AVCILAR İÇİN ÇEVRE EĞİTİMİ

HAZIRLAYAN:UZ. BİYOLOG NAZIM KAŞOT

ÇEVRE EĞİTİMİ VE YÖNETİMİ UZMANI YDÜ ÇEVRE EĞİTİMİ VE YÖNETİMİ DOKTORA ÖĞRENCİSİ

KKTC AVCILIK FEDERASYONU EĞİTİM ASBAŞKANIYAKIN DOĞU KOLEJİ ÖĞRETİM GÖREVLİSİ

ÇEVRE NEDİR?• Çevre, bir canlının ya da canlılar topluluğunun yaşamını sağlayan ve onu

devamlı olarak etkisi altında bulunduran süreçler, enerjiler ve maddesel varlıkların bütünlüğüdür.

Nitelik açısından 3 bölümde incelenir:1) Doğal Çevre: Kendi içinde canlı ve cansız çevre olmak üzere iki alt

bölümde incelenir. Cansız çevreyi; hava, su, toprak, yer altı kaynakları, güneş ışınları vb canlı çevre ise insan, bitki, hayvan ve mikroorganizmalar (mikroplar) oluşturur.

2) Yapay Çevre: İnsanoğlunun bilgi ve kültür birikimine dayanarak doğal çevresinde bulmuş olduğu yer altı ve yer üstü zenginliklerini kullanarak yarattığı çevredir. Temel özelliği insan elinden çıkmış olmasıdır. Örneğin; köyler, yollar, sanayi kuruluşları.

3) Sosyoekonomik Çevre: Bir bölgede bulunan insanların ekonomik sosyal ve politik sistemleri gereği yarattıkları ilişkilerin tümünden oluşur. Komşuluk ilişkileri, alışveriş, eğitim-öğretim, çalışma koşulları, yöneten-yönetilen ilişkileri vb sosyoekonomik çevre örnekleridir.

(Kocataş 2003’den)

ÇEVRENİN BİLEŞENLERİ

EKOLOJİ NEDİR? ÇEVRE İLE AYNI ŞEY MİDİR?

• Ekoloji, canlıların birbirleriyle ve cansız çevreleriyle ilişkilerini inceleyen bilim dalıdır. Çoğu zaman çevre bilimi ile ekoloji aynı anlamda kullanılmaktadır fakat aynı anlamda değildir. Çevre Bilimi yoğun olarak insan odaklı ilişkileri incelerken ekoloji tüm canlıların birbirleriyle ve cansız çevreleriyle ilişkilerini inceler.

ÇEVRE EĞİTİMİ

Sürdürülebilir Gelişim İçin Çevre Eğitimi:Tüm yaşamı kapsayan ve yaşam boyu devam

eden bireysel ve toplumsal olarak gerekli değişimleri sağlamak için en önemli araçtır. Çevre eğitimi, sürdürülebilir gelişimin ekolojik, sosyal ve ekonomik açıdan sağlanması için en etkili yöntemdir.

Gülay ve Önder 2011’den

SÜRDÜRÜLEBİLİR GELİŞİM İÇİN ÇEVRE EĞİTİMİNİN AMAÇLARI

1)Yerel, ulusal ve uluslar arası düzeyde sosyal, ekolojik, ekonomik ve kültürel ögelere yönelik değer ve anlayış geliştirmek.

2) Çevre ile ilgili konularda bireysel olarak ve grup olarak insiyatif kullanabilmek.

3) Çevre ve çevre ile ilgili tüm unsurlara karşı saygı ve duyarlık geliştirmek.

4) Çevre ile ilgili kişisel sorumlulukların farkında olmak.Gülay ve Önder 2011’den

ÇEVRE DUYARLIĞI

• Çevre sorunlarına ve çevre durumları için koruma ve iyileştirmeye yönelik olumlu davranış ve değerlerin tamamıdır. Çevre duyarlılığına sahip bir kişi çevreyi korumak için başta kendi kişisel gücü olmak üzere geniş bir bakış açısı içinde yapabileceklerinin farkındadır.

Aktaran Gülay ve Önder 2011

ÇEVRE FARKINDALIĞI

• Çevre ve çevreyi oluşturan unsurlar hakkında genel bilgiye sahip olmak, çevresel duyarlılık ve çevreyi korumaya yönelik aktif olmayı ifade etmektir. Çevresel farkındalık doğal çevreye yönelik tüm gözlemleri, davranışları, istekleri, tutumları ifade etmektedir.

Aktaran Gülay ve Önder 2011

ÇEVRE BİLİNCİ

• Çevreyle ilgili kararları, ilkeleri, yorumları içeren düşüncelerden, bu düşüncelerin yaşama aktarılması olan davranışlardan ve bütün bunlarla ilgili olarak çeşitli duygulardan oluşmaktadır. Çevre bilinci; çevre bilgisi, çevreye yönelik davranışlar ve çevreye yönelik tutumlardan oluşmaktadır.

• İnsanın çevreye karşı olumsuz tutumları sonucunda çevre kirliliğinin yanı sıra çevre bilinci kavramı da ortaya çıkmıştır.

Aktaran Gülay ve Önder 2011

ÇEVREYE KARŞI BİLİNÇLİ DAVRANIŞLAR İÇİN ETKİLEŞİM ŞEMASI (GÜLAY VE ÖNDER 2011’DEN)

ÇEVRE SORUNU

• Çevreyi oluşturan bütün canlı ve cansız varlıklar ve bu varlıklar arasında gelişen ilişki ve etkileşimleri bozarak normal durumlarından uzaklaşmalarına neden olan ve yok olmaya kadar varabilen sonuçları doğuran her türlü kirlenme ve bozulmadır.

Aktaran Gülay ve Önder 2011

ÇEVRE SORUNLARININ ÇOK BOYUTLULUĞU

BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİK

• Bir bölgedeki genlerin, bu genleri taşıyan türlerin, bu türleri barındıran ekosistemlerin ve bunları birbirine bağlayan olayların tamamı biyoçeşitlilik olarak isimlendirilir.

Biyoçeşitlilik= genler+türler+ekosistemler+ekolojik olaylarBiyolojik çeşitlilik kademeler halinde düşünülebilir:1) Genetik çeşitlilik2) Tür Çeşitliliği3) Ekosistem Çeşitliliği

KIBRIS’TA BİYOÇEŞİTLİLİK• Kıbrıs adası sahip olduğu önemli habitatlar (canlının

yaşam ortamı), endemik bitki ve hayvan ayrıca nadir bitki ve hayvan türleri açısından zengindir. Küçük bir ada olmasına rağmen farklı gruplardan çeşitli türlere ev sahipliği yapar. Endemik türler açısından da zengindir.

• Endemik: Sadece belli bir bölgede yayılış gösteren canlılara denir. Örneğin; Medoş lalesi sadece Kıbrıs’ta yayılış gösteren bir lale türüdür. Bu türü dünyanın başka bir yerinde görmek mümkün değildir.

KIBRIS’TA ENDEMİK BAZI CANLILAR

• Alltürler de dahil olmak üzere Kıbrıs Adası’nda 141 endemik bitki bulunmaktadır.

• Bu bitkilerin 19 tanesi sadece Kuzey Kıbrıs’ta yayılış göstermektedir.

• Kıbrıs Adası’nda 3 endemik kelebek ve 2 endemik kuş türü bulunmaktadır.

ENDEMİK TÜRLERDEN ÖRNEKLER

Kıbrıs Ofrisi (Ophrys kotschyii)

ENDEMİK TÜRLERDEN ÖRNEKLER

• Kıbrıs Kuyrukkakanı (Oenanthe cypriaca) Foto: Aziz Atik

ENDEMİK TÜRLERDEN ÖRNEKLER

• Kıbrıs Ötleğeni (Sylvia melanothorax) foto: Hüseyin Yorgancı

ENDEMİK TÜRLERDEN ÖRNEKLER

• Kıbrıs Kırbaç Yılanı (Hierophis cypriensis) foto: David Sparrow

DÜNYADA BİYOÇEŞİTLİLİĞİ KORUMAK İÇİN ÇALIŞAN ÖRGÜTLER

1) IUCN, INTERNATIONAL UNION FOR CONSERVATION OF NATURE (DÜNYA DOĞA KORUMA BİRLİĞİ)

2) WWF, WORLD WILDLIFE FUND (DÜNYA DOĞAL YAŞAMI KORUMA VAKFI)

IUCN• IUCN, yayınladığı kırmızı liste (red list) ile nesli tükenme tehlikesi altında olan türler

hakkında kamuoyunun dikkatini çekmeye çalışır. • Dilerseniz www.iucnredlist.org sitesine girebilir ve Kıbrıs Adası’nda bulunan türlerin bu

listeye göre hangi statüde bulunduğunu öğrenebilirsiniz.• Kırmız Liste kriterleri şöyledir:EX: tükenmişEW: doğada tükenmişCR: KritikEN: TehlikedeVU: DuyarlıNT: Tehdite açıkLC: Düşük RiskliDD: Yetersiz VeriliNE: Değerlendirilmemiş

KKTC’DE ÖZEL KORUMA ALANLARI

AVCILARIN KORKULU RÜYASI SÜRÜNGENLER !! KORKMAYA GEREK YOK…

• Herpetoloji, amfibi (çift yaşamlı) ve sürüngenleri inceleyen bilimidir.

• Herpetofauna belli bir bölgede yaşayan amfibi ve sürüngenlerin tümüdür.

• Kuzey Kıbrıs herpetofaunası; 3 amfibi ve 23 sürüngen [3 kaplumbağa (2’si deniz ve 1’i tatlı suda yaşayan), 11 kertenkele, 9 yılan] türüyle temsil edilmektedir.

HERPETOFAUNA• Bir ada olarak Kıbrıs faunasının biyoçeşitliliği Doğu Akdeniz

Kıtası ülkelerine göre çok zengin değildir. Coğrafik izolasyona bağlı olarak Kıbrıs’taki endemizm (belli bir bölgeye özgü olan canlılar) yüksektir.

• Kıbrıs’taki hayvanlar anakaradaki benzerlerinden uzun zaman önce ayrılmışlar ve farklı evrimsel yollar izlemişlerdir.

• Trodos kertenkelesi, Kıbrıs Su Kurbağası ve Kıbrıs Kırbaç Yılanı Kıbrıs’a endemik türlerdir. Kıbrıs Kırbaç yılanı hariç diğer ikisi adanın kuzeyinde de bulunabilen türlerdir. 7 tür de alttür seviyesinde adaya endemiktir. Yarı Sucul Yılan hariç diğer 6 tür adanın kuzeyinde de bulunabilen alttürlerdir.

• Kıbrıs’ta zehirli kertenkele ya da kurbağa türü bulunmamaktadır fakat adadaki yılan türlerinin yaklaşık % 30’u zehirlidir.

• Kedigözlü yılan ve Çukurbaşlı yılan, zehir dişlerinin üst çenenin gerisinde olması nedeniyle ince vücut kısımlarını (parmak vb.) ısırmadığı sürece zararsızdırlar.

• Buna karşın üst çenenin önünde bulunan bir çift zehir dişine sahip Koca Engerek’e otlak ve kayalık-taşlık alanlarda, özellikle gece vakti rastlanıldığı için, bu yılan küçük ve büyük memeliler hatta insan için bile tehlikeli olabilmektedir.

YILANLARDA ZEHİR DİŞLERİ

YILANLARDA ZEHİR DİŞLERİ

YILANLARDA ZEHİR DİŞLERİ

YASAK AV NEDİR?• Yasak av, yasada belirlenen dönemler ve

yöntemler dışında avlanmak demektir.

YASAK AV ÇEŞİTLERİ

• Traktör üzerinde avlanmak

• Araç içerisinde avlanmak

• Projektör lamba yardımıyla araçtan avlanmak

• Tel tuzaklar yardımıyla avlanma

• Ağ yardımıyla kuşları yakalama

• Arabanın önüne demir çubuklar yerleştirerek tavşan avlama

• Ökse ile kuş yakalama

SONUÇ OLARAK YASAK AV…

• Av hayvanlarının azalmasına ve de uzun vadede yok olmasına sebep olabilir

• Kısaca doğal dengenin bozulmasına yol açar.

RESİMLERİN KAYNAKLARI• http://www.google.com.tr/imgres?imgurl=http://www.

orchidsofbritainandeurope.co.uk/Web%2520pictures/ophrys%2520kotschyi%25203%2520quick%2520fix.jpg&imgrefurl=http://www.orchidsofbritainandeurope.co.uk/Ophrys%2520kotchyii.html&h=1035&w=820&sz=115&tbnid=UPUZM5e2Kar22M:&tbnh=98&tbnw=78&zoom=1&usg=__LECJFMwdyy7mrN42hqe8MWIbSig=&docid=7mNBFdkiKDlfbM&sa=X&ei=DHvzUab1CsfWswaWhYH4Dg&ved=0CDMQ9QEwAQ&dur=751

• http://www.philodryas.com/galerie/opisthoglyphe1.jpg• http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Ophio

phagus_hannah_skull.jpg/220px-Ophiophagus_hannah_skull.jpg• http://classconnection.s3.amazonaws.com/436/flashcards/2703436/p

ng/picture121366058616449.png• http://www.ultimatefieldguide.com/FrontFangedHinged.gif

KAYNAKLAR1) Kocataş, A. (2003). Ekoloji. Ege Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi

Yayınları No: 512) Gülay, H. & Önder, A. (2011). Sürdürülebilir Gelişim İçin

Okulöncesi Dönemde Çevre Eğitimi. Nobel Yayın Dağıtım3) Atasoy, E. (2006). Çevre İçin Eğitim. Ezgi Kitapevi4) Beton, D. (2012). Biyoçeşitlilik Ders Notları5) Özden, Ö. (2012). Biyoçeşitlilik ve Doğa Koruma Ders Notları6) Kaşot, N. (2012). Kurbağa ve Sürüngenler. Turizm Bakanlığı

Broşürler Serisi7) Erol, G. H . (2005). Sınıf Öğretmenliği İkinci Sınıf Öğrencilerinin

Çevre ve Çevre Sorunlarına Yönelik Tutumları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Pamukkale Üniversitesi