

F6.Deorganisatiestuurtopdeoperationelebeheerkosten.

O8Dedienstverleningsluitaanbijdewensenvandedoelgroep

O9.Huurdersbelangorganisatieswordenactiefbetrokkenbijhet

besluitvormingsproces.

O10.Weonderzoekenopwelkewijze(technologische)

ontwikkelingenonzeprestatieskunnenverbeteren.

O13.Wedragenzorgvooreenbetrouwbareentijdigegegevens

verwerking

O11.Deformatieiskwalitatiefenkwantitatiefafgestemdopde(toekomstige)taakstelling.

O12.Wezijncompliantmetderelevantewet- enregelgeving.Nuen

indetoekomst.

F7.Deinterneorganisatieisvoldoendeingerichtophet

gebruikvanfinanciëlederivaten.

O7.Nieuwbouwenrenovatieplannensluitenaanbijdeportefeuillestrategie.

HandreikingVooruligteenblauwdrukvaneenstrategiekaartvooreenwoningcorporatie.DezestrategiekaartisopgesteldinopdrachtvandebrancheverenigingAedesmetalsdoeleeneersteaanzettegevenvooreensturingsmodelvoordecorporatiesector.NARISheeftdezesetaanpi’ssamengesteldopbasisvanhaarervaringopgedaanmethetopstellenvanstrategiekaarten,dedaarbijbehorendekritiekesuccesfactoren,prestatie-indicatorenenrisico’sterondersteuningvaneengrootaantalcorporaties.Dezestrategiekaartgeefteenalgemeenbeeldvandedoelenvaneenwoningcorporatieendebelangrijksteactiviteitenomdezedoelentebereiken.Aandezeactiviteitenzijnvervolgenspi’sgekoppeld.Dezepi’sgevengedurendedesturingsperiodeinformatieoverdematewaarindeactiviteitenendaarmeededoelenwordengerealiseerd.Dezeinformatiesteltdebestuurderinstaathaardoelengecontroleerdtebereiken.Daarnaaststeltdeze informatiedeinternendeexterntoezichthouderinstaatdeeffectiviteitendeefficiencyvandecorporatietebeoordelen.

Indezehandreikinggevenweweeropwelkewijzedestrategiekaartkanwordengelezenenwordteenonderbouwinggegevenvandeverschillendeonderdelenvandezestrategiekaart.

Debovenzijdevandestrategiekaartgeefthorizontaalde5doelstellingenvaneencorporatieweer.Omdezedoelstellingenterealiserenmoetdecorporatieopeenviertalgebiedenactiviteitenontplooien:- zemoetmaatschappelijkeprestatiesleveren,- zemoetzorgdragenvooreenvoldoendeinterneorganisatie,- zemoetvoldoenaandefinanciëlerandvoorwaardenen- transparantzijninhaaractiviteiten,metanderwoorden,degovernancemoetvoldoendeopordezijn.Deactiviteitenwaarineencorporatiemoetuitblinkenomhaardoelstellingenterealiseren,,noemenweinditverbanddekritiekesuccesfactoren(KSF).Indestrategiekaartzijndekritiekesuccesfactorenopgenomenonderdedoelstellingwaaraanzeeenbijdrageleveren.SommigeKSF’enlevereneenbijdrageaanmeerderedoelstellingen.ZodragendeKSF’enonderfinancieelengovernancebijaanalledoelstellingen.WeerandereKSF’endragenbijaaneenspecifiekedoelstelling,zoalshethuurincassoprocesbijdraagtaandedoelstellingbetaalbaarheid.

HandreikingDezestrategiekaartvoordecorporatiesectorvormteenblauwdruk.Ditbetekentdatdestrategiekaartvaneenindividuelecorporatiekanafwijkenvandezestrategiekaart.Eencorporatiekanaanvullendeaccentenleggen.Echter,daarwaareencorporatieKSFuitdezestrategiekaartnietopneemtinhaareigenstrategiekaartiseenonderbouwingwenselijk.WezijnimmersvanmeningdatdeKSFindezestrategiekaartminimaalnoodzakelijkzijnomopeeneffectieveenefficiëntemanierde5doelstellingenterealiseren.

Uitgangspuntisdathetbehalenvandekritiekesuccesfactorenleidttothetrealiserenvandedoelstellingen.OmhetfunctionerenvaneencorporatietebeoordelenwillenwedusinformatieoverdematewaarindezeKSF’enwordengerealiseerd.DaaromzijnvooriedereKSFeenofmeerderePI’sbenoemd.DePI’szijndusgeendoelopzich,maareenmiddelomdegewensteinformatieaanteleveren.FeitelijkgaathetopstellenvaneensturingsmodelmeeroverhetvaststellenvandeminimalesetaaninformatiedieeeninternetoezichthoudernodigheeftdanomhetvaststellenvaneenminimalesetaanPI’s.DePI’szijnhetmiddelombepaaldeinformatietepresenterenentevolgenindetijd.VooreenaantalKSFishetnietmogelijkomkwantitatievePI’stebenoemen.Daarisbenoemdwelkekwalitatieveinformatieeen internetoezichthoudervandecorporatiewilontvangenomderealisatievandeKSFtebeoordelen.

NuisvastgesteldwelkeinformatieminimaalvereistisenwelkePI’skunnenwordengehanteerdomdezeinformatieteverkrijgenmoetennormenvoordezePI’swordenopgesteld.DezenormenmakenechtergeenonderdeeluitvandezestrategiekaartensetaanPI’s.Wij zijnvanmeningdatdeopgaafverschiltpercorporatieeniederecorporatiehaareigenaccentenkanleggen.Daarmeeverschillenookde normenpercorporatie.Hetiswenselijkdatiederecorporatiehaareigennormenopsteltinsamenspraakmethaarstakeholders,daarbijnatuurlijkrekeninghoudendmetdeminimalewettelijkeeisenzoalsdeWSWnormen.

WelzalindetoekomstmogelijkeennadereuitwerkingplaatsvindenvandedefinitiesvandeverschillendePI’s.

Opdevolgendepagina’svandezehandreikingbehandelenwedeverschillendeKSF’en.DaarbijgevenweaanwelkePI’swijkoppelen aandeKSFendaarwaarvantoepassinggevenweaanwaardeKSFisterugtevinden.OverigenszijndezesetvanPI’senKSF’enopstrategischniveaugeformuleerd.Eennaderevertalingoptactischenoperationeelniveauiszocorporatie-specifiekdatdezeverdereuitwerkinghierwordtweggelaten.

Kritischesuccesfactor PrestatieindicatorRelatiemetwet-enregelgeving/andere

handreikingen

M1.

Deomvangvandebetaalbarewoningvoorraadsluitaanbijdeomvangvandedoelgroepvandecorporatieinhetwerkgebiedzoalsopgenomenindeprestatieafspraken.

• Doelgroep vandecorporatieinhetwerkgebiedvandecorporatie.

• Match voorraadendoelgroep(voorraadwoningenmeteenhuuronderdeaftoppingsgrenst.o.v.dedoelgroep(huurtoeslag).

• Ontwikkelingvandedoelgroepinhetwerkgebiedindekomende5jaar.

• Ontwikkelingbetaalbare voorraadvandecorporatieindekomende5jaar?

• Toekomstigematchvoorraadendoelgroep

Aedesbenchmark

Checklistprestatieafspraken VNG

Toelichting Geeftinzichtinde(toekomstige) maatschappelijkebijdragediedecorporatielevertopdegebieden beschikbaarheidvan

huurwoningenvoordedoelgroepen,debetaalbaarheidvandewoningenvoordebewonersendehoeveelheidhuurwoningendiedecorporatieaanbiedtaandedoelgroepen.Daarbijisinzichtindeontwikkelingvandedoelgroep vanbelang.

Kritischesuccesfactor PrestatieindicatorenRelatiemetwet-enregelgeving/andere

handreikingen

M2 Dedoorstromingisopvoldoendeniveau.

• %beschikbaargekomen betaalbarewoningenperdoelgroep.


handreikingen

M3DeomvangvanhetBOG/MOG/ZOGsluitaanbijdevraagenisopalternatievewijzeaante

wenden.

• DeomvangvanhetbezitinBOG/MOG/ZOGt.o.v.devraagnuenindetoekomst.

• DeomvangvanhetbezitinBOG/MOG/ZOGt.o.v.hettotalebezitnuenindetoekomst.

• %huurinkomstenuitBOG/MOG/ZOGt.o.v.de totalehuurinkomsten.

• Dekostendiemoetenwordengemaakt,demogelijkhedenomhetbezitmogelijkalternatiefaantewenden.

WSWbusinessrisk


Toelichting

Inzicht wordtverkregenindematewaarinhetBOG/MOG/ZOGbezitaansluitbijdevraageninzichtwordtverkregeninhetrisicodatwordtgelopenopditbezit.


handreikingen

M4

Deervarenkwaliteitvandewoningenvoldoetaandewoonwensen/-behoeftevandedoelgroepvandewoningcorporatieinhetgebiedwaardecorporatiewerkzaamis.Nuenindetoekomst.

• Deervaren kwaliteitvandedoelgroeppertypebezit.

• Dewoonwensen/- behoeftevandedoelgroep.

Aedesbenchmark

Toelichting

Inzichtwordtgegevenindekwaliteitvandewoningenzoalsdezewordtervarendoordehuurders ophetgebiedvandetechnischekwaliteitvandewoningenhettypewoning.


handreikingen

M5

Hetonderhoudvandecorporatiesluitaanbijdehuidigeconditievanhetbezitendevereistetoekomstigeconditievanhetbezitenisvertaaldineenmeerjarenonderhoudsbegroting.

Daarbijdraagtdecorporatie zorgvooreenevenwichtigesamenstellingvanhetbezitintypeenbouwjaar.

• Huidigetechnische kwaliteit vanhetbezitt.o.v.degewenstetechnischekwaliteit per typebezit.

• Aansluitingvanhetdemeerjarenonderhoudsbegrotingopdegewenste technischekwaliteitpertypebezit.

• Investeringeninonderhoudenrenovatiedekomende5jaart.o.v.deterealiserenkwaliteitsverbeteringinhetwoningbezitdekomende5jaar.

• Omvangbepaaldtype/bouwjaarbezitt.o.v.detotaleomvangbezit.Gemiddelderestantlevensduurvanhetbezit.

• Denoodzakelijkeverkopenomdetransitieterealiseren(zieF5.)

• WSWbusiness risk

• Aedesbenchmark

Toelichting

Inzicht wordtverkregenindehuidige(technische)kwaliteitvanhetbezitt.o.v.degewenste(technische)kwaliteitvanhetbeziten dematewaarindeonderhoudsbegrotinghieropaansluit.

Inzichtwordtverkregenindeefficiencyvanhetonderhouds- enrenovatieprocesdoordegeplandeinvesteringenterelatereneendeterealiserenkwaliteitsverbetering.

Inzichtverkrijgenindetoekomstige(grote)onderhoudsuitgavendiemoetenwordengedaanalsgevolgvaneenonevenwichtigesamenstellingvanhetbezit.Dan weldemogelijkheidvanverminderdeverhuurbaarheid.


handreikingen

M6Hetbezitvandecorporatievoldoetaandedaaraangesteldeenergetischeeisennuenindetoekomst.

Deenergetischeprestaties vandewoningengemetendoordeEnergie-Index(EI)endeCO2uitstootvandewoningen(warmtevraagperm2)vandeverschillendetypebezit t.o.v.hetgewensteenergetischeprestatiesvandewoningenpertypebezit.

Investeringen indekomende5jaart.o.v.deterealiserenverbeteringinenergieprestaties.

Gemiddeldelabel in2021(labelBisdenorm)

Routekaart naarCO2neutraalengasloosin2050.

Woonagenda 2017– 2020

Aedesbenchmark

WSWbusinessrisk

Toelichting

Inzichtindematewaarindecorporatie instaatisdeduurzaamheidvandewoningenteverbeteren.


handreikingen

M7 Dekwaliteitvandeleefomgevingvoldoetaandeeisendiededoelgroepdaaraanstelt.

• Beoordelingkwaliteitleefomgevingdoordedoelgroep.

• Score opdeleefbaarheidsbarometerministerievanBZKvanhetgebiedwaarindecorporatiehaarbezitheeft.

• Investeringeninleefbaarheidt.o.v.deterealiserendoelenopleefbaarheidindekomende5jaar.


WSWbusinessrisk

Toelichting

Inzicht wordtverkregenindebeoordelingvandeleefomgevingdoordedoelgroep.Daarnaastwordtinzichtverkregenindematewaarindezebeoordelingvandeleefomgevingindetoekomsttotmogelijkverminderdeverhuurbaarheidkanzorgen.


handreikingen

M8Eenvoldoendedeelvandewoningvoorraad(overeenkomstigdeprestatieafspraken)islevensloopbestendig.

• %woningendatlevensloopbestendigistovhetgewenste aantallevensloopbestendigewoningenindekomende5jaar.

• Investeringeninaanpassingenvanwoningennaarlevensloopbestendigt.o.v.deterealiserenverbeteringinlevensloopbestendigheid.

Toelichting

Inzicht wordtverkregeninhetdeelvanhetbezitdathetlabellevensloopbestendigkrijgtendeinvesteringenwelkehiermeegemoeidzijn.Datlaatstegeeftinzichtindemateefficiencydiedeorganisatieweettebereikenbijhetrealiserenvandezelevensloopbestendigheid.


handreikingen

M9 Wewerkensamenmetdemaatschappelijkeorganisatieinonsgebied.

• Beoordelingvandecorporatiedoordesamenwerkingspartners(eventueel scoreexternelegitimatieindevisitatie)

Toelichting

Inzichtwordt verkregenindematevansamenwerkingmetmaatschappelijkeorganisatiesenhuurdersbelangenorganisatieinhetwerkgebiedvandecorporatieendematewaarindecorporatiehenweettebetrekkenbijdebesluitvorming.


handreikingen

O1 Hethuurbeleidsluitaanopdedoelstellingopbetaalbaarheid

• Erissprakevaneenuitgewerkthuurbeleidop basisvaneenanalysevandeverhuurmarkt.

• Huurprijsinrelatie totdekwaliteitvandewoning.

• Huurprijstenopzichtevandemaximalehuurvolgenshetwoningwaarderingsstelsel(WWS)

Aedes benchmark

WSWbusinessrisk

Beleidsregels FinancieelToezichtAW



handreikingen

O2Hethuurincassoprocesisopordeomdeinningvanhuurpenningentegaranderenenhuurachterstandentevoorkomen.

• %huurachterstandt.o.v. degeprognotiseerdehuurachterstand.

• %huurdervingt.o.v.de geprognotiseerdehuurderving.

• Huurincassoproces isoporde(geenopmerkingenintern/externeaccountant).

• Degeprognotiseerdehuurt.o.v.degerealiseerdehuur.

WSWbusinessrisk


handreikingen

O3 Hetwoningtoewijzigingsprocesisoporde

• 90%passendtoewijzen. EC-norm


handreikingen

O4

Decorporatieheefteenactueleportefeuillestrategiediehelderweergeeftwelketransformatiedevoorraaddekomendejarenmoetmaken.

• Actueleenheldereportefeuillestrategieaanwezigvertaaldnaarhethuidigebezit.

WSWbusiness risk

Toezichtopdegovernance AW


handreikingen

O5

Deorganisatieiszowelfinancieelalsorganisatorischinstaatdegewenstetransformatieterealiseren,zowelinnieuwbouwalsinrenovatieensloop.

• Meerjarenbegrotingaanwezig

• Gerealiseerdetransformatie indeafgelopen5jaartovvandegeplandetransformatieindeafgelopen5jaar.

• Detransformatie-index,dematewaarindeorganisatieinstaatisdegewenstetransformatieterealiseren(verhoudingtussendegeprognosticeerdeinvesteringenendesinvesteringentezamen(opgeteld,nietgesaldeerd)endegeprognosticeerdeoperationelekasstromenoverdevijfprognosejaren).

WSWbusiness risk


handreikingen

O6. Hethuurmutatieprocesisoporde.

• % huurmutatiespertypebezit

• Doorlooptijdvaneenmutatiepertypebezit

• Kostenvanmutatieonderhoudpertypebezit

• Huurdertevredenheidomtrenthetmutatieproces

WSWbusiness risk

Toelichting

Inzichtverkrijgenindematewaarinhetverhuurmutatieprocesoporde,omleegstandtevoorkomen


handreikingen

O7. Nieuwbouwenrenovatieplannensluitenaanbijdeportefeuillestrategie.

• Beschikbaarheid bouwgrond

• Realisatiet.o.v.plannen

• Nieuwbouwplannenwaarvoorzekerheidbestaatt.o.v.vanhettotaalaannieuwbouwplannen.

• Renovatieplannenwaarvoorzekerheidbestaatt.o.v.hettotaalaanrenovatieplannen.

Toelichting

Inzicht wordtverkregeninhoeverredeplannenaansluitenbijdestrategieenkunnenwordengerealiseerdconformplanning.


handreikingen

O8. Dedienstverleningsluitaanbijdewensenvandedoelgroep.

• Beoordelingvandedienstverleningdoordedoelgroep,huurdersoordeel.

• Klachtenproces oporde.

Aedes benchmark


handreikingen

O9. Huurdersbelangorganisatieswordenactiefbetrokkenbijhetbesluitvormingsproces.

• Hoeisdesamenwerkingmetdehuurdersorganisatieenwatvindenzijervan?


handreikingen

O10.Weonderzoekenopwelkewijze

(technologische)ontwikkelingenonzeprestatieskunnenverbeteren.

• Innovatiebudgetenplanning


handreikingen

O11. Deformatieiskwalitatiefenkwantitatiefafgestemdopde(toekomstige)taakstelling.

• Destrategischepersoneelsplanningkomtovereenmetdetaakstelling.

• Devereistecompetenties opdejuisteposities



handreikingen

O12. Wezijncompliantmetderelevantewet- enregelgeving.Nuenindetoekomst.

• Heeftdecorporatiecomplianceinternbelegd(compliance-officer)?

• Heeftdecorporatieeenprivacy-officer?

• Heeftdecorporatieregelingenenreglementenvastgesteldindeze?


handreikingen

O13. Wedragenzorgvooreenbetrouwbareentijdigegegevensverwerking

• Degeautomatiseerde systemensluitenaanbijdeprocessen.

• Devolledigheidenjuistheidvandedatakangegarandeerdworden.

• AO/ICisoporde


handreikingen

G1.Wegaaningesprekmetonzestakeholdersoverambities,doelen,overwegingen,mogelijkheden,prioriteitenenresultaten.

• Hoebetrekthetbestuurdebelanghoudersenwatishetoordeelvandebelanghoudersdaarover.

• Aantalbijeenkomstenmetstakeholders

• Kwaliteit enrealisatieprestatieafspraken.

Toelichting

Geeftinzichtinde samenwerkingtussendecorporatieendestakeholder,w.o.gemeenteenhuurders.Realiseertdecorporatiedeprestatieafsprakenenkomendeprestatiesvandecorporatieovereenmetdeverwachtingenvandestakeholders.


handreikingen

G2.

Wehebbeneengoedprocesvoorstrategiestrategiebepaling,hetformulerenvandoelstellingen,monitoringenrapportageendeafstemmingmetbelanghouders.

• Actuelestrategieinclusiefmonitoringopderealisatievandestrategie.


handreikingen

G3.

Definanciëleverplichtingendiemogelijkvoortkomenuitsamenwerkingsverbandendiezijnaangegaan,zijnhelderinbeeldgebracht.

• Overzichtsamenwerkingsverbandenendeelnemingent.o.v.analysevandemogelijkfinanciëleverplichtingen.

WSWbusinessrisk


handreikingen

G4.Deorganisatieheeftderisico'sinkaartgebrachtdiebehorenbijdedoelstellingendiedeorganisatienastreeft.

• Actueelrisicoprofielinclusiefbeheersmaatregelenenmonitoring

• Risicobewustzijnindeorganisatie

• Threelines ofdefense


WSWbusinessrisk


handreikingen

G5.Erissprakevaneengoedfunctionerendbestuureneenkwalitatiefgoedinterntoezicht.

• Hetbestuurbezitdevereistecompetenties

• Governancecodewoningcorporaties

• Cultuurengedrag

• Hetbestuurwordtbeoordeeldopeenhelderesetprestatie-indicatoren.

• DeRvCtoetsthetbestuuropdetoetsingskaders

• Onafhankelijkepositiecontrollerenopdrachtcontrollerenaccountant

• Scoremedewerkerstevredenheid


WSWbusinessrisk

Toelichting

Geeftinzicht indetransparantieendekwaliteitvandegovernancevandecorporatie.


handreikingen

F1.

Definanciëlecontinuïteit vandecorporatieisgewaarborgd.Decorporatieisopkorteenmiddellangetermijninstaatomtevoldoenaanhaar(rente)verplichtingen.

• InterestCoverageRatio(ICR):(operationelekasstromen)/(rentelasten);

• Prognosefinanciële ratio’sWSWindekomende5jaar.

• Treasury- eninvesteringsstatuut

• KwaliteitvanhetTreasuryproces

• Kwaliteitvandefinanciëleverantwoording,fluctuatiesinprognoses,stabiliteitenvoorspelbaarheidfinanciëleprognoses.

• Liquiditeitsbufferderivaten

WSWfinancial risk

WSWbusinessrisk


Toelichting

Inzichtverkrijgenindemate waarindecorporatiedeverhuurvanhaarwoningbezitlangdurigkanvoortzetten,waarbijrekeningwordtgehoudenmetalleverplichtingendievolgenuitdekritischesuccesfactorenzoalsopgenomenindestrategiekaart.Beoordeeltwordtopersprakeisvaneenlangetermijnverdienmodel.


handreikingen

F2. Heteigenvermogenstemtovereenmethetrisicoprofiel.

• Weerstandsvermogent.o.v.hetrisicoprofiel

• Beleidsregels financieeltoezichtAW.

Toelichting

Inzichtinhetvermogendatbeschikbaarmoetzijnomderisico’soptekunnenvangen.


handreikingen

F3.Dematevanexternefinancieringisverantwoordtenopzichtevandebeleidswaardevanhetvastgoed

• Loantovalue(LtV):(nominalewaardeleningenportefeuille)/(beleidswaarde).

• DefinancieringsbehoefteDAEBenniet-DAEB

• hetrenterisico;marktwaardeleningenenrentegevoeligheid

• Dejaarlijksnoodzakelijkeherfinanciering

• %ongeborgdeleningen

WSWfinancial risk

BeleidsregelsFinancieelToezichtAW

Toelichting

Verkrijgen vaninzichtindematewaarindecorporatieinstaatisindetoekomstinvesteringentedoeninhaarbezit.


handreikingen

F4. Eris sprakevaneenvoldoenderendementophetvastgoed.

• %rendementopdeverschillendesoortenvastgoedtovdenorm.Denormkanzowelinternalsexternwordenvastgesteld (voorDAEBenniet-DAEB).


Toelichting

Inzicht verkrijgenindematewaarinwaarinmaatschappelijkverbondenvermogenopeeneffectievewijzewordtingezet.


handreikingen

F5.Deverkopensluitenaanbijdeinvesteringsbehoeftedanwelbijdebenodigdekrimpinhetbezit

• Verkoopportefeuilletovdeinvesteringsbehoefte.

• Gerealiseerdeverkopeninprijsenaantaltovdeverkoopportefeuille.

• Deverkoopportefeuilletov demutatiegraad

• Deverkoopportefeuilletovdeverkoopmarktinderegio

WSWbusiness risk

Toelichting

Geeftinzichtindemate waarindeorganisatieinstaatisdenoodzakelijkeverkopenterealisereninaansluitingbijhaarinvesteringsbehoefte.Danweldematewaarindeorganisatiedebenodigdekrimpkanrealisereninhaarbezitofeenbepaalddeelvanhaarbezit.


handreikingen

F6. Deorganisatiestuurtopdeoperationelebeheerkosten.

• Dekostendiedeorganisatiemaaktomhetverhuur- enbeheerprocesteorganiseren(bedrijfslasten)pervheinverslagjaart.o.v.deAedesbenchmark.

• Beinvloedbarebedrijfslastenpervhe t.o.v.deAedesbenchmark

• Geprognotiseerdebeïnvloedbarebedrijfslastenpervhe t.o.v.deAedesbenchmark.

Aedesbenchmark


Toelichting

Inzicht verkrijgenindematewaarinwaarinmaatschappelijkverbondenvermogenopeeneffectievewijzewordtingezet.


handreikingen

F7.Deinterneorganisatieisvoldoendeingericht

ophetgebruikvanfinanciëlederivaten.

• De matewaarindefinanciëlederivatenderisico’sbeperken.

• Kennisrondomderivaten

• Bevoegdhedenenmandatering

BeleidsregelsfinancieeltoezichtAW

Toelichting

Inzichtindematewaarindematewaarindeorganisatie opdejuistewijzeisingerichtomderisico’srondomhetgebruikvanderivatentebeheersenenoptimaalteprofiterenvandezederivaten.

Risico overzicht

ComplianceRisico’s

ProjectRisico’s

AuditBevindingen

51www.risicomanagement.nl

Maatschap

pelijkeprestaties

Organ

isatie

Fina

ncieel

Gov

erna

nce

Doel-stelling

en

Betaalbaarheid Beschikbaarheid Kwaliteit Duurzaamheid Leefbaarheid

M1.Deomvangvandebetaalbarewoningvoorraadsluitaanbijdeomvangvandedoelgroepvandecorporatieinhetwerkgebiedzoalsopgenomenindeprestatieafspraken.

O4.Decorporatieheefteenactueleportefeuillestrategiediehelderweergeeftwelketransformatiedevoorraaddekomendejaren moetmaken.

O5.Deorganisatieiszowelfinancieelalsorganisatorischinstaatdegewenstetransformatieterealiseren,zowelinnieuwbouwalsinrenovatieensloop.

O6.Hethuurmutatieprocesisoporde.

M2.Dedoorstromingisopvoldoendeniveau.

M3.DeomvangvanhetBOG/MOG/ZOGsluitaanbijdevraagenisopalternatievewijze

aantewenden.

O1.Hethuurbeleidsluitaanopdedoelstellingopbetaalbaarheid.

O2.Hethuurincassoprocesisopordeomdeinningvanhuurpenningentegaranderenen

huurachterstandentevoorkomen.

O3.Hetwoningtoewijzigingsprocesisoporde

M4.Dekwaliteitvandewoningenvoldoetaandewoonwensenvandedoelgroepvande

woningcorporatieinhetgebiedwaardecorporatiewerkzaamis.

M6.Hetbezitvandecorporatievoldoetaandedaaraangesteldeenergetischeeisennuen

indetoekomst.

M8.Eenvoldoendedeelvandewoningvoorraad(overeenkomstigde

prestatie-afspraken)islevensloopbestendig.

M5.Hetonderhoudvandecorporatiesluitaanbijdehuidigeconditievanhetbezitendevereistetoekomstigeconditievanhetbeziten

isvertaaldineenmeerjarenonderhoudsbegroting.

Daarbijdraagtdecorporatiezorgvooreenevenwichtigesamenstellingvanhetbeziten

bouwjaar.

M7.Dekwaliteitvandeleefomgevingvoldoetaandeeisendiededoelgroepdaaraanstelt.

M9.Wewerkensamenmetdemaatschappelijkeorganisatieinonsgebied

G1.Wegaaningesprekmetonzestakeholdersoverambities,doelen,

overwegingen,mogelijkheden,prioriteitenenresultaten.

G2.Wehebbeneengoedprocesvoorstrategiestrategiebepaling,hetformuleren

vandoelstellingen,monitoringenrapportageendeafstemmingmetbelanghouders.

G4.Deorganisatieheeftderisico'sinkaartgebrachtdiebehorenbijdedoelstellingendie

deorganisatienastreeft.

G3.Definanciëleverplichtingendiemogelijkvoortkomenuitsamenwerkingsverbandendiezijnaangegaan,zijnhelderinbeeldgebracht.

G5.Erissprakevaneengoedfunctionerendbestuureneenkwalitatiefgoedintern

toezicht.

F1.Definanciëlecontinuïteitvandecorporatieis

gewaarborgd.Decorporatieisopkorteenmiddellange

termijninstaatomtevoldoenaanhaarrenteverplichtingen.

F3.Dematevanexternefinancieringisverantwoord

tenopzichtevandebeleidswaardevanhet

vastgoed

F4.Erissprakevaneenvoldoenderendementophetvastgoed.

F5.Deverkopensluitenaanbijdeinvesteringsbehoeftedanwelbijdebenodigde

krimpinhetbezit

F2.Heteigenvermogenstemtovereenmethetrisicoprofiel

F6.Deorganisatiestuurtopdeoperationelebeheerkosten.

O8Dedienstverleningsluitaanbijdewensenvandedoelgroep

O9.Huurdersbelangorganisatieswordenactiefbetrokkenbijhet

besluitvormingsproces.

O10.Weonderzoekenopwelkewijze(technologische)

ontwikkelingenonzeprestatieskunnenverbeteren.

O13.Wedragenzorgvooreenbetrouwbareentijdigegegevens

verwerking

O11.Deformatieiskwalitatiefenkwantitatiefafgestemdopde(toekomstige)taakstelling.

O12.Wezijncompliantmetderelevantewet- enregelgeving.Nuen

indetoekomst.

F7.Deinterneorganisatieisvoldoendeingerichtophet

gebruikvanfinanciëlederivaten.

O7.Nieuwbouwenrenovatieplannensluitenaanbijdeportefeuillestrategie.

2

2

2

12

12

12

12

12

2

2

2

Risico- dialoogStrategischerisico’senbeheersingvanprojectenenafdelingsplannen

Kernactiviteiten,Projecten

Financiëlerisico’svanuitfinanciën

Stakeholders,contractpartijen,toeleveranciers

Wetgeving&data(o.a.AVG)

Processen,Incidenten,Schades(kwaliteit)

Control/audit

Onderbouwingrisicoreservejaarrekening

BestuurenManagementSTRATEGIEREALISATIE

RVC

Selectierisico’sdirectefinanciëleconsequentiesRisico-dialoogFinanciëlerisico’s

1e lijn

2e lijn

3e lijn

'RiskBased’inControl

Documents

ACHTERGROND...Een onverwachte gebeurtenis die een effect heeft op het bereiken van de doelen.. e e l ce n e Menselijk kapitaal Informatie kapitaal Organisatie kapitaal Wat moeten de