Ak ılcı İlaç Kullanımı

AkAkılcı İlaç Kullanımıılcı İlaç Kullanımı

Prof. Dr. F. Cankat TulunayProf. Dr. F. Cankat Tulunay

Klinik Farmakoloji DerneğiKlinik Farmakoloji Derneği

Ankara Üniversitesi Tıp FakültesiAnkara Üniversitesi Tıp Fakültesi

Toplam sağlık harcamalarında ilaç Toplam sağlık harcamalarında ilaç %%

0

5

10

15

20

25

30

35

HEKİMİN SORUMLULUĞUHEKİMİN SORUMLULUĞU

ŞAYET HEKİM, BİRİSİNE BRONZ ŞAYET HEKİM, BİRİSİNE BRONZ BİR NEŞTER İLE TEHLİKELİ BİR BİR NEŞTER İLE TEHLİKELİ BİR

YARA AÇARAK ONU YARA AÇARAK ONU ÖLDÜRÜRSE VEYA ONUN ÖLDÜRÜRSE VEYA ONUN

GÖZÜNÜ HARABERDERSE İKİ GÖZÜNÜ HARABERDERSE İKİ ELİ KESİLİR.ELİ KESİLİR.

(Hamurabi kanunu, Madde 219)(Hamurabi kanunu, Madde 219)


...HEKİM YANLIŞ İLAÇ VEREREK ...HEKİM YANLIŞ İLAÇ VEREREK KÖLENİ ÖLDÜRÜRSE, KÖLENİN FİYATI KÖLENİ ÖLDÜRÜRSE, KÖLENİN FİYATI ÜZERİNDEN CEZALANDIRILIR.ÜZERİNDEN CEZALANDIRILIR.

(Lex(Lex AAquilia, Roma Kanunu)quilia, Roma Kanunu)


HER KİM TABİB OLMADIĞI VE HER KİM TABİB OLMADIĞI VE TIP İLMİNİ BİLMEDİĞİ TIP İLMİNİ BİLMEDİĞİ HALDE TABABET EDER DE HALDE TABABET EDER DE VERDİĞİ İLACIN TESİRİYLE VERDİĞİ İLACIN TESİRİYLE BİR ZARAR VUKUA BİR ZARAR VUKUA GELİRSE, O CAHİLE TAZMİN GELİRSE, O CAHİLE TAZMİN ETTİRİLİR. (Hadis)ETTİRİLİR. (Hadis)

İlaçın Miktarı:İlaçın Miktarı:

İlacın ağırlığı ve etkinliği, İlacın ağırlığı ve etkinliği, şiddetli hastalıktan etkilenmiş şiddetli hastalıktan etkilenmiş organın tabiatı ve diğer organın tabiatı ve diğer faktörlerle, örneğin;faktörlerle, örneğin; cinsiyet, cinsiyet, yaş, alışkanlık, mevsim, yaş, alışkanlık, mevsim, oturulan yer, iş, güç, oturulan yer, iş, güç, vücudun gelişimi, önceki vücudun gelişimi, önceki tedaviler, hastalığın safhası tedaviler, hastalığın safhası ve kriz beklentisine bağlıdır.ve kriz beklentisine bağlıdır.

EL-KANUN Fİ’T-TIBEL-KANUN Fİ’T-TIBİBN-İ SİNA 1019İBN-İ SİNA 1019

Bazı kişiler bazı ilaçlara Bazı kişiler bazı ilaçlara diğerlerine nisbetle daha iyi diğerlerine nisbetle daha iyi cevap verir. Ayni kişi, hatta cevap verir. Ayni kişi, hatta vücudun ayni organı, günün vücudun ayni organı, günün farklı saatlerinde ayni ilaçtan farklı saatlerinde ayni ilaçtan farklı farklı etkilenirfarklı farklı etkilenir


““Kranofarmakoloj !!!Kranofarmakoloj !!!””

İçindeki maddeleri, etki İçindeki maddeleri, etki olarak, ve zaman olarak, ve zaman açısından geniş değişiklik açısından geniş değişiklik gösteren reçete en kötü gösteren reçete en kötü (müshildir) reçetedir.(müshildir) reçetedir. Onun Onun içindeki maddelerden biri içindeki maddelerden biri diğerinden önce harekete geçer diğerinden önce harekete geçer veya içindeki maddelerden biri veya içindeki maddelerden biri harekete geçmek için zamana harekete geçmek için zamana ihtiyaç gösterirken, diğeri ihtiyaç gösterirken, diğeri atıldığından bir hayli rahatsızlık atıldığından bir hayli rahatsızlık verirverir


““BİYOEŞDEĞERLİK!!!!BİYOEŞDEĞERLİK!!!!””

Uygun teşhis yapılamadığında Uygun teşhis yapılamadığında tedaviyi doğaya bırakmak daha iyi tedaviyi doğaya bırakmak daha iyi olur. Teşhis bilinmedikçe tedavide olur. Teşhis bilinmedikçe tedavide acele etmemek gerekir. acele etmemek gerekir.

Doğaya bırakıldığında, hastalık ya iyi Doğaya bırakıldığında, hastalık ya iyi olur yada zaman içinde belirginleşir.olur yada zaman içinde belirginleşir.

EL-KANUN Fİ’T-TIBEL-KANUN Fİ’T-TIB, , İBN-İİBN-İ SİNA SİNA 10191019

AKILCI İLAÇ KULLANIMI!!!AKILCI İLAÇ KULLANIMI!!!

• ABD de tıbbi hataya bağlı ABD de tıbbi hataya bağlı ölümölüm:: 98.000/sene 98.000/sene

• İlaç yanlışlarına bağlı ölüm İlaç yanlışlarına bağlı ölüm 7.000/sene7.000/sene

• 5. En5. En fazla ölüm sebebifazla ölüm sebebi

• 50 Milyar dolar/sene kayıp50 Milyar dolar/sene kayıp

Medication errors in United States Medication errors in United States hospitalshospitals

CA Bond ve ark., Pharmacotherapy, 21: 1023-1036, CA Bond ve ark., Pharmacotherapy, 21: 1023-1036, 20012001

• 1116 hastanede senede 430.486 1116 hastanede senede 430.486 ilaçlama hatasıilaçlama hatası

• 385 hata/sene/hastahane385 hata/sene/hastahane• 19 hasta sağlığını etkileyen19 hasta sağlığını etkileyen yanlış ilaç yanlış ilaç

kullanımı (sene/hastahane)kullanımı (sene/hastahane)• Her sene hastahaneye yatan hastaların Her sene hastahaneye yatan hastaların

%5.07’ sinde ilaçlama hatası%5.07’ sinde ilaçlama hatası• Her 22.7 saatte bir ilaçlama hatasıHer 22.7 saatte bir ilaçlama hatası

Medication errors in United States Medication errors in United States hospitalshospitals

CA Bond ve ark., Pharmacotherapy, 21: 1023-1036, CA Bond ve ark., Pharmacotherapy, 21: 1023-1036, 20012001

• İlaçlama hataları sonucu:İlaçlama hataları sonucu:– Hastahanede yatma süresi Hastahanede yatma süresi

uzamaktauzamakta– Hastahane ölüm oranı artmaktaHastahane ölüm oranı artmakta– İlaç maliyeti/yatak oranı İlaç maliyeti/yatak oranı

yükselmekteyükselmekte– Total bakım maliyeti/yatak oranı Total bakım maliyeti/yatak oranı

yükselmekteyükselmekte– Hasta sağlığı bozulmaktaHasta sağlığı bozulmakta

Retrospective Analysis of Mortalities Associated with Medication Errors J. Phyilips ve ark., J Am Geriatr Soc., 49: 719-24, 2001

FDA 1993-1998 verileri İlaçlama hatalarının %68.2 si hasta için

kötü sonuçlanmakta Hataların %48.6 sı 65 yaş üzerinde Hataların % 9.8 I ölümle

sonuçlanmakta %40.9 Uygun olmayan doza bağlı %16.0 Yanlış ilaca bağlı % 9.5 Yanlış kullanıma bağlı

Possible medication error in home healhcare patients S. Meredith ve ark., J Am Geriatr Soc., 49: 719-24, 2001

65 Yaş ve üzeri hastalar günde ortalama 5 ilaç kullanmakta

% 19’u 9 veya daha fazla ilaç kullanmakta Hastaları %17-30’u hatalı ilaç kullanmakta 1-3 İlaç kullanda hata oranı %10 9 ve daha fazla kullanda hata oranı %32 Evde bakım gören yaşlı hastaların üçte biri

uygunsuz ilaç kullanmakta ve buna bağlı ciddi problemlerle karşılaşmakta

AKILCI İ

LAÇ KULLANIM

I

AKILSIZ

İLAÇ K

ULLANIMI

BAKANLIK

DOKTOR

ENDÜSTRİ

ECZACI

HASTA

Akılcı İlaç Kullanımı NedirAkılcı İlaç Kullanımı Nedir??

Akılcı ilaç kullanımı: hastaların Akılcı ilaç kullanımı: hastaların klinik ihtiyaçlarına göre, ihtiyaç klinik ihtiyaçlarına göre, ihtiyaç duyduğu dozda, sürede ve kendisi duyduğu dozda, sürede ve kendisi ve toplum için en ucuz maliyette ve toplum için en ucuz maliyette ilaç bulabilmesidir.ilaç bulabilmesidir.

(WHO 1988)(WHO 1988)

Uygun endikasyon Uygun ilaç Uygun yol, doz ve süre Uygun hasta Uygun hasta bilgilendirilmesi Uygun değerlendirme Uygun fiyat

7U7U

Akılsız ilaç kullanımıAkılsız ilaç kullanımı = = Patolojik reçete Patolojik reçete yazma veya Reçete yazma patolojisiyazma veya Reçete yazma patolojisi

Endikasyon olmadığı halde ilaç kullanmakEndikasyon olmadığı halde ilaç kullanmak

Özel bir hastalık durumunda yanlış ilaç kullanmakÖzel bir hastalık durumunda yanlış ilaç kullanmak

Etkisi şüpheli veya ispatlanmamış ilaçları kullanmakEtkisi şüpheli veya ispatlanmamış ilaçları kullanmak

Emniyeti bilinmeden ilaç kullanmakEmniyeti bilinmeden ilaç kullanmak

Etkisi ve emniyeti bilinen ilaçları kullanmamakEtkisi ve emniyeti bilinen ilaçları kullanmamak

İlaçları yanlış dozda, sürede ve yoldan kullanmakİlaçları yanlış dozda, sürede ve yoldan kullanmak

Akılsızlık örnekleri:Akılsızlık örnekleri:

TANI KOYMADAN İLAÇ KULLANMATANI KOYMADAN İLAÇ KULLANMAViral enfeksiyonlarda antibiyotik kullanımıViral enfeksiyonlarda antibiyotik kullanımıBakteryel olmayan diyarelerde antibiyotik kullanımıBakteryel olmayan diyarelerde antibiyotik kullanımı PolifarmasiPolifarmasiÇoklu antibiyotik, NSAID kullanımıÇoklu antibiyotik, NSAID kullanımı– Kinolon+Sefalosporin+VankomisinKinolon+Sefalosporin+Vankomisin– Apranax+Naprosyn+EntersalApranax+Naprosyn+Entersal

Malnütrisyonda vitamin ve tonik kullanımıMalnütrisyonda vitamin ve tonik kullanımıGereksiz pahalı ilaç kullanmakGereksiz pahalı ilaç kullanmakİthal deniz suyunu burun damlası olarak kullanmak!İthal deniz suyunu burun damlası olarak kullanmak!

Akılsız ilaç kullanımına etki Akılsız ilaç kullanımına etki eden faktörlereden faktörler

• Yetersiz eğitimYetersiz eğitim• Yetersiz ticaretYetersiz ticaret• Çıkar oyunlarıÇıkar oyunları• Reçetesiz ilaç Reçetesiz ilaç

vermeverme

EczacıEczacıEczacıEczacı

• Gereksiz ilaçlara ruhsat verilmesi

• OTC olmaması• Reçetesiz ilaç

satımı• Politik baskılar• Yanlış geri

ödeme

• Gereksiz ilaçlara ruhsat verilmesi

• OTC olmaması• Reçetesiz ilaç

satımı• Politik baskılar• Yanlış geri

ödeme

Kanun-uygulamaKanun-uygulamaKanun-uygulamaKanun-uygulama

• Etik Etik olmayan olmayan promopromosyonsyon

• Yanlış-eksik Yanlış-eksik bilgibilgi

• ÇıkarÇıkar• Oto kontrol Oto kontrol

olmaması olmaması

• Etik Etik olmayan olmayan promopromosyonsyon

• Yanlış-eksik Yanlış-eksik bilgibilgi

• ÇıkarÇıkar• Oto kontrol Oto kontrol

olmaması olmaması

EndEndüstriüstriEndEndüstriüstri

• Eğitim eksikliğiEğitim eksikliği• İlaç bilgisine İlaç bilgisine

erişememeerişememe• Aşırı hasta yüküAşırı hasta yükü• Reçete yazdırma Reçete yazdırma

baskısıbaskısı•EndüstriEndüstri•HastaHasta•PromosyonPromosyon

• Etkenlik ve yan etki Etkenlik ve yan etki yönünden yanlış yönünden yanlış bilgilendirilmebilgilendirilme

• Mal practise Mal practise olmamasıolmaması

• Eğitim eksikliğiEğitim eksikliği• İlaç bilgisine İlaç bilgisine

erişememeerişememe• Aşırı hasta yüküAşırı hasta yükü• Reçete yazdırma Reçete yazdırma

baskısıbaskısı•EndüstriEndüstri•HastaHasta•PromosyonPromosyon

• Etkenlik ve yan etki Etkenlik ve yan etki yönünden yanlış yönünden yanlış bilgilendirilmebilgilendirilme

• Mal practise Mal practise olmamasıolmaması

DoktorDoktorDoktorDoktor

• Yanlış bilgiYanlış bilgi

• KandırmacalarKandırmacalar

•BasınBasın

•TVTV

• Yanlış inançlarYanlış inançlar

• Problemini Problemini anlatamamaanlatamama

• Danışılacak Danışılacak yer olmamasıyer olmaması

• Kendi kendine Kendi kendine ilaç kullanmailaç kullanma

• Komşusunun Komşusunun ilacını ilacını kullanmakullanma

• Yanlış bilgiYanlış bilgi

• KandırmacalarKandırmacalar

•BasınBasın

•TVTV

• Yanlış inançlarYanlış inançlar

• Problemini Problemini anlatamamaanlatamama

• Danışılacak Danışılacak yer olmamasıyer olmaması

• Kendi kendine Kendi kendine ilaç kullanmailaç kullanma

• Komşusunun Komşusunun ilacını ilacını kullanmakullanma

HastaHastaHastaHasta

Akılsız ilaç kullanmanın Akılsız ilaç kullanmanın sonuçlarısonuçları

Tedavi Tedavi kalitesinin kalitesinin bozulmasıbozulması

•morbiditmorbiditee•mortalitmortalitee

Kaynak Kaynak israfıisrafı

İstenmeyeİstenmeyen etki riskin etki riski

•Hastaların gereksiz Hastaların gereksiz ilaçlardan medet ilaçlardan medet ummasıumması•İyileşememe hissiİyileşememe hissi•İntiharİntihar

PsPsikoiko-so-sosyal syal sonuçlarsonuçlar

•Bulunurluğun Bulunurluğun azalmasıazalması•Fiyatlarda artışFiyatlarda artış

•advers advers reareaksiyonlarksiyonlar•BaBakteryel dirençkteryel direnç

EKONOMİK KAYIPEKONOMİK KAYIPİNSANLIK AYIBIİNSANLIK AYIBI

EKONOMİK KAYIPEKONOMİK KAYIPİNSANLIK AYIBIİNSANLIK AYIBI

YemenYemenUgandaUganda

SudanSudanMalawiMalawi

IndonesiaIndonesiaBangladeshBangladesh

ZimbabweZimbabweTanzaniaTanzania

NigeriaNigeriaNepalNepal

EcuadorEcuadorGuatemalaGuatemala

Eastern CaribbeanEastern CaribbeanJamaicaJamaica

GhanaGhanaCameroonCameroon

El SalvadorEl Salvador

00 2020 4040 6060 8080 100100% % antibiyotik kullanımıantibiyotik kullanımı

% Antibiyotik Kullanımı

Public Sector Drug Use Indicator Studies 1990-1993

MalawiMalawi

IndonesiaIndonesia

BangladeshBangladesh

TanzaniaTanzania

NigeriaNigeria

NepalNepal

Eastern CaribbeanEastern Caribbean

GhanaGhana

00 2020 4040 6060 8080 100100% patients w/ dosing knowledge% patients w/ dosing knowledge

İlaç Dozunu Bilen Hasta (%)Public Sector Drug Use Indicator Studies 1990-1993

TÜRKİYEDE % KAÇ???TÜRKİYEDE % KAÇ???

AKILCI İLAÇ AKILCI İLAÇ KULLANMAKULLANMAAKILCI İLAÇ AKILCI İLAÇ KULLANMAKULLANMA

REÇETE YAZMA SANATIREÇETE YAZMA SANATI

1. Yazacağınız ilacı iyi seçin1. Yazacağınız ilacı iyi seçin 2. Hasta ile iyi bir ilişki kurun2. Hasta ile iyi bir ilişki kurun 3. Hastayı bilgilendirin3. Hastayı bilgilendirin


1. Yazacağınız ilacı iyi seçin1. Yazacağınız ilacı iyi seçin 2. Hasta ile iyi bir ilişki kurun2. Hasta ile iyi bir ilişki kurun 3. Hastayı bilgilendirin3. Hastayı bilgilendirin



Aşırı miktarda ilaç yazmayınAşırı miktarda ilaç yazmayın Yazdığınız ilaçların kaydını tutunuzYazdığınız ilaçların kaydını tutunuz Reçeteyi yazarken hastanın:Reçeteyi yazarken hastanın:

– Sosyal durumuSosyal durumu– İşiİşi– Ekonomik durumuEkonomik durumu

– Psikolojik durumunuPsikolojik durumunu mutlak göz önünde mutlak göz önünde bulundurun bulundurun


Aşırı miktarda ilaç yazmayınAşırı miktarda ilaç yazmayın Yazdığınız ilaçların kaydını tutunuzYazdığınız ilaçların kaydını tutunuz Reçeteyi yazarken hastanın:Reçeteyi yazarken hastanın:

– Sosyal durumuSosyal durumu– İşiİşi– Ekonomik durumuEkonomik durumu

– Psikolojik durumunuPsikolojik durumunu mutlak göz önünde mutlak göz önünde bulundurun bulundurun



BİLMEDİĞİNİZ İLACI YAZMAYIN!BİLMEDİĞİNİZ İLACI YAZMAYIN! HASTANIN ARZUSU İLE İLAÇ YAZMAYINHASTANIN ARZUSU İLE İLAÇ YAZMAYIN LAF OLSUN DİYE İLAÇ YAZMAYINLAF OLSUN DİYE İLAÇ YAZMAYIN Reçeteyi okunaklı yazın! Reçeteyi okunaklı yazın! İlacın dozunu çok dikkatli yazın İlacın dozunu çok dikkatli yazın (Tolvon 10, 30 (Tolvon 10, 30

mg; Laroxyl 10, 25 mg…)mg; Laroxyl 10, 25 mg…)

Polifarmasi yapmayınPolifarmasi yapmayın


BİLMEDİĞİNİZ İLACI YAZMAYIN!BİLMEDİĞİNİZ İLACI YAZMAYIN! HASTANIN ARZUSU İLE İLAÇ YAZMAYINHASTANIN ARZUSU İLE İLAÇ YAZMAYIN LAF OLSUN DİYE İLAÇ YAZMAYINLAF OLSUN DİYE İLAÇ YAZMAYIN Reçeteyi okunaklı yazın! Reçeteyi okunaklı yazın! İlacın dozunu çok dikkatli yazın İlacın dozunu çok dikkatli yazın (Tolvon 10, 30 (Tolvon 10, 30

mg; Laroxyl 10, 25 mg…)mg; Laroxyl 10, 25 mg…)

Polifarmasi yapmayınPolifarmasi yapmayın



REÇETENİZE SAHİP ÇIKIN, REÇETENİZE SAHİP ÇIKIN, YAZDIĞINIZ İLAÇLARIN, USULSÜZ YAZDIĞINIZ İLAÇLARIN, USULSÜZ

OLARAK DEĞİŞTİRİLMESİNE MÜSAADE OLARAK DEĞİŞTİRİLMESİNE MÜSAADE ETMEYİNETMEYİN

HASTANIN SİZİN HASTANIZ HASTANIN SİZİN HASTANIZ OLDUĞUNU UNUTMAYIN..!!!OLDUĞUNU UNUTMAYIN..!!!


REÇETENİZE SAHİP ÇIKIN, REÇETENİZE SAHİP ÇIKIN, YAZDIĞINIZ İLAÇLARIN, USULSÜZ YAZDIĞINIZ İLAÇLARIN, USULSÜZ

OLARAK DEĞİŞTİRİLMESİNE MÜSAADE OLARAK DEĞİŞTİRİLMESİNE MÜSAADE ETMEYİNETMEYİN

HASTANIN SİZİN HASTANIZ HASTANIN SİZİN HASTANIZ OLDUĞUNU UNUTMAYIN..!!!OLDUĞUNU UNUTMAYIN..!!!


HASTAYA VERİLMESİ HASTAYA VERİLMESİ GEREKEN EN AZ BİLGİ:GEREKEN EN AZ BİLGİ:

İlacın etkisiİlacın etkisi İlacın yan etkileriİlacın yan etkileri Kullanım talimatlarıKullanım talimatları UyarılarUyarılar KontrollerKontroller Anlatılanları anlayıp anlamamasıAnlatılanları anlayıp anlamaması

HASTAYA VERİLMESİ HASTAYA VERİLMESİ GEREKEN EN AZ BİLGİ:GEREKEN EN AZ BİLGİ:

İlacın etkisiİlacın etkisi İlacın yan etkileriİlacın yan etkileri Kullanım talimatlarıKullanım talimatları UyarılarUyarılar KontrollerKontroller Anlatılanları anlayıp anlamamasıAnlatılanları anlayıp anlamaması

AKILCI İLAÇ KULLANMAAKILCI İLAÇ KULLANMAAKILCI İLAÇ KULLANMAAKILCI İLAÇ KULLANMA

HASTAYA UYARILAR:HASTAYA UYARILAR: Kendi kendinize ilaç kullanmayınKendi kendinize ilaç kullanmayın Kendiliğinizden ilacın doz ve kullanım süresini Kendiliğinizden ilacın doz ve kullanım süresini

değiştirmeyindeğiştirmeyin İlacın prospektüsünü mutlak okuyunİlacın prospektüsünü mutlak okuyun Kullanmadığınız ilaçları doktorunuza söyleyinKullanmadığınız ilaçları doktorunuza söyleyin Karanlıkta ilaç kullanmayınKaranlıkta ilaç kullanmayın Baş ucunuzda 1 taneden fazla ilaç bulundurmayınBaş ucunuzda 1 taneden fazla ilaç bulundurmayın İlaçları kilitli dolapta saklayınİlaçları kilitli dolapta saklayın Süresi dolmuş ilaçları atınSüresi dolmuş ilaçları atın Yaşlı ve çocukların ilaçlarını siz verinYaşlı ve çocukların ilaçlarını siz verin Size verilen ilaçları başkalarına vermeyin ve Size verilen ilaçları başkalarına vermeyin ve

tavsiye etmeyintavsiye etmeyin


İLACIN ETKİSİİLACIN ETKİSİ Bu ilaç neden gerekli?Bu ilaç neden gerekli? İlaç hangi belirtileri iyileştirecek?İlaç hangi belirtileri iyileştirecek? Etki ne zaman ortaya çıkacak?Etki ne zaman ortaya çıkacak? Uygun kullanılmadığı zaman neler Uygun kullanılmadığı zaman neler

olabilir?olabilir? Bu ilacın alternatifleri nelerdir?Bu ilacın alternatifleri nelerdir? Bu ilaç nasıl etki ediyor?Bu ilaç nasıl etki ediyor?

İLACIN ETKİSİİLACIN ETKİSİ Bu ilaç neden gerekli?Bu ilaç neden gerekli? İlaç hangi belirtileri iyileştirecek?İlaç hangi belirtileri iyileştirecek? Etki ne zaman ortaya çıkacak?Etki ne zaman ortaya çıkacak? Uygun kullanılmadığı zaman neler Uygun kullanılmadığı zaman neler

olabilir?olabilir? Bu ilacın alternatifleri nelerdir?Bu ilacın alternatifleri nelerdir? Bu ilaç nasıl etki ediyor?Bu ilaç nasıl etki ediyor?


İLACIN YAN ETKİLERİİLACIN YAN ETKİLERİ Hangi yan etkiler görülebilir?Hangi yan etkiler görülebilir? Yan etkiler nasıl tesbit edilebilir?Yan etkiler nasıl tesbit edilebilir? Yan etkiler ne kadar devam eder?Yan etkiler ne kadar devam eder? Yan etkiler ne kadar ciddidir?Yan etkiler ne kadar ciddidir? Yan etki ortaya çıktığında ne yapılmalıdır?Yan etki ortaya çıktığında ne yapılmalıdır?

– Hangi yan etkiler önemsenmez?Hangi yan etkiler önemsenmez?– Hangi yan etkilerde doktora gidilmelidir?Hangi yan etkilerde doktora gidilmelidir?– Hangi yan etkiler acil tedavi gerektirir?Hangi yan etkiler acil tedavi gerektirir?

İLACIN YAN ETKİLERİİLACIN YAN ETKİLERİ Hangi yan etkiler görülebilir?Hangi yan etkiler görülebilir? Yan etkiler nasıl tesbit edilebilir?Yan etkiler nasıl tesbit edilebilir? Yan etkiler ne kadar devam eder?Yan etkiler ne kadar devam eder? Yan etkiler ne kadar ciddidir?Yan etkiler ne kadar ciddidir? Yan etki ortaya çıktığında ne yapılmalıdır?Yan etki ortaya çıktığında ne yapılmalıdır?

– Hangi yan etkiler önemsenmez?Hangi yan etkiler önemsenmez?– Hangi yan etkilerde doktora gidilmelidir?Hangi yan etkilerde doktora gidilmelidir?– Hangi yan etkiler acil tedavi gerektirir?Hangi yan etkiler acil tedavi gerektirir?


KULLANIM TALİMATLARIKULLANIM TALİMATLARI İlaç ne şekilde kullanılacak?İlaç ne şekilde kullanılacak? Ne zaman alınacak?Ne zaman alınacak?

Aç, tok, su ile vsAç, tok, su ile vsBeraber alınmaması gereken ilaç ve Beraber alınmaması gereken ilaç ve

gıdalargıdalar Ne sıklıkta ve ne kadar süre Ne sıklıkta ve ne kadar süre

kullanılacak?kullanılacak? Ne şekilde saklanacak?Ne şekilde saklanacak? Kalan ilaçlar ne yapılacak?Kalan ilaçlar ne yapılacak?


UYARILARUYARILAR Ne zaman ilaç alınmamalıdır?Ne zaman ilaç alınmamalıdır?

Araç kullanma...Araç kullanma... En fazla alınabilecek doz?En fazla alınabilecek doz? Kendiliğinden ilacı bırakmanın zararları?Kendiliğinden ilacı bırakmanın zararları?

rebound fenomenrebound fenomen Zehirlenme belirtileri nelerdir?Zehirlenme belirtileri nelerdir? Çocuklar için zararları?Çocuklar için zararları?

UYARILARUYARILAR Ne zaman ilaç alınmamalıdır?Ne zaman ilaç alınmamalıdır?

Araç kullanma...Araç kullanma... En fazla alınabilecek doz?En fazla alınabilecek doz? Kendiliğinden ilacı bırakmanın zararları?Kendiliğinden ilacı bırakmanın zararları?

rebound fenomenrebound fenomen Zehirlenme belirtileri nelerdir?Zehirlenme belirtileri nelerdir? Çocuklar için zararları?Çocuklar için zararları?


KONTROLLERKONTROLLER Kontrolün amacı nedir?Kontrolün amacı nedir? Ne zaman kontrole gelinecek?Ne zaman kontrole gelinecek? Hangi durumalarda daha önce Hangi durumalarda daha önce

doktora gelebilir?doktora gelebilir? Kontrole geldiğinde nelere dikkat Kontrole geldiğinde nelere dikkat

etmeli ve doktora söylemelidir?etmeli ve doktora söylemelidir?


İLAÇ CEVABINI DEĞİŞTİREN HASTA İLAÇ CEVABINI DEĞİŞTİREN HASTA ÖZELLİKLERİ: ÖZELLİKLERİ:

YaşYaş

CinsCins

KiloKilo

HerediteHeredite

Psişik yapıPsişik yapı

KültürKültür

ÇevreÇevreİş, diyet, kimyasal maddelerle temas v.s.İş, diyet, kimyasal maddelerle temas v.s.

Hastalık durumuHastalık durumu


İLAÇ CEVABINI DEĞİŞTİREN İLAÇ CEVABINI DEĞİŞTİREN HASTA ÖZELLİKLERİ: HASTA ÖZELLİKLERİ:

FarmakodinamiFarmakodinami

Farmakokinetik profilFarmakokinetik profil

İlaç etkileşmeleriİlaç etkileşmeleri

Reseptör duyarlılığıReseptör duyarlılığı

Hasta ve doktorun davranış Hasta ve doktorun davranış ve kişilikleri ve kişilikleri

Hastanın önceki tecrübeleriHastanın önceki tecrübeleri


ALKOLLE BERABER ALINDIĞINDA ALKOLLE BERABER ALINDIĞINDA

ÖLDÜRÜCÜ OLABİLECEK İLAÇ-İLAÇ ÖLDÜRÜCÜ OLABİLECEK İLAÇ-İLAÇ

ETKİLEŞİMLERİETKİLEŞİMLERİBarbitüratBarbitürat MeprobamatMeprobamat

KarbamazepinKarbamazepin MetotreksatMetotreksat

SSS depressanlarıSSS depressanları NitratlarNitratlar

OpiyatlarOpiyatlar KinidinKinidin

DisülfiramDisülfiram Adele gevşeticilerAdele gevşeticiler

İnsülinİnsülin Bazı NSAIDlerBazı NSAIDler

MAOİMAOİ

“Yapılan tıbbi girişimlerin yalnızca %15’i sağlam bilimsel delillerle desteklenmektedir”

(BMJ Editorial)

“Yapılan tıbbi girişimlerin yalnızca %15’i sağlam bilimsel delillerle desteklenmektedir”

(BMJ Editorial)

İlaç Bilgisi nereden alınmakta?

B

ildirilen

Gözlenen

%

%

Basılı kaynak:

62

27

– Genel/uzman ders kitap

25

3

– Farmakoloji kitabı

14

9

– Dergi

18

7

– İlaç firması yayınları

1

1

– Kendi ilaç kataloğu

4

7

İnsan kaynağı

33

53

Gorman P et al. Bull Med Libr Assoc 1994; 82(2): 140-6

Kanıta Dayalı Tıp?

KANITA DAYALI TIP NEDİRKANITA DAYALI TIP NEDİR::KANITA DAYALI TIP NEDİRKANITA DAYALI TIP NEDİR::

Kanıta dayalı tıp (KDT):

Kişisel klinik tecrübe ve ustalığın

sistemik araştırmalardan elde

edilmiş en iyi kanıtla birleştirilerek

hastanın beklenti ve tedavisini

sağlamaktır

KANITA DAYALI TIP NE DEĞİLDİR:

• KDT hazır yemek kitabı değildir• Kanıtların hastanın kişisel biyolojisi ve

değerleri için yorumlanması gerekir

• KDT maliyet düşürücü bir sistem değildir• Eğer yöntem veya ilaç benim hastam

için mutlak gerekli ise maliyet sonra gelir. Bazen maliyet düşmez aksine artar

En iyi kanıt hangisidirEn iyi kanıt hangisidir??

Arkadaşların söylediğiArkadaşların söylediği Profesörlerin dediğiProfesörlerin dediği Vaka serileriVaka serileri SSistemik derlemeleristemik derlemeler Vaka kontrollu araştırmalarVaka kontrollu araştırmalar VakaVaka Reha Muhtarın programları!Reha Muhtarın programları!

http://cebm.jr2.ox.ac.uk/docs/levels.htmlhttp://cebm.jr2.ox.ac.uk/docs/levels.html

En iyi kanıt hangisidirEn iyi kanıt hangisidir??

HİÇ BİRİSİ..!!HİÇ BİRİSİ..!!

Yeni Bir İlaç veya Tedavi Yeni Bir İlaç veya Tedavi GereksinimiGereksinimi

İlaç kesin tanımlanmış etki mekanizmasına sahip İlaç kesin tanımlanmış etki mekanizmasına sahip olmalıolmalı. . İyi tanımlanmış hastalık ve hasta üzerinde İyi tanımlanmış hastalık ve hasta üzerinde denenmiş olmalıdenenmiş olmalı. .

Etki başlaması ve süresi iyibilinmeli Etki başlaması ve süresi iyibilinmeli (farmakokinetik)(farmakokinetik)..Etki tekrarlanabilir olmalıEtki tekrarlanabilir olmalı.. Hayvan deneylerindeki sonuçlarla insan tedavi Hayvan deneylerindeki sonuçlarla insan tedavi edilmemeli, fareye iyi gelen insana iyi edilmemeli, fareye iyi gelen insana iyi gelmeyebilir!gelmeyebilir!

Rehber hazırlama kaynakları I:

MEDLINE, EMBASE, CINAHL, DHSS-DATA, SIGLE, PSYCHLIT, BANDOLIER

National Research Register Konunun uzmanlarınca tesbit edilen dergiler

(yukarıdaki kaynaklarda olmayan, özellikle lokal yayınlar)

EPOC register Tıp kongrelerinin derlemeleri

Guidelene-rehber KomitelerGuidelene-rehber Komiteler

AKILCI İLAÇLARAKILCI İLAÇLAR

DENİZ SUYUDENİZ SUYU

Burun hastalıklarıBurun hastalıkları

!!!???!!!???

1 litre suya 1 tatlı kaşığıSofra tuzu....

Cüzdanını değil vicdanınıDüşünenler için….

6.000.000 TL

40 mg ruhsatlı olduğu halde piyasaya verilmemekte.!....

NEDEN!?

WHY USE CALCITONIN? NEW INDICATION: NO WHY USE CALCITONIN? NEW INDICATION: NO PROVEN UTILITY IN THE TREATMENT OF PROVEN UTILITY IN THE TREATMENT OF

OSTEOPOROZISOSTEOPOROZISPrescrire Int., 7: 7-9, 1998Prescrire Int., 7: 7-9, 1998

Kalsitononin’in osteopozda klinik Kalsitononin’in osteopozda klinik değeri olduğu şüphelidir.değeri olduğu şüphelidir.

Çok ciddi yan etkileri vardırÇok ciddi yan etkileri vardır Analjezik etkide risk- fayda oranı Analjezik etkide risk- fayda oranı

non-spesifik analjeziklerden daha non-spesifik analjeziklerden daha üstün değildirüstün değildir

Tedavi maliyeti çok yüksektirTedavi maliyeti çok yüksektir

NEDEN KULLANILIYOR???NEDEN KULLANILIYOR???DEVLET NEDEN PARASINI ÖDÜYOR????DEVLET NEDEN PARASINI ÖDÜYOR????

Osteo Artrit Tedavi maliyetleri Osteo Artrit Tedavi maliyetleri (ilaç)(ilaç)

İLAÇİLAÇ OA/OA/GÜNGÜN

minimumminimum

FİYAT/FİYAT/güngün 1 AY1 AY ORANORAN

CELEBRECELEBREXX

2200 mg00 mg 2.100.002.100.0000

63.000.063.000.00000 2.672.67

VİOXX*VİOXX* 12.5 12.5 mgmg

1.063.661.063.6600

3131..909909..880000 1.351.35

MESULIDMESULID 200 mg200 mg 1.004.001.004.0000

3030..120120..000000 1.271.27

VOLTVOLTAREARENN

150150 810.000810.0002424..300300..00

0000 1.031.03

MOBİCMOBİC 15 mg15 mg 800.000800.0002424.0.00000..00

0000 1.011.01

APRANAXAPRANAX 1100 1100 mgmg 786.400786.400

2323..592592..000000 11

Fiyatlar: 01.11.2001* 25 mg tabletin yarısını vermek şartı ile

Analjezik Tedavi Analjezik Tedavi maliyetleri (ilaç)maliyetleri (ilaç)

İLAÇİLAÇ DOZ/gün ANALJEANALJEZİZİGÜNGÜN

FİYAT/FİYAT/güngün

CELEBRECELEBREXX

400 mg + 400 mg + 200 mg200 mg 600 mg600 mg 6.300.0006.300.000

VİOXXVİOXX 2x25 mg2x25 mg 50 mg50 mg 4.255.0004.255.000

MOBİCMOBİC --------------TOKSİKTOKSİK

(50 mg(50 mg>)>)------------

APRANAXAPRANAX 2 x 275 mg2 x 275 mg 550 mg550 mg 435.900435.900

NOVALGİNOVALGİNN

4 x 500 mg4 x 500 mg 2000 mg2000 mg 241.600241.600

Fiyatlar: 01.11.2001

İLACI AKILCI İLACI AKILCI KULLANMAK KULLANMAK

İÇİN????İÇİN????

İLACI AKILCI İLACI AKILCI KULLANMAK KULLANMAK

İÇİN????İÇİN????

TÜMÜNÜ TÜMÜNÜ KULLANALIMKULLANALIM

TÜMÜNÜ TÜMÜNÜ KULLANALIMKULLANALIM

Documents

Ak ılcı İlaç Kullanımı