Atrakcje turystyczneKaszub Północnych

NORDA A5 19/3/08 12:28 Page 1

2 Witamy na Nordzie

Witajcie na Nordzie!Norda, czyli Kaszuby Pó∏nocne to kraina, o której urokach mo˝na mówiç bez koƒca.

Wi´kszoÊç naszych GoÊci kojarzy jà z pla˝ami, morzem i s∏oƒcem. RzeczywiÊcie, ba∏tyc-

kie pla˝e nie majà sobie równych w Europie. Te nad Zatokà Puckà wabià spokojnymi,

p∏ytkimi wodami Ma∏ego Morza, jak wieki temu nazwali zatok´ Kaszubi. Z kolei te nad

otwartym morzem zach´cajà do wielokilometrowych spacerów o zachodzie s∏oƒca,

kiedy drobny czysty piasek ju˝ nie parzy w stopy.

BliskoÊç Ba∏tyku jest naszym wielkim, ale nie jedynym bogactwem. Kaszuby Pó∏noc-

ne to tak˝e wielowiekowa kultura, pi´kna, choç nieraz skomplikowana historia, wspa-

nia∏a przyroda. To Puck, gdzie genera∏ Haller po latach zaborów ponownie obejmo-

wa∏ t´ cz´Êç Ba∏tyku w polskie posiadanie, to Hel, który zapisa∏ bohaterskà kart´

w 1939 roku. To kalwaryjskie Êcie˝ki w Wejherowie i sanktuarium w Swarzewie, gdzie od-

poczywa i nabiera si∏ nie cia∏o, lecz dusza. To morska pielgrzymka rybaków z Pó∏wyspu

Helskiego do Pucka.

Kaszuby Pó∏nocne to tak˝e wspania∏a przyroda, Nadmorski Park Krajobrazowy, Êcie˝-

ki dydaktyczne. Wspania∏e warunki dla windsurferów, ˝eglarzy, piechurów, rowerzystów

i wszystkich tych, którzy urlop chcà sp´dziç aktywnie.

To wreszcie wspania∏a kaszubska kuchnia, której prostota jest najwi´kszà zaletà.

Warto nas odwiedziç. Nie tylko w wakacje, choç oczywiÊcie letni urlop tu sp´dzony

nie mo˝e byç nieudany. Na Nord´ zapraszamy przez ca∏y rok – nasi GoÊcie sà zawsze

bardzo oczekiwani i mi∏o witani!

NORDA A5 19/3/08 12:28 Page 2

Romantyczne spacery urokliwymi alej-

kami po parku miejskim, duchowe wyci-

szenie na Êcie˝kach Kalwarii Wejherow-

skiej, kawa w jednym z ogródków przy

rynku, z widokiem na oÊwietlonà s∏oƒ-

cem wie˝´ ratusza - to Wejherowo ofe-

ruje na poczàtek. A jest jeszcze pa∏ac

rodu Przebendowskich i Keyserlingków,

w którym obecnie znajduje si´ Muzeum

PiÊmiennictwa i Muzyki Kaszubsko - Po-

morskiej.

Miasto lokowa∏ Jakub Wejher w 1650 ro-

ku jako jedyne prywatne miasto na Kaszu-

bach. Tutaj wype∏ni∏ Êluby, z∏o˝one kilka

lat wczeÊniej: w czasie obl´˝enia bia∏oru-

skiego miasteczka Bia∏a w 1634 roku, Wej-

her zosta∏ przysypany na skutek wybuchu.

Âlubowa∏ wtedy, ˝e jeÊli ocaleje, wybudu-

je w rodzinnych dobrach koÊció∏ ku czci

Trójcy PrzenajÊwi´tszej i za∏o˝y klasztor, co

te˝ uczyni∏. Po jego Êmierci w∏aÊcicielami

byli Radziwi∏∏owie, król Jan III i rodzina So-

bieskich oraz ród Przebendowskich. Przed

wojnà by∏o to najwi´ksze miasto na Kaszu-

bach. Zabytkowa zabudowa rynku za-

chowa∏a si´ w centrum, przy placu Wej-

hera. Po jego Êrodku stoi dziÊ pomnik Jaku-

ba Wejhera, a za nim neobarokowy ra-

tusz, przebudowany na poczàtku XX w.

- lekka i pe∏na wdzi´ku budowla. Wejhero-

wo równie˝ s∏ynie z ponad 350. letniej Kal-

warii Wejherowskiej.

Wizytówkà miejskiego rynku jest ratusz

z bijàcym dzwonem oraz makietami za-

bytkowego centrum miasta i Kalwarii Wej-

herowskiej. W po∏udnie mo˝na tu us∏yszeç

hymn kaszubski.

Wejherowo jest dobrym punktem wypa-

dowym dla turystów pieszych, rowerowych

i zmotoryzowanych, zarówno w kierunku

pasa nadmorskiego (Karwia, D´bki, Bia-

∏ogóra, Kopalino, Sasino), jak i Trójmiasta

3Wejherowo

Wejherowo– duchowa stolica Kaszub

Wejherowo– duchowa stolica Kaszub

NORDA A5 19/3/08 12:28 Page 3

Muzeum mieÊci si´ w XIX- wiecznym pa∏acu Przebendow-skich i Keyserlingków i jest jedynà placówkà w Polsce groma-dzàcà zabytki piÊmiennicze i muzyczne. Mo˝na tu zapoznaçsi´ z materia∏ami historyczno – literackimi i biograficznymidzia∏aczy i pisarzy kaszubsko – pomorskich, obejrzeç r´kopi-sy, starodruki, mapy, pras´, grafik´ i fotografie. Jednym s∏o-wem przeÊledziç rozwój literatury kaszubskiej, powstawaniekaszubskiego j´zyka literackiego i poznaç osiàgni´cia kultu-rowe Kaszubów. Ponadto w Muzeum niebywa∏à atrakcjà dlaturystów sà odkryte podczas remontu XIX-wieczne malowid∏anaÊcienne, które stylistykà nawiàzujà do modnej wówczassztuki eklektycznej. W pa∏acu warto zobaczyç tak˝e wystaw´„Ruch pielgrzymkowy na Kaszubach”.

Muzeum PiÊmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiejul. Zamkowa 2a, 84-200 Wejherowo

www.muzeum.wejherowo.pl

Muzeum PiÊmiennictwa i Muzyki Kaszubsko – Pomorskiej

oraz Kaszub. Przyjazd do Wejherowa to

propozycja dla ka˝dego, kto wypoczy-

wajàc nad morzem lub jeziorami, chcia∏-

by mi∏o sp´dziç popo∏udnie i zobaczyç

coÊ ciekawego.

Wejherowo s∏ynie z bogatej oferty kultu-

ralnej. Dzieƒ Jakuba, Jarmark Wejherow-

ski, Ogólnopolski Festiwal PieÊni o Morzu,

Open Air Rock Festival, a przede wszyst-

kim letnie koncerty na rynku, w parku

i amfiteatrze przyciàgajà co roku t∏umy

mieszkaƒców ca∏ego regionu oraz wielu

turystów.

Urzàd Miejski w WejherowiePl. Jakuba Wejhera 8

84-200 Wejherowowww.wejherowo.pl

4

Ratusz

Wejherowo

NORDA A5 19/3/08 12:28 Page 4

Osadnictwo na puckim klifie si´ga neo-

litu, okresu kultury rzucewskiej. Podwodne

badania archeologicznie w zakolu Zatoki

Puckiej ujawni∏y istnienie w VI-XIII w. wcze-

snos∏owiaƒskiego oÊrodka portowo-szkut-

niczego, najwi´kszego i najwa˝niejszego

nad Ba∏tykiem. Na obszarze ponad 12 ha

zachowa∏y si´ relikty umocnieƒ nabrze˝y,

pozosta∏oÊci pomostów, wraki ∏odzi i frag-

menty ceramiki. Po∏o˝enie miasta docenili

Krzy˝acy ustanawiajàc tu urzàd rybickiego

zarzàdzajàcego brzegiem morskim, a król

Zygmunt August powo∏a∏ Komisj´ Morskà

(1568), czyniàc Puck bazà floty królewskiej

i kaperskiej. Za panowania Wazów ufor-

tyfikowany, w czasie potopu szwedzkie-

go Puck - jak Jasna Góra - opar∏ si´

szwedzkiej nawale. Bohaterskà

obronà ws∏awi∏ si´ kapitan Szcz´-

sny Niewiarowski i franciszkanin

wejherowski O. Grzegorz Gdaƒski.

10 lutego 1920 r. dowódca fron-

tu pomorskiego gen. Józef Haller

dokona∏ w Pucku symbolicznych

zaÊlubin Polski z morzem, manife-

stujàc powrót Polski nad Ba∏tyk. W latach

1920-26 tutaj, w porcie wojennym II Rze-

czypospolitej, stacjonowa∏y okr´ty Mary-

narki Wojennej, a w miasteczku mieÊci∏o

si´ Dowództwo Marynarki Wojennej oraz

baza polskiego lotnictwa morskiego z hi-

storycznym Morskim Dywizjonem Lotni-

czym.

Najwybitniejszym zabytkiem miasta jest

gotycka Fara pw. Êw. Ap. Piotra i Paw∏a,

wzniesiona w XIV-XVI w., z oryginalnà go-

tyckà wi´êbà dachu wie˝y i nawy. Na

uwag´ zas∏uguje barokowe wyposa˝enie

Êwiàtyni, z sygnowanym obrazem „Ukrzy-

˝owanie” p´dzla Hermana Hana

(1623) oraz portretami Anny i Ernesta

Wejherów (1597), starosty puckiego;

gotycki pacyfika∏ i monstrancja

wie˝yczkowa; unikatem jest

chrzcielnica otoczona parawa-

nowà os∏onà. W 2002 r. w puckiej

Farze zosta∏o ustanowione miej-

sce kultu b∏ogos∏awionego ks.

kmdr ppor. W∏adys∏awa Miego-

nia, patrona Marynarki Wojennej

5

Puck– Kaszubskie miasto nad Ma∏ym Morzem

Puck– Kaszubskie miasto nad Ma∏ym Morzem

Puck

NORDA A5 19/3/08 12:28 Page 5

Kultowe miejsce dla wielu adeptów ˝eglarstwa. Od ponad

czterdziestu lat szkoli ˝eglarzy i motorowodniaków.

Po∏o˝ony kilkadziesiàt metrów od miejsca, w którym gen. Jó-

zef Haller dokona∏ zaÊlubin Polski z morzem.

HOM to dla wielu ˝eglarzy miejsce pierwszych kroków w na-

uce morskiego rzemios∏a. Mo˝na tu zdobyç pierwsze szlify, ale

tak˝e pog∏´biç wiedz´ i posiàÊç kolejne stopnie wtajemniczenia.

Niepowtarzalnà atmosfer´ OÊrodka tworzy m. in. jego po∏o˝enie

– nad samym brzegiem Zatoki, z jego pomieszczeƒ mo˝na wyjÊç

niemal wprost na pomost. Oprócz szkoleƒ na stopnie ˝eglarza

i sternika jachtowego, sternika i starszego sternika motorowodne-

go oraz m∏odszego instruktora i instruktora PZ˚, HOM proponuje

równie˝ rekreacj´ pod ˝alami, zielone szko∏y, obozy szkoleniowe

dla dzieci i doros∏ych, czarter ∏odzi i bogaty program wycieczek.

HOM ul. ˚eglarzy 1, 84-100 Puck

www.hompuck.org

Harcerski OÊrodek Morski

RP, uczestnika zaÊlubin Polski z morzem. Co

roku - 29 czerwca - pielgrzymujà tu morzem

rybacy z Pó∏wyspu Helskiego na odpusto-

wà sum´; jedyna w skali europejskiej Mor-

ska Pielgrzymka Rybaków jest fenomenal-

nym wydarzeniem religijno-kulturowym.

Koloryt kaszubskiego miasta kreuje

uk∏ad urbanistyczny z czasów lokacji mia-

sta (1348), kamieniczki (XVIII-XIX w.), ratusz

(1853-56), szachulcowy budynek szpitalika

parafialnego fundacji Urszuli i Ignacego

Przebendowskich, w którym mieÊci si´ Mu-

zeum Ziemi Puckiej oraz ceglane domy po-

morskie. Miasteczko schodzi nad wod´

promenadà ∏àczàcà dwa porty: rybacki

i jachtowy. W Harcerskim OÊrodku Morskim

realizowane sà szkolenia ˝eglarskie i moto-

rowodne oraz imprezy wodniackie. Wypo-

˝yczalnie sprz´tu ˝eglarskiego oraz boiska

do siatkówki pla˝owej, s∏oneczna pla˝a ze

strze˝onym kàpieliskiem i molo spacerowe

z przystanià bia∏ej floty zapraszajà do ak-

tywnego wypoczynku. Nad Zatokà atrak-

cjà jest Êcie˝ka rowerowa prowadzàca

przez Swarzewo do Juraty.

Mi∏oÊnicy ˝eglarstwa, wind- i kitesurfin-

gu znajdà w Pucku idealne warunki do

uprawiania sportów, a wszyscy, którzy od-

wiedzà Puck, zakochajà si´ w klimatycz-

nym kaszubskim miasteczku, bogatym hi-

storià, otwartym na przysz∏oÊç. A zatem …

spotkajmy si´ w Pucku.

Urzàd Miasta w Puckuul. 1 Maja 13, 84-100 Puck

www.miasto.puck.pl

Puck – basen portowy

6 Puck

NORDA A5 19/3/08 12:28 Page 6

7

Tereny tej najwi´kszej na Nordzie gminy

sà wyjàtkowo atrakcyjne turystycznie.

Dzi´ki swej ró˝norodnoÊci krajobrazowej

i przyrodniczej, surowym klifowym brze-

gom Zatoki Puckiej, Puszczy Dar˝lubskiej,

rezerwatom przyrody oraz bogactwa kul-

turowego, Gmina Puck stwarza znakomi-

tà okazj´ do obcowania z naturà, odkry-

wania historii i kaszubskiej goÊcinnoÊci.

Dzieje nadmorskiej ziemi si´gajà kilku

tysi´cy lat przed naszà erà, kiedy nad za-

tokà pojawi∏y si´ osady ∏owców fok.

Swym zasiedleniem obj´li Rew´, Mrzezino,

Os∏onino, Rzucewo, Ostrowo. Powsta∏a

wówczas oryginalna kultura zwana rzu-

cewskà, znana z ceramiki, wyrobów bursz-

tynowych i kamiennych narz´dzi. Kultura

rzucewska to znaczàcy etap rozwoju cy-

wilizacji basenu Morza Ba∏tyckiego.

Wczesne Êredniowiecze ju˝ kaszubskie,

zbudowa∏o obraz zasiedlenia i komunika-

cji czytelny do dzisiaj. Liczne dobra ziem-

skie nale˝à do klasztorów w Oliwie i ˚ar-

nowcu, a cz´Êç skupiono w r´kach za-

mo˝nych rodzin Krokowskich, Wejherów,

Sobieskich i Przebendowskich, które ode-

gra∏y wa˝nà rol´ w rozwoju kulturowym

Pomorza. Czasy zaboru pruskiego nie za-

bi∏y ducha wolnoÊci. Tutaj, w Zdradzie,

urodzi∏ si´ póêniejszy wybitny dzia∏acz na-

rodowy i spo∏ecznik, delegat kaszubski na

konferencj´ pokojowà w Pary˝u Antoni

Abraham.

Latem Gmina Puck zaprasza do korzysta-

nia z uroków wybrze˝a i kàpieli w ciep∏ych

wodach zatoki. Pomosty ˝eglarskie w Swa-

rzewie, Rzucewie i Os∏oninie znakomicie

umo˝liwiajà aktywny wypoczynek poprzez

uprawianie windsurfingu, ˝eglarstwa czy

próby si∏ w sportach motorowodnych. Na

wszystkich czekajà szlaki piesze i rowerowe.

Warto zobaczyç park kulturowy Osady

¸owców Fok w Rzucewie, czy kurhan

w Mieroszynie, pozosta∏oÊç kultury ∏u˝yc-

kiej. Per∏ami architektury sakralnej sà po-

cysterskie koÊcio∏y w Starzynie i Mecho-

wie. Stanowià etap Pomorskiego Szlaku

Cysterskiego. A tak˝e Sanktuarium w Swa-

rzewie z cudownà gotyckà figurà Matki

Boskiej z Dzieciàtkiem – cel pielgrzymek

mieszkaƒców Nordy od setek lat.

Warte obejrzenia sà zespo∏y pa∏acowo

- parkowe w Rekowie Górnym, Rzucewie

i S∏awutówku, które pe∏nià funkcje hote-

lowe i restauracyjne.

Wielkà atrakcjà turystycznà sà Groty Me-

chowskie - unikatowa osobliwoÊç geolo-

giczna z czasu ostatniego zlodowacenia.

Urzàd Gminy Puckul. 10 Lutego 29, 84-100 Puck

www.gmina.puck.pl

Gmina Puck– na cysterskim szlaku...

Gmina Puck– na cysterskim szlaku...

Gmina Puck

NORDA A5 19/3/08 12:28 Page 7

Po∏o˝ona na Pobrze˝u Kaszubskim gmi-

na Krokowa ma wszystko, czego potrze-

ba do udanego wypoczynku: pi´knà,

szerokà i piaszczystà nadmorskà pla˝´,

dwa jeziora, wspania∏à przyrod´ - cz´Êç

terenów gminy obejmuje Nadmorski Park

Krajobrazowy, znajduje si´ tu te˝ siedem

rezerwatów. Dlatego te˝ to wymarzone

miejsce zarówno na wczasy rodzinne, jak

i aktywne wakacje. Zresztà, któ˝ nie zna

takich miejscowoÊci jak D´bki, Bia∏ogóra

czy ˚arnowiec? Dodatkowym atutem

gminy jest bliskoÊç Trójmiasta i miejscowo-

Êci wypoczynkowych nad Zatokà Puckà,

∏atwoÊç dojazdu oraz bogata oferta tury-

styczna.

Przez wiele stuleci wieÊ Krokowa nale-

˝a∏a do rodu von Krockow. Po dawnych

w∏aÊcicielach pozosta∏a nie tylko nazwa,

ale tak˝e pa∏ac, w którym dzisiaj mieÊci

si´ siedziba Fundacji Europejskie Spotka-

nia Kaszubskie Centrum Kultury Krokowa.

W trakcie w´drówek warto pami´taç

tak˝e o odwiedzeniu czternastowieczne-

go klasztoru benedyktynek i koÊcio∏a

w ˚arnowcu oraz zabudowaƒ dworskich

z pa∏acem w Prusewie czy pa∏acu w K∏a-

nianie. W Krokowej zaczyna si´ (lub, jak

kto woli, koƒczy) pieszy czarny szlak Grot

Mechowskich.

Warto te˝ wsiàÊç na rower i pojechaç

choçby wokó∏ Jeziora ˚arnowieckiego,

czy te˝ z D´bek do Bia∏ogóry i z powro-

tem. To tylko przyk∏ady, bo uk∏ad lokal-

nych dróg o ma∏ym nat´˝eniu ruchu

oraz leÊnych duktów wprost zach´ca do

porzucenia samochodu na rzecz dwóch

kó∏ek.

Wczasowicze nadmorscy znajdà

w gminie Krokowa pe∏nà ofert´ – od kwa-

ter prywatnych po oÊrodki wypoczynko-

we i pensjonaty. Zresztà, o walorach wy-

poczynku tutaj niech Êwiadczy fakt, ˝e

D´bki od lat majà swoich wiernych fa-

nów, którzy stworzyli nawet internetowà

spo∏ecznoÊç.

Krokowa – blisko natury

Krokowa – blisko natury

8 Gmina Krokowa

NORDA A5 19/3/08 12:29 Page 8

Bywalcy pa∏acuPa∏ac w Krokowej goÊci∏ m.in. Zygmun-

ta III Waz´, który schroni∏ si´ tu po burzy

morskiej prze˝ytej w okolicy Rozewia. By-

wa∏ tu te˝ Immanuel Kant oraz jego

uczeƒ Jan Bogumi∏ Fichte, który by∏ na-

uczycielem synów Luizy von Krockow, i jak

mówià, jej kochankiem. Niezwyk∏a ta da-

ma zapisa∏a si´ w historii rodu jako dosko-

na∏a i zapobiegliwa gospodyni, osoba

Êwiat∏a , ponadto wielka mi∏oÊniczka filo-

zofii. Jest dy˝urnà „bia∏à damà” krokow-

skiego zamku, obok „szalonego grafa”-

jej syna, Alberta, hulaki i myÊliwego. Jego

cia∏o spoczywa na Paƒskim Wzgórzu wraz

z koniem i psami. Podczas wietrznych no-

cy mo˝na ujrzeç jego przera˝ajàcego du-

cha galopujàcego na ognistym rumaku

wraz z towarzyszàca mu sforà ogarów.

Urzàd Gminy w Krokowejul. Szkolna 2

84-110 Krokowawww.krokowa.pl

9

Dni Krokowej

Klasztor w ˚arnowcu Chata rybacka – D´bki

KoÊció∏ w Krokowej

Gmina Krokowa

NORDA A5 19/3/08 12:29 Page 9

Tutaj odnajdziemy czyste pla˝e, wspa-

nia∏e krajobrazy i bogactwo przyrody.

Cz´Êç obszaru gminy obejmuje tereny

Nadmorskiego Parku Krajobrazowego,

którego najcenniejsze przyrodniczo frag-

menty sà chronione w obr´bie rezerwatu

ornitologicznego "Beka" (sàsiadujàcego

od pó∏nocy z gminà Kosakowo) oraz ob-

j´te granicami projektowanego rezerwa-

tu "Rzeczne ¸àki". Flora i fauna wybrze˝a

morskiego jest w tym miejscu bogata

i unikalna. Fragmenty pla˝ poroÊni´te sà

rzadko spotykanymi murawami s∏onoro-

Êlowymi, w których znaleêç mo˝na wiele

gatunków roÊlin chronionych i rzadkich.

Przez ca∏y rok tereny nadmorskie sà osto-

jà ptactwa, odwiedzanà licznie przez mi-

∏oÊników ptaków z Polski i z zagranicy.

Szczególnà atrakcj´ stanowi ∏atwa do ob-

serwacji kolonia czapli ko∏o wsi Mosty oraz

widowiskowe zgromadzenia kaczek i pta-

ków wodno-b∏otnych w okresie w´dró-

wek i zimowania. Wiosnà i jesienià mo˝na

te˝ odwiedziç punkt obràczkowania pta-

ków prowadzony przez Grup´ Badawczà

Ptaków Wodnych KULING. Z myÊlà o tury-

stach przygotowano przyrodnicze Êcie˝ki

edukacyjne z platformami do obserwacji

ptaków i tablicami informacyjnymi.

Urzàd Gminy w Kosakowie ul. ˚eromskiego 69, 84-198 Kosakowo

www. kosakowo.pl

10

Kosakowo – tu˝ za op∏otkami Trójmiasta Kosakowo – tu˝ za op∏otkami Trójmiasta

Gmina Kosakowo

GOKiS Kosakowo gokis@kosakowo.pl

www.gokis.kosakowo.pl

NORDA A5 19/3/08 12:30 Page 10

11

Powsta∏a przed wiekami dzi´ki pràdom

przybrze˝nym, które nanios∏y olbrzymie

masy piasku. Fale morskie i wiatr najpierw

utworzy∏y wysepki, które potem zamkn´∏y

si´ w kos´. Podwodny wa∏ wynurzy∏ si´ po

raz pierwszy przed oko∏o 8500 laty i ju˝

z tego okresu w okolicy dzisiejszego mia-

sta Hel istniejà najstarsze Êlady pobytu

cz∏owieka. Tutejsi pierwsi osadnicy byli

myÊliwymi i rybakami.

Pràdy i fale morskie, dzi´ki którym po-

wsta∏, ka˝dego prawie roku powodowa∏y

niszczenie brzegów, przenosi∏y kawa∏ki là-

du z jednego miejsca na drugie. Morze

te˝ wielokrotnie zalewa∏o niektóre frag-

menty pó∏wyspu, przekszta∏cajàc go

w ∏aƒcuch wysp. W XIX wieku mieszkaƒcy

zacz´li utrwalenie i wzmocnienie pó∏wy-

spu. Postanowiono zalesiç w wi´kszoÊci

do tej pory ruchome wydmy. Systema-

tycznie dokonuje si´ te˝ refulacji piasku,

czyli przesypywania go z dna Zatoki Puc-

kiej na stron´ otwartego morza.

W∏adys∏awowo wrota pó∏wyspu

Zanim W∏adys∏awowo sta∏o si´… W∏ady-

s∏awowem, min´∏o kilkaset lat pasjonu-

jàcych, czasem burzliwych dziejów. Hi-

storia W∏adys∏awowa si´ga wczesnego

Êredniowiecza. Ju˝ w XIII-XIV wieku w do-

kumentach odnotowano osad´ o na-

zwie Wielka WieÊ, a tak˝e wsie rolnicze:

Ch∏apowo i Poczernino. Od samego po-

czàtku mieszkaƒcy tych okolic zajmo-

Helska kosaMierzeja Helska, to d∏ugi i wàski pas làdu, potocznie zwany Pó∏wyspem Helskim, mierzy

34 km d∏ugoÊci i osiàga od 100 do 1000 metrów szerokoÊci u nasady, do 3 km na cy-

plu. OkreÊlana jest tak˝e Mi´dzymorzem, poniewa˝ oddziela wody Ba∏tyku - Wielkiego

Morza od Ma∏ego Morza czyli Zatoki Puckiej. Kaszubi zwà jà Krowim Ogonem, Krowim J´-

zykiem lub G´sià Szyjà.

Pó∏wysep Helski

NORDA A5 19/3/08 12:30 Page 11

wali si´ rybo∏ówstwem, rolnictwem i rze-

mios∏em.

Jednym ze zwrotnych momentów w dzie-

jach póêniejszego W∏adys∏awowa by∏a

decyzja króla W∏adys∏awa IV o budowie

fortu wojennego. Twierdz´ t´ nazwano

imieniem monarchy.

Wspó∏czesny rozwój W∏adys∏awowa

rozpoczà∏ si´ wraz z odzyskaniem przez

Polsk´ niepodleg∏oÊci. Kilku znamienitych

inwestorów, m.in. gen. Józef Haller, naby-

∏o tu parcele, s∏aw´ zacz´∏o te˝ zdoby-

waç letnisko, rok w rok odwiedzane przez

znakomitych goÊci ze sfer politycznych

i kulturalnych II RP.

3 maja 1938 roku mia∏a miejsce donio-

s∏a uroczystoÊç - poÊwi´cenie nowowy-

budowanego portu rybackiego, nazwa-

nego W∏adys∏awowem. Rozwój portu

przerwa∏a wojna.

Kolejnà milowà datà w historii W∏ady-

s∏awowa jest 30 czerwca 1963 roku – wte-

dy w∏aÊnie nadano mu prawa miejskie.

Dzisiejszy „W∏adek” to jedno z g∏ów-

nych centrów wczasowych na Wybrze˝u.

Mo˝na przyjechaç tu na weekend, ty-

dzieƒ albo i ca∏y urlop. Na kolonie, obo-

zy, zielone szko∏y, do szkó∏ki ˝eglarskiej lub

jeêdzieckiej. Podreperowaç zdrowie lub

odpoczàç i popracowaç nad kondycjà –

wszak nieopodal le˝y s∏ynny oÊrodek przy-

gotowaƒ olimpijskich w Cetniewie.

Wybór oferowanych aktywnoÊci mo˝e

przyprawiç o zawrót g∏owy: rejsy po Ba∏ty-

ku kutrem rybackim, ˝aglowcem, bàdê

∏odzià wikingów, wyprawy na po∏ów dor-

sza, zje˝d˝alnie wodne na pla˝ach, prze-

ja˝d˝ki "ciuchcià", rowerami czteroko∏o-

wymi, trasy dydaktyczne i szlaki turystyki

pieszej, lunaparki, tory cartingowe, ekspo-

zycje muzealne, punkty widokowe, base-

ny, si∏ownie, korty tenisowe, windsurfing,

paralotniarstwo.

Urzàd Miejski we W∏adys∏awowieul. gen. Hallera 19, 84-120 W∏adys∏awowo

www.wladyslawowo.pl

12

Znajduje si´ przed OÊrodkiem Przygotowaƒ Olimpij-skich "Cetniewo". Ka˝dego roku podczas Festiwalu Sportuwe W∏adys∏awowie umieszczane sà nowe tablice (granito-we bloki wa˝àce 200 kilogramów) z odlanymi z bràzuwmurowanymi gwiazdami, na których wygrawerowane sànazwiska sportowców i trenerów. Swoje gwiazdy majà tum.in. Irena Szewiƒska, Kazimierz Górski, Robert Korzeniow-ski, Kazimierz Deyna, Janusz Kusociƒski i wielu innych.

Aleja powsta∏a w 2000 roku i wówczas ods∏oni´topierwszych 13 tablic, a gwiazd´ z numerem pierwszymdedykowano twórcy pot´gi polskiego boksu FeliksowiStammowi.

Aleja Gwiazd Sportu

Pó∏wysep Helski

NORDA A5 19/3/08 12:30 Page 12

13

Cha∏upy – tu zawsze wiejà pomyÊlne wiatry!

Niewielka miejscowoÊç (350 sta∏ych

mieszkaƒców), po∏o˝ona jako pierwsza

na Pó∏wyspie Helskim, jest prawdziwà

mekkà dla uprawiajàcych windsurfing.

Warunki naturalne – p∏ytkie wody Zatoki

Puckiej oraz wyjàtkowo korzystne wiatry po-

wodujà, ˝e jest to jeden z najlepszych tere-

nów do szaleƒstw na desce z ˝aglem. Jed-

noczeÊnie w∏aÊnie tu warto zaczàç stawiaç

pierwsze kroki w tym pi´knym, widowisko-

wym, ale te˝ wymagajàcym sporcie.

Na goÊci czeka kilka kempingów, kwa-

tery prywatne i pensjonaty. Szeroka, d∏u-

ga, piaszczysta pla˝a zach´ca do wy-

grzewania si´ w s∏oƒcu i za˝ywania mor-

skich kàpieli.

Kuênica – stolica rybaków

Patrzàc na wspó∏czesnà Kuênic´ trudno

wyobraziç sobie, ˝e kiedyÊ by∏a to wyspa,

na której sta∏a… jedna chata. Póêniej,

jakby dla odmiany, by∏a najliczniej za-

mieszkanà miejscowoÊcià na pó∏wyspie,

a niemal wszyscy mieszkaƒcy trudnili si´

rybo∏ówstwem. DziÊ to kilkusetletnia miej-

scowoÊç, szczycàca si´ tradycjà rybackà

i kaszubskà.

Turystyka w dzisiejszym rozumieniu poja-

wi∏a si´ w Kuênicy w 1921 roku, wraz z wy-

budowaniem pierwszego pensjonatu.

Niezaprzeczalnym atutem Kuênicy jest

pi´kna, d∏uga, piaszczysta pla˝a od stro-

ny morza. To miejsce stworzone dla po-

szukujàcych spokoju i relaksu. Wieczorem

Pó∏wysep Helski

NORDA A5 19/3/08 12:30 Page 13

warto przejÊç nad

zatok´ i w maleƒ-

kim porcie rybac-

kim rozkoszowaç si´

zapachem Êwie˝o

z∏owionej i przyrzà-

dzonej ryby.

Kuênica zaprasza

nie tylko na pla˝´.

Unikatowym na

skal´ europejskà

wydarzeniem jest

Morska Pielgrzymka

Rybaków. Co roku,

pod koniec czerw-

ca, w Êwi´to apo-

sto∏ów Piotra i Paw-

∏a w puckiej farze

odbywa si´ odpust.

Jednak to w Kuêni-

cy zbierajà si´ ryba-

cy z ca∏ego pó∏wy-

spu, by po poran-

nej mszy Êwi´tej

w miejscowym ko-

Êciele, wyruszyç

przez wody zatoki,

które tego dnia

symbolizujà Jezioro

Galilejskie. Udzia∏

w tym wydarzeniu

to niezapomnia-

ne prze˝ycie, a na

pok∏adach ∏odzi

goÊcinnych Kaszu-

bów zawsze znaj-

dzie si´ miejsce dla

goÊci, którzy w tym

dniu odwiedzà Kuê-

nic´ i zechcà przy-

∏àczyç si´ do piel-

grzymki.

www.kuznica.pl

14 Pó∏wysep Helski

Kuênica z lotu ptaka

Pielgrzymka rybaków z Pó∏wyspu Helskiego do Pucka

NORDA A5 19/3/08 12:30 Page 14

15

Jastarnia– serce pó∏wyspu

Jastarnia– serce pó∏wyspu

Choç miastem jest od 1973 roku, pierw-

sze Êlady osadnictwa pochodzà sprzed

dwóch tysi´cy lat. Z kolei pierwsza

wzmianka pisemna powsta∏a w roku 1378

roku – to lokacja wsi rybackiej Hastarnia.

Póêniej historia nie szcz´dzi∏a Jastarni za-

wirowaƒ. Wioska by∏a nawet podzielona

p∏otem i rowem – na cz´Êç katolickà (tzw.

puckà) i protestanckà (tzw. gdaƒskà, ina-

czej zwanà Borem). Postawà utrzymania

ludzi by∏o rybo∏ówstwo, a rybacy zrzeszali

si´ w maszoperie, czyli ówczesne spó∏-

dzielnie.

W dwudziestoleciu mi´dzywojennym

sytuacja Jastarni uleg∏a zasadniczej zmia-

nie po wybudowaniu linii kolejowej. Ju˝

w latach 30. rybacka wioska zmieni∏a si´

w modny kurort, którym pozostaje do dziÊ.

Przez ca∏y rok na goÊci czekajà pi´kne,

czyste pla˝e, krystalicznie czyste powie-

trze przesàczone jodem, leczniczy wp∏yw

klimatu morskiego, goÊcinni ludzie. ˚egla-

rze cenià sobie tutejszà du˝à i wygodnà

marin´, która ulega ciàg∏ej rozbudowie

i unowoczeÊnieniu. Zwolennicy aktywne-

go wypoczynku mogà nie tylko ˝eglowaç,

ale tak˝e uprawiaç windsurfing, siatkówk´

pla˝owà czy poznawaç okolice z wysoko-

Êci rowerowego siode∏ka. Idealnym po-

mys∏em na urlop jest skorzystanie z jednej

z kilku szkó∏ek windsurfingowych.

Zabytki i atrakcje (m.in. Chata Rybac-

ka, Muzeum Pod Strzechà, prywatne zbio-

ry sprz´tu rybackiego Pana Jana Wysoc-

kiego w bosmanacie portu oraz Skansen

Fortyfikacji), Êcie˝ki przyrodnicze, otwarci

i goÊcinni ludzie, pi´kna kultura, bogata

tradycja i walory przyrodnicze – to wszyst-

ko powoduje, ˝e Jastarnia przyciàga ty-

siàce turystów, z których wi´kszoÊç po-

wraca tu niejeden raz.

Biuro Promocji i Obs∏ugi RuchuTurystycznego w Jastarni

ul. ks. Stefaƒskiego 5, 84-140 Jastarniawww.jastarnia.pl

Pó∏wysep Helski

NORDA A5 19/3/08 12:31 Page 15

Jurata– najm∏odsza na pó∏wyspie

Jurata– najm∏odsza na pó∏wyspie

Jurata od poczàtku by∏a pomyÊlana ja-

ko miejsce, majàce dawaç zdrowie, koiç

nerwy i zapewniaç swoim goÊciom pe∏en

relaks jako pierwsze polskie uzdrowisko

morskie. Powsta∏a w 1928 roku – wtedy za-

∏o˝ono spó∏k´ „Jurata”. Decyzja o lokaliza-

cji uzdrowiska w∏aÊnie tutaj zapad∏a

na podstawie analizy warunków kli-

matycznych – szczególnie korzyst-

nych dla zdrowia, oraz krajobrazo-

wych. Wtedy powsta∏y mi´dzy inny-

mi pensjonaty: "Florida", "Wielko-

polanka", "Marina", "Hun-

garia", "Mewa", "Mary-

sieƒka", "Ba∏tyk", "Mira",

pensjonat "Mrozik", "Helunia",

"PrzedwioÊnie". Wi´kszoÊç z nich,

choç w innym stylu, funkcjonuje do

dziÊ. Przed wojnà Jurata by∏a miej-

scem, do którego na wypoczynek zje˝-

d˝a∏a si´ Êmietanka towarzyska II Rze-

czypospolitej.

DziÊ znów przyciàga spragnio-

nych wypoczynku na wysokim

poziomie, a s∏owo „kurort” pasuje do niej

jak ula∏. Dwie pla˝e, szeroka promenada,

bogate i ró˝norodne zaplecze noclegowe

– od kwater prywatnych po luksusowe ho-

tele, wiele mo˝liwoÊci wypoczynku: dla szu-

kajàcych spokoju i relaksu, rodzin z dzieçmi,

ale tak˝e osób przybywajàcych tu, by sp´-

dziç wakacje na sportowo i poddaç si´

odnowie biologicznej – wszystko to

sprawia, ˝e w sezonie Jurata t´tni ˝y-

ciem, b´dàc, jak przed wojnà, ulu-

bionym miejscem letniego wypo-

czynku, tak˝e osób z pierwszych stron

gazet.

Jednà z atrakcji Juraty jest ulica

Mi´dzymorze – jedyny w swoim

rodzaju deptak, ∏àczàcy zatok´

z Ba∏tykiem, czy te˝, jak mawiajà

miejscowi, Ma∏e Morze z Du˝ym

Morzem. To serce miejscowoÊci,

miejsce spotkaƒ zakocha-

nych, spacerów i letnich im-

prez.

www.jurata.pl

16 Pó∏wysep Helski

NORDA A5 19/3/08 12:31 Page 16

Hel jest najbardziej morskim z polskich

miast. Z trzech stron otoczony wodami

Ba∏tyku stanowi idealne miejsce na sp´-

dzenie urlopu lub choçby krótkie od-

wiedziny.

Pierwsze pisane wzmianki o osadnic-

twie pochodzà z koƒca XII wieku. Ju˝

wtedy mieszkali tu rybacy, a ˝ycie osady

toczy∏o si´ rytmem, wyznaczanym przez

morze. Przez stulecia osada to zyskiwa∏a,

to traci∏a na znaczeniu. Szczególnà kart´

w historii zapisa∏ Hel we wrzeÊniu 1939 ro-

ku – by∏ najd∏u˝ej trwajàcym punktem

oporu przed Niemcami. Jak na ironi´,

równie˝ jako ostatnie polskie miasto zosta∏

wyzwolony – 10. maja 1945 roku, a wi´c

w dwa dni po kapitulacji Niemiec.

Dzisiaj Hel to przede wszystkim kurort.

Od wiosny do jesieni, a w niektórych przy-

padkach – przez ca∏y rok - na goÊci cze-

kajà miejsca noclegowe w przytulnych

pensjonatach lub kwaterach.

G∏ówna arteria miasta, ul. Wiejska, przez

ca∏e lato t´tni ˝yciem. Tu (choç nie tylko)

znaleêç mo˝na wszystko co jest potrzebne

do dope∏nienia udanego urlopu: restaura-

cje, do których warto wpaÊç „na rybk´”,

bary i kawiarnie, pizzerie i inne przybytki ku-

linarne. Banki, poczt´, sklepy, stoiska z pa-

miàtkami. Z Wiejskiej wejdziemy wprost do

portu, z którego w sezonie odp∏ywa kilka

tramwajów wodnych dziennie, zapewnia-

jàc szybkie i niedrogie po∏àczenie z Trój-

miastem. Tu˝ obok portu ulokowa∏o si´ fo-

karium – placówka unikatowa w skali Euro-

py. Histori´ tych ziem i rybo∏ówstwa po-

17

Hel – poczàtek Polski Hel – poczàtek Polski

Pó∏wysep Helski

NORDA A5 19/3/08 12:31 Page 17

znaç mo˝na, odwiedzajàc budynek po-

ewangelickiego koÊcio∏a pod wezwaniem

Êw. Piotra i Paw∏a – dziÊ mieÊci si´ w nim

Muzeum Rybo∏ówstwa.

Wczasowiczów Hel zaprasza na dwie

pla˝e – zlokalizowanà niemal w samym

sercu miasta, obok portu od strony zatoki

oraz na pla˝´ od strony otwartego morza.

Nie trzeba dodawaç, ˝e obie sà strze˝o-

ne, czyste i – jak wszystkie pla˝e nad Ba∏-

tykiem – po prostu pi´kne.

Urzàd Miasta Heluul. Wiejska 50, 84-150 Hel

www.goHel.pl

Wielu goÊci pierwsze kroki kieruje do fokarium – uni-katowej placówki, której twórcom uda∏o si´ pogodziç pro-wadzenie powa˝nej i niezmiernie po˝ytecznej dzia∏alno-Êci naukowej z jej popularyzacjà. To miejsce przyciàgaabsolutnie wszystkich - i dzieci, i doros∏ych.

Z formalnego punktu widzenia Fokarium to cz´ÊçStacji Morskiej Instytutu Oceanografii UniwersytetuGdaƒskiego, której dzia∏ania daleko wykraczajà pozasfer´, na co dzieƒ oglàdanà przez turystów. Stacja pro-wadzi bowiem bardzo rozleg∏e badania nad populacjàfok w Ba∏tyku. Jest jednoczeÊnie placówkà naukowà,schroniskiem, szpitalem i przechowalnià oraz ˝∏obkiemfok. Trafiajà tu m.in. chore lub ranne ba∏tyckie foki, któ-re po kuracji i nabraniu si∏ wracajà na wolnoÊç. Do Ba∏-tyku wypuszcza si´ równie˝ foczki, które si´ tu urodzi∏y.

Na turystów czeka ca∏e mnóstwo wra˝eƒ: od zaj´ç edu-kacyjnych dla m∏odzie˝y, poprzez obserwacj´ karmienia fok(o okreÊlonych godzinach), ich igraszek i zabaw w wodzie,a˝ do poznawania zwyczajów tych zwierzàt.

Z rozmieszczonych plansz edukacyjnych mo˝na si´ do-wiedzieç nie tylko podstawowych wiadomoÊci o fokach,

ale tak˝e – co robiç, kiedy ktoÊ natknie si´ na takie zwie-rz´ na wolnoÊci, co na polskich pla˝ach mo˝e si´ zdarzyç.

Pierwszym podopiecznym fokarium, które zresztàjeszcze wtedy… nie istnia∏o, by∏ Balbin. Znaleziono gorannego na pla˝y w Juracie, przetransportowano do He-lu, gdzie nie tylko odzyska∏ si∏y i zdrowie, ale tak˝e zo-sta∏ ojcem, przyczyniajàc si´ do wzmocnienia populacjiswego gatunku w Ba∏tyku.

Dla tych, którzy chcieliby w fokarium zostaç na d∏u˝ej,przewidziano mo˝liwoÊç noclegu. Mo˝na tak˝e wspomóct´ instytucj´ finansowo lub pracujàc jako wolontariusz.

18

Fokarium

Pó∏wysep Helski

NORDA A5 19/3/08 12:32 Page 18

Âcie˝ka militarna Podczas II wojny Êwiatowej Hel zapisa∏ wy-

jàtkowo pi´knà kart´. We wrzeÊniu by∏ naj-

d∏u˝ej broniàcym si´ przed Niemcami pol-

skim punktem oporu. W 1945 roku zosta∏

wyzwolony spod okupacji niemieckiej ja-

ko ostatni skrawek polskiej ziemi. Pozosta-

∏oÊci z tego okresu mo˝na dziÊ zwiedzaç,

zosta∏ bowiem wytyczony specjalny szlak,

oznaczony bia∏ymi prostokàtnymi polami.

Mi∏oÊnicy militariów zobaczà tu m.in.

pozosta∏oÊci po polskich i niemieckich ba-

teriach artyleryjskich, ruiny umocnieƒ

i schronów. Warto odwiedziç tak˝e Sal´

Tradycji Garnizonu Hel – znajduje si´ tam

m.in. ponad trzystukilogramowy pocisk

z pancernika "Schleswig-Holstein", który

ostrzeliwa∏ nie tylko Westerplatte, ale tak-

˝e si∏y obrony wybrze˝a w Helu.

Spacerujàc szlakiem militariów mo˝na

trafiç tak˝e na poczàtek lub – jak kto wo-

li – koniec Polski: idàc w kierunku morza

brukowanà drogà dochodzi si´ do punk-

tu, z którego widaç jednoczeÊnie helski

port, le˝àcy nad Zatokà Puckà, jak i pla˝´

nad otwartym morzem.

Pó∏wysep Helski 19

NORDA A5 19/3/08 12:32 Page 19

Kalwaria Wejherowska – Per∏a Sakralna Pomorza

To dzi´ki niej Wejherowo zyska∏o miano

duchowej stolicy Kaszub. Kalwaria

– Sanktuarium M´ki

Paƒskiej, ufundo-

wana zosta∏a

przez za∏o˝yciela

miasta Jakuba Wejhera.

Odwiedzana przez ty-

siàce pielgrzymów

i turystów nazywa-

na jest Âwi´tymi

Górami lub Ka-

-szubskà Jero-

zolimà. Na wzgó-

rzu, wÊród dorodnych bu-

ków stoi 25 kapliczek, podobno odleg∏o-

Êci pomi´dzy poszczególnymi kaplicami

równe sà odleg∏oÊciom poszczególnych

etapów m´czeƒskiej drogi, jakà przeby∏

Chrystus (5936 kroków), a pod ka˝dà

z nich znajduje si´ garÊç ziemi z Jerozoli-

my. Na kalwaryjskich Êcie˝kach modli∏ si´

w roku 1953 ksiàdz Karol Wojty∏a, póêniej-

szy papie˝ Jan Pawe∏ II.

Co rok odbywajà si´ tu odpusty, nabo-

˝eƒstwa i inscenizacje. W ka˝dy piàtek

Wielkiego Postu odprawiane jest nabo-

˝eƒstwo Drogi Krzy˝owej, a jej stacjami sà

kaplice Kalwarii. W Wielki Piàtek odbywa

si´ znane ju˝ w ca∏ej Polsce Misterium M´-

ki Paƒskiej po∏àczone z inscenizacjà te-

atralnà.

Najpi´kniejszeÊwiàtynie, sanktuaria

Najpi´kniejszeÊwiàtynie, sanktuaria

20 Âwiàtynie i sanktuaria

NORDA A5 19/3/08 12:32 Page 20

21

Kalwari´ najlepiej zwiedzaç z przewod-

nikiem. Ca∏y szlak kalwaryjski to 4,5 km,

a jego przejÊcie zajmuje ok. 2,5 godziny.

Opiekunami sanktuarium sà ojcowie fran-

ciszkanie, którzy oprowadzajà grupy tak-

˝e po koÊciele klasztornym, w którym znaj-

dujà si´ Obraz Matki Bo˝ej Wejherowskiej

i krypty Wejherów.

W 2008 roku samorzàd miejski zakoƒ-

czy∏ renowacj´ kalwarii. W trakcie wspó∏-

finansowanych przez Uni´ Europejskà

prac m.in. gruntownie wyremontowano

kaplice, zbudowano alejki dla pielgrzy-

mów i turystów oraz parkingi. Rzeêby i ob-

razy poddano konserwacji.

www.kalwariawejherowska.pl

Swarzewo – kaszubska Cz´stochowa

Od pokoleƒ mieszkaƒcy Nordy pieszo

pielgrzymujà do Sanktuarium Matki Boskiej

Swarzewskiej, Królowej Polskiego Morza.

Cudowna gotycka figura Matki Boskiej

z Dzieciàtkiem zwiàzana by∏a ze Swarze-

wem od pierwszych lat reformacji, kiedy to

"luterscy" helanie, jak przekazuje legenda,

wyrzucili rzeêb´ do morza, a ona cudow-

nie przyp∏yn´∏a do swarzewskiego brzegu.

Inny przekaz opowiada o przera˝onej za-

∏odze tonàcego w rozszala∏ym sztormie

statku, która zrozumia∏a, ˝e ludzkie si∏y nie

przemogà natury. ˚eglarze padli na kola-

na przed figurà Matki Boskiej, b∏agajàc

o ratunek. I ten nastàpi∏ – z wdzi´cznoÊci

umieÊcili cudownà Madonn´ w miejsco-

wym koÊciele. Sanktuarium Maryjne i ka-

pliczka nad studzienkà z uzdrawiajàcà wo-

dà w Swarzewie, to obiekty wtopione

w kaszubski pejza˝, duchowy i regionalny.

Âwiàtynie i sanktuaria

Obraz Matki Bo˝ej Wejherowskiej Uzdrowicielki na Duszy i Ciele

Swarzewska MadonnaKrólowa Polskiego Morza

NORDA A5 19/3/08 12:32 Page 21

Turystyka i rekreacjaKaszuby Pó∏nocne to idealne miejsce

na sp´dzenie aktywnego urlopu, nie tylko

zresztà w wakacje. Od wiosny do jesieni

Zatoka Pucka roi si´ od ˝agli, desek i ∏ó-

dek. I nic dziwnego, bo jest jednym z naj-

lepszych miejsc do uprawiania windsurin-

gu i kitesurfingu. Pierwsze kroki w tych dys-

cyplinach pomogà stawiaç liczne szkó∏ki,

rozsiane od Pucka do Helu. Natomiast

dla tych, którzy chcà nauczyç si´ pod-

staw ˝eglarstwa, najlepszym adresem

jest Harcerski OÊrodek Morski w Pucku.

˚eglarzy zapraszajà mariny Zatoki, m.in.

w Pucku, Cha∏upach, Kuênicy, Jastarni,

Juracie czy Helu.

Aktywny wypoczynek to rzecz jasna

nie tylko sporty wodne. Z Pucka przez

W∏adys∏awowo i Jastarni´ do Helu

prowadzi specjalnie wytyczona, odizo-

lowana od ruchu samochodowego,

Êcie˝ka rowerowa. Zaplanowanie kil-

kudniowej wycieczki nie jest proble-

mem – po drodze co krok zlokalizowa-

no kempingi, punkty gastronomiczne

i miejsca postoju.

Piechurom polecamy znakowane

szlaki. W zale˝noÊci od kondycji i ocho-

ty, mo˝na si´ wybraç na nied∏ugi spa-

cer, np. z Pucka do Rzucewa czy te˝

z Kuênicy do Juraty, ale te˝ na powa˝-

niejszà wypraw´ – z Jastarni poprzez

W∏adys∏awowo do Pucka, czy te˝ z Puc-

ka do Wejherowa.

Zupe∏nie wyjàtkowà okazj´ do sprawdze-

nia si´ w nietypowych warunkach jest co-

roczny Marsz Âledzia. 10-kilometrowà tra-

s´ z Kuênicy do Rewy pokonuje si´…

wp∏aw, a ÊciÊlej - czasem idàc po pasie

mielizn a czasem - p∏ynàc w poprzek ka-

na∏u ˝eglugowego. Impreza z roku na rok

zyskuje na popularnoÊci.

W okresie wakacyjnym dodatkowymi

atrakcjami sà wypo˝yczalnie skuterów wod-

nych, mo˝liwoÊç przeja˝d˝ek pontonami, ro-

werami wodnymi i motorówkami. Odbywa-

jà si´ tak˝e turnieje siatkówki pla˝owej.

Za to zimà, gdy p∏ytkie wody Zatoki

zamarznà, na horyzoncie znów mo˝-

na zobaczyç bia∏e ˝agle. Bojery,

czyli ˝eglarstwo lodowe, to niezwy-

kle widowiskowy i budzàcy du˝e

emocje sport, którego naprawd´

warto spróbowaç, skracajàc

oczekiwanie na kolejnà wiosn´.

Bardzo popularne na wodach

Zatoki jest równie˝ nurkowanie

wrakowe. W okolicach Rewy

i Os∏onina, kilkaset metrów

od brzegu, spoczywajà na

dnie Zatoki Puckiej wraki

szkut stanowiàce nie lada

atrakcj´ dla mi∏oÊników

podwodnej archeologii.

Równie˝ w okolicach

Helu zatopionych jest

co najmniej 6 statków

(barki, holowniki, nie-

mieckie dozorowce),

których podwodna

eksploracja dostar-

czy niesamowi-

tych wra˝eƒ ama-

torom nurkowa-

nia.

22 Turystyka i rekreacja

NORDA A5 19/3/08 12:32 Page 22

Szlaki piesze

SSzzllaakk ((nniieebbiieesskkii)) ""NNaaddmmoorrsskkii"":: „Roze-

wski” i „Rybacki”- d∏. 28, 1 km i 25,7

km: Krokowa -Ostrowo- Jastrz´bia Gó-

ra - Rozewie - W∏adys∏awowo - Cha∏u-

py – Kuênica - Jastarnia – Jurata. SSzzllaakk ((˝̋óó∏∏ttyy)) SSwwaarrzzeewwsskkii - d∏. 10 km:

W∏adys∏awowo - Bohaterów Kaszub-

skich - Swarzewo - Gnie˝d˝ewo (brzeg)

- ∏àki puckie - Puck. SSzzllaakk ((cczzeerrwwoonnyy)) MMiieerrzzeeii KKaasszzuubbsskkiieejj::

d∏. 15 km: Bia∏ogóra - ujÊcie PiaÊnicy -

˚arnowiec. SSzzllaakk ((cczzaarrnnyy )) ""GGrroott MMeecchhoowwsskkiicchh"":: d∏.

29 km: Krokowa - Karlikowo - Diabelski

Kamieƒ - Mechowo - Dar˝lubie - Po-

∏czyno – Puck.

SSzzllaakk ((zziieelloonnyy)) PPuusszzcczzyy DDaarrzzlluubbsskkiieejj - d∏.

37 km: Krokowa - K∏´towice - Pogaƒski

Kamieƒ - Odargowo - ˚arnowiec - So-

bieƒczyce - Lubocino - j. Dobre - PiaÊni-

ca Wlk. - Dolina Redy – Wejherowo.SSzzllaakk ((nniieebbiieesskkii)) ""KKrraaww´́ddzziiàà KK´́ppyy PPuucc--

kkiieejj"" - d∏. 32 km: Wejherowo - Po∏chowo

- Mrzezino - Rezerwat Beka - Os∏onino -

Rzucewo - Osada neolityczna - Roz-

gard - Puck.

Szlaki rowerowe

„„SSzzaarryycchh MMnniicchhóóww””:: Mechowo – Ja-

strz´bia Góra „„WWiieellkkaa DDrrooggaa KKaallwwaarryyjjsskkaa”” : WejherowoÂÂcciiee˝̋kkaa rroowweerroowwaa:: Puck – W∏adys∏a-

wowo – Hel d∏. ok 50 km

23Turystyka i rekreacja

NORDA A5 19/3/08 12:33 Page 23

Nadmorski Park KrajobrazowyZosta∏ utworzony w 1978 roku i obejmu-

je pas wybrze˝a od Bia∏ogóry po Pó∏wy-

sep Helski wraz z Zatokà Puckà. Po-

wierzchnia parku wynosi 18 804 ha. Wy-

st´pujà tutaj charakterystyczne dla po∏u-

dniowego Ba∏tyku typy brzegu morskie-

go: klifowe, wydmowe i zalewowe. Swoje

siedliska majà tu cenne i rzadkie gatunki

ptaków m.in. myszo∏ów, krogulec, bata-

lion, liczna jest grupa mew i rybitw. Spo-

tkaç mo˝na tutaj równie˝ rzadkie i relikto-

we gatunki roÊlin, jak na przyk∏ad: babka

nadmorska, jarnik solankowy, wrzosiec ba-

gienny, kosaciec syberyjski, mieczyk da-

chówkowy, storczyk.

Rezerwat „Mecheliƒskie ∏àki”Po∏o˝ony pomi´dzy Rewà a Mechelin-

kami, obejmuje obszar ∏àk i szuwarów

o powierzchni 113, 4 ha. Na jego terenie

znajduje si´ punkt badawczy w´drówek

Jednym z najwi´kszych atutów Nordy jest jej po∏o˝enie, bogactwo przyrody i niepo-

wtarzalne krajobrazy. Wspania∏e, czyste ba∏tyckie pla˝e, sosnowe i bukowe lasy, licz-

ne rezerwaty oraz obfitoÊç fauny i flory sprawiajà, ˝e jest to raj dla mi∏oÊników przyro-

dy, zatem podczas w´drówek po Nordzie warto poznaç bli˝ej jej przyrodnicze walory.

PrzyrodaPrzyroda

24 Przyroda

NORDA A5 19/3/08 12:33 Page 24

ptaków (bytujà tutaj ich rzadkie gatunki)

i punkt widokowy, z którego mo˝na po-

dziwiaç rezerwat. RoÊnie tu oko∏o 200 ga-

tunków roÊlin, w tym ponad 20 z nich to

roÊliny chronione lub rzadkie.

OsobliwoÊcià jest wyjàtkowo bogata lo-

kalna populacja miko∏ajka nadmorskiego.

Puszcza Dar˝lubskaTo kompleks leÊny o powierzchni 14 013

ha, obejmuje cz´Êç K´py Puckiej, Sandru

Pianickiego i rynn´ jeziora Dobre na Po-

brze˝u Kaszubskim. Wyst´pujà tu lasy li-

Êciaste i mieszane, z przewagà sosny

w okolicy PiaÊnicy. Na pó∏nocnym wscho-

dzie od Domatowa spotkaç mo˝na cha-

rakterystyczne g∏azy narzutowe, takie jak

Diabelski Kamieƒ, czy Bo˝a Stopka.

„Groty Mechowskie”Groty zosta∏y odkryte w 1818 roku i stano-

wià jednà z najwi´kszych osobliwoÊci

przyrody nieo˝ywionej w Europie oraz

cenny pomnik przyrody. Znajdujà si´ we

wsi Mechowo, po∏o˝onej w Puszczy Darz-

lubskiej. Groty powsta∏y w piaskach i ˝wi-

rach polodowcowych zlepionych lepisz-

czem wapiennym. Wyst´pujàce w jaskini

nacieki to drobne, jasno zabarwione for-

my stalaktytowe. Stanowià nie lada

atrakcj´ dla mi∏oÊników geologii.

tel.: (058) 673 90 02; (058) 673 16 55

25

Dawno temu, mieszka∏ nad morzemch∏opiec o imieniu Miko∏ajek. Lubi∏ psociçi dokuczaç rybakom, poszukiwaczombursztynu, nimfom z orszaku Goska (kaszubskiego Neptuna), a nawet je-go ˝onie.

Pewnego razu, kiedy królowa mórz za˝ywa-

∏a kàpieli s∏onecznej, zabra∏ jej szaty i ukry∏ w zaro-Êlach. Rozgniewana królowa kaza∏a ukaraç Miko-∏ajka, wi´c Gosk zmieni∏ ch∏opca w pi´knà roÊlin´.

Ludzie zrywajàc jà, zadajà mu okropny ból. Klà-twa b´dzie zdj´ta, kiedy przez ca∏e lato na ca-

∏ym wybrze˝u nikt nie zerwie nawet ka-wa∏eczka roÊliny.

Legenda o Miko∏ajku (miko∏ajek nadmorski)

Przyroda

NORDA A5 19/3/08 12:33 Page 25

26

Latarnie morskie, czyli blizy

Rozewie Poczàtki latarni w Rozewiu si´gajà Êre-

dniowiecza, obecna budowla jest jed-

nym z najstarszych obiektów techniki na-

wigacyjnej. Latarnia zosta∏a uruchomio-

na w 1822 roku, lecz uleg∏a kilkakrotnym

przebudowom w XIX i XX wieku. W 1978

roku podwy˝szono latarni´ dostawiajàc

8-metrowy segment. Jej ca∏kowita wyso-

koÊç wynosi 33 metry.

W budynku latarni znajduje si´ Muzeum

Latarnictwa Morskiego utworzone w la-

tach 60., w którym zobaczymy wystawy

poÊwi´cone historii latarni morskich od

czasów staro˝ytnych do dzisiaj, modele

kilku polskich latarni i ich rozmieszczenie

oraz wiele innych ciekawych ekspona-

tów. Jest to jedyna tego typu placówka

w Polsce. Jak g∏osi legenda w jednym

z pokoików latarni mieszka∏ Stefan ˚erom-

ski, piszàc powieÊç „Wiatr od morza".

Jastarnia Obecnà latarni´ wybudowano w 1950

roku, jako uzupe∏nienie nawigacyjne Pó∏-

wyspu Helskiego. Jest najmniejszà polskà

Latarnie morskie wskazujà drog´ do macierzystego portu marynarzom i ˝eglarzom. Ich

Êwiat∏o wskazuje bliskoÊci brzegu i bezpiecznego, zacisznego postoju przed dalszà w´-

drówkà po morzach i oceanach. „Âwiat∏o nadziei” zapalali ju˝ staro˝ytni Egipcjanie.

Na Nordzie mo˝emy podziwiaç 3 z 15 rozsianych nad brzegiem Ba∏tyku tych niezwy-

k∏ych obiektów.

Latarnie morskie

Latarnie morskie, czyli blizy

NORDA A5 19/3/08 12:33 Page 26

latarnià, mierzy nieco ponad 13 metrów.

Tworzy jà pomalowana w bia∏o-czerwo-

ne pasy kolumna, zakoƒczona sto˝ko-

wym dachem. Latarnia nie jest dost´pna

do zwiedzania, ale niedaleko niej znajdu-

je si´ by∏a obserwacyjna wie˝a wojsko-

wa, na którà za symbolicznà z∏otówk´

mo˝na wejÊç i podziwiaç zarówno latar-

ni´, jak i okolic´.

HelObecna latarnia stoi tu˝ obok miejsca,

w którym sta∏a latarnia zburzona w trakcie

dzia∏aƒ wojennych 1939 roku. Jest to

oÊmiokàtna, smuk∏a, czterdziestometrowa

wie˝a, o zw´˝ajàcym si´ ku górze przekro-

ju, zbudowana z ciemnoczerwonej ceg∏y

i zakoƒczona ma∏à galerià z laternà. Na

szczycie dachu nieustannie kr´ci si´ ante-

na radaru. Ma ona bardzo du˝e znacze-

nie dla statków zmierzajàcych lub wyp∏y-

wajàcych z Gdyni lub Gdaƒska.

Latarnia morska – Rozewie

Latarnia morska – Hel

Latarnia morska – Jastarnia

27Latarnie morskie

NORDA A5 19/3/08 12:34 Page 27

28

RzucewoW∏aÊcicielami majàtku Rzucewo byli

m.in. Wejherowie, Radziwi∏∏owie, Sobiescy,

Przebendowscy, Keyserlingkowie i wresz-

cie – von Below. To ci ostatni wybudowali

tu w latach 1840 – 1845 neogotycki pa∏ac.

Budowla pozostawa∏a w r´kach prywat-

nych do koƒca II wojny Êwiatowej, kiedy to

zosta∏a upaƒstwowiona, a w murach pa-

∏acu ulokowano szko∏´ rolniczà. Obiekt

stopniowo popada∏ w ruin´, dopiero

w latach 90. ubieg∏ego wieku zosta∏

gruntownie odremontowany. DziÊ mieÊci

si´ tu luksusowy hotel, a ca∏y kompleks

pa∏acowo-parkowy nosi imi´ Jana III So-

bieskiego.

Zamek Jan III SobieskiRzucewo 6, 84-100 Puck

www.zameksobieski.pl

KrokowaWieÊ Krokowa od XII w. nale˝a∏a do ro-

dziny von Krockow. Pa∏ac (przez miejsco-

wà ludnoÊç nazywany „zamkiem”) by∏ bu-

dowany przez cztery wieki, a ostateczny

kszta∏t uzyska∏ w XVII w. Po wojnie teren

wraz pa∏acem i parkiem odebrano nie-

mieckim w∏aÊcicielom. Trzeba by∏o 45 lat

i zupe∏nej ruiny, by w 1990 roku polsko-nie-

miecka fundacja przej´∏a pozosta∏oÊci

majàtku, odrestaurowa∏a go i cz´Êç po-

mieszczeƒ zamieni∏a w luksusowy hotel.

W pozosta∏ej cz´Êci budynku ma siedzib´

Fundacja Europejskie Spotkania Kaszub-

skie Centrum Kultury Krokowa.

Fundacja Europejskie Spotkania Kaszubskie Centrum Kultury Krokowa

ul. Zamkowa 1, 84-110 Krokowawww.zamekkrokowa.pl

Zamek Jan III Sobieski w Rzucewie

Zamki, pa∏ace, dwory Zamki, pa∏ace, dwory

Zamki, pa∏ace i dwory

NORDA A5 19/3/08 12:34 Page 28

29

S∏awutówkoWybudowany w 1910 roku pa∏ac rodzi-

ny von Below, w 1945 roku zosta∏ przej´ty

przez paƒstwo i oddany do u˝ytku PGR.

Dopiero w 2001 roku przywrócono mu

dawnà ÊwietnoÊç. DziÊ, podobnie jak

w Krokowej i Rzucewie, mieÊci si´ tu ele-

gancki hotel, a goÊcie mogà podziwiaç

odrestaurowany zespó∏ pa∏acowo-par-

kowy.

Pa∏ac BelowS∏awutówko, 84-122 ˚elistrzewo

www.palac-below.com

PrusewoPierwsze wzmianki o prusewskim majàt-

ku si´gajà XIV wieku, dwór wielokrotnie

zmienia∏ w∏aÊcicieli, w∏ada∏ nim Geomar

Reinhold Krokowski, by∏ domenà królew-

skà, nale˝a∏ do rodziny Przebendowskich

oraz von Zarzyckich i Fischbachów. Obec-

nie odrestaurowany neobarokowy dwór

wraz z parkiem zosta∏ wpisany do rejestru

zabytków województwa pomorskiego,

znajduje si´ w nim hotel, restauracja oraz

centrum konferencyjne.

Dwór „SzeÊç D´bów” Prusewo 1, 84-113 Wierzchucino

www.prusewo.pl

Zamek w Krokowej

Pa∏ac Below - S∏awutówko

Dwór w Prusewie

Zamki, pa∏ace i dwory

NORDA A5 19/3/08 12:34 Page 29

30

Kaszubskie ¸odzie Pod ˚aglamiczyli "KASZËBSZCZIÉ BÔTË POD ˚ÔGLA-

MË to niezwyk∏y festyn organizowany ju˝

bez ma∏a od 30 lat w Cha∏upach. Ka˝de-

go roku w lipcu mo˝na podczas imprezy

podziwiaç regaty tradycyjnych ∏odzi ry-

backich, poznaç kultur´ kaszubskà i rze-

mios∏o rybackie. Festynowi towarzyszy

bogaty program artystyczny, podczas

którego prezentujà si´ regionalne zespo∏y

folklorystyczne, organizowane sà liczne

Folklor i imprezy regionalne

Folklor i imprezy regionalne

Dawne zwyczaje, pieÊni, taƒce, r´kodzie∏o i kultur´ Kaszub Pó∏nocnych kultywujà

liczni twórcy ludowi oraz zespo∏y i kabarety dzia∏ajàce na terenie gmin Nordy. WÊród

obowiàzkowych „pamiàtek” z regionu powinny znaleêç si´ dzie∏a miejscowych hafcia-

rek, rzeêbiarzy, malarzy i bursztynników. Kaszubskiego j´zyka i dowcipu pos∏uchamy

podczas licznych imprez i festynów, na których wyst´pujà takie zespo∏y jak: Kaszubski

Kabaret FiF, Kapela KLEKA, Kapela Czarne Kapelusze, czy Kapela Manijôce. Warto

wspomnieç równie˝ o dzia∏ajàcym przy OÊrodku Kultury, Sportu i Turystyki w Gminie

Puck zespole Bursztynki, którego cz∏onkami sà g∏ównie mieszkaƒcy so∏ectwa Mieroszy-

no, pasjonaci ludowej kultury kaszubskiej oraz dzieci´cym, wokalno-tanecznym zespo-

le Stràdowi Ôste z ˚elistrzewa i m∏odzie˝owym Muszelki ze Swarzewa.

www.fif.kaszubia.com, www.czarnekapelusze.pl, www.manijoce.itl.pl

Regaty tradycyjnych ∏odzi kaszubskich

Folklor i imprezy regionalne

NORDA A5 19/3/08 12:35 Page 30

31

konkursy dla uczestników oraz pokazy r´-

kodzie∏a. Jest to te˝ Êwietna okazja, by

skosztowaç lokalnych specja∏ów i daƒ

kuchni kaszubskiej.

Dzieƒ RybyZnana w Polsce, sztandarowa impreza

Helu. Najwa˝niejszym punktem dnia jest

konkurs gastronomiczny, w którym biorà

udzia∏ wszyscy restauratorzy miasta.

Oprócz tego: malowanie ryb na p∏ótnie,

budowanie ryb z piasku, najwi´ksza pa-

telnia w Polsce pe∏na ryb, a tak˝e koncer-

ty zespo∏ów szantowych, konkursy i zaba-

wy na scenie Bulwaru Nadmorskiego umi-

lajà turystom i mieszkaƒcom ca∏y dzieƒ.

D-Day Hell Parada HistoriiPlenerowa, 4 – dniowa impreza, w któ-

rej kolekcjonerzy i mi∏oÊnicy militariów

prezentujà sprz´t, umundurowanie, po-

jazdy i demonstrujà publicznoÊci jego za-

stosowanie w trakcie dynamicznych wi-

dowisk historycznych odtwarzajàcych

epizody najwi´kszych bitew II wojny Êwia-

towej. W widowiskach bierze udzia∏ po-

nad 200 uczestników, statystów i kaska-

derów. Sà pojazdy z czasów wojny, profe-

sjonalne efekty pirotechniczne, dêwi´k

i Êwiat∏o, jest pokaz desantu z powietrza

i morza. Inscenizacje i parady zlokalizo-

wane sà na terenie miasta, na pla˝y i na

terenie fortyfikacji helskich. Wydarzeniu

towarzyszy szereg imprez takich, jak fe-

styn oraz koncerty.

Hel – Parada Historii

Folklor i imprezy regionalne

NORDA A5 19/3/08 12:35 Page 31

TabaczenieTabaczenie ma na Kaszubach d∏ugà

tradycj´. Dawniej by∏ to powszechny

zwyczaj kultywowany przez kaszubskich

ch∏opów i rybaków. Rzàdzi∏ si´ swoimi

prawami, np. rozpoczynano nim ka˝dà

transakcj´ handlowà, za˝ywano tabaki

w koÊciele, a nawet podawano chorym,

jako ˝e uznawana by∏a za lekarstwo na

katar i przezi´bienie. Z tym towarzyskim ry-

tua∏em, jakim by∏o cz´stowanie i za˝ywa-

nie tabaki, zwiàzana jest te˝ „sztuka” jej

przygotowywania i przechowywania. Ta-

bak´ trzymano w tabakierach, wykona-

nych z ró˝nych surowców, o ró˝nych

kszta∏tach (najcz´Êciej ro˝ka), bywa∏y te˝

bogato zdobione.

Sama tabaka, czyli zmielony proszek

z liÊci tytoniu równie˝ wyst´powa∏ w kilku

gatunkach: od ∏agodnej ˝ó∏tej, po czar-

nà – najostrzejszà. Legenda g∏osi, ˝e ta-

bak´ na Kaszubach uprawia∏ sam dia-

be∏, stàd te˝ cz´sto nazywano jà diabel-

skim zielem. DziÊ pokazy tabaczenia, ko-

lekcje tabak, czy wreszcie opowieÊci

i anegdoty z nim zwiàzane mo˝na pod-

patrzeç i wys∏uchaç podczas regional-

nych imprez, jak choçby na Biesiadzie Ka-

szubskiej w Kuênicy.

Kaszubskie nutyKolejnym elementem kaszubskiego

folkloru sà charakterystyczne „hieroglify”,

czyli obrazkowe kaszubskie nuty, cz´sto

Kaszubskie tradycje32

NORDA A5 19/3/08 12:35 Page 32

Haft na Pobrze˝u Kaszubskim pojawi∏ si´ za sprawà cyste-rek z ˚arnowca, które prowadzi∏y przy klasztorze szko∏´dla panien z mo˝nych domów mi´dzy innymi uczàc je ha-ftu. Z czasem trafi∏ pod strzechy i sta∏ si´ jednà z podsta-wowych dziedzin sztuki ludowej. Zdobiono nim odzie˝ co-dziennà, odÊwi´tne stroje, obrusy, wykorzystywano do de-koracji o∏tarzyków i kapliczek domowych. Na Nordzie po-wsta∏y dwie szko∏y haftu kaszubskiego: wejherowska(przewa˝a w niej kolor ˝ó∏to – cytrynowy i czerwony), za-poczàtkowana przez Franciszk´ Majkowskà w 1882 roku

oraz pucka powsta∏a w latach mi´dzywojen-nych, w której przewa˝ajà granat, ciem-na zieleƒ, silna czerƒ. Ponadto za-wiera ona motywy roÊlinne wyst´-pujàce tylko na Kaszubach, jaknp. miko∏ajki nadmorskieoraz takie elementyjak fale morskiei sieci rybackie.

wykonywane przez zespo∏y regionalne

podczas ró˝nych imprez i festynów (daw-

niej Êpiewano je na uroczystoÊciach ro-

dzinnych). Namalowane na du˝ej planszy

nuty stawia si´ na scenie, a prowadzàcy

chór pokazuje po kolei patykiem obrazki,

i alfabet Êpiewa si´ wymieniajàc kolejne

obrazki znajdujàce si´ na pi´ciolinii.

Dla turystów odwiedzajàcych Nord´

taki pokaz to Êwietna zabawa oraz okazja

do nauczenia si´ choç kilku kaszubskich

nazw.

33

Haft kaszubski

Kaszubskie tradycje

NORDA A5 19/3/08 12:35 Page 33

Norda ma do zaproponowania nie tyl-

ko bogactwo przyrody i krajobrazu, nie-

zwyk∏a jest tak˝e jej kultura i dziedzictwo,

folklor i tradycje. Warto pokusiç si´ o ich

poznanie, korzystajàc z coraz bogatszej

oferty gospodarstw agroturystycznych,

dzia∏ajàcych na terenie pó∏nocnych Ka-

szub. Cisza i spokój, goÊcinni i serdeczni

gospodarze, wysoki standard noclegów,

wyborna kuchnia i jej regionalne specja-

∏y, miejscowe zwyczaje i tradycje to

wszystko stanowi o niepowtarzalnoÊci wy-

poczynku na kaszubskiej wsi. Warto rów-

nie˝ podkreÊliç jej silne zwiàzki z tradycja-

mi rybackimi, osadnictwem holenderskim

oraz dziedzictwem gburów, czyli zamo˝-

nych wolnych ch∏opów. Echa tego go-

spodarzenia, etos ci´˝kiej pracy, otwar-

toÊç oraz przywiàzanie do wartoÊci odnaj-

dziemy i dziÊ poÊród wspó∏czesnych

mieszkaƒców Nordy.

Agroturystyczne Towarzystwo Nadmorskie Ziemi Puckiejul. 10 lutego 29, 84100 Puck

www.wakacje.agro.pl/nadmorzem Stowarzyszenie Agroturystyczne „Bursztyn”

34 Agroturystyka

AgroturystykaAgroturystyka

NORDA A5 19/3/08 12:36 Page 34

35

Urzàd Miejski w Wejherowie Pl. Jakuba Wejhera 8 84-200 Wejherowowww.wejherowo.pl

Starostwo Powiatowe w Puckuul. Orzeszkowej 584-100 Puck www.starostwo.puck.pl

Urzàd Miasta w Pucku ul. 1 Maja 1384-100 Puckwww.miasto.puck.pl

Harcerski OÊrodek Morskiul. ˚eglarzy 184-100 Puckwww.hompuck.org

Urzàd Gminy w Puckuul. 10 Lutego 2984-100 Puckwww.gmina.puck.pl

Urzàd Gminy w Krokowejul. Szkolna 284-110 Krokowawww.krokowa.pl

Urzàd Gminy w Kosakowie ul. ˚eromskiego 6984-198 Kosakowowww.kosakowo.pl

Urzàd Miejski we W∏adys∏awowie ul. gen. Hallera 1984-120 W∏adys∏awowowww.wladyslawowo.pl

Biuro Promocji i Obs∏ugiRuchu Turystycznego w Jastarni ul. ks. Stefaƒskiego 584-140 Jastarniawww.jastarnia.pl

Urzàd Miasta Helu ul. Wiejska 5084-150 Helwww.goHel.pl

Mapa

W∏adys∏awowo

Cha∏upy

Kosakowo

KuênicaPuck

Mechowo

SwarzewoKrokowa

˚arnowiec

Bia∏ogóra

JastarniaJurata

Hel

Rzucewo

Wejherowo

Morze Ba∏tyckie

Zatoka Pucka

Zatoka Gdaƒska

Stowarzyszenie Rozwoju Pó∏nocnych Kaszub „Norda”Lokalna Organizacja Turystyczna

Pl. WolnoÊci 1, 84-100 Puckwww.stowarzyszenienorda-lot.blog.onet.pl

NORDA A5 19/3/08 12:36 Page 35

Wydawca: Stowarzyszenie Rozwoju Pó∏nocnych Kaszub „Norda”LOT

Redakcja: Monika Adamus, Marcin LewickiGrafika: Tomasz Olendzki

Zdj´cia: Biker, P. Ciskowski, J. P. Dettlaff, C. Gierszewski, A. Gojka, P. Jarnuszkiewicz, T. Olendzki, H. Po∏chowski, W. St´pieƒ, L. Spigarski, J. Thiel, P. Widerski,

Archiwum zdj´ç: Stowarzyszenie Rozwoju Pó∏nocnych Kaszub „Norda” LOT, UM Wejherowo, Puck, Hel, Jastarnia, Starostwo Powiatowe w Pucku

Korekta: Anna Slosarska, Maria ˚urekDruk: Megraf

Warszawa 2008

NORDA A5 19/3/08 12:36 Page 36