เสดจเยยมแผนกการโรงส กรมการขาว โดยมหวหนาแผนกการโรงส (ระพ สาครก) กองวศวกรรม กรมการขาว เปนผถวายรายงาน เกยวกบเครองสขาวทดลอง ทใชสำาหรบคดตรวจคณภาพขาวพนธตางๆ

ในหลวงในดวงใจ

1

บทนำ�ในวโรกาสทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพล

อดลยเดช ไดครบกำาหนดครองราชย ๖๐ ปเตม ในวนท ๙ มถนายน พ.ศ. ๒๕๔๙ ทผานมา และจะทรงเจรญพระชนมพรรษาครบ ๘๐ พรรษาในเดอนธนวาคมทจะถงน

ฉนไดหวนกลบไปนกถงชวงเวลาทตนมโอกาสถวายงานใตเบองพระยคลบาท เนองจากวถชวตของฉนไดเขาไปมบทบาทสมพนธใกลชดกบพระองคทานมาเปนเวลานาน ทำาใหตวเองรสกวาไดรบสงทเปนสรมงคลอยางหาทสดมได จงขออนญาตนำามาเขยนบนทกลงไวจากความรสกในสวนลกของหวใจ

ชวตในชวงเรมตน

ยอนกลบไปนกถงชวงทองคพระบาทสมเดจพระเจาอยหวอานนทมหดลและสมเดจพระอนชาทรงศกษาอยในประเทศสวตเซอรแลนด ซงชวงนนฉนยงมอายไมมากนก อกทงยงคงศกษาอยในมหาวทยาลยเกษตรศาสตร แตตนกไดยนพระเกยรตคณและใหความสนใจตดตามขาวคราวของทงสองพระองคมาโดยตลอด

หลงจากพระบาทสมเดจพระเจาอยหวอานนทมหดลไดรบการสถาปนาขนมาเปนพระมหากษตรยองค

2

ท ๘ แหงราชวงศจกร รวมทงพระองคนอง ภมพลอดลยเดชซงไดรบการสถาปนาขนมาเปนสมเดจพระอนชา ประชาชนคนไทยในยคนนสวนใหญปรารภออกมาเปนชวงๆ วา เขายงไมเคยมโอกาสเฝาพระยคลบาทอยางใกลชด ซงความรสกลกษณะนทำาใหฉนตนตนใจเปนอยางยง

จนกระทงอยมาวนหนง ประชาชนคนไทยตางกปลมปตยนดเปนลนพน เนองจากไดทราบขาววา ทงพระบาทสมเดจพระเจาอยหวอานนทมหดลและสมเดจพระอนชาจะเสดจนวตสพระนครเปนการชวคราว เพอทรงพระราชทานความเมตตาโอกาสใหคนไทยทงชาต อกทง ชาวตางประเทศทเขามาอาศยอยในประเทศไทยไดชนชมพระบารมของทงสองพระองค

ในปนนหลงจากประชาชนทราบขาว ตางกปลมปตยนดเปนลนพน เมอทงสองพระองคไดเสดจนวตสพระนคร แมจะอยระหวางชวงทกำาลงศกษาเลาเรยน ทงนและทงนนเนองจากตางกเฝารอคอยกนมาเปนเวลานาน แมการเสดจกลบมาเยอนประเทศไทยของทงสองพระองคจะเปนชวงเวลาสนๆ แตพระองคทานกไดประกอบพระราชกรณยกจเยยมเยยนประชาชนทกหมเหลาจากการใชเวลาใหมากทสด โดยเฉพาะอยางยงทรงเหนความสำาคญของชนกลมนอยซงตกอยในสภาพดอยโอกาส

3

ณ โอกาสนน ประชาชนทงประเทศไดใหความสนใจถวายความจงรกภกดแกทงสองพระองคอยางหาทสดมได ดงเชน การเสดจเยอนชมชนชาวจนทสำาเพงและเยาวราช อนนบไดวาทำาใหประชาชนคนไทยกลาวขวญถงเรองนดวยความรสกซาบซงเปนพเศษ

ฉนไดประจกษแกสายตาตวเองในพระจรยาวตรอนงดงามของทงสองพระองคททรงมพระเมตตากบผคนระดบพนดนอยางใกลชด ซงทำาใหคนจนทอาศยอยในประเทศไทยสวนใหญถวายความจงรกภกดอยางสดซง ถงกบกลาววา “เหนองคพทไหนกยอมเหนองคนองทนน” เสมอนขาดกนไมได ซงภาพดงกลาวทำาใหพสกนกรโดยทวไปรสกตนตนใจอยางลกซง

อนง “เมองไทยเปนเมองเกษตรกรรม” พระราชกรณยกจของทงสองพระองคททรงมตอพสกนกรในขณะนน ฉนสามารถยนยนไดอยางชดเจนจากการทเสดจลงสพนดนใกลชดกบชวตเกษตรกรชาวบาน นอกจากนนเรากมสถาบนการศกษาสายเกษตร รวมทงมโครงการบรหารและจดการวจยในดานเกษตรกรรม ซงขณะนนเพงจะเกดขนท เกษตรกล�งบ�งเขน “ ”ไดไมนาน ถ�จะพดถงเรองนกคงมองข�มมห�วทย�ลยเกษตรศ�สตรรวมทงศนยวจยก�รเกษตรของช�ตทเรยกว� “เกษตรกล�งบ�งเขน” ซงอยบนพนฐ�นเดยวกนไปเสยมได

4

วนหนงไดมหมายกำาหนดการแจงมาใหทราบถงเรองทเกยวกบทงสองพระองคจะเสดจเยอนสถาบนแหงนในวนท ๕ มถนายน พ.ศ. ๒๔๘๙

ขณะนนฉนยงเรยนอยในชนปท ๕ ของหลกสตรปรญญาตร ๕ ป และเปนนสตฝกงานซงทำาวทยานพนธเรองการวเคราะหดนในภาคกลางของประเทศไทยทงในดานฟสกสและเคม โดยมหองปฏบตการอยท “ตกพชพรรณ” หรอทนยมเรยกกนวา “ตกข�ว” ซงอาคารหลงนชนบนไดถกกำาหนดใหใชเปนหองสมดสำาหรบงานวจยของทงกระทรวงเกษตราธการและมหาวทยาลยเกษตรศาสตรรวมกนดวย

นอกจากนน ธรรมชาตของนกวจยการเกษตรสมยนน หากหลบตานกถงจนตนาการทเปนพนฐานของชวตคนทำาการเกษตร แมจะเปนนกวชาการระดบสงมากแคไหน สวนใหญการแตงกายกยงคงสวมกางเกงขาสนพรอมทจะเดนลงไปลยในไรนาซงมสภาพเปนโคลนตม

เหตการณครงนนไดทำาใหฉนรสกตนเตนเปนอยางยงทไดทราบขาวน ขณะนนอาคารทเปนตกซงอยในบรเวณเกษตรกลางบางเขนทงหมดยงมอยเพยงสองหลง จงทำาใหมองมาจากภายนอกผานไรและทงนาสามารถเหนไดอยางเดนชด โดยเฉพาะดานประตทหนงนบจากถนนพหลโยธนไปตามถนนงามวงศวานตามลำาดบ

5

อาคารทอยใกลเคยงกบประตนนกคอ ตกพชพรรณ ดงไดกลาวไวแลว

ตามหมายกำาหนดการ ณ วนนน เราตางกทราบกนวาทงสองพระองคจะเสดจมาทรงหวานขาวลงในนาทดลอง รวมทงปลอยปลานลลงบอดวยพระองคเอง

นอกจากนนยงทราบตอไปวา หลงจากเสรจพระราชภารกจดงกลาวแลว ยงมหมายกำาหนดการทจะเสดจขนไปชนบนของตกขาว ซงมการดดแปลงจากหองสมดกลางทำาเปนหองเสวยพระสธารส

วนนนฝายบรหารของมหาวทยาลยฯ ไดตดสนใจปดหองสมดเพอปรบเปนสถานทนอมเกลาฯ ถวายพระสธารสแดทงสองพระองค อกทงจากความตนเตนยนดและอยากรอยากเหน ในขณะทฉนสวมเสอเชตแขนสนสขาวและสวมกางเกงขาสนสกาก ซงเปนชดทำางานในไรนาทดลอง กไดมายนรอรบเสดจอยตรงบนไดทางขนดานทศตะวนตกของตกอยางปราศจากพธรตองใดๆ ทงสน ตามประสาของนสตคนหนง

ระหวางทสองพระองคประทบอยบนตกขาว องคสมเดจพระอนชาซงหมายถงพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดชในขณะน กไดทรงพระดำาเนนวงลงบนไดดานทศตะวนตกผานหนาฉนไป โดยมกลองถายภาพ Contax II A ซงเปนกลองทใชฟลม ๓๕ มม. ทำาในเยอรมนคลองพระศอลงไปดวย

6

ฉนไดมโอกาสเหนวาพระองคทรงทอดพระเนตรตเลยงปลาขนาดเลกททางการใสปลานลตงแสดงเอาไวตรงนนอยางสนพระทยยง ซงภาพดงกลาวยงคงตดตาตรงใจมาถงบดน ซงฉนมอาย ๘๕ ปแลว

โดยเฉพาะกลองซงพระองคทรงคลองอยทพระศอเปนรนเดยวกนกบทฉนมอย เปนกลองทเพอนคนหนงคอ นาวาตร นฤดม บญหลง รน.ลกศษยของฉนคนหนง ไดฝากเพอนไปซอใน PX ของทหารอเมรกนทเกาหลระหวางชวงสงครามเกาหลไดราคาถกเปนพเศษ

ภาพทเหนขณะนน พระองคไดทรงพยายามทจะถายภาพปลาในต แตวาธรรมชาตของปลาทโผลออกมาอยรมกระจก หลงจากทพบตากลองมนกหดกลบเขาไป ยงกวานนในขณะนน อ�จ�รยจนด� เทยมเมฆ ซงเปนครสอนวชาสตวศาสตรและเปนครสอนอยในคณะประมงดวย ไดยนเฝารบเสดจอยใกลๆ

ดวยความหวงดทอยากถวายความจงรกภกดอยางใกลชด อาจารยจนดาจงใชนวมอแหยลงไปในนำา แลวคนนำาเพอใหปลาโผลออกมา แตปรากฏวาปลายงหดหายเขาไปในความขนของนำา พระองคทานจงทรงหนกลบและเสดจวงขนบนไดผานหนาฉนไปกลบไปตามเดม

สำาหรบภาพทเลาใหฟงแมบดนจะเปนเวลา ๖๑ ป ดวยความรสกทฉนตระหนกถงความสำาคญของแผนดนถนเกด อกทงยงตระหนกถงความหมายของคำาวา

7

“พระเจ�แผนดน ” รวมอยดวย จงทำาใหภาพนนยงปรากฏอยในดวงใจมรลม

เวลาไดผานพนมาอกเพยง ๔ วน เชาวนนนเปนวนท ๙ มถนายน พ.ศ. ๒๔๘๙ ฉนไดทราบขาวการสวรรคตของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวอานนทมหดล จากสถานวทยกระจายเสยงแหงประเทศไทย แลวรสกใจหาย ยงในจนตนาการมองเหนภาพของทงสองพระองคซงเสดจไปไหนดวยกนไมวาสภาพฝนฟาอากาศจะเปนอยางไร และสภาพสงคมจะอยในลกษณะลำาบากยากเขญแคไหนกไมยอมละทงกน ทำาใหฉนถงกบนำาตารวง

จากนนมาไมนานองคสมเดจพระอนชาซงทรงไดรบการสถาปนาขนเปนพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช รชกาลท ๙ กไดเสดจกลบไปศกษาตอทประเทศสวตเซอรแลนดเพยงพระองคเดยว

จ�กสภ�พดงกล�วทำ�ใหฉนนกถงเพลงพระร�ชนพนธ ชะต�ชวต ซงเนอเพลงเพลงนไดสะทอน“ ”ใหรสกว�เปนสจธรรมคล�ยๆ กบสภ�พของพระองคท�นทฉนพบได

ความจรงไดชไวอยางชดเจนวา “เมอมสงนนกยอมไมมสงน” หลงจากเสดจกลบไปแลว จากผลทประชาชนเคยรสกอบอนใจ กคอยๆ คลายไปสสภาพทวาเหวเพราะเมองไทยขาดพระมหากษตรยททรงมพระ

8

บารมคมครองปกปองแผนดน ซงเคยประทบอยรวมแผนดนเดยวกน ทำาใหพสกนกรรสกอบอนใจ

เหตก�รณทไมไดค�ดคดม�กอนหลงจากนนมาชวงหนงกมเหตการณทไมไดคาด

คดมากอน ทำาใหเกดการเปลยนแปลงความรสกของประชาชนคนไทยเปนอยางมาก

ทงนและทงนน เนองจากมขาววาพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช ทรงประสบอบตเหตทำาใหตองเขาไปรบการรกษาพระองคอยในโรงพยาบาลเปนเวลานาน ชวงนนเมอพดถงการดนตรกเปนสวนหนงซงทำาใหพระองคทรงพระสำาราญ

ฉนมครทใกลชดสนทสนมซงเปนหมอมเจาอยพระองคหนงคอ หมอมเจ�จกรพนธเพญศร จกรพนธ (ตอมาภายหลงไดรบการสถาปนาขนเปนพระองคเจา) ซงตอมาภายหลงยงรสกผกพนลกซงยงกวา กลาวคอเจานายพระองคนทรงเปนบตรของ เสดจกรมหมนอนวตรจ�ตรนต ซงเคยเปนผอำานวยการโรงเรยนเยาวกมารในพระบรมราชปถมภของพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหว รชกาลท ๗ ซงตงอยในสวนจตรลดาในขณะทฉนเรยนอยทนน และทรงเปนครของฉนดวย

9

โดยทโรงเรยนเยาวกมารในสมยนนพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหวไดทรงมพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหจดตงขนเพอใหบตรของบรรดาขาราชบรพารเปนการสวนพระองคตง แตสมยกอนเปลยนการปกครองป ๒๔๗๕

เทาทจำาไดมนกเรยนอย ๑๕ คน นอกจากนนอาคารโรงเรยนสมยนนกคอ อาคารกรมราชองครกษในขณะน ภายในจำานวน ๑๕ คน มทงเจานายระดบสงจนกระทงถงลกบรรดามหาดเลกหรอขาราชบรพารชนผใหญ

อาทเชน พระวรวงศเธอ พระองคเจ�วร�นนทธวช หมอมเจ�น�งกร สวสด คณอ�ยศ อศรเสน� ณ อยธย� หมอมหลวงปทม ม�ล�กล หมอมร�ชวงศ ทองลม ทองแถม หมอมร�ชวงศทองแทง ทองแถม คณเทวญ ม�ล�กล ณ อยธย� คณปญญ� ม�ล�กล ณ อยธย� คณอดม จ�รต�มระ คณพ�นทอง ทองเจอ คณพล ศรวรรธนะ คณอ�นนท ศรวรรธนะ คณภทร รจน�นนท และคณไพจตร รจน�นนท โดยมคณพระอภรกษราชฤทธเปนอาจารยใหญ และมกรมหมนอนวตรจาตรนตซงเปนสมเดจพระบดาของหมอมเจาจกรพนธเพญศร จกรพนธ เปนผอำานวยการ โดยเฉพาะอยางยงฉนกบพระองคเจาวรานนทธวชเปนนกเรยนทเลกทสดในโรงเรยน จงสนทสนมกนเปนพเศษ แมกระทงเขาสวมกตองเขาดวยกน

10

มาถงชวงทฉนเรยนอยในมหาวทยาลยเกษตรศาสตร เปนชวงระหวางสงครามโลกครงท ๒ หรออาจเรยกวาสงครามมหาเอเซยบรพา ชวงตนๆ ไดมการเจรจาแลกเปลยนเชลยศกระหวางไทยกบสหรฐอเมรกา โดยฝายอเมรกาสงเชลยมาทางเรอซงมหมอมเจาจกรพนธเพญศร จกรพนธ ทไปศกษาอยในมหาวทยาลยคอรเนลรวมอยดวย

ฉนมความสมพนธใกลชดอยกบพระองคทานเปนพเศษอย ๒ ประเดนดวยกนคอ ประเดนแรก พระองคทานทรงเปนอาจารยสอนวชาสถตและการวางแผนวจยทางชววทยา ซงนบเปนครงแรกทมการนำาเอาวชานเขามาเผยแพรในประเทศไทย และฉนกเปนลกศษยของพระองคทานซงไดรบการยอมรบวาในทางปฏบตมผลการเรยนโดดเดน จนกระทงตอมา ฉนกสามารถสบทอดความเปนครสอนวชานจากพระองคทานแกลกศษยในมหาวทยาลยดวย

สวนประเดนทสอง เนองจากพระองคทานทรงโปรดการดนตรและการประพนธเพลงไทยสากลเปนอยางมาก ฉนจงไดใชเวลาเยนๆ คำาๆ ไปนงอยทหวบนไดพระตำาหนก ซงเปนบานพกของทางราชการภายในบรเวณมหาวทยาลยเกษตรศาสตร เพอรบใชพระองคทานในการลงโนตของเพลงและเปนทปรกษาในการประพนธเพลงเปนประจำา

11

จากขาวอบตเหตทในหลวงรชกาลท ๙ ทรงประสบ ทำาใหหมอมเจา จกรพนธเพญศร จกรพนธ ตองเสดจไปประเทศสวตเซอรแลนดเพอถวายความจงรกภกดอยางใกลชด โดยเฉพาะในหลวงพระองคนทรงโปรดการดนตรเปนอยางมาก

นอกจากนน ยงมขาววาองคพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดชกำาลงจะจบการศกษาจากประเทศสวตเซอรแลนดอยแลว จงทำาใหฉนซงเปนพสกนกรคนหนงเฝารอคอยการเสดจนวตกลบสพระนครของพระองคทาน รวมกบการเสดจกลบของหมอมเจาจกรพนธเพญศร จกรพนธ อยางใจจดใจจอ

ในทสดการรอคอยกประสบกบความจรง ทำาใหฉนรสกปลมปตเปนลนพน

ชวงนนหมอมเจาจกรพนธเพญศร จกรพนธ ซงในยามเยนๆ คำาๆ ฉนกบพระองคทานมโอกาสพดคยกนดวยเรองการประพนธเพลง นอกจากนนพระองคทานยงไดเสดจเขาไปในวง ซงเปนททราบกนดวาไปถวายงานเกยวกบดนตรอยางใกลชด

ในทสด ฉนกเปนอกคนหนงซงไดรบพระราชทานโอกาสใหเขาไปรวมวงดนตร อส“ .อ�วโส” ซงจดตงขนระหวางทพระองคทานทรงประทบอยทพระทนงอมพรสถานในพระราชวงดสต ดงนน คำาวา อส. จงหมายถง พระทนงอมพรสถาน ซงเปนทงทมการรวมวงเลนดนตรและเครองสงวทย รวมอยดวยกน

12

ทกครงทมโอกาสเฝาพระยคลบาทและถวายงานดนตร ฉนไดพบความจรงวา พระองคทานทรงปฏบตแทบทกสงทกอยางดวยพระองคเอง นบตงแตการปรบแตงเครองสงวทย ไปจนกระทงถงการทรงดนตรออกอากาศ ซงภายในวงอส.อาวโส กมกนอยไมกทาน เทาทจำาไดกลมบคคลทเขาไปถวายงานดนตรทกวนศกรในชวงนน สวนใหญเปนผสงอายเชน ม.ล.ประพนธ สนทวงศเลนเปยโน ม.จ.แววจกร จกรพนธทรงกตาร ม.ร.ว.เสนย ปร�โมชเลนไวโอลน ม.จ.เจ�จกรพนธเพญศร จกรพนธทรงแซกโซโฟนบารโทน โดยมพระองคทาน ซงทรงเครองดนตรไดหลายอยาง อาทเชน เปยโน แตรทรมเปต แซกโซโฟน ป แคลรเนต โดยเฉพาะอยางยงทรงประทบเปนหลกชยใหกบทกคน นอกจากนนยงมอกสงหนงซงฉนขอนำามากลาวไว ณ ทนดวย นนคอพระองคทานทรงตรงตอเวลาเปนอยางมาก ไมวาจะเสดจไปทรงประกอบพระราชภารกจทไหน วนศกรเวลา ๕ โมงเยนจะตองเสดจกลบมาตามกำาหนดเวลาทกวนไมเคยขาด หลงจากนนมาพระองคทานกไดเสดจมาทรงดนตรทมหาวทยาลยเกษตรศาสตรซงเปนสถาบนอดมศกษาแหงแรก โดยเหตททรงแสดงออกใหทกคนเหนเปนประจกษพยานวา พระองคทานทรงใหความสำาคญแกการเกษตรของชาต และทรงหวงทจะไดเหนมหาวทยาลยเกษตรศาสตรเปนแมแบบทดในการพฒนาการเกษตรของประเทศ

13

แตดวยพระราชอจฉรยะของพระองค ตอมาจงทรงมพระเมตตาเสดจไปทรงดนตรกบมหาวทยาลยอนๆ อยางทวถง

ระหวางทเสดจมาทรงดนตร ณ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร ในฐานะทฉนไดรบมอบหมายใหเปนโฆษกประจำาหนาพระทนงมาโดยตลอด จงชวยใหตนมโอกาสหยงรความจรงถงพระราชอจฉรยะในหลายๆ ดาน ซงแทจรงแลว ยงมเรองทจะอญเชญมาเผยแพรเปนความรแกผอานไดอยางมากมาย แตกใครจะขอนำาเอาบางสงบางอยางทพจารณาเหนแลววาเปนจดเดนของพระราชภารกจของพระองคทานมากลาวไว ณ โอกาสน

ความจรงแลวสจธรรมไดชไวอยางชดเจนวา ถ�“ไมเกดเรองใหญ เร�กคงมองไมเหนคว�มจรงทมคณค�แฝงอยในกระบวนก�รดำ�เนนชวต และก�รเปลยนแปลงของสงคม”

เหตการณหนงทเกดขนภายในหอประชมใหญของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ในขณะทพระองคทานและสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ รวมทงสมเดจพระเจาลกเธอและสมเดจพระเจาลกยาเธอไดเสดจมาทรงดนตรในหอประชมแหงน กคอ ในวนนนกำาลงมอทกภยเกดขนทปาละอ ชายแดนจงหวดประจวบครขนธ นอกจากนนในเขตจงหวดประจวบครขนธและจงหวดราชบร ซงขณะนนยงม

14

สภาพเปนปาและเปนพนทสแดง ไดมนำาทวมจนกระทงถนนหนทางในบรเวณนนขาดสะบน พระองคทานกไดรบสงผานมาถงนสตเกษตรวา ใหไปชวยกน“ซอมแซมเสนท�งในบรเวณทไดรบคว�มเสยห�ย แลวทกคนจะมโอก�สขอฟงเพลงไดจ�กพระองคท�นซงประทบและทรงบรรเลงอยทหอประชมของมห�วทย�ลยเกษตรศ�สตร”

ซงวนนนพระองคทานไดทรงวางแผนในดานเทคโนโลยการสอสารดวยพระองคเอง จนกระทง กลมนสตอาสาสมครทออกไปทำางานในชนบทสามารถขอฟงเพลงอะไรกไดตลอดเวลา ซงกเปนความจรงดงทพระองคทานไดรบสงไว แตเนองจากเจาหนาทของมหาวทยาลยเกษตรศาสตรในวนนน ขาดความพรอมในการเตรยมการ จงทำาใหไฟฟาในหอประชมดบมดหมด แตดวยพระบารมปกเกลาจงสามารถทำาใหทกคนภายในหอประชมหยดนงอยกบท ชวยใหฝายรกษาความปลอดภยทำางานไดสะดวก จนกระทงกระแสไฟทำางานไดตามปกต

ประการทสอง เหตการณทจะกลาวตอไปน นบเปนสงสำาคญมาก ทมผลทำาใหฉนรสกวาพระองคทานทรงมพระเมตตาสง และทรงเปนครของแผนดนอนประเสรฐสด

ในวาระหนงของการทพระองคทานไดเสดจมาทรงดนตรอก ระหวางททรงพกครงเวลา โดยไมมใครคาด

15

คดมากอน ไดมนสตสองคน ซงคนหนงชอน�ยสเทพ ลกขณ�วเชยร เรยนอยในคณะวศวกรรมศาสตร อกทงมผลการเรยนโดดเดนมากและเปนนายกสภาการบรหารขององคการนสตฯ รวมกบเพอนอกคนหนงไดเดนขนไปบนเวทโดยไมทนทใครจะรตว แลวนำาซองจดหมายสขาวซงถออยในมอขนไปทลเกลาถวายแดพระองคทาน ซงพระองคทานกทรงมพระเมตตารบเอาไว และสงใหกบเจาหนาทประจำาพระองค เหตการณในเยนวนนนกผานไปโดยไมมเรองราวอะไรเกดขน ตอมาภายหลงจงรวานสตสองคนไดขนไปถวายฎกาเกยวกบผลการบรหารของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร

ขณะนน หมอมเจ�จกรพนธเพญศร จกรพนธ ทรงดำารงตำาแหนงอธการบดมหาวทยาลยเกษตรศาสตรอย สวนฉนอยในตำาแหนงรองอธการบดฝายธรการ ซงตามระเบยบแลว เรองราวตางๆ ทจะถงทานอธการบดจะตองผานฉนไปกอน

จากคำาวนนนจนกระทงถงเชาวนรงขน สถานวทยแหงประเทศไทยไดประกาศขาววา มห�วทย�ลย“เกษตรศ�สตรโดยคำ�สงของอธก�รบด ใหคดชอน�ยสเทพ ลกขณ�วเชยรออกจ�กก�รเปนนสต โดยอ�งเหตผลว�เปนเพร�ะหมนพระบรมเดช�นภ�พ”

บายวนนน หมอมหลวงทวสนต ลด�วลย ซงเปนราชเลขาธการในพระองคไดโทรศพทมาปรารภกบฉนวา คำาสงดงกลาวมหาวทยาลยเกษตรศาสตรจะเปลยนได

16

หรอไม? ซงตามแทจรงแลวคำาสงนไมไดผานฉนเลย ถาฉนจะตอบไปวาตนไมรเรองกใชท เพราะแสดงใหเหนวาฉนไมรบผดชอบ จรงๆ แลวตวฉนซงอยในตำาแหนงผบรหารและเปนทางผานของรางคำาสงน ควรจะตองลาออกจากตำาแหนง แตการกระทำาเชนนนยอมทำาใหเกดเรองลกลามไปเปนการใหญ

ฉนนำาความททานราชเลขาธการปรารภ ไปทลทานอธการบด แตทานกวางเฉยโดยไมพดอะไรทงสน ฉนร ดวาสงททานราชเลขาธการปรารภกบฉนในฐานะททานอยในตำาแหนงน ควรจะมผลสบเนองมาจากความคดเหนของพระองคทานทผานมาตามระบบงาน แสดงวาพระองคทานผมพระเนตรพระกรรณกวางไกลคงจะทรงมองเหนสงสำาคญบางอยางทแฝงอยในน

ถดจากนนมาอกประมาณ ๓ วน เราจงทราบวาพระองคทานจะเสดจแปรพระราชฐานขนไปประทบอยทพระตำาหนกภพงคราชนเวศน ทจงหวดเชยงใหม โดยทบรเวณหลงพระตำาหนกซงครงหนงเคยเปนททำาการเกษตรของชาวบาน และมชาวบานรายหนงชอน�ยปรช�ฯไดไปทำาสวนลนจซงกำาลงตกลกอยแลว

แตหลงจากนน กรมปาไมกไดประกาศบรเวณนนเปนวนอทย�นแหงช�ต ซงพระองคทานทรงมพระเมตตาพระราชทานทรพยสวนพระองคจำานวนสองแสนบาทเพอซอสวนลนจจากนายปรชานนมา แลวนำามาพระราชทานใหกบมหาวทยาลยเกษตรศาสตร เพอใชทำา

17

เปนสถานวจยไมผลเมองหนาว ดงนนมหาวทยาลยเกษตรศาสตรจงไดตงชอสวนนวา สวนสองแสน“ ”

หวนกลบไปนกถงการเสดจแปรพระราชฐานจากกรงเทพมหานครเพอมาประทบแรมทพระตำาหนกภพงคราชนเวศนอกครงหนง ในบายวนนน หลงจากหมอมหลวงทวสนต ลดาวลยไดไปสงเสดจทสนามบนดอนเมองเรยบรอยแลว กไดผานมาแวะทมหาวทยาลยเกษตรศาสตร และเขามาพบฉนเพอขออนญาตเขาเฝาทานอธการบด ประเดนนเองทสะทอนใหเหนวาหมอมหลวงทวสนต ลดาวลย มความรเรองการปฏบตงาน และมมารยาททดเปนอยางยง โดยเหตททราบวาการจะเขาเฝาอธการบด ควรจะผานรองอธการบดซงอยในตำาแหนงบรหารกอนอน ซงฉนกไดนำาเขาเฝาตามความประสงค

ณ โอกาสนนหมอมหลวงทวสนตซงอยในตำาแหนงราชเลขาธการไดทลทานอธการบดวา เรองประก�ศ“ลงโทษนสตว�ดหมนพระบรมเดช�นภ�พนน มห�วทย�ลยจะเปลยนคำ�สงเสยไดหรอไม แต”ปรากฏวาทานอธการบดยงทรงนงเฉยโดยไมรบสงอะไรออกมา

ถดจากนนมาอกสามวนกไดมหมายกำาหนดการแจงมาใหมหาวทยาลยทราบวาทงสองพระองคจะเสดจลงไปยงสวนสองแสน ซงอยในความรบผดชอบของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร หลงจากนนในมหาวทยา

18

ลยฯ เรองกเงยบหายไปโดยไมมใครแสดงออกวาแมทานอธการบดทจะทรงมคำาสงใหทราบวาใครจะขนไปรบเสดจ

จนกระทงฉนอดรนทนไมได จงไดเดนทางขนไปจงหวดเชยงใหมเอง เพอรอรบเสดจอย ณ สถานทนนตามวนเวลาทหมายกำาหนดการไดแจงเอาไว

ครนถงเวลา ๔ โมงเยนของวนนนตามหมายกำาหนดการ ฉนซงยนรอรบเสดจทประตรวดานหลงซงทำาดวยรวลวดหนามของอาคารทเจาของเดมไดสรางเอาไวเปนเรอนไมชนเดยวอยบนพนฐานทลาดชนลงไปสดานลางทเปนหบเขา แตมหาวทยาลยเกษตรศาสตรไดนำามาดดแปลงเปนสถานทสำาหรบใชเปนสำานกงาน ซงวนนนไดนำามาปรบใหเปนสถานทประทบรบเสดจ

พอถงเวลาสโมงเยน หฉนกไดยนเสยงฝพระบาทของทงสองพระองค รวมทงผตดตามเสดจอกกลมหนงวงลงมาจากทสงซงเปนทางลาด ฉนกมลงถวายคำานบ แลวทงสองพระองครวมทงทลกระหมอมสรนธรและทลกระหมอมจฬาภรณ กไดเสดจผานขนบนไดไปบนอาคารทประทบ สวนผตามเสดจอกจำานวนหนงซงในนนมหมอมเจ�ภศเดช รชน รวมอยดวย ไดเสดจลงไปอยดานลางซงพอจะแหงนหนาขนมามองเหนกน แตคงไมไดยนวาพระองคทานจะรบสงอะไรกบฉน

ทงน พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงประทบยนอยทระเบยงดานหนง โดยมฉนนงพบเพยบอยท

19

พระบาทอยางใกลชด สวนสมเดจพระนางเจาฯ กบทลกระหมอมทงสองพระองคไดเสดจแยกไปประทบยนอยอกดานหนงของระเบยง ซงทำาเปนรปตวแอล ซงตรงพระพกตรจะแลเหนยอดดอยอนทนนทอยในสายพระเนตร

พระองคทานไดทรงรบสงกบฉนดวยพระสรเสยงทแผวเบาวา เรองนนมห�วทย�ลยเกษตรศ�สตรไม“เปลยนจรงหรอ” ซงกระแสของพระสรเสยงฉนคดวาตนสามารถไดยนแตเพยงคนเดยว

ฉนนกอยในใจวาถากราบทลพระองคทานไปวา ข�พระพทธเจ�ไมทร�บเรองน“ ” กคงจะตองลาออก

จากตำาแหนงฝายบรหารเพอแสดงความรบผดชอบ แตถาลาออกกนาจะเปนเรองใหญทบานปลายออกไปอก ใครเปนฉนในขณะนนจะทำ�อย�งไร?

ฉนพจารณาแลว มองเหนอยทางเดยวนนกคอ กมลงหมอบกราบถวายบงคมทพระบาท หลงจากนน หฉนไดยนกระแสพระสรเสยงถามตอไปอกวา เธอร“ไหมว�โทษของก�รหมนพระบรมเดช�นภ�พนนคออะไร?” ภาพคำาตอบทเปนความจรงมนคอยๆ ปรากฏขนมาในจนตนาการของฉนชดเจนยงขน ไมเพยงเทานนหฉนยงไดยนกระแสพระสรเสยงของพระองคทานในเชงสรปทรบสงตามมาวา ถ�คดว�เรองนโทษ“ถงหมนพระบรมเดช�นภ�พ ฉนคดว�มห�วทย�ลยเกษตรศ�สตรนนแหละหมน ไมใชเดกคนนนหมน”

20

ฉนกมลงกราบถวายบงคมทพระบาทเปนครงทสามพรอมทงนำาตาไหล หลงจากนนพระองคทานกไดเสดจไปประทบอยรวมกบสมเดจพระนางเจาฯ และทลกระหมอมทงสองพระองค โดยมฉนคลานตามไปขางหลง

ชวงนน เปนจงหวะดเพราะเปนเวลาทดวงอาทตยใกลจะอสดงลงลบเหลยมยอดเขาดอยอนทนนทอยขางหนา ซงมทองฟาสแดงจดตดกบเงาทเปนสดำา มนเปนภาพซโลเอท (Silhouette) ทมเกอบครบทกพระองคประทบเปนเงาสดำาฉายอยเบองหนา ฉนซงมธรรมชาตทมกลองถายรปคลองคออยเกอบตลอดเวลาไมวาจะไปไหน และในขณะนนยงมสตสมปชญญะด ไดมองเหนโอกาสทจะถายภาพเพอบนทก เปนภาพทประทบใจสงสด แตองคพระบาทสมเดจพระเจาอยหว คงจะทรงไวตอการสงเกต จงทรงเสดจถอยหลงออกมาประทบยนอยหางๆ ทำาใหฉนไดภาพของสมเดจพระนางเจาฯ ทมทลกระหมอมทงสองพระองคกอดพระศอรวมกนทงสองขางอยทนน

ซงภาพนบณฑตเกษตรรนท ๒๘ ในขณะทจบการศกษา ไดขอภาพจากฉนนำาไปใสไวทปกดานในของหนงสอรน โดยทม คณระลก หลกภย เขยนกลอนดวยตวสขาวไวบนฉากหลงสดำาเขม

21

แมอ�ทตยจะลบกบเหลยมเข�ฟ�สเท�อ�จเปลยนสอย�งทเหน

แต...บ�รมแมปกเกล�ทกเช�เยนพระทรงเปนมงขวญนรนดร.

ระลก หลกภย

พระบรมฉายาลกษณสมเดจพระบรมราชนนาถ และทลกระหมอมทงสองพระองค

ศ.ระพ สาครกฉายภาพ

หลงจากนนมาในคำาวนเดยวกนทงสองพระองคกไดรบสงใหตงโตะเสวยภายในสวน ซงอยดานขางของพระตำาหนกภพงคราชนเวศน และไดทรงโปรดใหฉนรวมโตะเสวยโดยไมมวแวววาจะทรงกรวแตประการใดเลย

22

คำาวนนน พระองคทานยงทรงเปดเพลงความฝนอนสงสดใหฉนไดฟงเปนครงแรก ซงนบไดวาการทพระองคทานไดทรงรบสงในบายวนนนเปนการสอนของครผทพระราชทานความเมตตาแกพสกนกรในมหาวทยาลยเกษตรศาสตรมากกวาทจะทรงกรว

ยงมเรองราวทจะเลาตอไปอกวา หลงจากเวลาไดผานพนมารวมยสบป ซงชวงนนหมอมเจาจกรพนธเพญศร จกรพนธ ไดทรงสนชพตกษย และไดรบพระราชทานใหสถาปนาขนเปนพระองคเจาไดเพยงไมถงสามเดอน ฉนไดพดกบภรรยาวา ลกศษยลกห�“แตละคนทชวตเปนในท�งเสยห�ย ฉนจะตดต�มใหพบได และทำ�ใหส�ม�รถชวยทกคนไดทนทวงท” แตนายสเทพ ลกขณาวเชยร คนนไดหายหนาไปรวมยสบปแลว ตามเทาไหรกไมพบ หลงจากนนมาไมกวนกมขาวแจงมาวาทางอาศรมวงศสนทจะขอเชญฉนไปพดเจรญวปสสนาทนนซงอยทคลองสบหาของจงหวดปทมธาน นอกจากนน ยงไดรบแจงมาวาจะมพระทเคยเปนลกศษยฉนมารวมเจรญวปสสนาทนนดวย ซงฉนกไปตามนด

หลงจากไปถง คำาวนนนฉนไดพบกบพระภกษสงฆหาองคนงกนอยทนน หลงจากฉนเจรญวปสสนาดวยการเลาประวตชวตของตวเองใหทกคนในทประชมรบฟงจบลงแลว พระภกษสงฆรปหนงกไดรบเชญขนมาพด หลงจากทานพดไดไมนาน ฉนกหนไปมองหนาแลว

23

ขมวดคว ทานหนกลบมามองหนาฉนพอด จงพดวา อ�ตม�นแหละคอน�ยสเทพ ลกขณ�วเชยรใน“

อดต” ซงขณะนทานเปนลกศษยของหลวงพอเทยนทชาวบานพดวาเกงมาก เชาวนรงขนเราลงไปทพนดนแลวกชวยกนปลกตนไมในบรเวณนน พระรปนไดหนมาถามฉนวา ท�นเจ�สบ�ยดหรอ“ ?” ฉนตอบกลบไปทนทวา ท�นเจ�สนเสยแลว“ เมอประม�ณส�มเดอนทผ�นม�”

ทานจงปรารภตอมาวา อ�ตม�นกถงบญคณ“ของท�นเจ�ม�กๆ เพร�ะถ�ท�นไมไลอ�ตม�ออกจ�กมห�วทย�ลย อ�ตม�กคงม�ไมไดถงขน�ดน”

สรปแลวเรองร�วของพระบ�ทสมเดจพระเจ�อยหวพระองคน ไมเพยงแตว�พระองคท�นทรงประทบอยในหวใจของฉนม�โดยตลอดเท�นน แตขอกล�วว�พระองคท�นไดประทบอยในหวใจของฉนตลอดชวต สมกบทพสกนกรไดขน�นพระน�มว�

พระเจ�แผนดน เพร�ะพระองคท�นเปน“ ”พระเจ�ของแผนดนอย�งแทจรง

๒๒ ตลาคม ๒๕๕๐

24

หมายเหต : รางสดทาย

25