104

BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

  • Upload
    karif

  • View
    133

  • Download
    4

Embed Size (px)

DESCRIPTION

BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER. Dr.A. Arzu SAYIN. ZEHİR DANIŞMA MERKEZİ. Bağımlılık Nedir?. Ruhsal ve fiziksel olarak madde alımını sürdürme gereksinimidir. Bir maddeye bağımlılık fiziksel, ruhsal veya her ikisiyle olabilir. - PowerPoint PPT Presentation

Citation preview

Page 1: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER
Page 2: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

Bağımlılık Nedir?Bağımlılık Nedir?

• Ruhsal ve fiziksel olarak madde alımını Ruhsal ve fiziksel olarak madde alımını sürdürme gereksinimidir.sürdürme gereksinimidir.

• Bir maddeye bağımlılık fiziksel, ruhsal Bir maddeye bağımlılık fiziksel, ruhsal veya her ikisiyle olabilir.veya her ikisiyle olabilir.

• Ruhsal bağımlılık; alışkanlık olarak da Ruhsal bağımlılık; alışkanlık olarak da isimlendirilir, maddeye karşı devamlı veya isimlendirilir, maddeye karşı devamlı veya aralıklı şiddetli istekle belirlidir.aralıklı şiddetli istekle belirlidir.

• Fiziksel bağımlılık; yoksunluk belirtilerinin Fiziksel bağımlılık; yoksunluk belirtilerinin ortaya çıkışını önlemek için maddeyi alma ortaya çıkışını önlemek için maddeyi alma gereksinimi ve toleransla belirlidir.gereksinimi ve toleransla belirlidir.

Page 3: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

Bağımlılık Tipleri:DSÖ, madde kullanımı ve bağımlılığını şöyle gruplamaktadır:

1.Opiat Tipi Bağımlılık

2.Alkol/Barbitürat/Benzodiazepin Tipi Bağımlılık

3.Esrar Tipi Bağımlılık

4.Kokain Tipi Bağımlılık

5.Psikostimulan (uyarıcı) Tipi Bağımlılık6.Hallüsinojen Tipi Bağımlılık

7.Solvent-İnhalant Tipi Bağımlılık

8.Tütün Tipi Bağımlılık

Page 4: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

I.OPİOİDLEROpioidler, opium türevlerini ve sentetik drogları içerirler.-Opium

-Morfin

-Diacetylmorfin(eroin,smack,horse)-Metadon-Kodein-Oxycodone(Perkodan,Percocet)

-Hydromorphone(Dilaudid)

-Levorphanol(Levo-Dromoran)-Pentazosin(Talwin)

-Meperidin(Demerol)

-Propoxyphene(Darvon)

Page 5: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

II.SEDATİF, HİPNOTİK VE ANKSİYOLİTİKLER

-

1.Benzodiazepinler: -Diazepam

-Lorazepam

-Alprozolam

-Klordiazepoksit

-Fluorozepam vb.2.Barbitüratlar: -Sekobarbital

-Pentobarbital

3.Benzer Etkili Maddeler: -Meprobamat

-Metakualon

-Glutetimid

-Kloralhidrat

Page 6: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

III.UYARICILAR (AMFETAMİNLER)

1. -Dextroamfetamin (Dexedrine)

-Methamfetamin (Dezoxyn,Speed)

-Metilfenidat (Ritalin)

-Pemolin (Cylert)

2. Benzer Etkili Maddeler: -Efedrin

-Fenillpropanolamin

-Khate

-Methcathinon (Crank)

Page 7: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

3. Türetilmiş Amfetaminler (Halusinojenler):

-MDMA (3,4-metilendioksimethamfetamin) (EXTACY)

-MDEA (N-etil 3,4-metilendioksimethamfetamin)

-MMDA (5 metoksi-3,4metilendioksimethamfetamin)

-DET (dietlhyltryptamine)

-DMT (diemthyltyptamine)

-DOM (2,5 dimethoxy-4methylamphetamine)

-STP

-MDA(methilen dioksiamfetamin) 4. Ice : Metamfetaminin saf şeklidir.

Page 8: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

IV.KOKAİN

V.ESRAR (Marijuana,Cannabis Sativa) VI.PCP (Fensiklidin) VE BENZERLERİ

(Ketamin)VII.HALUSİNOJENLER:

1.LSD (Lysergic acid diethylamide)

2.Psilocybin (bazı mantarlardan)

3.Mescalin (Peyot kaktüsü)

4.Harmine ve Harmanine

5.İbogaine

6.Türetilmiş Amfetaminler(DET, DMT, DOM, STP, MDA)

Page 9: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

VIII.İNHALANLAR

-Benzin

-Kerosen

-Plastik ve kauçuk katkıları

-Boyalar

-Yapıştırıcılar

-Vernikler

-Tiner

-Aerosoller

-Aseton

-NO

-Amilnitrat

Page 10: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

Kullanım Yolu:

Opium sigara gibi içilir.

Eroin genelde enjekte edilir (iv. ve sc.) veya nazal yolla inhale edilebilir ve uyarıcılarla birarada iv. enjeksiyon şeklinde kullanılabilir (speedball).

Etki Süreleri:

Eroin 3-4 saat

Meperidin 2-4 saat

Morfin,Hidromorfin 4-5 saat

Metadon 12-24 saat

Propoksifen 12 saat

Pentazosin 2-3 saat

I.OPİOİDLER

Page 11: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

Opioid İntoksikasyonu:

‘Opioid intoksikasyon sendromu’, bilinç bulanıklığı, miyotik pupil ve solunum yetmezliği triadı olarak tanımlanır.

A.Davranışsal Etkiler

●Öfori

●Uyuşukluk

●Anoreksia

●Hipoaktivite

●Cinsel Dürtü Azalması

●Kişilik Değişiklikleri

Page 12: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

B. Fiziksel Etkiler:

1.Miyozis

2.Hipertermi / Hipotermi

3.KVS: -Hipotansiyon

-Disritmi

-Pulmoner Hipertansiyon

-Siyanoz

4.Solunum Sistemi: -Solunum depresyonu

-Pulmoner Ödem

-Hipoksi

-Bronkospasm

-Akut Astım

Page 13: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

5. SSS:

-Letarji

-Koma

-Konvulsion (kronik meperidin kullanımı)

-Myoklonik Reaksiyonlar

-Spongioform Ensefalopati

-Myelopati

-Stroke (eroin)

-Parkinson benzeri sendrom (meperidin)

-Paradoksik Ağrı Cevabı (nalbuphine,buprenorphine)

-İntrakranial Hipertansiyon (fentanyl)

Page 14: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

6. GIS: -Hipomotilite

-İleus

7.Hepatotoksisite

8.GÜS: -Akut Tubuler Nekroz

-Glomerulonefrit

-Glomeruloskleroz

-Renal Amiloidoz

-Renal Yetmezlik

9.Hematolojik: -Lökositoz

10.Dermatolojik: -Rash

-Seborrea

-Skleroderma

Page 15: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

11.Kas-İskelet Sistemi:

-Rhabdomiyoliz (eroin)

-Musküler rijidite,spasmlar (fentanyl)

12.Endokrin: -Hipoglisemi (eroin)

-ACTH inhibisyonu

13.Mesane Ca.

►Laboratuvar İzlemi:

-Kanda son dozdan sonra 24 saate kadar saptanabilir

-Ciddi maruziyette; arterial kan gazları ve/veya pulse

oksimetri, solunum fonksiyon testleri ve PA Akc.

grafisi ile hasta takibi önerilmektedir.

Page 16: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

►TEDAVİ:

-Kusma önerilmemektedir.

-Aktif kömür: 240 mL su/ 30 gr. kömür

-Konvulsion tedavisi: IV. Benzodiazepin

~Diazepam Adult: 5-10mg(15 dk.arayla)

Çocuk: 0.2-0.5mg/kg (5 dk.)

~Lorazepam Adult: 2-4mg

Çocuk: 0.05-0.1mg/kg

*Adultte 30 mg., <5yaş çocukta 10mg. Diazepama rağmen konvulsion tekrarlarsa fenobarbital önerilmektedir.

Page 17: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

-Akut akciğer hasarı: Ventilasyon ve oksijenizasyon artırılmalıdır. -Hipotansiyon: ~ Fazla miktarda iv sıvı yüklemesi gerekebilir.

~Trendelenburg pozisyonu

~Yanıt alınamayan durumlarda dopamin

(2-5mcg/kg/dk)

veya norepinefrin (0.1-0.2 mcg/kg/dk) -Naloxan: Spesifik antidottur.

Başlangıç dozu: 0.4-2 mg iv (gerektiğinde tekrarlanır)

*10 mg naloxana rağmen klinik düzelme olmazsa, tanıdan

uzaklaşılmalıdır. *Methadone gibi uzun etkili narkotik

intoksikasyonlarında iv infüzyon yararlı olabilir.

Page 18: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

Toksik Doz Aralığı:

-5mg/kg ve üzeri kodein alımı, solunum arrestine neden olur.

-Çocuklarda 1mg/kg üzeri kodein alımı, semptomları başlatır. -Kodeinin tahmini letal dozu: 7-14 mg/kg (adult)

-İnfantta 2.5mg. Hydrocodone letal dozdur.

Page 19: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

PSİKOAKTİF İLAÇLARLA İLİŞKİLİ PSİKOAKTİF İLAÇLARLA İLİŞKİLİ

DURUMLARDURUMLAR İLAÇ İLAÇ DAVRANIŞSADAVRANIŞSA

L ETKİLER L ETKİLER FİZİKSEL FİZİKSEL ETKİLER ETKİLER

LAB. LAB. TEDAVİ TEDAVİ

OPIOIDLEROPIOIDLER Öfori,Öfori,

Uyuşukluk,Uyuşukluk,

Anoreksiya,Anoreksiya,

Hipoaktivite,Hipoaktivite,

Kişilik Kişilik değişiklikleri,değişiklikleri,

Cinsel dürtü Cinsel dürtü azalmasıazalması

Myozis,Myozis,

pruritus,pruritus,

Bulantı,Bulantı,

Bradikardi,Bradikardi,

Kabızlık Kabızlık

Kanda sonKanda son

dozdandozdan

sonra 24 sonra 24 saatesaate

KadarKadar

saptanabilisaptanabilir. r.

Page 20: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

İLAÇİLAÇ DAVRANIŞSAL DAVRANIŞSAL ETKİLERETKİLER

FİZİKSEL FİZİKSEL ETKİLERETKİLER

LAB.LAB. TEDAVİTEDAVİ

AMFETAMİN AMFETAMİN

VE DİĞER VE DİĞER

SEMPATOSEMPATO

MİMETİKLERMİMETİKLER

Uyarılmışlık,Uyarılmışlık,

Aşırı Aşırı konuşkanlık,konuşkanlık,

Öfori,Öfori,

Hiperaktivite,Hiperaktivite,

Ajitasyon,Ajitasyon,

Paranoid Paranoid eğilim,eğilim,

Görsel veGörsel ve

DokunsalDokunsal

varsanılar,varsanılar,

EmpotansEmpotans

Midriyazis,Midriyazis,

Tremor,Tremor,

Ağızda kötüAğızda kötü

koku,koku,

AğızAğız

kuruluğu,kuruluğu,

Taşikardi,Taşikardi,

Ateş,Ateş,

Aritmi,Aritmi,

Kilo kaybı,Kilo kaybı,

Konvülzyon,Konvülzyon,

HipertansiyoHipertansiyon,n,

NasalNasal

septumseptum

delinmesidelinmesi

Kan veKan ve

İdrardaİdrarda

saptanabilisaptanabilir.r.

Page 21: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

İLAÇİLAÇ DAVRANIŞSAL DAVRANIŞSAL ETKİLERETKİLER

FİZİKSEL FİZİKSEL ETKİLERETKİLER

LAB.LAB. TEDAVİTEDAVİ

HALÜSİNOJENLEHALÜSİNOJENLERR

YoksunlukYoksunluk

Sonrası 8-12 saatSonrası 8-12 saat

SüresinceSüresince

flashback,flashback,

Görsel varsanılar,Görsel varsanılar,

Paranoid düşünce,Paranoid düşünce,

GerçeğiGerçeği

yansıtmayan güçlüyansıtmayan güçlü

ve başarılı olmave başarılı olma

duygusu,duygusu,

Depersonalizasyon,Depersonalizasyon,

Derealizasyon,Derealizasyon,

Özkıyım veyaÖzkıyım veya

öldürme eğilimleriöldürme eğilimleri

Midriyazis,Midriyazis,

Ataksi,Ataksi,

HiperemikHiperemik

konjonktiva,konjonktiva,

Taşikardi,Taşikardi,

HipertansiyoHipertansiyonn

YOKYOK

Page 22: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

İLAÇ İLAÇ DAVRANIŞSAL DAVRANIŞSAL ETKİLER ETKİLER

FİZİKSEL FİZİKSEL ETKİLER ETKİLER

LAB. LAB. TEDAVİ TEDAVİ

PCP PCP

VE VE BENZERİ BENZERİ

MADDELERMADDELER

8-12 saat etki8-12 saat etki

Süresi (ketaminSüresi (ketamin

için 2 saat)için 2 saat)

Paranoid Paranoid düşünce,düşünce,

ÇağrışımÇağrışım

bozukluklarıbozuklukları

Katatoni,Katatoni,

Konvülzyonlar,Konvülzyonlar,

Labil duyguLabil duygu

durum,durum,

Şiddet içerenŞiddet içeren

davranış davranış

Nistagmus,Nistagmus,

Midriyazis,Midriyazis,

Ataksi,Ataksi,

Taşikardi,Taşikardi,

HipertansiyoHipertansiyon n

YutulduktanYutulduktan

sonra sonra idrarlaidrarla

5 güne 5 güne kadarkadar

saptanabilir.saptanabilir.

FenotiazinlerFenotiazinler

kontrendikedikontrendikedirr

HaloperidolHaloperidol

1-4mg, ım1-4mg, ım

veya oral veya oral

Page 23: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

İLAÇİLAÇ DAVRANIŞSADAVRANIŞSAL ETKİLERL ETKİLER

FİZİKSEL FİZİKSEL ETKİLERETKİLER

LAB.LAB. TEDAVİTEDAVİ

MSSMSS

DEPRESANLADEPRESANLARIRI

Uyuşukluk,Uyuşukluk,

Konfüzyon,Konfüzyon,

DikkatsizlikDikkatsizlik

Aşırı terleme,Aşırı terleme,

Ataksi,Ataksi,

HipotansiyonHipotansiyon,,

Nöbetler,Nöbetler,

MyozisMyozis

Kanda Kanda

saptanır.saptanır. KötüyeKötüye

kullanılan kullanılan herher

100 mg100 mg

barbitürat barbitürat içiniçin

30 mg sıvı30 mg sıvı

fenobarbitafenobarbital ile l ile

yerine yerine koyma koyma

tedavisi.tedavisi.

Diazem de Diazem de

kullanılır.kullanılır.

Page 24: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

İLAÇİLAÇ DAVRANIŞSADAVRANIŞSAL ETKİLERL ETKİLER

FİZİKSEL FİZİKSEL ETKİLERETKİLER

LAB.LAB. TEDAVİTEDAVİ

INHALANLARINHALANLAR Öfori,Öfori,

AlgıAlgı

bulutlanması,bulutlanması,

Anlaşılmaz Anlaşılmaz

konuşma,konuşma,

psikoz,psikoz,

6 aydan uzun 6 aydan uzun

kullanımda kullanımda kalıcı kalıcı

beyin hasarıbeyin hasarı

Nefeste Nefeste koku,koku,

Ventriküler Ventriküler

fibrilasyon,fibrilasyon,

Taşikardi,Taşikardi,

Kc.-Böbrek-Kc.-Böbrek-

Akc.hasarı,Akc.hasarı,

Nistagmus,Nistagmus,

Ataksi,Ataksi,

Solunum Solunum

depresyonu,depresyonu,

FlushingFlushing

Doku Doku

hasarının hasarının

belirlenmebelirlenmesisi

SGOTSGOT

EpinefrindeEpinefrindenn

kaçınmalıdıkaçınmalıdır.r.

HaloperidolHaloperidol

1-5mg1-5mg

Page 25: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

İLAÇİLAÇ DAVRANIŞSAL DAVRANIŞSAL ETKİLERETKİLER

FİZİKSEL FİZİKSEL ETKİLERETKİLER

LAB.LAB. TEDAVİTEDAVİ

BELLADON BELLADON ALKALOİDLERALKALOİDLERİİ

Sıcak deri,Sıcak deri,

Eritem,Eritem,

Bulanık görme,Bulanık görme,

Konfüzyon,Konfüzyon,

Uyarılmışlık,Uyarılmışlık,

Stupor,Stupor,

Koma,Koma,

DeliryumDeliryum

(antikolinerjik (antikolinerjik

deliryum),deliryum),

Susuzluk,Susuzluk,

GüçsüzlükGüçsüzlük

Ağız-boğaz Ağız-boğaz

kuruluğu,kuruluğu,

Midriyazis,Midriyazis,

Seyirme,Seyirme,

Disfaji,Disfaji,

Ateş,Ateş,

Şoku takiben Şoku takiben

hipertansiyon,hipertansiyon,

İdrar İdrar retansiyonu,retansiyonu,

Işığa duyarlılıkIşığa duyarlılık

YOKYOK Antidotu Antidotu

fizostigmindifizostigmindir.r.

Taşiaritmiler Taşiaritmiler

için için

propranololpropranolol

Page 26: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

LSDTİPİK LSD İNTOKSİYONU KRONOLOJİSİ

FAZ ALIMI TAKİBEDEN ZAMAN

SEMPTOMLAR

SOMATİK 0-60 dakika

anksiete, sayıklamaMidriyazis, flushing Fasciculasyon, taşikardi Hipertansiyon, hiperrefleksi

ALGISAL 30-60 dakika

görsel, işitsel, duyusal değişiklik Renk algılamada bozulma Zaman/şekil algılamada bozulma Sinestezi

PSİKOLOJİK 2-12 saat

Moodda dalgalanma Depresyon Depersonalizasyon Derealizasyon, Vücut imajının kaybolması öfori

Page 27: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

VİTAL BULGULAR:

Hipertansiyon/HipotansiyonTaşikardiTakipneHipertermi

BAŞ-BOYUN:

MidriyazisLakrimasyonRenk ve visüel fonksiyonlarda

bozulmaTekrarlayıcı visüel illüzyonlar ve

halolarKVS:

Hipertansiyon/Hipotansiyon

Taşikardi

Page 28: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

SOLUNUM SİSTEMİ:

Takipne

BronkokonstrüksiyonNÖROLOJİK SİSTEM:

♦Akut Mental Durum Değişiklikleri

Rahatsızlık Hissi Akut AnksiyeteDavranış değişiklikleriDepersonalizasyonTremorlarİnkoordinasyon

♦Sempatomimetik semptomlar

♦Konvülzyon, ataksi

♦Kas güçsüzlüğü

Page 29: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

GİS: Bulantı Diare Salivasyon Retroperitoneal fibrozis (Kronik LSD kullanımında) Anoreksi

GÜS: Rabdomyoliz (konvulzyon ve komaya sekonder) Renal yetmezlik Uterin kontraksiyonlar

HEMATOLOJİK SİSTEM: Pıhtılaşmada azalma (Erken dönemde oluşur. Spontan düzelir) Vasküler retraksiyon Lökositoz (olasılıkla)

Page 30: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

KAS-İSKELET SİSTEMİ:

Kas rijiditesi (LSD’ye bağlı gelişen NMS’de görülür.) PSİKİYATRİK:

Halüsinasyonlar (genellikle visüel)Akut psikotik reaksiyonParanoyaDepersonalizasyonKognitif ve algısal durum değişiklikleriSinestezi (karakteristik)FlashbackPanik reaksiyon

GEBELİK:Teratojendir.

Page 31: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

TEDAVİ ORAL-PARENTERAL ALIM

Hızlı absorbsiyonundan ötürü gastrointestinal dekontaminasyon genellikle yaralı değildir.

A-Kusturma önerilmemektedir. (Bilinç bulanıklığı, konvulzyon ve solunum zorluğu eşiğini düşürdüğü için)

B-Aktif kömür: 240ml su/ 30gr. Aktif kömür

Adult/ Adolesan: 25-100 gr.1-12 yaş çocuk:25-20 gr.1 yaş altı çocuk:1gr/kg

(Özellikle fazla miktarlarda alımdan sonra önerilmektedir.)

Page 32: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

C- Thiamine 100mg. IV Ve

Glukoz 1gr/kg IV (Mental durum değişikliği veya etken bilinmiyorsa verilir.)

D-ANKSİYETE / AJİTASYON:

♦Akut anksiyete, IV veya PO diazepam ile yönetilir.

Adult : 10mg.a dek yavaşça Çocuk : 0.1-0.3 mg/kg yavaşça

Page 33: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

►CHLORPROMAZİN KULLANILMAMALIDIR..◄◄

(LSD ile birlikte dimetiltriptamin vb. ilaçlar alınmışsa chlorpromazin kullanımı hipertansiyon ve konvüzyon eşiğini belirgin düşürür)

♦♦Lorazepam: Adult 1-2mgLorazepam: Adult 1-2mg

♦Chlordiazepoxide:Adult 50-100mg♦Chlordiazepoxide:Adult 50-100mg

♦♦Haloperidol: Adult 5-20mg. IM,IV,POHaloperidol: Adult 5-20mg. IM,IV,PO

♦♦PsikoterapiPsikoterapi

Page 34: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

E-PSİKOZ: Nöroleptikler, kronik LSD kullanımına bağlı gelişen psikoz tedavisinde önerilmektedir.

Minür trankilizanlarHaloperidolFenotiazineLityum

Kabidopa ve 1,5 hidrokditriptofanSeratonin s2 reseptör antagonistleri

F-NÖROLEPTİK MALİGN SENDROM:

Destekleyici tedavi ve Dantrolene veya Bromocriptine

Page 35: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

G-RHABDOMYOLİZ:

-%0.9 NaCl 2-3 ml/kg/saat

-Diüretikler

-Üriner alkalinizasyon önerilmemektedir.

Page 36: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

LABORATUVAR İZLEMİ :LABORATUVAR İZLEMİ :

• İdrar çıkışıİdrar çıkışı

• Serum elektrolitleriSerum elektrolitleri

• CKCK

• Renal fonksiyonlar izlenmelidirRenal fonksiyonlar izlenmelidir

Page 37: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

TOKSİSİTE SINIRITOKSİSİTE SINIRI

• İnsanlar için minimum letal doz İnsanlar için minimum letal doz veya toksik dozu bilinmemektedir.veya toksik dozu bilinmemektedir.

• LD 50: 0.3 – 50 mg/kgLD 50: 0.3 – 50 mg/kg

• 100 – 400 mcg’lık tek doz LSD 100 – 400 mcg’lık tek doz LSD alımı ile şuur bulanıklığı geliştiği alımı ile şuur bulanıklığı geliştiği bilinmektedir.bilinmektedir.

Page 38: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

MARIJUANAMARIJUANA(Cannabis Sativa, Joint, Esrar, Haşhiş, (Cannabis Sativa, Joint, Esrar, Haşhiş,

Ot)Ot)• Öforizan etkili delta-9-Öforizan etkili delta-9-

tetrahydrocannabiol (THC) içerir.tetrahydrocannabiol (THC) içerir.

Hafif intoksikasyonHafif intoksikasyon • SomnolansSomnolans• ÖforiÖfori• Duygu farkındalığında artışDuygu farkındalığında artış• İyi hissetmede artışİyi hissetmede artış• Zamanı hissetmede değişimZamanı hissetmede değişim

Page 39: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

Orta dereceli İntoksikasyonOrta dereceli İntoksikasyon

• Kısa süreli hafızada bozulmaKısa süreli hafızada bozulma

• DepersonalizasyonDepersonalizasyon

• Sosyal inhibisyonda azalmaSosyal inhibisyonda azalma

• Dikkatte dağılmaDikkatte dağılma

• Mood değişiklikleriMood değişiklikleri

• Aşırı hareketler ve gülme krizleriAşırı hareketler ve gülme krizleri

• Bağımlılık davranışlarıBağımlılık davranışları

Page 40: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

Ciddi İntoksikasyonCiddi İntoksikasyon

• Motor koordinasyonda azalmaMotor koordinasyonda azalma

• Kas sertlikleriKas sertlikleri

• Letarji/ ataksiLetarji/ ataksi

• SedasyonSedasyon

• Konsantrasyon yeteneğinde azalmaKonsantrasyon yeteneğinde azalma

• Konuşmada saçmalamaKonuşmada saçmalama

• Panik reaksiyonPanik reaksiyon

• İskelet kaslarında düzensiz hareketler İskelet kaslarında düzensiz hareketler (Aşırı dozlarda)(Aşırı dozlarda)

Page 41: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

ANİ KESİLME/KRONİK ANİ KESİLME/KRONİK MARIJUANA-TCH KULLANIMIMARIJUANA-TCH KULLANIMI

Orta dereceli yokluk sendromuna yol Orta dereceli yokluk sendromuna yol açaraçar

* Sürekli ajitasyon* Sürekli ajitasyon

* Endişe hali, agresiflik* Endişe hali, agresiflik

* Uykusuzluk* Uykusuzluk

* Terleme* Terleme

* Yaygın migren tarzı baş ağrısı* Yaygın migren tarzı baş ağrısı

Page 42: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

PEDİYATRİK PEDİYATRİK İNTOKSİKASYONLARİNTOKSİKASYONLAR

• Hızla artan baş dönmesiHızla artan baş dönmesi• MidriyazisMidriyazis• HipotoniHipotoni• Gözkapağı kapanmasında yavaşlamaGözkapağı kapanmasında yavaşlama• Ağızda granüllerAğızda granüller Nadiren de; Nadiren de; • Koma ve/veya solunum Koma ve/veya solunum

obstrüksiyonuobstrüksiyonu• StuporStupor• Solunum depresyonuSolunum depresyonu

Page 43: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

VİTAL BULGULAR:VİTAL BULGULAR:

* Hipotermi veya hipertermi* Hipotermi veya hipertermi

BAŞ-BOYUN:BAŞ-BOYUN:

* Konjonktivada kızarıklık* Konjonktivada kızarıklık

* Kemozis* Kemozis

* Midriyazis* Midriyazis

* Nistagmus* Nistagmus

KVS:KVS:

* Kalp hızı ve kardiyak outputta * Kalp hızı ve kardiyak outputta artışartış

* Postural hipotansiyon* Postural hipotansiyon

Page 44: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

SOLUNUM SİSTEMİSOLUNUM SİSTEMİ

Yüksek doz marijuana içiminde: Yüksek doz marijuana içiminde:

* İrritasyon * İrritasyon

* Öksürük* Öksürük

Oral alım ve inhalasyon birlikte ise:Oral alım ve inhalasyon birlikte ise:

* Doz bağımlı bronkodilatör * Doz bağımlı bronkodilatör etkietki

Uzun süre kullanım:Uzun süre kullanım:

* Kronik respiratuar sendrom* Kronik respiratuar sendrom

Page 45: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

NÖROLOJİK SİSTEMNÖROLOJİK SİSTEM

Hafif intoksikasyon:Hafif intoksikasyon:

* Baş dönmesi* Baş dönmesi

* Öfori * Öfori

* Duyu hissinde artış* Duyu hissinde artış

* İyi hissetmede artış* İyi hissetmede artış

* Zaman oryantasyonunda * Zaman oryantasyonunda değişmedeğişme

Page 46: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

Orta dereceli intoksikasyon:Orta dereceli intoksikasyon:

* Hafıza bozuklukları* Hafıza bozuklukları

* Depersonalizasyon* Depersonalizasyon

* Mood değişiklikleri* Mood değişiklikleri

Ciddi intoksikasyon:Ciddi intoksikasyon:

* Motor koordinasyonda azalma* Motor koordinasyonda azalma

* Letarji* Letarji

* Konuşmada saçmalama* Konuşmada saçmalama

* Panik reaksiyon* Panik reaksiyon

* Konvülzyon* Konvülzyon

Page 47: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

GASTROİNTESTİNAL SİSTEMGASTROİNTESTİNAL SİSTEM

• İştahta artışİştahta artış

• Barsak motilitesinde azalmaBarsak motilitesinde azalma

GENİTOÜRİNER SİSTEMGENİTOÜRİNER SİSTEM• Üriner retansiyonÜriner retansiyon

KARSİNOJENİTEKARSİNOJENİTE• Ağız, boyun ve akciğer kanserinde artışAğız, boyun ve akciğer kanserinde artış

Page 48: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

PSİKİYATRİPSİKİYATRİTek doz alım: Tek doz alım: * Konfüzyon* Konfüzyon * Depersonalizasyon* Depersonalizasyon * Şüpheci ve paranoid düşünceler* Şüpheci ve paranoid düşünceler * Anksiyete* AnksiyeteKronik kullanım:Kronik kullanım: * Şizofreni* Şizofreni * Psikoz* Psikoz * Amotivasyonel sendrom* Amotivasyonel sendrom * Depersonalizasyon* Depersonalizasyon * Agarofobi* Agarofobi

Page 49: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

TEDAVİA- Aktif kömürA- Aktif kömürB- DepresifB- Depresif Halüsinasyonları olanHalüsinasyonları olan Psikotik reaksiyonları olanPsikotik reaksiyonları olan hastaları hastaları

sakin bir bölümde istirahat ettirip sakin bir bölümde istirahat ettirip onları kalıcı bir hasar kalmayacağı onları kalıcı bir hasar kalmayacağı konusunda ikna etmek gerekir.konusunda ikna etmek gerekir.

Aşırı ajitasyon görülen durumlarda Aşırı ajitasyon görülen durumlarda benzodiazepinler önerilmektedir.benzodiazepinler önerilmektedir.

5-10 mg diazepam PO.5-10 mg diazepam PO.

Page 50: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

C- Hipotansiyon:C- Hipotansiyon:

10-20 ml/kg isotonik sıvı 10-20 ml/kg isotonik sıvı infüzyonuinfüzyonu

Dopamin 5-20 mcg/kg/dkDopamin 5-20 mcg/kg/dk

Norepinefrin Adult : 0,5-1 Norepinefrin Adult : 0,5-1 mcg/dk mcg/dk infüzyon infüzyon

Çocuk: 0,1 Çocuk: 0,1 mcg/kg/dkmcg/kg/dk

infüzyoninfüzyon

Page 51: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

TOKSİK DOZ ARALIĞITOKSİK DOZ ARALIĞI

• İnsanda tahmini marijuana letal İnsanda tahmini marijuana letal dozu;dozu;

30 mg/kg30 mg/kg

• 15 mg/m2 oral TCH alınımı ile SSS 15 mg/m2 oral TCH alınımı ile SSS semptomları görülür.semptomları görülür.

• 5 mg/m2 oral TCH alınımı çok az SSS 5 mg/m2 oral TCH alınımı çok az SSS semptomları ile tolere edilebilir.semptomları ile tolere edilebilir.

Page 52: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

LABORATUVARLABORATUVAR• Bir çok metaboliti oluştuğu ve plazmada Bir çok metaboliti oluştuğu ve plazmada

düşük seviyede bulunduğu için plazmada düşük seviyede bulunduğu için plazmada tesbiti zordur. (20 mg TCH alındığı pik tesbiti zordur. (20 mg TCH alındığı pik plazma seviyesi 10 ng/mL)plazma seviyesi 10 ng/mL)

• Semikantatif EMIT homojen enzim Semikantatif EMIT homojen enzim immunoassey ve RİA yöntemleri idrarda immunoassey ve RİA yöntemleri idrarda kannabioidlerin ölçümü mümkündür. kannabioidlerin ölçümü mümkündür. İdrar TCH testi intoksikasyondan sonra İdrar TCH testi intoksikasyondan sonra günlerce pozitiftir.günlerce pozitiftir.

• GC/MASS Spec. Yöntemi en spesifik GC/MASS Spec. Yöntemi en spesifik yöntemdir ve referans metot olarak yöntemdir ve referans metot olarak kullanılmaktadır.kullanılmaktadır.

Page 53: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

HALÜSHALÜSİİNOJENNOJENİİK K AMFETAMAMFETAMİİNLER (ENLER (EXXTATACCY)Y)

• Yüksek derecede baYüksek derecede bağığımlmlııllıık yapak yaparrlar lar ve tehlikelidirler.ve tehlikelidirler. Kuvvetli iKuvvetli işştah kesici tah kesici etkileri vardetkileri vardıır.r. Genellikle oral yolla Genellikle oral yolla alalıınnıır veya plaka r veya plaka şşeklinde buccal eklinde buccal mukozadan emilir. mukozadan emilir. İİnhale veya enjekte nhale veya enjekte de edilebilirler.de edilebilirler. Oral alOral alıım,m, IV alımdan IV alımdan daha düdaha düşşük bir öfori yaptük bir öfori yaptığıığı için daha için daha az baaz bağığımlmlııllıık yapar.k yapar. Sempatomimetik Sempatomimetik olarak etki gösterirler.olarak etki gösterirler. Genellikle Genellikle geligelişşen tolerans nedeniyle sporadik en tolerans nedeniyle sporadik olarak kullanolarak kullanııllıırlar.rlar.

Page 54: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

KLKLiiNNiiK ETKK ETKiiLER:LER: A. DOZ AA. DOZ AŞŞIMIIMI• AjitasyonAjitasyon• HipertansiyonHipertansiyon• TaTaşşikardiikardi• MidriazisMidriazis• TrismusTrismus• TerlemeTerleme• ZayZayııflamaflama• Konsantrasyon güçlüKonsantrasyon güçlüğğüü• YoYoğğun disfori ( depresyon/anksiyete)un disfori ( depresyon/anksiyete)• KonfüzyonKonfüzyon• DeliriumDelirium

Page 55: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

Çok yüksek dozlardaÇok yüksek dozlarda

• HipertermiHipertermi

• DICDIC

• RabdomiyolizRabdomiyoliz

• DisritmiDisritmi

• KonvülzyonKonvülzyon

• Akut renal yetmezlikAkut renal yetmezlik

Page 56: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

B.EB.Exxtataccy (MDMA)’ e bay (MDMA)’ e bağğllıı mortalite ve mortalite ve morbidite;morbidite;

• HiponatremiHiponatremi

• DehidratasyonDehidratasyon

• HipertermiHipertermi

• Hipertansif krizHipertansif kriz

• Kardiyak disritmiler ile Kardiyak disritmiler ile ilişkilidir.ilişkilidir.

Page 57: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

C-C-   MDMA’nMDMA’nıın uzun süreli etkileri n uzun süreli etkileri

Psikiyatrik ve kognitif Psikiyatrik ve kognitif bozukluklarbozukluklar

HafHafııza bozukluklarza bozukluklarıı

DD-- Teratojenik etkileri Teratojenik etkileri mevcuttur.mevcuttur.

Page 58: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

EE - - Bir tablet eBir tablet exxtataccyy’’nin etkisi 20-40 nin etkisi 20-40 dk içinde badk içinde başşlar. 60-90 dk.da pik lar. 60-90 dk.da pik yapar. Bunu zihinde berraklyapar. Bunu zihinde berraklıık ve k ve mutlu hissetme duygularmutlu hissetme duygularıı izler. Bu izler. Bu evrede alevrede alıınacak ek bir doz bu nacak ek bir doz bu duygularduygularıın süresini uzatn süresini uzatıır. 4-6 saate r. 4-6 saate etkisi azalmaya baetkisi azalmaya başşlar. lar.

Page 59: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

VViiTAL BULGULARTAL BULGULAR En yaygın görülen semptomlar:En yaygın görülen semptomlar:

HipertansiyonHipertansiyonTaşikardiTaşikardiTakipneTakipne

Ciddi intoksikasyon bulguları:Ciddi intoksikasyon bulguları:HipertermiHipertermiHipotansiyonHipotansiyonKardiovasküler kollapsKardiovasküler kollaps

Page 60: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

BABAŞŞ BOYUN: BOYUN:Midriazis (her zaman)Midriazis (her zaman)Görmede bulanGörmede bulanııklklıık hissik hissiMüköz membranlarda kurumaMüköz membranlarda kuruma

KKVS:VS:Yaygın görülen semptomlar:

HipertansiyonHipertansiyonTaTaşşikardiikardi

Ciddi intoksikasyon bulgularCiddi intoksikasyon bulgularıı::DisritmilerDisritmilerHipotansiyonHipotansiyonKardiovasküler kollapsKardiovasküler kollaps

Page 61: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

SOLUNUM SSOLUNUM SİİSTEMSTEMİİ::

  

Solunum hSolunum hıızzıında artnda artışış

Non kardiyojenik pulmoner ödemNon kardiyojenik pulmoner ödem

ARDSARDS

Page 62: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

NÖROLOJNÖROLOJİİK SK SİİSTEMSTEM  YaygYaygıın görülen semptomlar:n görülen semptomlar:

AAşışırrıı uyar uyarıılmalmaAjitasyonAjitasyonAnoreksiAnoreksiNistagmusNistagmus

Daha az görülen bulgular:Daha az görülen bulgular:DeliriumDeliriumKonvülzyonKonvülzyonKomaKoma

Nadir görülen bulgular:Nadir görülen bulgular:Serebral ödemSerebral ödemHiponatremiHiponatremiUygunsuz ADH sendromuUygunsuz ADH sendromu

Page 63: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

GIS:GIS:

BulantBulantıı

KusmaKusma

DiyareDiyare

  HEPATHEPATİİK:K:

   Akut toksisite: Akut toksisite: hepatotoksisitehepatotoksisite

Kronik toksisite: hepatitKronik toksisite: hepatit

  GÜS:GÜS:

MyoglobulinüriMyoglobulinüri

RabdomyolizRabdomyoliz

Akut Renal yetmezlikAkut Renal yetmezlik

Page 64: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

METABOLMETABOLİİK : K : Metabolik laktik asidozMetabolik laktik asidoz    SIVISIVI ELEKTROLELEKTROLİİT : T : HiperkalemiHiperkalemi DehidratasyonDehidratasyon Uygunsuz ADH Sendromu- Uygunsuz ADH Sendromu-

HiponatremiHiponatremi  HEMATOLOJHEMATOLOJİİK :K : KoagülopatiKoagülopati DICDIC TrombositopeniTrombositopeni

Page 65: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

DERMATOLOJDERMATOLOJİİK :K : TerlemeTerleme PiloereksiyonPiloereksiyon SoluklukSolukluk  KAS-KAS-İİSKELET :SKELET : SSıık görülen semptomlar:k görülen semptomlar: Kas spazmKas spazmıı TremorTremor Çene kilitlenmesiÇene kilitlenmesi HiperreflexiHiperreflexiNadir görülen semptomlar :Nadir görülen semptomlar : Myoclonus Myoclonus

OpustetanusOpustetanus

Rijidite Rijidite RabdomyolizRabdomyoliz

  

Page 66: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

ENDOKRENDOKRİİN :N :

Hiponatremi (uygunsuz ADH salHiponatremi (uygunsuz ADH salıınnıımmıına na sekonder)sekonder)

  

PSPSİİKKİİYATRYATRİKİK:: AnksiyeteAnksiyete

Antisosyal davranAntisosyal davranışış

Emosyonel dengesizlikEmosyonel dengesizlik

ÖforiÖfori

ParanoyaParanoya

HalüsinasyonHalüsinasyon

Page 67: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

LABORATUVARLABORATUVAR

Kan ve idrarda saptanabilir. Kan seviyeleri, Kan ve idrarda saptanabilir. Kan seviyeleri, toksisitetoksisitelerlerle korele dele korele değğildir.ildir.

  

TAKTAKİİP :P :

Serum elektrolitleriSerum elektrolitleri

KCFTKCFT

BFTBFT

CPKCPK

CBC (özellikle trombosit sayısı)CBC (özellikle trombosit sayısı)

Koagülasyon testleriKoagülasyon testleri

Page 68: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

TEDAVTEDAVİİ A- A- Kusturma önerilmez.Kusturma önerilmez. B- B- Aktif kömür verilir.Aktif kömür verilir. (240 ml su ve 30 gr(240 ml su ve 30 gr kömür)kömür) C- AC- AJJİİTASYON ve HALUSTASYON ve HALUSİİNASYONNASYON    -Fenotiyazin önerilmez.-Fenotiyazin önerilmez. - Diazepam : - Diazepam : Adult Adult 10 mg PO10 mg PO 5 mg IV5 mg IV    Çocuk Çocuk 0.3 mg/kg PO0.3 mg/kg PO 0.10.1    mg/kg IVmg/kg IV    Doz Doz

tekrarlanabilir.tekrarlanabilir.  

Page 69: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

DD-- KONVULZYON : KONVULZYON : Benzodiazepin IV Benzodiazepin IV verilir.verilir.

  

- - Diazepam :Diazepam : Adult Adult: : 5-10 mg 10-15 dk.ara 5-10 mg 10-15 dk.ara ile ile

    ÇocukÇocuk:: 0.2-0.5 mg/kg 5 dk. 0.2-0.5 mg/kg 5 dk. ara ileara ile

-Loazepam :-Loazepam : Adult Adult: : 2-4 mg2-4 mg

ÇocukÇocuk:: 0.05-0.1 mg/kg 0.05-0.1 mg/kg

  

Adultte 30 mg.,Adultte 30 mg., çocukta 10 mg. çocukta 10 mg. Diazepama raDiazepama rağğmen klinik düzelme men klinik düzelme sasağğlanamazsa fenobarbital önerilir.lanamazsa fenobarbital önerilir.

Page 70: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

EE- - HHİİPERTANSPERTANSİİYON :YON :

Genelde benzodiazepinlerle sedasyona Genelde benzodiazepinlerle sedasyona cevap alcevap alıınnıır. r.

  

Cevap yoksa; Nitroprussid 10 mcg/kg/dkCevap yoksa; Nitroprussid 10 mcg/kg/dk

  

FF--HHİİPERTERMPERTERMİİ::

    Fiziksel aktivite kFiziksel aktivite kııssııtlantlanıır.r.

External soExternal soğğutma yaputma yapııllıır.r.

Buzlu saline ile gastrik lavaj Buzlu saline ile gastrik lavaj uygulanır.uygulanır.

Dantrolene 1 mg/kg IV Dantrolene 1 mg/kg IV

( Ciddi vakalarda)( Ciddi vakalarda)

Page 71: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

GG--SUPRAVENTRSUPRAVENTRİİKÜLER DKÜLER DİİSRSRİİTMTMİİLER :LER :  Hemodinamik bozukluk geliHemodinamik bozukluk gelişşmedikçe tedaviymedikçe tedaviye e

gerek yoktur.gerek yoktur.Tedaviye gerek duyulursa kTedaviye gerek duyulursa kıısa etkili sa etkili

kardiyoselektif ajanlar ( Esmolol ) tercih kardiyoselektif ajanlar ( Esmolol ) tercih edilmelidir.edilmelidir.

  

H. VENTRH. VENTRİİKÜLER DKÜLER DİİSRSRİİTMTMİİLER :LER :    LidokainLidokain AmiadaronAmiadaron Esmolol tercih Esmolol tercih

edilmelidir.edilmelidir.

Page 72: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

  I-I-HHİİPOTANSPOTANSİİYON :YON :    10-20 ML/KG 10-20 ML/KG İİsotonik ssotonik sııvvıı devam ederse; devam ederse; dopamindopamin 5-10 mcg/kg/dk 5-10 mcg/kg/dk veyaveya norepinefrinnorepinefrin Adult 0.5-1 mcg/dkAdult 0.5-1 mcg/dk Çocuk 0.1 Çocuk 0.1

mcg/kg/dkmcg/kg/dk

J. RABDOMYOLJ. RABDOMYOLİİZ :Z : - - İİdrar çdrar çııkkıımmıı 2-3 ml/kg/saat olacak 2-3 ml/kg/saat olacak şşekilde ekilde

% 0.9 NaCl verilir.% 0.9 NaCl verilir. -- Diüretik kullanDiüretik kullanıılabilir.labilir.    -- Üriner alkalinizasyon önerilmez.Üriner alkalinizasyon önerilmez.

Page 73: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

K. HK. HİİPONATREMPONATREMİİ::

  

Genellikle %0.9 NaCl ile düzelir. Genellikle %0.9 NaCl ile düzelir.

Ciddi vakalarda % 3 NaCl Ciddi vakalarda % 3 NaCl önerilir.önerilir.

Page 74: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

TOKSTOKSİİK DOZK DOZ

DOB 1-5 mg DOB 1-5 mg 

MDA 40-150 mgMDA 40-150 mg

MDMA 50-150 mgMDMA 50-150 mg

MDMA için 200 mg ve üzerinde tek doz MDMA için 200 mg ve üzerinde tek doz alalıım ‘overdose’ kabul edilir.m ‘overdose’ kabul edilir.

Tek kapsül MDMA ( 50 mg) oral alTek kapsül MDMA ( 50 mg) oral alıımmıı ileile ölüm görülebilmektedir.ölüm görülebilmektedir.

MDMA intoksikasyonunu takiben MDMA intoksikasyonunu takiben geligelişşebilen hipertermi en sebilen hipertermi en sıık ölüm k ölüm nedenidir. nedenidir.

Page 75: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

KOKAKOKAİİNN(crack, rock,(crack, rock, blow,blow, cane,cane, freebase,freebase,

kok)kok)

Page 77: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

Koka bitkisinin (Erythroxylon Koka bitkisinin (Erythroxylon Coca) doCoca) doğğal ürünü olan kokain,al ürünü olan kokain, yüzyyüzyııllardllardıır pek çok kültürde r pek çok kültürde psikoaktif etkileri için psikoaktif etkileri için kullankullanıılmaktadlmaktadıır.r. Yüksek Yüksek derecede baderecede bağığımlmlııllıık yapk yapııccııddıır.r. UyarUyarııccıı ve ve şşiddetli öforizandiddetli öforizandıır.r.

SSııklklııkla inhalasyon yoluyla kla inhalasyon yoluyla kullankullanıılmaslmasıına karna karşışın sigara ve n sigara ve enjeksiyon yoluyla da kullanenjeksiyon yoluyla da kullanııllıır.r.

Page 78: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

• Crack(rock),Crack(rock), kokainin kristalize kokainin kristalize şşeklidir.eklidir. Sigara Sigara şşeklinde içilir.eklinde içilir. Etkisi Etkisi çabuk baçabuk başşlar ve yüksek oranda lar ve yüksek oranda babağığımlmlııllıık yapar.k yapar.

• Sigara Sigara şşeklinde kokainin etkisinin eklinde kokainin etkisinin babaşşlanglangııç hç hıızzıı neredeyse IV neredeyse IV enjeksiyonla aynenjeksiyonla aynııddıır ve er ve eşşit derecede it derecede babağığımlmlııllıık yapar.k yapar. Tek dozdan sonra Tek dozdan sonra bile babile bağığımlmlııllıık yapma riski vardk yapma riski vardıır.r.

Page 79: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

ZEHZEHİİRLENMERLENME 1.1.  Kokain,Kokain, bir lokal anestezik ve vasokonstriktör bir lokal anestezik ve vasokonstriktör

madde olmasmadde olmasıınnıın yann yanıı s sııra belirgin olarak SSS ve ra belirgin olarak SSS ve KVS uyarKVS uyarııssııccııddıır. Bu etkileri açr. Bu etkileri açııssıından klinik ve ndan klinik ve toksikolojik etkileri açtoksikolojik etkileri açııssıından amfetaminle ndan amfetaminle benzerdir. Babenzerdir. Başşlanglangıçıçta görülen SSS ve KVS uyarta görülen SSS ve KVS uyarııccıı etkisi genellikle depresyon ile devam eder. etkisi genellikle depresyon ile devam eder. ((KKoma,oma, HT,HT, solunum depresyonu)solunum depresyonu)

2.2.    Toksik etkileri asToksik etkileri asııl olarak SSS ve KVS l olarak SSS ve KVS üzerindeki bifazik etkisine baüzerindeki bifazik etkisine bağğllııddıır.r. Önce belirgin Önce belirgin eksitasyon sonra belirgin depresyon görülür.eksitasyon sonra belirgin depresyon görülür.

ÖÖlüm çolüm çoğğu vakada solunum depresyonu u vakada solunum depresyonu ve/veyave/veya kardiyovaskardiyovaskküler kollaps nedeniyle üler kollaps nedeniyle görülür.görülür.

Page 80: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

3-3- Tüm maruziyet yollarTüm maruziyet yolları ı (intranasal,(intranasal, oral,oral, rektal,rektal, intravenöz,intravenöz, inhalasyon,inhalasyon, intravaginal) intravaginal) ile aile aşşaağığıdaki belirtiler daki belirtiler ortaya çıkar.ortaya çıkar. Kokainin sigara olarak Kokainin sigara olarak içilmesi veya IV enjeksiyonu,içilmesi veya IV enjeksiyonu, klinik klinik toksisitesi açtoksisitesi açııssıından fark yaratmaz.ndan fark yaratmaz.

Etkiler genellikle çabuk ortaya çıkarEtkiler genellikle çabuk ortaya çıkar (birkaç dakika- 1 saat) ve kısa sürelidir.(birkaç dakika- 1 saat) ve kısa sürelidir. Bununla birlikte prezervatiflere Bununla birlikte prezervatiflere doldurularak gastrointestinal kanalda doldurularak gastrointestinal kanalda saklanan kokainlerin ysaklanan kokainlerin yıırtrtıılmaslmasıı sonucu sonucu gecikmigecikmişş dönemde ortaya ç dönemde ortaya çııkan ve uzun kan ve uzun süren etkiler belirtilmisüren etkiler belirtilmişştir. tir.

Page 81: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

4- 4- PEDPEDİİATRATRİİK MARUZK MARUZİİYETYET Bir devlet hastanesinin acil servisindeBir devlet hastanesinin acil servisinde 2 2

haftalhaftalıkık ya yaşş aras arasıındaki 250 çocukta yapndaki 250 çocukta yapıılan bir lan bir araaraşşttıırmada okul öncesi çarmada okul öncesi çağğda,da, klinik olarak bir klinik olarak bir şşüphe uyandüphe uyandııracak herhangi bir bulgu ve/veya racak herhangi bir bulgu ve/veya belirti tabelirti taşışımayan çocuklarmayan çocuklarıın kokaine maruziyet n kokaine maruziyet prevalansprevalansıı % % 2.4 tür.2.4 tür.

YenidoYenidoğğanlarda görülen klinik bulgular ;anlarda görülen klinik bulgular ;    Nekrotizan enterokolitNekrotizan enterokolit Barsak perforasyonuBarsak perforasyonu İİnfantil kolit nfantil kolit Solunum problemleriSolunum problemleri   Daha büyük çocuklarda ;Daha büyük çocuklarda ; ŞŞiddetli hipertermiiddetli hipertermi Hipermetabolik sendromHipermetabolik sendrom

Kokain kolitiKokain koliti

Page 82: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

• Adölesanda ;Adölesanda ;

• GöGöğğüs aüs ağğrrııssıı

• KonvülzyonlarKonvülzyonlar

• Serebrovasküler Serebrovasküler infarktlarinfarktlar

• HemorajiHemoraji

•   

Pasif inhalasyon Pasif inhalasyon ;; Bak Bakııccıılarlarıı kokain kokain kullanan 6 hafta-14 aylık bebekler pasif kullanan 6 hafta-14 aylık bebekler pasif inhalasyonla kokaine maruz kalminhalasyonla kokaine maruz kalmışışlar lar ve idrarlarve idrarlarıında benzoylecgonine tespit nda benzoylecgonine tespit edilmiedilmişştir.tir. Yine 3Yine 3,,5 haftal5 haftalıık bir infantta k bir infantta pasif inhalasyonla maruziyet sonraspasif inhalasyonla maruziyet sonrasıında nda pulmoner ödem gelipulmoner ödem gelişşmimişştir.tir.

Page 83: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

5-5- HAYAT HAYATİİ TEHL TEHLİİKE YARATAN KE YARATAN TOKSTOKSİİSSİİTETE -Abrupt-Abruptııo Plasenta/Spontan abortuso Plasenta/Spontan abortus -Aort disseksiyonu-Aort disseksiyonu -Barsak iskemisi / infarkt-Barsak iskemisi / infarktıı -Kardiyak arrest-Kardiyak arrest -SSS hemoraji / infarkt-SSS hemoraji / infarktıı -Hipertansif kriz-Hipertansif kriz -Hipertermi-Hipertermi -Myokard infarkt-Myokard infarktıı / iskemi / iskemi -Pnomotorax/ pnomomediastinum-Pnomotorax/ pnomomediastinum -Pulmoner hipertansiyon-Pulmoner hipertansiyon -Pulmoner tromboz-Pulmoner tromboz -Renal/hepatik/splenik infarkt-Renal/hepatik/splenik infarkt -Rabdomyoliz-Rabdomyoliz -Konvulzyon-Konvulzyon -Spinal infarkt/iskemi-Spinal infarkt/iskemi -Stabil olmayan supraventriküler disritmiler-Stabil olmayan supraventriküler disritmiler -Ventriküler ta-Ventriküler taşşikardiikardi

Page 84: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

6-Şİ6-ŞİDDETLDDETLİİ HAYAT HAYATİİ TEHL TEHLİİKE YARATAN KE YARATAN TOKSTOKSİİSSİİTETE : :

    -- Erken baErken başşlayan(48 saatten az) layan(48 saatten az) hipotansiyonhipotansiyon

- D- DIICC - Ate- Ateşş - Akut renal yetmezlik- Akut renal yetmezlik - Hepatik disfonksiyon- Hepatik disfonksiyon    7-7- ETANOL / KOKAETANOL / KOKAİİN ETKN ETKİİLELEŞİŞİMMİİ : :   Kokain ve etanolün birlikte alKokain ve etanolün birlikte alıınmasnmasıı ile ile

K.C.’de aktif bir metabolK.C.’de aktif bir metaboliit olan t olan ‘cocaethylene’ olu‘cocaethylene’ oluşşur. Bu da önceden ur. Bu da önceden koroner hastalkoroner hastalığıığı olan ve olmayan ki olan ve olmayan kişşilerde ilerde ani ölüm riskinde belirgin artani ölüm riskinde belirgin artışışa neden olur. a neden olur.

Page 85: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

BAŞ-BOYUN - - Göz :Göz :

**Midriyazis ve/veya kaMidriyazis ve/veya kaşş-kirpiklerde -kirpiklerde dökülme (içicilerde)dökülme (içicilerde)

**Retinal yabancRetinal yabancıı cisim cisim // granülom granülom (IV(IV kullankullanıımda)mda)

**Kornea epitelinde bakteriyel veya fungal Kornea epitelinde bakteriyel veya fungal ülserler veyaülserler veya steril defektlersteril defektler

**Santral retinal arter oklüzyonuSantral retinal arter oklüzyonu

**Bilateral körlük (diffüz vasospazma baBilateral körlük (diffüz vasospazma bağğllıı) )

-- - - İçicilerde hava yolunda yanİçicilerde hava yolunda yanııklarklar

-- Clostridium botilinum sinüzitleriClostridium botilinum sinüzitleri

Page 86: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

KVSKVS• BBaaşşlanglangıçıçtata;;

• TaTaşşikardiikardi

• HipertansiyonHipertansiyon

• ŞŞiddetli vakalardaiddetli vakalarda;;

• HipotansiyonHipotansiyon

• ŞŞok ok

• Sinüs taSinüs taşşikardisiikardisi

• Atrial aritmilerAtrial aritmiler

• PrematürPrematür ventriküler kontraksiyonlar ventriküler kontraksiyonlar ( PVC )( PVC )

Bigemine ve ventriküler fibrilasyonBigemine ve ventriküler fibrilasyon

Page 87: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

Yüksek IV dozlarda;Yüksek IV dozlarda; Kardiyak yetmezlikKardiyak yetmezlik DisritmilerDisritmiler ÖlümÖlüm* Genç ve sağlıklı insanlarda MI ve infarklar * Genç ve sağlıklı insanlarda MI ve infarklar

bildirilmiştir.bildirilmiştir. MyokarditMyokardit EndokarditEndokardit PnömoperikardiyumPnömoperikardiyum KardiyomyopatiKardiyomyopati Aort rüptürü / disseksiyonAort rüptürü / disseksiyon End organ etkileri;End organ etkileri; İnfarktİnfarkt HemorajiHemoraji Serebral vaskülitSerebral vaskülit VasospazmVasospazm

Page 88: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

SOLUNUM SİSTEMİ SOLUNUM SİSTEMİ İİnhalasyonlanhalasyonla; ;

SoSolunum yetmezlilunum yetmezliğği ve arresti ve arrest

BronkospazmBronkospazm

PnomomediastinumPnomomediastinum

FFatal seyreden vakalardaatal seyreden vakalarda;;

Pulmoner ödemPulmoner ödem

Page 89: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

KokKokain içenlerde (smoking crack) ain içenlerde (smoking crack) görülen akut görülen akut pulmoner semptomlar :pulmoner semptomlar :

      - - HemoptiziHemoptizi

- - Ploretik göPloretik göğğüs aüs ağğrrııssıı

- - Pulmoner infiltratlarPulmoner infiltratlar

- - AstAstıımm

- - Reaktif hava yolu hastalReaktif hava yolu hastalığıığı

- - Organize pnömoni ile birlikte Organize pnömoni ile birlikte bronbronşşiyolitiyolit obliterans (BOOP)obliterans (BOOP)

- - Alveoler hemorajiAlveoler hemoraji

- - Pulmoner hipertansiyonPulmoner hipertansiyon

- - Pulmoner ödemPulmoner ödem

Page 90: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

NÖROLOJİK SİSTEM :NÖROLOJİK SİSTEM :    Mental durum deMental durum değğiişşiklikleriiklikleri EksitasyonEksitasyon AnksiyeteAnksiyete DeliryumDeliryum PsikozPsikoz Tonik-klonik konvulzyonlarTonik-klonik konvulzyonlar KomaKoma BaBaşşaağğrrııssıı Beyin ve spinal kord infarktlarıBeyin ve spinal kord infarktları İntraserebral ve subaraknoid hemorajiİntraserebral ve subaraknoid hemoraji KoreaKorea Distonik reaksiyonlarDistonik reaksiyonlar Motor fonksiyon deMotor fonksiyon değğiişşiklikleriiklikleri   Bu etkiler,Bu etkiler, akut ve kronik kullanakut ve kronik kullanıımda görülebilirmda görülebilir .. Nadiren de olsa kokain kullanNadiren de olsa kokain kullanıımmıı,, serebral atrofi, serebral atrofi,

TouretteTourette sendromunda aktivasyona ve latent Myastenia sendromunda aktivasyona ve latent Myastenia

Gravis’inGravis’in maskelenmesine yol açabilir.maskelenmesine yol açabilir.

Page 91: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER
Page 92: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

GGİİS S ;;

CCrack ve IV kokain rack ve IV kokain kullankullanıımmıındanda;;

  KusmaKusma

Barsak iskemisiBarsak iskemisi

Barsak nekrozu ve ülserler  Barsak nekrozu ve ülserler  

GGİİSS kanalkanalıında rüptüre olan kokain nda rüptüre olan kokain paketleri paketleri şşiddetli iddetli hasara yol açabilir.hasara yol açabilir.

  

HEPATİK HEPATİK ;;

IV kullanIV kullanıımmıı ile ile ------------ ------------ Hepatik disfonksiyonHepatik disfonksiyon

Hepatit B ve CHepatit B ve C

   İİnhalasyon ilenhalasyon ile -------------------------- KC enzimlerinde KC enzimlerinde yükselmeyükselme

Page 93: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

GGÜÜS S ;; - Penise direk uygulama ile priapizm Penise direk uygulama ile priapizm

ve ve

gangren olugangren oluşşabilirabilir..

    -- Kronik kullanKronik kullanıımda seksüel mda seksüel disfonksiyon disfonksiyon geligelişşir.ir.

   - - IV veya intranasal kullanIV veya intranasal kullanıımmıı ile ile genellikle myoglobinüri ve rabdomyolize genellikle myoglobinüri ve rabdomyolize sekonder olarak renal yetmezlik gelisekonder olarak renal yetmezlik gelişşebilir. ebilir. IV kullanIV kullanıımda renal infarktlar olumda renal infarktlar oluşşabilir.abilir.

ASASiiT-BAZ T-BAZ ;;

- - Metabolik asidoz ve laktik Metabolik asidoz ve laktik asidozasidoz

Page 94: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

  DERMATOLOJİK ; Cilt infarktı Scleroderma (kronik

kullanımda)    HEMATOLOJİK ; DIC Koagülopati Akut trombositopeni  KAS-İSKELET SİS ; Rabdomyoliz

Page 95: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

ENDOKRENDOKRİİN N ;; Hiperprolaktinemi (Kokain kesilme Hiperprolaktinemi (Kokain kesilme

sendromu ssendromu sıırasrasıında)nda) PSPSiiKKiiYATRYATRiiK K ;; DepresyonDepresyon PsikozPsikoz Panik bozukluklarPanik bozukluklar Dikkat eksikliDikkat eksikliğği bozukluklari bozukluklarıı Yeme bozukluklarYeme bozukluklarıı

     İİMMÜNOLOJMMÜNOLOJİİK K ;; Mononükleer hücre inhibisyonuMononükleer hücre inhibisyonu Antikardiyolipin antikor prevalansAntikardiyolipin antikor prevalansıı art artışıışı    

Page 96: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

ÜREME ÜREME ;; - - TTııbbi kullanbbi kullanıımlar için Kategori-mlar için Kategori-

C, non-medikal kullanC, non-medikal kullanıımlar için Kategori-mlar için Kategori-X tir.X tir.

   -- Hamilelikte kokain ba Hamilelikte kokain bağığımlmlııllığıığı;;    Abrasyo plasentaAbrasyo plasenta DüDüşşük doük doğğum aum ağığırlrlığıığı Konjenital anomalilerKonjenital anomaliler Neonatal intoksikasyon ile Neonatal intoksikasyon ile

iliilişşkilidir.kilidir.

Page 97: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

KARSKARSİİNOJENNOJENİİTE TE ;;

    Kokain ile insanlarda kanser Kokain ile insanlarda kanser riski hakkriski hakkıında az nda az şşey bilinmektedir.ey bilinmektedir.

  

Sigara gibi içilen kokain içindeki proliz Sigara gibi içilen kokain içindeki proliz ürünler nedeniyle bazürünler nedeniyle bazıı karsinojenik riskleri karsinojenik riskleri arttarttıırabilir. Kronik kokain barabilir. Kronik kokain bağığımlmlııssıı bir bir hastada Pott’s Puffy tümör tespit hastada Pott’s Puffy tümör tespit edilmiedilmişştir.tir. Bu tümör tipinin kokain içimine Bu tümör tipinin kokain içimine babağğllıı kronik sinüzite sekonder geli kronik sinüzite sekonder gelişştitiğği i düdüşşünülmektedir.ünülmektedir.

Page 98: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

LABORATUVAR LABORATUVAR İİZLEMZLEMİ;İ;

   -- Kan ve plazma düzeyleri klinik olarak kullanKan ve plazma düzeyleri klinik olarak kullanışışllıı dedeğğildir.ildir.

-- Kalitatif idrar doKalitatif idrar doğğrulanmasrulanmasıı tan tanııyyıı destekleyebilir.destekleyebilir.

    - EKG tüm hastalarda endikedir.- EKG tüm hastalarda endikedir.

    - Orta ve ciddi zehirlenme vakalar- Orta ve ciddi zehirlenme vakalarıında nda

CBCCBC

elektrolit seviyesielektrolit seviyesi

idrar analiziidrar analizi

CPKCPK

endike olabilir.endike olabilir.

  - Vücutta paket ta- Vücutta paket taşışıyanlarda radyolojik yanlarda radyolojik dedeğğerlendirme yaperlendirme yapıılabilir.labilir.

Page 99: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

TEDAVTEDAVİİA A -- DESTEKLEY DESTEKLEYİİCCİİ TEDAV TEDAVİİ::

Sinüs taSinüs taşşikardisi ve hafif ikardisi ve hafif hipertansiyon ile seyreden hafif hipertansiyon ile seyreden hafif intoksikasyonlarda tedavi intoksikasyonlarda tedavi seçeneseçeneğğidir.idir. Ş Şiddetli vakalarda daha iddetli vakalarda daha agresif bir tedavi gerekebilir.agresif bir tedavi gerekebilir. YutulmuYutulmuş ş kokain paketleri daha farklkokain paketleri daha farklıı bir idare stratejisi gerektirir.bir idare stratejisi gerektirir.

Page 100: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

BB-- KONVULZYONLAR : KONVULZYONLAR : IV bolus DiazepamIV bolus Diazepam Adult: 5-10 mg baAdult: 5-10 mg başşlanglangıçıç dozu dozu (Her 15 dk.da bir PRN tekrar edilebilir.)(Her 15 dk.da bir PRN tekrar edilebilir.)    Çocuk: 0.25-0.4 mg/kg (max. 10 Çocuk: 0.25-0.4 mg/kg (max. 10

mg/doz)mg/doz) VeyaVeya IV bolus LorazepamIV bolus Lorazepam Adult : 4-8 mg Adult : 4-8 mg    Çocuk : 0.05-0.1 mg/kgÇocuk : 0.05-0.1 mg/kg   Hasta, HT,Hasta, HT, mekanik ventilasyon ve endotrekeal mekanik ventilasyon ve endotrekeal

entübasyon içinentübasyon için monitörize edilmelidir.monitörize edilmelidir.   Konvulzyonlar kontrol edilemez veya tekrarlarsa ;Konvulzyonlar kontrol edilemez veya tekrarlarsa ; Fenobarbital Fenobarbital

VeyaVeya

KKıısa etkili parenteralsa etkili parenteral barbitüratbarbitürat

Page 101: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

CC-- H HİİPOTANSPOTANSİİYON YON ;;    10-20 ml/kg s10-20 ml/kg sııvvıı infüzyonu infüzyonu

    Dopamin 5-20 mcg/kg/dkDopamin 5-20 mcg/kg/dk

    VeyaVeya

    Norepinefrin Adult: 0.5-1 mg/kg Norepinefrin Adult: 0.5-1 mg/kg ileile infüzyonainfüzyona babaşşlanlanıır.r.

    Çocuk: 0.1 Çocuk: 0.1 mg/kg/dk ile mg/kg/dk ile infüzyonainfüzyona b baaşşlanlanıır.r.

DD-- H HİİPERTANSPERTANSİİYON YON ;;

Genellikle geçicidir ve benzodiazepinle Genellikle geçicidir ve benzodiazepinle

sedasyona cevap verir.sedasyona cevap verir.

Page 102: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

EE-- D DİİSRSRİİTMTMİİLER LER ;; SSSSSS stimülasyonu neden oldu stimülasyonu neden olduğğu için u için

sinüs tasinüs taşşikardisi genellikle ikardisi genellikle benzodiazepinlerle tedavi edilebilir.benzodiazepinlerle tedavi edilebilir.

        - - Propranolol,Propranolol, spesifik bir kokain spesifik bir kokain antidotu deantidotu değğildir ama hayati tehlike ildir ama hayati tehlike yaratan ventriküler disritmilerde en iyi yaratan ventriküler disritmilerde en iyi tercih olabilir.tercih olabilir.

     - Labetalol,- Labetalol, alfa-bloke edici etkisi alfa-bloke edici etkisi nedeniyle propranololnedeniyle propranolol tercih edilebilir,tercih edilebilir, ileri ileri çalçalışışmalar gerekebilir.malar gerekebilir.

    - Esmolol ,- Esmolol , ile belirgin bir ile belirgin bir hemodinamikbir fayda bulunamamhemodinamikbir fayda bulunamamışışttıır. r. Hipertansiyon,Hipertansiyon, hipotansiyon ve endotrekeal hipotansiyon ve endotrekeal entübasyon gerektiren letarji bildirilmientübasyon gerektiren letarji bildirilmişştir.tir.

Page 103: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

F. HF. HİİPERTERMPERTERMİİ::    Ajitasyon,Ajitasyon, parenteral benzodiazepinlerle parenteral benzodiazepinlerle

kontrol edilebilir.kontrol edilebilir. Fiziksel aktivite minimal Fiziksel aktivite minimal olmalolmalıı,, hastayhastayıı so soğğuk bir odaya koymaluk bir odaya koymalıı,, elbiseleri çelbiseleri çııkarkarıılmallmalıı,, buharlabuharlaşşma yolu ile ma yolu ile ııssıı kayb kaybıınnıı artt arttıırmalrmalıı ve odaya fanlar ve odaya fanlar konmalkonmalııddıır.r.

    G. PSG. PSİİKOZ-ANKSKOZ-ANKSİİYETE :YETE :  Sakin,Sakin, destekleyici bir tavdestekleyici bir tavıır sergilenmelidir. r sergilenmelidir.

Gerekirse oral veya parenteral Gerekirse oral veya parenteral benzodiazepinler kullanbenzodiazepinler kullanıılabilir.labilir.

      H. DH. DİİÜREZ,ÜREZ, HEMODHEMODİİYALYALİİZ VE Z VE İİDRAR DRAR

ASASİİDDİİFFİİKASYONU ETKKASYONU ETKİİLLİİ DE DEĞİĞİLDLDİİR.R.

Page 104: BAĞIMLILIK YAPICI MADDELER

TOKSTOKSİİK DOZK DOZ  

    DeDeğğiişşkendir ve tam olarak kendir ve tam olarak bilinmemektedir.bilinmemektedir.

  

20 mg parenteral dozla 20 mg parenteral dozla bile ölümbile ölüm bildirilmibildirilmişştir.tir.