Basic Literacy Learning Material - DEPED-LDN

33333

B u r e a u o f A l t e r n a t i v e L e a r n i n g S y s t e m

D E P A R T M E N T O F E D U C A T I O N

Basic Literacy Learning Material

Bagong Sibol

Karapatang-Ari 2013

Bureau of Alternative Learning System

DEPARTMENT OF EDUCATION

Pag-aari ng Kawanihan ng Alternatibong Sistema sa Pagkatuto, Kagawaran ng Edukasyon ang modyul na ito. Ang alinmang

bahagi nito ay hindi maaaring ilathala o kopyahin sa anumang paraan o anyo nang walang nakasulat na pahintulot mula sa

organisasyon o ahensiya ng pamahalaang naglathala.

Inilathala sa Pilipinas ng:

Bureau of Alternative Learning System

Department of Education

3/F Mabini Bldg., DepEd Complex

Meralco Avenue, Pasig City, Philippines

Tel No.: (02) 635-5188 Fax No.: (02) 635-5189

Bagong Sibol

Panimula

Kabataan, ikaw ba ang tinatawag na bagong sibol? Dahil

ikaw ang maaaring maging susi sa pagpapalaganap ng

kaayusan at kapayapaan sa ating bansa.

Sa ating pagkakapit-bisig, higit nating mauunawaan ang

kultura at paniniwala ng bawat pangkat ng mamamayan sa

bansa.

Gising! Bumangon ka kabataan, tungo sa kaayusan at

kapayapaan sa ating bansa.

i

Tungkol Saan Ang Modyul Na Ito?

Sinasabi na ang pinakaugat ng patuloy na paghihirap ng ating bansa,

lalong-lalo na sa malaking bahagi ng Mindanao ay ang di pagkakasundo-

sundo ng mga mamamayan bunga ng di maayos na relasyon na umiiral sa

pagitan ng mga Muslim at Kristiyano. Sa katunayan, patuloy ang hidwaan at

sigalot sa pagitan ng mga Muslim at Kristiyano sa iba’t ibang lugar ng

Mindanao. Maiuugnay na ang maling relasyon na ito ay nag-ugat sa maling

pananaw at pag-unawa sa iba’t ibang kultura at paniniwala na ginagalawan

ng bawat isa, kung kaya, nananatiling isang panaginip hanggang ngayon

ang tunay na kapayapaan at kaunlaran sa bahaging ito ng ating bansa.

Bilang isang responsableng mamamayan, ikaw ba ay nababahala sa

pangyayaring ito? Nais mo bang makatulong sa pagsasaayos ng relasyong

Muslim at Kristiyano bilang isang responsableng mamamayan? Kung oo, para

sa iyo ang modyul na ito. Binibigyang diin nito ang mga alternatibong paraan

na maaaring magamit upang mapanatili ang magandang relasyon ng iba’t

ibang pangkat ng tao sa ating bansa, lalong-lalo na sa Mindanao.

ii

Matatalakay sa modyul na ito ang papel ng kabataan sa pagsusulong

ng kapayapaan na maghahatid ng bagong sibol ng pag-aaral sa usaping

ito.

Nahahati sa tatlong aralin ang modyul na ito:

Aralin 1 - Ang Kaguluhan sa Sitio Pundakit

Aralin 2 - “Interfaith Dialogue”

Aralin 3 - Peace Volunteers : Mga Sugo ng Kapayapaan.

iii

Ano-ano ang matututuhan mo sa modyul na ito?

Matapos mong pag-aralan ang modyul na ito, makakaya mo nang

gawin ang sumusunod:

• nasasabi ang kaugalian o kultura ng Muslim at Kristiyano

• naipaliliwanag ang ibig sabihin ng Interfaith Dialogue at Peace

Volunteers at

• natutukoy ang mga hakbang na makatutulong sa paglutas ng

suliraning pangkapayapaan at pagpapanatili ng tamang

pakikipagkapwa-tao sa pagitan ng mga taong magkakaiba ang

relihiyon

iv

Ano-ano na ang alam mo?

Bago mo simulan ang pag-aaral ng modyul na ito, sagutan ang sumusunod

na tanong upang mabatid mo kung ano-ano na ang nalalaman mo tungkol

sa paksang ito.

1. Salita ng Muslim na ang ibig sabihin ay ipinagbabawal sa batas ng

Islam.

a) halal c) hariraya

b) haddis d) haram

2. Pagsasanay ng kabataang Katoliko sa mga wika ng Diyos at doktrina

ng Katolisismo.

a) katekismo c) apostolohiya

b) misa d) liturhiya

v

3. Mga gawain na itinuturing na sagrado ng mga Katoliko tulad ng

pagbibinyag, pagkakasal, pagpapari, at iba pa.

a) penitensiya c) pagrorosaryo

b) debosyon d) sakramento

4. Pag-uusap at pagpupulong ng mga pinuno ng simbahan at ibang

relihiyon upang lutasin ang isang suliranin.

a) peace talk c) peace rally

b) interfaith dialogue d) conference

5. Tawag sa namumuno sa gawaing panrelihiyon ng Islam.

a) Pastor c) obispo

b) Pari d) Imam

vi

6. Tawag sa paraan ng pagbibigay-pasalamat sa mga biyayang

natanggap ng mga Muslim.

a) duwa’a c) assar

b) jamaa d) magrib

7. Tawag sa mga taong aktibong nakikilahok sa pagsulong ng usaping

pangkapayapaan. Ito ay karaniwang binubuo ng mga kabataang

boluntaryong nagbibigay ng kanilang mga serbisyo.

a) peace negotiators c) peace volunteers

b) peace party d) peace talkers

8. Relihiyon ng mga Muslim.

a) imam c) Islam

b) hadji d) ulama

9. Tawag sa mga katutubong tribo na naninirahan sa pulo ng Mindanao

bago pa dumating ang Kristiyanismo at Islam.

a) lumad c) dumagat

b) moro d) anito

vii

B) Basahin ang sumusunod na talata at ibigay ang tamang impormasyong

hinihingi.

Dahil sa kaguluhang nangyari sa Sitio Pundakit, nagpasya ang mga

pinuno nang simbahan na magsagawa ng pagpupulong upang

pag-usapan at lutasin ang nasabing pangyayari. Ito ay gaganapin sa

Barangay Hall sa nasabing sitio sa Setyembre 15, 2011.

Ano :

Saan :

Kailan :

Sino :

viii

C) Buuin ang pagkasulat ng sumusunod na daglat:

1) Tawag sa mga nahalal na pulitiko.

Halimbawa: Hon. Honorable

2) Tawag sa mga madre maliban sa Madre Superyora.

Sr.

3) Tawag sa kalalakihang Muslim na nakapag-Hadj.

Hdj.

ix

D) Basahin ang talata. Salungguhitan ang lahat ng mga pangngalang

pantangi.

Si Hadji Omar Suhud ay isa sa mga pinunong Muslim na aktibong

nagsusulong ng kapayapaan sa kanilang baranggay sa Pamukalen.

Katulong niya ang kanyang kaibigang Kristiyano na si G. Nestor Rosales

na kasapi ng Couples for Christ. Kabilang sa kanilang mga ginagawa ay

ang pagtatatag ng mga “Interfaith Dialogue” at “Peace Rally” at

pagsasanay ng mga “Peace Volunteers”.

E) Sagutin ang sumusunod na suliranin :

1) Nagsimula ang pagsasalita ni Fr. Jessie Enriquez sa pagsasanay ng mga

“Peace Volunteers” ng 9:25 am, natapos naman ito ng 9:45 am. Ilang

minuto lahat ang itinagal ng kanyang pagsasalita?

2) Umabot sa 341 ang kabuuang populasyon sa Sitio Pali. Kung 97 katao

ang sangkot sa karahasan, ilang tao ang walang kinalaman sa gulong

nangyari?

x

F) Batay sa talaan sa ibaba, sagutin ang sumusunod na tanong:

Bilang ng Taong Nagpatala Bilang Kasapi ng

Araw Peace Volunteers sa Loob ng Isang Linggo

Lunes 11

Martes 16

Miyerkules 29

Huwebes 35

Biyernes 17

Sabado 84

Linggo 56

Kabuuan 248

1. Anong araw ang pinakamaraming nagpalista?

2. Anong mga araw ang halos magkasindami ang nagpalista?

3. Ilan lahat ang gustong makatulong sa pagsusulong ng kapayapaan

sa Baranggay Nicogon?

Tingnan sa pahina 56-57 ang sagot.

xi

Tungkol saan ang modyul na ito?

Ikaw ba ay apektado at nababahala sa karahasang nagaganap sa

pagitan ng Muslim at Kristiyano sa inyong lugar? Nais mo bang maging bahagi

ng solusyon sa suliraning ito? Ang modyul na ito ay naglalaman ng mga

kaalaman at karanasan na maaari mong kapulutan ng aral at magamit sa

iyong hangaring makatulong sa pagsulong ng kapayapaan sa inyong lugar.


Pagkatapos mong pag-aralan ang modyul na ito, makakaya mo nang

gawin ang sumusunod:

• nasasabi ang tamang impormasyon batay sa isang ulat

• nasasabi ang ilang mga kaugalian ng Muslim, Kristiyano at Lumad

• natutukoy ang tamang hakbang upang makatulong sa paglutas ng

problemang pangkapayapaan sa inyong lugar at

• nakababasa ng tamang oras

1

ANG KAGULUHAN SA SITIO PUNDAKIT

2

Karaniwan ang kaguluhan ay nag-uugat sa di-pagkakaunawaan at

di-pagkakaisa.

Pagkatapos ng araling ito maisasagawa mo na ang sumusunod.

1. naiisa-isa ang mga paniniwala ng bawat pangkat ng mamamayan

2. nasasabi kung paano igagalang ang paniniwala ng bawat

pangkat ng mamamayan at

3. nagagamit ang tamang simbolo ng umaga at hapon

Buksan mo ang susunod na pahina.

3

Ano-ano na ang alam mo sa araling ito?

Bago mo simulan ang pag-aaral ng modyul na ito, sagutin ang

sumusunod na tanong upang mabatid mo kung ano-ano na ang iyong

nalalaman tungkol sa paksang ito.

A. Pagtapat-tapatin ang kahulugan ng mga salita na nasa Hanay A sa

mga sagot na nasa Hanay B. Letra lamang ang isulat sa sagutang papel.

Hanay A Hanay B

1. Lumad a. Kaugaliang Katoliko ng pagdiriwang

ng kaarawan ng santong patron

2. Haram b. Tawag sa mga gawain na ipinagbabawal

ng Islam.

3. pista c. Tawag sa katutubong pangkat nananinirahan sa pulo ng Mindanao bagopa dumating ang mga Kristiyano at Muslim.

4

4. Kristiyano d. Pagsasanay sa kabataang Katoliko sa

wika ng Diyos at ibang doktrina ng

Katolisismo

5. AM e. Tawag sa banal na kasulatan sa Islam

6. Hadj f. Ginagamit sa pagtukoy ng oras sa hapon

at gabi

7. Katekismo g. Mga mananampalataya ng Islam

8. Haram h. Tawag sa mga gawain na

ipinagbabawal ng Islam

9. Muslim i. Ginagamit sa pagtukoy ng oras sa umaga

10. Koran j. Tawag sa mga mananampalataya

ni Kristo

5

B. Ibigay ang mga detalye ng balita ayon sa sumusunod na tanong:

Balita:

May gagawing “Youth Encampment” para sa lahat ng kabataan

ng ating bayan. Ito ay gagawin mula Hunyo 21-25, 2007 sa Plaza ng

Baranggay Malo-ong, San Jose.

Ano? Kailan?

Saan? Sino?

C. Ibigay ang tamang tanda na ginagamit sa panahon ng pagtukoy ng

oras. Pumili sa dalawa (PM at AM).

a. Alas dos ng madaling araw :

b. Bandang alas singko medya ng hapon :

c. Alas tres impunto ng hapon :

Tinganan sa pahina 72 ang sagot.

6

Pag-usapan Natin

Awitin. Magagawa Natin

Magagawa natinAng lahat ng bagayAng lahat ng bagay

Sa mundoIsang bagay

Hindi magagawaHinding hindi magagawang nag-iisa

Matutupad natinAng mga pangarapAng mga pangarap

Sa mundoAng sulirani’y

Dagling gagaanKapag nagkaisa

Ano ang diwa ng awit?

Ano kaya ang dapat gawin ng bawat isa upang malutas ang suliraning

pangkapayapaan?

7

Basahin Natin

Ang Balita:

Isang katutubong babae patay

sa sagupaang Bisaya at Yakan sa

palengke ng Sitio Pundakit. Ito ay naganap

bandang 11:45 am kahapon araw ng

Biyernes. Natigil lamang ang

kaguluhan nang dumating ang mga

pulis bandang 12:25 pm

8

Isulat Natin

A. Punan ng tamang impormasyon ang sumusunod ayon sa balitang

napakinggan nina Cecile at Maira.

Ano :

Saan :

Kailan :

Sino :

B. Sumulat ng mga parirala na may kaugnayan sa sumusunod. Isulat sa

sagutang papel.

Halimbawa: pangyayari-kasal

1. pangyayari -

9

2. lugar -

3. panahon -

4. oras -

5. tao -

10

C. Basahin ang diyalogo.

Sa tahanan nina Nestor at Cita

Cecile : Kawawa naman si Isneg. Siya ang tinutukoy sa balita.

Kaibigan namin ‘yon ni Maira.

Cita : Nakababahala naman ang pangyayaring ito. Pati mga

kapatid nating Lumad ay nadadamay na.

Jun-Jun : Ano ang Lumad, Inay?

Cita : Lumad ang tawag sa mga katutubong tribo na nakatira sa

pulo ng Mindanao bago pa dumating ang Islam at

Kristiyanismo.

Jun-Jun : Maliban sa mga Lumad, ano-ano pang pangkat ng tao ang

naninirahan sa bansa natin?

Cita : Ang grupong Kristiyano, kung saan tayo napapabilang, at

Muslim, ang iba pang malalaking pangkat-tao ay

naninirahan din dito sa ating bansa.

11

Jun-Jun : Ano po ang pagkakaiba ng bawat grupong ito?

Cita : Makikita ito sa pamamagitan ng kaugalian, paniniwala at

kultura ng bawat grupo.

Nestor : Tama ang Inay mo anak. Tulad nating mga Kristiyano

nakaugalian nating magbigay ng regalo o papuri sa mga

taong nagtatagumpay.

Cita : Sa relihiyon naman natin, itinuturo ang mga sakramento o

mga gawaing itinuturing na sagrado tulad ng binyag, kasal,

pagpapari, at iba pa. Natutuhan natin ito sa ating

pagsasanay sa katekismo.

Jun-Jun : Ano naman po ang kaugalian at kultura ng mga Muslim?

Nestor : Ayon sa kaibigan nating si Abdul, ang pagduduwa’a ay

karaniwang ginagawa nila bilang paraan ng pagbibigay

ng pasasalamat sa mga biyayang natanggap.

12

Cita : Ayon naman kay Fatima, obligado silang mag-aral ng

Madrasa. Dito nila natutuhan ang pagbabasa ng wikang

Arabo na siyang gamit sa Koran, ang kanilang banal na

kasulatan.

Sa Paaralan

Cecile : Nababahala ako sa nangyayari Maira. Kawawa naman si

Isneg.

Maira : Oo, anong gagawin natin? Palala na nang palala ang

sitwasyon. Haram para sa aming mga Muslim ang

nangyaring kaguluhan. Natapat pa naman sa Biyernes,

araw ng pagsamba namin ang kaguluhan.

Cecile : Tiyak kong hindi natin kaya itong mag-isa. Kailangang

magtulong-tulong ang lahat.

Maira : Makikipag-ugnayan tayo sa mga kinauukulan at pinuno ng

iba’t ibang sektor. Tiyak kong may magagawa tayo.

13

Sagutin

Pagtapat-tapatin ang mga salita na nasa hanay A sa mga kahulugan

nito na nasa hanay B. Gamitin ang titik lamang.

Hanay A Hanay B

1. Duwa’a a. Tawag sa banal na kasulatan ng mga

Muslim

2. Madrasa b. Ipinagbabawal sa batas ng Islam

3. Katekismo c. Pagsasanay ng mga kabataang Katoliko

sa mga wika ng Diyos at ibang doktrina

ng Katolisismo

4. Koran d. Pagsasanay sa kabataang Muslim sa

doktrina ng Islam at sa pagbasa ng arabic

at iba pang kaalaman ng relihiyon.

5. Haram e. Pagdarasal ng mga Muslim bilang

pagpapasalamat sa mga biyayang

natanggap at pagsusumamo sa Diyos.

Tingnan sa pahina 58 ang sagot.

14

Alamin Natin

May tatlong pangunahing pangkat ng tao ang naninirahan sa Mindanao,

Ito’y kinabibilangan ng:

1) Kristiyano 2) Muslim 3) Lumad

Bawat pangkat ng taong ito ay may kanya-kanyang taglay na

paniniwala, kultura at kaugalian na dapat igalang ng bawat isa.

Kristiyanismo Muslim

isa lang ang dapat asawa pag-aasawa ng higit isa

basta’t kaya

paggunita ng Mahal na Araw pagdiriwang ng Hariraya Puasa

pagiging pari o Santo pagha-hadji

Lumad

paniniwala sa anito

pagpapalagay ng marka sa katawan bilang tanda ng katayuan

sa lipunan

pagsusuot ng mga katutubong kasuotan: bahag

15

Pag-isipan Natin

“Kahit tayo ay may kaniya-kanyang paniniwala, kaugalian at kultura, tayo

ay pare-parehong mga Pilipino na naniniwala sa isang bayan, at may isang

diwa. Dapat magkaunawaan at magmahalan upang kapayapaa’y

makamtan. Igalang ang pagkakaiba ng bawat isa.”

Ano ang masasabi mo sa mga larawan sa ibaba? Kung ikaw ang

tatanungin, paano mo maipakikita ang paggalang sa kanilang ginagawa?

16

Kwentahin Natin

Ang Kristiyano at Muslim ay may kani-kaniyang oras nang kinaugaliang

pagdarasal. Ginagawa ito ng iba sa umaga na minsan ay ginagamitan ng

pinaikling titik o akronim na A.M. sa Ingles at N.U. sa Filipino at sa hapon na

ginagamitan ng pinaikling titik o akronim na P.M. sa Ingles o N.H. sa Filipino.

Subukin ang iyong kakayahan sa pagbasa ng orasan. Piliin ang tamang

sagot.

1. 5:00 N.U. a. b.

2. 6:00 N.H. a. b.

17

3. 8:30 N.U. a. b.

4. 4:30 N.H. a. b.

5. 7:00 N.U. a. b.

18

Sagutin Natin

Isulat ang pagkakaiba at pagkakapareho ng bawat pangkat-tao na

nakasulat sa loob ng bilog. Maaari mong balikan ang usapan nina Cecil at

Maira sa kanilang paaralan.

Isangguni sa pahina 63 ang sagot.

1. Mga Kaugalian ng

Kristiyano:

2. Mga Kaugalian ng

Muslim:

3. Mga Kaugalian ng

Katutubo (Lumad):

19

Tandaan Natin

1. May apat (4) na pangunahing tanong na dapat masagot sa isang

ulat.

a) Ano? Tumutukoy sa pangyayaring naganap.

b) Saan? Tumutukoy sa lugar na pinangyarihan.

c) Kailan? Tumutukoy sa panahon at oras naganap ang pangyayari

d) Sino? Tumutukoy sa mga taong sangkot o may kinalaman

sa pangyayari

2. Bawat tribo o relihiyon ay may kanya-kanyang nakagawiang

kaugalian at paniniwala na dapat igalang.

3. Bawat isa, Muslim man, Kristiyano o Lumad ay may tungkulin para

mapanatili ang kapayapaan sa lugar.

4. Ang ibig sabihin ng simbolong AM ay umaga, ang PM naman ay sa

hapon o gabi.

5. May animnapung (60) segundo sa bawat minuto, at may

animnapung (60) minuto naman sa isang oras.

20

Alamin ninyo ang inyong natututuhan

A. Dugtungan ang sumusunod:

1) Ang mga natutuhan ko sa araling ito ay .

2) Upang makatulong sa pagpapanatili ng magandang relasyon ng

bawat isa sa aming lugar ako ay .

3) Ang kahalagahan ng araling ito sa akin ay .

B. Isulat ang tamang oras sa sagutang papel. Gamitin ang tamang simbolo

na AM o PM.

1) Ikalima ng madaling araw

2) Ikalabindalawa ng tanghaling tapat

3) Alas tres ng hapon


21

“INTERFAITH DIALOGUE”

22

Tungkol saan ang aralin 2?

Sinasabing ang usaping pangkapayapaan ay may kaugnayan sa

paniniwala, pananampalataya, at kultura ng mga mamamayang nakatira

sa isang lugar. Dahil dito, malaki ang papel na ginagampanan ng simbahan

at relihiyon sa paglutas, pagsulong at pagpapanatili ng usaping ito. Malaki

ang nagagawa ng pagtutulungan ng bawat pinuno ng bawat relihiyon sa

pagtukoy ng epektibong hakbang para makamit ang tunay na kapayapaan

ng isang lugar. Ito ay tinatawag na “Interfaith Dialogue.”


Pagkatapos mong pag-aralan ang araling ito, makakaya mo nang gawin

ang sumusunod:

o nasusulat nang buo ang mga daglat

o nasasabi ang kahulugan ng “Interfaith Dialogue”

o nasasagot ang mga tanong na may kinalaman sa kwento

o nabibigyan ng kahulugan ang mga datos na nasa talaan at

o natutukoy ang kahalagahan ng pagkakaisa ng iba’t ibang relihiyon

sa pagsulong ng kapayapaan

23

Ano-ano na ang alam mo?

A. Basahin at unawain ang bawat aytem. Isulat sa sagutang papel ang letra

ng tamang sagot.

1. Pinaiksing pagsulat ng isang salita na karaniwang ginagamit sa

katungkulan ng isang tao at sa mga teknikal na salita.

a. daglat b. akronim c. talasalitaan

2. Tawag sa namumuno sa misa sa relihiyong Katoliko.

a. Pastor b. Ustadz c. Pari

3. Pagpupulong ng lahat ng mga pinuno ng simbahan upang lutasin

ang isang suliranin.

a. interfaith dialogue b. peace talk c. prayer vigil

4. Tawag sa namumuno sa pagsamba sa relihiyong Islam

a. Kalipa b. Sultan c. Ustadz

5. Organisasyong nagsasagawa ng programang panlipunan na hindi

sangay ng pamahalaan at hindi naman pang-negosyo.

a. NGO b. NGA c. GOCC

24

B. Isulat ang daglat ng sumusunod:

1. Hadji 2. Monsignor 3. Brother

C. Basahin at unawain ang talaan sa ibaba. Sagutin ang mga tanong.

Mga alagad ng simbahan ng iba’t ibang Bilang

relihiyon ng Bayan ng Lamitan

1. Pari 7

2. Madre 15

3. Pastor 10

4. Ustadz 14

Kabuuan

Tanong:

1. Alin sa mga alagad ng simbahan ang may pinakamaliit na bilang?

2. Alin naman ang halos magkasindami ang bilang?

3. Ilan ang kabuuan ng alagad ng simbahan sa bayan ng Lamitan?


25

Basahin Natin

Anong

ginagawa

mo?

Padadalhan ko ng sulat ang mga

taong ito, para sa “Interfaith

Dialogue”.

Ano ang

“Interfaith

Dialogue”?

Ayon kay Gng. Espie, isang NGO leader na

aming nakaugnayan, ang “Interfaith Dialogue”

ang pagpupulong ng pinuno ng iba’t ibang

relihiyon sa isang lugar upang pag-usapan at

lutasin ang isang suliraning panrelihiyon.

26

1) Father Jessie Rodriguez

Katoliko

2) Pastor Rolly Ejada

Protestante

3) Ustadz Wahid Uddin

Islam

4) Apo Lumad Ingkal Mabala

5) Honorable Gamar Alih

Barangay Chairman

Sila ang mga iniimbitahang panauhin.

27

Sa Baranggay Hall

Buwan

Mga Bilang ng mga BiktimaBaranggay Nicogon, 2006

Nasugatan Namatay Kabuuan

Enero 17 1 18

Pebrero20 20

April 29 1 30

Oktubre 34 2 36

Kabuuan 100 4 104

Palala nang palala ang sigalot sa pagitan ng kapatid nating Bisaya at Yakan, kailangan na

nating kumilos. Tingnan ninyo ang talaang ito. Ano po ang masasabi ninyo Hon. Gamar?

Pinaiimbestigahan ko na sa aking Lupong Tagapamayapa. Magpapanukala ako ng batas

sa konseho. May kasunduan na kami ng mga pulis tungkol dito.

28

Kayo naman po Ustadz. Wahid, ano

ang inyong maimumungkahi? Manawagan ng pagkakaisa sa

sermon.

Mag-organisa ng pagpupulong sa

lugar tungkol sa kapayapaan.

Makipag-ugnayan sa iba’t ibang

sektor.

29

Kayo po Fr. Jessie, ano naman po ang plano

ninyong gawin sa inyong hanay?

Ipagpatuloy ang dayalogong pangkapayapaan

sa pagitan ng iba’t ibang sektor.

Manawagan ng pakakaisa sa misa at ilunsad

ang:

Peace Forum

Youth Encampment

Youth Crisis Center para sa kabataan

Cultural Festival

30

Pastor Rolly, ano naman po ang inyong balak

na ipatupad sa inyong grupo?

Manawagan ng pagkakaisa sa misa, bible studies, tv, at radio programs.

Mag-organisa ng prayer o peace rally.

“

“

31

Apo Ingkal, Ano naman po ang inyong

masasabi?

Kinokondena naming mga Lumad ang mga pangyayaring ito. Ngunit handa kaming

makipag-tulungan sa iba’t ibang sektor para sa pagkakaisa at kapayapaan.

32

Tiyak kong malaki ang maitutulong ng inyong mga mungkahi para maisaayos ang

kalagayan sa ating lugar. Maaasahan rin ninyo ang tulong ng NGO.

Ano ang susunod na

hakbang na ating

gagawin?

Kailangang simulan na natin

sa isang Peace Rally. At

lahat tayo ay manawagan.

Pati sina Cecile at Maira ay

kailangan ding magsalita

upang magsilbing huwaran.

33

Gawin Natin

Sagutan ang sumusunod

A. Isulat sa kahon ang mga salitang may kaugnayan sa salitang nasa gitna.

Gamitin ang mga salitang nakasulat sa bandang kaliwa.

Interfaith

Dialogue

Pagtitipon

Iba’t ibang pangkat panrelihiyon

Pag-uusap/Pagkakasundo

Makabuo ng solusyon sa suliranin


34

Sulatin Natin

B. Punan ng tamang impormasyon ang talaan batay sa binasang teksto.

Pangalan KatungkulanDaglat ng Relihiyon/Sektor

katungkulan na kinakatawan

Isangguni sa pahina 65 ang sagot

35

Pag-usapan Natin

Ano ang nais ipahiwatig ng bersong ito? Ipaliwanag.

“Napakaligaya at kahanga-hanga

sa ating pagmamasid

Ang nagkakaisa at laging

sama-samang magkakapatid”

Awit:133

36

Alamin Natin

Ang katagang “Interfaith Dialogue” ay nabuo nang isinagawa ang

pagtitipon-tipon ng iba’t ibang relihiyon sa buong mundo sa Chicago, USA

noong 1893.

Misyon ng mga Interfaith Groups na:

1. Mabigyan ng tamang kaalaman ang mga kabataan tungkol sa iba’t

ibang relihiyon upang mapawi ang maling pananaw nito sa relihiyon.

2. Maging dahilan sa pagiging magkakaibigan ng mga miyembro ng

iba’t ibang relihiyon.

3. Mapangalagaan ang karapatang pantao at kapaligiran.

4. Makabuo ng panlipunang kabutihan at pakikipagkasunduan.

5. Magkaroon ng kaayusan sa ekonomiya at pandaigdigang

pamamahala ayon sa pinagsasang-ayunan na kaugalian at prinsipyo

ng mga relihiyon.

6. Matigil ang anumang karahasan sa ngalan ng pananampalataya,

hustisya, at pagkakasundo ng bawat isa.

37

Pag-isipan Natin

Tula.

Kayang-kaya Kapag Sama-sama

Sulirani’y gaano man kalaki

Tiyak may kalakip na susi

Bawat isa’y may magagawa

Kung ito’y tutulong na kusa

Kristiyano, Muslim at Lumad

Lahat ay kapayapaang hangad

Kapag talino’t lakas pinagsama

Anumang bigat nito ay kayang-kaya

38

Kwentahin Natin

Pag-aralan ang talaan.

Sagutin ang tanong na sumusunod:

Talaan A

Relihiyong Kristiyano Bilang ng Kasapi

1. Katoliko 7,075

2. Iglesia Ni Kristo 4,212

3. Protestante 2,805

4. Aglipayan 1,240

5. Born Again 794

6. Adventist 804

7. Baptist 547

8. Mga Saksi ni Jehova 341

Kabuuan

39

Tanong:

a. Aling mga relihiyon ang may pinaka kakaunting kasapi?

b. Aling mga relihiyon ang halos magka-pareho ng dami ang kasapi?

c. Ilan ang kabuuang bilang ng relihiyong Kristiyano na nakasulat sa

talaan?

d. Alin ang pangalawa sa pinakamaliit na relihiyon sa talaan?

40

Sagutin Natin

Buuin ang pagkakasulat ng sumusunod na daglat:

1. Tawag sa babaeng may asawa.

Gng.

2. Tawag sa pari ng simbahang Katoliko

Fr.

3. Tawag sa tagapagsermon sa relihiyong Islam.

Ustz.

4. Tawag sa pinuno ng baranggay.

Hon.


41

Tandaan Natin

1. Ang Interfaith Dialogue ay ang pagpupulong ng mga pinuno ng

simbahan ng isang lugar upang pag-usapan at lutasin ang isang

usaping kinakaharap ng kanilang lugar. Inaasahan na magkakaroon

ng kasunduang tanggap ng bawat kasapi bilang resulta ng

pagtitipong ito.

2. Ang Daglat ay ang pinaiksing pagkasulat ng isang salita. Karaniwan

itong ginagamit sa titulo ng katungkulan ng isang tao at sa mga

teknikal na salita. Ito ay karaniwang nakasulat na may kasamang

tuldok.

3. Ang Talaan ay isang mabisang paraan ng pagpapaliwanag na

ginagamitan ng mga istadistika upang lubos na maunawaan ang

mga kahulugan ng mga datos na nakapaloob dito.

42


A. Palaisipan

a) Pahalang (katungkulan sa

pananampalataya)

1. Tawag sa pinuno ng

simbahang Protestante


relihiyong Muslim


simbahang Katoliko

b) Pababa (Relihiyon)

4. Tawag sa relihiyon na

nagtuturo ng Katekismo

5. Tawag sa relihiyon na kilala

din sa tawag na “Alliance”

6. Tawag sa relihiyon ng Muslim

Tingnan sa pahina 66.

43

B. Sa tatlong pangungusap, ilarawan ang inyong natutuhan sa araling ito.

1.

2.

3.

44

PEACE VOLUNTEERS: MGA SUGO NG KAPAYAPAAN

45

Tungkol saan ang Aralin 3?

Batid natin ang isang katotohanan na marami-rami pa ring mga lugar sa

ating bansa ang patuloy na naghihirap sa tindi ng kaguluhan. Bagamat may

ginagawa ang ating pamahalaan sa usaping ito, hindi maitatangging hindi

sapat ang pagsisikap na ito upang tuluyang matuldukan ang karahasang

nangyayari.

Sa araling ito, iyong matutunghayan ang papel ng Peace Volunteers na

tinataguriang mga sugo ng kapayapaan bilang kaagapay ng ating

pamahalaan sa pagsusulong ng kapayapaan sa malalayo at liblib na lugar

ng bansa. Ang kanilang karanasan, at kaalaman ay kapaki-pakinabang na

impormasyon na maaaring kapulutan ng aral.

46

Ano-ano ang matututuhan mo sa Araling ito?

Pagkatapos mong pag-aralan ang araling ito, makakaya mo nang gawin

ang sumusunod:

o nakasusulat ng isang payak na liham

o nasasabi ang mga bahagi ng liham

o natutukoy ang tamang gawain sa pakikipagkapwa

o naipaliliwanag ang kahulugan ng Peace Volunteer at

o nalulutas ang suliraning may kinalaman sa pagkuha ng kabuuang

halaga ng pera

47

Ano-ano na ang alam mo sa araling ito?

A. Punan ng tamang sagot ang sumusunod. Letra lamang ang isulat sa

sagutang papel.

1. Bahagi ng liham na naglalaman ng tirahan at petsa ng

pagkasulat.

a. lagda

b. pamuhatan

c. bating-pangwakas

2. Itinuturing na mga sugo ng kapayapaan

a. peace negotiator

b. peace talkers

c. peace volunteers

3. Nagtataglay ng mga detalye na nais iparating ng

nagpapadala sa pinapagdalhan.

a. katawan ng impormasyon

b. katawan ng liham

c. katawan ng ideya

48

4. Kailan ipinagdiriwang ang “International Day of Peace”?

a. Setyembre 21

b. Setyembre 22

c. Setyembre 23

5. Kung binabalitaan mo ang iyong kaibigan tungkol sa mga

nangyayari sa iyo, anong uri ng liham ang iyong gagawin?

a. liham na humihingi ng pahintulot

b. liham pangkalakalan

c. liham pangkaibigan

B. Isulat sa sagutang papel ang tsek (ü) kung ang sumusunod ay tumutukoy

sa gawain ng isang Peace Volunteer, ekis (û) naman kung hindi.

1. Namumuno ng pag-aalsa

2. Nakikibahagi sa mga pagkilos sa pagsusulong ng usaping

pangkapayapaan.

3. Nakikipag-alyansa sa ibang mga samahan.

4. Nagsasanay ng mga kabataan

49

5. Nagsasagawa ng mga peace dialogue

6. Nag-oorganisa ng mga pagtitipon sa mga baranggay.

7. Nagsasanay ng mga kabataan upang lumaban sa

kinauukulan.

8. Nangongolekta ng ‘revolutionary fee’ sa mga negosyante

para pantustos sa mga gawain.

9. Nagpapatupad ng mga panlipunang proyekto.

10. Nakikipag-ugnayan sa iba’t ibang sektor.

C. Kunin ang kabuuan ng sumusunod:

1. 7.35 2. 8.20 3. 2.00

20.75 33.75 78.85

135.50 845.00 548.05


50

Pag-usapan Natin

51

Basahin Natin

Basahin ang liham at sagutin ang gawain sa ibaba.

Malo-ong, San Jose

Lamitan, Basilan Province

Hunyo 30, 2011

Mahal kong Itay, Inay, at Isko,

Kumusta po kayong lahat diyan? Maayos naman po ako rito, bagamat palaging abala sa trabaho.

Marami na po akong kaibigan dito na kapwa Peace Volunteers na taga-rito. Mayroong Muslim, Lumad at

kapareho kong Kristiyano. Tulad ko, masigasig din silang nagtatrabaho upang isulong ang kapayapaan sa lugar

nila. Nag-oorganisa po kami ng mga pagtitipon, nagsasanay ng mga kabataan at nagpapatupad ng iba’t

ibang proyekto.

Wala po akong problema sa mga kasama ko kahit magkaiba kami ng kultura, paniniwala at kaugalian.

Nirerespeto namin ang bawat isa. Pinag-aaralan din namin ang kanya-kanyang kaugalian upang lubos na

magkaunawaan. Higit sa lahat, buong-buo po ang tiwala namin sa isa’t isa.

Itay, Inay, may ipinadala nga po pala akong pera para sa inyo at kay Isko. P3,000 po para sa iyo Itay, P7,250 po

para sa iyo Inay at P1,500 para kay Isko. Kunin n’yo lang po sa bangko dalawang araw mula ngayon.

Hanggang dito na lang po. Pagpalain nawa tayo ng Poong Maykapal.

Nagmamahal,

Henry

52

Isulat Natin

A. Tukuyin ang mga bahagi ng liham.

3

1 ,

. 5

.

2

1

1.2.3.4.5.


53

B. Ibigay ang bahagi ng liham na inilalarawan ng bawat pangungusap.

a. Nagsasaad ng tirahan ng nagpapadala at petsa ng pagsulat.

b. Naglalaman ng mensahe o impormasyon na nais iparating ng

nagpapadala sa tagatanggap ng liham.

c. Pirma ng nagpapadala.

d. Nagpapahayag ng pagbati sa pinadadalhan ng liham.

e. Karaniwang ginagamit sa pagtatapos ng liham.

54

Alamin Natin

A. Tuwing ika-21 araw ng Setyembre, ginugunita ng buong mundo ang

“International Day of Peace”.

Ito ay itinadhana ng United Nations General Assembly Resolutions

No. 3667 na ginawa noong 1981 at ipinatupad noong 1982.

B. May iba’t ibang uri ng liham. Ito ay ang sumusunod:

1. Liham Pangkaibigan 7. Liham ng Pagrerekomenda

2. Liham Paanyaya 8. Liham ng Pagbibigay Abiso

3. Liham Pasasalamat 9. Liham ng Pagpapaabot ng Reklamo

4. Liham ng Pakikiramay 10. Liham Pangkalakalan

5. Liham ng Paumanhin 11. Liham ng Naghahanap ng Trabaho

6. Liham ng Paghingi

ng Tulong

55

Pag-isipan Natin

Awit. Ang Bayan Kong Sinilangan

Ako ay isinilang sa bayan ng CotabatoKasinggulo ng tao, Kasinggulo ng mundoPrinsipyo mo’y igagalang koKung ako’y iyong nirespetoKung nagtulungan kayoDi sana magulo ang bayan ko

Ang bayan ko sa CotabatoKasing gulo ng isip koDi alam saan nanggalingDi alam saan patungoSila-sila ay naglalabanDi ko alam ang dahilan ng gulo

Koro

Sa bayan kong sinilanganSa Timog CotabatoAko ay namulat sa napakalaking guloDahil walang respeto sa prinsipyo ngKapwa taoKapwa Pilipino ay pinapahirapan nyoAng gulo

Bakit nagkaganoon ang sagot sa tanong koBakit kayo nag-aawayBakit kayo nagkaguloKung magtulungan kayoDi sana magulo ang bayan ko(Balik Koro)

56

Kwentahin Natin

Si Henry ay gumawa ng liham sa paghingi ng tulong sa tatlong

organisasyon. Sa kanyang liham, humihingi siya ng tulong pinansiyal upang

maibigay sa mga kapatid na Muslim na naapektuhan ng bagyo. Sa

kabutihang palad, marami ang nagkaloob ng tulong.

Kwentahin natin ang kabuuang halaga na kanyang nalikom.

A. Ibigay ang kabuuang halaga ng sumusunod:

Organisasyon 1 Organisasyon 2 Organisasyon 3

Php 135.25 Php 1,895.50 Php 800.75

10.00 982.00 92.00

+ 7.35 + 37.50 + 27.25

5.00 9.90 5.50


57

Tandaan Natin

1. May limang (5) bahagi ang liham. Ito ay ang sumusunod:

a. Pamuhatan c. Katawan ng Liham e. Lagda

b. Bating Panimula d. Bating Pangwakas

2. Ang isang Peace Volunteer ay nagtataglay ng sumusunod na

katangian:

a. May tamang pag-uugali sa paglilingkod sa kapwa

b. May kakayahang makipagtalastasan at makapagpahayag

c. May pagkukusa at pagmamahal sa kapwa

d. Magaling makisama at magmalasakit

e. Naniniwala at isinasabuhay ang kahalagahan ng kapayapaan

3. Sa pagkuha ng kabuuang halaga ng pera, ihanay sa tamang lugar

ang mga bilang ng digit. Ipagsama sa magkaparehong hanay ang

halaga ng sentimo gayundin ang grupo ng mga piso.

58


A. Sumulat ng isang liham pangkaibigan gamit ang pormang napag-aralan.

Ibalita ang inyong mga natutuhan sa araling ito sa taong inyong

padadalhan.

B. Basahin ang talata sa kahon. Sagutin ang tanong sa ibaba.

Inatasan si Omar, isang Peace Volunteer, na ilista ang lahat ng

nagastos sa pagbili ng mga kagamitan para sa gagawing Peace

Forum sa kanilang baranggay. Bond paper – Php 175.00, lapis –

Php 95.25, papel – Php 50.00, Ballpen – Php 29.95, Pandikit – Php

7.55, Kartolina – Php 50.00.

Magkano ang lahat na kanyang nagastos?


59

Susi ng Pagwawasto

Pre-test

Ano-ano na ang alam mo sa modyul na ito?

A. 1. d 3. c 5. b 7. 9 9. c

2. a 4. d 6. a 8. c 10. a

B. Ano : Pagpupulong

Saan : Barangay Hall, Sitio Pundakit

Kailan : September 15, 2006

Sino : Mga Pinuno ng Simbahan

C. 1. Honorable 2. Sister 3. Hadji

D. Si Hadji Omar Suhud ay isa sa mga pinunong Muslim na aktibong

nagsusulong ng kapayapaan sa kanilang barangay sa Pamukalen.

Katulong niya ang kanyang kaibigang Kristiyano na si G. Nestor Rosales

na kasapi ng Couples for Christ. Kabilang sa kanilang mga ginagawa

ay ang pag-oorganisa ng mga “Interfaith Dialogue”, “Peace Rally”

at pagsasanay ng mga “Peace Volunteers”.

60

E. 1. 9:45 AM - oras ng pagtapos

– 9:25 AM - oras ng pagsimula

20 - minuto ang itinagal ng pagsasalita

2. 341 - populasyon

– 97 - bilang ng taong sangkot sa karahasan

244 - bilang ng tao na walang kinalaman

F. 1. Sabado

2. Martes at Biyernes

3. 248

61

Aralin 1 Ang Kaguluhan sa Sitio Pundakit

Paunang Pagsubok pahina 3-5

A. 1. e 3. f 5. b 7. d 9. g

2. h 4. j 6. c 8. i 10. a

B. Ano : Youth Encampment

Saan : Plaza ng Barangay Malo-ong, San Jose

Kailan : Hunyo 21-25, 2007

Sino : Mga kabataan ng bayan

C. a. 2:00 am

b. 5:30 PM

c. 3:00 PM

Sagutin Natin pahina 13

Hanay A

1. e 3. c 5. b

2. d 4. a

62

Sagutin Natin pahina 18

1. Mga kaugaliang Kristiyano

a. Pagdiriwang ng Pista

b. Pagdiriwang ng Mahal na Araw

c. Pagdiriwang ng Pasko

2. Mga kaugaliang Muslim

a. Pagbibigay ng dote

b. Pag-aasawa ng higit isa

c. Pagdarasal ng limang beses sa isang araw

3. Mga kaugaliang Katutubo o Lumad

a. Pagsasamba sa mga anito

b. Pagpapatotoo sa katawan

c. Pagsusuot ng bahag at mga katutubong damit.

Sagutin Natin

A. Ano : Kaguluhan

Saan : Palengke, Sito Pundakit

Kailan : Biyernes

Sino : Tribong Bisaya at Yakan

63

B. Hanay A

1. e 3. c 5. b

2. d 4. a

Alamin Natin pahina 20

A. Dugtungan

B. 1. 5:00 am

2. 12:00 hn

3. 3:00 pm

Aralin 2 “Interfaith Dialogue”

Paunang Pagsubok

A. 1. a 2. c 3. a 4. c 5. c

B. 1. Hji 2. Msgr. 3. Bro.

C. 1. Pari

2. Ustadz at Madre

3. 46

64

Gawin Natin

1. Pagtitipon

2. Iba’t ibang pangkat panrelihiyon

3. Pag-uusap/Pagkakasundo

4. Makabuo ng solusyon sa suliranin

Sulatin Natin pahina 34

Pangalan KatungkulanDaglat ng Relihiyon/sector

katungkulan na kinakatawan

1. Jessie Rodriguez Pari Fr. Katoliko

2. Rolly Ejada Pastor Ptr. Protestante

3. Wahid Uddin Ustadz Ustz. Islam

4. Gammar Alih Honorable Hon. Pamahalaan

5. Ingka Madela Pinuno Pambaranggay

Lumad

65

Kwentahin Natin pahina 38 Sagutin Natin pahina 40

a. Jehova A. 1. Ginang

b. Born Again at Adventist 2. Father

c. 17,818 3. Ustadz

d. Babtist 4. Honorable

Alamin ninyo ang inyong natutuhan

A. Palaisipan

B. 1. Natutuhan ko ang kahulugan

ng salitang

“Interfaith Dialogue“

at kahalagahan nito sa

pagsulong ng kapayapaan.

2. Naintindihan ko na ang ibig

sabihin ng daglat.

3. Naunawaan ko na ang gamit

ng talaan sa pagpapaliwanag

ng mga datos.

1

4 5

2

3 6

P A S T O R

U S T A D Z

P A R

P

O

E

S

T

N

T

E

I

S

L

A

M

66

Aralin 3 Peace Volunteers: Mga Sugo ng Kapayapaan

Paunang Pagsubok pahina 47-49

A. 1. b B. 1. ûûûûû 6. ûûûûû C. 1. Php 163.60

2. c 2. üüüüü 7. ûûûûû 2. Php 886.95

3. b 3. üüüüü 8. ûûûûû 3. Php 628.90

4. a 4. üüüüü 9. üüüüü

5. c 5. üüüüü 10. üüüüü

Isulat Natin pahina 52-53

A. 1. Bating Panimula 3. Pamuhatan 5. Katawan ng Liham

2. Bating Pangwakas 4. Lagda

B. 1. Pamuhatan

2. Katawan ng Liham

3. Lagda

4. Bating Panimula

5. Bating Pangwakas

67

Kwentahin Natin pahina 56

A. 1. Php 157.60

2. Php 2,924.90

3. Php 925.50

Alamin ninyo ang inyong natutuhan pahina 58

1. Bond paper Php 175.00

2. lapis 95.25

3. Papel 50.00

4. Ballpen 29.95

5. pandikit 7.55

6. Kartolina 50.00

Php 377.75

Documents

Basic Literacy Learning Material - DEPED-LDN