1. Beton jako podstawowy materia konstrukcyjny(klasyfikacja konstrukcji z betonu; idea wsppracy betonu i stali; oglne cechy, zalety i wady konstrukcji elbetowych);Rodzaje konstrukcji z betonu:- betonowe s to konstrukcje bez zbrojenia lub o stopniu zbrojenia mniejszym od ustalonego minimum np.: awy fundamentowe, ciany piwniczne, prefabrykaty budynkw wielkoblokowych.- elbetowekonstrukcjezbrojonedrutami lubprtami orednicyod4,5do40mmlubsztywnymi profilami walcowanymi, zwane staloelbetem.- zbetonuspronegokonstrukcjewktrychzapomoczabieguspraniawprowadzasiwkonstrukcj wstpny ukad si wewntrznych (np. kablobetonowe, strunobetonowe)- zespoloneelementypowstaezjednegolubkilkuprefabrykatwelbetowychi spronychoraz betonu uzupeniajcego, wykonanego w terminie pniejszym np.: strop DZ-3, dachowy dwigar kablobetonowy.Idea wsppracy stali i betonu.Beton jest sztucznym kamieniem, uzyskanym po zwizaniu i stwardnieniu mieszanki betonowej, jako mieszaniny cementu, kruszywa i wody. Jest to tak zwany beton zwyky lub wirowy. Jest to materia kruchy. Charakteryzuje si duwytrzymaocinaciskaniei manarozciganie(~10:1)Dlategonaleywzmacniarozciganstref betonu za pomoc zbrojenia stal, gdy:- beton i stal wykazuj do siebie znaczn przyczepno - posiadaj zbliona rozszerzalno termiczn T = 10-5/CZalety konstrukcji elbetowych- atwo formowania konstrukcja ma ksztat nadany przez deskowanie- monolityczno stanowi z reguy monolityczne ustroje przestrzenne, majce istotne rezerwy nonoci - sztywno dzikimaym odksztaceniom izwizanych z tym przemieszczeniom speniaj role podbudowy cikich urzdze przemysowych- ogniotrwao nawet w kilkugodzinnych poarach, beton chroni wkadki stalowe przed nadmiernym nagrzaniem, a tym samym utrat wymaganej wytrzymaoci- dugi okres uytkowania wytrzymao naleycie wykonanego i dobrej jakoci betonu wzrasta z biegiem czasu- tania konserwacja betonowa otulina wkadek stalowych, wykonana z dobrej jakoci betonu, znakomicie chroni wkadki stalowe przed korozj; powoki ochronne stosuje si w rodowiskach agresywnych w stosunku do betonu i staliWady konstrukcji elbetowych - pracochonnoi sezonoworobt betonowychwokresieniskichtemperatur zatrzymanyzostajeproces twardnieniabetonu, anawet dochodzi doniszczcegojegostrukturprzemarzania; tenmankament agodzi wprowadzenie prefabrykacji- due zuycie drewna w konstrukcjach wykonywanych na miejscu przeznaczenia; mankament ten pomniejsza si przez stosowanie deskowania przestawnego, przesuwnego, lizgowego lub systemw deskowa inwentarzowych- znacznyciar objtociowybetonuzawamoliwostosowaniabetonudoustrojwoniezbyt duej rozpitoci; celowe staje si stosowanie konstrukcji spronych lub z konstrukcyjnych betonw lekkich - wolne tempo robt zwizane z procesem twardnienia betonu w deskowaniach; stosuje si oprcz odpowiednich cementw i dodatkw do betonu rne rodki techniczne; nagrzewanie, odpowietrzanie, prasowanie- duy wspczynnik przewodnoci cieplnej i dwikowej zasada jest prosta materiay konstrukcyjne stosujemy do konstrukcji, a izolacji cieplnej i dwikowej do izolacji, a nie odwrotnie- trudnoci przerbki i wzmacniania gotowych konstrukcji zwizane z trudnociami technicznymi i kosztami- nika wartomateriawodzyskanychzrozbirkitzw.Recyklingjestmoliwy,leczkosztowny,auzyskany materia ma niestabilne cechy nadane przez materia wyjciowy2. Sprawdzenie warunku SGN w prostoktnym przekroju pojedynczo zbrojonej belki elbetowej wg metody uproszczonej (ukad si w przekroju, rwnania rwnowagi si, warunki SGN oraz tok oblicze);Rwnanie rwnowagi: Warunek SGN: Tok oblicze:1. Wyznaczamy wysoko strefy ciskanej betonu 2. Sprawdzamy czy 3. Jeeli to znaczy e stal zbrojeniowa As1 nie jest wykorzystana (naprenia rozcigajce sa mniejsze od obliczeniowej granicy plastycznosci stali), o nonoci przekroju decyduje beton w strefie ciskanej. Do oblicze przyjmujemy najwieksz dopuszczaln warto 4. Obliczamy nonoc przekroju 5. Sprawdzamy czy , jeeli tak - warunek SGN jest speniony.3. Zasady ksztatowania jednokierunkowo zbrojonych pyt elbetowych(przykady konstrukcji pyt wspornikowych, jednoprzsowych lub cigych);Minimalne gruboci pyt:-pyty stropowe 40 mm prefabrykowane60mm monolityczne-pyty nad przejazdami 100 mm prefabrykowane120 mm monolityczneGrubo pyty mona stopniowa co 10 mm, dla h > 120 mm zaleca si stopniowanie co 20 mm. Zaleca si przyjmowa grubo pyty tak, aby zbrojenie w miejscach maksymalnego zagszczenia miecio si w granicach : As1=(0,007-0,012)bd 190/fyd.Gboko oparcia na podporze nie powinna by mniejsza ni:-80 mm-przy oparciu na murze , cianie z betonu lekkiego lub zwykego klasy C12/15,-60 mm-rzy oparciu na cianie z betonu lekkiego zwykego klasy wyszej ni C12/15,-40 mm-przy oparciu na stalowych belkach.Zbrojenie:-zbrojenie gwne (none) powinno by wykonane z prtw o rednicy co najmniej 4,5 mmPNnie mniej ni 1/3 zbrojenia przsowego i przynajmniej 3 prty na 1 m dugoci doprowadzi do podporyECprzy swobodnym podparciu zbrojenia przsowego naley doprowadzi do podpory-najwikszy rozstaw prtw zbrojeniowych w miejscu wystpowania maksymalnych momentw zginajcych isi skupionych powinien by nie wikszy ni:120 mmgdyh=100 mm-rozstaw prtw gwnych w adnym przypadku nie moe by wikszy ni:EC2=V0, to naley przyjmowa nono obliczeniow zredukowan Mr,V zalen od stosunku momentw bezwadnoci czynnych przy cinaniu i oglnych czci przekroju.Warunek nonoci przekroju dla zginania ze cinaniem okrela wzr 1,V RMM.7. Kratownice stalowe (geometria kratownic, zasady konstruowania, przekroje pasw i prtw skratowania, konstruowanie wzw);Geometria kratownic: Kratownice o pasach rwnolegych stosowane w poaciach poziomych; jako podcigi itd. Ze wzgldu na sta wysoko s mao ekonomiczne Kratownice trjktne stosowane przy maych rozpitociach i duych spadkach dachu Kratownice trapezowe Kratownice dwutrapezowe najczciej spotykane. Stosowane przy spadkach poaci dachowej do 10% Kratownice paraboliczne (grnoparaboliczne i dolnoparaboliczne) oraz pparaboliczne Inne np. kratowe supy linii wysokiego napiciaPonadto wyrniamy rne typy skratowa: Trjktne ze supkami typu N Trjktne bez supkw typu V Pkrzyulcowe typu K Krzyowe typu XZasady konstruowania: Wymiary geometryczne kratownic(H,L) powinny by dostosowane do moduw budowlanych Wysoko kratownic swobodnie podpartych (o pasach rwnolegych lub dwutrapezowych) powinna wynosi 1/6 do 1/12 rozpitoci, nastomiast dla kratownic cigych 1/8 do 1/16 rozpitoci W kratownicach trjktnych wysoko dostosowuje si do spadku dachu Dla kratownic o rozpitoci powyej 18m czsto jest wymagany styk montaowy(najczciej w rodku rozpitoci) Pasy grne dwigarw gwnych naley projektowa tak aby zapewni odpowiednie oparcie patwi, pyt dachowych lub innych elementwPonadto projektowanie prtw kratownic wymaga uwzgldnienia kilku zalece konstrukcyjnych(mona spotka i dopuszcza si odstpstwa od tych zasad, lecz wymaga to uzasadnienia obliczeniowego): Wszystkie prty powinny by proste Osie prtw, przechodzce przez rodek cikoci ich przekrojw, powinny przecina si w jednym punkcie wle kratownicy Osie prtw powinny pokrywa si z zarysem geometrycznym kratownicy Prty powinny mie przekrj symetryczne wzgldem paszczyzny kratownicy Pasy kratownic o maej i redniej rozpitoci (do 30m) powinny mie raczej przekrj stay na caej dugoci, natomiast mona rnicowa przekroje krzyulcw i supkw, ale z ograniczeniem liczby ksztatownikw o innych wymiarach(zaleca si 5, maksymalnie 6 rodzajw ksztatownikw) Jako najmniejsze przekroje prtw naley stosowa ktowniki L45x5(wyjtkowo 40x4) lub rury 38x3,2 Przekroje pasw i prtw skratowania:Zastosowanie ktownikw lub ceownikw rozstawionych na gruboc blachy wzowej jest rozwizaniem tradycyjnym, leczo obecnie nie zalecanym ze wzgldu na du pracochonno oraz trudnoci z zabezpieczniem antykorozyjnym. Korzystniejsze jest stosowanie na pasy powek dwuteownikw IPE, HEA lub HEB ze wzgldu na wyeliminowanie blach wzowych. Obecnie dy si do zredukowania iloci koniecznej obrbki oraz pocze. Z tego wzgldu wykorzystuje si:- na pasy: przekroje HEA, HEB oraz rury- krzyulce: na og pojedyncze ktowniki lub przekroje rurowe Konstruowanie wzw:1. Prty wykratowania powinny dochodzi jak najbliej wzw(zmniejszenie blach wzowych)2. Blacha wzowa powinna mie ksztat prostej figury paskiej(rednio 8-12mm)3. Blacha wzowa musi by figur wypuk4. Jeli to moliwe to naley w ogle zrezygnowa z blach wzowych5. Naley unika nadmiernych koncentracji spoin6. Naley dy do ustalenia jak najmniejszych wymiarw wza w celu ograniczenia jego sztywnoci(powstawanie dodatkowych momentw zginajcych)7. rodek cikoci blachy wzowej powinien by jak najbliej teoretycznego rodka wza8. Blachy wzowe ksztatuje si najczciej metod graficzn na zarysie prta nanosi si potrzebne dugoci spoin i pniej wrysowywuje si ostateczny ksztat blachy.9. Prty ciskane w wle podporowym naley doprowadzi do osi podpory, a prty rozcigane mog by czone do nich10. Szczeglnie istotne jest odpowiednie zaprojektowanie wzw podporowych musz mie nie tylko wymagan nono, ale i dostateczn sztywno, aby mogy przenie bez adnych deformacji reakcje podporowe(zazwyczaj stosuje si usztywnienie pionowymi ebrami) 8. Zasady ksztatowania drg (koowych i kolejowych) w planie i profilu (prdko projektowa, parametry ukw poziomych i pionowych, czynniki majce wpyw na przebieg drogi w planie i profilu);Prdko projektowa parametr techniczno-ekonomiczny, ktremu przporzdkowane s graniczne wartoci elementw drogi, proporcje midzy nimi oraz zakres wyposaenia. Prdko projektowa zaley od klasy drogi oraz od rodzaju terenu (paski, falisty, grzysty).Zasady ksztatowania trasy drogi w planie:1) Nie prowadzimy trasy prostopadle do warstwic ze wzgldu na pochylenie maksymalnedrogi.2) Nie prowadzimy trasy rwnolegle do warstwic, minimalne pochylenie niwelety drogi to 0,5% (0,3% w miecie) ze wzgldu na problem ze spywem wody.3) Maksymalna dugo odcinkw prostych zaley od prdkoci projektowej np. Vp=120km -> 2km Vp=min-> 800m, by kierowca si nie nudzi i nie olepn.4) Skrzyowania z innymi drogami ksztatujemy pod ktem 90 t30. Skrzyowania z lini kolejow -> 90. Skrzyowania ze ciekami rowerowymi -> 90 t10.5) Uwzgldniamy istnienie wej do budynkw itp.6) Kt zwrotu trasy a>9.7) Droga powinna by moliwie jak najkrtsza.8) Promie powinien by moliwie najduszy, minimalny promie jest zaleny od prdkoci projektowej.Parametry uku poziomego:1) kt zwrotu trasy a, unika ktw mniejszych ni 9.2) promie R3) styczna uku T=Rtg24) dugo uku =180 R5) odlego wierzchokowa WS=R) 12cos1( .Promie zaley od prdkoci projektowej.Zasady ksztatowania niwelety:1) Pochylenie niwelety max mini i i , imin=0,5%(0,3% w terenach bagiennych i paskich), imax zaley od prdkoci projektowej.2) Niwelet projektujemy jak najbliej linii terenu niskie nasypy, pytkie wykopy minimalizacja robt ziemnych.3) Niwelet naley nawiza do punktw staych.4) Odlego pomidzy punktami zaamania niwelety lmin zaley od Vp.5) Minimalny promie uku wklsego oraz wypukego zaley od Vp.6) Koordynacja planu z profilem rodki uku pionowego i poziomego w odlegoci41 .7) We wszelkich nieckach i terenach paskich niweleta powyej poziomu terenu (nasyp) na wys. do 1m.8) Na wzniesieniach projektowa wykopy.9) Powinny by zapewnione pola widocznoci.10) W obszarze mostw i skrzyowa niweleta nie powinna by pochylona wicej ni 3-4%.11) W obszarze rampy drogowej pochylenie >0,7%.Parametry uku pionowego:1) promie R2) styczna ukuRi iT22 1 t( + dajemy kiedy niweleta zmienia kierunek pochylenia, - gdy kierunek pochylenia nie zmienia si)3) strzaka uku f= RT22.Punkty charakterystyczne punkty, ktre charakteryzuj przebieg drogi w planie i profilu:- w planie:a) punkty porzdkowe : hektometrowe, kilometrowe,b) punkty: pocztek trasy, koniec trasy; pocztek uku koowego, koniec uku koowego,c) pocztek krzywej przejciowej, koniec krzywej przejciowej,d) punkty terenowe: przecicia z warstwicami,e) punkty najwysze i najnisze,f) punkty zwizane z obiektami na drodze (przecicia z ciekami wodnymi most, przepust, skrzyowania z cigami komunikacyjnymi),g) pocztek tunelu, muru oporowego, koniec tunelu, muru oporowego,- w profilu: a) wynikajce z geometrii: pocztek uku pionowego, koniec uku pionowego; punkty zaamania niwelety,b) punkty porzdkowe : hektometrowe, kilometrowe,c) punkty: pocztek trasy, koniec trasy; pocztek, koniec uku koowego,d) pocztek krzywej przejciowej, koniec krzywej przejciowej,e) punkty zwizane z obiektami na drodze (przecicia z ciekami wodnymi most, przepust, skrzyowania z cigami komunikacyjnymi),f) pocztek tunelu, muru oporowego, koniec tunelu, muru oporowego.Punkty stae punkty, ktre wi wysokociowo przebieg niwelety:- skrzyowania w 1 poziomie i dwupoziomowe,- przepusty,- pocztek i koniec trasy,- dojcia, wejcia do budynku.9. Konstrukcje nawierzchni drogowych (podzia, charakterystyka poszczeglnych warstw, materiaw, schemat obcie);Konstrukcja nawierzchni drogowej ukad warstw majcy za zadanie przenie od koa pojazdu obcienie na podoe gruntowe.Obcienie pojazdem porwnawczym: P=100kN/o(50kN/koo)Dla autostrad: P=115kN/oWarstwy nawierzchni:1. Warstwa cieralna - poddana bezporednio oddziaywaniu ruchu pojazdw i czynnikw klimatycznych.2. Warstwa wica - zapewnia odpowiednie rozoenie napre w nawierzchni. Warstw cieraln i wic nazywa si czsto czci jezdn nawierzchni.3. Podbudowa - suy do przenoszenia obcie na podoe gruntowe, moe skada z dwch warstw: podbudowa zasadnicza - moe zawiera dodatkowo warstw wzmacniajc i wyrwnawcz, podbudowa pomocnicza - moe zawiera warstw mrozoodporn, odsczajc i odcinajc,4. Podoe stanowi grunt rodzimy lub nasypowy lecy pod nawierzchni do gbokoci przemarzania, jednak nie mniej ni do gbokoci, na ktrej naprenia pionowe od najwikszych obcie uytkowych wynosz 0,02MPaPodoe gruntowe ulepszone - wierzchnia warstwa podoa leca bezporednio pod nawierzchni - odpowiednio zagszczony grunt rodzimy (podoe naturalne) lub nasypowy (podoe sztuczne), ulepszona w celu umoliwienia przejcia ruchu budowlanego i waciwego wykonania nawierzchni, speniajca wymagania okrelone dla podoa.Rodzaje nawierzchni:a) Podatne nawierzchnia ktra pod wpywem obcienia odksztaca si sprycie i plastycznie. Na 20 latMoe by te podbudowa z betonu asfaltowegob) Sztywne pod wpywem obcienia mog odksztaci si sprycie.Na 30 latNie mona stosowa na szkodach grniczychc) Psztywne poczenie a i b.Wzmocnienia nawierzchni: Geowkniny Geosiatki Geomembrany nieprzepuszczalne dla wodyMateriay:Kruszywa do nawierzchni drogowych: Naturalne powstaj w przyrodzie z rozdrobnienia ska pod wpywem dziaania si przyrody. Charakteryzuj si okrgym ksztatem co skutkuje mniejsz nonoci. Dzielimy:o wiro mieszanka amane uzyskuje si poprze mechaniczne rozdrobnienie ska. Rozdrobnienie moe by jednokrotne amane zwyke,lub wielokrotne amane granulowane. Okrela si rodzaj kruszywa amanego zalenie od uziarnienia. Dla zwykego:o miao klinieco tuczeo niesortDlagranulowanego:o piasek amanyo mieszanka drobna granulowanao grysy ( dua nono) sztuczne otrzymuje si jako produkt uboczny w produkcji przemysowej lub w wyniku cieplnej obrbki surowcw mineralnych:o uelo pumeks hutniczyo uel paleniskowyo upki przypalone ze zwaowisk kopalnianychLepiszcza bitumiczne materia wicy pochodzenia organicznego.Do budowy i utrzymania nawierzchni drogowych stosuje si nastpujce rodzaje lepiszczy:o asfalty drogowe: mikkie, twardeo polimeroasfalty asfalty modyfikowane polimerami w celu poprawy waciwoci uytkowych mieszanek mineralno-asfaltowych oraz wyduenie okresu eksploatacji nawierzchni drogowejo emulsje asfaltowe skadaj si z asfaltu i wodyo asfalty upynnione ze wzgldu na ochron rodowiska oraz ekonomie procesw technologicznych ogranicza si ich stosowanieLepiszcza specjalne:o asfalty spienione stosowane na zimno, s materiaem kompozytowym skadajcym si z asfaltu,pary wodnej i dodatkwo asfalty wielorodzajoweSchemat obcie:10. Przekrj poprzeczny linii kolejowej (narysowa i wymieni elementy skadowe)Elementy podtorza kolejowego (a w nasypie, b w przekopie)Nawierzchnia konstrukcja przystosowana do przenoszenia na grunt obcie staych i ruchomych zwizanych z ruchem pojazdw kolejowych, skadajc si z: toru, po ktrym poruszaj si pojazdy kolejowe, elementw podporowych, elementw przytwierdzajcych i czcych, podsypki.Podtorze budowla geotechniczna wykonana na gruncie rodzimym jako nasyp lub przekop wraz z urzdzeniami j zabezpieczajcymi i odwadniajcymi.Urzdzenia odwadniajce (rowy, drenae, sczki)Szynyprzenoszobcieniaodk pojazdw, tj. naciskwpionowychi poziomychsi prowadzcych, na podkady.Podkadyprzenosznapodsypkobcieniaodk pojazdwprzekazywaneprzez szyny; pomagajw utrzymaniu staej odlegoci midzy szynami.Podsypka warstwa, na ktr przekazywane s obcienia z podkadw. Jej zadaniemjest spryste przejmowanie naciskw przekazywanych przez podkady i rwnomierny ich rozkad na torowisko.11. Droga koowa w przekroju poprzecznym (narysowa i wymieni elementy skadowe, pochylenia poprzeczne, wymiary);Elementy skadowe:Jezdnia umocniona (lub nie) powierzchnia korony drogi, przeznaczona dla ruchu pojazdw,Korona drogi jezdnie z poboczami, pasami awaryjnego postoju lub pasami przeznaczonymi do ruchu pieszych, zatokami autobusowymi lub postojowymi, a przy drogach dwujezdniowych - rwnie z pasem dzielcym jezdnie.Korpus drogi cz torowiska w obrbie skarp nasypu i korony drogi.Torowisko ziemne pas terenu odpowiednio uksztatowany przez wykonanie robt ziemnych, przeznaczony do uoenia nawierzchni drogowej. Cz torowiska ziemnego (brya ziemna), ograniczon od gry powierzchni korony drogi i skarpami nasypu lub te wewntrznymi skarpami wykopu (rowu), nazywamy korpusem drogowym.Pas drogowy wydzielony liniami granicznymi grunt wraz z przestrzeni nad i pod jego powierzchni, w ktrym s zlokalizowane droga oraz obiekty budowlane i urzdzenia techniczne zwizane z prowadzeniem, zabezpieczeniem i obsug ruchu, a take urzdzenia zwizane z potrzebami zarzdzania drog.Pobocze umocnione (lub nie) czci korony przeznaczone dla ruchu pieszych oraz postoju.Skrajnia drogi ujednolicona, potrzebna dla ruchu drogowego, odpowiednio wolna przestrze wzdu okrelonej trasy.Nawierzchnia drogowa warstwa lub zesp warstw, uoonych na podou gruntowym w obrbie jezdni, sucych do zapewnienia pojazdom dogodnych warunkw ruchu.Podoe drogi (naturalne lub sztuczne) grna cz korpusu drogowego, ktra ley bezporednio pod nawierzchni i znajduje si w zasigu wpywu obcie ruchomych i przemarzania gruntu.Pochylenia poprzeczneRodzaj nawierzchni drogiMin pochylenie poprzeczne jezdninawierzchnia twarda ulepszona 2,0 %nawierzchnia twarda nie ulepszona 3,0 %nawierzchnia gruntowa ulepszona 4,0 %Rodzaj odcinka drogi A i SMin pochylenie pobocza gruntowegoprosty lub krzywoliniowy o pochyleniu poprzecznym jak odcinek prosty6-8 %krzywoliniowym o pochyleniu poprzecznym innym ni odcinek prostyo 2-3 %wicej od pasa awaryjnegokrzywoliniowy o pochyleniu poprzecznym do rodka uku (pobocze po zew. stronie) 3-4 %w kierunku przeciwnym do pasa awaryjnegoSkarpy nasypw drg klasy A i S powinny mie pochylenie:1:3przy wysokoci skarpy nasypu do 2 m,1:1,5przy wysokoci skarpy nasypu wikszej ni 2 m do 8 m.Skarpy wykopw drg klasy A i S powinny mie pochylenie:1:3przy wysokoci skarpy wykopu do 1 m,1:2przy wysokoci skarpy wykopu wikszej ni 1 m do 2 m,1:1,5przy wysokoci skarpy wykopu wikszej ni 2 m do 8 m.Skarpy nasypw i wykopw drg klasy GP i drg niszych klas powinny mie pochylenie 1:1,5. Wymiary:Klasa drogi Nazwa drogi Szeroko pasa ruchu [m]Min szeroko pobocza Min szeroko pasa awaryjnego [m]Rodzaj odcinka drogi Pochylenie pobocza gruntowegoprosty lub krzywoliniowy o pochyleniu poprzecznym jak odcinek prosty6-8 % dla szerokoci 1,0 m8 % dla szerokoci < 1,0 mkrzywoliniowym o pochyleniu poprzecznym innym ni odcinek prosty:- wewntrzna strona uku- zewntrzna strona uku2-3 % wicej od jezdnitak jak jezdni dla szerokoci < 1,0 m2 % kierunku przeciwnymgruntowego [m]A Autostrady 3,50-3,75 1,25 2,50-3,00S ekspresowe 3,50-3,75 0,75 2,50GPgwne ruchu przypieszonego3,50 1,50 -G Gwne 3,00-3,50 1,25 -Z Zbiorcze 2,75-3,00 1,00 -L Lokalne 2,50-2,75 0,75 -D Dojazdowe 2,50-2,75 0,75 -Przykadowe przekroje poprzeczne12. Metody obliczania robt ziemnych (zaoenia metod, narysowa schematy przekrojw);Projektowanie robt ziemnych wykonywanych z gruncie budowlanym ukierunkowane jest na konkretne obiekty i dotyczy gwnie robt podstawowych, obejmujcych zdjcie ziemi rolinnej, niwelet terenu do zadanej rzdnej i wykopy pod budow. Pierwsz faz dziaania stanowi ustalenie i skonkretyzowania zada oraz okrelenie warunkw ich wykonania.Ustalenie wielkoci zada przy robotach ziemnych1. Okrelenie iloci zdejmowanej ziemi rolinnejPierwszym zadaniem w robotach ziemnych jest okrelenie iloci zdejmowanej ziemi rolinnej na podstawie planu warstwicowego rozpatrywanej dziaki, zawierajcego zadany poziom rzdnej niwelety, do ktrego bdzie wyrwnany cay teren.Objto zdejmowanej ziemi rolinnej oblicza si z nst wzoru:2. Okrelenie iloci ziemi w nasypach i wykopach przy niwelacji terenuIlo ziemi w nasypie i wykopie, przy zadanym poziomie rzdnej niwelety okrela si zwykle metoda pryzm o podstawie kwadratowej lub trjktnej. Dla metody kwadratw, powierzchni placu dzieli si na mniejsze kwadraty o boku 20-100m. Utworzone kwadraty dziel si na dwie grupy: przecite rzdn niwelety i nie przecite rzdn niweletyObjto niwelowanego gruntu w kwadratach (graniastosupach nie przecitych rzdna niwelety)Jeli podstawy rozpatrywanych graniastosupw (kwadratw) znajduj si czciowo w obrbie wykopu i nasypu, to wyrnia si dwa przypadki oblicze: niweleta przecina pryzmy o podstawie kwadratowej przez dwa przeciwlege bd przylege boki3. Obliczanie objtoci wykopu szerokoprzestrzennego pod obiekt (ze wzoru Simpsona)Ksztat wykopu szerokoprzestrzennego pod obiekt budowlany zaley od sposobu uksztatowania jego skarp i moe by prostopadocienny (jeeli skarpy s pionowe, np. umocnione cianami szczelnymi) lub pryzmowy- jeeli skarpy wykonane s z nachyleniem. Okrelenie nachylenia skarpy pozwala obliczy wymiary wykopu.Objto wypoku szerokoprzestrzennego oblicza si w nastpujcy sposb:4. Obliczanie objtoci ziemi niezbdnej do obsypania fundamentw5. Obliczanie bilansu mas ziemnychObliczone iloci zdejmowanej ziemi rolinnej, niwelowanego gruntu i objtoci wykopu szerokoprzestrzennego zestawia si w tablic bilansow, w ktrej wszystkie zapisy powinny by zsynchronizowane z przyjt koncepcj13. Rozjazd kolejowy (schematy i nazwy stosowanych rozjazdw, elementy skadowe);Rozjazdy stanowi rodzajpoczenia torw, umoliwiajcy przejazd caych pocigw z jednego toru na drugi. Zasadniczymi rodzajami rozjazdws: rozjazdy zwyczajne, rozjazdy podwjne, rozjazdy ukowe, rozjazdy krzyowe.Rozjazdy zwyczajne umoliwiaj przejazd taboru w dwch kierunkach: na tor zasadniczy (prosty) i tor zwrotny (ukowy) Wzalenoci od kierunku odgazienia si toru zwrotnego wyrnia si rozjazdy prawostronne i lewostronne.Rozjazdy podwjne umoliwiaj przejazd taboru w trzech kierunkach. Zalenie od pooenia torw zwrotnych w stosunku do toru zasadniczego wyrnia si rozjazdy podwjne jednostronne i dwustronne. Wrozjazdach podwjnych s 4 iglice, 3 krzyownice i 6 kierownic. Z tego wzgldu odcinki szyn czcych s krtkie i jazda jest niespokojna, a rozjazdy tego rodzaju s stosowane wyjtkowo, tylko w torach bocznych, tam gdzie konieczne jest skrcenie drg zwrotnicowych.Rozjazdyukoweswykonywaneprzezwyginanierozjazdwzwyczajnych. Zalenieodkierunkwwygicia torwzasadniczegoi zwrotnegowyrniasirozjazdyukowejednostronnei dwustronne. Odmianrozjazdu ukowego dwustronnego jest rozjazd symetryczny, w ktrym promienie obu torw s jednakowe. Rozjazdy ukowe sstosowanewraziekoniecznoci uoeniapoczeniatorwwtorachlecychwukach. Czci skadowe rozjazdwukowychstakiesame, jakwrozjazdachzwyczajnych, z ktrych rozjazdy te wygito(z wyjtkiem niektrych typw rozjazdw symetrycznych).Rozjazdy krzyowe powstaj w przez wbudowanie w skrzyowanie torw pojedynczych lub podwjnych pocze przecinajcychsi torw.Wpierwszymprzypadkupowstajerozjazdkrzyowypojedynczy, wdrugim rozjazd krzyowypodwjny. Zalenieodpromieniaukustosowanegowpoczeniuwyrniasirozjazdyziglicami wewntrz czworoboku rozjazdu i rozjazdy z iglicami na zewntrz czworoboku rozjazdu.Rozjazd zwyczajny skada size zwrotnicy,krzyownicy iszyn czcych. Zwrotnicaskada si zdwch iglic (prostej i ukowej) oraz dwch opornic (prostej i ukowej), a take urzdzenia umoliwiajcego przestawianie iglic z jednegopooeniawdrugie. Wkrzyownicywyrniasidzib, dwieszynyskrzydoweorazdwiekierownice (prowadzce zestawy koowe w czasie przejazdu przez krzyownic). Zasadniczymi parametrami geometrycznymi rozjazdujest tzw. skosrozjazdu, mierzonywartocitangensaktapomidzyosiami torwzasadniczegoi zwrotnego, poprowadzonych w kocach rozjazdu oraz promie toru zasadniczego.14. Prawa autorskie. Sposoby dystrybucji programw komputerowych. - rodzaje licencji (Licencja na oprogramowanie, Shareware, Freeware, Adware, Demo, Trial, Pena wersja, GNU General Public License Powszechna Licencja Publiczna)Prawo autorskie, czyliz angielskiego copyrightoznaczaprawo dokopiowania. Naturalnie termin ten moe by definiowany odmiennie, w zalenoci od tego, w jakim kraju si znajdujemy. Z punktu widzenia informatykw oraz innych ludzi zajmujcych si prac nad oprogramowaniem, rozsdnie jest zna pojcie prawa autorskiego uywanego w kraju, w ktrym aktualnie pracujemy gwnie po to, aby efektywnie rozprowadza swoje oprogramowanie.Wytumaczenie praw autorskichPrzykadowy zapis dotyczcy praw autorskich wyglda w ten sposb: Copyright by Jan Kowalski 2000. Oznacza on, e wszystkie prawa do danego zagadnienia, ktre zawiera ten opis s zastrzeone. Bez zgody autora danego dziea lub waciciela praw autorskich i jego wydawcy, adna cz danej publikacji nie moe zosta reprodukowana i przechowywana w systemach wyszukiwania, a take nie moe by w adnej formie przekazywana wszystkimiznanymirodkamimechanicznymi, elektronicznymi, przy pomocy fotokopiarek lub te w inny sposb. Poniej podanych jest kilka moliwoci interpretacji tego, co oznacza dany zapis w praktyce:Przepisy prawa autorskiego stosuj si do wszelkich spraw zwizanych z danym serwisem internetowym. Teksty aktuprawnegowchodzcegowskadustawy z dniaczwartegolutego1994obejmujcej zagadnieniepraw autorskich i praw pokrewnych, mog znale si w wielu miejscach w polskim Internecie.Moemyzamiecicayartyku znajdujcysinastroniewww.budownictwo.com.pl nainnymserwerze, albo w publikacji drukowanej jedynie wtedy, gdy autor wyrazi na to pisemn zgod. Domylnie autor nie udziela tego typu zgody, w celu jej uzyskania naley si z nim skontaktowa i doj z nim do porozumienia. Moe zdarzy si tak, e autor zgodzi si na uywanie jego artykuu wswoimserwisie, jednak pod warunkiemwyranego zaznaczenia jego wasnoci do praw autorskich danego artykuu.Jeeliwykorzystamy materiaobjty prawamiautorskimibez zgody jego autora lub bez jego wiedzy, stanowito naruszenie prawa autorskiego, nawet wprzypadku, kiedy nie odniesiemy z tego tytuu adnych korzyci materialnych. Osiganie korzyci majtkowych z prawautorskich moe wpyn na form oraz wysoko odszkodowania, ktre sd przyzna autorowi danego materiau, jednak nie zmienia to faktu zamania praw autorskich. Nawet naskutekrozpowszechnianiabez zezwoleniaucierpiemoewartohandlowanaszego oryginau, jakiejkolwiek wartoci by ona nie bya.Graficzne elementy, ktre s stworzone przez autora na potrzeby serwisu, a take ilustracje takie jak zrzuty ekranu i skany take nie mog by wykorzystywane bez zgody ich autora. Take w tym wypadku zgoda nie jest domylnie udzielana.Nawizujcdoprawaautorskiegoniepodlegajochronieprosteinformacjeprasowe, ktresrozumianejako zwykeinformacje, bezpodanegokomentarzaorazocenyichautora. Autormoetorozumiejakomoliwo wykorzystania niektrych informacjiz zamieszczonych w danym serwisie tekstw, nie jest to jednak kopiowanie caoci lub wikszej czci artykuw.Naturalnie mog by tworzone odnoniki do pocztkowych stron serwisu oraz do poszczeglnych jego artykuw. Bardzo elegancka wersja zasad zachowania w sieci obejmuje zasad poinformowania o umieszczonym przez nas odnoniku autora strony, do ktrejkieruje internautw nasz odnonik. Zamieszczenie tego odnonika moe by w bardzo prosty sposb wykryte przez autora danego artykuu, chociaby dziki korzystaniu z usug oferowanych przez wyszukiwarki internetowe.W prawach autorskich istnieje pojcie uytku dozwolonego. Polega ono zazwyczajna moliwociwykorzystania niewielkiego fragmentu danego dziea wraz z podaniem jego autora oraz rda. Mona wic, cytowa fragmenty artykuwumieszczanychnaserwisachinternetowych, jeeli podamyrwnieichrdo. Informacjeoautorze mog by podane na dwa sposoby:sposb hipertekstowy, w ktrym kolejno podawany jest autor, odnonik do artykuu, odnonik do serwisu oraz data, w ktrej zostao utworzone dane rdo - artyku moe si bowiem zmienia w pniejszym czasie, przykad takiej metody podany jest poniej:Jan Kowalski, www.budownictwo.com.pl/konstrukcje.htmlwww.budownictwo.com.pl, 20 stycze 2011sposb taki jak w publikacjach papierowych:Jan Kowalski, BudownictwoSerwis Autora 20 stycze 2011Autor pozwala na indeksowanie zawartoci swojego serwisu przez dostpne publicznie wyszukiwarki internetowe.Wykonywanie tumacze artykuw zawartych w danym serwisie jest moliwe jedynie w wyniku uzyskania zgody twrcy danego serwisu. Biorc pod uwag natur dokumentw, ktre s zamieszczane na stronach www i ktre co chwil mog by wkadej chwili poprawiane i uzupeniane, warto sprawdzi przed wykorzystaniemtakiej informacji, czy redagujemy najnowsz wersj danego artykuu. Data ostatnich zmian oraz data powstania umieszczane s na kocu kadego artykuu. Pamitajmy, e cytowany przez nas fragment moe si nieznacznie zmieni, naley zaznaczy dat ostatnich zmian w rdle cytatu.Formy dystrybucji programw:Shareware- bardzo popularny typ oprogramowania. Uytkownik ma moliwo darmowego korzystania z programu przezz gryokrelony okresczasu, po upyniciu ktrego jestzmuszony do patnejrejestracji, o ile zdecydujesionnajegodalszeuytkowanie. Wprzeciwnymwypadkujest zobligowanydousuniciagoze swojego komputera. Wraz zrejestracjprogramuklient otrzymujepene prawo do swobodnegouytkowaniaz niego oraz inne korzyci, takie jak moliwo zakupu jego nowych wersji po atrakcyjnych cenach lub moliwo nabycia po cenie promocyjnej licencji wielostanowiskowej. Prawa autorskie znajduj zatem takie samo zastosowanie w przypadku programwshareware, jak wprzypadku programwkomercyjnych. Zazwyczaj programy shareware s niewielkimi projektami, dziki czemu kosztuj znacznie mniej od programw pudekowych, ktre mona kupi w sklepie. Posiadaj jeszcze inn zalet nad w peni komercyjnym oprogramowaniem - mona je za darmo wyprbowa przez decyzj o zakupie.Freeware-jest rodzajemoprogramowania, ktremonabezpatniekopiowaorazwykorzystywa. Wadnym wypadkunieoznaczatorezygnacji zprawautorskichdodanegoproduktu, jednakrdaprogramunies udostpniane, a umowa licencyjna zakazuje wprowadzania do niego jakichkolwiek poprawek oraz dystrybucji tego oprogramowania na komercyjnych zasadach.Addware- jest programem, ktrypomimoswoichdosyzaawansowanychfunkcji, jest rozpowszechnianyza darmo wswojej penej funkcjonalnoci. Nie jest on jednak pozbawiony wszystkich cech marketingowych. Uytkownikwtrakciekorzystaniaztegoprogramujest zmuszanydoogldaniazmieniajcychsipopewnym czasie reklam, ktre s umieszczane w integralnej czci okna programu i nie sposb si ich pozby.Demo programu - jest to wersja prbna danej aplikacji, ktra ma na celu zareklamowanie przez producenta penej wersji danego programu, znacznie jednak ograniczajc jego funkcjonalno, dziki czemu jest on pewny otrzymania pienidzy za pen wersj programu, jeeliprbka jego moliwociprzypadnie danemu klientowido gustu. Wieleistotnychopcji jest zawartychwpenychwersjachprogramw, wersjademomajedynienacelu przyblienie danej aplikacji oraz zachcenie do jej kupna.Trial version - jest to wersja prbna programu, ktra posiada nieznacznie obnion funkcjonalno. Z reguy nie umoliwia ona na zapisywanie plikw w niej tworzonych oraz na wydrukowanie tych prac. Ograniczona czasowo wersja pozwala na prac ju w penym programie, jednak jedynie przez pewien czas, po czym przestaje on w ogle dziaa. Czasowe ograniczenie moe zosta wprowadzone do samego programu, ktry przy kadym uruchomieniu bdzie nas informowa ile czasu pozostao nam do koca prbnego okresu albo do czasu okrelonego w licencji, naktrzgadzamysiwtrakcieinstalacji programu. Drugi przypadekokrelazamierzeniaproducenta, ktry zakada, e po danym okresie uytkowania przestaniemy uywa za darmo konkretnego programu i zakupimy jego pen wersj, w przeciwnym wypadku staniemy si piratami komputerowymi.Shareware- bardzo popularny typ oprogramowania. Uytkownik ma moliwo darmowego korzystania z programu przezz gryokrelony okresczasu, po upyniciu ktrego jestzmuszony do patnejrejestracji, o ile zdecydujesionnajegodalszeuytkowanie. Wprzeciwnymwypadkujest zobligowanydousuniciagoze swojego komputera. Wraz zrejestracjprogramuklient otrzymujepene prawo do swobodnegouytkowaniaz niego oraz inne korzyci, takie jak moliwo zakupu jego nowych wersji po atrakcyjnych cenach lub moliwo nabycia po cenie promocyjnej licencji wielostanowiskowej. Prawa autorskie znajduj zatem takie samo zastosowanie w przypadku programwshareware, jak wprzypadku programwkomercyjnych. Zazwyczaj programy shareware s niewielkimi projektami, dziki czemu kosztuj znacznie mniej od programw pudekowych, ktre mona kupi w sklepie. Posiadaj jeszcze inn zalet nad w peni komercyjnym oprogramowaniem - mona je za darmo wyprbowa przez decyzj o zakupie.Typy Licencji:Umowa licencyjna to umowa o naturze formalno - prawnej, ktra jest zawierana pomidzy firm programistyczn lub osob prywatn, ktra posiada prawa autorskie do danego oprogramowania, a osob fizyczn lub firm, ktra chce danego oprogramowania uywa. Poniewa produkty informatyczne mog by uywane na wiele sposobw, stosowanie oraz formuowanie umw licencyjnych polega wycznie na ograniczonej standaryzacji. Aby optymalnie wykorzystainwestycjwdanyprogram, naleydokadnieprzeczytaorazzaakceptowaumowlicencyjn kadego uywanego przez nas lub nasz firm programu.LicencjatypuFreeware- obejmujeonadarmoweoprogramowanie, ktrejest rozpowszechnianejedyniepo kosztachnonikadanych, naktrymsionoznajduje. Oprogramowanietegotypumoebyobjteprawami autorskimi albo nie.Licencjatypu GNU-jesttolicencja obejmujcaoprogramowaniena zasadach regu okrelonychw projekcie GNU, ktre dotycz koncepcji wolnego oprogramowania. Wramach Powszechnej Licencji Publicznej s udostpniane midzy innymi: jdro systemu operacyjnego Linux, a take znaczna cz oprogramowania do niego przeznaczona. Podstawowy cel, ktry przywieca twrcomdanych licencji to umoliwienie producentom oprogramowania zagwarantowanej prawnie moliwoci utworzenia wolno dostpnych produktw dla uytkownikw na caym wiecie.LicencjatypuShareware- jest torodzaj licencji obejmujcyoprogramowanierozprowadzanenazasadach Shareware. Licencja ta zezwala na bezpatne korzystanie z danego oprogramowania przez prbny okres czasu, ktry powinien zachci danego uytkownika do kupna penej wersji programu. Czasem w wypadku, gdy uywamy danego oprogramowania w sposb niekomercyjne, w licencji istnieje klauzula pozwalajca na przeduenie okresu darmowego uytkowania, dzikiczemu potencjalny klient wyrabia sobie lepsze zdanie na temat firmy, ktrejto oprogramowanie jest wasnoci.15. Omwienie programw komputerowych pomocnych w pracy inyniera budownictwa (typy programw (biurowe, inynierskie ), wady i zalety);PROGRAMY BIUROWE: Pakiet Microsoft Office - edytor tekstu Word, arkusz kalkulacyjny Excel, PowerPoint (tworzenie prezentacji). Najwiksz zalet MSOffice jestdominacja na rynku.Plikiw jego formatach (takiejak tekstowy .doc czy arkusz kalkulacyjny .xls) s globalnym standardem. Do plusw naley te zaliczy rozbudowane moliwoci, jakie oferuje np. Excel, ktry moe by pomocny przy tworzeniu oblicze konstrukcyjnych; ich odpowiedniki takich nie maj. Wad MS Office jest cena. Podstawowa wersja pakietu do uytku domowego kosztuje mniej ni200z,alefirma musi zapaciok.2tys.z zajedno stanowisko (wersjadlasystemuWindows; Office pracujcynakomputerachMacjest jeszczedroszy). Pozatym, mimobardzozoonej struktury wielu programwOffice, brakujewnichwbudowanychsamouczkw, amechanizmypomocyuytkownikowi s sabej jakoci. Powoduje to, e wikszo uytkownikw wykorzystuje minimaln cz moliwoci Office, co stawia pod znakiem zapytania opacalno zakupu.PROGRAMY INYNIERSKIE: AutoCAD- programsucy dowykonywaniarysunkwtechnicznychoraz wszelkichinnychrysunkw zwizanych zprojektowaniembudowli (zarwnow2Di 3D). Program te spomocneprzy wykonywaniu drobnych oblicze inynierskich (pole, obwd, moment bezwadnoci zadanej figury).ZALETY: Moliwo atwego i szybkiego tworzenia rysunku w 2D Moliwo korzystania z bibliotek oraz bazy profili stalowych Kompatybilny z popularnymi programami dostpnymi na rynku (Microsoft Office, CorelDraw) Dua ilo nakadek tematycznych w wikszoci darmowych o CADprofi Mechanical - Modu odznacza si wyjtkowo obszernym zestawem normaliw, ksztatownikwstalowychi innychwyrobwhutniczychopracowanymnapodstawienarodowychi midzynarodowychnorm. Uytkownikznajdzietumidzyinnymi ruby, nakrtki, podkadki, koki, ktowniki, ceowniki, elementydoprojektowaniawymiennikwciepai innychaparatw. Doskonay edytor schematwpozwala na wyjtkowo atwe tworzenie rysunkwukadwhydraulicznych i pneumatycznych.o CADprofi Architectural - Modu wspomagajcy projektowanie budowlane umoliwia rysowanie cian wielowarstwowych, wstawianie okien, drzwi, wymiarowanie architektoniczne, tworzenie opisw oraz wykorzystywanie obiektw z obszernych bibliotek wyposaenia wntrz. Moliwe jest rwnie tworzenie rysunkw elewacjio e-CADelbet - automatyczne generowanie 14 typw strzemion z moliwoci dokadnej ich parametryzacji, automatyczne generowanie dowolnych przekrojw bocznych belek jednoprzsowych w wielu kombinacjach, automatyczne wrysowywanie zbrojeniaWADY: Cena! Due wymagania sprztowe Obsuganiejestintuicyjna;bywpeni wykorzystaprogramtrzebaprzejwieloetapoweszkolenie patne! Autodesk Robot Structural Analysis - umoliwia obliczenie konstrukcji. Stosunkowo szybki w obliczeniach, ktrezabierajprzymniejszychkonstrukcjachkilkaminut, aniekilkagodzin. Umoliwiaprzeprowadzanie prostej analizy ram lub analizy metod elementw skoczonych, projektowanie budowli w stalii elbecie, a take zapewnia bezproblemow jednoczesn obsug pozostaych produktw do inynieriibudowlanej firmy Autodesk oraz produktw innych firm.ZALETY: Moliwoci automatycznego tworzenia siatki elementw skoczonych Szeroki zakres funkcji analitycznych Tworzenie bogatych wynikw analizy Obsuga wielu jzykw i jednostek dla rynkw globalnych Preferencje i kody projektw charakterystyczne dla kadego kraju Zintegrowane rozwizanie projektowe do prac z elbetem i stal Zintegrowanyprzepywpracyodczynnoci analizy konstrukcyjnej orazprojektowaniadorysunkw produkcyjnych Otwarty i elastyczny interfejs programw uytkowych (API)WADY: Cena! Due wymagania sprztowe Obsuga nie jest intuicyjna; by w peni wykorzysta program trzeba przej wieloetapowe szkolenie oraz powici wiele czasu oraz cierpliwoci na jako takie opanowanie programuOprcz Autodesk Robot Structural Analysis, ktry jest programem wiodcym w zakresie oblicze konstrukcyjnych na rynku mona take znale:RM-Win- Programdoanalizystatycznej i wytrzymaociowej orazzintegrowanegowymiarowaniaprtw stalowych, elbetowych i drewnianych paskich konstrukcji prtowych wg teorii I-go i II-go rzdu.ABC Rama 3D - Program ABC Rama3D pozwala na analiz statyki i dynamiki dowolnego paskiego i przestrzennego ustroju prtowego, a w szczeglnoci: belki, rusztu, kratownicy, ramy paskiej, ramy przestrzennejSpecBUD- zawiera 25 programy przeznaczone do projektowania elementw i ustrojw budowlanych.Programy SPECBUD s przydatne przede wszystkim w projektowaniu powszechnych obiektw budowlanych, mog take suy zaawansowanej analizie konstrukcji. Oraz wiele innych MathCADprogram doobliczeinynierskich,ktry umoliwiainynierom wszystkich dziedzinefektywne wykorzystanie jego moliwoci na kadymetapie projektowania. Narzdzie obliczeniowe posiadajce wbudowany jzyk programowania, co umoliwia dokonywanie zaawansowanychoblicze matematycznych. Cech charakterystyczn Mathcada jest atwo obsugi, a w szczeglnoci atwo matematycznego opisu problemu tworzenia wykresw. Interfejs Mathcada imituje notatnik i jest intuicyjny w uyciu, a wiele operacji daje si realizowa za pomoc myszy. Wyraenia algebraiczne wywietlane s w postacigraficznej, a nie tekstowej. Niektremoliwoci Mathcada: (obliczeniawyraei funkcji wtympochodnych, caek, granic; rozwizywanie rwna i nierwnoci; rozwizywanie ukadw rwna liniowych i nieliniowych; rozwizywanie rwnarniczkowychzwyczajnychi czstkowych; wykonywanieobliczenumerycznychi symbolicznych; obliczenia na wektorach i macierzach; dopasowywanie krzywych do zadanego ukadu punktw na paszczynie; tworzenie wykresw funkcji 2D i 3D; korzystanie z jednostek miar) Norma PRO - to program sucy do profesjonalnego tworzenia kosztorysw obiektw lub robt budowlanych. Mona go stosowa do szacowania kosztw przez inwestora jak i ustalania ceny przez wykonawc w pracach planowanych czy rozliczania ju wykonanych projektw. ZALETY: Moliwo utworzenia wasnych cennikw Pena baza katalogw typu KNR, KNNR, KNR-W, TZKNBK (PKZ), KNP i innych Integracj z systemami opartymi na bazach danych Oracle, MS SQL, IBM DB2, SAP Moliwo wsppracy z dostpnymi bazami cenowymi Kosztorysowaniewariantoweumoliwiajceprzedstawienieprzedsiwziciawkilkualternatywnychsposobach wykonania robt bez potrzeby tworzenia kolejnych kosztorysw. Moemy za pomoc jednej funkcji zmieni kilka pozycji oraz dziaw rwnoczenieWADY: Brak moliwoci stworzenia wasnej bazy cen Brak kompatybilnoci programu z innymi dostpnymi na rynku Bdy w bazie katalogw nakadw rzeczowych Za kad now aktualizacj programu w celu pobrania nowych norm trzeba zapaci Cena (ok. 3000 zl)Oprcz Norma PRO, ktry jest programem wiodcym w zakresie kosztorysowania mona take znale inne, jak ZUZIA czy KOBRA czy FORTE :D Pakiet programw BuildDesk BuildDeskEnergyCertificateProfessional (BDECPRO)- programsucydoanalizy energetycznej budynkw lub lokali. Pozwala na opracowanie waciwoci cieplno-wilgotnociowych, zarwno dla poszczeglnych przegrd jak i caego budynku.BuildDesk Energy Audit - program sucy do przeprowadzenia audytu energetycznego i remontowego oraz przygotowania wydrukw w postaci elektronicznej zgodnych z wytycznymi Ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontw.BuildDesk Eko Efekt (BDEE) - program pozwalajcy szybko przeprowadzi obliczenia zmiany emisji gazw cieplarnianych i zanieczyszcze w wyniku przeprowadzonej modernizacji budynku i systemu grzewczego. programy doprojektowaniadeskowatj. dodobieraniaodpowiednichelementwpodwzgl. wielkoci i nonoci itp. (przykadowo programy firmowe PERI, BAUMA) 16. Najwaniejsze waciwoci techniczne materiaw budowlanych (Waciwoci fizyczne, chemiczne i mechaniczne materiaw budowlanych. Wymagane waciwoci techniczne dla poszczeglnych elementw budynku lub budowli, wyrnienie cech pierwszorzdnych i dodatkowych. Waciwocitechniczne materiaw budowlanych w zalenoci od ich przeznaczenia do konkretnego elementu budynku lub budowli.);CECHY FIZYCZNE MATERIAW BUDOWLANYCHBADANIE WZR OPIS WZORU JEDNOSTKAUWAGIGstoaVm masa prbkiobjto prbki bez porwg/cm3, kg/dm3, t/m3Masa jednostki objtoci materiau bez uwzgldnienia porw. Suy najczciej do okrelania porowatoci lub szczelnoci materiau.Gsto objtociowa (pozorna)Vmp masa prbkiobjto prbki wraz z poramig/cm3, kg/dm3, t/m3Masa jednostki objtoci materiau z uwzgldnieniem porw.Gsto nasypowaMasa jednostki objtoci luno nasypanego materiau sypkiegoSzczelnops gsto pozornagsto __________Objto szkieletu tworzywa, z ktrego jest wykonany materia, w jednostce objtoci tego materiau.Porowato p=(1-s) 100% % objto przestrzeni wolnej w materiale%Porowato materiaw waha si od 0 (bitumy, szko, metale) do 95% (wena mineralna, pianka poliuretanowa).Wilgotno% 100 ss wm m mWms=masa prbki suchejmw=masa prbki wilgotnej %Nasikliwo jest szczeglnym przypadkiem wilgotnoci materiau.Nasikliwo% 100% 100V m mnm m mns woss ww ms=masa prbki suchejmw=masa prbki wilgotnejV=objto prbki suchejg, kgg, kgcm3, dm3p w opswon nVmnn HigroskopijnoZdolno materia wchaniania wilgoci z otaczajcegogo powietrza; materiay higroskopijne maj zwykle podwyszon wilgotno, co ogranicza ich przydatno.Szybko wysychaniaZdolno wydzielania w odpowiednich warunkach wody do otoczenia. szybko wysychaniawyraa si iloci wody, ktr wydziela materia w cigu doby w powietrzu o temperaturze 20C i wilgotnoci wzgldnej 60%.KapilarnoZdolno podcigania wody przez kapilary ku grze (najczciej w materiaach sypkich lub z mikroskopijnymi porami.PrzesikliwoPodatno do przepuszczania wody pod cinieniem, wyraona iloci wody w gramach, przepywajcej przez okrelony materia w cigu 1h przez powierzchni 1cm2 pod staym cinieniem.Przepuszczalno pary wodnejp t Fd m masa pary wodnej * grubo prbkipowierzchnia prbki*czas*rnica cinie po obu stronach prbkig/mhPaPrzewodno cieplnah t t Fb Q ) (1 2ciepo * grubornica temp. * powierzchnia prbki* wysoko prbkiW/m C Zdolno materiau do przewodzenia strumienia cieplnego, powstajcego na skutek rnicy temperatur na powierzchni materiau.Rozszerzalno cieplnat ll przyrost bezwzgldny d. prbkid. pocztkowa * przyrost temp.m/m C Zmiana wymiarw pod wpywem temperatury.Mrozoodpornoocena mrozoodpornoci:- opis makroskopowy- obecno rys, spka, rozwarstwie lub zaokrgle,krawdzi i naroy- straty masy ktre ustala si procentowo w stosunku do suchej masy przed badaniem- wspczynnik odpornoci na zamraanie Wz : RRWzz gdzie R-wytrzym. na ciskanie przed zamraaniem, Rz- wytrzym. na ciskanie po ostatnim cyklu Waciwo polegajca na przeciwstawianiu si cakowicie nasyconego wod materiau niszczcemu dziaaniu zamarzajcej wody, znajdujcej si wewntrz materiau po wielokrotnych zamraaniach i odmraaniachOpr cieplnybR grubo przegrodyprzewodno cieplna m2K/W im wikszy jest opr cieplny tym ciany s cieplejszePrzesikanie ciepa przez przegrodbUPrzewodno cieplnagrubo przegrodyW/m2KWspczynnik rozmikaniasnRRk wytrzym. w stanie nasycenia wodwytrzym.w stanie suchym ________________Pojemno cieplna) (1 2t t m C Qp ciepo waciwe *masa * rnica temperaturkJ zdolno kumulowania ciepa przez materia przy jego ogrzewaniuOgnioodporno Brak niszczcego wpywu ognia w czasie poaru. Klasyfikacji materiaw ze wzgldu na palno dokonuje si na podstawie zachowania si materiau podczas bada w piecu probierczym (NIEPALNE, PALNE: trudno zapalne, atwo zapalne)Ogniotrwao Trwao ksztatu przy dugotrwaym dziaaniu wysokiej temperatury; materiay ogniotrwae: 1580C, materiay trudno topliwe 1350 1580C, materiay atwo topliwe 1350C.RadioaktywnoCECHY MECHANICZNE MATERIAW BUDOWLANYCHBADANIE WZR OPIS WZORU JEDNOSTKAUWAGIWytrzymao na ciskanieFPRnC sia statyczna niszczca prbkpole pow. przekroju prbkiMPa=N/mm2Najwiksze naprenie, jakie przenosi prbka badanego materiau podczas ciskania osiowego.Wytrzymao na zginanieWMRg moment zginajcywskanik wytrz. przekrojuMPa=Nm/cm2Dla przekroju prostoktnego wskanik wytrzymaoci W wynosi: W=bh2/6, gdzie:b-podstawa, h-wysoko.Wytrzymao na rozciganieFPRrrsia rozcigajca prbkipole pow. przekroju prbkiMPa=N/mm2Najwiksze naprenie, jakie przenosi prbka badanego materiau podczas rozcigania.KruchoCrRRk Wytrzymao na rozciganie Wytrzymao na ciskanie__________________Materia nazywamy kruchym gdy k35% (50%)powietrzno suche15-20%pokojowo suche 8-13 %bardzo suche 0-8 %- nasikliwo- higroskopijno (wyrwnanie wilgotnoci)- skurcz, wystpuje:gdy wilgotno spada CaSO4 * 2H2OCzas wizaniapocztek 3 6 minut ; koniec 30 minutWytrzymao na ciskanie MPa- po 2 h -> 3,5 ; po wysuszeniu do staej masy7,0Wytrzymao na zginanie MPa- po 2 h-> 2,0; po wysuszeniu4,5Wytrzymaoc tworzyw gipsowych w zalenoci od stosunku wodu do gipsu maleje wraz ze wzrostem wodySpoiwa gipsowe specjalne ( zazwyczaj o duszym czasie wizania):- gips szpachlowy - gips tynkarski- klej gipsowy- estrichgipszastosowania: tynki wewntrze, produkcja pyt gipsowo-kartonowych, ozdobne detale architektoniczne, drobne naprawy tynkwWapno hydrauliczne - wypalane z wapieni marglistych z domieszkami gliniastymi ( 6-20%) i wapieniami krzemionkowymi w temp 900-1100 stopni C. Po wypaleniu otrzymujemy bryy wapna o skadzie: CaO.Al2O3, 2CaO.Fe2O3, CaO, MgO, SiO2 Nastpnie mielimy wapno i gasimy ograniczon iloci wodyWytrzymao zapraw normowych z wapna hydraulicznego po 28 dniach wynosi :NHL2 -> 2 do 7 MPaNHL3,5 -> 3,5 do 10 MPaNHL5 -> 5do 15 MPaCzas wizania: pocztek >1h a koniec otrzymanie klinkieru cem.Klinkier cementowyskadniki podst.: CaO+MgO, SiO2, Al2O3, Fe2O3+FeO, SO3, Na2)+K2Ozwizki zoone- krzemian trjwapniowy (alit) 3CaO. SiO2- krzemian dwuwapniowy (belit) 2CaO. SiO2- glinian trjwapniowy 3CaO. Al2O3- glinoelazian czterowapniowy (brownmilleryt) 4CaO. Al2O3.Fe2O3Proces wizania i twardnieniapocz tekwi zaniakoniecwi zania28 dniwytrzymao I II III IVI - dojrzewanie wstepne od dodania wody do pocztku wizania. Rozpuszczanie w wodzie glinianu trjwapniowego,a nastpnie tworzenie Ca(OH)2 stajc si lepk masII okres wizania rozpoczyna si gdy woda cakowicie nasyci si wapnem ( warunek konieczny do zaistnienia reakcji chem) nastepuje pocztek krystalizacji cementuIII okres tenia nabierania mechanicznej wytrzymaociIV bardzo powolny proces hydratacji cementu. Intensywano i okres hydratacji zaley rodzaju cementu i rodowiska w jakim si znajdujeWaciwosci cementu:- Fizyczne:ciepo hydratacji, czasy wizania, zmiana objtoci, stopnie rozdrobnienia, skurcz- wytrzymaociowe :klasa wytrzymaoci na ciskanie- chemiczne: straty praenia, puculanowo, zawartoc Cl-, zawartoc MgO, zawarto siarczanw, zawarto czci nierozpuszczalnych w HClZastosowanie- zaprawy murarskie,tynkarskie- beton towarowy, komrkowy- konstrukcje prefabrykowane- betony wysokich wytrzymaociKlasa wytrzymaoci cementu rednia wytrzymao na ciskanie zaprawy normowej- 32,5- 42,5- 52,5dodatkowo- N o normalnej wytrzymaoci wczesnej tzn po 2 lub 7 dniach- R o wysokiej wytrzymaoci wczesnej tzn po 2 lub 7 dniachPocztek wizania nie wczeniej ni dla32,5>75min42,5>60 min52,5>45 minSkurcz dotyczy gownie wczesnego stadium twardnienia:w warunkach powietrzno-suchych mog powstac spkania bo cement nie posiada zadnych wiza poza kapilarnymi ktre nie sa w stanie im przeciwdziaa.Skurcz czciowo odwracalne zmniejszanie si elementw powodowane wysychaniem. Rysy mog mie gboko 1-3 mm. Mamy dwa rodzaje skurczu: - plastyczny, nastpuje w czasie 6 godzin po zawizaniu, elementy moemy chroni poprzez okresowe polewanie ich wod, poowa skurczu spowodowana jest parowaniem wody, druga poowa reakcjami chemicznymi. - zwyky, jednorodny(w caej swojej masie cement traci wod) oraz niejednorodnyPcznienie proces nieodwracalny zwizany ze wzrostem objtoci, niektre spoiwa w czasie hydratacji zwikszaj swoj objto, proces ten moe spowodowa powstanie rys, spka oraz rozsadzanie materiau. Rodzaje:- pcznienie wapniowe Cao Ca(OH)2 tzw. gaszenie , dwukrotny wzrost objtoci- pcznienie magnezjowe MgO Mg(OH)2 , mniejszy wzrost objtoci - pcznienie gipsowe CaSO4.2H2O + tlenek glinu , gips bezwodny3CaO . Al2O3 . 3CaSO4 . 3H2O, gdzie ilo wody zaley od temperatury kilkukrotny wzrost objtoci18. Podstawowe metody projektowania betonw. (Istota projektowania i jego oglny przebieg. Podstawowe zaoenia do projektowania (w tym technologia wykonania), uzyskanie waciwoci betonu po odpowiednim okresie dojrzewania ze wzgldu na przeznaczenie w konstrukcji i warunki pracy, wytrzymao i trwao. Sposb doboru jakociowego skadnikw (kryteria doboru ) Dobr ilociowy skadnikw przez zastosowanie odpowiedniej metody projektowania (metoda dowiadczalna, metoda analityczno dowiadczalna metoda zaczynu i metoda analityczna metoda trzech rwna));Projektowanie skadu betonu i jego podstawowe elementyKolejno czynnoci przy projektowaniu betonu:1. ZEBRANIE INFORMACJI O PRZEDMIOCIE PROJEKTOWANIA2. PROJEKTOWANIE JAKOCIOWE (jakociowy dobr skadnikw)3. PROJEKTOWANIE ILOCIOWE (ilociowy dobr skadnikw)4. DOSWIADCZALNA WERYFIKACJA WYNIKW PROJEKTOWANIA1. Ustalenie danych do projektowania betonu:a) Charakterystyka elementu- przeznaczenie betonu- przyjcie klasy wytrzymaoci na ciskanie betonu- wymiary przekroju poprzecznego- gstosc i rozstaw zbrojeniab) Technologia i warunki betonowania:- transport- ukadanie- przyjcie klasy konsystencji mieszanki betonowej- sposb zagszczania (ew.zmiana w/c)- obrbka termiczna- temperatura otoczeniac) Warunki przyszej eksploatacji (trwao):- przyjcie klasy ekspozycji (oddziaywania rodowiska)2. Ustalenie jakoci poszczeglnych skanikw:- rodzaj i klasa wytrzymaoci cementu- rodzaj i uziarnienie kruszywa- ewentualnie dodatki mineralne i domieszki modyfikujce3. Przyjcie metody projektowania i ilociowy dobr skadnikw w oparciu o wybran metod oraz weryfikacja jego zgodnoci z wymaganiami normowymi.4. Wykonanie zarobu prbnego; badanie zgodnoci mieszanki betonowej i betonu stwardniaego z zaoeniami projektowymi. Norma okrela wymagania dotyczce:- skadnikw betonu- waciwoci mieszanki betonowej i betonu i ich weryfikacji- ograniczenia dotyczce skadu- specyfikacji betonu- dostawy mieszanki betonowej- procedur kontroli produkcji- kryteriw zgodnoci i oceny zgodnociSpenienie tych wamaga dla skadu i waciwoci betonu dotyczcych wartoci granicznych jest rwnoznaczne z zapewnieniem trwaoci betonu pracujcego w okrelonym rodowisku pod warunkiem:- prawidowego uoenia, zagszczenia i pielgnacji betonu zgodnie z normami- zaprojektowania i wykonania odpowiedniej otuliny zbrojenia- prawidowego doboru klasy ekspozycji- stosowania przewidzianej konserwacji konstrukcji betonowejCzynniki wpywajce na waciwoci mieszanki betonowej i betonu:a) rodzaj i klasa zastosowanego cementub) rodzaj i uziarnienie zastosowanego kruszywac) zastosowane domieszki i dodatkid) wielko wskanika w/ce) ilo zstosowanego zaczyny i zaprawyf) technologia produkcji, transportu, ukadania, zagszczaniag) wielko i geometria betonowanego obiektuh) warunki wizania i twardnienia - dojrzewaniai) pielgnacja wieego betonua) Rodzaj i klasa zastosowanego cementu zaley od:- wymaganej klasy wytrzymaoci betonu- szybkoci przyrostu wytrzymaoci- ciepa hadratacji- odpornoci na agresje chemiczn- temperatury w jakiej ma pracowa beton- odpornoci alkalicznej- wielkoci skurczu b) Dobr rodzaju i uziarnienia uytego kruszywa musi uwzgldnia:-klase i rodzaj betonu- agresywno rodowiska w ktrym ma pracowa beton- wzgldy estetyczne- max wielko uziarnienia (1/3 najmniejszego wymiaru poprzecznego, 3/4 wymairy midzy prtami zbrojenia)- wymagan urabialno i konsystencje mieszanki (odpowiedni skad granulometryczny)Naley dy do tego aby w caej mieszance kruszyw obecne byy w odpowiednich proporcjach wszystkie frakcje. Brak lub niedobr pogarsza urabialno mieszanki i waciwoci stradniaego betonu.Ksztat ziaren: kruszywo amane - beton szczelny, kruszywo naturalne - ziarna kruszywa zblione do kuli, gadkie powierzchnie - atwa urabialnoc) Domieszki i dodatki to skadniki modyfikujce wasnoci mieszanki betonowej.Domieszki to zwizki chemiczne w iloci do 5% masy cementu.Dodatki to substancje mineralne lub zwizki chemiczne w iloci powyej 5% masy cementu.f) Technologia produkcji:- przemysowa - skadniki dozowane wagowo, peny dozr nad produkcj- przecitna - skadniki dozowane wagowo lub objtociowoTransport ma zapewnia:- jednorodno mieszanki- nieprzekroczenie dopuszczalnego czasu ograniczonego warunkami wizania cementuUkadanie i zagszczanie:- zapewnia jednorodno betonu (niemozna zrzucac mieszanki betonowej z duych wyskoci, stosuje si rynny, pompy, rury)h) Rozrniamy warunki dojrzewania betonu:- laboratoryjne (temp. 20+-2oC, wilgotnoc > 90%)- naturalne (r. temp. dobowa > 10oC)- w obnionej temperaturze(5oC < r. temp. dobowa < 10oC)- zimowe (0oC < r. temp. dobowa < 5oC)- w podwyszonej temperaturze (wystpuje w procesach przypieszonego dojrzewania)i) Pielgnacja wieego betonu- chroni przed wod, socem i wiatrem- minimalny czas wizania mokrego, wieo oonego betonu zaley od warunkw atmosferycznych i zastosowanego cementuWaciwoci betonu stwardniaego1. Wytrzymao na ciskanie - maksymalne naprenie ciskajce w jednoosiowym stanie naprenia.Wytrzymaoc charakterystyczna fck (cube/cyl) to warto wytrzymaoci poniej ktrej moe znale si 5% populacji wszystkich moliwych oznacze wytrzymaoci dla danej objtoci betonu.Dla betonu okrelamy klas wytrzymaoci i oznaczamy j np. C20/25 gdzie pierwsza liczba to charakterystyczna wytrzymao betony na ciskanie okrelona na prbkach cylindrycznych po 28 dniach dojrzewania, a druga to charakterystyczna wytrzymao betony na ciskanie okrelona na prbkach szeciennych po 28 dniach dojrzewania. Czas 28 dni dojrzewania jest powszechnie przyjty za okres porwnawczy i miarodajny przy ocenie wytrzymaoci na ciskanie.2. Rozwj wytrzymaoci betonu w czasie w temp. +20oC. Wytrzmaoc jest cech zmienn w czasie zalen od warunkw wykonania, dojrzewania, pielgnacji, temperatury otoczenia, waciwoci kruszywa, rodzaju cementu, oraz stosunku C/W. Jest to zjawisko cige, trwajce duej ni 28 dni. Rozwj wytrzymaoci okrelamy wspoczynnikiem wytrzmaoci, ktry charakteryzuje szybko przyrostu.3. Wytrzymao na rozciganie (przy rozupywaniu) - maksymalne naprenie rozcigajce w jednoosiowym stanie naprenia. Stanowi zazwyczaj okoo 8-12% wytrzymao na ciskanie. Znaczcy wpyw ma rodzaj kruszywa (najlepsze amane), sposb pielgnacji.4. Porowato cecha betonu wpywajcaw znaczcy sposb na szczelno, wytrzymao, trwao, odporno na korozj, porowato =ilo porw zamknitych+ ilo porw otwartych. Dy si do obnienia iloci porw oraz wyeliminowania porw otwartych (obnienie w/c, mechaniczne zagszczanie, dodatki napowietrzajce)5. Wodoszczelno- jest tocecha okrelajca odporno betonu na przeciskanie si wody pod cinieniem. Jest wana przy betonach do budowli hydrotechnicznych czy zbiornikw na ciecze.6. Skurcz - jest to zjawisko wywoane wewntrznymi zmianami fizyko-chemicznymi w betonie, polegajce na rwnomiernym we wszystkich kierunkach zmniejszeniu objtoci betonu. Skurcz zaley od: jakoci i iloci cementu, W/C , wilgotnoci rodowiska, pielgnacji, skadu ziarnowego kryszywa, wymiarw elementu. Skurcz betonu wynosi s= 0,0030, dla elbetu s=0,0015. Najmniejszy skurcz osiga si przy zastosowaniu kruszywa amanego, ograniczeniu ilo cementu, zapewniajc gst konsystencj mieszanki i pielgnacj w warunkach wilgotnych. Aby zapobiec skurczowemu pkaniu konstrukcji stosuje si dylatacje.7. Odporno na dziaanie mrozu (mrozoodporno) - odporno betonu na cykliczne zamraanie i odmraanie betonu nasyconego wod. Miar jest iloc cykli przy ktrych prbki nie ulegy destrukcji. Mrozoodporno zaley od zawartoci i struktury porw w stwardniaym betonie (chcemy mie pory zamknite)8. Pezanie - wolnonarastajce, plastyczne odksztacanie si betonu pod wpywem staych napre od obcie dugotrwaych w niezmiennych warunkach termicznych.9. Modu sprystoci - okrela sprysto betonu, wyraa zaleno pomidzy odksztaceniem a napreniemProjektowanie betonu metod 3 rwna (metoda analityczna):1. Zakadamy konsystencj mieszanki betonowej. Dla zaoonej konsystencji ustalamy wododno kruszywa w oparciu o tablice. Ustalamy wododno cementu.2. Dla zaoonej klasy ekspozycji sprawdzamy warunek maksymalnego dopuszczalnego wskanika w/c (wedug normy)3. Korzystajc z przeksztace 3 rwna ustalamy skad mieszanki betonowej:1) Rwnanie szczelnosci(wane dla wszystkich betonw konstrukcyjnych; suma objtoci wszystkich skadnikw mieszanki = 1 lub 1000)C/c + K/k + W/w = 1,0002) Rwnanie konsystencji (tylko betony bez domieszek upynniajcych; ilo wody wynika z zaoonej konsystencji i wynikajcego z niej zapotrzebowania na ni ze strony skadnikw ziarnistych)C wc + K wk = W3) Rwnanie wytrzymaoci Bolomeyafcm 28 = A (C/W 0,5)C - ilo cementu, K - ilo kruszywa, W - ilo wody [kg/m3]; c - gsto cementu, k - gsto kruszywa, w - gsto wody [kg/m3]; wc ,wk - wskaniki wododnoci cementu i kruszywa [dm3/m3]; A - wspczynnik zaleny od wytrzymaoi cementu i jakoci kruszywa; fcm28 - wytrzymao rednia po 28 dniach [MPa]4. Konfrontujemy wyniki z wymaganiami normowymi (klasa ekspozycji)5. Wykonujemy zarb prbny i sprawdzamy rzeczywiste wasnoci mieszanki oraz waciwoci betonu stwardniaego6. Ewentualnie dokonujemy korekty skadu.Projektowanie betonu metod znanego zaczynu (metoda analityczno dowiadczalna):1. Wstpne okrelenie iloci skadnikw mieszanki betonowej2. Ustalenie wspczynnika c/w3. Ustalenie iloci zaczynu i jego skadnikwZ = Kr/3 [kg] ilo zaczynu1 +wcZw [dm3] ilo wody wcw c [kg] ilo cementu4. Ustalenie iloci poszczeglnych frakcji kruszywa i wykonanie z nich mieszanki kruszywa do prbnej mieszanki betonowej5. Sporzdzenie zaczynu 6. Wykonanie prbnej mieszanki betonowej7. Sprawdzenie konsystencji. Jeeli uzyskamy dobr konsystencj przechodzimy do dalszych oblicze w przeciwnym razie trzeba wykona now prbna mieszank.8. Wykonanie prbek szeciennych 15x15x15 do bada wytrzymaociowych po 28 dniach.9. Obliczenie rzeczywistej iloci zaczynu, wody oraz cementu. Wstpne okrelenie iloci skadnikw w 1m3.10. Sprawdzenie w sposb obliczeniowy i dowiadczalny poprawnoci zaprojektowanego skadu betonuSprawdzenie warunku szczelnoci C/ c + K/ k +W = 1000 (+/- 2%)Jeli jest on niespeniony zmieniamy ilo skadnikw betonu przy zachowaniu c/w11. Podanie ostatecznego skadu na1m312. Po 28 dniach przeprowadzenie badania wytrzymaociowego na prbce szeciennej13. Obliczenie iloci skadnikw betonu na1m3 z uwzgldnieniem wilgotnoci kruszywa i obliczenie skadnikw na jeden zarb betoniarki.Metoda dowiadczalna - stosowana jako weryfikacja wynikw metod analitycznych.19. Proces budowlany jako system technologiczno organizacyjny (Pojcie i model systemu, jego dziedzina i struktura. Waciwoci procesu jako systemu technologiczno-organizacyjnego. Zwizki procesu z otoczeniem);Proces budowlany jest to zesp technologicznie ze sob powizanych procesw produkcyjnych (robt) wykonywanych na placu budowy lub zapleczu. Celem procesu budowlanego jest wytworzenie okrelonego wyrobu przez zmian zewntrznej formy, wewntrznej struktury lub waciwoci przetwarzanego materiau, czy te zmian jego pooenia w przestrzeni, jako rezultat transportu oraz wbudowania lub montau.Procesy budowlane dzieli si na procesy pomocnicze i procesy zasadnicze.Procesy zasadnicze s to procesy wykonywane bezporednio na wznoszonym obiekcie i dotycz wykonywania wykopw fundamentowych, wszystkich elementw konstrukcji nonej, obudowy, zabezpieczenia przed dziaaniem czynnikw zewntrznych (izolacje, tynki zewntrzne itd.) wykoczenia wntrza oraz wyposaenia obiektw.Procesy pomocnicze natomiast mog by wykonywane poza wznoszonym obiektem lub bezporednio na nim lecz nie dotycz wbudowania materiaw. Procesy pomocnicze i transportowe s niezbdne do przeprowadzenia procesw zasadniczych. Mechanizacja przyczynia si do rozszerzenia zakresu procesw pomocniczych i jednoczenie ogranicza wielko i pracochonno procesw zasadniczych (np. przez prefabrykacj). Poza procesami zasadniczymi i pomocniczymi rozrnia si ponadto procesy przygotowawcze izakoczeniowe - pierwsze zapewniaj waciwe warunki do realizacji procesw zasadniczych i pomocniczych; drugie - po ich wykonaniu stwarzaj podane warunki uytkowania otoczenia budynkw i budowli. Ze wzgldw organizacyjnych i technologicznych rozrnia si procesy proste i zoone. Proces prosty jest to proces budowlany, ktry skada si z powizanych technologicznie ze sob operacji roboczych, wykonywanych przez poszczeglnych robotnikw lub zesp robotnikw jednego zawodu lub maszyn jednoczynnociow np. gicie stali zbrojeniowej, ukadanie izolacji przeciwwodnej, przemieszczanie urobku spychark itd. Proceszoony jest to proces budowlany skadajcy si z rnych prostych przebiegajcych rwnolegle procesw roboczych, znajdujcych si w cisym technologicznym i organizacyjnym zwizku ze sob, a majcych na celu wytworzenie okrelonego rodzaju gotowej produkcji lub elementu budowlanego. W budownictwie wystpujepowane zrnicowanie zoonoci procesw. W zwizku z tym przyjmuje si nastpujce stopnie zoonoci procesw: may - doprowadzaj cy do uzyskania pfabrykatw (zaprawa, mieszanka betonowa, szkielety zbrojenia,elementy urzdze pomocniczych: rusztowa, deskowa, rusztowa montaowych itd. p redni - prowadzcy do wytworzenia prefabrykatw i kompletnych urzdze pomocniczych; redni - umoliwiajcy uzyskanie okrelonego rodzaju wykopu, konstrukcji, wyposaenia lub wykoczenia,pozwalajcy na przeprowadzenie prb szczelnoci, wykonania okrelonego rodzaju izolacji itd.;wysoki - doprowadzaj cy do realizacji caego budynku lub budowli; bardzo wysoki daj cy realizacj zespou obiektw skadajcych si na zadanie inwestycyjne. Kady proces produkcyjny dzieli si na operacje, ktre z kolei dziel si na czynnoci. Te z kolei moemy podzieli na ruchy robocze. Przedstawiony powyej podzia procesw budowlanych suy do praktycznego stosowania zasady organizacyjnej podziau pracy oraz analizy procesw budowlanych w celu ich usprawnienia, normowania, wykrywania rezerw wydajnoci, synchronizacji procesw produkcyjnych, doboru skadwzespow i brygad. Kryterium udziau stosowanej mechanizacji dzieli procesy na: rczne, rczno-maszynowe, maszynowo-rczne, maszynowe. Procesy rczne przeprowadza si bez stosowania maszyn, a wic efekt dziaa uzyskuje si wycznie dziki pracy ludzi. Udzia procesw rcznych, pomimo stosowanej mechanizacji jest znaczcy w budownictwie. W Polsce ze wzgldu na koszt pracy ywej, ktra jest stosunkowo niska, udzia proceswrcznych jest wikszy ni w krajach wysokorozwinitych. Procesy rczno-maszynowe charakteryzuj si przewaga pracy rcznej i wystpuj przy wsppracy dwch lub wicej zespow roboczych z jedn maszyn. O wydajnoci decyduje przede wszystkim praca rczna. Np. przygotowanie mieszanki betonowej lub zaprawy w mieszarce z rcznym dostarczaniem materiaw, transport rczny w dwukkami, ukadanie i zagszczaniemieszanki betonowej wibratorami. Procesy maszynowo-rczne wystpuj gdy o efektach produkcyjnych decydowa bdzie praca maszyn, a ludzie zaangaowani s przy procesach prostych i to w wikszoci uzupeniajcych Np. budowa osiedlowych sieci instalacyjnych, monta elementw prefabrykowanych itp..Procesy maszynowe - w tych procesach praca ludzka ogranicza si do organizowania pracy maszyn i sterowania nimi. Procesy maszynowy wystpuj np. przy robotach ziemnych i transporcie poziomym dalekim i bliskim. Zoone procesy maszynowo-reczne i maszynowe zalenie od organizacji i udziau i rodzaju pracy ywej klasyfikuje si jako czciowo zmechanizowane i zmechanizowane kompleksowo. Z czciow mechanizacjzoonych procesw budowlanych mamy do czynienia gdy maszyny realizujce proces nie s dobrane z uwagi na parametry techniczno-eksploatacyjne oraz wydajno. np. koparka wykonujca wykop oczekuje na samochody odwoce urobek lub na odwrt. Z mechanizacj czciow mamy rwnie do czynienia gdy moliwoci uytkowe maszyn nie s wykorzystane np. nono samochodu, udwig urawia, wydajnoci pracymaszyn przewanie znacznie bardziej kosztownych. W ostatnim przypadku niska wydajno jednej maszyny moe decydowa o wydajnoci caego zespou. Negatywne cechy mechanizacji czciowej polegajce na obnieniu potencjau produkcyjnego, podwyszeniu kosztw oraz hamowaniu przebiegu robt likwidowane s przez mechanizacj kompleksow robt budowlanych. Mechanizacja kompleksowa zoonych procesw budowlanych charakteryzuje si cigoci, rwnomiernoci doborem maszyn i ludzi wedug parametrw czasu i wydajnoci oraz cech techniczno - eksploatacyjnych. Wicej o mechanizacji kompleksowej pniej.Procesy czciowo i kompleksowo zautomatyzowane maj niewielkie zastosowanie w podstawowej produkcji budowlanej (procesach zasadniczych). Natomiast wystpuj i s organizowane w staych i czasowych wytwrniach i zakadach zaplecza technicznego budownictwa. Np. produkcja betonu, mieszanek bitumicznych, ceramika budowlana, itp. itd..Wszystkie przedstawione procesy budowlane dzieli si na dwie grupy: procesw cyklicznych i niecyklicznych. Klasyfikacja ta jest niezbdna przy doborze odpowiednich metod ich obserwacji, bada i pomiarw przytechnicznym normowaniu pracy. Proces cykliczny jest to proces przy wykonaniu ktrego poszczeglne operacje robocze powtarzaj si w niezmiennej kolejnoci. Dotyczy to wikszoci procesw budowlanych np. takie maszyny jak spycharki, koparki jednonaczyniowe, urawie itp. kopacz, ciela charakteryzuj si prac cykliczn.Proces niecykliczny charakteryzuje si cigoci wykonania analogicznych operacji w okrelonych przedziaach czasu. Cigoci charakteryzuj si wszelkiego rodzaju przenoniki, koparki i adowarki wielonaczyniowe. czenie procesw cyklicznych i niecyklicznych napotyka na okrelone trudnoci. Dlatego stara si unika czenia w proces zoony procesw niecyklicznych i cyklicznych. Przy koniecznoci tworzenia takich procesw naley na czas przej tworzy okresowe zapasy materiaw przewidywa rezerwy czasowe, instalowa rezerwowe urzdzenia itp..Analiza i usprawnienie procesu budowlanego.Technologia procesw budowlanych musi mie charakter dynamiczny. Nie naley dopuszcza do stabilizacji technologii. Technologia bowiem w istotnym stopniu przyczynia si do zyskw pod warunkiem jednak, e bdzie usprawniana. Usprawnianie procesu budowlanego wymaga nastpujcych dziaa:1. studialne przygotowanie si w zakresie technologii i organizacji usprawnianego procesu. Polega ono na studiowaniu odpowiedniej literatury, obserwacjach praktyki innych przedsibiorstw, pracy wydajnych i dobrych jakociowo brygad;2. obserwacje stosowanej dotychczas w przedsibiorstwie technologii wykonania procesu przewidzianego do usprawnie;3. podzia procesu na elementy skadowe4. przeprowadzenie pomiarw czasu metod fotografii zmian pracy. Wskazane jest posikowanie si kamer filmow lub video.5. konfrontacja wynikw prac studialnych (z pkt. 1) z przeprowadzonymi obserwacjami;6. opracowanie karty technologicznej wykonania procesu, zawierajcej jego usprawnienia7. dowiadczenia w zakresie wykonania procesw wedug karty technologicznej, pomiary czasu pracy, ustalenie uzyskanej wydajnoci8. aktualizacja karty technologicznej w oparciu o wnioski uzyskane w czasie dowiadcze jej praktycznego stosowania9. wdroenie i popularyzacja wykonania usprawnionego procesu wedug zweryfikowanej karty technologicznej,przeprowadzane na budowach lub zapleczu.II czProces budowlanyobejmuje zesp technologicznie powizanych procesw produkcyjnych t.j. robt budowlanych, ktre mog wystpowa na placu budowy lub zapleczu.Dla potrzeb planowania naley ustali struktur procesu budowlanego, ktra obejmujeOpis procesw proces pomocniczy wystpujepoza wznoszonymobiektemi stanowi podstaw realizacji procesw zasadniczych proces zasadniczy wystpuje na budowie i obejmuje podstawowe roboty budowlane w cigu technologicznym procesprostyskadasizczynnoci roboczychpowizanych technologicznie i wykonywanych przez pracownika lub pracownikw jednego zawodu wzgldnie wykonywanych przez sprzt budowlany jednoczynnociowy np. elementu elbetowego proces zoony skada si z rwnolegle przebiegajcych i powizanych technologicznie oraz organizacyjnie procesw prostychpozwalajcychwytworzygotowyprodukt budowlany np. kondygnacja budynku operacja robocza jest to organicznie niepodzielna ijednorodna technologicznie cz procesu technologicznego wykonana przez tych samych pracownikw np. produkcja mieszanki betonowej czynno robocza jest czci operacji i obejmuje np. zaadowanie mieszalnika betoniarki ruchy robocze s najbardziejelementarn czci procesu np. wczenie dwigni mieszalnikaDlaplanowaniaszczegowegowskali mikroprzydatnesustaleniaooperacji roboczych, oczynnociachi ruchach roboczych.Dlaplanowaniaoglnegowskali makrot.j. budowylubzespoubudwprzydatnesinformacjeobejmujce procesy proste i zoone oraz pomocnicze i zasadnicze z produktem finalnym procesu budowlanego.Podczas planowania robt budowlanych naley uwzgldni: umiejscowienie poszczeglnych robt w procesie produkcyjnym, technologicznym i organizacyjnym instrukcje wykonania elementw procesu budowlanego karty technologiczne rysunki robocze projektu wykonawczego metody i systemy pracy obejmujce technologie wraz z technik bhp i zasadamiergonomii wykorzystanie czasu pracy sposoby gromadzenia zapasw rodkw produkcji dla zapewnienia harmonizacji cigw technologicznych wyposaenie w materialne rodki produkcji optymalny system ewidencji i kontroli w fazie realizacji i rozliczenia procesu budowlanego metody przedstawiajce przebieg pracy na poszczeglnych etapach procesu budowlanegoPlanowanie robt budowlanych na budowie musi wic obejmowa wszystkie fazy procesu budowlanego t.j.: faz przygotowania do budowy faz realizacji budowy faz rozliczenia budowyPoniewa w budownictwie wystpuje zesp kompleksowy cile ze sob zwizanych zagadnie takich jak: projektowania technicznego technologii robt organizacji i wykonania budowy.Naley rwnie pamita, e wznoszenie budowli poczone jest z licznymi procesami budowlanymi takimi jak: wydobycie i obrbka surowcw, przygotowanie materiau lub elementw konstrukcyjnych transport zewntrzny tzw. daleki materiaw, wyrobw i elementw20. Podzia i charakterystykapodstawowychtechnologii wznoszeniaobiektwbudowlanych. Technologiczno konstrukcji(Opisa podstawowetechnologie oraz ich istotne cechy konstrukcyjne i technologiczne. Poda definicjtechnologicznoci konstrukcji i scharakteryzowa w oparciu o podstawowe technologie wznoszenia);Technologiczno konstrukcjii wyrobwjest to zesp cech umoliwiajcych atwe, jakociowo dobre ekonomiczne wykonanie konstrukcji lub wyrobu w okrelonych warunkach produkcyjnych bez szkody dla rozwiza funkcji, konstrukcji, walorw uytkowych i estetycznych. W tym samym znaczeniu uywa si te czsto terminu,jakotechnologiczna.Technologicznolubjako technologiczna konstrukcji lubwyrobu jest,wic wysoka, gdy produkt pozwala na zastosowanie sprawnego i ekonomicznego procesu produkcyjnego.Otechnologicznoci konstrukcji decyduj informacje przekazywane wytwrcy przez konstruktora, gwnie za pomoc rysunku technicznego. Informacje te dotycz materiaw wyjciowych, ich wymiarw, rodzaju zastosowanych pfabrykatw, ksztatu i wymiarw gotowych przedmiotw oraz ich dokadnoci, jakoci powierzchni, twardoci itp. Konstruktor podajc te informacje, powinien uwzgldni nie tylko wymagania wynikajce zzada, jakiemaspenikonstruowanyprzedmiot (np. element maszyny, maszyna), alerwniewymagania wynikajce z warunku technologicznoci konstrukcji. Dlatego wic naley przewidzie optymalny wdanym przypadku materia i proces technologiczny, jaki bdzie zastosowany przy wytwarzaniu konstruowanego przedmiotu.W budownictwie mieszkaniowym mona rozrni nastpujce technologie budowania: Technologia monolityczno-prefabrykowanego budownictwa betonowego (TM-PBB),Tradycyjna i sprawdzona metoda. Obiekt moe by wykonany z cegy czerwonej, silikatowej, betonu komrkowego oraz innychbloczkw(pustakw). Wspczesnamurowanacianaskadasizdwchwarstw, zewntrznej i wewntrznej. Warstwy te przedzielone s materiaem izolacyjnym. Spoin cegiestanowizaprawa cementowo-wapienna. Zewntrzna warstwa moe by wykonana z cegy klinkierowej, mao nasikliwejiodpornejna zamarzanie. Taki domniewymagatynkowania. Wewntrznawarstwakonstrukcyjnaakumulujeduilociepazogrzewanego wntrza budynku, a warstwa izolacyjna nie pozwala na jego ucieczk. Zalet takiejciany jest dugie trzymanie ciepa, nawet po wyczeniu ogrzewania. Technologia ta umoliwia atwo projektowania oraz zapewnia ognioodporno uytych materiaw. Du zalet tej metody jest moliwo budowania etapami, w miar dopywu gotwki. Wad jest dugi czas budowy, pracochonno, cika konstrukcja. Mury musz wysycha, co zmusza do kilkumiesicznych przerw midzy kolejnymi etapami budowy. Technologia budownictwa metalowego (TBM),Konstrukcje wykonywane z metalu dziki duej wytrzymaoci pozwalaj na zuycie mniejszej iloci materiau, a coza tym idzie zmniejszenie ciaru konstrukcji. Ponadto s wygodne w wykonaniu, transporcie i montau. Zalet jest take moliwo odzyskania znacznej czci zuytego materiau, ktry podlega ponownemu przetworzeniu. Technologia budownictwa metalowego dziki prefabrykacji pozwala na szybkie wznoszenie obiektw budowlanych. Wzasadzie jedynymmankamentemtakiego budownictwa jest odpowiednie zabezpieczenie konstrukcji przed wpywem podwyszonej temperatury.Konstrukcje metalowe mona stosunkowo atwo przebudowywa, wzmacnia lub adaptowa (np. wdroenie nowej technologii produkcji w zakadzie przemysowym). Rwnie rozbirka konstrukcji metalowej, w razie uszkodzenia budowli, czy zakoczenia jej eksploatacji, odbywa si szybko i nie przysparza wiele trudnoci. Technologia budownictwa drewnianego (TBD),Konstrukcjaobiektujest wcaoci drewniana(obnieniejej ciaru), copozwalazaoszczdziprzybudowie fundamentw. Technologiatajest tzw. technologi"such". Oznaczato, eniewykonujesibetonowaniai murowania (wyjtkiem s fundamenty). Dziki temu prace budowlane wykonywa mona niezalenie od pory roku (nawet w zimie). Budowakonstrukcji sprowadzasidomontauelementwprzyuyciugwodzi orazmetalowychcznikw. Wyeliminowane s przerwy technologiczne, co znacznie skraca oglny czas budowy. Ponadto konstrukcje drewniane cechuje znakomita izolacyjno termiczna, i tworzenie bardzo dobrego mikroklimatu wewntrz budynku (ze wzgldu na zastosowanie materiaw naturalnych). Technologia monolitycznego budownictwa betonowego (TMBB),System budownictwa monolitycznego betonowego polega na realizacji obiektw budowlanych i inynierskich w taki sposb, eelementyichkonstrukcji zbroi i betonujesiwdeskowaniachi innychurzdzeniachformujcych bezporednio wmiejscach projektowanej ich pracy eksploatacyjnej. Dziki temu zapewnia si realizowanej konstrukcji monolityczno. Betonowanie konstrukcji monolitycznych polega na warstwowym ukadaniu mieszanki betonowej wewntrz przestrzeni utworzonych urzdzeniami formujcymi.Mieszankabetonowaprzyukadaniui realizacji musi sicharakteryzowakonsystencjplastyczni podlega zagszczaniu za pomoc wibratorw uzupenionych procesem odpowietrzania Technologia prefabrykowanego budownictwa betonowego (TPBB);W ramach betonowego budownictwa prefabrykowanego wyrnia si metody: - budownictwa wielkoblokowego, - budownictwa wielkopytowego, - budownictwa szkieletowego,- budownictwa z elementw przestrzennych;Metoda prefabrykacji, czyli wytwarzania elementw skadowych budowli w zakadzie prefabrykacji, i czenie ich w caonamiejscubudowy, znacznieuatwiai przyspieszawznoszenieobiektu. Ponadto, cojest szczeglnie wane, uniezalenia proces budowlany od warunkw pogodowych, a co za tym idzie - gwarantuje wysz, jako wykonaniazarwnosamej konstrukcji jakrwniepojedynczychelementwbetonowych, przygotowywanychw sprzyjajcych procesowi dojrzewania i naleytej pielgnacji betonu warunkach zakadu prefabrykacji..Zastosowanieprefabrykacji obniakosztyzwizanezwynajmem, bdwykonawstwemdeskowai zbrojenia. Budowa konstrukcji opiera si jedynie na umieszczeniu poszczeglnych elementw ukadanki - elementy przewozi si na budow i za pomoc dwigu lub rcznie montuje si na wczeniej przygotowanych fundamentach.21. Podstawowe procesy technologiczne wykonania betonu i ich wpyw na jego waciwoci (Cel, istota i podstawowe parametry technologiczne procesw wykonania betonu: (1) mieszania; (2) transportu; (3) ukadania; (4) zagszczania; (5) pielgnacji. Najwaniejsze wymagania procesw technologicznych wykonania betonu. Konsekwencje nieprawidowego wykonania tych procesw dla waciwoci betonu);Waciwewymieszanieskadnikw(rcznebdmechaniczne) mieszanki betonowej naleydopodstawowych warunkwprodukcji i narwniz dokadnymdozowaniemzapewniauzyskanietych cechbetonuktre zakadatechnologia. Wczasie mieszania mieszanki betonowej, wskutek mechanicznego niszczenia adhezji midzy zapraw, zaczynemi kruszywemdoprowadzasidorwnomiernegorozdzieleniaczstekposzczeglnychskadnikw i prawidowego otulenia kruszywa zaczynem cementowym. Waciwyefektmieszaniazaley od:rodzaju skadnikw, rodzaju przygotowywanej mieszanki betonowej i jej objtoci, zastosowanych urzdze, czasu i intensywnoci mieszania (im bardziej dezintegracyjny charakter ma dana technika tym krtszy jest czas mieszania, aby nie doprowadzi do rozsegregowania skadnikw mieszanki betonowej). Transport mieszanki betonowej ma na celu jej przemieszczanie z zapewnieniem wymaganej monolitycznoci oraz cigoci betonowania. Zewzgldunaodlegotransportumoemywyrnitransport daleki (stosowanyprzy przewoeniu mieszanki z odlegych wytwrni, realizowany najczciejsamochodami wyposaonymi w mieszalniki, wwczaszasig technologiczny transportu moe wynosi nawet dokilkudziesiciu kilometrw) ibliski(transport mieszanki na placu budowy, realizowany najczciej za pomoc pomp). Przed rozpoczciem betonowania z uyciem pompnaleydobraodpowiednipomp, jej wydajno, rednici dugoprzewodworazzasigi wysig rozdzielacza. Bardzo wane jest rwnie dostosowanie do transportu mieszanki betonowej jej konsystencji.Mieszanka betonowa powinna by uoona izagszczona w deskowaniu przed rozpoczciem wizania. Jeliten czaszostanieprzekroczony(2-6hwzalenoci odkonsystencji) mieszankaniemoebyuytadobetonw konstrukcyjnych. Wybrsposobuukadaniamieszanki betonowej zaleyodjej konsystencji, ksztatui wymiarw elementu, zawartoci stali zbrojeniowej, przeznaczeniakonstrukcji, pooeniaelementwwprzestrzeni, zakresu robtbetonowychorazprzewidzianego sposobuzagszczania.Zalenieodwielkoci elementubetonujemy albo cayprzekrj odrazu, albowarstwami. Podczasukadaniamieszanki betonowej pamitanaleyostosowaniu (powyej 1m) rynien zsypowych oraz lejw spustowych (aby nie doprowadzi do segregacji skadnikw), zabezpieczeniu mieszanki przed utrat wody oraz nadmiern wilgoci, stosowaniu przerw (dylatacyjnych, skurczowo-termicznych, roboczych). Sama kolejno betonowania jest najczciej dowolna.Nawytrzymaobetonu, spordwieluczynnikw, najintensywniej wpywastopiezagszczeniatrwaoi wytrzymao betonu rosn wraz ze wzrostem szczelnoci. Celem zagszczania jest usunicie z uoonej mieszanki betonowej powietrza, a niekiedy nadmiaru wody bez pogarszania jej jednorodnoci wskutek segregacji skadnikw a take szczelne wypenienie deskowania iotulenie prtw zbrojenia. Obecnie mieszank betonow zagszcza si rcznie (mao efektywne, beton cechuje niejednorodno) lub mechanicznie (poprzez wibracj rczn, przyczepn i powierzchniow lub prniowanie stosowane do zagszczania pyt, posadzek i nawierzchni drogowych). Podczas zagszczaniamieszanki betonowej przyuyciuwibracji bardzowany jest odpowiedni dobr jej konsystencji, parametrw wibracji (dowiadczalnie), czasu wibracji, synchronizacji wibratorw w przypadku stosowania wikszej ich iloci, tak aby nie doprowadzi do segregacji skadnikw mieszanki. Pamita naley take aby nie dopuszcza do zetknicia kocwki wibratora ze zbrojeniem. Pielgnowanie betonu ma na celu taka ochron, aby zachodzce w nim procesy fizykochemiczne mogy rozwija si w sposb prawidowy iaby uzyskany beton stanowipenowartociowy materiabudowlany. Dugo koniecznego okresu pielgnacji zaley od skadu betonu i warunkw w jakich teje. Im beton lepszy tym czas pielgnacji moe by krtszy. Pielgnacja betonu sprowadza si do jego ochrony przed: czynnikami natury chemicznej (wystpujce wwodzie lub wpowietrzuagresywne dla betonu zwizki) powoki ochronne, cementy odporne chemicznie, czynnikami naturyfizycznej (ubytekwodyzbetonuwwynikuparowania, bezporedniedziaanie promieni sonecznych, wiatr, ulewny deszcz, zalewanie brudn wod, zasypanie gruntem, chd, mrz, nage zmianytemperaturyzewntrznej) powoki ochronne, domieszki dobetonu, chodzeniei podgrzewanie betonu, czynnikami natury mechanicznej (wstrzsy, drgania i uderzenia w czasie dojrzewaniabetonu, ruchyformi deskowa, przedwczesneobcieniekonstrukcji, uszkodzeniaprzyusuwaniudeskowania)starannei prawidowerobotybetonowe, rodki antyadhezyjne.22. Formua kalkulacji wartoci kosztorysowej robt budowlanych (Skadniki ceny kosztorysowej warto kosztorysowa robt budowlanych = koszty bezporednie (warto robocizny + warto materiaw budowlanych + warto pracy sprztu) + koszty bezporednie + zysk kalkulowany + podatek VAT. Koszty bezporednie liczone jako wielko przedmiaru robt x norma x cenajednostkowa czynnika produkcji. Koszty porednie liczone jako wskanik kosztw od skadnika robocizny + sprzt. Zysk liczony jako wskanik zysku od skadnikw robocizny, sprztu i kosztw porednich (jako bezporednie skadniki przedsibiorstwa));Warto kosztorysow wylicza si z nastpujcego wzoru:WK = KB + KP + Z + PVAT, gdzie:Kb koszty bezporednie (warto robocizny + warto materiaw + warto pracy sprztu = wielko przedmiaru x norma x cena),Kp koszty porednie (wskanik kosztw od skadnika robocizny + sprzt)KOSZTY BEZPOREDNIE1.) Przedmiar robt powinien zawiera zestawienie przewidywanych do wykonania robt podstawowych w kolejnoci technologicznej ich wykonania wraz z ich szczegowym opisem lub wskazaniem podstaw ustalajcych szczegowy opis oraz wskazaniem waciwych specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robt budowlanych z wyliczeniem i zestawieniem iloci robt podstawowych. Opracowanie przedmiaru skada si z- karty tytuowej, -spisu dziaw przedmiaru robt, -tabeli przedmiaru robt. Do kadej pozycji przedmiaru naley poda numer pozycji przedmiaru, kod pozycji przedmiaru, okrelony zgodnie z ustalon indywidualnie systematyk robt lub na podstawie wskazanych publikacji, numer specyfikacji technicznej wykonanie i odbioru robt, zawierajcej wymagania dla danej pozycji przedmiaru, nazw i opis pozycji przedmiaru oraz obliczenia iloci jednostek miary dla pozycji przedmiarowanej, jednostk miary, ktrej dotyczy pozycja przedmiaru, ilo robt. W tabeli przedmiaru uwzgldnia si tylko roboty podstawowe, bez uwzgldniania robt tymczasowych i towarzyszcych. - Roboty podstawowe to taki zakres prac, ktry po wykonaniu jest moliwy do odebrania pod wzgldem iloci i wymogw jakociowych. - Roboty tymczasowe to roboty potrzebne do wykonania robt podstawowych, ale nie przekazywane zamawiajcemu i usuwane po wykonaniu robt podstawowych.- Prace towarzyszce to prace niezbdne do osignicia robt podstawowych ale nie zaliczane do robt towarzyszcych. Wyszczeglnione w przedmiarze roboty nie narzucaj technologii wykonania robt, niezbdnego sprztu itp. robota jest traktowana jako gotowy produkt. Typowa kolejno prac przedstawianych w przedmiarze to przygotowanie terenu pod budow, konstrukcja obiektw budowlanych, roboty instalacyjne, roboty wykoczeniowe. 2.) Normy techniczne. W procesie kosztorysowania wykorzystywane s bezporednio lub porednio rnego rodzaju normy techniczne. Normy te dziel si na normy jakociowe i ilociowe. - Normy jakociowe okrelaj wzorce przygotowania produkcji budowlanej (normy pojciowe, atesty materiaw, normy obliczeniowe itp.) - Normy ilociowe okrelaj redni ilo nakadw, niezbdn do wykonania jednostki produkcji dobrej jakoci, w przecitnych warunkach organizacyjnych, przy ekonomicznym gospodarowaniu rodkami. Okrelenie nakadw pracy rcznej prowadzi do ustalenia norm pracy rcznej, okrelenie nakadw pracy maszyn prowadzi do ustalenia norm pracy maszyn. Okrelenie nakadw materiaowych prowadzi do ustalenia norm zuycia materiaw. - Normy pracy (ludzi i maszyn) dziel si na normy czasu pracy i wydajnoci. - Procesy robocze dziel si na (wg rosncego skomplikowania): czynno prosta, czynno zoona, operacja robocza, prosty proces roboczy, zoony proces roboczy.3.) Ceny jednostkowe.Do podstaw finansowych kosztorysowania nale ceny jednostkowe czynnikw produkcji (stawki robocizny, ceny materiaw, ceny pracy sprztu, wskaniki narzutw kosztw porednich i zysku). - Robocizna skada si ze skadnikw zaliczanych do wynagrodzenia oraz kosztw pochodnych naliczanych od wynagrodze: - pace zasadnicze, - premie, - pace dodatkowe, - pace uzupeniajce (wynagrodzenia za urlopy, zasiki, jubileusze itp.), - obligatoryjne obcienie pac (skadka ZUS), - odpisy na zakadowy fundusz wiadcze socjalnych. - Ceny jednostkowe materiaw przyjmuje si jako ceny ich nabycia tzn cznie z kosztami zakupu, bez podatku od towarw i usug. Jednostkowe ceny nabycia materiaw ustala si zgodnie ze wzorem Cm = Czm + Kz , gdzie Cm jednostkowa cena nabycia materiau, Czm jednostkowa cena zakupu materiau (cena pacona dostawcy materiau Kz koszty zakupu (transportu) przypadajce na jednostk miary danego materiau. Koszty zakupu materiau wyraa si wzorem Kz = Kt +Kpoz gdzie Kt koszty transportu (ok. 95%), Kpoz koszty pozostae (prowizja jednostek handlowych, koszty ubytkw materiaowych). Koszty transportu dziel si na koszty zatrudnienia rodka transportowego, jego przebiegu, koszt zaadunku itp. - Ceny jednostkowe pracy sprztu lub rodkw transportu technologicznego obejmuj cen najmu jednostki, koszty jednorazowe (jeli nie zostay uwzgldnione w cenie najmu). Cena najmu sprztu obejmuje koszty amortyzacji, napraw i obsugi technicznej, koszty osobowe obsugi etatowej (operator), koszty paliwa i materiaw smarnych, koszty oglne bazy sprztowej. Koszty jednorazowe sprztu to koszty dostarczenia go na plac budowy i doprowadzenia go do stanu roboczego. Oprcz kosztw bezporednich skadnikiem ceny kosztorysowej powinny by rwnie koszty porednie, zysk i ryzyko.KOSZTY POREDNIE4.) Koszty porednie to skadnik kalkulacyjny ceny kosztorysowej uwzgldniajcy inne ni bezporednie koszty. Nie nale one bezporednio od wielkoci produkcji budowlanej. Obejmuj one gwnie koszty oglne budowy oraz koszty zarzdu przedsibiorstwa wykonawczego. - Koszty oglne budowy to m.in. pace i narzuty staego personelu budowy (kierownictwo, administracja budowy), koszty organizacji zaplecza, koszty wykonania tymczasowych drg i przyczy, zakup narzdzi, koszty BHP, zakwaterowanie i przejazdy pracownikw itp. - Koszty zarzdu dziel si na pace i narzuty pracownikw zarzdu, koszty delegacji i przejazdw, eksploatacja samochodw subowych, koszty materiaw biurowych, czynsze, ubezpieczenia itp. Koszty porednie najczciej s naliczane w zalenoci od kosztw robocizny i sprztu.ZYSK5.) Zysk to skadnik kalkulacyjny ceny kosztorysowej, stanowicy nadwyk przychodw wykonawcy nad kosztami wykonania robt, uwzgldniajc rwnie ryzyko wykonawcy. Zysk moe by ustalany kwotowo lub procentowo od przyjtej podstawy naliczania. Podstaw naliczania zysku mog by - koszty wytworzenia (R+M+S+KP), - koszty przerobu (R+S+KP). Powszechnie stosowane s koszty przerobu. 6.) Wskanik narzutu zysku, od ktrego zaley ilo zysku, ustala si na podstawie kalkulacji wasnej, publikowanych informacji, dwustronnych uzgodnie. Zysk kalkulacyjny jest prognoz zysku. Zysk wynikowy to rzeczywicie wygospodarowany zysk wykonawc, stanowicy rnic midzy wypaconym wynagrodzeniem a faktycznie poniesionymi wydatkami. Zysk wynikowy jest przeznaczany na zapacenie zobowiza podatkowych finansowanych z zysku (podatek dochodowy), finansowanie rozwoju przedsibiorstwa, pokrycia ryzyka budowlanego (fundusz rezerwowy), zapewnienie dochodu wacicielom, pracownikom, udziaowcom tzw. czysty zysk. 7.) Ryzyko, z jakim najczciej mona si spotka w budownictwie nazywamy ryzykiem normalnym -to niepewno kalkulacji, zmienna wydajno pracy (zaley od warunkw atm. pory roku), zmienno rynkowych cen materiaw i paliw, roboty poprawkowe, zniszczenia lub kradzie materiaw. Ryzyko nadzwyczajne to nieprzewidziane skoki cen robocizny, materiaw, paliw, przeduenie czasu budowy z przyczyn niezalenych od wykonawcy, brak terminowo opracowanej dokumentacji technicznej, niewypacalno inwestora. Skutki ryzyka nadzwyczajnego najczciej ponosz obie strony. 8.) W kalkulacji kosztorysowej wyznaczamy cen kosztorysow netto, - cen kosztorysow brutto. Cena netto to proponowany zarobek wykonawcy kwota za jak wykonawca jest skonny wykona robot. Cena netto nie zawiera podatku VAT. Cena brutto to kwota obciajca inwes