40
Solvent Poisoning นพ.วิวัฒน์ เอกบูรณะวัฒน์ ศูนย์วิชาการอาชีวเวชศาสตร์ รพ.กรุงเทพระยอง อีเมล์: [email protected] เว็บไซต์: www.summacheeva.org prlog.org Bangkok Hospital Rayong These slides for educational purpose only

Bangkok Hospital Rayong - อาชีวเวช ... · ตัวทําละลายใช้ทําอะไรได้บ้าง. ผสมเป็นสารละลายหลาย

  • Upload
    vankien

  • View
    231

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Bangkok Hospital Rayong - อาชีวเวช ... · ตัวทําละลายใช้ทําอะไรได้บ้าง. ผสมเป็นสารละลายหลาย

SolventPoisoning

นพ.วิวฒัน์ เอกบรูณะวฒัน์

ศนูยวิ์ชาการอาชีวเวชศาสตร ์รพ.กรงุเทพระยอง

อีเมล:์ [email protected]

เวบ็ไซต:์ www.summacheeva.org

prlog.org

Bangkok Hospital Rayong

These slides for educational purpose only

Page 2: Bangkok Hospital Rayong - อาชีวเวช ... · ตัวทําละลายใช้ทําอะไรได้บ้าง. ผสมเป็นสารละลายหลาย

มารู้จกักบัตวัทาํละลาย (Solvent)

ตวัทาํละลาย (solvent) คือสารเคมีท่ีมีคณุสมบติัละลายสารเคมี

อ่ืนได้ ทาํให้เกิดเป็นสารละลาย (solution)

องคป์ระกอบเคมีของตวัทาํละลายมีมากมายหลายกลุ่ม แบง่เป็น

กลุ่มใหญ่ๆ คือ

Aqueous solvent (Water-based)

Organic solvent (Hydrocarbon-based)

ส่วนใหญ่ของตวัทาํละลายท่ีใช้ในโรงงานอตุสาหกรรมมกัจะเป็น

ตวัทาํละลายอินทรีย ์(organic solvent)

ตวัทาํละลายมีหลายร้อยตวั ทาํให้เกิดสารละลายนับหมื่นสตูร

Page 3: Bangkok Hospital Rayong - อาชีวเวช ... · ตัวทําละลายใช้ทําอะไรได้บ้าง. ผสมเป็นสารละลายหลาย

ตวัทาํละลายใช้ทาํอะไรได้บา้ง

ผสมเป็นสารละลายหลายอย่าง เช่น ทินเนอร ์(thinner) แลก

เกอร์ (lacquer) วานิช (vanish) สี (paint) กาว (glue) น้ํายาทาํ

ความสะอาด (cleaner) ยาฆ่าแมลง (pesticide) น้ํายาลบคาํผิด

(correcting fluid) น้ํายาเคลือบเลบ็ (nail polish) น้ํายาล้างเลบ็

(nail remover) น้ําหอม (perfume) เป็นต้น

เป็นสารตวักลาง (intermediate) ในกระบวนการผลิตสารเคมี

morrells.co.uk achilles-expert.com

clutterfreecleaning.co.uk

Page 4: Bangkok Hospital Rayong - อาชีวเวช ... · ตัวทําละลายใช้ทําอะไรได้บ้าง. ผสมเป็นสารละลายหลาย

Physical & Chemical Properties (1)

การทาํละลาย (Solubility)

กลุ่มตวัทาํละลายอินทรีย ์(organic solvent) จะละลายในไขมนัได้ดี

ละลายในไขมนัได้ดี จึงมกัดดูซึมเข้าสู่ผิวหนังได้ดี เข้าสู่เน้ือเย่ือท่ีมี

ไขมนัมากได้ดี ออกฤทธ์ิกดสมองได้

ย่ิงละลายในไขมนัดี และละลายในน้ําดีด้วย (amphiphatic) จะย่ิงดดูซึม

เข้าผิวหนังได้ดีมากๆ เช่น dimethyl sulfoxide, dimethyl formamide,

glycol ether เป็นต้น

ic.steadyhealth.com

Page 5: Bangkok Hospital Rayong - อาชีวเวช ... · ตัวทําละลายใช้ทําอะไรได้บ้าง. ผสมเป็นสารละลายหลาย

Physical & Chemical Properties (2)

การติดไฟ (Flammability) และการระเบิด (Explosiveness)

บางตวัติดไฟง่าย ใช้ทาํเช้ือเพลิง น้ํามนัเติมรถ e.g. benzene, toluene,

xylene, styrene, cyclohexane บางตวัระเบิดง่ายด้วย

บางตวัติดไฟยาก ใช้ทาํสารดบัเพลิง e.g. halogenated hydrocarbons

ความติดไฟและระเบิดดจูากจดุวาบไฟ (flash point) จดุระเบิด (auto-

ignition temperature) ระดบัความติดไฟ (flammable)

ถงับรรจุโทลอูนีระเบดิภายในโรงงาน

นิคมอุตสาหกรรมมาบตาพดุ จ.ระยอง

มผีูเ้สยีชวีติอยา่งน้อย 12 คน

เหตุเกดิเมือ่วนัที ่5 พฤษภาคม 2555

ทีม่า: http://www.dailynews.co.th

Page 6: Bangkok Hospital Rayong - อาชีวเวช ... · ตัวทําละลายใช้ทําอะไรได้บ้าง. ผสมเป็นสารละลายหลาย

National Fire Protection Agency (NFPA)

source: safetysign.com

geyservillefire.com

Page 7: Bangkok Hospital Rayong - อาชีวเวช ... · ตัวทําละลายใช้ทําอะไรได้บ้าง. ผสมเป็นสารละลายหลาย

Physical & Chemical Properties (3)

การระเหย (Volatility)

ช่องทางการสมัผสัตวัทาํละลาย: ทางหายใจ, ทางผิวหนัง, ทางการกิน

ตวัทาํละลายอินทรียส่์วนใหญ่ระเหยเป็นไอ (vapor) ได้

ย่ิงระเหยได้มาก คนงานย่ิงมีโอกาสสดูดมเข้าไปได้มาก

ดกูารระเหยจาก ความดนัไอ (vapor pressure) และอตัราการระเหย

(evaporation rate)

โครงสร้างทางเคมี (Chemical structures)

Basic structures: (1) Aliphatic (2) Alicyclic (3) Aromatic

Functional group: halogens, alcohols, ketones, glycols, esters, ethers,

carboxylic acids, amines, amides, etc.

Page 8: Bangkok Hospital Rayong - อาชีวเวช ... · ตัวทําละลายใช้ทําอะไรได้บ้าง. ผสมเป็นสารละลายหลาย

โครงสร้างทางเคมีของตวัทาํละลายอินทรีย์ (1)

Aliphatic

methane (gas)

ethane (gas)

acetylene (gas)

ethylene (gas)

propane (gas)

isobutane (gas)

n-butane (gas)

n-pentane (liquid)

isopentane (liquid)

n-hexane (liquid)

heptane

octane

nonane

decane

Page 9: Bangkok Hospital Rayong - อาชีวเวช ... · ตัวทําละลายใช้ทําอะไรได้บ้าง. ผสมเป็นสารละลายหลาย

โครงสร้างทางเคมีของตวัทาํละลายอินทรีย์ (2)

Alicyclic (ring in molecule) Aromatic

benzenecyclohexane

cyclopentanecyclopropane cyclobutane

1-methylcyclohexane

cyclohexanone

Page 10: Bangkok Hospital Rayong - อาชีวเวช ... · ตัวทําละลายใช้ทําอะไรได้บ้าง. ผสมเป็นสารละลายหลาย

โครงสร้างทางเคมีของตวัทาํละลายอินทรีย์ (3)

Benzene derivatives

benzene toluene styrene

o-, m-, p- xylene

ethylbenzene phenol

naphthalene

polycyclic aromatic hydrocarbon (PAHs)

anthracene

benzo(a)pyrene

Page 11: Bangkok Hospital Rayong - อาชีวเวช ... · ตัวทําละลายใช้ทําอะไรได้บ้าง. ผสมเป็นสารละลายหลาย

โครงสร้างทางเคมีของตวัทาํละลายอินทรีย์ (4)

Example of functional groups

ether >> R-O-R’

alcohol >> R-OHketone >> C=O in chain

aldehyde >> C=O at end of chain

acetone

formaldehydeglutaraldehyde

methanol

isopropanol(isopropyl alcohol)

ethanol

dimethyl ether

ester >> carbonyl group adjacent to ether linkage

ethyl acetate

Page 12: Bangkok Hospital Rayong - อาชีวเวช ... · ตัวทําละลายใช้ทําอะไรได้บ้าง. ผสมเป็นสารละลายหลาย

โครงสร้างทางเคมีของตวัทาํละลายอินทรีย์ (5)

Example of functional groups

amine >> N atom with lone pair

amide >> RC(Ox)NR’

carboxylic acid >> R-COOH

halogen >> halogenated hydrocarbons

pyridine

dimethylformamide

ethylene glycol

aniline

glycol >> -OH 2 groups acetic acid

trichloroacetic acid

trichloroethylene (TCE)

carbon tetrachlorode

Page 13: Bangkok Hospital Rayong - อาชีวเวช ... · ตัวทําละลายใช้ทําอะไรได้บ้าง. ผสมเป็นสารละลายหลาย

การดดูซึม (Absorption)

ทางเข้า: ทางหายใจ (ทางหลกั), ทางผิวหนัง, ทางการกิน

ในภาพรวม: ดดูซึมทางหายใจได้ดี ดดูซึมทางผิวหนังได้ดี

การกระจายตวั (Distribution)

มกัไปสะสมในเน้ือเย่ือท่ีมีไขมนัมาก (lipid-rich tissues) เช่น เซลล์

ไขมนั ระบบประสาท ตบั และในอวยัวะท่ีเลือดไปเลี้ยงมาก (large

blood flow organs) เช่น หวัใจ กล้ามเน้ือลาย

คนอ้วนสะสมตวัทาํละลายไว้ในเซลลไ์ขมนัได้มาก

ตวัทาํละลายส่วนใหญ่ผา่นรกได้ และพบในน้ํานม ได้

Phamacokinetics of Solvents (1)

Page 14: Bangkok Hospital Rayong - อาชีวเวช ... · ตัวทําละลายใช้ทําอะไรได้บ้าง. ผสมเป็นสารละลายหลาย

Phamacokinetics of Solvents (2)

การเปล่ียนรปู (Metabolism)

บางตวัเปล่ียนรปูมากมาย บางตวัไม่เปล่ียนแปลงเลย

metabolism pathway of benzene

Source: Rappaport SM, et.al. Evidence That Humans Metabolize Benzene via Two Pathways. (2009)

Page 15: Bangkok Hospital Rayong - อาชีวเวช ... · ตัวทําละลายใช้ทําอะไรได้บ้าง. ผสมเป็นสารละลายหลาย

Phamacokinetics of Solvents (3)

การเปล่ียนรปู (Metabolism)

เมตาโบไลต์ของตวัทาํละลายบางตวั มีผลต่อการเกิดพิษ และการ

รกัษาอาการพิษ เช่น…

n-hexane ก่ออาการพิษทาํลายเส้นประสาท เน่ืองจากสารเมตา

โบไลตข์องมนัท่ีมีช่ือว่า 2,5-hexanedion

methanol ถกูเอนไซม ์alcohol dehydrogenase เปล่ียนเป็น formic

acid ซ่ึงทาํให้ตาบอดได้ ในขณะท่ี ethanol ถกูเอนไซม ์alcohol

dehydrogenase เปล่ียนแปลงในร่างกายเช่นเดียวกนั แต่จะไม่เกิด

formic acid ขึ้น จึงไม่ทาํให้ตาบอด และยงัใช้ ethanol เป็นยาต้าน

พิษ (anti-dote) ของ methanol ได้อีกด้วย

Page 16: Bangkok Hospital Rayong - อาชีวเวช ... · ตัวทําละลายใช้ทําอะไรได้บ้าง. ผสมเป็นสารละลายหลาย

Phamacokinetics of Solvents (4)

การเปล่ียนรปู (Metabolism)

บางตวัมี pathway ร่วม เช่น

trichloroethylene ใช้เอนไซม ์alcohol

& aldehyde dehydrogenase ในการ

metabolism เหมือน alcohol ถ้ากิน

เหล้าด้วย + สมัผสั trichloroethylene

ด้วย จะเกิดภาวะ alcohol intolerance

เรียกว่า degreaser’s flush ถ้ากินยา

disulfiram (Antabuse) อยู่ด้วยอาการ

จะย่ิงแย่amasianv.wordpress.com

Page 17: Bangkok Hospital Rayong - อาชีวเวช ... · ตัวทําละลายใช้ทําอะไรได้บ้าง. ผสมเป็นสารละลายหลาย

Phamacokinetics of Solvents (5)

การเปล่ียนรปู (Metabolism)

ในทางตรงข้าม ตวัทําละลายท่ีใช้เอนไซม์ในการเมตาโบไลต์ชุด

เดียวกบั alcohol ถ้าสมัผสัตวัทาํละลายนัน้มากๆ + นานๆ จะเกิด

ภาวะกินเหล้าทน (alcohol tolerance) ได้

healthadel.com

khmernz.blogspot.com

Page 18: Bangkok Hospital Rayong - อาชีวเวช ... · ตัวทําละลายใช้ทําอะไรได้บ้าง. ผสมเป็นสารละลายหลาย

Phamacokinetics of Solvents (6)

การขบัออก (Excretion)

ทางขบัออก: หายใจออกในรปูเดิม หรือ ขบัออกทางปัสสาวะ

ส่วนใหญ่ตวัทาํละลายมี biological half-life ไม่นาน (นาที – วนั)

การเฝ้าระวงัทางชีวภาพ (Biological monitoring)

ถ้าตรวจได้กดี็ ประเมินการสมัผสัได้ชดัเจน

แต่ส่วนใหญ่ตรวจ biomarker ไม่ได้

Biological half-life สัน้ ดงันัน้ระยะเวลาเกบ็จึงสาํคญัมาก

ตวัท่ีตรวจได้ เช่น acetone, benzene, carbon disulfide, cyclo-hexanone, dichloromethane (methylene chloride), dimethyl formamide, n-hexane, methanol, phenol, 2-propanol, styrene, toluene, xylene

Page 19: Bangkok Hospital Rayong - อาชีวเวช ... · ตัวทําละลายใช้ทําอะไรได้บ้าง. ผสมเป็นสารละลายหลาย

Health Effects of Solvents

Effects on the skin

Effects on central nervous system

Effects on peripheral nervous system

Effects on respiratory system

Effects on the heart

Effects on the liver

Effects on the kidneys

Effects on blood

Cancer potential & Effects on reproductive systemgoosiam.com

glue-sniffing.com

Page 20: Bangkok Hospital Rayong - อาชีวเวช ... · ตัวทําละลายใช้ทําอะไรได้บ้าง. ผสมเป็นสารละลายหลาย

Effects on the skin (1)

20 % ของผืน่ผิวหนังอกัเสบจาก

การทาํงานเกิดจาก solvent *

Organic solvent แทบทุกตวัเป็น

irritant ก่อภาวะ irritant contact

dermatitis (ICD) ได้ กลไกการ

ระคายเคืองเกิดจากการละลาย

ไขมนั (defatting) ท่ีผิวหนัง

นอกจากน้ีบางตวัยงัก่อ allergic

contact dermatitis (ACD) ได้อีก

ด้วย เช่น formaldehyde

cdc.gov

ใชต้วัทาํละลายลา้งมอื เป็นพฤตกิรรมทีก่่อใหเ้กดิ

ผืน่จากตวัทาํละลายได ้มกัพบในกลุม่ชา่ง

skincareguide.ca

ตวัทาํละลายกอ่

ผืน่แพร้ะคายเคอืงได้

* Ladou 4th edition (2007): Chapter 29 - Solvents

Page 21: Bangkok Hospital Rayong - อาชีวเวช ... · ตัวทําละลายใช้ทําอะไรได้บ้าง. ผสมเป็นสารละลายหลาย

Effects on the skin (2)

ผืน่หรือโรคผิวหนังอ่ืนๆ

Contact urticaria

Erythema multiforme

Scleroderma

Chemical burn (skin, eye) ทีม่า : ผูป้ว่ย รพ.ระยอง

ทีม่า : ววิฒัน์ เอกบรูณะวฒัน์

Phenol burn

Steven-Johnson syndrome from TCE

Wash hands with hydrolic oil may causecontact dermatitis

ทีม่า : ววิฒัน์ เอกบรูณะวฒัน์

Page 22: Bangkok Hospital Rayong - อาชีวเวช ... · ตัวทําละลายใช้ทําอะไรได้บ้าง. ผสมเป็นสารละลายหลาย

Effects on central nervous system (1)

1. Acute central nervous system effects

Organic solvents ทุกตวัละลายไขมนัได้ จึงเข้าสู่สมองได้ (อาจ

มากหรือน้อยแตกต่างกนัไป) ทาํให้เกิดผลกดสมอง (depression

of central nervous system หรือ general anesthesia)

บางตวัเคยถกูใช้เป็นยาสลบ (anesthetic drug) ด้วยซํา้ เช่น ethyl

ether, chloroform, trichloroethylene

คิดอีกแง่หน่ึง >> เหมือนด่ืมเหล้า อาการของ central nervous

system depression ในกรณี acute intoxication กเ็หมือนอาการ

เมาของคนด่ืมเหล้าเลย

Page 23: Bangkok Hospital Rayong - อาชีวเวช ... · ตัวทําละลายใช้ทําอะไรได้บ้าง. ผสมเป็นสารละลายหลาย

Effects on central nervous system (2)

อาการ: ปวดหวั (headache), คล่ืนไส้ (nausea), อาเจียน

(vomiting), วิงเวียน (dizziness), โลกหมนุ (vertigo), หวัเบา

(light-headedness), เซ (disequilibrium), พดูอ้อแอ้ (slur

speech), เคล้ิมสขุ (euphoria), อ่อนเพลีย (weakness), หลบั

(sleepiness), ซึมเศร้า (depression), สบัสน (disorientation

& confusion), หมดสติ (loss of conscious), ตายจากภาวะ

ระบบหายใจถกูกด (death from respiratory depression)

ผลทางอ้อม: เกิดอบุติัเหต ุ(accident)

การรกัษา: เอาออกจากการสมัผสัตวัทาํละลายนัน้ งดการด่ืม

เหล้า ให้ยาแก้ปวดศีรษะกลุ่ม non-opioid ถ้าจาํเป็น

Page 24: Bangkok Hospital Rayong - อาชีวเวช ... · ตัวทําละลายใช้ทําอะไรได้บ้าง. ผสมเป็นสารละลายหลาย

Effects on central nervous system (3)

กลุ่มอาการ tolerance (ไม่เมา) อาจเกิดขึน้ได้ โดยเฉพาะกบัตวัทาํ

ละลายท่ี half-life ค่อนข้างยาว และการสมัผสัในระดบัสูง ถ้าเกิด

tolerance ขึน้แล้ว อาจมาพร้อมกบัภาวะเมาค้าง (hangover) ในเช้า

วนัถดัมา หรือแม้แต่อาการถอน (withdrawal) ในวนัหยุด ถ้ามี

อาการพวกน้ี ควรรีบหยดุการสมัผสั

การกินเหล้าย่ิงส่งเสริมฤทธ์ิกนัทาํให้เป็นมากขึน้ วินิจฉัยแยกกย็าก

ทีม่า : ววิฒัน์ เอกบรูณะวฒัน์

ton.packetlove.com

ทีม่า : ววิฒัน์ เอกบรูณะวฒัน์

Page 25: Bangkok Hospital Rayong - อาชีวเวช ... · ตัวทําละลายใช้ทําอะไรได้บ้าง. ผสมเป็นสารละลายหลาย

Effects on central nervous system (4)

2. Chronic central nervous system effects

คิดง่ายๆ อาการเหมือน chronic alcoholic คือจะมีปัญหาของ neurobehavioral dysfunction อาการได้แก่ headache, mood disturbance (depression, anxiety), chronic fatigue, memory loss (short-term memory), difficult to concentrate

กรณีเกิดจาก solvent มีช่ือเรียกหลายอย่าง เช่น chronic toxic encephalopathy, presenile dementia, chronic solvent intoxication, painter’s syndrome, neuroasthenic syndrome

พบได้ในคนท่ีสมัผสัตวัทาํละลายในระดบัสูง เช่น ช่างทาสี คนพ่นสีในอู่ต่อเรือ บางชนิดตวัทาํละลาย เช่น carbon disulfide อาจเกิดได้มาก มกัพบความสมัพนัธใ์นระดบักลุ่มประชากร

Page 26: Bangkok Hospital Rayong - อาชีวเวช ... · ตัวทําละลายใช้ทําอะไรได้บ้าง. ผสมเป็นสารละลายหลาย

Effects on central nervous system (5)

กลไกการเกิด: ไม่ทราบแน่ชดั แต่สมองเกิด cortical atrophy

เหมือนคนเป็น alcoholism

การตรวจใช้ batteries of neurobehavioral test ต้องทาํโดย

ผูเ้ช่ียวชาญ เช่น นักจิตวิทยาคลินิก

คาํถามคดักรองอาจใช้ Swedish Q16 questionnaire ถ้าตอบ

“ใช่” มากกว่า 6 ข้อ ควรตรวจวินิจฉัยโดยละเอียด

วินิจฉัยแยกโรค จดัเป็นโรคในกลุ่ม organic brain diseases

ต้องแยกจาก alcoholism, drug abuse และ Alzeimer ท่ีสาํคญั

ต้องมีประวติัการสมัผสัตวัทาํละลายในระดบัสงูและนาน

Page 27: Bangkok Hospital Rayong - อาชีวเวช ... · ตัวทําละลายใช้ทําอะไรได้บ้าง. ผสมเป็นสารละลายหลาย

Swedish Q16 questionnaire*

1. ท่านมีความจาํสัน้หรอืไม่?

2. เพ่ือนหรือญาติของท่าน เคยบอกว่าท่านมีความจาํสัน้หรอืไม่?

3. ท่านต้องเขียนโน้ตช่วยจาํบอ่ยๆ หรอืไม่?

4. ท่านมกัลืมจนต้องกลบัไปเช็คส่ิงท่ีทําไปแล้ว เช่น การลอ็คประตู การปิดเตาแก๊ส บอ่ยๆ หรอืไม่?

5. ท่านรู้สึกยากในการทําความเข้าใจเวลาอ่านหนังสือหรือหนังสือพิมพ์อยู่บ่อยๆ หรอืไม่?

6. รูสึ้กไม่มีสมาธิหรอืไม่?

7. รูสึ้กหงุดหงิดโดยไม่มีสาเหตหุรอืไม่?

8. รูสึ้กซึมเศรา้โดยไม่มีสาเหตหุรอืไม่?

9. รูสึ้กเหน่ือยกว่าปกติหรอืไม่?

10. ท่านมีความสนใจเรื่องเพศลดน้อยลงเกินกว่าท่ีรูสึ้กว่าเป็นปกติหรอืไม่?

11. ท่านเคยมีอาการใจสัน่ แม้ว่าจะไม่ได้ออกกาํลงัหรอืไม่?

12. บางครัง้ท่านรู้สึกจุกแน่นในหน้าอกหรอืไม่?

13. มีเหง่ือออกโดยไม่มีสาเหตหุรอืไม่?

14. ท่านมีอาการปวดศีรษะอย่างน้อยสปัดาหล์ะครัง้ใช่หรอืไม่?

15. ท่านมีอาการเป็นเหน็บ (เจบ็และชา) ท่ีบางส่วนของร่างกายอยู่บ่อยๆ ใช่หรอืไม่?

* แปลจาก Ladou 4th edition (2007): Chapter 29 - Solvents

Page 28: Bangkok Hospital Rayong - อาชีวเวช ... · ตัวทําละลายใช้ทําอะไรได้บ้าง. ผสมเป็นสารละลายหลาย

Effects on central nervous system (6)

การรกัษา: นําออกจากการสมัผสั, งดเหล้า, เรื่องซึมเศร้าให้

ยา anti-depressants, ให้คาํปรึกษา psychotherapy, ให้ยาแก้

ปวดหวั, biofeedback

พยากรณ์โรค: ถ้ามีอาการ แต่

ยงัไม่มี impair of psychometric

test performance ยงัหายได้หลงั

หยุดการสมัผสัตวัทําละลาย แต่

ถ้ามีผิดปกติแล้ว (สมองเส่ือมไป

มากแล้ว) หลงัหยุดการสมัผสัตวั

ทาํละลายกย็งัมกัมีอาการตกค้าง

หรือแย่ลง

travellersworldwide.com

thairath.co.th

Page 29: Bangkok Hospital Rayong - อาชีวเวช ... · ตัวทําละลายใช้ทําอะไรได้บ้าง. ผสมเป็นสารละลายหลาย

Effects on peripheral nervous system (1)

Peripheral nervous system

ตวัทาํละลายอินทรียท์กุชนิดก่อ peripheral neuropathy ได้

ท่ีพิเศษคือ carbon disulfide, n-hexane, methyl n-butyl ketone (MBK)

สามารถก่อ central peripheral distal axonopathy อาการจะเป็น

symmetric, ascending, mixed sensorimotor neuropathy

ถ้าใช้ Methyl ethyl ketone (MEK) ร่วมกบั n-hexane หรือ MBK ด้วย

MEK จะสนับสนุนให้ n-hexane กบั MBK ก่อพิษง่ายขึน้

made-in-china.com

Page 30: Bangkok Hospital Rayong - อาชีวเวช ... · ตัวทําละลายใช้ทําอะไรได้บ้าง. ผสมเป็นสารละลายหลาย

Effects on peripheral nervous system (2)

Cranial nerves

Trichloroethylene ก่อ isolated trigeminal nerve anesthesia อาการชา

ไปตาม distribution ของ trigeminal nerve

ในระดบัประชากร มีการศึกษาทางระบาดวิทยาท่ีพบว่าตวัทําละลาย

บางตวั เมื่อสมัผสัร่วมกบัเสียงดงัทาํให้หเูส่ือมเรว็ขึ้น เช่น toluene, p-

xylene, styrene, ethylbenzene แต่การพิสจูน์รายบคุคลยงัทาํได้ยาก

ในระดบัประชากร มีการศึกษาทางระบาดวิทยาท่ีพบว่าตวัทําละลาย

บางตวั ทาํให้เกิด acquired color vision disturbance เกิดขึน้ เช่น

toluene, styrene, carbon disulfide, n-hexane, mixed solvents

ตวัทาํละลายความเข้มข้นสงู ระคายเคือง olfactory nerve ก่ออาการ

ได้กล่ินผิดปกติ (hyposmia & parosmia)

Page 31: Bangkok Hospital Rayong - อาชีวเวช ... · ตัวทําละลายใช้ทําอะไรได้บ้าง. ผสมเป็นสารละลายหลาย

Effects on respiratory system (1)

Acute: Respiratory tract irritation ซ่ึงเป็นผลมาจากคณุสมบติั

defatting ของตวัทาํละลาย ถ้ามีกลุ่ม functional group บางกลุ่ม

ในโมเลกลุด้วยจะระคายมากขึน้ เช่น organic amine base และ

organic acid จะทาํให้เป็น corrosive หรือกลุ่ม alcohol, ketone,

aldehyde จะทาํให้ protein denature ได้

ส่วนใหญ่การระคายมกัอยู่ท่ี upper airway ย่ิงละลายน้ําได้ดี และ

ระคายเคืองมาก เช่น formaldehyde จะย่ิงทาํให้แสบเรว็ คนมกั

หนีทนั จึงระคายอยู่เฉพาะท่ี upper airway

radentujuhoktober.blogspot.com

Page 32: Bangkok Hospital Rayong - อาชีวเวช ... · ตัวทําละลายใช้ทําอะไรได้บ้าง. ผสมเป็นสารละลายหลาย

Effects on respiratory system (2)

แต่บางกรณีอาจลงลึกถึง lower airway ได้ เช่น ร ัว่ไหลปริมาณสงู

ติดอยู่ในท่ีอบัอากาศ หรือหมดสติ กรณีเช่นน้ีจะเกิดปอดบวมน้ํา

(pulmonary edema) ได้ ส่วนใหญ่ถ้าพบปอดบวมน้ํา มกัร่วมกบั

อาการหมดสติด้วย เพราะตวัทาํละลายกดสมอง

หากลงถึง lower airway อาจกระตุ้น asthma, บางคนเกิด RADS

Chronic: ข้อมลูยงัน้อย อาจมี RADS ในคนท่ีได้รบัความเข้มข้น

สงู, บางสาร เช่น กลุ่ม aldehyde อาจก่อ chronic bronchitis แต่

บหุร่ีก่อได้ง่ายกว่า

blogs.discovermagazine.com

Page 33: Bangkok Hospital Rayong - อาชีวเวช ... · ตัวทําละลายใช้ทําอะไรได้บ้าง. ผสมเป็นสารละลายหลาย

Effects on the heart

ก่อ Cardiac Sensitization = increase myocardial sensitivity to the

arrhythmogenic effects of epinephrine

ดงันัน้ อาการหวัใจเต้นผิดจงัหวะท่ีเกิดจาก solvent toxicity ส่วนใหญ่จะ

เป็น tachycardia เสมอ

goosiam.com

ถ้าเป็นมากจะ sudden cardiac arrest

ท่ีพบได้บ่อยคือในคนดมกาวหรือดม

ทินเนอร ์เรียก sudden sniffing death

มกัเป็นตอนออกกาํลงัมากๆ ในคนงาน

กอ็าจเกิดได้

ในคนงานท่ีสงสยั ตรวจ resting EKG

อาจปกติ/ผิดปกติ อาจใช้ ambulatory

cardiac monitoring

Page 34: Bangkok Hospital Rayong - อาชีวเวช ... · ตัวทําละลายใช้ทําอะไรได้บ้าง. ผสมเป็นสารละลายหลาย

Effects on the liver

กล่าวโดยรวม organic solvents ทกุตวัมีผลทาํลายตบัได้

บางตวัมีพิษทาํให้เกิด liver damage ได้มาก กลุ่ม halogenated และกลุ่ม nitro group เช่น carbon tetrachloride ทาํให้เกิด acute hepatic injury นานๆ ไปเกิด cirrhosis ได้ ส่วน 2-nitropropane ทาํให้เกิด acute hepatic necrosis และ death

กลุ่ม cycloparafin, ether, ester, aldehyde, ketone มีพิษต่อตบัค่อนข้างน้อย กลุ่ม aromatic เช่น benzene, toluene, xylene พิษต่อตบัไม่มากเช่นกนั ส่วนใหญ่เสริมฤทธ์ิทาํลายตบักบัเหล้า

อาการ: ส่วนใหญ่ไม่มีอาการ แต่ตรวจ liver enzymes สงูขึน้ ซ่ึงต้องแยกจากตบัอกัเสบสาเหตุอ่ืนๆ ด้วย ถ้าเป็นมากมีเจบ็ท้องด้านขวาบน ตวัเหลือง ตาเหลือง ปัสสาวะสีเข้ม

Page 35: Bangkok Hospital Rayong - อาชีวเวช ... · ตัวทําละลายใช้ทําอะไรได้บ้าง. ผสมเป็นสารละลายหลาย

Effects on the kidneys

โดยทฤษฎี + การศึกษาพิษในสตัวท์ดลอง organic solvents

ทาํลายไตได้ แต่ในทางคลินิก ตรวจคดักรองสขุภาพคนงานมกัไม่

พบปัญหาทางไต ส่วนหน่ึงอาจเน่ืองจากการตรวจการทาํงานของ

ไตนัน้มี sensitivity และ specificity ตํา่ (ไตทาํงานอึดมาก

ร่างกายต้อง compensate ไม่ไหวก่อนค่าไตจึงจะสงูขึน้)

ท่ีพอมีข้อมลู*: carbon tetrachloride ถ้าได้รบัพิษสงูๆ คนไข้จะไต

วาย, กลุ่ม halogenated ทาํให้เกิด renal tubular dysfunction ใน

สตัวท์ดลอง, renal tubular acidosis พบได้ใน solvent abusers

จะมีอาการแขนขาอ่อนแรง และ electrolytes imbalance

* Ladou 4th edition (2007): Chapter 29 - Solvents

Page 36: Bangkok Hospital Rayong - อาชีวเวช ... · ตัวทําละลายใช้ทําอะไรได้บ้าง. ผสมเป็นสารละลายหลาย

Effects on blood

มีเพียงตวัทาํละลายบางตวัเท่านัน้ท่ีก่อผลต่อระบบเลือด

Benzene >> Aplastic anemia >> Leukemia

Glycol i.e. ethylene glycol, propylene glycol >> Hemolytic

anemia from increase osmotic fragility

mt.mahidol.ac.th

yutcareyou.com

Page 37: Bangkok Hospital Rayong - อาชีวเวช ... · ตัวทําละลายใช้ทําอะไรได้บ้าง. ผสมเป็นสารละลายหลาย

Cancer potential

ปัจจบุนัท่ียืนยนั (IARC group 1) มี 2 ตวั ตวัอ่ืนๆ แค่อาจจะ

Benzene >> Leukemia (mainly AML & also all types of acute

and chronic leukemias)

Formaldehyde >> Nasopharyngeal cancer

clevelandclinicmeded.com

squidoo.com

Page 38: Bangkok Hospital Rayong - อาชีวเวช ... · ตัวทําละลายใช้ทําอะไรได้บ้าง. ผสมเป็นสารละลายหลาย

Group Meaning

Group 1 Carcinogenic to humans

(ยืนยนัว่าเป็นสารก่อมะเรง็ในมนุษย)์

Group 2A Probably carcinogenic to humans

(น่าจะเป็นสารก่อมะเรง็ในมนุษย)์

Group 2B Possibly carcinogenic to humans

(อาจจะเป็นสารก่อมะเรง็ในมนุษย)์

Group 3 Not classifiable as to its carcinogenic to humans

(ไม่สามารถจดักลุ่มได้ว่าเป็นสารก่อมะเรง็หรอืไม่)

Group 4 Probably not carcinogenic to humans

(น่าจะไม่เป็นสารก่อมะเรง็ในมนุษย)์

IARC = International Agency for Research on Cancer

IARC classification

Page 39: Bangkok Hospital Rayong - อาชีวเวช ... · ตัวทําละลายใช้ทําอะไรได้บ้าง. ผสมเป็นสารละลายหลาย

Effects on the reproductive system

ตวัทาํละลายผา่นรกได้ จึงอาจก่อผลต่อบตุรได้

ส่วนใหญ่พบความสมัพนัธใ์นระดบังานวิจยัในกลุ่มประชากร การ

วินิจฉัยหรือพิสูจน์ในระดบับุคคลยงัทาํได้ยาก ความสมัพนัธ์ส่วน

ใหญ่ มกัพบในการสมัผสัตวัทาํละลายของแม่ ข้อมูลการสมัผสัตวั

ทาํละลายของพ่อแล้วเกิดผลต่อบตุรยงัมีน้อย

ข้อมลูเท่าท่ีมี*: Meta-analysis และ prospective study ในบาง

รายงานพบว่าแม่ ท่ีสัมผัสตัวทําละลายขณะตัง้ครรภ์จะเกิด

spontaneous abortion และ major malformation ในบตุรมากกว่า

ปกติ, ตวัทาํละลายบางชนิดก่อผลต่อลูกสตัวท์ดลอง, การศึกษา

ในคนบางรายงานพบสมัพนัธก์บัการมีบตุรยาก

* Ladou 4th edition (2007): Chapter 29 - Solvents

Page 40: Bangkok Hospital Rayong - อาชีวเวช ... · ตัวทําละลายใช้ทําอะไรได้บ้าง. ผสมเป็นสารละลายหลาย

prlog.org

Bangkok Hospital Rayong