Bo co Tng hp Vng 3 nm 2009Thng 4 nm 2010Theo di Ngho theo Phng php cng Tham gia ti mt s Cng ngDn c Nng thn Vit Nam Thun Ha (Huyn V Xuyn, Tnh H Giang)Bn Lin (Huyn Bc H, Tnh Lo Cai)Thanh Xng (Huyn in Bin, Tnh in Bin)Lng Minh (Huyn Tng Dung, Tnh Ngh An)c Hng (Huyn V Quang, Tnh H Tnh)Xy (Huyn Hng Ha, Tnh Qung Tr)C Hu (Huyn Eakar, Tnh c Lc)Phc i (Huyn Bc i, Tnh Ninh Thun)Phc Thnh (Huyn Bc i, Tnh Ninh Thun)Thun Ha (Huyn Cu Ngang, Tnh Tr Vinh)ILI CM NVT VIT TT V THUT NGVIITM LCIXGII THIU1Mc tiu ca bo co1Phng php nghin cu1Phn 1: Tng quan v Din bin Ngho v Cc N lc Gim ngho91.TNG QUAN V DIN BIN NGHO NNG THN91.1Din bin ngho91.2 Nhng thch thc v tnh trng ngho121.3 Kt lun: Thay i cch tip cn trong cc chng trnh gim ngho20Phn 2: Cc Ch Chnh v Gim Ngho232. KHONG CCH GIU - NGHO232.1Cht lng vn sinh k232.2Tip cn th trng hng ha382.3Tip cn th trng lao ng452.4Tip cn cc chnh sch v dch v h tr502.5 Hiu qu v tnh bn vng ca cc chin lc sinh k642.6Kt lun: Hng n gim khong cch giu ngho673.TNH D B TN THNG683.1Cc ri ro v c sc lm gia tng tnh d b tn thng683.2Mt s nhm x hi c th d b tn thng733.3Cc bin php chng ri ro v c sc753.4Bo tr x hi793.5Kt lun: An sinh x hi v gim nguy c b tn thng824.VN GII834.1Nhng khc bit v gii trong gia nh834.2Tnh i din v tham gia cc hot ng x hi854.3Kt lun: Bnh ng gii v gim ngho865.THAM GIA V TRAO QUYN875.1S tham gia ca ngi ngho vo cc chnh sch, chng trnh, d n875.2Vai tr ca cc thit ch cng ng trong vic thc y s tham gia ca ngi dn945.3Kt lun: Tng cng s tham gia v trao quyn cho ngi ngho v cng ng ngho100Phn 3: Hng n Gim Ngho Bn vng cc Vng Nng thn Vit Nam1016. XUT THO LUN1016.1Ngho v th ch gim ngho1016.2Hng n gim ngho bn vng cc vng nng thn Vit Nam1027. TI LIU THAM KHO104MC LCIIIu nm 2007, Vit Nam chnh thc l thnh vin th 150 ca T chc Thng mi Th gii (WTO). iu ny s mang n nhiu c hi cho Vit Nam, nhng ng thi cng t ranhng thch thc, c bit trong vic m bo chia s li ch gia nhp WTO ti mi ngi dn, bao gm c nhm ngi ngho v d b tn thng.Trong bi cnh ny, ActionAid Vit Nam, Oxfam Anh v Oxfam Hng Kng, nhng t chc lm vic lu nm h tr ngi ngho v thit thi nht Vit Nam, cng vi cc i tc a phng, tin hnh thc hin sng kin Theo di ngho theo phng php cng tham gia t u nm 2007.Sngkinnynhmmcchtheodihngnmccktqugimngho,gnvi nhng thay i v sinh k v tip cn th trng ca ngi ngho v d b tn thng ti mt s cng ng in hnh trn c nc.Chng ti mong mun ng gp cc khuyn ngh cho tho lun chnh sch ti cp quc gia, cng nh cho vic iu chnh v thit k cc chng trnh ca ActionAid v Oxfam ti Vit Nam.Chng ti hy vng Qu v s tm thy nhng iu b ch v th v trong bo co tng hp theo di ngho vng ba ny.Steve Price -ThomasPhan Vn NgcGim c quc giaGim cOxfam AnhActionAid Vit Nam1 Nghin cu ny c s ng gp ca nhiu t chc v c nhn. Tuy nhin, cc kin, quan im, kt lun, v xut trnh by trong nghin cu ny khng nht thit l quan im chnh sch ca Oxfam, AAV hay t chc v nh nghin cu no c ti liu c trch dn trong bo co ny.LI TA1 VBo co tng hp v theo di ngho nng thn vng 3 nm 2009 ny l n lc tp th, v khng th hon thnh nu thiu s ng gp quan trng ca rt nhiu ngi. ChngtixincmnlnhovcnbcacctchcOxfamAnh,OxfamHng Kng v ActionAid Vit nam (AAV) cho nhng kin qu bu trong sut cc bc thit k, trin khai thc a, hi tho v vit bo co. Mt s cn b ca Oxfam v AAV trc tip tham gia cc chuyn thc a, ng gp nhng kin thc v kinh nghim hu ch v phng php v ni dung nghin cu. Chng ti xin cm n s cho php v to iu kin thun li ca UBND, S Ngoi v v cc s ban ngnh lin quan cp tnh v cp huyn ni tin hnh t theo di ngho ny. Chng ti xin cm n cc thnh vin Nhm nng ct theo di ngho 09 tnh gm cn b s ban ngnh, cc t chc on th cp tnh v huyn, cc cn b x phi hp cht ch, dnh nhiu thi gian v n lc hon thnh cng tc thc a v vit bo co theo di ngho ca tng tnh. Chng ti xin c bit cm n cc cn b thn bn cng i v h tr tch cc cng tc thc a ti 20 thn bn tham gia mng li quan trc ngho nng thn. S tham gia tch cc v iu phi nhp nhng ca cc i tc a phng ca Oxfam v AAV gm cc iu phi vin, cn b cc Ban qun l chng trnh pht trin ti cc huyn, cn b cc T chc phi chnh ph trong nc nh HCCD v CCD l khng th thiu t theo di ngho ny c thc hin thnh cng. Cui cng, chng ti xin by t nhng li cm n chn thnh nht ti nhng ngi dn ngho nam v n, nhng thanh nin v tr em ti cc thn bn dnh thi gian chia s nhng thun li v kh khn trong i sng, nhng nhn xt, d nh v mong mun trong tng lai ca mnh thng qua cc cuc tho lun nhm v phng vn su. Nu khng c s tham gia tch cc ca h, t theo di ngho ny khng th thc hin c.Rtmongnhnckinnggpcamingiquantm.2Chngtixinchn thnh cm n. Nhm t vn cng ty Trng Xun (Ageless)Hong Xun Thnh (Trng nhm)inh Th Thu PhngPhm Vit SnH M Thuninh Th GiangLu Trng Quangng Th Thanh HaLI CM N2 Cc kin ng gp c th gi cho: anh Hong Xun Thnh, Trng nhm t vn, Gim c cng ty Trng Xun (Age-less):(04)39434478(vnphng),0913340972(ding),emai:thanhhx@gmail.com;chLKimDung,iuphivin chng trnh, Oxfam Anh, (04) 39454362, my l 141, email: lkdung@oxfam.org.uk; v ch V Th Qunh Hoa, Cn b ch Qun tr Nh nc, ActionAid Vit Nam, (04) 39439866, my l 126, email: hoa.vuthiquynh@actionaid.org.VIIT VIT TT V THUT NGAAV ActionAid Vit NamADDA T chc Pht trin Nng nghip chu - an MchASXH An sinh X hiBHXH Bo him X hiBHYT Bo him Y tBVTV Bo v Thc vtCCD Trung tm Pht trin Cng ng tnh in BinChng trnh 134 Chng trnh h tr ngi ngho dn tc thiu s v t sn xut, t , nh v nc sinh hot (theo Quyt nh s 134/2004/Q-TTg ngy 20/7/2004 ca Th tng Chnh ph)Chng trnh 135 Chng trnh h tr pht trin kinh t-x hi cc x c bit kh khn (theo Quyt nh s 135/1998/Q-TTg ngy 31/7/1998 ca Th tng Chnh ph)Chng trnh 30a Chng trnh h tr gim ngho nhanh v bn vng i vi 61 huyn ngho (theo Ngh quyt s 30a/2008/NQ-CP ngy 27/12/2008 ca Chnh ph), hin nay l 62 huyn do chia tch a gii hnh chnh.CIDA C quan Hp tc Quc t CanaaCLB Cu lc bCLBPTC Cu lc b Pht trin Cng ngCSHT C s H tngBKK c bit Kh khnCC nh canh nh cDN Doanh nghipDTTS Dn tc Thiu sEcolnk Cng ty Lin kt Sinh thi Vit NamFFS Lp hc Nng dn trn ng rungFM Sng iu bin tn s (iu tn)HCCB Hi Cu Chin BinhHCCD Trung tm Pht trin Cng ng H TnhHIV/AIDS Hi chng Suy gim Min dchHND Hi Nng dnHPN Hi Ph nHTX Hp tc xKHHG K hoch ha Gia nhKHKT Khoa hc K thutKT-XH Kinh t - X hiND Nng dnVIIINgh nh 67/CP Chnh sch Tr gip cc i tng Bo tr X hi (theo Ngh nh s 67/2007/N-CP ngy 13/4/2007 ca Chnh ph)NHCSXH Ngn hng Chnh sch X hiNPK Phn bn tng hp, gm m (N), Ln (P) v Kali (K)OGB Oxfam AnhOHK Oxfam Hng KngPAEM Phng php Khuyn nng c s Tham giaPEDC D n Gio dc Tiu hc cho Tr em c hon cnh Kh khnPRA nh gi nhanh Nng thn c s Tham giaPTC Pht trin Cng ngPTD Pht trin Cng ngh c s Tham giaQuyt nh 112Quyt nh 101Chnh sch h tr hc sinh ngho (theo Quyt nh s 112/2007/Q-TTg ngy 20/7/2007 ca Th tng Chnh ph, c sa i theo Quyt nh s 101/2009/Q-TTg ngy 5/8/2009 ca Th tng Chnh ph) Quyt nh 167 Chnh sch h tr h ngho v nh (theo Quyt nh s 167/2008/Q-TTg ngy 12/12/2008 ca Th tng Chnh ph)Quyt nh 30 Danh mc cc n v hnh chnh (x, phng, th trn) thuc vng kh khn (theo Quyt nh s 30/2007/Q-TTg ngy 5/3/2007 ca Th tng Chnh ph)Quyt nh 74 Chnh sch h tr t , t sn xut cho h dn tc ngho ng bng sng Cu Long (theo Quyt nh s 74/2008/Q-TTg ngy 9/6/2008 ca Th tng Chnh ph)Reflect Phng php tip cn Gio dc vi Pht trin cng ng (do AAV phi hp vi cc i tc a phng trin khai thc hin)SKSS Sc khe Sinh snS KH&T S K hoch v u tS L-TB&XH S Lao ng - Thng Binh v X hiS NN&PTNT S Nng nghip v Pht trin Nng thnTCTK Tng cc Thng kTHCS Trung hc C s (cp 2)THPT Trung hc Ph thng (cp 3)TTHTC Trung tm Hc tp Cng ngUBND y ban Nhn dnVDP/CDP Lp K hoch Pht trin Thn/XVHLSS iu tra Mc sng H gia nh Vit NamVTNN Vt t Nng nghipWB Ngn hng Th giiWTO T chc Thng mi Th giiXKL Xut khu Lao ng1 USD = 19,000 VN hoc ng (ti thi im thng 4/2010)IXVit Nam t c nhng thnh tu to ln v gim ngho, nhng tc gim ngho ang chm li, tnh trng i v m ch vn l vn ng ch cc x ngho nht. Bn cht ngho nng thn c nhiu thay i trong thp k qua. Ngho nng thn ngy cng tp trung vo cc ti ngho, li ngho ti cc vng DTTS min ni xa xi vi tnh c th cao i vi tng nhm dn tc, tng thn bn, tng h gia nh. Gia hai nhm ngho kinh nin v ngho tm thi c nhng khc bit c bn v c hi vic lm v kh nng t kim sng, do cn nhng bin php ring c t trong mt h thng tng th v an sinh x hi nng thn. H cn ngho ngy cng ng cn c nhnghtrmnhmhnnatrnhvicdaongxungquanhngngngho, hng ti thot ngho bn vng.Trin khai cc bin php h tr ph hp vi vn ha, tp qun, tri thc bn a ca tng nhmDTTStngaphnganglthchthchngunhmhngngim ngho bn vng cc vng nng thn Vit Nam. Cc bin php h tr gim ngho vng DTTS cho n nay ch yu theo cch tip cn truyn thng, hng n ci thin tng kha cnh ca ngho. Cn thiu cc chnh sch v bin php c tnh t ph hng n ci thin qu trnh v khng gian gim ngho trong mi tng tc vi th trng v mi trng thin nhin, sao cho mi cng ng ngho, mi ngi ngho thc s lm ch qu trnh vn ln ca mnh, trnh tm l th ng, li vo s h tr ca Nh nc.Hin nay c nhiu chnh sch, chng trnh hng n kim ch v tng bc thu hp khongcchgiungho,inhnhlChngtrnh30a.Nginghocchici thin v tip cn tin ch c s h tng, gio dc, y t, vay vn, khuyn nng lm, c h tr t v t sn xut... Tuy nhin khong cch giu ngho gia cc dn tc, gia cc vng min, gia h kh v h ngho ngay trong mt cng ng cn ln, v nhm kh gi vn c nhiu c hi la chn chin lc sinh k hn nhm em li hiu qu thu nhp cao hn nhm ngho.Nm 2009 cc cng ng dn c nng thn tip tc hng chu nhng ri ro v c sc, in hnh l thin tai dn dp v cuc khng hong ti chnh ton cu. Ngi ngho nng thn, ngi DTTS min ni, cc nhm gp kh khn c th l nhng ngi d b tn thng nht vi cc ri ro v c sc. H thng an sinh x hi c tm quan trng sng cn trong vic gip ngi dn, h gia nh v cng ng qun l ri ro v gim nguy c b tn thng, nhm m bo quyn chnh ng ca mi cng dn c tn trng, c bo v v c tr gip khi gp ri ro v c mt mc sng ti thiu c x hi chp nhn. H tr gim ngho l mt b phn cu thnh quan trng ca h thng an sinh x hi tng th .Nhng tin b v bnh ng gii c thy r trong thi gian qua. Tuy nhin, cn nhiu kha cnh ph n ang phi chu nhng bt li, thit thi. Nam gii vn chim u th trong qu trnh ra quyt nh s dng cc ngun lc v dch v. Trnh hn ch, bn vic gia nh v nh kin v vai tr gii cn nng n ang cn tr s tham gia nhiu hn v hiu qu hn ca ph n nng thn vo cc cng vic x hi. c nhng tin b r rt v s tham gia ca ngi dn trong tin trnh gim ngho. Qu trnh thc hin Quyt nh 167 h tr ngi ngho v nh ci thin ng k s tham gia v trao quyn cho ngi ngho, cng vi tng cng s h tr v gim st cng ng. Mc d vy, vn cn khong cch gia vn bn v thc t v s tham gia ang i hi nhng n lc hn na trong vic trin khai thc hin.TM LCXMt s xut tho lun hng n gim ngho bn vng cc vng nng thn, nht l cc vng min ni DTTS, nh sau:1.Ci cch th ch trong cc chng trnh gim ngho theo cch tip cn pht trin cng ng (xem hp 1.1), trong ch trng tng cng s tham gia v trao quyn cho cng ng, gn vi cc cng c lp k hoch c s tham gia cp x/thn bn v vn hnh qu cng ng t qun thc hin cc tiu d n, cc sng kin cng ng qui m nh. Cch tip cn pht trin cng ng nn c th ch ha trong cc chng trnh gim ngho trong thi gian ti cng nh trong cc k hoch pht trin kinh t x hi ca a phng, gip chuyn t h tr theo tng ngnh sang h tr lng ghp, v chuyn t h tr cho khng sang to iu kin, nng cao nng lc cho ngi ngho v cng ng ngho.2.Nhn nhn ngho theo cch tip cn a chiu, trong c cc tiu ch phi thu nhp nh nhn lc, ti sn, tip cn cc dch v h tr... Mt s chnh sch h tr khng nht thit gn vi tiu ch ngho thu nhp, m nn gn vi cc tiu ch phi thu nhp. Cch tip cn ngho a chiu s thc y vic phn cp, trao quyn trit hn cho cc cp c s trong vic xc nh i tng hng li ca tng chnh sch v chng trnh h tr, vi s hng dn v gim st ca c quan cp trn.3.H tr pht trin vn nhn lc cho ngi ngho cc vng min ni DTTS ng b trong 4 lnh vc: gio dc cho tr em, trang b k nng ting Vit, dy ngh v khuyn nng cho ngi ln. V gio dc tr em, nn c chnh sch h tr mnh hn cho cc trngphthngbntr(nitrdnnui)khngphnbithcsinhnghohay khng ngho theo hc, v tip tc pht trin mng li nhn vin h tr gio vin cc vng min ni DTTS. 4. V dy ch cho ngi ln, nn m rng cch tip cn gio dc gn vi pht trin cng ng (Reflect) da trn mi lin kt gia Trung tm hc tp cng ng x v cc cu lc b pht trin cng ng thn bn. V dy ngh, nn ch trng cc ngh to vic lm ti ch (da trn kho st nhu cu hc ngh c th tng x, thn bn), kt hp vi nng cao vai tr ca mng li phi chnh thc, t nhm, cng ng thn bn trongvictruynngh,duytrnghvtoviclmchongihcngh.Vkhuyn nng, nn m rng p dng cc phng php khuyn nng c s tham gia c li cho ngi ngho c th nghim thnh cng nhiu ni.5.Ci thin tip cn th trng da trn pht trin vn x hi ca ngi ngho, thng qua xy dng cc t nhm nng dn, gn vi doanh nghip ti nhng ni c iu kin theo phng thc canh tc theo hp ng. C nhng h tr mnh hn thc y vic lm phi nng nghip ti ch v h tr b con i lm n xa trong nc.6.Thit k chng trnh gim ngho khng tch ri vic thit k mt h thng an sinh x hi tng th vng nng thn, trong ch trng cc bin php tr gip x hi cho cc nhm ngho kinh nin v cc bin php h tr sinh k bn vng cho nhm ngho tm thi. Nn b sung vo d tho n H thng an sinh x hi i vi c dn nng thn giai on 2011-2020 mt Ma trn chnh sch nhm xc nh r cc nhm i tng cn h tr, cc chnh sch cn sa i hoc b sung, cc bin php phi kt hp v lin thng gia cc tng h tr, cc hnh thc thc hin ASXH ph hp, cc ngun lc v bc i cn thit, cc tiu ch xc nh i tng, vai tr ca cc bn lin quan. XIThit k b sung mt h chnh sch h tr h cn ngho, nht l h mi thot ngho gim ngho bn vng.7.Thc hin lng ghp gii trong mi chnh sch v chng trnh pht trin kinh t-x hi v gim ngho, truyn thng v bnh ng gii, gim st thc hin Lut Bnh ng gii v cc vn bn hng dn l nhng bin php quan trng thc y bnh ng gii. cp c s, trin khai cc chng trnh gim ngho da trn cch tip cn pht trin cng ng cc a bn nng thn, trong ch trng h tr hot ng ca cc t nhm nng dn bao gm s tham gia ca c ph n v nam gii, rt c ngha trong vic nng cao nhn thc v iu chnh hnh vi hng n bnh ng gii trong gia nh v cng ng.8.Pht huy vai tr tch cc ca cc thit ch cng ng, bao gm trng thn, i t qun, gi lng, trng h, t chc on th v cc t nhm cng ng cp thn bn nhm nng cao nng lc tham gia cho ngi ngho v cng ng ngho. Ch trng h tr cc t nhm c mc ch thc hin cc chc nng cng ng. Tham vn c th vi ngi dn, nht l ngi ngho v ph n, tng thn bn thit k cc h tr mc va to c hch cho nhng thay i tch cc nhng khng lm pht sinh tm l th ng, li ca ngi dn v cng ng.9.Cc nh ti tr v chnh ph cn cam kt phn b cc ngun lc cho cc chng trnh gim ngho trong thi gian ti, c tnh n yu t chun ngho mi v nhu cu u t cao hn theo u ngi cho cc x ngho nht. 1Mc tiu ca bo coVit Nam thay i nhanh chng trong 25 nm qua. T ch l mt trong nhng quc gia ngho nht trn th gii, Vit Nam t c nhiu thnh tu to ln v tng trng kinh t v gim ngho trong nhng nm gn y. Nm 1993, c gn 60% dn s Vit Nam din ngho. T l ny gim xung cn 16% vo nm 2006.Trong giai on 2007-2010, Chnh ph Vit Nam tip tc thc hin cc chnh sch ci cchsusc,tondinnhmatncrakhitnhtrngkmphttrinvgip nhng h gia nh ngho cn li thot ngho. Vic tr thnh thnh vin chnh thc ca T chc thng mi th gii (WTO) vo cui nm 2006 l mt phn ca k hoch kinh t tng th nh du mt chuyn bin quan trng ca Vit Nam nhm hi nhp vo nn kinh t ton cu. Vai tr mi ca Vit Nam trong nn kinh t ton cu mang li nhiu c hi cng nh thch thc cho ngi dn, c bit l nhng cng ng ngho v ng bo DTTS khu vc min ni.Nhm theo di nhng thay i m Vit Nam s tri qua trong mt vi nm ti, khi thc hin vic gia nhp WTO v nhng chuyn bin kinh t mnh m xy ra, mt nhm cc t chc phi Chnh ph quc t gm Oxfam Anh, Oxfam Hng Kng v ActionAid Vit Nam phi hp vi cc i tc a phng ti nhng tnh m cc t chc c chng trnh h tr xy dng mt mng li theo di tnh trng ngho c s tham gia nhm mc tiu: Tin hnh theo di gim st nh k i vi cc nhm d b tn thng ti mt s cng ng dn c in hnh, trong bi cnh gia nhp WTO cng vi cc chnh sch ci cch ca Chnh ph n nm 2010, nhm cung cp cc phn tch v xut cho tho lun chnh sch cng nh vic thc hin cc chng trnh, d n ca Oxfam, ActionAid v cc i tc.Mc ch ca vic theo di ngho lp li hng nm l: Cung cp cc thng tin nghin cu nh tnh hu ch v tnh trng ngho v pht trin b sung cho cc s liu thng k v iu tra ngho ca nh nc v cc t chc.Xy dng mt mng li quan trc cnh bo sm nhm xc nh nhng tc ng bt li i vi ngi ngho v d b tn thng trong bi cnh gia nhp WTO.Nng cao nng lc a phng v thc y s tham gia ca ngi dn vo qu trnh theo di ngho phc v cng tc gim ngho mt cch hiu qu v cng bng.Phng php nghin cuLa chn a im nghin cuTrn c s trao i vi cc i tc a phng ca Oxfam v ActionAid, 09 tnh tham gia vo mng li theo di ngho nng thn. Ti mi tnh la chn 01 x in hnh (ring tnh Ninh Thun chn 02 x) tin hnh theo di ngho. Trong mt x, chn 02 thn bn: mt thn bn gn trung tm x, c iu kin thun li hn; v mt thn bn xa trung tm x, c iu kin km thun li hn. (Cc x v thn bn c la chn tham giamngliquantrcnghonngthnkhngnhtthitphicchngtrnhpht GII THIU2Theo di Ngho theo Phng php cng Tham gia ti mt s Cng ng Dn c Nng thn Vit NamBo co Tng hp.Vng 3 nm 2009trin ca Oxfam/ActionAid). Nh vy, tng cng c 10 x (gm 20 thn bn) tham gia vo mng li quan trc ngho nng thn (xem Bng 1). Mc tiu ca mng li theo di ngho ny khng nhm a ra cc s liu thng k mang tnh i din, m nhm cung cp cc minh chng nh tnh v kin chia s ca ngi dn phc v cho cng tc tho lun chnh sch v xy dng cc chng trnh pht trin. Do vy, cc im quan trc s c la chn c mc ch, mang tnh in hnh v cc iu kin sinh k v tnh trng ngho trong tnh, ng thi th hin c s a dng gia cc im quan trc.Cccngngclachnlimquantrcnghotptrungnhngvngkh khn trong c nc, th hin tnh a dng cao ca nng thn Vit Nam nh:- V tr a l v a hnh: cc im quan trc tri di khp c nc t min ni pha Bc,nBcTrungb,DuynhiNamTrungb,Tynguynvngbng sng Cu long. Cc im quan trc c a hnh ni cao (Bn Lin, Lng Minh, ThunHa-HG),nithp(ThanhXng,cHng,Xy,Phci,Phc Thnh), cao nguyn (C Hu) v ng bng (Thun Ha-TV).- Thnh phn cc dn tc: cc im quan trc l ni sinh sng ca cc dn tc khc nhau nh Kinh, Ty, Thi, HMng, Khm, Vn Kiu, , Raglai, Khmer.- Mc xa xi, cch bit: cc im quan trc gm c nhng im gn trung tm huyn v nhng im xa xi cch trung tm huyn 30-40 km.- Tnh trng ngho: gm nhng im c kt qu tng i kh quan t hot ng gimngho,vitlnghotheochunnghohinhnhcaChnhphdi 10% (Thanh Xng, C Hu), v nhng x cc ngho thuc Chng trnh 135 giai on 2 c t l ngho trn 50%. 3 X Phc i nm 2007 khng nm trong Chng trnh 135 giai on 2, a s thn ca x mi c a tr li vo Chng trnh 135 giai on 2 t thng 10 nm 2008. XHuynTnhCc nhm dn tcchnhKhong cch n trung tm huyn (km)X 135 giai on 2Thuc Chng trnh 30aT l ngho ca x cui nm 2009 (%)Thun Ha V Xuyn H Giang Ty, HMng 42 C Khng 35.0Bn Lin Bc H Lo Cai Ty, HMng 28 C C 54.5Thanh Xng in Bin in Bin Kinh, Thi 3 Khng KhngLng Minh Tng Dng Ngh An Thi, Khm 17 C C 83.5c Hng V Quang H Tnh Kinh 10 Khng Khng 28.4Xy Hng Ho Qung Tr Vn Kiu 36 C Khng 42.2C Hu Eakar k Lk , Kinh 2 Khng Khng 8.7Phc i Bc i Ninh Thun Raglai 0,3 C3C 58.2Phc Thnh Bc i Ninh Thun Raglai 14 C C 52.8Thun Ha Cu Ngang Tr Vinh Khmer, Kinh 2 Khng Khng 28.5NGUN:Phiu thng tin cp xGhi ch: Bn s dng trong cc Bng s liu ca bo co ny l Bn ngho nm 2006 theo s liu VHLSS 2006. Mu m hn tng ng vi t l ngho ca tnh cao hn. Ngun: Bo co pht trin Vit nam 2008.BNG 1.Mng li cc im quan trcGII THIU3Trong 10 x tham gia mng li quan trc c 9 x thuc vng kh khn (tr x Thanh Xng-B) theo Quyt nh 30 ca Th tng Chnh ph. ng lu , c 4 x (Bn Lin, Lng Minh, Phc i v Phc Thnh) nm trong Chng trnh 30a do Chnh ph mi ban hnh t cui nm 2008 nhm h tr gim ngho nhanh v bn vng ti 61 huyn ngho nht trong c nc (hin nay l 62 huyn do chia tch a gii hnh chnh).Mt nhm nng ct v theo di - nh gi ngho ca tng tnh c thnh lp bao gm 15-25 ngi:- i din cc c quan cp tnh nh S Ngoi v, S KH&T, S L-TB&XH, S NN&PTNT, Ban Dn tc, Cc Thng K, Hi Nng dn, Hi Ph n, on thanh nin.- idincccquancphuynnhphngL-TB&XH,phngNN&PTNT, phng Ti chnh K hoch, phng Thng k, Mt trn T quc, Hi Nng dn, Hi Ph n, on Thanh nin, v cc cn b hin trng ca cc chng trnh thuc t chc Oxfam v ActionAid ti a phng.- i din t cc x, thn c la chn tin hnh kho st.Nhmnngctctrchnhimtrctiptinhnhcccngvictheoditnhtrng nghoticcimquantrctrnabnmnh,tkhutchc,trinkhaithuthp thng tin v vit bo co thc a. Nhm nng ct c tp hun nng cao nng lc v h tr k thut ca Nhm t vn cng ty Trng Xun (Ageless) v cn b chng trnh Oxfam, ActionAid.Khung theo di: cc ch v gi thuyt nghin cuCc nhm nng ct xy dng mt khung thu thp thng tin da trn 4 cu hi chnh c gn vi nhau nh 4 ch v gi thuyt nghin cu. Bn bo co ny c lp da trn 4 ch chnh ny.CH 1: Khong cch giu ngho. Tnh trng ngho v nhng bt li, thit thi nh khng ha nhp, b gt ra ngoi l, thiu c hi thng c nguyn nhn l do s mt cn i v quyn lc m ngi ngho phi gnh chu. Khong cch giu ngho c th c lng ho theo cc ch tiu v s khc bit trong thu nhp, chi tiu v ti sn; cng nh da trn cc nh gi nh tnh theo cc ch tiu v s khc bit trong ting ni v tnh i din, tip cn cc ngun lc, dch v v th trng. Nghin cu ny gi thuyt rng trong bi cnh hi nhp kinh t ton cu v i mi ca Chnh ph, nhng ngi c c hi hc hnh tt hn, c cc k nng cao hn, nhng ngi tip cn c cc mng li x hi v cc dch v h tr s vt ln trn nhng nhm khc.CH 2: Tnh d b tn thng. Ngi ngho v cc cng ng ngho thng i mt vi nhng ri ro nghim trng v lin tc. Tnh trng ngho thng gn vi an ninh lng thc km v sinh k khng n nh do bin ng gi c th trng, cc c hi vic lm khng m bo, thiu cc bin php an sinh x hi v thin tai, dch bnh xy ra thng xuyn. Nghin cu ny gi thuyt rng vi quy m sn xut hng ho cao hn v tip cn th trng tt hn, mt s ngi c th tn dng cc c hi th trng, ng u vi s bin ng ca gi c cng nh cc ri ro v c sc khc. Mt s ngi khc khng th iu chnh th gp kh khn hoc ti ngho, thm ch di mc ngho.CH 3: Quan h Gii. So vi nam gii, ph n ngho c vai tr v ting ni khc bit. Ph n i mt vi nhng th thch trong phn cng lao ng, quyn li, tho lun v tha thun vi nam gii trong qu trnh ra quyt nh, tip cn cc dch v, tham gia cc hot ng ca cng ng, v gio dc cho tr em. Nghin cu ny gi thuyt rng cng vi vic ci thin chung cc iu kin sng, vai tr ca ph n i vi vic ra quyt nh, phn cng lao ng trong gia nh, tham gia cc hot ng x hi v gio dc cho tr em s c ci thin ng k.4Theo di Ngho theo Phng php cng Tham gia ti mt s Cng ng Dn c Nng thn Vit NamBo co Tng hp.Vng 3 nm 2009CH4:SthamgiavTraoquyn.Tngcngvaitrvtingnicangi ngho c ngha quan trng i vi vic gip cho ngi ngho c c hi v kh nng tip cn thng tin, tham gia v lm ch trong tt c cc giai on pht trin, trong bao gm c gim st v nh gi cc d n v chng trnh gim ngho a phng. Nghin cu ny gi thuyt rng trong bi cnh kinh t mi s c rt nhiu thch thc i vi cc c quan a phng nhm m bo s phn cp, tham gia, tnh minh bch v trch nhim gii trnh trong qu trnh qun l v gim st cc chng trnh gim ngho bn vng.Kho st lp li hng nmim khc bit ca sng kin theo di ngho ny l kho st lp li hng nm. Nhm nng ct s quay tr li ng nhng x v thn bn kho st t vng trc, thc hin Phiu phng vn h gia nh vi ng mu kho st ca nm trc, phng vn su lp li mt s h gia nh in hnh phng vn nm trc, lm li bi tp phn loi kinh t h vi ng danh sch ca nm trc.Vng theo di ngho th ba ny din ra t thng 8/2009 n thng 12/2009. Thi gian kho st thc a theo phng php c s tham gia ti mi im quan trc trong khong 7-8 ngy. Cc cng c thu thp s liu chnh l:Phiu phng vn h gia nh: 30 h gia nh c la chn ti mi thn bn (tng cng l 60 h ti 2 thn bn trong 1 x) phng vn lp li hng nm. K thut la chn ngu nhinngin(vdnhrtthmu)csdngnhmlachncchgianh tham gia phng vn. Bng hi tp trung vo tm hiu thng tin ca cc thnh vin gia nh, mt s ch s chung v mc sng, thay i sinh k, kin v tip cn cc dch v c bn, th trng v s tham gia ca cng ng. thc hin c 600 phiu phng vn h gia nh ti 10 im quan trc, vi cc s liu thu c t 263 h ngho v 337 h khng ngho theo chun ngho ca Chnh ph thi im iu tra. Trong s 600 ngi tr li phiu phng vn c 436 ngi l nam gii, 164 ngi l n gii; 147 ngi Kinh, 453 ngi cc DTTS tp trung vo cc dn tc Hmng, Thi, Ty, Khm, Vn Kiu, , Raglai v Khmer.Nhm nng ct quay li tt c nhng h phng vn nm 2007 duy tr mu kho st i chng. Tuy nhin, so vi mu kho st 600 h nm 2007, sang n nm 2009 phi thay th 18 h do thay i ni c tr hoc vng nh ti thi im kho st. kim tra tin cy ca s liu so snh gia nm 2009 vi nm 2008 v 2007, nhm nghin cu chy s liu trong mu lp li (panel) 582 h, kt qu khng c s khc bit ng k so vi s liu trong mu chung 600 h. S liu dng trong bo co ny l s liu t mu chung 600 h.Cc s liu phng vn h c phn tch theo h ngho/h khng ngho theo kt qu bnh xt ngho tng a bn thi im iu tra. Ring ti C Hu-L khng c s liu phn tch cho ring h ngho, do s lng h ngho trong mu kho st qu nh (ch c 2 h ngho trong tng s 60 h kho st ti C Hu-L).Phng vn su ghi li cu chuyn in hnh: phng vn su 8-10 h gia nh ngho v cn ngho in hnh trong tng thn bn hiu r hn din bin ngho, nhng bt li v ri ro ca ngi ngho, quan h gii, ting ni ca chnh ngi ngho v mc tham gia ca h vo cc chng trnh, d n. thc hin c 627 phng vn su i vi cc h gia nh.Tho lun nhm: c thc hin vi nhm cn b x, nhm nng ct thn bn (gm cn b thn, i din cc on th v mt s ngi dn c hiu bit trong thn), v vi cc nhm dn c a phng gm nhm nam, nhm n, nhm ngho, nhm tr em. Cc cng c nh gi nng thn c s tham gia (PRA) nh xp loi kinh t h, ng thi gian, s nhn qu, lit k v xp hng, biu di chuyn... c s dng hiu hn v phn ha giu - ngho, tiu s cng ng, din bin sinh k, bi cnh ri ro, phn hi ca ngi dn v vic thc hin cc chng trnh v d n a phng.GII THIU54 Cc thng tin th cp c trch ngun ring. Cc thng tin khng trch ngun trong bo co ny c tng hp t 9 bo co theo di ngho thnh phn v t ghi chp thc a theo di ngho vng 3 nm 2009 ti 9 tnh.5 Tham kho Bo co tng hp vng 1 Theo di ngho theo phng php cng tham gia ti mt s cng ng dn c nng thn Vit Nam - Bo co tng hp, thng 11 nm 2008, Oxfam v ActionAid Vietnam; v Bo co tng hp vng 2 Theo di ngho theo phng php cng tham gia ti mt s cng ng dn c nng thn Vit Nam - Bo co tng hp vng 2 nm 2008/2009, thng 11 nm 2009, Oxfam v ActionAid Vietnam thc hin c 206 cuc tho lun nhm vi s tham gia ca 1433 ngi dn, tr em v cn b c s (x v thn bn), trong c 798 nam gii v 635 ph n, 315 ngi Kinh v 1118 ngi cc DTTS.Phiu thng tin: cn b theo di cung cp cc s liu thng k v x v thn kho st. Quan st v chp nh (xin php nu cn thit) ti thc a l nhng cng c nhm cung cp cc thng tin b sung.Phng vn cn b v cc bn lin quan: Ngoi cc cng c trn y, chuyn kho st cn thc hin 40 cuc phng vn cn b cc ban ngnh cp tnh v huyn, cc doanh nghip ti 09 tnh kho st. Bo co vng 3 ny tng hp cc kt qu kho st thu c t 9 tnh trong nm 2009, nhn mnh vo nhng thay i nhn bit c v nhng thng ip chnh sch rt ra t vic xem xt nhng yu t tc ng n din bin ngho ti cc im quan trc trong vng 12 thng qua4. Bn cnh vic phn tch su thm mt s vn trng tm, bo co ny vn nu li vn tt nhng kha cnh c bn ca cc ch chnh v gim ngho m bo y l mt bo co c lp v ngho nng thn5.Bng 2 cp nht cc c im c bn ti thi im cui nm 2009 ca 20 thn bn c la chn kho st da trn phiu thng tin cp thn v kt qu kho st h gia nh.6Theo di Ngho theo Phng php cng Tham gia ti mt s Cng ng Dn c Nng thn Vit NamBo co Tng hp.Vng 3 nm 2009TnhH GiangLo Caiin BinNgh AnH TnhQung Trc LcNinh ThunTr VinhHuynV XuynBc Hin BinTng DngV QuangHng HoEakarBc iCu NgangXThun HaBn LinThanh XngLng Minhc HngXyC HuPhc iPhc ThnhThun HoThn bnMch BMinh Phongi 1Khu Ch Tng 1P ngChn nui 2Xp MtChm PungHng ThHng TnTroan Xy Lang TmMHngT L 1Ma HoaMa D Ba CiThu HoSc ChaThn 135 g/on 2CCCCKhngKhngCCKhngKhngCCKhngKhngKhngKhngCCKhngKhnga hnhThung lngNi caoThung lngNi caoNi thpThung lngNi caoNi caoNi thpNi thpNi thpNi thpCao nguynCao nguynNi thpNi thpNi thpNi thpng bngng bngTng s h9654293084943716014094463013913526616313177240367Thnh phn dn tc ch yuTy (98%)H Mng (97%)Ty (100%)HMng (100%)Thi (80%)Kinh (20%)Kinh (93,5%)Thi (98%)Khm (99,3%)Kinh (100%)Kinh (100%)Vn Kiu (97,6%)Vn Kiu (99%)Kinh (95%) (94%)Raglai (56,9%)Kinh (42%)Raglai (92%)Raglai (97,4%)Raglai (86,7%)Khmer (80%)Kinh (20%)Khmer (67%)Kinh (33%)Khong cch n trung tm x (km)242132,540,41211,51,50,56,520,62,10,42,713Khong cch n ng t quanh nm gn nht (km)0,5425000,4120,20,50000000,1000,6Khong cch n trm y t x gn nht (km)241,515110,4121,211,50,56,520,51,70,1312,5Khong cch n trng tiu hc gn nht (km)0,5020,2230,40,20,031,51,50,510,10,50,60,21,50,51Khong cch n trng THCS gn nht (km)152152,630,4411,71,50,5320,511,231,52,5Khong cch n trng THPT gn nht (km)16203015651726128867,521114130,52,5Khong cch n ch gn nht (km)2421511172611,52422,5720,51,7141312,5Bnh qun din tch t SX/ khu (m2)1055136520896160623743301572311682760711N/AN/A344689513513236613169547362334Sn lng LT bnh qun u ngi/ nm (kg)420375166165430650165156250150N/A70580744N/AN/AN/AN/AN/AN/ANgun thu nhp chnh ca thnLa nc, ng a phng, ng lai, chn nui, i lm thuLa nng, la nc, ng a phng, chn nuiCh, la nc, chn nuiLa nng, la nc, ng a phng, chn nuiLa nc, i lm thu, ng a phng, snLa nc, trng rauLa nng, ng a phng, lm thu, ng lai, chn nuiLa nng, ng a phng, chn nuiLa nc, ng lai, lc, u, chn nui, keo lai, i lm n xaLa nc, ng lai, lc, u, cy n qu, keo lai, chn nui, i lm n xaSn cng nghip, la nngSn cng nghip, la nng, ng a phngNg lai, c ph, chn nui, i lm thuLa nc, ng lai, c ph, i lm thuNg a phng, ng lai, chn nui, iu, i rng, i lm thuNg, chn nui, iu, i rng, lm thu, lm phn bLa nng, ng, chn nui, i rng, lm phn bNg, chn nui, i rng, i lm thu, lm phn bLa nc, tm, i lm thu, i lm n xa, bun bn nhLa nc, rau mu, i lm thu, i lm n xa, bun bn nhT l ngho cui 2008 c thn (%)38,551,740,781,335,13,347,286,231,429,33151,97,116,94472926831,141,8BNG 2. Mt s c im ca 20 thn bn trong mng li quan trc ngho nng thnGII THIU7TnhH GiangLo Caiin BinNgh AnH TnhQung Trc LcNinh ThunTr VinhHuynV XuynBc Hin BinTng DngV QuangHng HoEakarBc iCu NgangXThun HaBn LinThanh XngLng Minhc HngXyC HuPhc iPhc ThnhThun HoThnMch BMinh Phongi 1Khu Ch Tng 1P ngChn nui 2Xp MtChm PungHng ThHng TnTroan Xy Lang TmMHngT L 1Ma HoaMa D Ba CiThu HoSc ChaH s dng in % (*)10047972010010097331001001001001001009787731009797H s dng nc vi % (*)53433750031007730501003093507077027H c NVS t hoi / bn t hoi % (*)70007530063500743171310732717H c radio/ cassettle % (*)20102317720010271703147723072320H c ti vi % (*)733780109310056,,713978770639780876770738377H c xe my % (*)4070577780873017506050339077573737534363H c in thoi % (*)87707139397303907033378740704343502360H c ngi i lm thu gn nh % (*)37407377503373201701363404317177060H c tin gi t ngi i lm n xa % (*)70130010101047531003770074340H c ngun thu t bun bn, dch v % (*)73330730103071710770777H c bn sn phm 12 thng qua % (*)60100836083701059679097939060507080673067H c mua vt t 12 thng qua % (*)97979310010097327879035710027405020403377H c hng li t hot ng KN 12 thng qua % (*)909380679053336067809797534072730201060Thnh vin h khng i hc % (*)71618291411216112235218212951481613Thnh vin h cha tt nghip tiu hc % (*)193737313215264981336261339474033304835T l ngho trong mu iu tra 30 h (*)33,36033,376,730073,386,726,726,743,336,706,763,353,376,746,76043,3(*) S liu t mu iu tra ngu nhin h gia nh cui nm 2009 NGUN: Phiu thng tin cp thn 9Phn1:TngquanvDinbinNgho v Cc N lc Gim ngho 1. TNG QUAN V DIN BIN NGHO NNG THNBo co tng hp vng 2 nu ngho gim chm v din bin phc tp trong nm 2008 bi nhng ri ro v c scm ngingho vcng ngnghogp phi,cho d mt s nhm cng ng c th i ph vi nhng thch thc ny tt hn cc nhm khc. Cht lng cuc sng ngi ngho, d c o bng cc con s t l ngho (nh lng) theo chun ngho ca Chnh ph, hay o bng cm nhn (nh tnh) ca chnh ngi dn, b nh hng mnh ti nhiu im quan trc. Bo co tng hp vng 3 nm 2009 ny s cp nht din bin ngho, cc thch thc gim ngho trong bi cnh mi khi Vit Nam bc u tr thnh mt nc c thu nhp trung bnh.1.1Din bin nghoVit Nam vn tip tc tin trnh gim ngho n tng, nhng tc gim ngho chm li ng k trong nhng nm gn y. Bng 1.1 cho thy, t l ngi ngho ton quc theo chun ngho chi tiu ca TCTK (da trn s liu VHLSS) ch gim nh mc bnh qun 1 im phn trm mi nm trong giai on 2006-2008, so vi mc bnh qun gim 3-4 im phn trm mi nm trong cc giai on trc . iu ng quan tm l, t l ngho ca cc nhm DTTS cn mc rt cao, c tnh gn 50% vo nm 2008. Trong vng 15 nm t 1993 n 2008, t l ngho trong cc nhm DTTS gim bnh qun 2,44 imphntrmmtnm,sovi3,02imphntrmtrongnhmKinhvHoa.Mc gim ngho chm v t l ngi ngho DTTS cao l th thch ln cho Chng trnh 30a, cng nh giai on tip theo 2011-2015 ca Chng trnh 135 Bcsangnm2009,VitNamchunhhngnngncacuckhnghongti chnh ton cu, km theo thin tai dn dp. Nhng kh khn ca nn kinh t c d on s tc ng tiu cc n cc n lc gim ngho. Mc d vy, cc s liu ngho cp nht theo chun ngho thu nhp ca Chnh ph (di 200.000 ng/thng/ngi khu vc nng thn v di 260.000 ng/thng/ngi khu vc thnh th) cho thy tc gim ngho nm 2009 kh chm nhng vn kh quan. T l h ngho chung c nc nm 2009 c tnh 12,3%, gim nh so vi mc 13,4% ca nm 2008 v mc 14,8% ca nm 2007.6 Bc tranh gim ngho trong nm 2009 theo cc s liu r sot ngho chnh Thch thc gim ngho khi Vit Nam tr thnh mt nc c thu nhp trung bnhT l ngho gim chm dn v cn rt cao trong cc nhm DTTSKhng hong ti chnh ton cu v thin tai dn dp l thch thc ln i vi gim ngho trong nm 2009NGUN: 19931998 20022004 2006 2008Ton quc58.1 37.428.919.5 16.0 14Thnh th 25.19.26.63.6 3.9 3.1Nng thn 66.445.535.625.0 20.4 18.1Kinh v Hoa 53.9 31.1 23.1 13.5 10.3 8.5Dn tc t ngi86.4 75.2 69.3 60.7 52.3 49.8BNG 1.1. T l ngi ngho ti Vit Nam, giai on 1993-2008 (%)- S liu ngho 1993, 1998, 2002, 2004 v 2006: Bo tr x hi, Bo co pht trin Vit Nam 2008, Bo co chung ca cc nh ti tr ti Hi ngh Nhm t vn cc nh ti tr cho Vit Nam, H Ni, 6-7 thng 12, 2007- S liu ngho c tnh 2008: im li: Cp nht tnh hnh pht trin kinh t Vit Nam, Bo co ca Ngn hng Th gii, Hi ngh Nhm t vn cc nh ti tr cho Vit Nam, H Ni, 3-4 thng 12, 2009.6 TCTK, Thng co bo ch v s liu thng k kinh t - x hi nm 2009 (http://www.gso.gov.vn/default.aspx?tabid=507&idmid=&ItemID=9449). Tuy nhin, s liu h ngho chung c nc theo chun ngho thu nhp cn c xem xt thn trng, v mi tnh/thnh ph c th p dng chun ngho ring ca minh cao hn chun ngho chung ca Chnh ph (nh cc thnh ph ln v mt s tnh min ng Nam B ang thc hin).10Theo di Ngho theo Phng php cng Tham gia ti mt s Cng ng Dn c Nng thn Vit NamBo co Tng hp.Vng 3 nm 2009BNG 1.2. T l h ngho giai on 2005 - 2008 ti cc im quan trc (%)NGUN: S liu r sot h ngho 2005-2009 ti cc x theo chun ngho hin hnh ca Chnh phGhi ch: Mc tng hoc gim t l ngho khong 5% tr ln c coi l tng mnh hoc gim mnhthc ti cc im quan trc kh tch cc, mc d cn nhng bn khon v tin cy ca s liu do chun ngho qu thp, vic bnh xt ngho hng nm cn nhiu vng mc (xem thm phn 5.1). Bng 1.2 cho thy, trong 10 x tham gia mng li quan trc ngho, c 5 x c t l h ngho nm 2009 gim mnh so vi nm 2008, 3 x c t l h ngho gim nh, 1 x c t l h ngho gi nguyn v 1 x c t l h ngho tng mnh.Trong bi cnh tc tng trng kinh t nm 2009 t mc thp v nng nghip gp nhiu ri ro do thin tai, t l h ngho tip tc gim mnh ti a s im quan trc l kt qu ng khch l. cp v m, Chnh ph c nhiu chnh sch m bo an sinh x hi cho ngi ngho v h tr b sung cho cc vng ngho nht. Cc nhm DTTS min ni xa xi cng t chu nh hng trc tip ca khng hong ti chnh ton cu so vi cc nhm ngi Kinh th v nng thn ng bng. cp vi m, Bng 1.3 cho thy yu t thi tit tc ng mnh n din bin ngho ti cc im quan trc. Nhng a bn c t l h ngho gim nh hoc tng trong nm 2009 so vi nm 2008 u chu nh hng ca thi tit bt li. Ngc li, mt s a bn th t l ngho gim mnh, sn xut nng nghip c ma v mc thit hi do thin tai trong nm 2009 khng ln nh nm 2008. Bn cnh , gi mua vt t nht l phn bn nm 2009 gim so vi mc gi cao im trong nm 2008, gi bn mt s nng sn nh ng lai, ch, sn v cng lao ng lm thu c xu hng tng cng tc ng tch cc n i sng ngi dn. Cc chnh sch an sinh x hi trong nm 2009 tc ng tch cc n gim nghoThin tai tc ng mnh n din bin ngho ti cc im quan trcX Dn tcchnhT l ngho r sot hng nm theo chun ngho ca Nh nc Din bin t l ngho gia 2 ln r sot 2008 - 20092005 2006 2007 2008 2009Thun Ha Ty, HMng 78.7 69.5 58.3 42.8 35.0 Gim mnhBn Lin Ty, HMng 65.9 61.0 60.7 59.9 54.5 Gim mnhThanh Xng Kinh, Thi 33.9 22.8 14.7 11.2 8.2 Gim nhLng Minh Thi, Khm 77.4 74.7 72.5 78.7 83.5 Tng mnhc Hng Kinh 39.6 31.6 30.6 39.8 28.4 Gim mnhXy Vn Kiu 81.5 71.1 54 49.8 42.2 Gim mnhC Hu , Kinh 28.1 24.7 16.8 11.9 8.7 Gim nhPhc i Raglai 68.8 51.7 44.2 58.4 58.2 Gi nguynPhc Thnh Raglai 74.3 69.2 58.1 56.5 52.8 Gim nhThun Ha Khmer, Kinh 41.1 32.7 37.2 33.9 28.5 Gim mnhPHN 1: TNG QUAN V DIN BIN NGHO V CC N LC GIM NGHO 11BNG 1.3. Cc yu t chnh tc ng n din bin ngho ti cc im quan trcNhnthccabnthnngidnvsthayicucsngtrong12thngquakh tng ng vi din bin t l h ngho ti a s im quan trc. Bng 1.4 cho thy, t l ngi tr li cm thy i sng ca h gia nh mnh tt ln trong 12 thng qua khcaotiBnLin-LC,cHng-HTvXy-QT-ycnglnhngabnct l ngho gim mnh trong nm 2009. Ngc li, nhng a bn c t l cao ngi tr li phng vn cho rng i sng km i trong 12 thng qua nh Lng Minh-NA, C Hu-L, Phc Thnh-NT cng l nhng a bn c t l h ngho gim chm thm ch tng ln trong nm 2009. Cc nhm DTTS thng nhn thc c th hn v iu kin sng thng qua tnh trng thiu n ca h gia nh. Mc d t l ngho tip tc gim, t l h gia nh cho rng gia nh mnh gp tnh trng thiu n trong nm 2009 ti a s im quan trc cn rt cao, nht l ti nhng x DTTS vng su. Trong s nhng h thiu n, t l h cho rng gia nh mnh thiu n thng xuyn (mt vi thng trong nm) vo nhng lc gip ht cng rt cao ti nhng a bn ny.Nhn thc ca ngi dn v thay i i sng kh tng ng vi din bin t l h nghoHin tng i vn tn ti cc x vng su vng xa X Dn tcchnhDin bin t l ngho gia 2 ln r sot 2008 - 2009Yu t chnhTy, HMng Gim mnh La, ng c ma, trng sn bn cBn Lin Ty, HMng Gim mnh La c ma, khng b rt m rt hiThanh Xng Kinh, Thi Gim nh Trng la c sn, trng rau mung c thu nhp, tin cng lm thu tngLng Minh Thi, Khm Tng mnh Mt ma la ryc Hng Kinh Gim mnh Thit hi do bo lt t, tin cng lm thu tngXy Vn Kiu Gim mnh ng s tt hn, gi sn tng tr li vo cui nm 2009C Hu , Kinh Gim nh nh hng ca 2 cn bo s 9 v s 11Phc i Raglai Gi nguyn Thi tit bt li, s h mi tch lnPhc Thnh Raglai Gim nh Thi tit bt li, s h mi tch lnThun Ha Khmer, Kinh Gim mnh La, ng c ma v c gi, tin cng lm thu tngNGUN: Tho lun nhm vi cn b x v thn bn12Theo di Ngho theo Phng php cng Tham gia ti mt s Cng ng Dn c Nng thn Vit NamBo co Tng hp.Vng 3 nm 2009BNG 1.4.Cm nhn v thay i i sng v tnh trng thiu n, 2009 (%)NGUN: Phng vn h gia nhChi ch: tn sut thiu n ghi nhn theo mc tng dn: duy nht mt ln trong nm, mt vi ln trong nm, thnh thong - trung bnh vi ln trong thng, v thng xuyn- mt vi thng trong nm1.2 Nhng thch thc v tnh trng nghoBi cnh ang thay i rt nhanh, t nm 2010 Vit Nam bt u tr thnh mt nc c thu nhp trung bnh, nhng cn tim n nhng ri ro nh hng n n nh kinh t v m cng nh thin tai, dch bnh lun rnh rp. Bn cht ngho nng thn c nhng thay i so vi cch y 5-10 nm. Bo co tng hp vng 3 ny nu ln nhng thch thc tng qut v tnh trng ngho, i hi nhng thay i c bn trong cch tip cn gim ngho nng thn trong thi gian ti.Ngho cn rt ph bin trong cc nhm DTTS cc vng xa xiTrong s 20 thn bn kho st, mi thn bn l mt n v x hi hon chnh, hu ht l ni sinh sng tp trung ca 1 nhm dn tc chnh. S liu r sot h ngho thi im cui nm 2008 cho thy, c nhng thn c t l ngho rt thp di 10%, v c nhng thn c t l ngho rt cao trn 70-80%. Nu chia theo nhm dn tc, th cc thn bn ngiRaglai,Khm,HMngvVnKiuccvngminnixaxithngctl ngho cao trn 50% (Hnh 1.2). Nhng hn ch v ng lc gim ngho nu Phn 1.2 trn y phn no l gii cho tnh trng t l ngho cn rt cao ca cc nhm DTTS cc vng xa xi, nh tip cn km vi cc tin ch c s h tng, m hnh sinh k nng nghip bp bnh ph thuc vo thi tit, vic lm phi nng nghip chm pht trin, cht lng gio dc cn thp...Khc phc nhng bt li v s cch bit l mt thch thc ln trong cng cuc gim ngho ti cc ti ngho, li ngho cc thn bn DTTS xa xi. Hnh 1.3 cho thy gia t l ngho ti 20 thn bn kho st v khong cch t trung tm thn bn n ng t quanh nm, ch, trm y t, trng THCS v THPT c tng quan thun. Ngc li, Bn cht ngho nng thn thay i trong bi cnh miBt li v s cch bit l thch thc ln i vi cc Ngho ngy cng tp trung trong cc nhm DTTS cc vng xa xi X i sng h gia nh trong 12 thng quaT l h "thiu n" trong 12 thng quaTn sut thiu n trong 12 thng qua (trong s nhng ngi thiu n)Tt hnVn vy Km i Duy nht mt lnMt vi lnThnh thongThng xuyn18 62 18 13 0 25 38 38Bn Lin 58 27 14 29 6 6 38 50Thanh Xng 31 49 20 27 0 0 50 50Lng Minh 15 37 48 85 0 0 8 92c Hng 43 42 15 33 0 20 60 20Xy 35 38 25 53 10 39 29 23C Hu 5 53 42 8 20 20 0 60Phc i 22 62 17 58 0 11 46 43Phc Thnh 18 55 25 73 0 14 27 59Thun Ha 22 57 20 8 0 40 20 40PHN 1: TNG QUAN V DIN BIN NGHO V CC N LC GIM NGHO 13giatlnghovtlhs dng in, nh v sinh t hoi/bnthoi,tivi,xemy,in thoitrongmukhostc tngquannghchrrt.Hai trnghpngoillkhong cchntrngtiuhcgn nhtctngquannghch vtlhsdngncvi ctngquanthunvitl ngho,chothyccthnbn ngho nht c u tin m imtrng,lphccmbn vxydngcngtrnhnc sinh hot t chy. CcthnbnDTTSngho nhtthngxacctrungtm kinh t-x hi, nn kh khn v tipcncctinchhtng, th trng v dch v l tt yu. Tip cn thng tin qua tivi, in thoi,sdngxemyvt quakhongcchhoctn dngchigiaothngkhi ccconngmimcng lnhnghnchchuca cc thn bn ngho, ca ngi nghoDTTS.Trongbicnh , cc gii php to iu kin tip cn cc dich v c bn l thc s cn thit gip khc phcccbtlivsbitlp ,vdnhngnhgiodc angymnhccmhnh lp hc ph thng dn tc bn tr, ngnh y t v khuyn nng angmrngmnglicng tc vin thn bn, hoc cc cng ty vin thng ang m rng din ph sng km theo cc chng trnh khuyn mi cho in thoi bn khng dy v in thoi di ng. Ccgiiphptrongtipcndchvcncuttheoungimnhhnna gip ngi dn thot khi ngho. Cc gii php cng cn cch tip cn pht trin cng ng (tham gia v trao quyn) da trn c th ca tng thn bn nng cao vai tr lm ch v s hng li ca ngi dn i vi cc m hnh dch v. Nht l cc h ngho, h c kh khn c th cn da vo cng ng h c th tip cn cc dch v. Thc t kho st ti cc im quan trc, cc gii php u t tip cn dch v hng n cp thn bn cha c phn b ngun lc c th tr thnh gii php quan trng nhm y mnh gim ngho nhanh v bn vng cc vng DTTS xa xi. HNH 1.2.Nhm dn tc chnh - T l ngho ca 20 thn kho st cui 2008 (%) Ngun: Phiu thng tin cp thn, 2009 3,37,116,929,33131,131,435,138,540,741,84447,251,751,9687281,386,2920 20 40 60 80 100Kinh (Thanh Xng-B)Kinh (C Hu-L) (C Hu-L)Kinh (c Hng-HT)Vn Kiu (Xy-QT)Kh'mer (Thun Ha-TV)Kinh (c Hng-HT)Thi (Thanh Xng-B)Ty (Thun Ha-HG)Ty (Bn Lin-LC)Kh'mer/Kinh (Thun Ha-TV)Raglai/Kinh (Phc i-NT)Thi (Lng Minh-NA)H' Mng (Thun Ha-HG)Vn Kiu (Xy-QT)Raglai (Phc Thnh-NT)Raglai (Phc i-NT)HMng (Bn Lin-LC)Kh'm (Lng Minh-NA)Raglai (Phc Thnh-NT)%thn bn DTTS xa xiCc gii php to iu kin tip cn cc dich v c bn l thc s cn thit gip khc phc cc bt li v s bit lp ... cn c u t theo u ngi mnh hn na theo cch tip cn pht trin cng ng14Theo di Ngho theo Phng php cng Tham gia ti mt s Cng ng Dn c Nng thn Vit NamBo co Tng hp.Vng 3 nm 2009HNH 1.3. Tng quan gia t l ngho v tip cn cc tin ch c s h tng ti 20 thn bn kho st NGUN: Phiu thng tin cp thn bn v Phng vn h gia nh, 2009 PHN 1: TNG QUAN V DIN BIN NGHO V CC N LC GIM NGHO 15Cc bin php h tr gim ngho ca Nh nc vng DTTS cho n nay ch yu theo cch tip cn truyn thng, hng n ci thin tng kha cnh ca ngho, nh xy dng c s h tng, h tr t sn xut, cung cp tn dng u i, h tr ging cy con, tp hun v xy dng m hnh khuyn nng. Mi loi hot ng do mt c quan chuyn ngnh t chc thc hin, c biu mu s liu, cch thc bo co, nh gi chuyn bit, nhiu khi cn thiu c ch v bin php phi kt hp cht ch tng a bn c th. Nhng hot ng ny thng phi tun theo mt s khun mu t trn xung v thit k, qui m, qui trnh, nh mc chi tiu...do kh c s linh hot cn thit ph hp vi c th ca tng cng ng DTTS min ni.Ch trng nht qun ca Nh nc l pht huy s ch ng sng to ca ngi dn nhm gim ngho bn vng. Nhng hin nay cn thiu cc chnh sch c tnh t ph hng n ci thin qu trnh v khng gian gim ngho trong mi tng tc vi th trng v mi trng thin nhin, sao cho mi cng ng ngho, mi ngi ngho thc s lm ch qu trnh vn ln ca mnh ph hp vi nh hng chung. Cn thiu cc h tr mnh v th ch nng thn hng n gim ngho, nht l cc th ch cng ng - m y chnh l ti sn ca cc nhm DTTS min ni c nhng gi tr lu i cn c gn gi, pht huy v thch ng vi bi cnh mi.Trong nhiu nm qua, cc nh ti tr, cc t chc phi chnh ph phi hp vi cc i tc a phng trin khai nhiu d n pht trin cng ng hu ht nhng a bn min ni DTTS kh khn nht trong c nc. Cc d n pht trin cng ng thng hng n ci thin qu trnh v khng gian gim ngho, lm b cho nhng gii php h tr thch ng vi c th ca tng x, tng thn bn v tng h gia nh. y l nhng gi rt hu ch trong qu trnh thit k cc chng trnh, d n gim ngho ca Nh nc giai on ti (Hp 1.1).Cch tip cn gim nghohin nay bc l nhng bt cp Cn thiu chnh sch t ph nhm ci thin th ch nng thn hng n gim ngho Cc d n pht trin cng ng cung cp nhiu gi cho vic thit k chng trnh gim ngho giai on tiHP 1.1. Ci thin qu trnh v khng gian gim ngho: bi hc t cc d n pht trin cng ngCc d n pht trin cng ng nhm h tr gim ngho vng min ni DTTS l cch tip cn thng thy ca cc nh ti tr, cc t chc phi chnh ph. Cc d n pht trin cng ng thng c tm nhn xy dng cng ng t lc, vi mc tiu h tr ci thin qu trnh v khng gian gim ngho, trc khi h tr ci thin cc kha cnh ngho c th. Cch tip cn c bn ca cc d n pht trin cng ng l tng cng s tham gia v trao quyn cho cng ng, gn vi cc cng c lp k hoch c s tham gia (lp k hoch pht trin x/thn - VDP/CDP) v vn hnh qu cng ng t qun (c th gi l qu pht trin cng ng, qu pht trin a phng, qu quay vng hoc hp phn ngn sch x trong cc d n khc nhau) thc hin cc tiu d n/ cc sng kin cng ng qui m nh.Mt s bi hc chnh ca cc d n pht trin cng ng hng n gim ngho bn vng cc vng min ni DTTS nh sau:Lngghpphngphptipcncsthamgiatrongqutrnhlpk hoch pht trin kinh t x hi vi s phn cp v trao quyn qun l r rng cho cp x, thn bn. Dnhngnschngkchocchotngnngcaonnglc,lpk hoch, theo di, gim st c s tham gia ca cng ng, h tr t nhm nng dn v pht trin cc th ch nng thn khc. Ch trng cng c, pht trin cc th ch hin c thay v lp ra nhng th ch hon ton mi.c bit quan tm n nhng im mnh, nhng ti sn ca cng ng ( pht huy) thay v ch quan tm n nhng im yu, hn ch ca cng ng ( khc phc). Vn ha, phong tc v cc tri thc bn a (tri thc k thut, qun l ti nguyn, t chc cng ng) l im khi u ca cc sng kin 16Theo di Ngho theo Phng php cng Tham gia ti mt s Cng ng Dn c Nng thn Vit NamBo co Tng hp.Vng 3 nm 2009cng ng, vi s lng ghp cc kin thc mi ph hp.Nng cao cht lng ca s tham gia ca ngi dn, trnh tham gia hnh thc,trnhsthinlchtheochcaringnhmkhgitrongthnbn. Chtrngsthamgiavhnglicangingho,phn,trembng cch tham vn, thit k, trin khai cc hot ng ph hp vi hon cnh ca h. Pht trin cc th ch cng ng lm tng vn x hi ca cc nhm yu th.Phi kt hp cht ch, ng b cc hot ng trong d n pht trin cng ng n tng thn bn v tng h gia nh, v d tn dng vi m kt hp vi tit kim, vi tp hun, khuyn nng, thnh lp t nhm, lp k hoch s dng t, hch ton kinh t h gia nh, nng cao nng lc cn b c s, thc hin qui ch dn ch c s...Huy ng s ng gp, i ng hp l ca cng ng v h gia nh vo vic thc hin cc sng kin do cng ng lm ch. Thc y cc hot ng t gip, t ti tr trc khi c h tr t bn ngoi. Trin khai cc hot ng h tr sinh k di dng u t c thu hi, vn quay vng, hn ch cho khng.Qu trnh thc hin linh hot, c th thay i nhanh cn c vo hon cnh thc t v phn hi ca cng ng tng thn bn. n gin ha cc th tc ti chnh, thanh quyt ton trong cc tiu d n.Xydngquanhitcchtchgiaccbnlinquan(chnhquyn, on th, c quan cung cp dch v, doanh nghip, t nhm, HTX, hip hi...) v ngi dn.Pht huy vai tr ca cc hng dn vin pht trin cng ng, u tin to c hi, bi dng ngi a phng. Ch trng k nng thc y khng p t hay ng ha, trnh rp khun ngi DTTS cn lm ging nh ngi Kinh gim ngho.Lng ghp cc sng kin v phng chng ri ro thin tai da vo cng ng (CBDRM) v qun l ti nguyn thin nhin da vo cng ng (CBNRM).Hai nhm ngho: ngho kinh nin v ngho tm thiKhostticcimquantrcchothy,hinnaycsphnbitrgiahainhm ngho: ngho kinh nin v ngho tm thi cn c cch tip cn h tr khc nhau.Nghokinhnin(ngholi,nghokit):cimlnnhtcanhngh ngho kinh nin l thiu sc lao ng do gi c, khuyt tt, au m di ngy, n thn, m ci cha m... Ngho kinh nin lun chim mt t l ln trong nhm nhng h ngho nht trong cng ng, trong c cc h thiu hoc khng c t sn xut, t cht lngthp(tnngrybcmu,xani,xangunnc),trnhvnhathp, khng bit ting Kinh, khng c tay ngh, ch yu i lm thu thu nhp bp bnh theo ma v (Bng 1.5). Mt s h c cng ng thn bn xp vo nhm ngho kinh nin cn do thiu ch thot ngho, vng vo nghin ht ma ty, chi tiu khng hp l kh thay i. Ti nhng thn vng thp, ng ngi Kinh c t l ngho thp di 10% (nh thnChnnui2,xThanhXng-B,thnngTm,xCHu-L),huhth ngho trong danh sch r sot ngho chnh thc hng nm l h ngho kinh nin.Nhng h ngho kinh nin thng xuyn thiu n, khng c tch ly, thng da vo s tr gip ca h hng ngi thn v cng ng thn bn. S h tr thng xuyn ca Nh nc theo cc chnh sch tr gip x hi hin hnh (Ngh nh 67/CP) gip mt b phn h ngho kinh nin gim bt phn no kh khn trong cuc sng. Thch thc hin c im ln nht ca ngi ngho kinh nin l thiu lao ngNgi ngho kinh nin cn c tr gip x hi kp thiPHN 1: TNG QUAN V DIN BIN NGHO V CC N LC GIM NGHO 17nay l tng din bao ph ca cc chnh sch tr gip x hi, tng mc h tr m bo mc sng ti thiu, c cc bin php h tr chuyn bit nh cc li an ton vi cc tng nc khc nhau cho tng nhm x hi c th (xem thm chng 3 Tnh trng d b tn thng).BNG 1.5. c im ca nhm ngho nht ti mt s im quan trcX (huyn, tnh)Bn Lin (Bc H, Lo Cai)Xy (Hng Ha, Qung Tr)Lng Minh (Tng Dng, Ngh An)Phc i & Phc Thnh (Bc i, Ninh Thun)Thuc CT 30aC Khng C CDn tc chnhTy, HMng Vn Kiu Thi, Khm Raglait nng ryt t, thng l t xuC t t, gieo c khong 1-2 thng thc ging v 1500 gc snGieo 10-15 Kg gingt t sn xut: 1-3 so t ry trn ni, t xu, hay b mt mat rung t rung, gieo c khong 5 Kg gingKhng c t rungKhng c t rungHu ht khng c t rung hoc c 1-2 so t rung nhng t xuLoi nhNh tm, vch t. Din tch nh 8-20 m2Khung nh bng tre, lp tranhMt s c nh 134 (nh sn lp tn)Nh ct chn, mi fibro hoc tranh l. Din tch nhMt s c nh 167Nh tm. din tch khong 15-25m2. Mt s c nh xy gch lp tn 24m2 theo CT 134Lao ngH mi tch, c t 1-2 lao ng chnhH mi tch, ng con, hay au m, ph n n thn hoc c ngi giGia nh c ngi nghin ma ty, i trai ci to hoc hay au mThiu lao ng, con nh, n thn, c ngi gi, m ciHc vna s cha tt nghip tiu hca s cha tt nghip tiu hc. Tr em ngh hc sma s cha tt nghip tiu hcCon ngh hc sm, hc ht tiu hcGia scMt s t h c 1 con tru, cn li khng c truHu ht khng c tru b hoc ch c 1 con (d) do d n h trC 1-2 con b Mt s khng c, mt s c 1-3 con b vay Ngn hng hoc nui r chng trnh CCNgun thu nhp chnhCh, la, gia cm Sn i rng, la nng Bp a phng, m gong, u vn.Lm thu cng trnh, lm phn b v bnS thng thiu nThiu n 2-3 thng Thiu n 3-4 thng Thiu n 6-7 thngThiu n 4-5 thng Tham gia hp thnTham gia nhng t pht biuKhng tham gia y t i hp thn Hay vng do bn trn ry. Nu tham gia ch ngi nghe, t pht biu.Ngho tm thi: chim a s trong nhm ngho. c im ln nht ca nhng h ngho tm thi l c sc lao ng, c mong mun lm n vn ln thot ngho nhng thiu nng lc v c hi nh thiu vn, thiu kin thc k thut, thiu tip cn th trng. Nhng h ngho tm thi c th gp kh khn trong mt giai on nht nh ca vng i, in hnh l nhng gia nh tr mi tch h, con cn nh, hoc gp nhng c sc do bnh tt, tang ma, thin tai, dch bnh... Ngi ngho tm thi c lao ng, nhng thiu nng lc v c hi18Theo di Ngho theo Phng php cng Tham gia ti mt s Cng ng Dn c Nng thn Vit NamBo co Tng hp.Vng 3 nm 2009i vi nhng h ngho tm thi, s h tr ca Nh nc, cng ng v cc bn lin quan l rt quan trng h c th tng bc vn ln thot ngho. Ti cc im quan trc, khi c mt khon h tr sinh k nh cy con ging hoc phn bn, cc cng ng thnbnthngaracctiuchclaongvchmchlmnbnhxt ngi hng li u tin. Cch ny v thc cht hng cc h tr sinh k n nhng h ngho tm thi, v loi tr nhng h ngho kinh nin. Thch thc hin nay l trin khai ng b cc bin php pht trin sinh k, theo hng h tr cng ng, ch trng to c hi v nng cao nng lc (thay v h tr trc tip, cho khng) nhm gim s th ng trng ch vo h tr ca Nh nc v nng cao nng lc phng chng ri ro v cc c sc thot ngho bn vng.Khkhntrongrsothngho,haytnhachiuca nghoKhi nim h ngho hay ngi ngho c dng trong cc bng s liu ca bo co ny xut pht t danh sch r sot ngho chnh thc hng nm ti cc thn bn kho st theo chun ngho hin hnh ca Chnh ph (di 200.000 ng/ngi/thng khu vc nng thn). Trong khi , khi nim h ngho hay ngi ngho dng trong a s thng tin nh tnh ca bo co ny li xut pht t bi tp phn loi h - c thc hin theo phng php cng tham gia vi nhm nng ct thn bn. Hai ngun thng tin ni trn th hin hai cch tip cn khc nhau v khi nim ngho. Cchthnhtsdngcchtipcnmtchiu,obngngngtinttheomt chun ngho thu nhp chung. Cch th hai s dng cch tip cn a chiu, s dng nhiu tiu ch phi tin t. V d, cn b c s v ngi dn thng da vo cc tiu ch v ti sn (t ai, nh ca, gia sc, xe my), nhn lc (lao ng, con ci, au m, tn tt), ngun thu nhp (c lng, ngh phi nng nghip), tip cn cc dch v h tr (vay vn, khuyn nng), s tham gia vo cc cng vic trong thn... xp loi h. Cch th hai ny ph thuc vo bi cnh c th, vi cc tiu ch phn loi ngho khc nhau cc a bn khc nhau.Khiichiuktqucahaicchphnloinghotitngthnbn,chothykt qu tng i trng hp, nht l i vi nhm ngho kinh nin. Nhng cng c nhiu trng hp c cn b c s v ngi dn xp loi l ngho theo cch th hai nhng li khng nm trong danh sch r sot ngho chnh thc theo cch th nht, v ngc li. L do thng l gia nh c th c ti sn nh nh ca v gia sc, nhng khi tnh ton thu nhp bnh qun hng thng li khng vt chun ngho. Hoc bn cht gia nh l kh gi nhng nhng thin lch, cm tnh trong r sot ngho khin gia nh li c a vo danh sch ngho chnh thc. Hoc mt bng i sng chung ca thn bn cn thp nn ngay c nhng ngi c cn b v ngi dn xp loi trung bnh thm ch khmtcchtngitrongthnbnvnthuchnghokhixttheothunhp hng thng theo chun ngho ca Chnh ph.S dng cch tip cn mt chiu theo thu nhp (hoc chi tiu) hay cch tip cn a chiutrongnhginghovhngitnggimngholmttranhlunkinh inttrctinay.ycnglnguynnhngcrcanhngsailchtrongqu trnh r sot h ngho hng nm ti cc im quan trc (xem thm Phn 5.2). Hin nay, cc chnh sch thng qui nh h c hng h tr phi thuc h ngho theo chun ngho thu nhp hin hnh ca Chnh ph. Trong bi cnh vic r sot ngho cn nhiu btcp(vchunnghochaciuchnhchophhpvimclmphthng nm), vic la chn i tng hng li ch theo tiu ch ngho thu nhp mt chiu c th dn n s co bng, cha tnh n cc kha cnh a chiu ca ngho. Hn na, r sot h ngho c tin hnh vo cui nm, thu nhp trung bnh c tnh ton cho giai on 12 thng trc; trong khi i sng ngi dn cn nhiu bp bnh, nhiu ri ro t xut cn c quan tm v h tr kp thi.Ngi ngho tm thi cn c h tr pht trin sinh k bn vng, hn ch cho khngKhi nim h ngho hay ngi ngho c th hiu theo nh lng hoc nh tnh...... th hin cch tip cn mt chiu hoc a chiu trong nh gi nghoHai cch nh gi ngho mt chiu hay a chiu c th cho kt qu khc nhau trong nhiu trng hpTiu ch ngho mt chiu theo thu nhp d dn n s co bng, thiu chnh xc v khng kp thi trong hng i tng gim nghoPHN 1: TNG QUAN V DIN BIN NGHO V CC N LC GIM NGHO 19H cn ngho cn c h tr mnh m hn naH cn ngho l h nm ngay trn ngng ngho v d b ti ngho khi gp ri ro. Theo Thng t 25/2008/TT-BLTBXH ngy 21/10/2008 ca B L-TBXH, h cn ngho l h cthunhpbnhqunungitrongkhong130%sovichunngho,tclthu nhp t trn 200.000 ng n 260.000 ng/thng/ngi khu vc nng thn. Vo cc thi im cui nm 2008 v nm 2009, ti hu ht im quan trc tin hnh iu tra h cn ngho cng vi vic r sot h ngho hng nm.Kho st thc a cho thy, h cn ngho thng c m hnh sinh k khng khc nhiu so vi h ngho, nhng c thu nhp cao hn h ngho mt cht do c lao ng hn, din tch t ln hn, c sn phm hng ha nhiu hn, hoc c ph cp x hi thng xuyn. C nh ca khang trang hn (nh sn ct k, nh vch g, c bung...), c ti sn nh xe my, ti vi, ging t, gia sc thng c xem l nhng tiu ch so snh h cn ngho vi h ngho. a s h mi thot ngho, h mi tch nhng l con em ca h kh, v h c con em i hc cc trng o to ngh, cao ng, i hc thng c thn bn xp vo din cn ngho. Bng 1.6 cho thy, t l h cn ngho theo danh sch r sot cui nm 2009 bin ng ln so vi cui nm 2008, c ni tng mnh, c ni gim mnh. tin cy ca s liu vhcnngholmtvnngquantmmtsabn.Khihicnba phng v nhng din bin t xut ca t l h cn ngho, cu tr li thng gp l do nm nay r sot cht ch hn. V d nh ti Phc i v Phc Thnh-NT, t l h cn ngho cui nm 2008 rt ln trn 30%, th cui nm 2009 ch cn trn 10%. Cn b phng L-TB&XH huyn Bc i-NT cho bit nhng nm trc y, cng tc hp xt, iu tra cn mang tnh t pht, b con c s u tin nhau. Nm nay, huyn ch o, thnh lp t cng tc ca huyn nh gi thc trng, r sot chnh xc h ngho, h cn ngho c chnh sch h tr ph hp.Cc a phng r sot h cn ngho hng nmH cn ngho a s l h mi thot ngho, mi tch t h kh hoc c con em i hc xaR sot h cn ngho cn c tin hnh cht ch hn naBNG 1.6.T l h ngho - cn ngho, 2008 - 2009 (%)NGUN: S liu r sot h ngho, cn ngho nm 2008-2009 do cc x cung cpX Cui 2008 Cui 2009H ngho H cn nghoH ngho H cn nghoThun Ha 42.8 - 35.0 7.3Bn Lin 59.9 10.4 54.5 3.7Thanh Xng 11.2 3.5 8.2 0.6Lng Minh 78.7 - 83.6 9.2c Hng 40.6 31.7 28.4 23.6Xy 49.8 18.9 42.2 26.7C Hu 11.9 13 8.7 14Phc i 58.4 32.9 58.2 10.0Phc Thnh 56.5 32.7 52.8 16.5Thun Ha 33.9 12.1 28.5 19.320Theo di Ngho theo Phng php cng Tham gia ti mt s Cng ng Dn c Nng thn Vit NamBo co Tng hp.Vng 3 nm 2009Khi gp phi mt ri ro trong cuc sng, h cn ngho rt d b ti ngho. S bp bnh ca sn xut nng nghip, gi c bin ng, vic lm thu khng n nh v c nhng ri ro t xut khc v sc khe, ti sn khin cho ranh gii ngho - cn ngho kh mong manh (Hp 1.2). Vntrahinnaylcnhtrmnhmhnnaivihcnngho,nhtl nhng h va mi thot ngho, nhm gim ngho bn vng. Hin c 2 chnh sch h tr h cn ngho, l h tr mt phn chi ph mua BHYT t nguyn v c vay vn u i cho sinh vin i hc. Cn c thm cc chnh sch h tr h cn ngho, nht l v gio dc tr em v pht trin sinh k bn vng. B L-TB&XH c ch trng cho h thot ngho c hng cc chnh sch u i nh h ngho trong vng 2 nm sau khi thot ngho. Tuy nhin, ch trng ny cha c th ch ha trong nhiu chnh sch, do cha c trin khai rng ri cc cp c s. 1.3 Kt lun: Thay i cch tip cn trong cc chng trnh gim nghonh gi tng quan v tnh trng ngho nng thn ti cc im quan trc cho thy, bn chtnghonngthncnhiuthayisovi5-10nmtrc.Nghonngthn ngy cng tp trung vo cc ti ngho, li ngho ti cc vng DTTS min ni xa xi vi tnh c th cao i vi tng nhm dn tc, tng thn bn, tng h gia nh. Gia hai nhm ngho kinh nin v ngho tm thi c nhng khc bit c bn v ngun lao ng v kh nng t kim sng, do cn nhng bin php ring c t trong mt h thng tng th v an sinh x hi nng thn. H cn ngho ngy cng ng cn c nhnghtrmnhmhnnatrnhvicdaongxungquanhngngngho, hng ti thot ngho bn vng.Nh nu trong bo co tng hp vng 2 nm 2008, v tng ng vi nhiu kin nu ln trong cuc hi tho cui nm 2009 ca B L-TB&XH v nh hng chng trnh gim ngho giai on 2011-20207, bo co ny gip xc nh 4 vn ct li cn quan tm khi thit k chng trnh gim ngho giai on ti.H cn ngho gp ri ro rt d ti nghoCn b sung cc chnh sch h tr h cn ngho v pht trin sinh k bn vngChng trnh gim ngho giai on ti cn phn nh c nhng kha cnh ngho ang thay i HP 1.2. H cn ngho lao ao khi gp bo v gi c bt liVomtchiucuithng12/2009,chngtinthmnhbcN.V.mth ngi Kinh c xp loi cn ngho ti thn ng Tm, x C Hu (Eakar, c Lc). Bc trng c 500 cy c ph 3 nm nay, cn bo s 9 lm cy mt ln, n cn bo s 11 lm v gy cy mt ln na. Tng cng bc b gy 280 cy c ph, gi mi trng li cy con c 2 thng. Ngi nh mi ngi, vn g lm t nm 1992 b bo lm tc mt na mi, bc phi ly c ngi ca nh v sinh lp li. Bc cho rng nh mnh s en, ri ng lung lc. Hin nay c nh bc trng vo 1 so (1000m2) t vn trng da chut v u vn. Nhng trng da cng ri ro v gi bn gim mnh. Bc cho bit cn 1 so trng rau da, nhng s en gi da chut gim. Cch y na thng gi 3000 ng 1 kg, nay ch cn 1000 ng, da p mi c 1500 ng. Mt so da thu c 10 tn, tr 10 triu chi ph, nu gi 3000 ng th ngon. Nm ngoi cn c gi 2000 ng.Bc N.V.. c thn bnh xt thot ngho cui 2008, nhng b thit hi do bo v gi c bt li, nn i sng nm 2009 kh khn hn so vi nm ngoi. S vn vay ngn hng 13 triu nm 2007 (cha k s vay ngoi) trng vo vn c ph v vn da tr n, nhng hin gi khng kh thi. Gii php chng ca gia nh bc l cho 2 a con trai i lm thu hai anh em hi c bn 49 [cng ty c ph] gn 1 thng, c 75.000 ng 1 ngy. Gi cu t mi i Bnh Phc nh sn thu, cn cu ln nh i ch ng, hi c cho ngi ta.7 Xem cc bi tham lun ti cuc hi tho Chin lc gim ngho: xut tng cho giai on 2011-2020 do B L-TB&XH t chc ngy 28/12/2009 ti H Ni.PHN 1: TNG QUAN V DIN BIN NGHO V CC N LC GIM NGHO 21Th nht, cn thay i cch tip cn gim ngho vng min ni DTTS t vic h tr ringltngkhacnhcanghosanghtrtnghpccqutrnhvkhng gian gim ngho, tng cng ng ngho, tng ngi ngho c th lm ch qu trnh vn ln ph hp vi vn ha, bn sc ca mnh. Ci cch th ch trong cc chng trnh gim ngho theo cch tip cn pht trin cng ng cn l vn trng tm. Cc bi hc t cc d n pht trin cng ng thi gian qua cn c th ch ha trong chng trnh gim ngho thi gian ti, trong ch trng tng cng s tham gia v trao quyn cho cng ng v h gia nh, gn vi cc cng c lp k hoch c s tham gia cp x/thn bn, v vn hnh qu cng ng t qun thc hin cc tiu d n, cc sng kin cng ng qui m nh.Th hai, vic thit k chng trnh gim ngho thi gian ti khng tch ri vic thit k mt h thng an sinh x hi tng th vng nng thn, trong ch trng cc bin php tr gip x hi cho cc nhm ngho kinh nin v cc bin php h tr sinh k bn vng cho nhm ngho tm thi. Pht trin nng nghip hiu qu v bn vng vn l con ng ch o gim ngho cc vng min ni DTTS trong nhiu nm ti. Bn cnh cn c nhng h tr mnh m hn thc y vic lm phi nng nghip ti ch v h tr b con i lm n xa trong nc.Thba,angrtcnmthchnhschhtrhcnngho,nhtlhmithot ngho gim ngho bn vng. Nhng h ny cn c tip tc h tr nh h ngho trong vng 2 nm.Th t, cn nhn nhn ngho theo cch tip cn a chiu, v cc tiu ch phi thu nhp nh nhn lc, ti sn, tip cn cc dch v h tr... c ngha quyt nh i vi vic thot ngho bn vng v nng cao cht lng cuc sng, v cng ph hp vi cch nhn nhn v ngho ca ngi dn v cng ng. Mt s chnh sch h tr khng nht thit gn vi tiu ch ngho thu nhp, m nn gn vi cc tiu ch phi thu nhp. Cch tip cn ngho a chiu cn gn vi vic phn cp, trao quyn trit hn cho cc cp c s trong vic xc nh i tng hng li ca tng chnh sch v chng trnh h tr, vi s hng dn v gim st ca cc c quan cp trn. Tng cng s tham gia v trao quyn, gn vi lp k hoch c s tham gia v vn hnh qu cng ng t qun Gim ngho l mt b phn ca h thng an sinh x hi nng thn Nhn nhn ngho theo cch tip cn a chiu trong hng i tng h tr gim ngho 23Phn 2: Cc Ch Chnh v Gim Ngho2. KHONG CCH GIU - NGHOBo co tng hp vng 1 v vng 2 t vn ngho c tnh cht a chiu, do trnh by nhng hn ch, bt li ca ngi ngho so vi ngi kh gi v cht lng vn sinh k, nng lc tip cn cc th ch v chnh sch, hiu qu v tnh bn vng ca cc chin lc sinh k (theo khung sinh k bn vng). Bo co tng hp vng 3 ny s cp nht nhng yu t trn, ng thi phn tch k hn v tip cn th trng (th trng hng ha v th trng lao ng) ca ngi ngho.2.1Cht lng vn sinh kVn sinh k l nhng ngun lc ca h gia nh, gm vn nhn lc, vn x hi, vn ti nguyn, vn ti chnh v vn vt cht. Khong cch v vn sinh k gia ngi ngho v ngi khng ngho l c s to ra khong cch giu ngho.Vn nhn lcBt li v ngun nhn lc l mt c trng ph bin ca h ngho, in hnh l ng con, gi c, n thn, sc khe km, khuyt tt... Bng 2.1 cho thy h ngho thng c qui m gia nh ln hn, c t ngi trong tui lao ng hn, v c nhiu ngi n theo hn so vi h khng ngho. H ngho thng gp kh khn c th v ngun nhn lcKhung sinh k bn vng gip tip cn cc yu t nh hng n khong cch giu - ngho, m yu t quan trng nht l tip cn th trngBNG 2.1.c im nhn khu ca h gia nh, 2009NGUN: Phng vn h gia nhX S thnh vin trn 60 tuiS thnh vin t 15 - 60 tuiS thnh vin di 15 tuiH c ngi khuyt tt (%)H n thn nui con di 16 tui (%)H c ngi nghin ht (%)H nghoH khng nghoH nghoH khng nghoH nghoH khng nghoH nghoH khng nghoH nghoH khng nghoH nghoH khng nghoThun Ha 0.3 0.2 2.8 3.6 1.6 1.5 25 9 4 3 0 0Bn Lin 0.3 0.6 3.2 4.2 2.3 1.4 9 15 3 0 0 0Thanh Xng 0.4 0.4 2.9 2.8 1.7 1 11 2 22 6 11 2Lng Minh 0.3 0.8 3.2 2.8 1.7 0.8 17 0 6 0 19 8c Hng 0.7 0.7 1.9 3.3 0.8 0.6 6 7 6 2 0 0Xy 0.4 0.6 2.4 2.6 3 2.6 9 3 8 3 0 0C Hu - 0.3 - 3.3 - 1.2 - 7 - 2 - 0Phc i 0.3 0.2 2.7 3.4 1.9 2 6 8 3 4 0 0Phc Thnh 0.3 0.3 3 3.2 1.9 1.4 5 0 3 0 0 0Thun Ha 0.2 0.4 3.4 3.4 1.2 0.8 13 7 10 3 0 024Theo di Ngho theo Phng php cng Tham gia ti mt s Cng ng Dn c Nng thn Vit NamBo co Tng hp.Vng 3 nm 2009Gio dc tr em trong nhng nm gn y c ci thin nhiu, nhng t l thnh vin h tt nghip trung hc ph thng hoc cc cp cao hn (trung cp, cao ng, i hc) cn rt thp. T l thnh vin trong cc h ngho cha tng i hc hoc cha tt nghip tiu hc cao hn nhiu so vi h khng ngho hu ht im quan trc.iu ng quan tm hin nay l t l tr c nam v n hc tip ln bc THPT cc vng DTTS min ni cn thp. Bng 2.3 cho thy, mt s a bn min ni vng su kh khn (Bn Lin-LC, Lng Minh-NA, Phc i v Phc Thnh-NT), t l tr 16-20 tui ang i hc ch t 20-40%. Cc l do ngh hc ph bin l nh ngho, hc km, mi chi, hc qu tui xu h vi bn b, phi nh trng em cho cha m i ry, ngh hc lp gia nh sm... Ring ti Thun Ha-TV l a bn ng ngi Khmer ng bng sng Cu long, tr b hc theo b m i lm n xa kh ng. Thng k ca phng gio dchuynCuNgang(TrVinh)chothy,trongnmhc2008-2009tlhcsinh THCS b hc gia chng l 6% (gim 2,6% so vi nm hc 2007-2008), trong hn 1/3 c l do cc em theo b m i lm n xa.Chnh lch v hc vn gia h ngho v h kh gir nht bc THCSCn c bin php h tr mnh nng cao t l tr c nam v n vng DTTS min ni i hc bc THPTBNG 2.2.Bc hc cao nht ca thnh vin h t 6 tui tr ln, 2009 (%)NGUN:Phng vn h gia nh X Cha tng i hcCha tt nghip tiu hc (cp 1)Tt nghip tiu hc (cp 1)Tt nghip THCS (cp 2)Tt nghip THPT (cp 3) tr lnH nghoH khng nghoH nghoH khng nghoH nghoH khng nghoH nghoH khng nghoH nghoH khng nghoThun Ha 20 5 33 25 30 34 14 31 3 5Bn Lin 26 22 39 29 28 24 9 22 0 2Thanh Xng 21 5 35 22 26 20 12 36 7 18Lng Minh 13 17 41 31 34 19 12 23 1 10c Hng 2 1 19 8 24 12 29 44 27 36Xy 27 30 43 24 22 25 8 24 0 7C Hu - 11 - 26 - 30 - 26 - 8Phc i 27 22 44 42 22 22 7 12 0 2Phc Thnh 52 46 34 28 11 19 2 6 0 2Thun Ha 18 12 46 36 26 25 9 18 0 10PHN 2: CC CH CHNH V GIM NGHO25Bo co tng hp vng 2 nm 2008 nhn xt rng khng bit ting Vit ph thng l mt bt li c bn ca ngi ngho DTTS, nht l ph n DTTS trn 35 tui, trong cc mt i sng nh mua bn, vay vn, tham d cc cuc hp v tp hun, i lm thu v lm n xa... Phiu hi h gia nh vng 3 nm 2009 b sung cu hi v vn ny r rng v chi tit hn. Bng 2.4 cho thy, hu ht ngi ngho v ngi khng ngho DTTStrongmukhostutnhiuckhnngnghenitingVit.Nhngngi ngho gp bt li ng k so vi ngi khng ngho k nng c v vit ting Vit. Tuy nhin, t l bit c bit vit ting Vit ca c h ngho v khng ngho thuc cc nhm DTTS cc x min ni xa xi, nh ngi HMng x Bn Lin-LC, ngi Vn Kiu x Xy-QT, ngi Raglai x Phc i v Phc Thnh-NT, u tng i thp. Ngi ngho gp bt li ln so vi ngi kh gi v k nng c v ni ting Vit BNG 2.3.T l tr em trai v tr em gi 6-20 tui ang i hc, 2009 (%)NGUN: Phng vn h gia nhX 6-11 tui 12-15 tui 16-20 tuiNam N Nam N Nam NThun Ha 95 87 83 86 63 73Bn Lin 92 100 83 92 31 39Thanh Xng 100 100 89 100 83 100Lng Minh 88 94 76 56 20 32c Hng 100 100 100 100 77 80Xy 85 96 95 95 67 60C Hu 94 90 75 85 38 67Phc i 96 95 55 81 44 29Phc Thnh 91 78 62 61 35 7Thun Ha 94 100 50 71 23 3226Theo di Ngho theo Phng php cng Tham gia ti mt s Cng ng Dn c Nng thn Vit NamBo co Tng hp.Vng 3 nm 2009Bng 2.5 cng cho thy t l nam gii c k nng c v vit tt hn so vi n gii. Khng tho ting Vit lm hn ch kh nng giao tip, hn ch quan h x hi ca ngi ngho nht l ph n. Nhng ph n DTTS min ni t tho ting Vit thng ngi i hp, ngi phtbiu.Mtsphncgianhkhngthonhnmttin,nhnmtcnnn ngi chng ch yu thc hin cc giao dch mua bn. Cn b c s v ngi dn chia s nhng hn ch, bt li ca vic khng tho ting Vit trong hi hp, tp hun .Hnh 2.1 cng khng nh rng k nng s dng ting Vit c bn, nht l k nng c v vit ting Vit c tng quan nghch r rt vi t l ngho ti 20 thn bn kho st.Khng tho ting Vit gy bt li v quan h x hi v tip cn th trng, i vi ph n... v nhng thn bn c t ngi s dng c ting Vit c xu hng t l ngho cao hnHNH 2.1. Tng quan t l ngho - k nng ting Vit ca ngi tr li ti 20 thn bn kho stBNG 2.4. K nng s dng ting Vit ca ngi tr li (h ngho v khng ngho, 2009 (%)NGUN: Phng vn h gia nhX Nghe ni c VitH ngho H khng nghoH ngho H khng nghoH ngho H khng ngho100 100 86 94 86 94Bn Lin 91 96 52 59 55 59Thanh Xng 100 100 44 92 44 90Lng Minh 94 100 63 75 60 67c Hng 100 100 100 100 100 100Xy 96 86 54 67 50 64C Hu - 100 - 90 - 88Phc i 97 100 49 56 54 56Phc Thnh 95 91 32 57 32 57Thun Ha 100 100 68 90 68 90 PHN 2: CC CH CHNH V GIM NGHO27Bng 2.6 cho thy, t l n gii cha tng i hc, cha tt nghip tiu hc cao hn so vi nam gii ti hu ht im quan trc. Mt s ni, ngnh gio dc sn sng m cc lp xa m v b tc vn ha cho ngi ln tui, nhng thc t s ngi tham gia rt thp, do bn vic nhBNG 2.5. K nng s dng ting Vit gia nam v n, 2009 (%)BNG 2.6.Bc hc cao nht ca thnh vin h t 6 tui tr ln gia nam v n, 2009 (%) NGUN: Phng vn h gia nh NGUN:Phng vn h gia nh XNghe ni c VitNam N Nam N Nam NThun Ha 100 100 92 86 92 86Bn Lin 96 78 59 33 61 33Thanh Xng 100 100 100 79 100 76Lng Minh 100 86 76 46 71 46c Hng 100 100 100 100 100 100Xy 96 75 77 19 73 19C Hu 100 100 98 75 98 70Phc i 100 97 64 43 68 46Phc Thnh 92 100 48 17 48 17Thun Ha 100 100 87 68 87 68X Cha tng i hcCha tt nghip tiu hc (cp 1)Tt nghip tiu hc (cp 1)Tt nghip THCS (cp 2)Tt nghip THPT (cp 3)Trung cp, cao ng, i hcNam N Nam N Nam N Nam N Nam N Nam NThun Ha 6 13 22 31 36 33 32 19 4 3 0 1Bn Lin 16 32 34 34 27 24 22 9 1 1 0 0Thanh Xng 3 13 24 25 24 18 32 30 15 11 3 3Lng Minh 9 18 38 41 31 30 19 9 3 2 0 1c Hng 1 1 10 11 14 16 36 45 30 21 11 6Xy 23 33 29 33 26 22 15 11 7 1 1 0C Hu 8 12 29 24 29 31 26 26 7 6 1 2Phc i 20 30 46 41 22 21 11 8 1 0 0 1Phc Thnh 43 56 39 25 14 14 3 4 1 1 0 0Thun Ha 14 15 44 39 24 28 12 15 5 2 2 228Theo di Ngho theo Phng php cng Tham gia ti mt s Cng ng Dn c Nng thn Vit NamBo co Tng hp.Vng 3 nm 2009Hiu qu ca cc lp xa m cho ngi ln cha cao. Bn thn ngi dn cng cha ho hng tham gia cc lp xa m ti nhng ni c t chc lp, do ngi i hc, bn vic nh... Gn xa m vi pht trin cng ng (Reflect) l mt phng php chng t c hiu qu ti cc vng min ni DTTS, nh trng hp in hnh ti x Thun Ha-HG (Hp 2.2).Ti cc im quan trc, t l tr em hc tiu hc ng tui rt cao, mt s ni t 100%. Cc chnh sch h tr ca Nh nc, s tuyn truyn vn ng ca a phng v nh trng lm tng t l tr em gi v em trai n trng, iu ny c ngha l trong thi gian ti khong cch v gii s c thu hpV d in hnh l chng trnh Nhn vin h tr gio vin thuc D n Gio dc tiu hc cho tr em c hon cnh kh khn (PEDC) do Ngn hng Th gii (WB) ti tr (ti Thun Ha-HG, Bn Lin-LC, Xy-QT, Phc i v Phc Thnh-NT). Nhn vin h tr gio vin l ngi dn tc a phng, gip b tc ting Vit cho tr n tui vo lp 1, h tr v ngn ng cho cc thy c trong ging dy, huy ng tr ti trng v l cu ni lin kt gia nh trng, gia nh v cng ng (Hp 2.3)Xa m gn vi pht trin cng ng l mt hng i trin vngM hnh sng to nhn vin h tr gio vin vng min ni kh khn nn c duy trHP 2.2. Hiu qu chng trnh Reflect ti Thun Ha (V Xuyn, H Giang) Chng trnh Reflect do t chc ActionAid Vit Nam (AAV) h tr trin khai ti V Xuyn, tnh H Giang t nm 2002, bao gm 3 giai on: giai on 1 xa m ch; giai on 2 l giai on sau xa m ch v pht trin cng ng vn tip tc dy ch, v giai on 3 l thnh lp cc nhm pht trin cng ng. Reflect c gii thiu vo x Thun Ha t nm 2004, n nm 2009 chuyn sang giai on 3 vi 8 nhm pht trin cng ng. giai on 1 v 2, tham gia vo lp xa m ch ch yu l ph n. Sau mt s ch em cng vn ng thm chng i hc. Nh tham gia lp Reflect, nhiu ch em bit ch, bit tnh ton nn t ch hn v ti chnh v pht trin kinh t gia nh. --- Trc c gio cha dy ch th c ch cng bnh thng thi. Khi c c gio dy cho th mnh cng c r hn ri. Trc kia pht m cng khng c nhng by gi mnh cng pht m c ri. Hi trc hay tnh ton bng tay nhng gi m s to th cng bit cm bt tnh ton (nhm n ngho thn Minh Phong)--- Tham gia lp xa m ch t nm 2006. Nh c lp ny th bit ch, bit vit, t tin hn. Gi khng ai qut tin mnh c na. Ngy xa c tng ny cn, ngi ta a bao nhiu th bit by nhiu. Mt cn cng khng bit c. Gi mnh bn th bit tnh ton, 1 con g 70.000 ng/cn, 3 cn l 210.000 ng. Ngi ta a li thy thiu l bo y c i, thiu ri (nhm n ngho thn Mch B).HP 2.3. Nhn vin h tr gio vin - mt chng trnh cn c duy trAnh G.S.D. ngi HMng sinh nm 1988, tt nghip lp 9, lm nhn vin h tr gio vin c hai nm ti im trng l thn Khu Chu Tng 1, x Bn Lin (Bc H, Lo Cai). Tin ph cp hng thng nm 2008 l 320.000 ng, nm 2009 tng ln 500.000 ng. Anh D.c tp hun 4 ngy huyn cch lm vic g, dy nh th no trc khi bt u lm vic. Trong 3 thng h, cng vic chnh ca anh D. l dy ph o cho cc chu 5 tui hc t th 2 n th 6 hng tun. Nh c anh D., cc em hc sinh ti thn Khu Chu Tng 1 lm quen vi ting Vit chun b vo lp 1.Trong nm hc, anh D. h tr phin dch ting HMng cho gio vin. Phn hiu tiu hc Khu Chu Tng 1 cha c gio vin ngi HMng (ch c 2 ngi Kinh, 1 ngi Nng), gio vin hng ngy i t huyn vo dy nn t c iu kin quan PHN 2: CC CH CHNH V GIM NGHO29Vn x hiTnh cng ng cao l mt im mnh ca cc nhm DTTS. Ngi ngho khi thiu i c th xin hoc vay mt t lng thc ca anh em h hng, hng xm trong thn bn. Khi mt gia nh c vic ln nh dng nh, ci xin, tang ma... c thn bn cng chung tay gip cng lao ng, go, ru hoc gp cht t tin. Ti nhiu ni vn duy tr rt tt tp qun mi ngi cng ng gp hnh thnh qu thn bn cho nhng h thiu i vay hoc h tr nhng h c ngi au m phi i bnh vin (nh qu thc Bn Lin-LC, Lng Minh-NA). Ngi ngho cn c th c ngi kh gi trong thn bn cho nui r tru b.T i cng theo nhm nh vng cao l hnh thc hp tc cng ng phi chnh thc m ngi ngho DTTS c hng li nhiu nht, v thiu lao ng l kh khn c trng ca ngi ngho. in hnh l t i cng Thun Ha-HG ca b con ngi HMng. Cc loi hnh t nhm nng dn ang c vn ng, h tr thnh lp ti nhiu im quan trc. in hnh l m hnh T lin gia ti c Hng-HT tr thnh im ta cho nginghokhiaum,gpkhkhn,giphagiixchmchtronggianh.Tuy nhin, duy tr c hiu qu cc hot ng ca t nhm, t em li li ch thc s cho ngi ngho, vn l mt thch thc ln nhiu ni.iu ng quan tm l, mt s chnh sch h tr ti chnh trc tip ca Nh nc hng n i tng h ngho, nh t pht tin h tr n Tt K Su, h tr tin cho hc sinh thuchnghotheoQuytnh112vQuytnh101,htrhnghokhaihoang rung... c th gy nhng so b, t nnh trong cng ng. Nhng chnh sch hng i tng h ngho s b suy gim ngha nu vic r sot h ngho hng nm thiu chnh xc, hoc thiu cc ch ti cn thit trnh tm l mt s h ngho trng ch, li vo h tr ca Nh nc. Cn b c s v ngi dn chia s v tc ng ph ca cc chnh sch h tr ti chnh trc tip cho h ngho DTTS nh sau:--- Xem li h tr cho h ngho, c thn c 10 h ngho th c 6 h khng chu lm, n vn ng th h ni khc gii th khc lm khng cn ai ni nn chu thi. H thy nh nc h tr nn trng ch, c nh bn rung i, ngh nh nc s cho tin o rung (L.A.L., thn i 1 x Bn Lin-LC)--- Theo quyt nh mi th hc sinh no con nh ngho l c nhn tin h tr. Nhng i hc y nh em no cng ngho. By gi cha c pht tin nhng nu pht tin v th s li c s phn b phn tc dng gia nh ngho vi khng ngho (N.N.T, hiu trng trng THCS Trn Ph, x Phc i-NT).Tnh cng ng cao trong cc nhm DTTS l ti sn cn pht huyT nhm nng dn c th tr thnh im ta cho ngi nghoCc chnh sch h tr ti chnh trc tip cho ngi ngho cng c tc ng ph, c th lm gim vn x hi ca hTp qun vn i cng rt c li cho ngi ngho DTTS min nitm n gia nh tng em hc sinh. Anh D. hng ngy n tn nh gi cc em i hc, thm ch vo nhng ngy ma khi tr em theo cha m i lm ry anh cn ln ry gi mt s tr em v hc. nh gi hiu qu ca chng trnh nhn vin h tr gio vin, thy gio x Bn Lin cho bit Mnh khng bit ting HMng nn dy cng kh. Nh c nhn vin h tr gio vin gip cho vic dy bt kh khn hn. Anh y cn i tm hc sinh cho mnh na. Nu khng, hc sinh s kh m i hc u c.Tuynhin,theocnbgiodchuynBcH,chngtrnhnhnvinhtr gio vin d kin s kt thc vo thng 12/2009. Ton huyn Bc H hin c 89 nhn vin h tr gio vin ang c hng ph cp ca d n. Sau khi d n kt thc, nhn vin h tr gio vin c th khng c vic lm, trong khi nhu cu dy ting Vit cho tr em dn tc v h tr gio vin huy ng tr n lp vn ang thc s rt cn thit.30Theo di Ngho theo Phng php cng Tham gia ti mt s Cng ng Dn c Nng thn Vit NamBo co Tng hp.Vng 3 nm 2009Vn ti nguynThiutchtlngttvnlmtbtlicbncahnghonngthn,nhtl nhng h thiu lao ng, h mi tch v n sau. so vi h kh gi. t t lun l tiu ch hng u m cn b c s v ngi dn dng phn loi h ngho khi lm bi tp phn loi kinh t h. Bng 2.7 cho thy, h ngho c din tch t rung bnh qun nhn khu thp hn h khng ngho a s im quan trc. BNG 2.7. Din tch t canh tc ca h gia nh, 2009NGUN: Phng vn h gia nh Xt rung lat trng cy hng nm (bao gm c t rung la)t trng cy lu nmt rngT l h c t rung la (%)Din tch t rung la bnh qun nhn khu (m2)T l h c t trng cy hng nm (%)Din tch t trng cy hng nm bnh qun nhn khu (m2)T l h c t trng cy lu nm (%)Din tch t trng cy lu nm bnh qun nhn khu (m2)T l h c t rng (%)Din tch t rng bnh qun nhn khu (m2)H nghoH khng nghoH nghoH khng nghoH nghoH khng nghoH nghoH khng nghoH nghoH khng nghoH nghoH khng nghoH nghoH khng nghoH nghoH khng nghoThun Ha10010036150710010077999211312529939446522414Bn Lin100100408373100100978907738931355921595211378Thanh Xng100100250395100100400557080300561613081118Lng Minh2816728696921533211848200667253312173722c Hng8886205182100100556540253477838067375216Xy0000100100147515602514534492080625C Hu-52-216-95-1432-72-1116-0-0Phc i496438238797961122135040564258550000Phc Thnh3530497563100961457216349705116140401167Thun Ha487660917984876621185003014290000Chnh lch v t ai ngy cng r nt PHN 2: CC CH CHNH V GIM NGHO31Thun Ha-TV l mt x ng bng sng Cu Long tp trung ng ng bo Khmer thiu t v khng c t sn xut. Trong tng s 1.888 h ca x Thun Ha-TV c 385 h khng c t sn xut (chim 20,4%). Khong 70% nhng h khng c t sn xut l h ngho. Nguyn nhn chnh l do b m khng c t chia cho con ci, do mt s h cm c t nhng nm trc y. Din tch t nng ry min ni gia h ngho v h kh gi thng khng c s chnh lch ln, ph thuc vo sc lao ng khai ph ca tng h v thay i hng nm do tp qun lun canh b ha. Tuy nhin, nhng h gia nh mi ra ring hoc mi n thng nm trong nhm h ngho v qu t ht, kh khai hoang thm t mi. p lc v t ai vng min ni DTTS ang ngy cng tng ln cng vi dn s tng v cc qui nh cm pht ry mi, ry lu khng dng v dnh t trng rng. Tp qun s dng t ca ng bo DTTS cng ang thay i trc sc p v t ai. Cuc sng ca ngi DTTS min ni gn lin vi rng, nhng hin nay ti mt s im quan trc min ni t l h c giao t lm nghip khng cao. Bng 2.7 cho thy, ti Bn Lin-LC v Lng Minh-NA, ch c trn 20% h ngho c t lm nghip. Tuy nhin, cng cn thn trng vi s liu ny, v b con min ni thng canh tc nng ry theo tp qun m c th thuc vo t lm nghip theo qui hoch.Ti hu ht cc im quan trc, trc khi tnh n k hoch trng trt bn, ngi dn ia phng thng s dng t trng la nng, la nc v ng m bo v nhu cu v lng thc trong gia nh cho c nm. Hu ht cc h gia nh vng cao vn pht ry tng din tch t trng. Mt kh khn m cc h thng gp phi l tnh trng thiu nc trong cng tc canh tc, trong khi h thng thy li cha c u t hp l cc vng ni dn tc thiu s. Cc loi hnh rng cng ng truyn thng (rng thing, rng ma, rng miu, rng m nc...) ti cc vng min ni DTTS l mt ti sn quan trng ca cng ng, va c chc nng tm linh gn vi bn sc dn tc, va c chc nng bo v rng u ngun, bo v a dng sinh hc v cnh quan thin nhin xung quanh cc thn bn. Rng cng ngcnglninginghocthdavo,nhlyci,mng(phixinphpthn, nhng khng c cht ph cy, nu vi phm s b pht nng theo qui c) v ly g, tre lm nh (ty qui c ca tng thn, mi nm ch cho vi gia nh c ly g). Ti nhiu thn bn min ni vn duy tr tt cc t bo v rng cng ng, theo cch c ngi lun phin, mi ngi c cp mt lng thc hng nm do dn bn ng gp (Hp 2.4). Tuy nhin, p lc t ai ngy cng ln cc vng min ni DTTS khin cho cc khu rng cng ng c nhiu nguy c b t pht lm nng ry. Cc m hnh qun l rng cng ng - CFM c th l mt cch lm hiu qu duy tr ngun vn ti nguyn quan trng ny ca ngi ngho. Tuy nhin, cho n nay c rt t m hnh CFM c nh gi l tt, do vic xem xt v nh gi cc k hoch pht trin rng cn c tin hnh tm ra gii php c li cho ngi ngho Tnh trng thiu hoc khng c t sn xut rt ph bin trong nhm Khmer ngho Gia tng p lc v t ai cc vng ni DTTS e da n cc khu rng cng ng HP 2.4. Pht huy tp qun bo v rng cng ng vng min ni DTTSKhu Chu Tng 1 l thn ngi HMng thuc x Bn Lin (Bc H, Lo Cai). Rng cng ng ca thn Khu Chu Tng 1 c t thi xa xa n nay vn cn tn ti. Hng nm, trong thn bu ra mt nhm 4 ngi c trch nhim bo v rng theo hnh thc lun phin. Mi h gia nh ng gp 5kg go/ nm h tr hot ng choibovrng.Mttun,ichiaralm2nhmitheohaihngkhc nhau kim tra ton b khu rng g v khu trng tre, vu ca thn, khi c vn g xy ra s kp thi bo cho thn x l. Khi ma mng i bo v rng cn phi ti tng h ng vin anh em mang ln ln trn cao hoc nht li bo v mng, sau ny cn ly tre vu v lm nh. Quy c ca thn nu ai vo rng cng ng cht cy m khng c s ng ca trng thn, gi lng s b pht 50.000 ng/ngi, cn nu ly mng tre 32Theo di Ngho theo Phng php cng Tham gia ti mt s Cng ng Dn c Nng thn Vit NamBo co Tng hp.Vng 3 nm 2009Thu hi sn phm t nhin l cu cnh ca ngi ngho DTTS, nhng ngun li t nhin ngy cng cn kitNam gii vn chim u th trong vic quyt nh cch thc s dng t vng thp ngi Kinh, phng tro dn in i tha c th to thm c hi tip cn t cho ph nvu m khng xin php trng thn s b pht 5.000 ng/ngi . Tuy nhin theo nhm nng ct thn cho bit, trong nhng nm gn y cha c ai vo rng ph hoi hay cht trm cy nn rng c bo v tt, thn cha phi x pht trng hp no.--- Nhm bo v rng c t lu lm ri. Ai mun vo rng ly g lm nh phi thng bo vi ban qun l thn v nhm bo v rng, khng c ly lm ci hoc em bn. Mng ch c ly khi gia nh c tang hoc m ci (nhm nng ctthn Khu Chu Tng 1).Ngi ngho DTTS l nhm ph thuc vo ngun sn phm t nhin nhiu nht. Thu hi my tre, mng, l, ci, rau rng, c, th rng... l ngun thu nhp quan trng ca ngi ngho DTTS. Ti cc im quan trc vng min ni, hu ht ngi ngho DTTS u c i rng thu hi sn phm t nhin tiu dng v bn kim tin chi tiu hng ngy, nht l vo nhng lc thin tai mt ma hay gip ht. Ti Phc i v Phc Thnh-NT, lm phn b kh trong rng vo ma nng v i rng kim mng vo ma ma l 2 ngun sinh k in hnh ca ph n ngho Raglai. Ti Phc i, t khi c h Song St, nhiu ngi ngho trng vo cu c h ch yu ci thin ba n. Tuy nhin nm 2009 h Song St c ngi thu nui c, qun l cht hn khng cho cu c t do na, nn cng mt i mt ngun thu nhp ca h ngho. Ngun li t nhin ngy cng cn kit, cng vi nhng qui nh qun l cht ch hn, l mt bt li ca h ngho. Trong khi , ti cc im quan trc cha thy c n lc ng k no v pht trin lm sn ngoi g c li cho ngi ngho. Thu nhp t qun l, bo v rng hoc trng v khai thc cy ly g cn rt thp. Cc vn bn php lut ca Vit Nam u cng nhn s bnh ng gia nam v n trong tip cn t ai, in hnh l Lut t ai nm 2003 qui nh Giy chng nhn quyn s dng t (s ) mang tn c 2 v chng. Tuy nhin, nh bo co vng 2 nu, yu t tp qun v lut tc vn song hnh vi cc qui nh ca php lut trong vic vic s dng, phn chia, tha k t ai ti cc im quan trc vng min ni DTTS. Ch ph h (t thng ch chia cho con trai, con gi v nh chng khng c chia t) hoc mu h (t thng ch chia cho con gi, con trai v nh v khng c chia t) vn l yu t ch o quyt nh vic tip cn t ai ca nam gii v ph n. Vic p dng lut tc thng linh hot trong trng hp cc cp v chng tr cng qu (cng thn, cng x), th b m pha nh chng v pha nh v u c th chia cho con mt t t i v chng tr khi nghip.Cc quyt nh v s dng t (loi cy trng, ma v, phng thc sn xut...) vn l u th ca nam gii trong gia nh, v nam gii thng c coi l bit tnh ton hn, hiu bit k thut canh tc hn. Ti cc x min ni thuc Chng trnh 30a, chnh sch giao rng khon qun to thm thu nhp ng k cho nhng h gia nh ngho, nhng cng to u th cho nam gii i vi ngun thu nhp ny v ngi thc hin chnh cc hot ng bo v rng thng l nam gii. cc vng ng bng ngi Kinh nh x c Hng-HT, t ai trc y c chia u theo khu, nn gia nam gii v ph n kh bnh ng v s hu t ai. Cuc dn in i tha ln 2 trong nm 2009 ti c Hng-HT to c hi cho ph n l ngi ni khc ly chng ti x (trc y khng c t v khng c b m chia t khi v nh chng) nay cng c chia t bnh ng nh nhng ngi a phng. Nhm nng ct thn Hng Th, x c Hng cho bit C nh trc y ba m con n bm rung chng. y 13 nm, gi mi c t cy, gi t kim ci n. Trc c mt sut rung nay c bn sut rung.Vn ti chnhCc chnh sch tn dng u i v h tr ti chnh trc tip trong cc nm gn y gip ci thin ng k kh nng tip cn vn ca ngi ngho. Trong nm 2009, ti cc im PHN 2: CC CH CHNH V GIM NGHO33Ngi ngho gp hn ch trong s dng vn vay hiu qu c ngun tch ly tr nCn khong mt na s h ngho khng vay vnTn dng vi m kh ph bin, l ch da ca h ngho khi thiu tin mtquan trc trin khai hng lot chnh sch mi v tn dng u i v h tr ti chnh trc tip cho ngi ngho. in hnh l chnh sch h tr h ngho n Tt K Su 2009, cho vay vn u i ti 62 huyn ngho theo Chng trnh 30a, h tr h ngho xa nh tm theo Quyt nh 167, h tr h DTTS ngho ti ch v t , t sn xut v gii quyt vic lm vng ng bng sng Cu long theo Quyt nh 74...Hn ch ca a s ngi ngho hin nay l s dng vn vay nh th no cho hiu qu, t c ngun tch ly tr n. Thc t, s dng vn vay cho sn xut nng nghip, ch yu mua ging gia sc, l mc ch ph bin nht ca c h ngho v h khng ngho. S h vay vn cho mc ch tiu th cng nghip hoc bun bn nh, dch v cng rt thp. Ti mt s x min ni DTTS nh s h ngho dng vn vay chi tiu hng ngy kh ln. Ti vng ng bng ngi Kinh nh c Hng-HT, kh ph bin tnh trng h ngho phi vay vn trang tri cc chi ph cho con n hc ph thng.Ti cc im quan trc cn trn di 50% h ngho thi im cui 2009 khng vay vn ngn hng. Trung bnh mi h vay khong 10 triu ng (Bng 2.8). L do chnh l bn thn h khng c nhu cu s dng vn vay, khng mun vay v lo khng c tin tr li v gc, hoc do cn b on th v t trng t vay vn khng mun bo lnh cho vay v ngi h thuc din ngho kinh nin, khng bit cch lm n, khng tr c n.Cc hnh thc tn dng vi m ti nng thn, nh qu thn, qu tit kim-tn dng quay vng ca cc on th kh ph bin. Cc qu thn l ni ngi ngho c th da vo c mt khon tin mt nh khi nh c vic cn chi tiu. Ti thn i 1, x Bn Lin-LC, ngun qu thn c khong 600.000 ng, cc h c vay t 50-100.000 ng trong thi gian 1 thng. Nhm nng ct thn i 1 cho bit Trch li ca Hi Nng dn v cc loi qu hi khc, c khong 600.000 ng. Cho dn vay, khng ly li, mi h c th vay t 50.000 - 100.000 ng. L nhng h ang kh qu, khch n khng c tin th li chy n vay, th mua c mt t ru, con g cng c. Vay tr trong vng 1 thng. Nhiu qu quay vng ca cc on th cng nhm h tr cc hot ng sinh k cho cc hi vin, nh cho X T l h ang vay vn ngn hng (%)Mc vn vay bnh qun (triu ng)T l h n qu hn (%)H ngho H khng nghoH ngho H khng nghoH ngho H khng nghoThun Ha 54 56 8 8 8 11Bn Lin 79 56 10 8 8 33Thanh Xng 22 57 6 9 0 7Lng Minh 79 83 7 10 8 0c Hng 63 77 11 23 0 3Xy 29 39 8 14 0 0C Hu - 43 - 18 - 0Phc i 49 52 11 12 65 15Phc Thnh 54 65 11 14 30 20Thun Ha 58 69 7 13 61 45BNG 2.8.Vay vn ngn hng ca h gia nh, 2009NGUN: Phng vn h gia nh 34Theo di Ngho theo Phng php cng Tham gia ti mt s Cng ng Dn c Nng thn Vit NamBo co Tng hp.Vng 3 nm 2009vay t 500.000 ng n 1 triu ng cc hi vin chn nui ln hay gia cm. in hnh ti x Thanh Xng-B c nhiu ngun vn qu quay vng, gip cho cc h c bit kh khn c th tip cn ngun ti chnh qui m nh. Thc t, cc gii php h tr ca chnh ph c th lng ghp vo cc qu thn bn sn c em li li ch cho ngi nghoTn dng tit kim HPNQu pht trin cng ngQu Chi hi PN thnNgn hngNgun vnHi vin gp 10.000 ng hng thng, c ngun vn h tr ban u ca t chc AAVQu PTC - ngun vn h tr t t chc AAV thng qua trung tm CCDQu Hi ph n thn bn do cc thnh vin ca Hi ph n thn cng ng gpNgn hng CSXH, Ngn hng NN&PTNTCch qun lQun l trc tip theo ngnh dc t Hi ph n huyn xung Hi ph n x v thnDo CLB PTC t qun l di s gim st ca trung tm CCDT 2009, cng tc gim st c chuyn giao cho TTHTC xDo Chi hi ph n thn t qun lCn b tn dng ca Ngn hng kt hp vi cc t vay vn qun l hot ng cho vay v thu hi vn vay.S tin vay, li sut thng500.000 n 5 triu ngLi sut: 1,5%2 triu ngLi sut: 0,5%200.000 n 1 triu ngLi sut: 0,5-0,6%Ty tng chng trnh vay vnVay h ngho li sut 0,65%Cch thu hi Tr c li v gc theo thng, trong vng 25 thngTr li theo thng.Tr gc vo cui kCch thu li ty theo tha thun trong tng t.Tr gc vo cui kTr li theo thng.Tr gc vo gia v cui k (ty tng chng trnh vay vn)D n ti 2 thn kho stP ng: 18 triu (10 h)Chn nui 2: 20 triu (10 h)P ng: 19,8 triuChn nui 2: khng nm trong bn d nTng d n ca ton x l 252 triuP ng: 570.000 ng (2 h)Chn nui 2: 3.000.000 ng (4 h)P ng: 71,2 triu (26 h)Chn nui 2: 150 triu (15 h)Thun liTr dn theo thngH BKK c th vay t ngun vn nyLi sut thpH BKK c th vay t ngun vn nyLi sut thpH BKK c th vay t ngun vn nyS tin vay cao hnKh khnNgun vn t Ngun vn tCh c ti cc thn thuc d nNgun vn t Hn ch s h vay.Nhm h BKK kh vayBNG 2.9. Cc ngun vay vn ca ngi dn ti x Thanh Xng (in Bin)Tuy nhin tn dng vi m thng c qui m qu nh c th gip h ngho ci thin sinh kTuy nhin, nhiu qu thn bn c qui m nh, ch gip c ngi ngho c tin chi tiu mt vi trm nghn ng trong chc lt, khng gip ci thin ng k i sng h gia nh. Cc hot ng chn nui qui m nh ca ngi ngho hin nay gp nhiu ri ro do gi c bt li v dch bnh; khi ngi vay thua l khng tip tc ng tit kim hoc tr gp thng xuyn c cho qu s nh hng n hot ng ca qu. Ti nhng a bn c nhiu ngi i lm n xa nh Thun Ha-TV, cc qu quay vng rt kh bn vng, v cc hi vin i lm n xa kh tham gia ng gp qu, dn ti thiu vn quay vng. Khi cc hi vin thc hin ngha v khng u nhau, s c nhiu nguy c hot ng gy qu v cho vay b nh tr.Mi quan h ph bin vay trc n ma tr bng sn phm vi cc hng qun a phng l phng thc h ngho vay c go, nhu yu phm tiu dng, vay c PHN 2: CC CH CHNH V GIM NGHO35phn, ging sn xut, thm ch c th vay tin i m l, tin ng hc cho con. H ngho vay trc tr sau lun chu bt li v gi c, c ni phi chu li sut cao n 3-4%/thng, khng c v th mc c v c t la chn. Do vay trc nn ngi dn thng phi bn sn phm cho hng qun tr n ngay sau khi thu hoch, thng l thi im gi bn thp. D vy, cc hng qun a phng vn l mt h thng ngn hng phi chnh thc m ngi ngho c th da vo khi cn tin chi tiu. Ch N.T.H, h ngho thn Hng Tn, x c Hng-HT chia s Ngi gip nhiu nht chnh l T.X. [ch qun ti x]. Lc mnh khng c h gip mnh. Qun c tnh li nhng khon ln nh go, phn, cng li vo gc n v sau tr. Lc bn cng thit. Nhng mnh phi chp nhn, vn cm n h.Bng 2.10 cho thy, t l h ngho vay n, mua chu hng qun a phng cao hn h khng ngho a s im quan trc (mc d nhng h ngho nht v h DTTS cc thn bn xa cng kh c n qun). Nhng a bn vng thp sn xut hng ha pht trin nh c Hng-HT, C Hu-L, Thun Ha-TV a s h vay qun t 500.000 ng tr ln, cn ti nhng a bn min ni a s h vay qun di 500.000 ng. Ti mt s a bn min ni DTTS nh Thun Ha-HG v Xy-QT, t l h vay qun trn 500.000 ng trong nhm ngho cn ln hn nhm khng ngho, v h ngho thng vay trong thi gian di 3-6 thng, n k thu hoch mi bn sn phm cho qun tr n nn s vay qun cha tr ln hn; cn h khng ngho thng c thu nhp thng xuyn (lng, ph cp hng thng), vay qun trong thi gian ngn 1-2 thng khi c lng l tr nn s tin vay qun cha tr t hn. in hnh ti Xy-QT, c qun kinh doanh gi lun s lng ca nhng ngi vay l cn b c s hay ngi v hu, n k lng hng thng qun trc tip i lnh v tr lun tin n. Ngi ngho thng ph thuc vo hng qun ti ch theo cch vay trc, tr sau vi nhiu bt liT l h ngho mua chu qun cao hn h khng ngho, nhng nhng h ngho nht cng kh mua chuX BNG 2.10. Vay n, mua chu qun ca h gia nh, 2009 (%)Phn b htheo Tng s tin vay n, mua chu qun (ng)< 100.000 100.000 to < 500.000500.000 to < 1.000.0001.000.000 to < 2.000.000 2.000.000H nghoH khng nghoH nghoH khng nghoH nghoH khng nghoH nghoH khng nghoH nghoH khng nghoH nghoH khng nghoThun Ha 18 9 20 0 20 100 40 0 0 0 20 0Bn Lin 13 11 0 50 100 50 0 0 0 0 0 0Thanh Xng 67 39 17 15 83 30 0 30 0 15 0 10Lng Minh 45 33 24 0 33 50 38 25 0 0 0 25c Hng 69 57 0 4 27 20 27 20 46 40 0 16Xy 58 42 7 14 29 79 43 0 0 7 21 0C Hu - 53 - 0 - 0 - 10 - 90 - 0Phc i 31 56 27 29 27 29 36 43 0 0 9 0Phc Thnh 68 61 15 0 42 36 27 36 8 14 4 14Thun Ha 29 45 11 0 11 8 22 8 11 15 44 69BNG 2.10.Vay n, mua chu qun ca h gia nh, 2009 (%)NGUN: Phng vn h gia nh 36Theo di Ngho theo Phng php cng Tham gia ti mt s Cng ng Dn c Nng thn Vit NamBo co Tng hp.Vng 3 nm 2009Ngun ti chnh c cung cp trc tip gp phn gim bt kh khn cho ngi ngho. Nhng ri ro tn dng cng tng ln khi ngi ngho c th c vay t nhiu ngun, trong khi ngun tch ly tr n cn hn ch. Tnh trng n qu hn kh ph bin mt s ni nh Bn Lin-LC, Thun Ha-TV, Phc i v Phc Thnh-NT. Ti Bn Lin-LC, a s b con vay vn trng ch 3-4 nm trc hin cha tr c do ch mi thu, gi thp. Ti Thun Ha-TV, b con vay vn nui tm b tht tm nng n trong cc nm 2008 tr v trc, rt nhiu h ang th chp s ti ngn hng (do cng khng c vay tip). Ti Phc i v Phc Thnh-NT, b con vay vn nui b gp ri ro v dch bnh v gi c, nhiu h s dng vn vay tiu dng nn khng c ngun tch ly tr n. Trong trng hp n qu hn ngi dn thng ngh ngn hng cho lu v (gia hn mn vay v chu mc li sut tng ln) hoc tm cch o n (vay nng bn ngoi li sut cao trong thi gian ngn tr n ngn hng, ri li vay tip ngn hng tr cho ngun vay nng bn ngoi; tuy nhin h qu ngho cng kh c vay nng). Vay vn ngn hng l mt quyt nh h trng trong i sng h gia nh nng thn, nn thng c s bn bc k cng gia nam gii v ph n. n xin vay vn ngn hng phi c ch k ca c 2 v chng (1 ngi ng tn ngi vay, 1 ngi ng tn ngi tha k) cng khuyn khch s ng thun ca v v chng. Ti hu ht im quan trc, cc T vay vn do Hi Ph n thnh lp v qun l to iu kin cho ph n c vay vn u i ca NHCSXH, kt hp vi cc hot ng tit kim, to vn qu quay vng, t nng cao kh nng tip cn tn dng ca ph n (Bng 2.11).Tuy nhin, quyt nh s dng vn nh th no vn th hin u th ca nam gii, nht l cc vng DTTS min ni. B con vay vn ch yu mua tru b, mt s t vay vn mua xe my, nhng hot ng mua bn ny phn ln do nam gii m nhn.Vn vt chtCc ti sn vt cht nh nh ca, gia sc, xe my, ti vi, ging t... l tiu ch d nhn bit nht khi so snh h ngho vi h kh. H ngho thng c nh ca lp xp v c t ti sn c nhiu ci thin v tip cn vn i vi ph nTuy nhin s dng vn vn l u th ca nam giiNgun vn ca Qu Pht trin nng nghip quc t (IFAD)Tn dng tit kim ca Hi Ph n x Qu Chi hi Ph n thnNgun vnNgun vn h tr ban u ca IFAD thng qua Hi ph n tnh.Tit kim 5.000 ng/thng (trong s ch em tham gia t vay vn IFAD t nm 2002)Cc thnh vin ca chi Hi ph n thn ng gp 10.000 ng/nm Cch qun lQun l theo ngnh dc t Hi ph n tnh xung Hi ph n x v chi hi thnHi ph n x qun l Chi hi ph n thn t qun lS tin vay, li sut thng3 triu n 10 triu ngLi sut: 0,8%2 triu ngLi sut: 0,5%500 n 1triu ngLi sut: 0,2%Cch thu hi Tr li theo quThi gian vay 24 thngTr gc cui kTr li vo cui nm. Thi gian vay 24 thngTr gc vo cui kTr li theo thngThi gian vay 12 thngTr gc vo cui kD n Tng d n ca ton xl 303 triu (103 h)Hng Tn: 41 triuHng Th: 48 triuTng d n ton x l 94,6 triuHng Tn: 3,5 triu Hng Th: 3 triu ng Thun liS tin vay kh ln, ch em c th u t chn nui, sn xutLi sut thpH kh khn c t