Upload
hueseyin-baylan
View
88
Download
3
Embed Size (px)
DESCRIPTION
anatomik terminoloji
Citation preview
ANATOMİK ANATOMİK TERMİNOLOJİTERMİNOLOJİ
Dr Hüseyin Dr Hüseyin BAYLANBAYLAN
• Terim: Bir bilim, sanat, meslek dalıyla ya da bir konu ile ilgili özel ve belirli bir kavramı olan sözcük.
• Terminoloji: Bir bilim, sanat ya da teknik dalında özel olarak kullanılan terimlerin tümü:
• Terimler genellikle Latince ve Grekçe kökenlidir.– Hipocrates, Aristoteles, Galen, Vesalius vb. kişilerin
uyruklarından dolayı…• Anatomi öğreniminde terimlerin Türkçedeki karşılıklarını da
bilmek gerekir.• Bugün kullanılan terimler ‘Terminologia Anatomica ’ adıyla
uluslararası kabul görmüş terimlerdir (1998).– İlk düzenleme olarak 1895’te 30.000 e ulaşan terim isviçre
Basel de 4500 e indirilmiş. BNA (Basel nomina anatomica)
• Anatomi: ana(içinden) + tome/temnein kesip parçalara ayırmak anlamı eski Grekçeden gelir
• Dissectio-dissecare kadavra(cadaver) uygulaması Latinceden gelir
EZBER YOK
SADECE TANITIM
Latince telaffuz• A, B, C, D, E, F, G, H, I, K, L, M, N, O, P, Qu,
R, S, T, U, V, X, Y, Z :(24 harf)• J ve W yok
• Her kelimede bir vurgulu hece vardır: • İki heceli kelimelerde vurgu ilk hecededir:
Radix• İkiden fazla heceli olan kelimelerde, sondan
bir önceki hecededir: Quadratus, retina, rectalis, lumbricalis.
Latincede çekim• Latince isimlerde üç cins vardır. (Ancak bir
kural dahilinde isimleri sınıflandırmak mümkün değildir)
• Erkek(Masculin) : millet adları, nervus• Dişi (Feminin) : memleket adları, arteria• Nötr(Neutre) : vas
• Latincede ismin altı hali vardır: Yalın hal (nominatif) De hali (lokatif) İn hali (genitif) E hali (datif) İ hali (akkuzatif) Den hali (ablatif) Tıp terminolojisinde önemli olan yalın hal, in
hali ve çoğul çekimleri kullanılır.
Latincede çekim
Örnekler
Partes Partes corporis corporis
humani et humani et nomina nomina
generaliageneralia
İnsan vücudu bölümleri ve İnsan vücudu bölümleri ve
genel anatomi terimlerigenel anatomi terimleri
Corpus Humanum(insan Vücudu)Corpus Humanum(insan Vücudu) Caput(baş)Caput(baş) Collum/Cervix(Boyun)Collum/Cervix(Boyun) Truncus(gövde)Truncus(gövde)
Thorax(Göğüs)Thorax(Göğüs) Abdomen(Karın)Abdomen(Karın) Pelvis(Leğen)Pelvis(Leğen) Dorsum(Sırt)Dorsum(Sırt)
Membra/ExtremitatesMembra/Extremitates (Taraflar/extremiteler)(Taraflar/extremiteler)
Membri superioresMembri superiores Membri inferioresMembri inferiores
Membra/ExtremitatesMembra/Extremitates (Taraflar/extremiteler)(Taraflar/extremiteler)
Omos et cingulum pectoraleOmos et cingulum pectorale(Üst taraf kavşağı)(Üst taraf kavşağı)
AxillaAxilla BrachiumBrachium CubitusCubitus AntebrachiumAntebrachium ManusManus
CarpusCarpus MetacarpusMetacarpus Palma et dorsum manusPalma et dorsum manus Digiti manus Digiti manus
Membra/ExtremitatesMembra/Extremitates (Taraflar/extremiteler)(Taraflar/extremiteler)
Cingulum pelvicumCingulum pelvicum(Alt taraf kavşağı)(Alt taraf kavşağı)
CoxaeCoxae FemurFemur GenuGenu CrusCrus PesPes
TarsusTarsus MetatarsusMetatarsus Planta et dorsum pedisPlanta et dorsum pedis Digiti pedis Digiti pedis
İskelet İskelet
terimleriterimleri
• Nomina generalia ; positio anatomica normalis’e
göre isimlendirilir.
• -positio anatomica normalis ?
Positio anatomica normalis:
•Ayakta dik duran; •yüzü öne , gözleri karşıya bakan• kolları ;avuç-içleri öne bakacak şekilde olup ,yanda ve aşağıya sarkık şekilde bulunan ve•Ayakları bitişik vaziyette
duran bir insanın duruşudur.
•positio anatomica normalis’e göre
•Bazı planum ve sectio lar
positio anatomica normalis e göre
• Planum medianum: Plana sagittalia’ların insan vücudunu simetriğe en yakın şekilde ikiye bölen düzlemidir.• Planum paramedianum:
Planum medianum’a paralel seyreden düzlemlere denir.
• Planum
subcostale
• Sectio (kesit) – Longitudinalis
(boyuna,uzunlamasına kesit)
– Obliqua (eğik kesit)– Transversalis (enine kesit)denen vücudu düzlemsel kesen anlatımlar da vardır
Yön-Konum terimleri
Dexter X Sinister
(sağ X sol) • Tıbbi uygulamada sağ-sol kavramları hastanın yönüne göre isimlendirilir.
Anterior X Posterior
• Anterior: (ventralis: nöroanatomide , embriyolojide ve 4 ayaklı hayvanları anlatmada kullanılır, eşanlamlısıdır.)
• Posterior: (dorsalis): nöroanatomi ve embriyolojide kullanılır.)
Superior X Inferior
• Sırasıyla daha üstte X daha altta anlamlarındadır, bazen superius X inferius olarak çekimlenir
Medialis X Lateralis• -Medialis: Planum
medianum’a yakın olma ( iç-yan)– -ulnar terimi önkoldaki
oluşumlarda medialis ile aynı anlamdadır
– - mesialis terimi diş yüzlerini belirtmede medialis ile aynı anlamdadır
• Lateralis : Planum medianum a uzak olma anlamındadır.( dış-yan , yan olarak çevrilir.)– -radial terimi önkoldaki
oluşumlarda lateralis ile aynı anlamdadır
• Intermedius: 2 oluşum arasındaki 3. oluşumu anlatır ki arada demektir.
• Medius, media, medium: Ortadaki veya orta büyüklükte anlamındadır
örn: Linea mediana, planum medianum, nervus medianus, mediastinum medius
• Frontalis: Frons (alın) la ilgili demektir.örn: Incissura frontalis, planum frontale
• Apicalis: Apex (tepe) ile ilgili demektir. örn: segmentum apicale
• Basilaris: basis (taban, temel) ile ilgili demektir.
Proximalis X Distalis
• Proximalis (L.) gövdeye yakın olan anlamındadır.Proximus: en yakın
• Distalis [(L.) Distantia:uzaklık]:gövdeden , başlangıcından uzakta anlamındadır.
Superficialis X Profundus• Superficialis: Yüzeyel , deriye yakın
anlamındadır. Örn: Fascia superficialis , arcus
palmaris superficialis
• Profundus: derinde anlamındadır arcus palmaris profundus
Centralis X Peripheralis• Centralis : Bir oluşumun merkezine
aitlik bildirir. örn: Arteria centralis retinae
Centrum (Gr.):merkez demektir.• Peripheralis : Çevreye ait . Grekçe
çevre,etraf anlamına gelen peripheria dan türemiştir.
Internus X Externus• Internus :içerde, içe ait. Bir boşluğun
içinde olan örn: A. carotis interna
• Externus: dışa ait , dışta olan kafatası dışında :
Örn: A. carotis externa
Ipsilateralis X Contralateralis
• ipse X contra (L.): Aynı X Zıt tarafları anlatır
örn :Sağ yüz ve sağ bacak birbirine ipsilateralken
Sağ yüz ve sol bacakbirbirine kontralateraldir.
Palmaris (Volaris) X Dorsalis
• Plantaris X Dorsalis
Epi X Sub ve Supra X Infra • Epi X Sub: Bir oluşumun
üstünde ve altında oluşuma bitişik olan başka oluşumları anlatmada kullanılır. Sırasıyla oluşumun üstü ve altı anlamındadırlar
• Supra X Infra: Bir oluşumun üstünde ve altında oluşuma bitişik olmayıp arada mesafe bulunduran başka oluşumları anlatmada kullanılır. Sırasıyla oluşumun üstü ve altı anlamındadırlar.
Boyut belirtenler:
Major X minor
: daha büyük X daha küçük anlamındadırörn : M. teres minor X major,M. pectoralis
minor X major
büyük•Megalos: büyük (Gr.) :organomegali
•Magnus : büyük : M. Adductor magnus
•Major: daha büyük : M. Pectoralis major
•Maximus: en büyük M. Gluteus maximus
küçük• Parvus : küçük v. saphena parva
• Minor: daha küçük m. teres minor.
• minimus : en küçük örn :m. extensor digiti minimi
HAREKET TERİMLERİ
Flexio : (L.bükmek,bükülmek): Plana sagittalia’ da kendi eklemini oluşturan 2 kolun arasındaki açının küçülmesi
Extensio: (L.germek,açmak,genişletmek): Plana sagittalia’da vücudun bölümlerinin veya eklem kollarının arasındaki açının genişlemesi
ayak bileğinin hareketleri: plantar flexio X extentio (dorsoflexio)
Abductio X Adductio
: Planum coronale’ de bir anatomik oluşumun planum medianum ’dan uzaklaşmasıdır X yakınlaşmasıdır.
Oppositio X Repositio
: El başparmağının diğer el parmaklarına ulaştırılma hareketidir. X (geri getirme)
Repositio, oppositio’ nun devamıdır.
Rotatio : Dönme anlamındadır . vücutta bir
oluşun kendi ekseni etrafında dönmesidir .
Rotatio hareketi planum medianum ‘a doğruysa rotatio medialis
aksine hareket varsa rotatio lateralis olarak isimlendirilir.
Pronatio X Supinatio Pronatio: önkolun rotatio
medialisidir. ( prone pozisyonu: yüz üstü
yatış.)
Supinatio: önkolun rotatio lateralisidir. Pronasyondaki ön kollun geri hareketi olarak da düşünülebilir.
( sırt üstü yatış : supin pozisyonu)
Circumductio : 4 temel
hareketin beraberce kombine kullanıldığı daire çizme hareketidir.
(L. circum: etrafında , ducere: çizmek)
Elevatio X Depressio Elevatio: omos ‘un yukarı kaldırılması hareketini
tanımlar Depressio: elevasyondaki omuzun nispeten
pasif olarak alçalması hareketidir.
Protractio X Retractio Protractio: Mandibulanın öne doğru hareketini belirtmek
için kullanılır. Retractio: geriçekilme arkaya doğru çekilme
Inversio X eversio: ayak tabanının içe planum medianuma dönmesi X uzaklaşması
(L. invertere X evertere içe X dışa dönme )
Hareketlerle ilgili
terimler
Intorsio extorsio
: axis bulbi boyunca dışyana dönme hareketine extorsio,
içyana dönme hareketi için intorsio denir
Teşekkür ederim
::::::::::::: ::::::::::::: ::::::::::::: ::::::::::::: ::::::::::::: ::::::::::::: ::::::::::::: ::::::::::::: :::::::::::::