20
Αγχολυτικά -Υπναγωγά Χριστίνα Δάλλα Λέκτορας Φαρμακολογίας Ιατρική Σχολή Πανεπιστήμιο Αθηνών e-mail: [email protected] http://www.med.uoa.gr/pharmacology

Anxiolytics Farmakologia II 2012

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Anxiolytics Farmakologia II 2012

Αγχολυτικά -Υπναγωγά

Χριστίνα Δάλλα

Λέκτορας Φαρμακολογίας

Ιατρική Σχολή Πανεπιστήμιο Αθηνών

e-mail: [email protected] http://www.med.uoa.gr/pharmacology

Page 2: Anxiolytics Farmakologia II 2012

Συμπτωματολογία DSMΙV

Εκνευρισμός Φόβος

Πανικός Ανησυχία Μειωμένη προσοχή

Διαταραχές ύπνου

Έλλειψη ενδιαφερόντων

Ανηδονία

Διαταραχή βάρους

Μελαγχολική διάθεση

Ψυχαναγκαστική συμπεριφορά

Αγοραφοβία

Επαγρύπνηση

Κατάθλιψη Αγχώδης διαταραχή

∼ 40 - 60 % συνεπίπτωση

Page 3: Anxiolytics Farmakologia II 2012

Αγχολυτικά Φάρμακα Παθολογικό άγχος - Αϋπνία

Βαρβιτουρικά (1912-1960) Ένυδρος χλωράλη (1800) Μεπροβαμάτη Παραλδεύδη 1960 Βενζοδιαζεπίνες Βουσπιρόνη

Τοξικότητα

Αλληλεπίδραση Αντοχή

Εξάρτηση

Page 4: Anxiolytics Farmakologia II 2012

Υπναγωγά φάρμακα Μέχρι το 1970: Βαρβιτουρικά 1970 : Βενζοδιαζεπίνες (βραχείας διάρκειας- δόση) 1990: Ζοπικλόνη, Ζολπιδέμη

Φλουραζεπάμη Νιτραζεπάμη Τεμαζεπάμη Φλουνιτραζεπάμη Λορμεταζεπάμη Μιδαζολάμη Τριαζολάμη Ζοπικλόνη Ζολπιδέμη Ζαλεπλόνη Φαρμακοκινητικό προφίλ - Ισχύς

Page 5: Anxiolytics Farmakologia II 2012

Κατασταλτική, αναισθητική (θειοπεντάλη), αντιεπιληπτική (φαινοβαρβιτάλη) δράση

Υπνηλία, Νωθρότητα, Κώμα (δόσεις) Αντοχή Σωματική εξάρτηση ΣΟΒΑΡΟΤΑΤΑ συμπτώματα στέρησης Ενζυμική επαγωγή (αλληλεπιδράσεις) Δηλητηρίαση (δόσεις) Καταστολή αναπνευστικού (θάνατος)

Βαρβιτουρικά

Φαινοβαρβιτάλη, σεκοβαρβιτάλη, θειοπεντάλη, πεντοβαρβιτάλη, αμοβαρβιτάλη

Page 6: Anxiolytics Farmakologia II 2012

Βενζοδιαζεπίνες Πολλές ουσίες

Ισχύς Ταχύτητα έναρξης Διάρκεια δράσης

Παρόμοιες ανεπιθύμητες ενέργειες Κοινό μηχανισμό δράσης

Χλωροδιαζεποξείδιο Διαζεπάμη Κλοραζεπάμη Βρωμαζεπάμη Αλπραζολάμη Λοραζεπάμη Οξαζεπάμη

Page 7: Anxiolytics Farmakologia II 2012

Μηχανισμός δράσης: GABAA

Βαρβιτουρικά

BZD

GABA

GABA

EtOH

Στεροειδή

Συχνότητα ανοίγματος διαύλου Cl- Υπερπόλωση Αναστολή

Page 8: Anxiolytics Farmakologia II 2012

Οδοί GABA

Μνήμη Μάθηση

Φόβος

Εξάρτηση

Page 9: Anxiolytics Farmakologia II 2012

Βενζοδιαζεπίνες Καλή απορρόφηση από το γαστρεντερικό ~ 1h

Ενδοφλέβια χορήγηση σε σοβαρές καταστάσεις: διαζεπάμη, λοραζεπάμη

Μεταβολισμός στο ήπαρ – Ενεργοί μεταβολίτες (εκτός λοραζεπάμη, οξαζεπάμη) Χρόνος ημίσεως ζωής: Μικρής διάρκειας Μέσης διάρκειας Μακράς διάρκειας

Page 10: Anxiolytics Farmakologia II 2012

Μακράς δράσης – ενεργοί μεταβολίτες Χλωροδιαζεποξείδιο t1/2: 10h Διαζεπάμη t1/2 24 h Ενδιάμεσης δράσης Κλοναζεπάμη ~30h Λοραζεπάμη 10-20 h Βραχείας δράσης Αλπραζολάμη 12 h Οξαζεπάμη 8h Τριαζολάμη 2,5h

Χρόνος ημιζωής

Page 11: Anxiolytics Farmakologia II 2012

Φάρμακο Ενδείξεις Αλπραζολάμη Άγχος, πανικός, φοβίες Διαζεπάμη Άγχος, προεγχειρητική καταστολή,

μυοχαλαρωτικό, πυρετικοί σπασμοί σε παιδιά, σε σύνδρομο στέρησης αιθανόλης

Λοραζεπάμη Άγχος, προεγχειρητική καταστολή, status epilepticus (i.v.)

Μιδαζολάμη προεγχειρητική καταστολή, αναισθησία (i.v.)

Τεμαζεπάμη Διαταραχές ύπνου Οξαζεπάμη Διαταραχές ύπνου, άγχος

Μικρότερη δυνατή θεραπευτική δόση Μικρότερη δυνατή χρονική περίοδο Προσοχή ηλικιωμένους – ηπατοπάθειες

Page 12: Anxiolytics Farmakologia II 2012

Δοσοεξαρτώμενη καταστολή του ΚΝΣ

Πεντοβαρβιτάλη

Τριαζολάμη

Συγκέντρωση πλάσμα

Παράλυση

Αναισθησία

Ύπνος

Ύπνος

Αγχόλυση, Χαλάρωση

Αποτέλεσμα

Page 13: Anxiolytics Farmakologia II 2012

Βενζοδιαζεπίνες Ανεπιθύμητες ενέργειες Καταστολή Υπνηλία (και την επόμενη ημέρα) Μείωση επιπέδου εγρήγορσης Αταξία – αστάθεια Ζάλη Σύγχυση - Αμνησία

Page 14: Anxiolytics Farmakologia II 2012

Βενζοδιαζεπίνες - Μακροχρόνια χρήση Αναπτύσσεται αντοχή Διαταραχές προσοχής Διαταραχές μνήμης: άνοια σε ηλικιωμένους Αντιδράσεις υπερευαισθησίας Κεφαλαλγία Διαταραχές σεξουαλικής λειτουργίας Παράδοξες αντιδράσεις: άγχος, ανησυχία Η διακοπή του φαρμάκου οδηγεί σε εξάλειψη ανεπιθύμητων ενεργειών

Page 15: Anxiolytics Farmakologia II 2012

Χορήγηση για μεγάλο χρονικό διάστημα

Εξάρτηση Σύνδρομο στέρησης 1-2 εβδ.: άγχος, αϋπνία, ανησυχία, δυσφορία, ίλιγγο ναυτία, ζάλη, εφιδρώσεις, ταχυκαρδία Σπάνια: παραλήρημα, ψευδαισθήσεις, λήθαργο, σπασμούς Η διακοπή του φαρμάκου: υποτροπή – φαινόμενα αναπήδησης Βαθμιαία διακοπή της δόσης (25% κάθε 2 εβδομάδες)

Page 16: Anxiolytics Farmakologia II 2012

Αντενδείξεις Υπερευαισθησία Κύηση – Γαλουχία Μυασθένεια Βαριά αναπνευστική ανεπάρκεια Γήρας: σχετική αντένδειξη-προσοχή

Αλληλεπιδράσεις Ενίσχυση κατασταλτικής δράσης - αλκοόλη Υπερδοσολογία : καταστολή – κώμα Φλουμαζενίλη (iv, ανταγωνιστής, σπασμοί, επαναλαμβανόμενη χορήγηση)

Page 17: Anxiolytics Farmakologia II 2012

Νεότερα υπναγωγά φάρμακα: ζολπιδέμη, ζοπικλόνη, ζαλεπλόνη

Μη βενζοδιαζεπινικά, δρουν στο GABA Αντοχή: μικρότερη για ζοπικλόνη, ζολπιδέμη Φαινόμενα αναπήδησης –υπερακόντισης: σε μικρότερο βαθμό

Περιορισμένος κίνδυνος εξάρτησης με τα νεώτερα ζολπιδέμη, ζοπικλόνη, ζαλεπλόνη

Ανεπιθύμητες ενέργειες: υπνηλία, κεφαλαλγία, ευερεθιστικότητα, εφιάλτες

Page 18: Anxiolytics Farmakologia II 2012

Σεροτονινεργικοί οδοί

Πρόσθιος Φλοιός

5-ΗΤ2Α

Διάθεση

Βασικά γάγγλια

5-ΗΤ2Α κινητικές

διαταραχές

Πυρήνας της Ραφής 5-ΗΤ1Α

θερμορύθμιση

Στέλεχος Ύπνος

Νωτιαίος μυελός: Σεξουαλική λειτουργία

Σεροτονινεργικοί οδοί

Βασικά γάγγλια

5-ΗΤ2Α κινητικές

διαταραχές

Μεσομεταιχμιακό

5-ΗΤ2Α Άγχος, εγρήγορση

Υποθάλαμος 5-ΗΤ3 όρεξη,

5-ΗΤ1Α ενδοκρινολoγικά

Στέλεχος Ύπνος

Σεροτονινεργικοί οδοί

Πρόσθιος Φλοιός

5-ΗΤ2Α

Διάθεση

Βασικά γάγγλια

5-ΗΤ2Α κινητικές

διαταραχές

Μεσομεταιχμιακό

5-ΗΤ2Α Άγχος, εγρήγορση

Υποθάλαμος 5-ΗΤ3 όρεξη,

5-ΗΤ1Α ενδοκρινολoγικά

Page 19: Anxiolytics Farmakologia II 2012

Βουσπιρόνη Δράση στους υποδοχείς σεροτονίνης 5-ΗΤ1Α (αγωνιστής)

Page 20: Anxiolytics Farmakologia II 2012

Βουσπιρόνη Αγχολυτική δράση σε 1- 2 εβδομάδες Αντικαταθλιπτική δράση

Ιστορικό εξάρτησης και αλκοολισμού Δεν εμφανίζει διασταυρούμενη αντοχή Δεν έχει κατασταλτική δράση Δεν επηρεάζει επίπεδο εγρήγορσης Σπάνια: Ναυτία, ζάλη, κεφαλαλγία, νευρικότητα Δε φαίνεται να προκαλεί εξάρτηση