ملريز کال. ٣١٣١تله، لړم، ګڼه، اوومه دوهم کال،

amhimmat11@gmail.com

afghanfoundation1@gmail.com

www.afghanfoundation.net

|

| 4

| 5

بسم اهلل الرحمن الرحیم

ما علمای افغانستان در روشنایی نصوص شرعی، آیات قرآن، احادیث نبوی، اقوال فقها و دالیل عقلی

مورد دوام حضور نظامی که در فتوای تفصیلی به صورت مفصل ذکر شده است، نظر و فتوای خود را در

و ایجاد پایگاه های نظامی از سوی امریکا و اجازه دادن به این کار ذیال چنین بیان میداریم :

است مسلمانان بر جهانی کفر سیاسی سیطره معنی به امریکا ژیک بايپیمان استرات - ١

ی دانسته ممنوعات اله مومنان از ـ خدای مقتدر هرگونه سلطه وسیطره کافران را بر

زیان دنیا وآخرت دین را که باعث ذلت وخواری و وتمام شیوه های نفوذ دشمنان عقیده و

قرآنکریم می فرماید: چنانچه درآیه ای از ،مسلمین می گردد حرام گردانیده است

و منی

ؤمل ال فین ع

کہ لل

ہ الل ل ع ﴿ ل ن ی

ابیل [414نساء: ] ﴾٪ ۱۴۱س

ترجمه: و هرگز خداوند کافران را بر مؤمنان چیره نخواهد ساخت.

| 6

ـ عدم مالکیت واستیالی کافران برمال وسرزمین مسلمانان ازهمین آیه استدالل شده است.

پیمان نظامی به مفهومی که در باال گفته شد تبعیت وپیروی از کفار است به این دالیل که: -2

ظامی به امریکا به معنای اتباع و پیروی از اهداف ومرام نخست اینکه دادن پایگاه های ن

استکبار است، زیرا جانب امریکا نیرومند وتوانا و جانب افغانی ضعیف و ناتوان است و

اهداف طرف قوی میباشد، که این کار )پیروی از جهت ناتوان غالبا تابع و پیرو مرام و

رماید:ان حرام است، اهلل متعال میفمسلمان برای کفار(

ذی ہ ی ا ی ن ا الہ ا

نو م

ذی ا ف ری عو تطی ا ان ن ال

کتہ و ا ن قاا م

و ب ی توا ال د

انکم ب عد ای کم ر م

ہ [411آل عمران:] ﴾۱۱۱﴿ ن فی ک

اى از اهل کتاب فرمان برید شما رااید اگر از فرقهترجمه: اى کسانى که ایمان آورده

گردانند، در جایی دیگری میفرماید:پس از ایمان تان به حال کفر برمى

س وا خہنق لب ق ابکم ف ت

ل ا ع وکم ع د

وا ی ر ف ذین ک تطیعوا ال

ا ان نو م

ہ ذین ا ا ال ین ی ا یہ

[411آل عمران:] ﴾۱۴۱﴿

اند اطاعت کنید، شما را از کفر ورزیده که کسانى از اگر اید،آورده ایمان که کسانى اى

گردانند و زیانکار خواهید گشت.عقیدهء تان بازمى

است دشمنان دراختیار مملکت اسرارمحرم دادن ژیک،تیسترا پیمان عقد -3

با امریکا درحقیقت محرم اسرارقراردادن دشمنان دین ووطن ستراتيژيک عقد پیمان

که درآیهء زیرحرام خوانده شده است:برامورمسلمین است

ذی ہ ی ا ی ن ا الہنو ا ذو ا ل م ت

اان ۃ ن دو ا بط ی نکم ل م

لو ا

اال ب و ن کم خ د ا م او نت ع

ق د

| 7

ا ض غ ب ت ال ب د

اہ ء و

ف و ہ من ا ف

ہ صدو م ا ت

ر

ر ب ی ا ب

ق د

ہ الا ل کم ت یہ ن

ت عقل کن ان

ن ت

[441آل عمران: ] ﴾۱۱۱﴿

اید! از غیر خود محرم اسرار برنگزینید، آنان از هرگونه شر آورده ایمان که کسانی ای

کنند. آنان آرزوی رنج و زحمت شما را )در دل ( دارند و فسادی در حق شما کوتاهی نمی

های( دشمنی آنان آشکار است و آنچه در دل دارند بزرگتر ر انتظار آنند. نشانه)و پیوسته د

هائی را )که بتوان با آنها دشمن را از سازند(. ما نشانهاست )از بدسگالیهائی که ظاهر می

دوست باز شناخت( برای شما بیان کردیم اگر اهل عقل و درایت هستید.

و وطن است پیمان نظامی، موالت با دشمنان دین -1

همچنان این کار در حقیقت به معنای دوستی با کفار است، و دوستی با کفار نیز حرام

و ناجایز است، اهلل متعال با صراحت تام میفرماید:

و منی

ؤماء من دون ال ا ولی

فین کہمنون ال

ؤمذ ال ل ی

لک ف ل ی

ل ذہ ع ی فن س من م

ہء الل [ 21 : آل عمران] ف ش

مؤمنان نباید کافران را به جاى مؤمنان به دوستى بگیرند و هر که چنین کند در هیچ

. اى( نیستچیز )او را( از )دوستى( خدا )بهره

اهلل متعال در آیهء دیگری درمورداین گونه افراد میفرماید:

ذون ا ذین ی ۃ ال عز ۃ ف ان ال عز

الہ غون عند ا ی بت

منی

ؤماء من دون ال ا ولی

فین کہل

ہا ﴿لل میعا [431 : نساء] ﴾ ۱۳۱

آنـان نـزد را سـربلندى آیا گیرندمى( خود) دوستان را کافران مؤمنان از غیر که آنهائی

| 8

.خداست آن از همه عزت که چرا( است خام خیالى این) جویندمى

همچنان فقهای قابل اعتماد امت اسالمی نیز در روشنایی دالیل مذکور، و دالیلی که در

سکونت طوالنی در ۀکتب فقه تذکر یافته است، تصریح کرده اند که به کافران غیر ذمی اجاز

مذکور به حیث یک فرد سرزمینهای اسالمی نباید داده شود. البته این در حالی است که کافر

زندگی داشته و از قدرت و غلبه ای بر مسلمانان برخوردار نباشد. اما در صورتیکه قدرت

کافران بحدی برسد که مسلمانان آن سرزمین توان مقابله با آنها را نداشته باشد، این حالت به

ام است .معنای غلبۀ کفار و مغلوبیت مسلمانها می باشد که بنابر حکم صریح قرآن حر

در کتاب الهدایه، مشهور ترین کتاب فقه حنفی چنین آمده است: -5

لأنه یصیر والأصل أن الحربی لا یمکن من إقامۀ دائمۀ فی دارنا إلا بالاسترقاق أو الجزیۀ ؛

451ص 2)الهدایۀ شرح بدایۀ المبتدی ج ق المضرة بالمسلمینعینا لهم وعونا علینا فتلتح

ابو الحسن علی بن أبی بکر بن عبدالکریم الرشدانی المرغینانی، طبع المکتبۀ االسالمیۀ(

بود وباش و اقامت در دار اسالم داده نمی شود. هاساس این حکم چنین است که؛ به کافر حربی اجاز

ایجاد هانستان با در نظرداشت اقوال فقهاء، حکم شرعی حضور و مسألما علمای افغ

پایگاههای نظامی آمریکا در کشور را چنین بیان میداریم:

حضور نظامی و داشتن پایگاه امریکا و همپیمانانش در افغانستان به صورت قطعی -

حرام است. به هر نام و تحت هر عنوانی که باشد.

پیمان و قرار داد درین مورد قطعا حرام است و قبول چنین پیمانها برای بستن هر نوع -

ملت افغانستان حرام و ناجایز است . زیرا رسول اهلل صلی اهلل علیه وسلم می فرماید :

یعنی در صورت معصیت اهلل متعال هیچگونه طاعت از

| 9

جایز نیست. برابر است که این مخلوق، حکومت باشد یا پارلمان یا لویه جرگه. در مخلوقی

روشنی احکام شرعی فوق، مشارکت در هر مجلس به نیت دادن مجوز به حضور نظامی

امریکا در افغانستان حرام و در حکم مخالفت صریح بانصوص شرعی و تعالیم اسالم است.

ر برابر ایجاد چنین پایگاه ها بر فرد فرد ملت افغانستان فرض مخالفت ومقاومت همه جانبه د -

است و هر نوع سستی و کسالت درین امر به معنای سستی و کسالت در امر فرضی بحساب می آید.

این کار برای شان حرام زمامدارانی که تصمیم توافق با این پایگاهها را دارند، -

نمایند.قطعی می باشد و باید از آن اجتناب

کسانی که به نفع طرفداری ازین پایگاهها سخن می گویند، باید بدانند که این کار -

شان به معنای مواالت و دوستی با کفار بوده، فسق و گناه کبیره شمرده میشود. پس باید

ازین سخنان توبه نموده و از ارادة خود باز گردند.

افغانستان از هکید میدارند که بخاطر جلوگیری و نجات جامععالوه بر این، علمای افغانستان تأ -

جنگ های ذات البینی مسلمانان بوجود می آید، و بخاطر قطع مداخالت کشورهای همفاسدی که در نتیج

اسالمی و پاکسازی جامعه از فقر، مرض، جهالت، بی علمی ههمسایه و برپایی نظام پاکیز

ک افغانستان پاک، مترقی، مرفه و با ثبات باید تمام گروههای و تعصبات و باآلخره بخاطر ایجاد ی

این مصالح شرعی حاصل گردد. همسلمان، تفاهم بین االفغانی را به صورت واقعی اش آغاز نمایند تا هم

کسانیکه در راه حصول این اهداف موانع و مشکالت ایجاد می نمایند گنهکار بوده

لت مسلمان افغانستان می گردند.مرتکب جنایتی عظیم در برابر دین و م

.واهلل ولی التوفیق

| 01

(0 )

(2).

﴿

﴾

﴿ ﴾

| 00

﴿ ﴾

﴿

﴾

(0).

﴿

﴾

(2).

(3).

﴿

| 02

﴾

(0) .

﴿

﴾

﴿ ﴾

(2)

﴿

﴾

| 03

(0)

﴿ ﴾

﴿ ﴾

(2)

﴿ ﴾

﴿ ﴾

(3).

(4).

–

| 04

| 05

| 06

| 07

| 08

| 09

| 21

| 20

| 22

| 23

| 24

۹/۷/۹۳۹۳ ،کابل/عبدالسالم ضعيف مولوي

امنۍ نا

| 25

| 26

د حجاب کلمه له حجب يحجب څخه اخيستل شوې ده، په لغت کې: پردې او هغه څه ته وايي چې يوتن پرې ځان پټوي، دغه راز هغه څه ته هم وايي د دوو شيانو تر منځ خنډ شي او له امله يې

دی.يو بل و نه لېدل شي، جمع يې حجب په اصطالح کې علماوو د حجاب بېالبېل

تعريفونه کړي دي چې تر ټولو غوره يې دا دی:هر هغه څه ته حجاب وايي چې د مسلمانې ښځې ټول بدن له اجنبيانو څخه پټ وساتي، يانې داسې پراخه او پوره ټوکر وي چې د ښځې مخ او ټول بدن پټ کړي يا د ښځې او اجنبيانو تر منځ داسې خنډ

ترې د ښځې د بدن کومه برخه و نه لېدل شي. چې

له پورتني تعريف څخه څرګندېږي چې حجاب په دوه ډوله يانې دوه مرتبې لري:

د کور په ديوالونو، دخېمې په پردو يا په ورته شيانو ښځه خپل ځان داسې پټ کړي چې پردی تن

ن کومه برخه يې کالي، ښکاره او پټه ښکال اود بدلکه بدن، مخ، الس و نه ويني.دې درجې ته اهلل

جل جالله په الندېنيو ايتونو کې اشاره کړې ده:

وإذا سألتموهن متاعا فاسألوهن من وراء (0)حجاب

( څه ازواج مطهراتواو كله چې له هغوى ) ژباړه: .نو د پردې له شايې وغواړئشی غواړئ؛

ج الجاهلي ة جن تــبر وقرن في بيوتكن ولا تبر لاولى .(2)ا

ژباړه: او په خپلو كورونو كې اوسئ او د ړومبني جاهليت )ښځو( غوندې خپل بدن مه څرګندوئ.

دغه راز هغه احاديث هم ورته اشاره کوي چې پکښې ښځې ته سپارښتنه شوې ده چې په خپل

.35( سورة األحزاب، اآلية: 1) .55( سورة األحزاب، االية: 2)

| 27

کور کې و اوسي او حتی دجمعې لمانځه لپاره هم خونه کې يې اوسېدل د اهلل له کوره و نه وځي او په

په وړاندې تردې زيات ثواب لري.

کله چې ښځه له کوره د اړتيا په موخه وځي بايد په داسې پراخه چادري کې ځان ونغاړي چې د بدن هيڅ کومه برخه يې ښکاره نشي لکه مخ،

الس او داسې نور.کې تيآدې مرتبې ته اهلل جل جالله په دې

ده: اشاره کړې

ازواجك وبنتك ونساء اي ها الن بي قل ل يى ان ذلك ادن المؤمنين يدنين عليهن من جلابيبهن

غفورا ر حيما .(0) ي عرفن فلا يؤذين وكان الل ېرمنو، لورانو او د نورو ژباړه: ای نبي! خپلو م

مؤمنانو ښځو ته ووايه چې خپل ټيکري دې پر چې هغوى ىدته نژدې ځان راخپروي، دا كار د ې

وپېژندلې شي بيا به نه ځورول كېږي او اهلل )ډېر( بخښونكی او لورونکی دى.

ب يادونه شوېده چې يکې د جالب تيآپه دې در ته د جلباب جمع ده، او جلباب هغه ټوکر يا څا

وايي چې ښځه يې د کاليو لپاسه اغوندي او خپل مخ، ټول بدن او کالي پرې پټوي چې ترې يوازې

سترګې ښکاري. ېويوه يا د امام نووي رحمه اهلل وايي:

و يجلباب هغه لوی ټوکر دی چې ښځه يې د کال لپاسه اغوندي او ټول ځان پرې پټوي.

.35( سورة األحزاب، اآلية: 1)

وي چې د ښځې : حجاب )چادري( بايد داسې۹ ټول بدن پټ کړي.

: چادري د فېشن څرګندونه ونه کړي او نه هم ۲ نت او ښکال لپاره واغوستل شي.يد ز

: دومره بايد پنډه وي چې الندې کالي او د بدن ۳ کومه برخه ترې ښکاره نشي.

: تنګه او بدن پسې داسې نښتې نه وي چې ۴ د بدن لوړې او ژورې ترې ښکاره شي.

ري )حجاب( بايد عطر و نه کارول شي.: په چاد۵و سره بايد ورته والی و نه ينه وو له کالي: د نار۶

لري.و سره ي: د کافرو او بې دینو ښځو له کال۷

مشابهت و نه لري.د داسې نه وي چې د خلکو نظرونه را ي: چادري با۸

جلب کړي او د ځان ښوونې او شهرت ټوکر هم نه وي.

ا يب يجاب( باندې دصل: دغه راز په چادري )ح۹بل داسې څه انځورونه نه وي چې کافران يې

لمانځي.د د سا ي: دغه راز په چادري )حجاب( باندې با۹۱

کښ انځورونه هم نه وي. د حجاب )چادري( اغوستلو حکم

چادري )حجاب( اغوستل واجب دي چې په ې ياغوستلو يې بنده ثواب ترالسه کوي او غاړه

وستلو يې بنده ګناهګار او خالصيږي او په نه اغ فاسق بلل کېږي.

ن څخه د حجاب د وجوب ثبوت:له قرا

0 : وقل ل لمؤمنت يغضضن من ابصارهن

| 28

ل ا ما ظهر ويحفظن فروجهن ولا يبدين زينتهن ا ولا يبدين منها وليضربن بخمرهن علي جيو بهن

باء بعولتهن او هن او ا باى ل ا لبعولتهن او ا زينتهن ابناء بعولتهن او اخوانهن او بني اخوانهن هن او ا بناى ا

يمانهن او او بني اخوتهن او نس هن او ما ملكت ا اى فل جال او الط لاربة من الر الت بعين غير اولي اال ذين لم يظهروا علي عورت الن ساء ولا يضربن

ا الى بارجلهن ليعلم ما يخفين من زينتهن وتوبو جميعا اي ه المؤمنون لعل كم تفلحون .(0) الل

ژباړه : او مؤمنو ښځو ته هم ووايه چې خپل نظرونه ښكته ساتي، د خپلو عورتونو ساتنه دې كوي او خپل سينګار دې نه ښكاروي خو هغه چې ترې څرګند وي او په خپلو سينو دې خپل پړوني

او خپل سينګار دې نه ښكاره كوي، مګر واچوي خپلو مېړونو ته، پلرونو ته، د مېړونو پلرونو ته، زامنو ته، د مېړونو زامنو ته، وروڼو ته، د وروڼو زامنو ته، د خويندو زامنو ته، خپلو خاصو ښځو ته، خپلو مريانو ته يې، خپلو هغو الس الندې نارينه ؤ ته چې شهوت واال نه وي او يا هغو

اشومانو ته چې ال د ښځو پټو خبرو باندې نه وي مخبر شوي او خپلې پښې دې دومره په زوره نه وهي چې دهغوى پټ كړى سينګار څرګند كړى شي، او اې مؤمنانو تاسو ټول اهلل ته توبه وباسئ ددې

(۳۹دپاره چې برى درپه برخه شي )

د څخه يامام زمخشري رحمه اهلل له ابن زن وايي: هر ځای چې په قراکوي چې هغه آیترو

ادونه شوېده، هلته يونو د ساتنې يکې د شرمځا تيآترې مراد له زنا څخه يې ساتنه ده، خو په دې

.51( سورة النور، اآلية: 1)

کې ترې مراد پرده ده.

د پردې )حجاب( پر وجوب باندې داسې تيآدا داللت کوي چې دلته اهلل جل جالله مؤمنو ښځو ته

ې دا د خپلو شرمځايونو د ساتلو امر کړی دی چ غه د شرمځايونو ساتنه او له هغو کړويغ په نين

ساتنه په بر کې نيسي چې د شرمځايونو وړو ځانخونديتوب له منځه وړي او څرنګه چې څرګنده مخ

نه يد ښځې د پټې ښکال مظهر او د ښايست سرچقت کې د ښځې پټې يده؛ نو مخ ته کتل په حق

ښکال ته کتل دي او له مخ څخه د ښځې ټول ت څرګندېږي، دغه راز ورته په کتو خوند او ښايس

قت يلذت هم اخيستل کېږي؛ نو د مخ پټونه په حق ث کې راځي: يکې د شرمځای پټونه ده په حد

« » :

»(2)

ان ژباړه: سترګې زنا کوي او زنا يې کتنه دهه وسلم وويل: يا رسول اهلل صلی اهلل عليتردې چې ب

انې زنا يق کوي )يکله بيا شرمځای د دې تصدانې زنا نه کوي(. يې درواغ ګڼي )يکوي( او کله بيا

نو کله چې څرګنده شوه چې مخ پټونه د شرمځای ب له الملونو څخه دی؛ د ساتنې او خوندیتو

نو د مخ پټونې هم هماغه حکم دی کوم چې د شرمځای د ساتنې دی، ځکه چې مشهوره فقهي

،. قاعده ده. اينور ب ل د مقاصدو حکم لري.يژباړه: وسا

، وتقدم 2423، ومسلم، برقم 3225( البخاري، برقم 2)

تخريجه.

| 29

/

ین ق د اہ ف الد

ر اب

د ل

ش ی ال ت ب

فاووت و بالط فف ن ی ک

ف غ من ال

ہمن بفالل

فؤی

ام فص ٭ ل ان

قہثوۃ ال و عک بال مس د است ا ف ق ل

| 31

و

ہلی ﴿ الل ع

یع 2۵۲:﴾۶۵۲س

| 30

منا بني آدم :...ولقد كر

71

}{

هو ال ذي جعل لكم كبها وكلوا من رزقه لولا فامشوا في منا لأرض ذ ا

0۵:وإليه الن شور

| 32

}صحیح البخاری، کتاب

على والجلوس فیها، والجلوس الدور أفنیۀ باب المظالم،

{. ثیحد21۴5 ،الصعدات

يا أي ها ال ذين آمنوا تستأنسوا وتسل موا على لا تدخلوا بيوتا غير بيوتكم حت ى

لكم خير لكم لعل كم تذك رون 27أهلها ذ

| 33

۰8۲1

0937039

| 34

خادم احمد حقيقي

منثور آثار تریناز کهن بریتفسیر ط نهترجم

ق1 هنس دوم هنیم اوایل از مانده برجای دری، زبان

این. است دری زبان به قرآنکریم هترجم نخستین و

قرآنتفسیرال فى البیانجامع از یى،ترجمه کتاب،

د بن جریرالطبرى است. ابوجعفر محمد بن جریر محم

فوت ـ طبرستان امل در. م131/ق221طبری )تولد

فقیهان، ترینبرجسته شمار در( بغداد در. م122/ ق 341

نهبرعالو که بوده اسالم جهان دانشمندان و مورخان

اهمیت با که طبری تاریخ ارزشمند، تفسیر این نوشتن

تحریر هت، نیز به رشتاس تاریخی کتاب و منبع ترین

درآورد. نام اصلی تفسیر او جامع البیان عن تأویل آیات

است که به سبب اهمیت و قدمت آن به ام التفاسیر رآنقال

مرجع ترینجامع و ترینشهرت یافته و کتابش را کامل

( . 4) اندشمرده قرآنکریم آیات نقلی تفسیر در

سامانی نوح بن منصور پادشاهی روزگار تا

هنوز ترجمه و تفسیری به زبان دری پدید نیامده بود.

یر مهم را به دری چون او قصد کرد که این تفس

درآورد، برای آنکه این کار مواجه با اعتراض و ایراد

فقهای ترینمنتقدان نگردد، از چند تن از برجسته

گویا که ایشان. خواست اجازه خراستان و النهرماوراء

چون و در میان شان بزرگانی بودند تن 41 یا 41

ابوجعفر محمدبن علی بلخی و فقیه حسن بن علی

زبان به را قرآنکریم هترجم جواز شود،میمندوس دیده

آنان ترینبرجسته سپس و دادند سامانی امیر به دری

ی فارس به را تفسیر کامل متن تا شدند مأمور

به کتاب نهمقدم در کهبرگردانند. این مترجمان چنان

اسنادهای مفصل، اثر این هترجم در اند،گفته صراحت

| 35

روایات متون نقل به صرفا و کرده، حذف را دراز

پیامبران های داستان و هاقصه سپس و اندپرداخته

ترجمه به را وسلم علیه اهلل صلی اسالم پیامبر یاران و

(.2) اندافزوده

یادشده فتوا صادر کردند که خواندن یعلما

کریم به دری برای کسی که عربی قرآنو نوشتن تفسیر

علمی و نیز اعتبار دینی و هنمی داند، رواست. این پشتوان

آن انتشار گسترده یی هادبی کتاب موجب شد که ترجم

یابد و اینک کمتر کتابی به دری می شناسیم که این اندازه

نسخه از آن به جا مانده باشد. این اثر، اگر نخستین تفسیر

کریم است. قرآندری نباشد، از نخستین ترجمه های رسمی

لوم نیست، اما به نظر می این کتاب، مع هتاریخ دقیق ترجم

( صورت گرفته باشد. این کتاب354رسد که بعد از سال )

ملک الشعراء محمد تقی بهار .دارای مجلدات زیادی است

مجلد می داند 41در سبک شناسی، مجلدات آنرا در حدود

و ابراز می دارد که سپس آنرا به هفت مجلد کرده اند

(. 3و جلد چهارم آن مفقود گردیده است )

ترجمه نهاین کتاب از هردو شیو هدر ترجم

( استفاده شده است. [لفظ به لفظ] و تحت اللفظی )مفهومی

هکریم از آن استفاده شده، ترجمقرآنمتن هآنچه در ترجم

کتاب هتحت اللفظی است. فریدون تقی زاده نویسند

تفسیر هبرخی نکات دستوری و واژه گانی در ترجم"

داند نمی اللفظتفسیر را دقیق و تحت هترجم "طبری

آزاد امروز تعبیر به است ییترجمه کند، می نشان خاطر و

امـا است، پذیرفته صـورت ها افزودن و ها کاستن با که

(.1قرآن نسبتا دقیق و لفظ به لفظ است) هرجمت

به هر حال در این همه پژوهشگران متفق اند که

قیق است اما در ترجمه کریم لفظ به لفظ و دقرآنترجمه

تفسیر بعضی مالحظاتی وجود دارد که می تواند در

برخی موارد تغییر آنرا با تفسیر متن عربی طبری رقم

زند. نخست اینکه این ترجمه به صورت آزاد صورت

گرفته در پهلوی آن این نکته را هم باید پذیرفت که

کتاب درگذر زمان دچار تغییر و دگرگونی فراوان شده

( .5ست )ا

توان به طور قطع با این همه، از این سخنان نمی

ارتباط نتیجه گرفت که ترجمه به کلی با متن عربی بی

متون کهن در هتفسیر طبری همانند هم هاست. ترجم

گذشت زمان دستخوش تصرف کاتبان و ناسخان قرار

گرفته، و تغییراتی در آن راه یافته است. گسترده گی

ه تا به حدی است که برخی از محققان این تغییرات گا

های مختلف این اثر را کتاب هایی جداگانه نسخه

اند.انگاشته

نسخ هبه این سبب، ضرورت دارد که نخست هم

خطی این اثر مفید شناسایی، تصحیح و انتشار یابد، تا

آن هموار گردد. این تصرفات هراه پژوهش در زمین

تر در قسمت تفسیر ودگرگونی های کاتبان طبعا بیش

آیات هکریم است و در بخش مربوط به ترجمقرآن

همداخله کمتر است. مترجمان نخستین نیز در ترجم

| 36

کرده، و کلمه یتاآیات، با احتیاط کامل، امانت را رع

اند. احتیاطی که مترجمان در یی از خود بدان نیفزده

سیر اند، حتا در تفای این اثر روا داشتهقرآنآیات هترجم

(.۴های آینده هم سابقه ندارد )های سدهو ترجمه

از وجوه اهمیت این کتاب یکى عظمت آن

و دیگر اشتمال آن است بر مقدار فراوانى از لغات

مفردات هو مفردات دری که در برابر ترجم

کریم آورده شده است. به یقین بیشتر قرآنو ترکیبات

تفسیر طبری هکریم به زبان دری از ترجمقرآنمترجمان

به عنوان یک الگو استفاده کرده، و بعضی دیگر آشکارا

اند. برخی دیگر با آنکه به اقتباس از آن پرداخته

دستوری هاند، اما در حوزمستقیما از آن تقلید نکرده

اند. واژه گان کهن و واژه گانی تحت تأثیر آن بوده

ب ساده و بی پیرایه، اما مطمین و سرشار از معنا، اسلو

و قایم به ذات، این کتاب را اثر دل انگیز و کم مانندی

در ادبیات دری کرده است. استواری نثر کتاب نشان

می دهد که نثر دری در قرن چهارم به قدری توان یافته

کالم معجز و شرح هترجم هبوده که توانسته از عهد

ی باستانی اش بیگانه حکایات و روایاتی که با سنت ها

بوده، برآید. صباغیان یکتن از پژوهشگران در حالی که

جمله پردازی این کتاب را به کلی با هبیان و نحو هشیو

نثر ترجمه های قرآنی متفاوت می داند، عبارات آنرا

کوتاه دانسته و می گوید که جمله های مرکب در این

ند. گویی ذهن اثر نیز اغلب از دو فقره تشکیل یافته ا

نویسنده گان هنوز به جمالت مرکب پیچ در پیچ خو

نگرفته بوده است، اما ارکان جمله، متعلقات نهاد

یگانه یی نظام نیافته اند؛ در برخی هو گزاره به شیو

متأخر شبیه اند و هر کلمه جاها، عبارات به دری دوران

رار و ترکیب با نقش دستوری خود، تقریبا در همان جایی ق

(. تقی بهار در 7امروزی انتظار دارد ) هگرفته که خوانند

حالی که رنگ ترجمه را در این کتاب آشکارتر می داند،

می نویسد که روی این علت، ناگزیر لغات قرآنی در وی

هزیادتر است و گاهی لغات فارسی غریب که در ترجم

(. 1ی بدان نیازمند بوده اند نیز، آورده اند )قرآنکلمات

| 37

تفسیر طبری همانند نخستین کتاب های هترجم

بازمانده از نثر دری ویژه گی های لفظی و معنوی خاص

خود را دارد. سبک نگارش این کتاب روان، شیرین،

دلکش و اصیل است و نثری روان و طبیعی دارد؛ اما

لغات و مصطلحات قرآنی در آن بسیار است و گاه واژه

هنماید، اما در ترجمه دست کم امروز مهجور میهایی ک

به آنها نیاز بوده، در متن آورده شده، قرآنکلمات

و ضروری است تا از نظر لغوی و دستوری مورد تحقیق

(. نثر کتاب به متون پهلوی شباهت 1و تفحص قرار گیرد)

ایجاز است، به آیتدارد و همانند این متون در نه

آن حذف گردد، در جمله هلمیی که اگر یک کگونه

(. ویژه گی دیگر آن تکرار 41شود )اختالل ایجاد می

(. 44های متوالی است )الفاظ به ویژه افعال در جمله

این کتاب آکنده از لغات و اصطالحات ناب دری

نههای متداول در بخش شمال شرقی )لهجو واژه

پهلوی اشکانی( است.

ی دری مناسب را در کار ترجمه مترجمان معادل ها

سان، کتاب را به گنجینهاند و بدینبرای لغات عربی یافته

اند که هر چند های اصیل و ناب دری بدل ساختهیی از واژه

شوند، اما از غنای زبان در زبان دری امروز استعمال نمی

کنند. برخی از این لغات، یادگار زبان می یتادری حک

تر )= نیوکوک پهلوی( که نیوکو هپهلوی است؛ از جمله واژ

شود، یا مزغ )= مغز( که در اصل، امروزه نیکو گفته می

نوشته شده « مزگ»پهلوی بوده، و در کتاب به صورت

که در بیشتر جاها « زن بدکار»به معنی « بالوه»است و یا

(. برخی از 42ضبط شده است)« بالیه»به خطا به صورت

طلحات دری در های مستعمل در این کتاب از مصواژه

توان به این موارد اشاره عصر سامانی است؛ از جمله می

کرد: هروزی به جای هر روزی، هنباز به جای انباز، نبشتن

به جای نوشتن، نبیس به جای نویس، اوکندن به جای

ه(. طبعا اگر روزی هم43افکندن و بلگ به جای برگ )

ثری ضبط ها همراه با معانی آنها در ااین لغات و واژه

و استخراج شود، بر توانایی و غنای

(.41زبان دری افزوده خواهد شد )

گذشته از معادل هایی که

اند، مترجمان برای لغات عربی یافته

تفسیر هخصوصیت دیگر ترجم

طبری، یافتن و آوردن ترکیبات

ی است قرآندری زیبا در برابر لغات

که هر چند چونان معادل های لغات

| 38

رود، اما یافتن این معادلها روز کمتر به کار میعربی، ام

بیانگر توانایی و تبحر مترجمان و ذوق سرشار آنان است،

توان به چند مورد اشاره کرد: بسامانان = از جمله می

کنان = مستهزئون، راه یافته گان = مصلحون، افسوس

(.45کاران = خاشعین )مهتدین، ترس

کهنه گی نهنشاناز ویژه گی های دیگر کتاب که

آن است، تکرار کلمات مشابه و حذف نکردن آنها به

لفظی و معنوی است. به همین سبب، مثال فعل هقرین

(. نیز پاره4۴شود)ها ذکر میجا در پایان جملهتقریبا، همه

یی اختصاصات دستوری، و صرفی و نحوی این کتاب

همانند متون کهن دیگر دری قابل توجه است و برای

آنها ضرورت هتدوین تاریخ دستور زبان فارسی مطالع

شناسی و دستوری دارد. به برخی از این ویژگیهای زبان

شود: در اینجا اشاره می

مصدری به اسم فاعل « یای». افزودن 4

معنای مصدر کردن؛ هو اراد

به مصدر عربی؛« یت». افزودن 2

. حذف عالمت تفضیل؛ 3

در سیاق فارسی؛ . آوردن حرف ندای عربی1

« مردم» ه. آوردن فعل مفرد برای کلم5

و موارد متعدد دیگر ؛

همانند نثر دیگر متون کهن . نثر این ترجمه۴

مسجع و موزون نیست؛

. الفاظ، افعال و حروف تکراری در آن بسیار 7

(47است؛ )

های دستوری دیگر، جمع بستن . از جمله نکته1

کافران و منافقان و عابدان، نیز چون « ان»کلمات عربی با

و جمع بستن جمع های مکسر عربی، مثل منازلها « ها»با

ست. در این ترجمه صفت و موصوف در افراد و جمع

مطابقت دارند.

که خدای ـ عزوجل ـ گفت: آیتاما این "

واذقال ابراهیم رب ارنی کیف تحی الموتی. قال اولم »

قال: بلی، ولکن لیطمئن قلبی، قال: فخذ اربعه من تؤمن؟

الطیر فصر هن الیک ثم اجعل علی کل جبل منهن

« جزا.......

این قصه چنان بود که بدان وقت که ابراهیم ـ علیه

السالم ـ از مکه بازگشت و خواست که باز شام شود

و پیش از آن که از مکه برفت میان کوه مکه اندیشه همی

ل خویش گفت: بایستی که بدانمی که خدای ـ کرد و به د

عزوجل ـ روز قیامت مرده را چگونه زنده کند. پس از

ربی ارنی کیف »خدای ـ عزوجل ـ اندر خواست، گفت:

گفت: یا رب مرا بنمای که روز قیامت «. تحی الموتی

مرده را چگونه زنده کنی؟ خدای ـ عزوجل ـ گفت: مؤمن

مؤمنم، »نده کنم؟ گفت: نیستی که من مرده را چگونه ز

ولکن می خواهم که بدانم که چگونه کنی و چشم من

ببیند تا مرده چگونه زنده شود؟ پس، خدای ـ عزوجل ـ

گفت چهار مرغ را بگیر و بکش تا من تو را بنمایم.

| 39

ابراهیم چهار مرغ را بگرفت و از مهتران مرغان. گویند

یکی کلنگ بود و دیگر کرکس و سدیگر طاووس،

."چهارم عقاب و

پژوهی، تهران، قرآنن، الدیخرمشاهی، بهاء -4

.13ش ص 4372

تفسیر طبری، به کوشش حبیب هترجم -2

.۴، 5، 4ش صص 4311-4331یغمایی، تهران،

بهار، محمدتقی، سبک شناسی یا تاریخ -3

.41، ص 2تطور نثر فارسی، ج

برخی نکات تقی زاده توسی، فریدون ، -1

تفسیر طبری، تهران: نهر ترجمدستوری و واژگانی د

.5۴2ش، ص 43۴1

تفسیر طبری هآذرنوش، آذرتاش، آیا ترجم -5

تفسیر طبری است؟، تهران: هبه راستی ترجم

. 52و 54ش، صص 4371

محقق، مهدی، دومین بیست گفتار، تهران، -۴

.411ش، ص 43۴1

هزبان ترجمه در ترجم"صباغیان، جاوید، -7

ش. 43۴1ی، تهران، طبر ه، یادنام"تفسیر طبری

.517ص

بهار، سبک شناسی یا تاریخ تطور نثر -1

.47ص 2فارسی، ج

. 47و 45همانجا، صص -1

ش، ص 43۴1زریاب، عباس، بزم آورد، تهران، -41

4241 .

تفسیر هحاکمی، اسماعیل، بررسی ادبی ترجم -44

. ۴35ش، ص 43۴1طبری، تهران:

-473محقق، دومین بیست گفتار، صص -42

47۴.

مفسران ایرانی "اده، جواد، سلماسی ز -43

ش، شماره 4357، وحید، تهران، "فارسیو تفسیرهای

. 27و 2۴، صص 211

.477محقق، دومین بیست گفتار، صص -41

هزبان ترجمه در ترجم"صباغیان، جاوید، -45

ش، ص 43۴1طبری، تهران، ه، یادنام"تفسیر طبری

512 .

برخی نکات دستوری توسی، هزادتقی -4۴

.571تفسیر طبری، ص هجمو واژگانی در تر

. 5۴1همانجا، ص -47

تفسیر طبری، به کوشش یغمایی، ص هترجم -41

4۴7.

| 41

دنا داوود واذكر عب

| 40

ہ ففف س

فففذ ن ال

بدہ سہ ا ل بع اسجد یل م

ن الم

ام فففففففففر

سفففففففففجد ا ال م

ل ال

ص الاق

ق و ہ ہی و اس ابرہ

ن ا د کر عبہ

اذ

یففففففففد و ی عقففففففففو اول ال

ار ﴿ و بص ﴾۴۵ال

و ق ففالوا

ب ففل ن ہ فف ا س ل ففدا و

ففن ات ففذ ال ممہ

اد ون ﴿ عب

م ر﴾۶۲مک

فن بم ا یکم ا مس بل لی

ا ع ففففل

ففففن ا مس

ا ع ففففل

| 42

فففففان و س نخلفففففق ال

عیفاا ﴿ ﴾۶۱ض

ل ق ذ خ ہو ال

ففا ٭ میعا رففا ف ال ل کففم م

ىہن وہ اء ف س م ال الس

و است ثم

ء ش و ہففو بشففل ت

ففوہ ہ ففبع س س

| 43

﴾۶۱٪ ﴿ع لی

| 44

ان ا ل

و ع ل یہ

وف ل خ

ہاء الل ل ا ولی

ہ

ز نون ﴿ ذین ا ﴾۲۶ی نوا ل م

ہ ک انوا و ا

قون ﴿ ﴾۲۳ی ت

| 45

| 46

۱

۲

| 47

۳

۴

( Financial

Operations)

| 48

:

.

(Constructive Possession )

| 49

| 51

:

:

| 50

| 52

| 53

| 54

| 55

| 56

میاهدايت اهلل محمدىمصاحبه کننده:

17870118۲1: شماره تماس

ه نقشى داردمدارس ديني در جامعه چ

؟و چي وظايفى را ايفا مينمايند

برخى از دانشمندان دينى کشور اظهار

طرف معينيت زميدارند که گويا نصاب ترتيب شده ا

تعليمات اسالمى وزارت معارف براى مدارس دينى

ى که براى کشور، نواقصى دارد و به نياز

تحصيالت دينى ديده مى شود تکافو نه ميکند. شما

درزمينه چه نظر داريد، که چرا معينيت

تعليمات اسالمى نصابى مشابه با

کشورهاى منطقه را هنصابهاى قبول شد

د؟ناجرا قرار نه ميده نهبه منص

| 57

دولت نصابهاى ترتيب شده از طرف

ل نه ميدارد، درحالي سکتور خصوصى مدارس قبو

که نصاب ترتيب شده دولت نيز خالهايى دارد. پس

چرا دولت نصابهاى سکتور خصوصى را نه مي

پذيرد و اجازه نه مي دهد تا مدارس کشور نصابى

کشورهاى منطقه نهمانند نصابهاى قبول شد

وبخوصوص کشورهاى عربى را ترتيب و به

اجرا قرار دهند؟ نهمنص

مردم در قبال مدارس دينى کشور چه

مسؤويتهاى دارند و در زمينه چه بايد بکنند؟

قراري که ديده مى شود، ميان مدرسه

ومکتب فاصله اى به ميان آمده است. اين چرا

وچطور مى توان اين فاصله را ازميان برد؟

| 58

اخيرا مدارس ومراکز تعليمى زيادى

درکشور ايجاد شده اند، ولى قراري که ديده مى

شود برخى از آنها فاقد معيار هاى ضرورى مى

باشد، دليل چه بوده مى تواند؟

چنان که ديده مى شود بسيارى از

جوانان ما جهت فراگيرى علوم اسالمى به کشور

هاى ديگر رخت سفر مى بندند. دولت بايد درجهت

حل اين مشکل چه گامى بردارد تا جوانان ما علوم

گيرند؟دينى را در کشور خودشان فرا

چه بهتر جوانان نهجهت تعليم وتربي

کارهاى ديگرى را که تاکنون انجام نه گرديده

تجويز مى فرماييد ؟

هاى ما را در همچو مسايل پرسشتشکر که

فرموديد. پاسخ ارايهارزشمند

| 59

چي نړۍ ته سترګي لىنوى زېږېد هرژباړه:

پرانيزي پر )پاک( فطرت )اسالم او د لوى څښتن

پروحدانيت، له کفر ، الحاد او بلي هري ګناه څخه

ليري( زېږي، يعني ګناه د انسان د طبيعت برخه

چي د ټولنيزي نه ده، بلکي داسي يوه چاره ده

تربيې په پايله کي رامنځ ته کيږي

| 61

| 60

| 62

| 63

| 64

| 65

اور اکروان

تت

ملعاتمع وق

| 66

راج و ذماق

خ

اور ان اک م

خي

ري ش ري وادل مي مي

| 67

/

| 68

–

ورئ: سرية النيب، د عالمه سيد ګو -1

تو ښمخ، د پ ٤٩٤وک، ټ ٤سليمان ندوي:

ولين چاپ.ټ

قايد اسالمي، تاليف: ورئ: عګو -2

استاد مرحوم سيد سابق، مرتجم: علي آقا

هتران، –صفحه، نشر احسان 2٦٢صاحلي:

هـ .ل. 1٨٣١

| 69

ګي را تځکه دوئ د قيامت د ور -1

کي شک لري، چي ېردوي او يا په د

قيامت به راسي او که به را نه سي، دا

خه مافوق خربي دي، څخربي خو له ساينس

ړوله پر جتربه والټکه چي ساينس ځهغه

داسي آالت ږ، په داسي حال کي چي موىد

خه وروسته ژوند څ ګنه لرو، چي له مر

و، نه داسي ړي و کښه حتقيق پکړپه ا

ورو ګي لرو، چي هغه ژوند ته په وګسرت

ونه لرو، چي دا حالت ږاو نه داسي غو

په واورو؛ نو د ساينس له خمي نه قيامت

او نه شک ردوالى سو ېمنالى سو او نه ي

که شک هم د رد ځي پيدا کوالى سو، ښپک

او دا هغه وخت امکان لري، ىپه معنا د

چي حتقيق صورت و نيسي.

قرآن کرمي، د التکوير په سوره کي د -2

دا خربه هم ګنڅو پر ښقيامت د نورو نخ

ېده، چي د قيامت په را نيژد ړېذکر ک

د مسندرونو اوبه ړۍدلو سره به د نېک

ېرته سي او شاؤخوا عالقرا پو ۍتر ژ

ونکو څېړينو ځه هم څي. که ړبه غرقي ک

ډوګډدلو او ېدلو، ملبه کځېتسجري د سو

ىل دى او وايي، چي ړدلو په معنا ژباېک

ګډبه په حبرونو اور ځد قيامت په ور

اور واخلي، مسندورنه ېسي او به به ي

يو ېسره سوري سي او اوبه به ي ېبه ي

ؤ بل ته سره توى سي.

ورئ: ساينس او د قرآن علمي ګو -٤

: د ېاو د قرآن پلوشمخ. 2٨٣اعجاز:

تفسري. ېالتکوير د سور

| 71

feet

ناه سوي اولسونه، ورئ: پوپګو -1

ه: د ړتو ژباښليکوال: هارون حييى، پ

مخ، د چاپ 1٢٩استاد عبداملالک مهت:

ى وار.ړلوم 1٨٣٦کال:

–

| 70

| 72

Increasing World population

ورئ:ګو-1

2١1111١111http://www.bbc.co.uk/pashto/world/

obal_population.shtml_gl1١2د بي بي سي د ٦ ،

وبر ټکال د اک 2١11ي د ڼتو ويب پاښپ

رو ملتونو يو راپور خپور ګد مل 2٦پر

د ماشومانو ي ويل سوي وه، چي ښاو پک ړک

هم ملگري بيا دو سرهېيدا له کمږد زي

ېکال پور 2١2٤تر ېکل کوي چټملتونه ا

نفوس اته زره مييلونو ته ړۍبه د ن

زره به هنه ېکال پور 2١٤١ تر. وخيژي

تر ړۍېميالدي پ يميليونه او د روان

لس زره ميليونه يک ړۍپايه به په ن

ډمدير ريچر ټرپو ېد د .ي ژوند کويړوگ

يبلک ى؛کيچ وخت نه دړد ککاجل وايي دا

نفوس په ړۍند :دى واييى. د عمل وخت د

بايد ږي او موږېتوگه زيات ېه پسپرل

اووه ۍپه اوسن ږوم و واوسو.ورته مچت

تر يلرو چدا چانس يک ړۍميلياردي ن

نو ؛وږېي کړلس زره ميليونه وگ يهغو چ

ړۍولنيز پلوه عادالنه نټباثباته او له

بايد سر له ږاره موپه ل ېخو د د ؛ولرو

و.ړاوسه عمل وک

لکه اهلل تعاىل چي فرمايي: -2

:[، ٢١]النحل

سي، چي ړداسي عمر ته به انسانان وال

ر سي او رسول ېه ېول زده شيان به يټ

خه پنا څله داسي حالت جل جاللهاهلل

ده. ېتښغو

حميي: ملؤلفالسنة، ا شرح ورئ:ګو -٨

حممد بن مسعود بن احلسني حممد أبو السنة،

: املتوىف) الشافعي البغوي الفراء بن

.(هـ٤1٦

| 73

| 74

| 75

Politic

PoliticPolis

Polis

Politic

Animal

Political Animal

| 76

| 77

| 78

| 79

“

“

| 81

كر كم من ذ يا أي ها الن اس إن ا خلقناكم شعوبا وقبائل لتعارفوا إن وأنثى وجعلنا

كم أكرمكم عند ا أتقا لل

ات قو ہ ی ا ی اس ذ ا الن ال

ب کم ل ق کم ا ر خ

ن س و م

ۃ ن ف ل ق منہ و امد ہ خ و ب ث ا و ا ز

منہ اال ا ر ا م

ا ا و ب و ءا نس

ہات قوا الل

| 80

ذ ا ال لو ء ت س و ن بام ال رم

ہک ان ان الل

ل ی قی کم ع ار ﴾۱﴿ با

ت و وہ مہ ق الس

ل خ ت یہ

ہ و و من ا ر

ال

انکم ان و تکم و ا ل سن

ف ا ل تل

لک اخ

ف ذہ

یہت ہ ﴿ ل

لمی عہ

﴾۶۶لل

ال و ا م نو ل ب

ۃ ن زی ال یہ ن

ی ۃ وال

ن و االد

بہت قیہ ال

لہ الصہ بک د عن ت خ اباا ر و ث و

ا خ

ا ﴾۴۲﴿ م ل

| 82

| 83

زمتتتتا هتتتتم جانتتتتان دى ستتتتتا هتتتتم جانتتتتان دى

| 84

مولوي عبدالحق حماد

تر ټولو بد شی د بل چلند سلوک او د رحمت يا لعنت حکم چا په اړه د اهلل

کولو کې بيړه کول دي، هوښيار انسان په دې اړه ډېر فکر کوي او ګوري چې د يو چا

ناسمه پرېکړه کول د ايمان هکلهپه سره تړلی وي او د هغه رحمت پرې را اوري او د اصليت ته زيان رسوي. د مؤمن زړه له اهلل

ت له امله نوموړی پر خلکو رحم او نرمي کوي او د رحمت پر بنسټ د هغوی په اړه همدې رحم له رحمته د شړلو په معنا دي چې دا يو ډېر دروند کار دی. پرېکړي کوي، او لعنت ويل د اهلل

، او له خلکو سره چلند ېد ژوند هيڅ يوه برخه داسې نشته چې اسالم يې په اړه الرښوونې نه وي کړ

[۸۳البقرة: ]﴾وقولوا للن اس حسنا﴿وايي: اسالمي اخالقو تر ټولو ستر باب دی، اهلل بيا د او خلکو ته ښې خبرې کوئ. ژباړه:

نا ﴿ ته د فرعون په اړه وايي: موسی او هارون بل ځای کې اهلل فقولا له قولا ل ي [۴۴ ]طه، ﴾ ل عل ه يتذك ر او يخشى

نو نرمه خبره ورته وكړئ ښايي ويې مني يا ووېريږيژباړه: څخه لوړ حکيمان يو او وايي: نه موږ له موسی او هارون مفتي محمد شفيع

ه دی؛ نو چې اهلل موسی او هارون ته د فرعون پر مقابل لوری له فرعون څخه لوی سرکښنه مو ډېره نرمي وکړو. دو ټيټ يو چې بايموږ خو ډېر تر هغ ،وړاندې د نرم چلند امر کوي

د انسان په فردي او اجتماعي ژوند کې د هغه شخصي خويونه ډېره ونډه لري، يوڅوک چې بد

| 85

خويه وي مثال يې د ګندګۍ دی، سم خلک ترې لرې ګرځي او يوازې بد خلک پرې د مچانو په ر وي چې هر د سالم فطرت څښتن يې څېر راټول وي، او نېک خويه انسان د خوشبويي په څې

ځکه دی ،خوښوي او هر چاته خوشبويي ور شيندي، نېک خويه انسان سره هر څوک مينه لريتل په ښو خبرو او ښه کردار د خلکو زړونه ځان ته خپلوي او څوک چې له انسانانو سره ښه چلند

لى وأقربكم من ى مجلسا يوم القيامة أحاسنكم إن من أحب كم إ کوي هغه د اهلل رسول ته هم نژدې وي:قو لوا: يا أخلاقا وإن أبغضكم إلى وأبعدكم من ى مجلسا يوم القيامة الث رثارون والمتشد ن والمتفيهقون. قا

قد قون فما المتفيهقون ؟ قال:المتكب رون رسول الل (0).علمنا الث رثارون والمتشد

ووېل: ماته ترټولو خوښ او پته قيامتت کتې رانتږدې وايي: رسول اهلل ژباړه: جابربن عبد اهلل لترې هغته خلتک دي چتې چې ښه خوی ولري. او ترټولو ناخوښه او په قيامت کې راڅخته ىهغه څوک د

قون الپتتې وهتتونکي(، ()ثرثــارون ــون(خبتترې لويتتوونکي( او ()متشــد وي ، هغتتوی وپوښتتتل: )متفيهق

قون(يارسول اهلل! ل: يوو څوک دي؟ رسول اهلل )متفيهقون(خو مووپېژاندل ، دا )ثرثارون، متشد . ان ديکبرجن دا

ائم القائم » يقول قالت سمعت رسول الل عن عائشة (2«.)إن المؤمن ليدرك بحسن خلقه درجة الص ويل يې: مسلمان په ښه خوی سره ، چيڅخه مې واورېدل وايي: له رسول اهلل ژباړه: عائشه

والی شي.د روژه نيوونکي او لمونځ کوونکي درجه ترالسه ک

يرة قال: سئل رسول الل تقـو الل وحسـن :» عن أكثر ما يدخل الن اس الجن ة؟ فقال - -عن أبى هر (3)«.الفم والفرج » وسئل عن أكثر ما يدخل الن اس الن ار؟ فقال: «. الخلق

څخه جنت ته د بيوونکي عمل په اړه پوښتنه وشوه . هغه وايي: له رسول اهلل :ابو هريره ژباړه څخه وېره او ښه خويونه. په ځواب کې ووېل: له اهلل

خولته او ل:يپه ځواب کې وو بيا ورڅخه دوزخ ته د غورځونکي شي په اړه پوښتنه وشوه . هغه

(.0907) حبان ابن وصححه حسن، حديث: وقال ،(2108) الترمذي رواه :- 0

،(61/ 0) الحاكم عند هريرة أبي عن صحیح شاهد وله(: 2323) الصالحین رياض مراجع وقال. له واللفظ( 4798) داود أبو :- 2

(.0927) حبان ابن وصححه

ابن ورواه بشواهده، صحیح حديث(: 694/ 00) األصول جامع محقق وقال غريب، صحیح حديث هذا: وقال( 2114) 4 ذيالترم:- 3

.صحیحه في حبان

| 86

شرمځای.

ويونه څومره له پورتنيو حديثونو سره سمون خوري؟ له خلکتو او راځئ فکر وکړو چې زموږ خ ملګرو سره څه ډول خبرې اترې کوو؟ او پر مقابل لورې څه ډول انتقاد او نيوکه کوو؟ .

دلته يو حديث را اخلو چې څلور بد خويونه يې په ګوته کړي دي او هغه يې د نيمګړي مسلمان خويونه بللي دي:

ان ولا الفاحش ولا البذيء »وايي: رسول اهلل ان ولا الل ع ع رواه الترمذي «ليس المؤمن بالط ژباړه : مؤمن نه پېغور ورکوونکی وي، نه لعنت ويونکی وي، نه فاحش او نه بد ګويه وي.

يې اشاره څلور ټولنيزې ناروغۍ په ګوته کړي دي او دې تهپه دې حديث کې رسول اهلل کړې چې په چا کې دا يوه ناروغي هم وي هغه کامل مسلمان نه دی.

طعن : طعن )پېغور( په لغت کې د نېزې وهلو ته وايي او په اصطالح کې پيغور او په ژبه -۹د يو چا زړه ازارولو ته وايي، د طعن لغوي معنا کې دې ته اشاره ده چې پېغور داسې دی لکه

هې، که يو تن چاته ووايي چې په تا کې فالنی عيب دی دا دومره څوک چې په نېزه وولکه يو چا ته چې پيغور ورکړي، پيغور ډېر وخت د انسان د عزت او ،ځوروونکې جمله نه ده

کورنۍ په اړه ورکول کېږي او زموږ په ټولنه کې خو ډېرې شخړې او جنجالونه د پېغورونو له ېغور له امله يو بل مسلمان په جنجال اخته کېږي دا داسې امله منځته راځي؛ نو که د يو چا د پ

فرمايي ده لکه دغه کس چې شر ته لمن وهلې وي او د شراچوونکي انسان په اړه رسول اهلل چې له جنته بې برخې دی.

په لغت کې شړلو ته وايي او په شرعي اصطالح کې د اهلل له رحمته شړلو ته : لعنت لعنت -۲ه پر بل چا لعنت وايي د دې معنا دا ده چې هغه د اهلل له رحمته شړي او دا يو وايي، يو څوک ک

إن العبد إذا لعن شيئا صعدت الل عنة » وايي: حديث کې رسول اهلل په يوه ډېر دروند کار دی، ماء دونها، ثم تهب ماء فتغلق أبواب الس لا، فإذا إلى الس لأرض فتغلق أبوابها دونها، ثم تأخذ يمينا وشما ط إلى ا

(0)«لم تجد مساغا رجعت إلى ال ذي لعن، فإن كان لذلك أهلا وإل ا رجعت إلى قائلها

دغه حديث حديث پوهانو حسن بللى دى. شمیره حديث. 4915باب في اللعن، اوبوداود، کتاب االدب، - 0

| 87

سمان آنو د ،سمان ته پورته شيآوايي، هغه لعنت ژباړه: څوک چې پر يو شي )ناحقه( لعنت ودروازې يې پر مخ وتړل شي، بېرته ځمکې ته راښکته شي نو د ځمکې دروازې هم پرې وتړل شي، بيا يوې او بلې خواته والړ شي خو چې هيڅ الر ونه مومي؛ نو د هغه چا پر لور ورشي چې

او که نه وي بېرته د لعنت ويونکي پر لعنت پرې ويل شوی، که هغه د لعنت وړ وي پرې ولګېږي خوا راګرځي. اهلل مو دې وساتي.

له پورتنيو معناوو پرته لعنت هرې ښېرا ته هم وايي، که يو څوک چاته ووايي چې خدای دې زموږ په ټولنه کې مېرمنې د لعنت ا: خدای دې ووهه، دا هم لعنت دی. له بده مرغه هالک کړه، ي

ېر توري کاروي، په معمولي خبره: کمبخته!! خدای دې جارو درباندې تېر کړي!! خدای دې ډفرمايي چې د دوزخ ميرات کړه!! دا ټول په لعنت کې حسابېږي او په يو حديث کې رسول اهلل

ډېری وګړي به مېرمنې وي ځکه چې هغوی لعنت وايي او د خاوندانو ناشکري کوي. هغو دې د اهلل رغه دا چې څوک ووايي: که چا دا فالنی بد کار وکړ پيو ډول لعنت روا دی، ه

با، وموكله »حديث کې فرمايي: هچې په يو لعنت وي، لکه رسول اهلل آكل الر يعنې اهلل «لعن الل لعنت ويلی. ي ستونکياخ او سود خوړونکيپر سود

فحش يوه معنا دا ده چې په خوله پوچې الفاحش : فاحش له فحش څخه اخيستل شوی او د -۳په دې حديث کې دريم شی فحش ياد کړی، يعنې مؤمن بايد هيڅ وخت خبرې کول، رسول اهلل

ه کې وي، يو چا سره بحث کوي او ، که په عامو حاالتو کې وي، په غوسچاته پوچه خبره ونه کړي ن وژغوري. يا يې چا سره معامله وي بايد په هر وخت کې له پوچو خبرو ځا

ځينې وروڼه شته چې له مقابل لورې سره د بحث په لړ کې له چتې وځي او داسې پوچ الفاظ کاروي يا يې ليکي چې هم ځان سپک معرفي کړي او هم د مسلمانانو زړونه ازار کړي. العياذ باهلل.

داسې يا بده وينا ده، مؤمن بايد په خبرو کې ليوبده وينا: د دې حديث څلورم ټکی بد -۴ الفاظ ونه کاروي چې بده معنا ولري، ځينې وخت د يو ټکي خپله معنا سمه وي خو په ښکاره د يو بد شي لپاره کارول کېږي يا يو ټکی دوې معناوې لري يوه ښه او بله بده، مؤمن بايد له داسې الفاظو هم ډډه وکړي چې يوه معنا يې بده وي او هڅه وکړي چې سمې او د ښو معناوو

ظ وکاروي. الفا

| 88

سمندر د انځور (Rhone)د سويس په پالزمېنه ژنيو کي د رون

سمندر د انځور ښى خواته سره ګډيږي. (Arve)کيڼي خوا ته، د ارفي

Rioپه برازيل کي د هغي سيمي رشتيانى انځور چي د

Negro سمندر دotilde;es اوSolim سمندر سره يو

يې د څه له پاسه پنځو کېلو مترو په واټنځاى کيږي او

اوبه د يو بل سره نه ګډيږي.

| 89

ا مل ذ و ہہ

ات فر ذ ا ع ذ

ین ہہ ر ج ال ذ م و ہو ال

ا خا ا ب رز ہم ب ین ل ع اج و ا و ا ا ﴿ حرا ورا

ج ﴾۵۳م

ل ع ن

ا م

اس ال و ا ر ل

ل ع ا و را ہہ ا ن ا ل ہ خلہ ل ع ا و

ارا ق ر ر

ا ء زا ففا ین م

ففر ال ب ففی

ففل ع ب ففل و ہففع الل م

الہ

ون ﴿ ل ی عل م

ہث ﴾۲۱ا ب

| 91

ین ر م ج ال

﴿ قیہ ت ل ﴾۱۱ی ل

خ ا ب رز ہم ﴿ ب ین ء ﴾۶۱ی بغیہ

ل ہف با ا

بہن ذ ا تک بکم لؤ ۶۱﴿ ر ا اللؤ ج منہم

ران ﴿ ﴾ی

م ﴾۶۶و ال

بہن ﴿ ذ ا تک بکم ء ر ل ہت ف ﴾و ۶۳ف با ا ئہ ش

نمار ال و

ال ل

م ﴿ ل عر ک ال

﴾۶۴ال

م ج

ک و اہ فلہ ف ال ی ت ا ذر ن

ل م ا ن ا م

ہ ل ی ۃ

ون ﴿ حش م فون ﴾۴۱ال

فا ی رک ب م م ف فن م

فا ل فہ م ن ل ق و خ

س ﴾۴۶﴿ یہ

| 90

| 92

انجام معامالت هانری دونانت ( به قصد ) م تاجر جوان سویسی 9581در سال ... تجارتی از شمال ایتالیا عبور می کرد

ی از یکسو ولنیروهای فرانسوی و ایتا جنگ خونینی بین که یک روز قبل از آنایتالیا در منطقه بنام سولفرینو بوقوع پیوسته و قوای اتریشی از سوی دیگر در شمال

طرفین باهم درگیر بیست هزار تن نیروهای رزمی بود . درین جنگ بیش از سیصدوجنگ بدون چهل هزارتن کشته وزخمی در میدان (04444) بودند، که درنتیجه حدودکارکنان طبی کثرت تعداد زخمی ها سبب شده بود که.پرستاری بجا مانده بود

در وضعیت نظامی به حالت اسفبار آنان رسیدگی کرده نتوانند. زخمی های جنگطلب کمک ان با مشاهده هرکس با ناله والتماسمرگبار و وخیمی قرار داشتند، آن

دادند. می کردند، وبا گذشت هر ساعت چندین تن آنان جانهای شانرا از دست می فریاد صداهای مهیب وهولناک از هرسو بگوش می رسید، در نتیجه احساسات

ىاز ماموریت و عواطف هانری دونانت با مشاهده چنین یک وضعیت ناهنجار تحریک و مراقبت و تداوی زخمی ها همت می داشت منصرف می شود، وی به ر پیشروکه د

انسانی گمارد و از ساکنان نزدیک منطقه سالفرینو نیز دعوت بعمل آورد تا در این امربمنظور معالجه وی را کمک نمایند، همان بود که برای بار اول گروپهای رضاکاران را

تداوی داشت در که بخاطر تجارت باخود امجروحان جنگ تشکیل داد، مقدار پولی ر .زخمی ها بمصرف رساند

زمانی که هانری دونانت از معالجه مجروحان فارغ می شود و به سویس باز میرا ت و ناگوار این پدیده منفور روان ویزش، کابوس رویای جنگ و پیامد های گردد

کتابی را تحت عنوان م 9581همان بود که در سال .آزار می داد همواره ناراحت ودرین کتاب ضمن شخصی اش منتشر ساخت. وی ) خاطره سالفرینو ( به مصرف

ذلتبار جنگ دو پیشنهاد کلیدی را نیز در آن شرح داستان جنگ سالفرینو و عواقب : گنجانید

رضاکاران پیشنهاد اولی او این بود که ) آیا این امکان وجود ندارد که درحالت صلح ) .بپردازند تادر حالت جنگ این رضاکاران به تداوی مجروحان جنگتربیه شوند

مصونیت این پیشنهاد دومی هانری دونانت چنین بود : ) باید قوانینی ایجاد شوند کهمتخاصم نباید این رضاکاران را در میدانهای جنگ تامین کند به عبارت دیگر نیروهای

) .حمله قرار دهند ستند موردرضاکاران را که مصروف معالجه زخمی های جنگ ه

| 93

| 94

ـــر » ـــي ت ـــؤمنين ف ـــر الم ـــواد هم ت احمهم وتوتعــاطفهم، كملــل الجســد، إذا اشــتكا ضــوا

هر والحم ى «تداعى له سائر جسده بالس

امين بالقسـط يا أي ها ا ل ذين آمنوا كونوا قـو ــــى أنفســــكم أو الوالــــدين لــــو عل و شــــهداء لل

لأقربين وا

| 95

| 96

ـى بنـي إسـرائيل أن ـه من أجل ذلك كتبنا عل

لــأرض ــي ا مــن قتــل نفســا بغيــر نفــس أو فســاد فن أحياها فكأن ما أحيا فكأن ما قتل الن اس جميعا وم

نات ثـم لقد جاءتهم رسلنا بالبي الن اس جميعا ولأرض لمسرفون إن كليرا منهم بعد ذلك في ا

| 97

| 98

| 99

| 011

| 010

| 012

( Panic a Quaranatum )

| 013

| 014

| 015

له اسالمه وړاندې په زياترو عربي هېوادونو او په ځانګړې توګه په شام )سوريه(، عراق، فلسطين، سعودي، يمن او حضرموت کې ښه انګور پيداکېدل، په ډېره پيمانه به ورڅخه

خو مصر، يونان او روم د شرابو ،شراب جوړېدل و.په جوړولو کې ډېر وړاندې و

ه د هومر په پېر کې په يونان کې له شرابو ګټنه او جوړونه د عادي ژوند يوه برخه ستياخ

۹ګرځېدلې وه.

له اسالمه وړاندې ټوله نړۍ د ناپوهۍ په تيارو کې پرته وه، قومونو به له يو بل څخه په

يو بل زوره د مال اخيستلو لپاره جګړې کولې، دد دې ټولو ناړاميو او کړمو الملونه په مرګ به يې بسنه هم نه کوله،

خو زياتره خلک يې شراب يو لوی المل ګڼي. ،ډېر دي

د اسالم په راتګ سره د انګورو شراب او ټول نشه يي توکي خو د انګورو کر او سوداګرۍ ته پرمختګ ورکړل شو، ،حرام شول

له په ډېر وي وو، اهلل جل جالدا چې عرب هم زياتره شرابيان شت يوار په وار شراب حرام کړل، په لومړي ځل الندې آ حکمت سره

راولېږل شو.

1 Wilkinson, J.G.; The manners and customs of the ancient Egptians, Vol. 1-3, John Murray, London, 1791.

أ وأ

سلأ ا لخ

ننو

أ سي

وأأأأأأأأأأأأأأأأأأأأف

أأأأأأأأأأأأأأأأأأأأ ا

أأأأأأأأأأأأأأأأأأأأ

أأأأأأأأأأأأأأأأأأأأ لا

ف هي

أأأأأأأ أأأأأأأ ل ل

ه و ا

أأأأأأأه بأأأأأأأ وهوث لا ا

[ ۲۹۹ : هالبقر ]

د شرابو او جوارۍ ژباړه: پوښتي، ورته )قمار( په اړه دې

په دواړو كې ستره ګناه ده او وايه خو ،ته څه ګټې هم ( خلكوو)ځين

ګناه يې له ګټې نه ډېره لويه ده.

له راتګ وروسته د آيتد دغه

| 016

يت راولېږل شو.آهجرت په څلورم کال الندې

ى ح

ركو س وت اةال لصلو بق ت النلو ب ني ذ

ل و ي ي

نلول ت

ننونوق [ ۴۳: نساءال ] ت

ږدې كېږئ حال كې لمانځه ته مه ن ژباړه: اې مؤمنانو په داسېهغه پورې چې په هغه څه پوه شئ شه )يامست( وئ، ترچې تاسو ن

.چې تاسو يې وايئ

شرابو د زيانونو په انانوته دسره مسلم تونويآپه پورتنيو دووو ورته وويل شول چې شراب دمالي او اړه پوهاوی ورکړل شو ا

ځاني زيانونو سربېره د عبادت لپاره هم خنډ دی، کله چې نو د هجرت د شپږم کال په ،مسلمانان د شرابو په زيانونو پوه شول

پای کې د شرابو د حراموالي حکم راغی.

ي لأو ا

سل و ا لخ لا نلو ب ني ذ

ل و ي

س ا

ج ر ومالزلأبو ا

ص

ننول ح و توك

ل ون ونه

تجن ف

طس لش

[ ۹۱: مائدةال ] ع

حقيقت دادى چې شراب، جواري، د غير اهلل ژباړه: اى مؤمنانو! ،د عبادت ځايونه او د فال غشې دا ټول ناولي شيطاني كارونه دي

.نو ډډه ترې وكړئ چې بريالي شئ

راولېږل شو. آيتپسې الندې آيتهمدې هپ

سل ا ء ف لخ

ض غل اةلاد و لوك س ب ون ي ونطس لشو يدو ي لا

ننو تو وت هة فال لص

ن ا للا

ذ

نوك دوصي [ ۹۹: مائدةال ]ا

ۍ سره مو چې شيطان غواړي په شرابو او جوار خبره داده ژباړه:ه يادولو او لمانځه نه مو اهلل ل ترمنځ دښمني او بغض واچوي او د

ايسارېدونكي ياست؟ ترې يا تاسوآنو ،ايساركړي

شرابو د حراموالي د حکم له راتګ سره سم د مدينې منورې په دچې غوښتلوڅو کې د شرابو ويالې روانې شوې، ځينو مسلمانانو ک

يهودو ته يې په تحفه کې ورکړي، منع کړل شول او هبيا له دې کار

ځينو غوښتل چې په سړو سيمو کې د شرابو څښلو اجازه ورکړل

خو دوی ته هم اجازه ورنه ،شيکړل شوه، ځکه چې شراب په خپله

يوه ناروغي ده، درمل نه دي.

په يوه حديث کې راغلي دي پر جل جالله لعنت ويلی دی اهلل

ور څښونکي،د شرابو په شرابو، جوړونکي کوونکي،خرڅونکي او

۹.باندې

کريم کې د شرابو يادونه قرآنپه څو ځايه او په مختلفو ويو شوې ده، په ځينو ځايونو کې د خمرا، سکرا، کاسا او په ځينو ځايونو کې

په خپله د شراب ويي راغلې ده.

خمر په عربي کې له انګورو خو ،شرابو ته ويل کېږيجوړو شوو

مجازا عامو شرابو ته هم ويل کېږي.

سکرا هر هغه شي ته ويل کېږي چې نشه ولري.

کاسا هغه جام ته ويل کېږي چې شراب په کې وي.

حقاني ،عبدالحق. تفسير حقاني، 1

. )اردو( ۹۳۶۴داراالشاعت، بلعمران ډهلی،

| 017

شراب په عربي کې هر هغه شي ته ويل کېږي چې څښل کېږي، په دې کې نشه لرونکي )شراب( هم راځي.

( او ۹۱( او د مائدې سورت په )۲۹۹بقرې سورت په ) د خمر ويي دتونو کې له شرابو څخه د ليرې آي( آياتونو کې راغلې ده، په دې ۹۹)

کې د جنت شرابو يت( آ۹۵م راغلی دی، د محمد سورت په )کېدو حکتونو کې آي( ۴۹( او )۳۶ته خمر ويل شوي دي او د يوسف سورت په )

ن مېرمنې هم د خمر ويې راغلې ده، هغه مهال چې د مصر د واکمنو يوه مېلمستيا .غوښتل چې د يوسف عليه السالم پام ځان ته راوړي

يې جوړه کړه او په مېلمستيا کې يې د مصر د مخورو مېرمنې راوبللې، وروسته يې يوسف عليه السالم ته د مېلمستيا ځای ته د دننه

نو راغلو مېلمنو له چې يوسف عليه السالم تېرېده، ورتګ غږ وکړ، کف عليه السالم له اغېزمنتيا خپلې ګوتې په ناپامۍ کې پرې وسيله

دا چې د مصر د واکمن مېرمن په دې کې پاتې راغله چې کړېنو بيا يې يوسف عليه السالم و،د يوسف عليه السالم پام ځان ته راوړي

ه په زاندان کې دوو تنو له څه وخت تېرېدو وروستزندان ته ولېږهتعبير لپاره يوسف عليه السالم ته راغلل، يوه په د خوب د خوب وليد.

نو يوسف عليه السالم ورته ،خوب کې ليدلي و چې شراب جوړوي وويل چې ډېر ژر به واکمن ته شراب )خمر( اچوې

د يوسف له سورت څخه څرګندېږي چې د انګورو شراب د يوسف عليه السالم په پېر کې عام ول.

او د النحل سورت په آيت( ۴۳په )ويې د النساء سورت سکرد کې راغلې ده. آيت( ۶۷)

، د الدهر آيت( ۲۳د کاس او کاسا ويې د الطور سورت په )او د الصفت آيت( ۹۸، د واقعې سورت په )آيت( ۵سورت په ) کې راغلي دي. آيت( ۴۵سورت په )

ه راغلې ده.يعګانو په اړه څو ځا د شرابو ويې د مختلفو موضو

ټوله نړۍ کې له نشه يي نن سبا په توکو څخه د مخنيوي لپاره په لويه

و کې يپيمانه کار کېږي، په رسنعصابو اخبرتياوې راځي چې د زړه،

او ينې دردونکي ناروغۍ د شرابو له نشې پيداکېږي، که څه هم نړۍ نن پرمختګ کړی دی او له ډېرو څېړنووروسته دې پايلې ته رسېږي چې له

علمي او شرابو خونديتوب يوله خو اسالم څه ،اخالقي کار دی

اندې پاسه څوارلس سووه کاله وړشراب بد او د شرابو څښونکي،

خرڅونکي او جوړونکي رټلي دي.

انګور پاک دي او څوک چې ترې شراب جوړوي دغه يو ناروا

ن آکار دی، اهلل جل جالله په قر کريم کې فرمايلي دي.

لأي ا خ

لت ل

ا ث

ب ا

نع

ف لا ننس حز ر ل اك سوه انوذ خ ت ت

ننول ق نم ي

ق

ةيب أ

ذ

[ ۶۷ :النحل]

كجورو او ژباړه:او)همداسې( د شهانګورو له مېوو چې تاسو هم ن

يي مواد او هم ښه روزي ترې الس ته كوئ يقينا په دې كې هغو خلكو

ه چې عقل كاروي.ته )لويه( نښانه د

| 018

| 019

لومړۍ برخه

| 001

| 000

| 002

| 003

| 004

| 005

.فقر یوازې لوږه نه ده و لووه و ووو ږيریوووی ووو د څوووچ وو ېوور ې و وو

نووه یوو څوووچ د لوورې .رښوو ي ف فقوور ږرږ وووه لووويویڅخوووه وووه کولوووو اږ نوووه یووو ووول څووووچ د لو ووو و

.اويس ال شف وووږ وو ووو نوواږتږ وووادوونو ووړ ېوور وووت کوو ی یووو

ور زن ېي اږی وه الس ږندی ور واږرږ الندې یو نا ووي یووو ووو دا ووو یقووي د وو څووه ک وووی د ا

. لورې دی له جالله جل .څه ږک ږ ا جل جالله به مدا ېيداک یو

!!ېه ا ی څه دا و وادت ر دلی د د نوورږ دا . وږ وو د ېالنکيوو وونودی ن وو ک ودال

. ر څه راوه ناشونف ښکاری ووو کووه وووږ اږس وول فقوور ېيسوو جووا کووور اږ ووو ر نووه لرلووو وووه ږایووو نووو داشوو ه فر وو ونه بووه لووه

ه ږرک ږ بيا به ار ان کوږ وربي و ف والف ال .کالبووونه به ېاو یوږ اږ ب فکره ذ

تږ زرږ نه درلودل نوه رښ ي ی فقر د جا و ښه وو .رښ ي ی فقر ږند ب فکره و رږل دی .دی

يا لووه دې فقووره ووو کووه وووواتږ رښوو !بوو فکووره ږنوود را و و ک واا راږاو وو د انونوه ووورږ نوو

خووه دږتې اږ وووواږرې ليوورې کووو ږ ږې ک وواا لوووه ږنووود وووو رږښوووانه کووووی لوووه ورب وووه وووو ...لولوووو

و د ږند ک يبه بوه وو ېوه زری وو کرښوو ... ووری. ل ږليکف

| 006

كر إن كنتم لا تعلمون ﴿ ﴾فاسألوا أهل الذ

| 007

| 008

| 009

| 021

| 020

| 022

| 023

هي الضلع العوجاء لست تقيمها

رهاأال إن تقويم الضلوع انكسا

وتجمع ضعفا واقتدارا على الفتى

وهذا عجيب ضعفها واقتدارها

| 024

| 025