BALKANSKI RATOVIBALKANSKI RATOVI

Milos KaMilos Kašćešćelanlan

o.s.Njegoo.s.Njegoš -Kotorš -Kotor

POCETAK SARADNJEPOCETAK SARADNJE

U zelji da se oslobode osmanskog U zelji da se oslobode osmanskog carstva Crna Gora, Bugarska, Grcka I carstva Crna Gora, Bugarska, Grcka I Srbija sklapaju Balkanski savez. Crna Srbija sklapaju Balkanski savez. Crna Gora prva objavljuje rat Osmanskom Gora prva objavljuje rat Osmanskom carstvu 8. oktobra 1912. godine.carstvu 8. oktobra 1912. godine.

Vojna snagaVojna snaga

• U tom vremenu crnogorsku vojsku U tom vremenu crnogorsku vojsku sacinjava 35 000 vojnika koji su sacinjava 35 000 vojnika koji su strateski rasporedjeni u tri odreda:strateski rasporedjeni u tri odreda:

• Zetski sa 15000 vojnikaZetski sa 15000 vojnika

• Istocni sa 12600 vojnikaIstocni sa 12600 vojnika

• Primorski sa 8 000 vojnikaPrimorski sa 8 000 vojnika

Ciljevi dejstvovanjaCiljevi dejstvovanja

• Zetski najbrojni medju odredima za cilj je imao osvajanje Zetski najbrojni medju odredima za cilj je imao osvajanje Tuzi a potom nastavak dejstvovanja prema Skadru. Ovaj Tuzi a potom nastavak dejstvovanja prema Skadru. Ovaj odred predvodio je prijestolonaslednik Danilo Petrovic.odred predvodio je prijestolonaslednik Danilo Petrovic.

• Istocnim odredom je komandovao brigadir Janko Vukotic Istocnim odredom je komandovao brigadir Janko Vukotic koji je kao zadatak imao da iz pravca Andrijevice, koji je kao zadatak imao da iz pravca Andrijevice, Kolasina i Zabljaka dejstvuje kroz Sandzak i Metohiju.Kolasina i Zabljaka dejstvuje kroz Sandzak i Metohiju.

• Primorski odred pod komandom Mitra Martinovica kao Primorski odred pod komandom Mitra Martinovica kao plan je imao zauzimanje Bara I Ulcinja te utvrdjenja na plan je imao zauzimanje Bara I Ulcinja te utvrdjenja na Tarabosu I nastavak dejstvovanja prema Skadru.Tarabosu I nastavak dejstvovanja prema Skadru.

• U toku dejstvovanja ovih odreda pridruzije im se izmedju U toku dejstvovanja ovih odreda pridruzije im se izmedju 4 I 5 hiljada dobrovoljaca zeljnih oslobodjenja. 4 I 5 hiljada dobrovoljaca zeljnih oslobodjenja.

Skadar – Zasto?Skadar – Zasto?

• U datom vremenskom periodu skadar je U datom vremenskom periodu skadar je smatran za stratesko mjesto zbog kontrole smatran za stratesko mjesto zbog kontrole nad cijelokupnim basenom Skadarskog jezera nad cijelokupnim basenom Skadarskog jezera i donimante kontrole plovidbe na Bojani. i donimante kontrole plovidbe na Bojani.

• Pored vojnog znacaja Skadar je predstvljao i Pored vojnog znacaja Skadar je predstvljao i ekonomsko socijalni resurs. Naime ekonomsko socijalni resurs. Naime smanjenjem nivoa vode u Skadarskom jezeru smanjenjem nivoa vode u Skadarskom jezeru crnogorci bi imali izmedj 15 000 I 20 000 crnogorci bi imali izmedj 15 000 I 20 000 hektara obradive povrsine sto bi u tadasnjoj hektara obradive povrsine sto bi u tadasnjoj Crnoj Gori znacilo potpunu autonomnost sto Crnoj Gori znacilo potpunu autonomnost sto se tice proizvodnje osnovnih zivotnih se tice proizvodnje osnovnih zivotnih namjernica. namjernica.

Pocetak ratnih operacija Pocetak ratnih operacija

• Pocetak rata propracen je velikim I znacajnim Pocetak rata propracen je velikim I znacajnim prodobrima crnogorske vojske. Naime Zetski prodobrima crnogorske vojske. Naime Zetski odred je za dvadesetak dana probio odbrambene odred je za dvadesetak dana probio odbrambene linije oko Tuzi I priblizio se Skadru, Primorski linije oko Tuzi I priblizio se Skadru, Primorski odred se za svega nekoliko dana priblizio Skadru odred se za svega nekoliko dana priblizio Skadru stigavsi od brda Tarabos. Istocni odred je takodje stigavsi od brda Tarabos. Istocni odred je takodje napravio zacajne napretke osvojivsi gradove napravio zacajne napretke osvojivsi gradove poput Mojkovca, Bijelog Polja, Berane, Plava, poput Mojkovca, Bijelog Polja, Berane, Plava, Gusinja, Rozaja, Peci I Djokovice. Istocni odred je Gusinja, Rozaja, Peci I Djokovice. Istocni odred je nakon ovih dejstava upucen na Skadar. Ovo je nakon ovih dejstava upucen na Skadar. Ovo je oznacilo opsadu Skadra krajem 1912. godine. oznacilo opsadu Skadra krajem 1912. godine.

Mirovni sporazum – iluzija?Mirovni sporazum – iluzija?

• Decembra 1912. godine sklapa se primirije Decembra 1912. godine sklapa se primirije izmedju balkanskih zemalja I Osmanskog carstva. izmedju balkanskih zemalja I Osmanskog carstva. Skadar koji se nalazio pod crnogorskom opsadom, Skadar koji se nalazio pod crnogorskom opsadom, dodjeljen je autonomnoj Albaniji koja je kreirana dodjeljen je autonomnoj Albaniji koja je kreirana na prvoj sjednici mirovne konferencije 1912. na prvoj sjednici mirovne konferencije 1912. godine u Londonu. Srbija pristaje da povuce svoju godine u Londonu. Srbija pristaje da povuce svoju vojsku dok crnogorski kralj, Nikola izjavljuje da su vojsku dok crnogorski kralj, Nikola izjavljuje da su Crnogorski spremni da za Skadar izginu do Crnogorski spremni da za Skadar izginu do zadnjeg vojnika. zadnjeg vojnika.

• Ideju Crnogoraca podrzava jedino Rusija kao Ideju Crnogoraca podrzava jedino Rusija kao predstvnik velikih sila dok se Austrougarska predstvnik velikih sila dok se Austrougarska energicno protivi. energicno protivi.

Nastavak sukoba i osvajanje Nastavak sukoba i osvajanje SkadraSkadra• Januara 1913. godine obnavljaju se sukobi izmedju Januara 1913. godine obnavljaju se sukobi izmedju

crnogorske I turske vojske. Crnogorci pokusavaju da crnogorske I turske vojske. Crnogorci pokusavaju da Skadar zauzmu jurisima. Dejstvovanja se nastavljaju Skadar zauzmu jurisima. Dejstvovanja se nastavljaju Crnogorci zauzimaju Veliki Bardanjolt 7. februara a Crnogorci zauzimaju Veliki Bardanjolt 7. februara a dva dana kasnije I Tarabos. U pomoc Crnogorcima dva dana kasnije I Tarabos. U pomoc Crnogorcima dolazi I srpska vojska koja broji 24 000 vojnika ali se dolazi I srpska vojska koja broji 24 000 vojnika ali se pod pritiskom velikih sila brzo povlaci. pod pritiskom velikih sila brzo povlaci.

• Zauzimanje Skadra zavrseno je krajem aprila 1913. Zauzimanje Skadra zavrseno je krajem aprila 1913. godine. Nadljudskim naporima crnogorska vojska godine. Nadljudskim naporima crnogorska vojska uspjeva da zauzme grad ali uz velike zrtve. O cemu uspjeva da zauzme grad ali uz velike zrtve. O cemu najbolje svjedoci cinjenica da je u toku trajanja najbolje svjedoci cinjenica da je u toku trajanja cijelog balkanskog rata Crna Gora imala svega 3000 cijelog balkanskog rata Crna Gora imala svega 3000 poginulih od cega 2000 samo tokom opsade Skadra. poginulih od cega 2000 samo tokom opsade Skadra.

Velike sile - zahtjeviVelike sile - zahtjevi

• 1913. krajem marta mjeseca velike sile salju 1913. krajem marta mjeseca velike sile salju zahtjev Crnoj Gori da prekine opsadu Skadra ali je zahtjev Crnoj Gori da prekine opsadu Skadra ali je taj zahtijev odbijen. taj zahtijev odbijen.

• Velike sile odmah nakon opsade samog grada Velike sile odmah nakon opsade samog grada salju Crnogorskoj vojsci zahtije da povuce svoju salju Crnogorskoj vojsci zahtije da povuce svoju vojsku iz Skadra, sto takodje biva odbijeno. vojsku iz Skadra, sto takodje biva odbijeno.

• Austrugarska prijeti vojnom intervencijom ukoliko Austrugarska prijeti vojnom intervencijom ukoliko Crnogorska vojska ostane u Skadru, pa kralj Crnogorska vojska ostane u Skadru, pa kralj Nikola popusta i Crnogorska vojske napusta Nikola popusta i Crnogorska vojske napusta Skadar pocetkom maja 1913. godine.Skadar pocetkom maja 1913. godine.

• Mirovni ugovor koji je oznacio kraj Prvog Mirovni ugovor koji je oznacio kraj Prvog balkanskog rata potpisan je u Londonu 30. maja balkanskog rata potpisan je u Londonu 30. maja 1913. godine.1913. godine.

Drugi balkanski ratDrugi balkanski rat

• Zbog nesporazuma oko podijele Zbog nesporazuma oko podijele Makedonije izbijaju sukobi izmedju Makedonije izbijaju sukobi izmedju nekadasnjih saveznika Srbije I Grcke nekadasnjih saveznika Srbije I Grcke na jednoj I Bugarske na drugoj strani.na jednoj I Bugarske na drugoj strani.

• Crna Gora se u rat ukljucuje na strani Crna Gora se u rat ukljucuje na strani Srbije saljuci joj Decanski odred koji Srbije saljuci joj Decanski odred koji broji 12 000 vojnika, kojim je broji 12 000 vojnika, kojim je komandovao Janko Vukotic. komandovao Janko Vukotic.

Ratna dejstvovanja Crne Ratna dejstvovanja Crne GoreGore

• Decanski odred pruza znacajnu Decanski odred pruza znacajnu podrsku srpskoj vojsci u bitci na podrsku srpskoj vojsci u bitci na Bregalnici. Bregalnici.

• U ratu koji je trajao od juna do U ratu koji je trajao od juna do avgusta 1913. godine decanski odred avgusta 1913. godine decanski odred je izgubio oko 150 vojnika. je izgubio oko 150 vojnika.

Crna Gora poslije balkanskih Crna Gora poslije balkanskih ratovaratova• Crna Gora je u ovim ratovima dobila znacajno Crna Gora je u ovim ratovima dobila znacajno

teritorijalno prosirenje. Najbolji dokaz navedene teritorijalno prosirenje. Najbolji dokaz navedene tvrdnje je cinejnica da je prosirena za 5000 tvrdnje je cinejnica da je prosirena za 5000 kvadratnih kilometara. Povrsina teritorije kvadratnih kilometara. Povrsina teritorije kraljevine Crne Gore prije ratova iznosila je 9 475 kraljevine Crne Gore prije ratova iznosila je 9 475 kvadratna kilometra da bi se taj broj nakon ratova kvadratna kilometra da bi se taj broj nakon ratova popeo na 14 433. popeo na 14 433.

• U vidu stanovnika, na novooslobodjenoj teritoriji U vidu stanovnika, na novooslobodjenoj teritoriji zivjelo je 220 000 stanovnika velikim brojem zivjelo je 220 000 stanovnika velikim brojem muslimana (160 000), zatim pravoslavaca (55 muslimana (160 000), zatim pravoslavaca (55 000) i mali broj katolika. Nakon ratova Crna Gora 000) i mali broj katolika. Nakon ratova Crna Gora broji 440 000 stanovnika. broji 440 000 stanovnika.