Atrakcje Turystyczne

Kompleksu Pałacowo-Parkowego

w Chlewiskach

i okolic

2

3

4

5

Atrakcje Turystyczne

1. Kompleks Pałacowo-Parkowy

2. Chlewiska

3. Szydłowiec

4. Orońsko

5. Niekłań Wielki

6

7

8

Atrakcje Turystyczne

Kompleks Pałacowo-Parkowy

9

Pałac Odrowążów z XII w.

Pałac Odrowążów to jedna z najstarszych rezydencji ziemiań-

skich w Polsce. Wzniesiony na częściowo sztucznie usypa-

nym wzgórzu wysokości ponad 6 metrów, otoczonym par-

kiem krajobrazowym o powierzchni ponad 8 ha.

Pierwszym właścicielem Chlewisk był Prędota Stary Odro-

wąż, który otrzymał dobra koneckie razem z Chlewiskami

poprzez nadanie przez Bolesława Krzywoustego w 1098 ro-

ku. W 1121 roku Odrowążowie zbudowali tu kościół, a na-

stępnie w 1135 roku dwór rycerski.

W XIII wieku swoje dobra rodowe w Chlewiskach odwiedzał

święty Jacek Odrowąż OP, który jako jedyny Polak został

uwieczniony wśród rzeźb przedstawiających 140 świętych,

stojących na kolumnadzie wokół Placu św. Piotra w Rzymie,

dłuta Berniniego. Na temat świętego krąży wiele legend. Jed-

na głosi, że Jacek po najazdach Mongołów karmił ubogich

pierogami własnego wyrobu. Dlatego przylgnął do niego

przydomek ”święty Jacek z pierogami”. Wspomnienie świę-

tego obchodzone jest 17 sierpnia.

W XV wieku na miejscu rycerskiego dworu Odrowążowie

10

wznieśli murowany zamek i w tym samym czasie przyjęli na-

zwisko Chlewiccy. W uznaniu za zasługi, król Kazimierz

Wielki przeniósł ich dobra na prawa magdeburskie. W 1605

roku powstało kolejne skrzydło zamku wybudowane przez

Wawrzyńca Chlewickiego. Syn Wawrzyńca, Mikołaj Chle-

wicki jako dowódca wojsk eskortował króla Jana Kazimierza

na Śląsk w czasie potopu szwedzkiego. Przez tego króla zo-

stał też wprowadzony do senatu, gdzie podpisywał elekcję

Władysława IV. Mikołaj uczestniczył w bitwie pod Bere-

steczkiem w 1651 roku.

Od 1750 roku posiadłością władał ród młodej magnaterii Jó-

zef, Jakub i Antoni Potkańscy. W 1801 roku Chlewiska prze-

szły w ręce Stanisława Sołtyka, posła na sejm Księstwa War-

szawskiego i marszałka sejmu w 1811 roku. W tym czasie

Chlewiska uznane zostały przez Juliana Ursyna Niemcewicza

za najlepszy górniczo-hutniczy ośrodek przemysłowy

w Księstwie Polskim. Po Stanisławie posiadłość odziedziczył

jego syn - Roman Sołtyk, generał, uczestnik kampanii napo-

leońskiej oraz powstania listopadowego, towarzysz broni Ks.

Józefa Poniatowskiego. Ranny pod Lipskiem w 1813 roku.

To właśnie on walnie przyczynił się do detronizacji cara Mi-

kołaja I w 1831 roku. Po klęsce powstania listopadowego

Chlewiska uległy konfiskacie. W 1896 roku dobra nabył hra-

bia Ludwik Kazimierz Plater, a po nim odziedziczył je jego

syn Konstanty. To dzięki Ludwikowi, który był pasjonatem

postępu technicznego, Chlewiska przeżywały swój rozkwit

gospodarczy

Obecnie pałac składa się z dwóch skrzydeł. które łączą się

pod kątem prostym. Budynek główny podpiwniczony zwró-

cony fasadą na wschód. O gotyckim charakterze dawnego

zamku świadczą pozostałości oryginalnie sklepionych piwnic

i lochów.

11

Stajnia Platera z 1886r.

Kamienne mury z piaskowca szydłowieckiego, fragmenty

starej więźby dachowej, żeliwne dźwigary stwarzają w Stajni

Platera niepowtarzalny klimat.

Stajnia Platera - wpisana w rejestr zabytków w 2010 r. - wy-

budowana została w 1886 roku. Stajnia zbudowana

z piaskowca szydłowieckiego jest drugą zabytkową budowlą

wchodząca w skład kompleksu hotelowego Manor House

SPA oferującej swoim Gościom komfortowy wypoczynek

i niezapomniane wrażenia.

Konstrukcja 100 metrowego obiektu podparta jest na żeliw-

nych dźwigarach wyprodukowanych w tutejszej zabytkowej

hucie, która byłą własnością Platera. Całość utrzymana w sty-

lu XVIII w angielskich stajni odznacza się wysokimi walora-

mi architektonicznymi i estetycznymi.

Wnętrza odrestaurowanej stajni wyposażone zostały w wie-

kowe meble nawiązujące do stylu dworskiego. Kamienne

ściany i zachowane fragmenty starej więźby dachowej stwa-

rzają niepowtarzalny klimat.

12

Baszta z XVIII wieku

Surowa kamienna konstrukcja stylizowana na gotycki zamek.

Wykorzystywana jako punkt widokowy i ambona strzelecka

ówczesnego zwierzyńca.

Zrekonstruowana została w 2013/2014r. dzięki zachowanym

fundamentom.

Całość zbudowana z łamanego piaskowca. Wieża posiada

dwa szczelinowe okna doświetlające spiralne schody prowa-

dzące na taras z punktem widokowym. Kształt i wielkość od-

słoniętych reliktów wskazują, że są pozostałością większej

kompozycji przestrzennej, prawdopodobnie było to ogrodze-

nie parkowe zwierzyńca na rzucie regularnego czworoboku

z basztami w narożnikach.

13

Stadnina Manor House

W stajni hotelu Manor House SPA czekają na Państwa dosko-

nale przygotowane konie zarówno dla początkujących jak

i zaawansowanych jeźdźców oraz doświadczeni instruktorzy,

którzy pomogą Państwu odkryć tajniki jazdy konnej.

Jazdy odbywają się na ujeżdżalni - początkujący zaczynają

naukę na lonży, jeżdżący doskonalą swoje umiejętności

w stępie, kłusie, galopie i skaczą przez przeszkody. W terenie

prowadzimy jazdy dla zaawansowanych jeźdźców - okolicz-

ne lasy z pewnością dostarczą niezwykłych wrażeń!

14

Witalna Wioska® SPA

Witalna Wioska® to specjalnie dla Państwa stworzona w ba-

śniowym pałacowym ogrodzie sielska osada, która zapew-

ni relaks w nietuzinkowym klimacie, pomoże w zdobyciu

kondycji i młodzieńczego samopoczucia. Pozwoli zadbać

o zdrowie i przedłużyć biologiczną witalność.

W wiosce, otoczonej kojącym szumem drzew i zdrowym po-

wietrzem można odreagować codzienne stresy, odzyskać we-

wnętrzną równowagę, osiągnąć zgodność z otoczeniem,

uspokoić emocje i pobudzić zmysły. Jest ona harmonijnym

połączeniem energii czterech żywiołów Ognia, Powietrza,

Wody i Ziemi, z których - według starożytnych idei, przeka-

zanych nam przez greckich filozofów Heraklita i Talesa

z Miletu – zbudowany jest wszechświat.

W skład Witalnej Wioski wchodzi 9 chat wykonanych

z drewna m.in. Chata Solna, Sauna Fińska, Beczki Polskie,

Ruska Bania.

15

Atrakcje Turystyczne

Chlewiska

16

17

18

Huta Żelaza z XIXw - Muzeum Techniki

Chlewiska to staropolski okręg przemysłowy hutniczo-

górniczy, w którym znajduje się zabytkowa Huta Żelaza z

XIX w. z terenowym odziałem Muzeum Techniki w Warsza-

wie.

W Hucie znajduje się zabytkowy wielki piec hutniczy opala-

ny węglem drzewnym w Polsce co robi z niej unikatowym w

Polsce i jednym z nielicznych w Europie tego rodzaju zabyt-

kiem techniki. Zbudowany przez Francuzów w latach 1890 –

1892 zespół wielkopiecowy, był czynny do 1940 roku. Za-

chowały się tu urządzenia takie jak: prażarki rudy, wielki

piec, dmuchawy wielkopiecowe oraz urządzenie służące od

transportu materiałów wsadowych do wielkiego pieca, miesz-

czące się w tzw. wieży wyciągowej, która działała dzięki

przepompowywaniu wody.

Z górnego pomostu tej wieży rozciąga się wspaniały widok

na obiekty zabytkowej huty oraz okolicę.

19

W 2009 roku w halach huty otwarto nowe wystawy z ekspo-

natami przeniesionymi z byłego Muzeum Przemysłu Norblin

w Warszawie.

Wystawa „Najbardziej popularne samochody i motocykle

XX-go wieku”, a wśród eksponatów m.in.: samochód

osobowy Tatra z 1933r; Polski Fiat 508 z 1938r; Fiat To-

polino 500 z 1936r oraz Syrena – prototyp z lat 50-tych.

Wystawa unikalnych w skali kraju zbioru maszyn do ob-

róbki metalu tj.: frezarek, wiertarek, pras śrubowych.

Szczególnie ciekawym eksponatem jest prostownica do

luf karabinowych, z końca XIX i początku XX wieku. Na

wystawie prezentowane są wyroby takich znakomitych

firm polskich jak: Zakłady Przemysłu Metalowego H. Ce-

gielski w Poznaniu, Państwowe Wytwórnie Uzbrojenia -

Fabryka Karabinów w Warszawie, Towarzystwo Akcyjne

J. John w Łodzi, oraz firm angielskich, niemieckich, ame-

rykańskich. Na wystawie tej znajduje się przeszło 50 cie-

kawych eksponatów wartych obejrzenia.

20

Kościół św. Stanisława

Kościół p.w. Św. Stanisława wzniesiony został w latach 1511-

1512 na zrębach poprzedniej świątyni. Był kilkakrotnie prze-

budowywany (w latach 1923-1924 został powiększony we-

dług projektu Juliana Lisieckiego).

Kościół utrzymywany jest w stylu gotyckim (choć pierwot-

nie wybudowany był w stylu romańskim - świadczy

o tym choćby kamień z późnoromańskim czterolistnym prze-

źroczem występujący w zachodniej ścianie kościoła). Wystę-

pują tu liczne fragmenty późnogotyckiej kamieniarki (portale,

zworniki) ozdobione herbami Łabędź, Odrowąż, Habdank,

Janina, Poraj oraz inne cenne detale architektoniczne.

Do najcenniejszych zabytków stanowiących wyposażenie ko-

ścioła należą: gotycka figura Matki Boskiej z Dzieciątkiem

w ołtarzu głównym oraz kamienne nagrobki z XV-XVII w.

Przy kościele stoją dzwonnica i dawna wikarówka z XVIII w.

Na cmentarzu grzebalnym katolickim, założonym poza wsią

w 1806 roku zachowało się kilkanaście zabytkowych nagrob-

ków żeliwnych od lat 30 do końca XIX wieku, a także pozo-

stałości ozdobnych ogrodzeń, odlewanych w miejscowych

zakładach i w Rzucowie.

21

Atrakcje Turystyczne

Szydłowiec

22

Zamek Radziwiłłów

Zamek Radziwiłłów jest jedną z najpiękniejszych wczesnore-

nesansowych rezydencji magnackich w Polsce, zbudowany

w latach 1470-1530 przez rodzinę Odrowążów Szydłowiec-

kich, założycieli miasta Szydłowca, dorównywał wspaniało-

ścią architektury i kunsztu kamieniarskiego najświetniejszym

ówczesnym rezydencjom.

23

Muzeum Instrumentów Ludowych

Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych, które mieści

się obecnie w Zamku Radziwiłow, zgromadzono unikatową

na skalę europy kolekcję eksponatów.

Muzeum było pierwszą w Europie placówką specjalistyczną,

która objęła swoim zasięgiem obszar jednego kraju. Udało się

tu zgromadzić ok.2/3 wszystkich polskich instrumentów lu-

dowych, wiejskich, znajdujących się w zasobach muzealnych.

24

Ratusz w Szydłowcu

Fundusze na budowę ratusza, rozpoczęto zbierać w 1599 ro-

ku, po trzech latach zebrano wystarczającą sumę. W 1626 ro-

ku ukończono budowę bryły ratusza, trzy lata później ukoń-

czono budowę ratusza, a przed frontem ustawiono pręgierz.

Na wieży ratusza umieszczono renesansowy hełm (częściowo

różniący się od obecnego), niewielkie hełmiki na bocznych

wieżyczkach oraz zegar. Ratusz otynkowano no biało, a w at-

tyce wymalowano Mękę Pańską metodą sgraffito.

W 1809 roku został zdewastowany przez Austriaków, następ-

nie planowano jego rozbiórkę i postawienia nowego ratusza

otoczonego sklepami, jednak tego planu nie zrealizowano.

25

Ponownie budynek ucierpiał podczas I wojny światowej.

Górne piętra wieży zostały wysadzone w powietrze, a ponie-

waż miasto nie posiadało funduszy odbudowę wieży, jej po-

zostałość została nakryta dachem, a wejście na piętro popro-

wadzono zewnętrznymi schodami. Budynek przebudowywa-

no w w 1809, 1918, i 1945 roku ostatecznie uzyskując pier-

wotną formę.

Obecnie budynek jest otynkowany na biało. Ratusz na planie

prostokąta posiada w każdym rogu wieżyczkę. W części

wschodniej budowli umieszczona jest wysunięta na zewnątrz

wieża, wzniesiona na planie kwadratu, u góry ośmioboczna.

Poniżej znajduje się balkon, a pod nim trzy zegary. W podzie-

miu wieży znajdowało się więzienie. Na piętrach umieszczo-

ne są okna z kamiennymi obramieniami i gzymsami. Łuko-

wate okna w attyce wybite zostały w XIX wieku. Obecnie ra-

tusz jest siedzibą władz miejskich: burmistrza i zarządu miej-

skiego. Ponadto mieści się tu urząd stanu Cywilnego i Wy-

dział Spraw Obywatelskich. W wykutej w skale piwnicy znaj-

duje się kawiarnia "Piwnica Szydłowiecka"

26

Kościół św. Zygmunta

Na rynku miasta Szydłowca znajduje się kościół farny pod

wezwaniem św. Zygmunta ufundowany w 1493 roku przez

Jakuba Szydłowieckiego.

Późnogotycka bryła kościoła nie zapowiada wrażenie jakie

czyni renesansowy wystrój wewnętrzny: bogato złocone ołta-

rze, nietypowy modrzewiowy strop z barwną polichromią,

przepiękny późnogotycki poliptyk wykonany w 1509r. w

warsztatach krakowskich, dziewiętnastowieczne organy ko-

ścielne, o pięknym, bogatym brzmieniu.

Na zewnętrznych murach kościelnych znajdują się dwa zega-

ry słoneczne z XVIIw.

27

Kirkut - cmentarz żydowski

Przy ulicy Wschodniej w Szydłowcu znajduje się jeden z naj-

większych w Polsce cmentarzy żydowskich.

W czasie inwentaryzacji przeprowadzonych w latach 1979–

1980 i 1987 doliczono się około 3100 nagrobków z lat 1831-

1942. W 2000 roku z inicjatywy Benjamina Yaari sporządzo-

no kolejną dokumentację, wg której znajdowało się tu już

1750 nagrobków.

W 1967 roku władze i społeczeństwo Szydłowca postawiły

na cmentarzu pomnik upamiętniający pomordowanych

w czasie II Wojny Światowej Żydów. W 2005 roku z inicjaty-

wy rodziny Rabinowiczów wybudowano tu ohel (murowany

grobowiec), w którym znajdują się pochówki czterech rabi-

nów i cadyka.

28

Atrakcje Turystyczne

Orońsko

29

Pałac Józefa Brandta

Pałac został wybudowany w drugiej połowie XIX wieku.

Obecnie mieści się tu Centrum Rzeźby Polskiej z Domem

Rzeźbiarza.

Budynek wzniesiony jest na planie prostokąta , parterowy,

murowany z ryzalitami, posiada dwie dobudowane wieże.

Całość utrzymana jest w stylu włoskiego neorenesansu.

W najbliższym otoczeniu pałacu znajduje się dawna dworska

kaplica (1841 r.). Oficyna, wozownia (1905 r.), dawny oraz

oranżeria (zbudowana po 1869 roku.)

30

Atrakcje Turystyczne

Niekłań Wielki

31

Skałki Piekło pod Niekłaniem

Rezerwat położony jest na wschód od Niekłania Wielkiego w

gminie Stąporków. Został utworzony w 1959 r. w celu zacho-

wania osobliwych form skalnych. Obejmuje powierzchnię

ponad 6 ha lasu mieszanego z przewagą 200-letnich sosen i

dębów, jednak największą wartość rezerwatu stanowią ma-

lownicze skałki wyrzeźbione przez procesy erozyjne w triaso-

wych i dolno-jurajskich piaskowcach.

Skałki tworzą dwa oddzielne skupiska: wschodnie i zachod-

nie. Na długości kilkuset metrów znajduje się ciąg ostańców,

przybierających nietypowe kształty, takie jak grzyby skalne,

kominy czy kazalnice, osiągające wysokość od 2 do 8 m.

Fantastyczne formy i ich ciemne zabarwienie były prawdo-

podobnie powodem powstania wielu legend oraz nazwy.

32