Beleidsplan Fries Museum

beleidsplan2013 - 2016

1 Nieuw gebouw, nieuw museum, nieuw logo 4

2 Publiekstaak 11

3 Collectietaak 21

4 Bedrijfsvoering 29

Tot slot 35

inhoud

3Beleidsplan Fries Museum 2013 - 2016

nieuwe missie: inspireren en vertellenFriesland is een unieke provincie. Als Fries Museum vertellen we onze bezoekers over Friesland: een eigenzinnig stukje ‘buitenland in Nederland’. Over de elf steden en het platteland, de haat-liefde verhouding met het water, de zoektocht naar het typisch Friese en de plek van Friesland in de wereld. De schilderijen van Gerrit Benner, het zwaard van Grutte Pier en de film De Overval: de voorwerpen uit onze collectie vertellen samen het verhaal van Friesland.

In het najaar van 2013 opent het Fries Museum op het Wilheminaplein in Leeuwarden. We hebben dan een goed geoutilleerd gebouw, dat is bedacht en ontwikkeld vanuit de museale taken en de eisen van deze tijd. De kern van elk museum is

zijn collectie. Die is hetzelfde gebleven. Wat we er mee doen is veranderd. Want voor het nieuwe museum hebben we een nieuwe missie opgesteld: Het Fries Museum inspireert Friezen en niet- Friezen door de kunst, cultuur en geschiedenis van en in Friesland te laten leven.

De museumcollectie blijft daarbij onze inspiratie-bron. Wij zijn immers bekend door de bodemschat-ten uit de Friese terpen, de historische modecol-lectie, de nalatenschap van Mata Hari, het fameuze Friese zilver en de aansprekende verzamelingen moderne en hedendaagse kunst. Deze laten we echter niet meer zien als zelfstandige en geïsoleer-de collecties, maar plaatsen we telkens weer in de context van de verhalen die we vertellen.

1nieuw gebouw, nieuw museum, nieuw logo

Basiswaarde Fries: authentiek, eigenzinnigAls we iets doen, doen we het goed. We doen wat •we beloven.We gaan uit van de kracht van traditie en vakman- •schap, maar doen het net even anders.We gebruiken heldere taal. •

Onderscheidende merkwaarde betrokken: open, midden in de samenleving

We betrekken onze omgeving bij wat wij doen en •vragen input van bezoekers.We zijn gastvrij. •Onze organisatie is toegankelijk. •We werken samen met andere partijen. •

We spelen in op de actualiteit. •We zijn ook actief buiten het museum op locatie, •we zoeken mensen op.

Onderscheidende merkwaarde dynamisch: prikke-lend en levendig

We bieden verrassende inzichten. We prikkelen •mensen.We geven ruimte aan vele waarheden en vele •schoonheden.We hebben een wisselende programmering. •Er is altijd iets te doen in het museum, er zijn veel evenementen en activiteiten.

4 Beleidsplan Fries Museum 2013 - 2016

Daarnaast vervullen we sterker dan voorheen een podiumfunctie. We laten nieuwe ontwikkelingen in de hedendaagse kunst zien en plaatsen die in de context van het verhaal over Friesland. Uiteraard kiezen we daarbij voor onderwerpen die actueel zijn of vanuit onverwachte hoek een nieuwe kijk bieden op vraagstukken die voor Friesland belang-rijk zijn. Ook zijn we een plek voor initiatieven van anderen.We gaan daarbij middenin de samenleving staan en brengen de onderwerpen dicht bij onze bezoe-ker. Dit doen we door de mens centraal te stellen, parallellen te trekken met actuele gebeurtenissen en door onderwerpen van verschillende kanten te belichten. Met volop ruimte voor de eigen mening en inbreng van bezoekers. We werken daarbij nauw samen met partners en andere partijen in voor het museum relevante netwerken. En we zijn buiten het museum actief. Zowel fysiek als digitaal zoeken we de bezoeker op.

merkwaarden: betrokken & dynamischIn aansluiting op de missie hebben wij onze basis- en merkwaarden opnieuw gedefinieerd. Deze waarden zijn de leidraad bij alles wat we doen: wat we laten zien, hoe we het laten zien en het samen-spel met onze doelgroepen. Onze basiswaarde is Fries; het museum is Fries in hart en nieren. Onze onderscheidende waarden zijn betrokken en dynamisch.

onze kerndoelgroepen: friezen, toeristen en cultuurliefhebbersWij zijn een gastvrij museum en iedereen is welkom. In de uitwerking van ons programma richten wij ons specifiek op:

de inwoners van Friesland •leerlingen van het primair onderwijs •toeristen •cultuurliefhebbers •

Onder de publiekstaak lichten wij de keuze voor deze kerndoelgroepen toe.


onze doelstellingen: culturele topattractie, kerncollecties openbaarHet goed beheren en ontsluiten van de collectie en deze beschikbaar stellen aan het publiekvinden we een vanzelfsprekende voorwaarde voor alles wat wij ondernemen en is dus eenbasistaak van het museum. Onze ambities reiken veel verder: we willen in 2016 de culturele top attractie van Friesland zijn. Dat hebben we vertaald in de volgende strategische doelstellingen:

In 2016 trekt het Fries Museum 100.000 bezoekers. •In 2016 waardeert de bezoeker het Fries Museum •met een 8 of hoger.In 2016 heeft het Fries Museum een naamsbe- •kendheid van 95% binnen Friesland.In 2016 is 60% van de bezoekers aan het Fries •Museum afkomstig uit Friesland.Het Fries Museum is de culturele Must-See attrac- •tie voor het Primair Onderwijs in Friesland in 2016. In 2016 heeft 60% van de basisscholen in Fries-land het museum ten minste een keer bezocht. Wij verbeteren de exploitatie van het museum •door het presenteren van een aantrekkelijk en publieksgericht programma, het ontwikkelen van arrangementen en het ontplooien en opbou-wen van activiteiten die inkomsten genereren. Ook onze bijzondere winkel en het museumcafé leveren hier een onmisbare bijdrage aan. In 2014 is ons eigen inkomstenpercentage 25,4%. In 2016 is het 29,0%.1

onze partners: keramiekmuseum princessehof, film in friesland en tresoarAls museum middenin de samenleving zijn wij een netwerkorganisatie. We werken in projecten samen met musea, archieven, onderzoekers, maatschap-pelijke organisaties en bedrijven.

Keramiekmuseum Princessehof is onze vaste •partner. De beide museumorganisaties zijn sinds 1 januari 2011 geïntegreerd, waardoor we optimaal van elkaar profiteren. De missie en doelstellingen, de doelgroepen en de inhoud van beide musea zijn echter heel anders.2

1 Wij hanteren hiervoor de wijze van berekenen van de Rijks-overheid. Zie hiervoor de toelichting bij het Verdienmodel aan het slot van hoofdstuk 4 Bedrijfsvoering,

2 Keramiekmuseum Princessehof is een gespecialiseerd muse-um, trekt een landelijk publiek van cultuurliefhebbers en heeft de volgende missie: Keramiekmuseum Princessehof vertelt verhalen over keramiek uit Azië en Europa aan een brede groep van kunsten cultuurliefhebbers. Het museum presenteert daarvoor een eigentijds en publieksgericht programma, al dan niet in samenwerking met (inter)nationale partners.

Belangrijke partners zijn natuurlijk ook onze grote •bruikleengevers van de museumcollectie, zoals het Koninklijk Fries Genootschap, de Ottema-Kingma Stichting en de Provinsje Fryslân. En onze founders, die de bouw van het museum mogelijk hebben gemaakt.We hebben veel museale partners. Met een deel •daarvan werken we structureel samen.Samen met de andere drie provinciaal gesubsi-dieerde musea presenteren we beeldbepalende onderdelen van Friesland: de natuur, landschap en landbouw, de scheepvaart en de geschiede-nis, kunst & cultuur. We vertellen gezamenlijk de verhalen van Fryslân. In een aparte notitie met als titel De skets tegen het licht gehouden (juni 2011) en de recente inleiding daarop zijn onze uitgangs-punten en bijdragen aan de samenleving nader toegelicht.Met Museum Belvédère worden afspraken gemaakt over verzamelen presentatiebeleid op het gebied van de moderne kunst. Andere voorbeelden van afstemming voor een beter aanbod en verwervingen zijn die met het Rijksmuseum, het Nederlands Openluchtmuseum, het Zuiderzee Museum en Vijversburg met zijn historische huis en park waarin kunstmanifestaties worden georganiseerd. Aan de Friese musea verstrekken wij ruimhartig korte en langlopende bruiklenen.Vanuit onze missie en doelstellingen hebben we twee strategische partners: Film in Friesland en Tresoar. Film in Friesland en het Fries Museum dragen beide vanuit hun missie en doelstellingen bij aan de beleving van de cultuur in Friesland: op het gebied van erfgoed en op het gebied van beeldcultuur. Dat doen we door te inspireren en ontmoetingen te creëren. We zijn er beide voor een breed publiek: Fries en niet-Fries. De inhuizing van Film in Friesland in ons museumgebouw is een prachtkans om film en beeldende kunst met elkaar te verbinden en zowel materieel als audiovisueel erfgoed in te zetten om de verhalen over Fries-land te vertellen. Historisch filmmateriaal wordt getoond in en bij de presentaties van het Fries Museum, bij tentoonstellingen worden passende films geprogrammeerd en op het gebied van mediakunst werken en programmeren we samen. Op facilitair gebied gaan we intensief samenwer-ken.Fries Museum en Tresoar vinden elkaar in een van de belangrijkste processen die een maatschappij


tot een complete samenleving maken: cultuur-overdracht. Beide zijn we actief op dit terrein, in complementaire gebieden. Het museum is sterk in de presentatie van kunst, cultuur en geschie-denis, heeft kennis van het materieel erfgoed en de overdracht daarvan. Tresoar heeft historische kennis en is sterk in informatiemanagement. Wij onderzoeken een vergaande samenwerking tussen Tresoar en het Fries Museum, met als doel de cultuuroverdracht van het erfgoed van Fries-land te optimaliseren. Met de Stichting Verzetsmuseum Friesland heeft •het museum een bijzondere band. Het Verzetsmu-seum is begin jaren negentig gefuseerd met het Fries Museum en maakt integraal onderdeel uit van alles wat we doen. Het Fries Verzetsmuseum is een submerk van het Fries Museum: de missie, visie, merkwaarden en doelgroepen van het Fries Museum gelden in grote lijnen ook voor het Ver-zetsmuseum, al is voor het Fries Verzetsmuseum educatie extra belangrijk en is het museum met name aantrekkelijk voor Friezen en scholieren. Overal waar Fries Museum staat, wordt Fries Museum en Fries Verzetsmuseum bedoeld.Het Fries Verzetsmuseum zelf werkt nauw samen met de andere oorlogs- en verzetsmusea in

Nederland op het gebied van collectievorming en tentoonstellingen.Ook werken we samen met Omrop Fryslân, Wet- •terskip Fryslân, Fryske Akademy, Rijksuniversiteit Groningen, Rijksuniversiteit Utrecht, Universiteit van Amsterdam en het NIOD.Om een goed en passen aanbod voor het onder- •wijs te ontwikkelen, hebben we structureel contact met scholen en onderwijs- of kunsteducatieorga-nisaties als CEDIN, de NHL Hogeschool, Stenden, Arttrip Ljouwert, Keunstwurk, de werkgroep Friese canon en Kunstkade. We stemmen af met andere aanbieders op ons terrein zoals Tresoar, het Histo-risch Centrum Leeuwarden en Film in Friesland.

onze waarde: publieks- en collectietaakMusea onderscheiden zich van andere presentatie-instellingen door het beheer van collecties. Wij beheren namens de Friese gemeenschap een belangrijk deel van het materiële verleden van Friesland. Daarmee vormen we een deel van het geheugen van Friesland. We zorgen er ook voor dat dat geheugen wordt overgedragen aan toekom-stige generaties. De collectietaak is een kerntaak van het museum.


achtergrond en toelichting: klaar voor de 21ste eeuwMet ons nieuwe gebouw, de nieuwe missie en onze producten wordt de transformatie van ons museum goed zichtbaar. Het Fries Museum was een klassiek provinciaal museum. Het is in de 19de eeuw opgericht door het Fries Genootschap en kwam voort uit de idealen van de verlichting (verspreiding van kennis) en vooral uit de roman-tiek (eigen omgeving, cultuur). In de loop van de tijd breidde het museum zich steeds verder uit (gebouw en collectie) en paste het zich aan aan de vragen en ontwikkelingen van zijn tijd. Er werden taken en activiteiten toegevoegd, zoals tentoon-stellingen, educatie en communicatie in de tweede helft van de 20ste eeuw en recent digitalisering en het online presenteren van collecties. Maar in de kern veranderde het museum niet. De indeling en de presentatie van de collectie waren gebaseerd op 19de-eeuwse academische indelingen, met een aparte zilverkelder, textielafdeling, schilderijenzaal enzovoorts. Het museum opereerde aanbodgericht en topdown, als een klassiek kennisinstituut.Dankzij het Bonnema-legaat in 2002 kregen we de unieke kans om een nieuw museumgebouw te ontwikkelen. Hiervoor was een goede opgave no-dig van onze rol en doelstellingen; een uitgelezen moment om die opnieuw onder de loep te nemen. De volgende ontwikkelingen waren en zijn daarbij voor ons bepalend.

snel veranderende samenlevingDe samenleving verandert in een razend tempo, vrij radicaal en op alle mogelijke gebieden. Voor het museum belangrijke ontwikkelingen daarin zijn:

Andere samenstelling van de bevolking •Diversiteit: internationaler en diverser. Dat betekent de komst van mensen met andere achtergronden, andere kennis, andere competenties, nieuwe en andere visies op de wereld en de samenleving. Als museum moet je daarop in spelen. Wij bieden dan ook ruimte voor verschillende standpunten en laten vanzelfsprekendheden los.Vergrijzing: relatief veel ouderen (50 plus) bezoe-ken musea. Zij zijn actief, mobiel, zelfstandig, hebben tijd en zijn geïnteresseerd in geschiedenis, kunst en cultuur. Verdieping, zingeving, kennisma-king en inspiratie zijn drijfveren om naar musea te gaan. Ons museum speelt in zijn voorzieningen en aanbod in op de behoeften van ouderen.

Mening van de burgers telt •Mensen bepalen veel meer dan in het verleden zelf hun standpunt en zoeken zelf informatie. Voor het Fries Museum betekent dat een verschuiving van het presenteren van de eigen visie naar een plat-formfunctie waar ruimte is voor andere meningen en belevingen. Burgers gaan meer dan voorheen zelf op pad •Cultuurtoerisme biedt kansen voor ons museum. De cultuurtoerist is dan ook een belangrijke doel-groep.Globalisering gaat hand in hand met lokalisering •Zelfs in het kleinste dorp van Friesland krijgen de inwoners te maken met globalisering. Tegelijkertijd is er een toenemende behoefte aan kennis van de eigen regio en geschiedenis, en authentici-teit. Cultuureducatie speelt een belangrijke rol in de duiding van de wereld waarin wij leven. Ook presentaties en tentoonstellingen leveren daar een belangrijke bijdrage aan. Wij kunnen de vorming en betekenis van Friesland laten zien in relatie tot ontwikkelingen in Nederland en de wereld. En tegelijkertijd ook aandacht hebben voor universele waarden en betekenissen.Razendsnel veranderende communicatie- en infor- •matietechnologieDaardoor nemen de mogelijkheden toe om bezoe-kers en niet-bezoekers te informeren en op andere manieren om te gaan met informatie: (sociale) netwerken zijn belangrijk, beschikbaarheid van informatie zonder tussenkomst van autoriteiten, zappen in plaats van kop-romp-staart denken, toename van visuele informatie enzovoort. Dat vergt een andere houding van het museum. Van ‘zenden’ naar interactie met bezoekers, van auto-riteit en topdown naar netwerkspeler. Wij maken rechtstreeks contact met onze bezoekers en zij met ons.Ook kinderen worden overspoeld door beelden en informatie. Om je staande te houden te midden van dit mediageweld is het van groot belang dat kinderen mediawijs worden gemaakt in de ruimste zin van het woord. Wij geven daar in onze onder-wijsprogramma’s vorm aan.Terugtrekkende overheid en krimpende econo- •mieënAl in de ontwerpfase van het nieuwe museum werd duidelijk dat de overheid steeds meer aan de markt en de samenleving overlaat en dat de economische groei niet oneindig door zou gaan. Om onze ambities te realiseren hebben wij com-merciële publieksfuncties als horeca, winkel en


mogelijkheden voor ontvangsten meegenomen in de ontwikkeling van het museumgebouw.3

Veranderingen in het onderwijs •De genoemde ontwikkelingen vertalen zich ook naar het onderwijs. Daarnaast zijn er voor het onderwijs nog specifieke ontwikkelingen:Innovatie De jongste generatie is ambitieus en ziet dankzij de vrijwel onbeperkte stroom aan informatie een oplossing voor ongeveer elk probleem. De zoge-naamde ‘generatie Z’ wil geprikkeld worden en heeft tegelijkertijd veel behoefte aan elementaire kennis. Van abstracte naar zintuiglijke cultuur Langzaam gaan we van een abstracte cultuur over naar een zintuiglijke cultuur. Van een wereld waarin alles draaide om kennis en informatie, naar een wereld waarin beleven en ervaren centraal staan. Daarin is voor het museum een belangrijke rol weggelegd.In ons onderwijsaanbod sluiten we aan bij deze maatschappelijke ontwikkelingen.

ontwikkelingen in FrieslandHet bovenstaande geldt uiteraard ook voor Friesland. Daarnaast is er in Friesland een aantal ontwikkelingen dat kansen biedt voor het museum:

Toerisme •Het toerisme in Friesland richtte zich sterk op water, de wadden en de elf steden. Met een verbreding van het toerisme van water naar land en het verlengen van het seizoen van zomer naar voor- en naseizoen is het museum de plek om kennis te maken met Friesland, een goede tijdsbe-steding bij slecht weer en met grote tentoonstel-lingen een belangrijke trekker. Door digitalisering en informatietechnologie kan het museum de collectie virtueel ook op locatie tonen.Van landbouwprovincie naar …? •Friesland is op zoek naar mogelijkheden om de economie te verbreden en het vestigingsklimaat voor bedrijven te verbeteren. Het is een bekend gegeven dat de aanwezigheid van culturele instellingen een factor van betekenis is voor jonge kenniswerkers en voor de vestigingskeuze van bedrijven. Wij dragen daar met een fris en eigen-tijds museum aan bij.

3 De bankencrisis en de huidige recessie is niet voorzien.

ontwikkelingen in de kunstwereld en erf-goedsectorDe erfgoedsector is sterk in beweging en de kunstsector komt in beweging, in aansluiting op de genoemde veranderingen in de samenleving.

Kunst naar de burger • De kloof tussen de gewone man en geïnstitutiona-liseerde cultuur is de afgelopen decennia steeds groter geworden, culminerend in het wegzetten van kunst als linkse hobby. Inmiddels lijkt de wal het schip te keren en wordt steeds duidelijker hoe cultuur bijdraagt aan ons ‘Bruto Nationaal Geluk’. Wij positioneren ons middenin de samenleving. We streven naar een zo groot mogelijke beschik-baarheid van de collectie voor publiek en vinden onze bezoekers belangrijk.Dat betekent voor ons een verschuiving van de traditionele presentatie van aparte collectieon-derdelen (academische indelingen in groepen en periodes) naar een aantrekkelijke en aansprekende ingang voor de bezoeker via verhalen en context. Erfgoed •Het begrip erfgoed verbindt monumenten, archief- en museumcollecties. De focus verschuift van de aparte onderdelen naar het totaal. Muren binnen de erfgoedsector worden neergehaald. Wij presenteren dan ook niet langer de afzonderlijke collecties, maar zetten onze en andere collecties in om het verhaal van Friesland te vertellen.

Voor het museum betekenen deze ontwikkelingen dat we ons op een nieuwe manier tot de samen-leving gaan verhouden. We bewegen ons van de zijlijn naar het midden van de samenleving, we zoeken onze bezoekers op door publieksgericht te programmeren, interactie aan te gaan met onze bezoekers, de collectie naar buiten te brengen, een podiumfunctie te vervullen en in te spelen op actuele thema’s en onderwerpen. Met ons open en transparante gebouw in het stadshart van de hoofdstad van Friesland staan we nu bovendien letterlijk midden in de samenleving.


Naast de collectietaak is de publiekstaak van musea essentieel. Musea zijn publieke instellin-gen. We presenteren de collecties aan het publiek in presentaties en tentoonstellingen, maar ook in boeken en via websites, Tv-programma’s enzo-voorts. Als Fries Museum vertegenwoordigen we daardoor verschillende waarden:4

Verbindende waarde •We verbinden groepen mensen, dragen bij aan burgerparticipatie en de mienskip.Educatieve waarde •We hebben een directe relatie met het onderwijs en spelen een belangrijke rol in de cultuuroverdracht.Belevingswaarde •Door bijzondere presentaties en programma’s hebben we een belangrijke belevingswaarde voor de vrijetijdssector, welzijnsorganisaties en het bedrijfsleven.Economische waarde •We dragen bij aan het vestigingsklimaat en het toerisme in Friesland en kunnen een rol spelen in allianties tussen bedrijfsleven, publieke sector en burgers. Daarmee vertegenwoordigen we een economische waarde.

Met het nieuwe Fries Museum geven we de publiekstaak vorm. In het volgende hoofdstuk is uitgewerkt hoe de nieuwe missie en doelstellingen

4 Zie ‘Meer dan waard. De maatschappelijke betekenis van musea’. Nederlandse Museumvereniging 2011.

zich vertalen naar de publiekstaak van het muse-um. We ontwikkelen ons van een aanbodgerichte instelling tot een publieksgericht museum dat mid-den in de samenleving staat. Een effectieve marke-ting van het nieuwe Fries Museum is daarvoor van groot belang. Daar besteden we apart aandacht aan binnen de toelichting op onze publiekstaak in hoofdstuk 2. De kern van het museum wordt gevormd door de collectie. Ons collectiebeleid staat in hoofdstuk 3 beschreven. Het 4de en laatste hoofdstuk is gewijd aan de bedrijfstaak. Onderdeel daarvan is ons verdienmodel.


Wij willen onze bezoekers inspireren en de kunst, cultuur en geschiedenis van en in Friesland voor hen tot leven brengen. Dat doen we door de manier waarop we met onze bezoekers omgaan en met onze publieksproducten, zoals de presen-taties, de onderwijsprogramma’s en ons aanbod online.Om de publiekstaak goed vorm te kunnen geven hebben wij een uitgebreide situatie- en SWOT-analyse uitgevoerd. De uitkomsten hiervan zijn bepalend voor het publieksbeleid van het museum. De belangrijkste vraagstukken voor het museum zijn:

Hoe zet het Fries Museum zijn collectie optimaal •in met het oog op de toenemende belangstelling voor Fries cultureel erfgoed en het toenemende aantal toeristen in Noord-Nederland?Hoe buigt het Fries Museum zijn onduidelijke •profiel om tot een heldere en onderscheidende positionering, gericht op die toenemende belang-stelling voor Fries cultureel erfgoed en de toename van toeristen in Noord-Nederland?

onze kerndoelgroepen: friezen en toeristenWij hebben de markt gesegmenteerd en komen tot vier kerndoelgroepen:

Inwoners van Friesland •Hieronder verstaan we alle inwoners van Friesland en Friezen die buiten de provincie wonen, ook zij die nooit een museum bezoeken. Binnen deze doelgroep besteden we bijzondere aandacht aan de doelgroep Leeuwarders. Het potentieel van deze doelgroep is groot. Friesland heeft 650.000 inwoners (van wie 95.000 in Leeuwarden). Het oude Fries Museum bereikte jaarlijks circa 30.000

Friezen. In het nieuwe Fries Museum groeit het aantal Friese bezoekers naar 48.000 gemiddeld per jaar. Friezen zijn geen fervente museumbe-zoekers, het percentage museumkaarthouders in Friesland ligt 50 procent onder het landelijk gemid-delde. Maar Friezen zijn erg begaan met de omge-ving, het landschap en de geschiedenis van hun provincie. Daar ligt een kans voor het museum. Primair onderwijs in Friesland •Er zijn 65.000 basisschoolleerlingen in Friesland. 40% van de 500 Friese basisscholen bracht wel eens een bezoek aan het oude Fries Museum. In 2016 heeft 60% van de scholen het Fries Museum bezocht.Toeristen •Hieronder verstaan we iedereen die voor een vakantie in onze provincie verblijft, met name stedentrippers en watersporters, en die een uitje zoekt voor een (regenachtige) vakantiemiddag. Het aantal (nationale en internationale) toeristen in Noord-Nederland is circa 1,4 miljoen en is groei-ende, in tegenstelling tot de landelijke dalende trend. Jaarlijks brengen maximaal 100.000 toeris-ten een bezoek aan een museum in Friesland (7% van het totaal aantal toeristen). Cultuurliefhebbers •Hieronder verstaan we iedereen in Nederland die interesse heeft in cultuur. Een goede indicatie is bijvoorbeeld het bezit van een Museumkaart (800.000 Nederlanders). Een deel van de toeristen valt onder deze groep die genegen is om speciaal voor het museum naar Friesland af te reizen. Circa 15.000 museumkaarthouders van buiten Friesland bezochten jaarlijks het oude museum.

2publiekstaak


onze publieksproducten: presentaties over friesland Het ontwerp van het nieuwe museumgebouw draagt de boodschap van het museum uit: het staat middenin de samenleving en is open en transparant. De presentaties in de prachtige nieuwe zalen gaan over Friesland en over thema’s die onze provincie raken. We brengen de histori-sche collecties dichtbij de bezoeker. Dat doen we door verhalen te vertellen vanuit invalshoeken die aansluiten bij de belevingswereld van de bezoe-ker van nu. We laten zien hoe de cultuur en de geschiedenis van Friesland zich al eeuwen ontwik-kelen in relatie tot de ons omringende wereld. En we plaatsen verhalen en thema’s in het licht van relevante ontwikkelingen elders. Geregeld actuali-seren we onze onderwerpen en de betekenis van de collectie. Ook hedendaagse kunst is een middel om thema’s te verbeelden die in Friesland spelen. Het nieuwe museum is een levendige plek, waar verschillende disciplines elkaar vinden. Waar his-torische collecties, verschillende meningen en de

actualiteit samen een kleurrijk venster op de wereld bieden. Een plek voor herkenning, verwondering en inspiratie. Deze manier van presenteren is mogelijk dankzij de uitzonderlijk rijke collectie van het Fries Museum, die een onuitputtelijke bron vormt om verhalen uit en over Friesland te vertellen.

een dynamisch museum: altijd iets te zien en te doenDe programmering in het nieuwe Fries Museum omvat het hele gebouw en maakt de presentaties en activiteiten tot een samenhangend geheel. Traag wisselende basispresentaties, sneller wisselende tentoonstellingen, tweejaarlijkse blockbusters en doorlopende activiteiten zorgen er voor dat er altijd iets nieuws en inspirerends is te zien en te doen. Door het hele gebouw heen wordt ruimte vrij gehouden om te kunnen inspelen op de actualiteit. Het museum wil de bezoeker als het ware ‘voeden’ en wil zelf voelen wat er in de samenleving speelt. We bieden ons publiek verrassende inzichten dankzij de gekozen thematiek en invalshoeken. We geven


hedendaagse kunst daarin de rol die haar goed past: prikkelen, schuren en mensen aan het denken zetten over de thema’s die spelen in Friesland, zoals identiteit, het landschap, water, duurzaam-heid en krimp. Kortom, de uiteenlopende doelgroe-pen vinden in het Fries Museum altijd iets van hun gading. Om ervoor te zorgen dat elke doelgroep passende informatie krijgt, maken we museumspe-cials. Dat kan van alles zijn: filmpjes, boeken, digi-tale informatievoorzieningen zoals apps en games, spelletjes en uiteraard ook pakkende teksten bij de presentaties. Dat alles leidt tot een aantrekkelijk, gevarieerd en samenhangend aanbod.

startprogrammering: over friesland en de toekomstTwee presentaties vormen samen de inhoudelijke basis van het nieuwe Fries Museum. Zij gaan in op verleden, heden en toekomst van Friesland.

De Creatie van Friesland •Een presentatie met de werktitel De Creatie van Friesland laat vanuit drie perspectieven zien waarom Friesland is zoals het is: hoe mensen het land hebben ingericht, de mensen zelf en hun voortdurende zoektocht naar wat typisch Fries is en tenslotte de manier waarop dichters, kunstenaars, zangers en filmmakers Friesland in beeldbrengen. Deze tentoonstelling is de intro-ductie op het Fries Museum en speelt in op de ver-wachtingen van de bezoeker. Zij is zo opgezet dat iedereen er zijn of haar eigen beeld van Friesland in kan herkennen.Horizonnen •In de tweede basisexpositie met als titel Hori-zonnen laten we zien hoe kunstenaars op zoek gaan naar nieuwe beelden van Friesland. Kunste-naarsvisies op voor Friesland belangrijke thema’s komen aan het licht en de bezoeker wordt meege-nomen in die zoekende manier van kijken. Daarop voortbordurend geeft de expositie vanuit een cre-atieve invalshoek ruimte aan toekomstscenario’s voor Friesland. Filmmakers, kunstenaars en archi-tecten vertellen ons hun ideeën. Een voorbeeld is Claudy Jongstra, een internationaal doorgebroken ontwerpster die werkt vanuit Friesland. Ze is op zoek naar duurzame productiemethoden voor textiel en bedenkt daarvoor bijvoorbeeld innova-tieve manieren om uit gebruik geraakte agrarische gebieden nieuwe bestemmingen te geven.

In andere presentaties gaan we dieper in op de be-leving van de Friese cultuur en geschiedenis. Een

daarvan is het Fries Verzetsmuseum: een speciaal onderdeel van het Fries Museum, dat vanwege zijn bijzondere aandeel over de Friese geschiedenis uiteraard terugkeert in het nieuwe museum:

Fries Verzetsmuseum •Het Fries Verzetsmuseum vertelt over de beleving van de Tweede Wereldoorlog in Friesland. We doen dat aan de hand van herkenbare verhalen. De indrukwekkende collectie van het Fries Ver-zetsmuseum leent zich daar bij uitstek voor. Door de keuze voor het Friese perspectief onderscheidt deze presentatie zich sterk van andere oorlogs- en verzetsmusea in Nederland. Speciale aandacht is er voor de directe betrokkenheid van inwoners van Friesland, bijvoorbeeld naar aanleiding van oorlogsmonumenten in de eigen omgeving.Tentoonstellingen als Oud Geld •Een belangrijke periode in de Friese geschiede-nis is de 17de eeuw. We starten daarom met een tentoonstelling die gaat over de macht en rijkdom van de Friese elite in de 17de eeuw: Oud Geld, ons kent ons in de Gouden Eeuw. Dit onderwerp benaderen we vanuit het persoonlijke perspec-tief van vijf hoofdpersonen: smaakmakers, bestuurders, adel. Zij laten ons zien hoe cultuur en economie met elkaar verknoopt waren en hoe de samenleving en cultuur werden bepaald door hun old boys network. Jort Kelder is degene die in onze tijd commentaar levert op de elite en hij doet dat ook voor deze tentoonstelling. Het levert een verrassend beeld op van de Gouden Eeuw, in een aantrekkelijke en toegankelijke vorm.

voorgenomen blockbusters: rembrandt, laurens alma-tadema en mata hariWij programmeren om de paar jaar een grote ten-toonstelling die veel landelijk publiek trekt over een onderwerp dat ook over Friesland gaat. Voorbeel-den zijn:

Rembrandt en zijn Friese bruid Saskia, over de •sterke persoonlijke band van Rembrandt met Friesland en over de relaties tussen Friesland en Holland in het algemeen. In samenwerking met een buitenlands museum.Laurens Alma-Tadema, over de beroemdste Friese •schilder, die rond 1900 de wereld veroverde met zijn voorstellingen van vooral de Romeinse Oud-heid. Het Fries Museum heeft de grootste collectie van zijn werk in Nederland en een unieke verza-meling objecten uit zijn atelier. Tadema was een meester in het vertellen van verhalen en zijn werk werd een inspiratiebron voor Hollywood. De set-


ting van klassieke spektakelfilms zoals Ben Hur en Spartacus zijn gebaseerd op zijn schilderijen. In de tentoonstelling laten we zien hoe groot de invloed van Tadema is op ons beeld van de Romeinse Oudheid. We werken daarvoor samen met Film in Friesland en een of meer buitenlandse musea.De geheime processtukken van Mata Hari worden •in oktober 2017 vrijgegeven in Parijs, honderd-jaar nadat zij wegens vermeende spionage werd gefusilleerd. Samen met de Fryske Akademy onderzoekt het museum een van de meest tot de verbeelding sprekende mysteries van de recente geschiedenis. Aansluitend organiseert het Fries Museum een grote tentoonstelling.

fries museum als podium: ruimte voor hedendaagse kunstHet museum heeft een belangrijke podiumfunctie. We willen Friezen en niet-Friezen inspireren door kunst, cultuur en geschiedenis in Friesland te laten leven. Ons nieuwe gebouw is dé plek om ook allerlei initiatieven van anderen plaats te laten vinden, van lezingen samen met het Fries Genootschap tot de tweejaarlijkse fotomanifestatie Noorderlicht. Van een foto-opdracht samen met de Leeuwarder Courant tot een Art of Gaming festival. Het contact maken met onze doelgroepen staat hierbij altijd voorop.Voor de hedendaagse kunst zijn wij het podium in Friesland. Wij laten zien wat er gebeurt in de kun-sten, uiteraard aansluitend op onze thema’s.

museum buiten de muren: in het ziekenhuis en onlineHet museum gaat meer producties maken in sa-menwerking met andere instellingen. Hierdoor be-trekken we meer mensen bij ons museum en halen we meer synergie uit de gezamenlijke ambities,

mogelijkheden en kwaliteiten. Het Fries Museum treedt daarbij buiten de museummuren. In het Medisch Centrum Leeuwarden (MCL) bij-voorbeeld zijn jaarlijks vier wisselpresentaties te zien. Het MCL heeft aan zijn ‘hoofdstraat’ twee vi-trines laten bouwen. Hiermee bereiken we jaarlijks 350.000 mensen (10% van de 3,5 miljoen bezoe-kers van het ziekenhuis). Het doel is het publiek attent te maken op de collectie en het programma van het Fries Museum en Keramiekmuseum Prin-cessehof in Leeuwarden. Ook online zal het museum de Friese geschiede-nis, kunst en cultuur buiten de muren presenteren, extra belangrijk in de periode voor de heropening van het museum. We ontwikkelen een app die de Friese geschiedenis, kunst en cultuur tot leven brengt in de provincie. Deze interactieve app (voor smartphone en online) koppelt museumstukken aan de locatie waar ze zijn gevonden of ontstaan en brengt erfgoed en kunst dichterbij. De app linkt het zwaard van Grutte Pier aan Kimswerd, de land-schappen van Benner aan het Friese landschap en een kaatsbal aan Franeker. Friezen en niet-Friezen kunnen er meer informatie vinden over de collectie en een eigen route uitstippelen langs museumstuk-ken in de eigen omgeving of aan de hand van een thema. Zo ontsluiten we het verhaal van Friesland op digitale wijze. De collectie is te raadplegen via internet op http://collectie.friesmuseum.nl. Hier staat gedetailleerde informatie over de volledige museumcollectie. Deze bestaande site wordt op den duur uitgebreid met aantrekkelijke publieks-vriendelijke features zoals communities rondom collectieonderdelen (archeologie, zilver, quilts).


activiteiten: een bruisend museum en goede kwaliteit In het nieuwe Fries Museum is een fantastisch ate-lier, om in te schilderen, te quilten, te kleien of te fotograferen. In het museum is altijd iets te doen. Het activiteitenprogramma is een belangrijke pijler bij de inkleuring van onze onderscheidende merk-waarde ‘dynamisch’. Maar ook onze merkwaarde ‘betrokkenheid’ geven we vorm via de activiteiten die we organiseren. Het Fries Museum betrekt zoveel mogelijk inwoners van Friesland bij cultuur, juist ook die mensen voor wie deelname aan cultuur niet zo vanzelfsprekend is. Wij organiseren activitei-ten - in het museum of op locatie - om de drempel van het museum te verlagen voor de minder ervaren museumbezoeker, zoals een junior-Museumnacht, een openlucht bioscoop op het Wilheminaplein in samenwerking met Film in Friesland of stoepkrij-ten met de winnaar van de Benner-prijs. Ook voor verdieping kunnen onze bezoekers in het museum terecht. Bijvoorbeeld bij de Museum Jeugd Univer-siteit in samenwerking met het Rijksmuseum van

Oudheden of tijdens een zomeracademie over het schilderen van stadsgezichten. In Leeuwarden en omgeving spelen we een hoofdrol op het terrein van cultuureducatie: van kennismaking tijdens het Kunstmenu voor basis-scholen tot een specialistisch cursusaanbod voor volwassenen. We organiseren activiteiten voor (jonge) kinderen, volwassenen en gezinnen. Er is altijd een heldere koppeling tussen de presentaties, het verhaal dat we vertellen en het activiteitenaanbod. Wij kiezen voor activiteiten met een hoge kwaliteits- en actualiteitswaarde en werken nauw samen met organisaties die onze kwaliteiten versterken. In de periode april/mei ligt een accent op activiteiten ge-relateerd aan de Tweede Wereldoorlog, november staat in het teken van het Noordelijk Filmfestival.


onderwijsproducten: een museum dat elk kind gezien moet hebbenEen bezoek aan het Fries Museum zorgt ervoor dat kinderen en jongeren zichzelf en de wereld om hen heen met andere ogen gaan bekijken. Het museum draagt bij aan het cultureel zelfbewustzijn en inspi-reert kinderen en jongeren. In 2016 is het niet meer de vraag of een kind naar het Fries Museum gaat tijdens zijn schoolloopbaan, hooguit wanneer. Wij werken vanuit de filosofie dat een bezoek aan het museum een onvergetelijke ervaring moet zijn, waarbij kinderen en jongeren onder de indruk raken van de ontmoeting met de echte objecten. Daarbij kiezen we beelden, voorwerpen en ver-halen die een rol spelen bij de identiteitsvorming van diegenen op wie de educatie is gericht. Het persoonlijk leerproces staat bij ons voorop. Onze producten sluiten aan bij belevingswereld van de doelgroep, voldoen aan de eisen die het onderwijs stelt, en dragen bij aan een doorlopende leerlijn cultuureducatie. Wij werken met goed gekwalifi-ceerd personeel en met authentieke objecten. Onze producten zijn ‘inclusief’, dat wil zeggen dat ze ook geschikt zijn voor het speciaal onderwijs. Wij laten

al onze producten testen door panels van leerkrach-ten/docenten en leerlingen. De uitkomsten daarvan gebruiken we om onze producten te verbeteren. Ons aanbod bestaat uit drie (vak)overstijgende productlijnen bij De Creatie van Friesland en Horizonnen (zie pagina 13).

natuur, mens & landschap (over de wisselwerking •tussen mens en natuur) Fries, Nederlander, wereldburger (een kennisma- •king met het fenomeen cultuur) visies op Friesland en de wereld (over actuele •ontwikkelingen in de wereld om ons heen).

Uiteraard sluit ons onderwijsmateriaal nauw aan bij onderwerpen uit de Friese canon zoals Mata Hari, Grutte Pier, de Melkstaking en Friesland in de terpentijd. Naast dit aanbod zetten wij het Fries Verzetsmuseum (opnieuw) als krachtig submerk in de markt. Bij grote tijdelijke tentoonstellingen zoals Oud Geld (over Friesland in de Gouden Eeuw) ont-wikkelen wij uiteraard ook onderwijsmateriaal.Het succes van onze producten hangt af van de voor- en nabereiding op school. Onze kennis op het gebied van kunsten erfgoededucatie dragen wij dan ook graag over. In het kader van de rege-


ling Cultuureducatie met Kwaliteit initiëren we in samenwerking met de Centra voor de Kunsten en beeldend kunstenaars uit de regio een nascho-lingstraject op het gebied van kunsteducatie voor leerkrachten uit het primair onderwijs.De producten van Fries Museum, Fries Verzetsmu-seum, Keramiekmuseum Princessehof en Tresoar stemmen we qua vorm en inhoud zo op elkaar af dat een rijk en gevarieerd pakket ontstaat dat naadloos aanluit bij een doorlopende leerlijn cul-tuureducatie op school.

tv-programma: talentenjacht voor amateur-kunstenaarsIn het voorjaar van 2013 maakt het museum bij Omrop Fryslân het tv-programma MUSE. Een ta-lentenjacht voor amateurkunstenaars, gefinancierd door de BankGiro Loterij. Tien deelnemers worden op televisie en online gevolgd tijdens een span-nende wedstrijd. Aan de hand van opdrachten laten de kandidaten zich inspireren door Friesland en ontwikkelen ze zich als kunstenaars. De kijkers bepalen samen met een jury van kunstkenners (Saskia Bak, Steven Sterk en Remon de Jong) wie in aanmerking komt voor de hoofdprijs: een tentoonstelling in het Fries Museum in het najaar van 2013. In MUSE wordt eindelijk eens in gewone taal over hedendaagse kunst gepraat. Wat vinden de experts goede kunst en waarom?

een toegankelijk museum: design for all en klare taal We vinden het belangrijk dat onze bezoekers zich welkom voelen in het museum. Dat vertaalt zich in de ontvangst van bezoekers, de publieks-voorzieningen en de uitwerking van ons aanbod. Gastvrijheid vinden wij een basiswaarde. We willen mensen het gevoel geven dat ze welkom zijn. Bij de ontwikkeling van al onze publieksproducten is toegankelijkheid belangrijk.Toegankelijk betekent dat iedereen zelfstandig en gelijkwaardig mee kan doen in onze wereld. Het maakt niet uit of het gaat om een bezoek aan een buurthuis, een bioscoop, een winkel of een mu-seum. Je kunt op verschillende manieren omgaan met toegankelijkheid. De wet en de voorschriften zijn het minimum waar wij ons aan moeten houden. Wil je meer doen, dan mag dat altijd. Als betrokken museum en culturele topattractie doen wij natuurlijk graag een stapje extra. Zeker ook omdat ouderen – die relatief veel te maken hebben met auditieve, visuele en fysieke beperkingen - ruim vertegen-

woordigd zijn onder museumbezoekers. Wij maken ons museum optimaal toegankelijk onder het motto design for all: samen als het kan, apart als het nodig is. Al onze producten zijn zo gemaakt dat iedereen ze zoveel als mogelijk kan gebruiken zonder dat aanpassingen nodig zijn. Voor een aantal terreinen hebben wij specifiek beleid geformuleerd.

Taal •Het Fries Museum stemt het gebruik van de talen Nederlands, Fries en Engels af op het comfort van de doelgroepen. Alle medewerkers in publieks- en staffuncties verstaan en spreken Fries, Nederlands en Engels. Het gebruik van de verschillende talen is vastgelegd in de vorm van een flexibel taal-statuut. Het Fries Museum ziet de Friese taal als een wezenlijk onderdeel van de Friese cultuur en betrekt de taal op een creatieve en originele manier in de uitingen en producten van het museum.Tekst •De medewerkers van het Fries Museum schrijven al hun publieksteksten in ‘klare taal’. We kiezen voor B1-niveau (Europees Referentiekader) volgens de methode ‘Schrijven in Eenvoudig Nederlands’. B1-niveau wordt door 95% van de Nederlandse bevolking begrepen.Gezinsvriendelijkheid •Door het creëren van een in alle opzichten prettige omgeving voor ouders en hun kinderen (de helft van alle Nederlanders woont als ouder of kind in gezinsverband), willen wij ervoor zorgen dat zij een bezoek aan ons museum beleven als een positieve sociale ervaring. Een ervaring die leidt tot herhaal-bezoek en positieve mond-tot-mond reclame.

marketing: strategische doelstellingen en uitgekiende marketingmix Om de culturele topattractie te worden zoals we die in 2016 willen zijn, is effectieve marketing onmis-baar. We realiseren onze strategische doelstellingen5 met behulp van een uitgekiend marketingbeleid. Daarbij gaan we uit van de volgende marketingmix:

ProductNaast de hiervoor beschreven inhoudelijke publieks-producten biedt het Fries Museum nog een aantal producten.

Horeca: een museumcafé dat ook buiten museu- •mopeningstijden toegankelijk is, met het mooiste terras van de stad.

5 Zie voor onze strategische doelstellingen pagina 6.


Shoppen: in de museumwinkel die in de openbaar •toegankelijke hal ligt.Zaalverhuur; van een exclusieve vergaderruimte •met spectaculair uitzicht over Leeuwarden tot een professionele filmzaal.

Prijs We hanteren een entreeprijs die het museum aan de bovenzijde van de Friese musea plaatst en op een lijn met de grotere regionale musea in het land. Om de toegankelijkheid voor scholen en gezinnen te bevorderen gelden voor kinderen aparte tarieven. Plaats

Een gloednieuw museumgebouw met een centrale •ligging in Leeuwarden, bovenop een parkeerga-rage en op loopafstand van het NS-station.Het museum vertelt zijn verhaal ook buiten de •museummuren, bijvoorbeeld in het Medisch Cen-trum Leeuwarden.Ook online valt er voor het publiek steeds meer •te ontdekken. www.friesmuseum.nl is de centrale site met eromheen een zich uitbreidende familie van subsites en een app.

Personeel Voor het Fries Museum waren per 1 augustus 2012 circa 34 fte, 40 personen, 42 vrijwilligers en diverse stagiaires werkzaam.

Ús PromotieAlles wat het Fries Museum onderneemt heeft een relatie met Friesland. De onafscheidelijke band tussen de Friezen en het Fries Museum is benoemd en verbeeld door het Friese bezittelijk voornaam-woord ús in het hart van het logo van het Fries Museum. Ús benadrukt dat het Fries Museum van alle Friezen is. Het museum wordt in aanloop naar de heropening maar ook daarna actief en met uit-eenlopende middelen in de markt gezet.

gesloten maar actief: een eigen tv- programma, een app en mediapartnersTot de opening in september 2013 is het museum-gebouw gesloten, maar het Fries Museum is des te actiever en zoekt de Friezen op: met een Friestalige tv-serie en website, een app en diverse campagnes.

De Friestalige tv-serie MUSE • 6 bij Omrop Fryslân, met bijbehorende website, is een belangrijk middel bij de branding van het nieuwe Fries Museum.

6 Zie over MUSE ook pagina 17.

200.000 kijkers die wellicht nooit een museum bezoeken worden enthousiast gemaakt voor het museum en voor kunst.De app die het museum ontwikkelt, vormt een •prachtige aanleiding om in de aanloop naar de opening de Friezen op te zoeken. Begin 2013 gaat de campagne Ús Friese Topstukken van start. We nodigen iedereen uit om te ontdekken hoe zijn of haar woonplaats gekoppeld is aan de Friese geschiedenis en kunst. Maar bovendien roepen we Friezen op om hun eigen Friese Topstuk aan te leveren en zo de cultuur van Friesland verder in kaart te brengen. De campagne richt zich op alle dorpen en steden in Friesland, in het bijzonder op de scholen, en reist in de zomer van 2013 langs de vele evenementen die de provincie rijk is. Boven-dien sturen we een smartphone on tour langs meer en minder bekende Friezen die zo hun eigen top-stuk vastleggen. De resultaten van de campagne krijgen na de opening een plek in het museum.Mediapartners besteden eveneens aandacht •aan onze Friese topstukken, van een serie in het Fries Dagblad tot een radioprogramma bij Omrop Fryslân.Een maand voor de opening gaat in de provincie •een grootschalige openingscampagne van start. Met de openingspresentaties benaderen we spe-cifieke landelijke doelgroepen zoals liefhebbers van hedendaagse kunst en geschiedenis.

reguliere promotie: actiematig en productgerichtDe reguliere promotie van het Fries Museum is voornamelijk actiematig (expositiegebonden) en productgericht. De gebruikelijke middelen zijn print (advertenties, flyers), buitenreclame, online media (website, nieuwsbrief, sociale media). De vitrine in het Medisch Centrum Leeuwarden bereikt hon-derdduizenden mensen uit de regio.

tentoonstellingscampagnes: goede plannen en meetbare doelstellingenBij tentoonstellingen schrijven we een marketing-communicatieplan met een begroting. Doel, doel-groepen en middelen vormen een logisch geheel. We formuleren meetbare doelstellingen en han-teren een sterk gedifferentieerde doelgroepbena-dering. Bij elke subdoelgroep zoeken we naar de beste strategie. Hoe kunnen we de tentoonstelling (met activiteiten en evenementen) op de doelgroep afstemmen? Wat zijn de beste media (met bijbeho-rende tone of voice) om de verschillende doelgroe-


pen te bereiken? Ons bescheiden budget zetten we in op onze kerndoelgroepen Friezen, scholen, toeristen en cultuurliefhebbers. Campagnes wor-den zorgvuldig gepland opdat de doelgroep ons meerdere keren tegenkomt. Daarnaast zetten we gerichte persbenadering en acties in om nieuwe subdoelgroepen te bereiken.

evenementen: museumweekend en evenementen bij tentoonstellingenWe haken aan bij bestaande regionale en landelijke culturele evenementen, zoals het Museumweek-end, open monumentendagen en het !UIT Festival Leeuwarden, de opening van het culturele seizoen. Daarnaast organiseren we zelf tentoonstellingsge-relateerde evenementen die het museum aantrek-kelijker maken voor een breed publiek, mits deze een hoge publiciteitswaarde hebben en veel extra bezoekers opleveren. De evenementen sluiten aan bij onze merkwaarden, kwaliteitsnormen en inhou-delijke producten.

arrangementen en acties: kortingen en combinatiekaartenOm de verkoop van onze museumproducten te bevorderen stellen we aantrekkelijke arrangemen-ten samen. Combinaties van bestaande producten als een tentoonstellingsbezoek, een activiteit en horeca verleiden particuliere en zakelijke klanten om meer uit te geven. Om publiciteit te genereren en nieuwe doelgroepen te bereiken zetten we kortingsacties en combina-tiekortingen in, mits hier een aanzienlijke media-waarde tegenover staat of de mogelijkheid om een nieuwe doelgroep persoonlijk te bereiken.

website: praktisch en communicatiefOok online is het museum volop actief. Dit wordt steeds belangrijker. De in 2012 gelanceerde drieta-lige corporate site heeft primair als doel bezoekers naar het museum te trekken. De nadruk ligt op praktische informatie en op de programmering. Subsites zoals www.muse.friesmuseum.nl dragen bij aan het merk Fries Museum en verwijzen voortdurend naar de hoofdsite.

klantenbinding: openingsgasten, verzamelaars en vriendenHet Fries Museum onderhoudt de relatie met zijn achterban op verschillende manieren.

Ruim 2500 relaties van het museum ontvangen uit- •nodigingen voor tentoonstellingsopeningen. De ope-ningsevenementen dienen om ambassadeurs voor het museum te kweken en mond-tot-mond reclame op gang te brengen. De komende jaren wordt vaker ingezet op grote publieksopeningen. Online commu-nicatiemiddelen zoals de sociale media (halverwege 2012 ruim 3.200 volgers op twitter) en de digitale nieuwsbrief (bijna 1.000 abonnees in 2012) worden volop ingezet om bezoekers aan het museum te binden en aan te zetten tot een herhaalbezoek. We ondernemen de komende jaren acties om het aantal abonnees, volgers en fans te vergroten. Voor verzamelaars en kenners wordt de collectie- •website http://collectie.friesmuseum.nl uitgebreid met publieksvriendelijke toepassingen. In 2012 heeft het Fries Museum een vriendenclub •opgericht. Deze vrienden zijn belangrijke ambas-sadeurs voor het museum. Ze worden uitgenodigd voor tentoonstellingsopeningen en activiteiten en krijgen gratis toegang tot het museum.


samenwerking: mediapartners, fryslân marketing, joint promotionsDoor samen te werken met andere partijen kunnen we elkaar versterken en elkaar en onze doelgroe-pen een toegevoegde waarde bieden. Voor het behalen van de marketingdoelstellingen is samen-werking van groot belang.

We zoeken geschikte mediapartners om elkaar •inhoudelijk te versterken en om elkaars leden van exclusieve voordelen te voorzien. Om toeristen naar Leeuwarden te trekken is •samenwerking met partners onontbeerlijk, denk aan Gemeente Leeuwarden en Fryslân Marketing. Joint promotions met partijen als de NS zijn een •goede manier om veel cultuurliefhebbers te berei-ken en over te halen om af te reizen naar Friesland.Incoming en buitenlandse touroperators en andere •intermediairs maken het mogelijk meer internatio-nale toeristen te trekken.We werken intensief samen met onze culturele •partners. Ze kunnen aanhaken bij de Us-app, en we zullen collega-instellingen veelvuldig onder de aandacht brengen bij onze bezoekers (‘U bezoekt onze presentatie over het skûtsjesilen? Bezoek ook eens Fries Scheepvaartmuseum!’).

resultaatmeting: markt- en publieksonderzoekWe toetsen de resultaten van onze marketingin-spanningen voortdurend aan de hand van pu-blieks- en marktonderzoek. Deze evaluatie dient als input bij de ontwikkeling van de programmering en van de campagnes.

Marktonderzoek •In 2012 is in samenwerking met de NHL Hoge-school het imago van het oude Fries Museum onder inwoners van Friesland onderzocht. Deze nulmeting wordt elke paar jaar herhaald, om de effecten van de communicatie-inspanningen te meten en de positie van het museum te verbete-ren. We betrekken daarnaast regelmatig verte-genwoordigers van onze kerndoelgroepen bij de plannen van het museum. We laten bijvoorbeeld lesprogramma’s testen op een basisschool en leggen communicatiemiddelen voor aan een focuspanel.Publieksonderzoek •Het museum doet samen met de drie andere provinciale musea mee aan de Friese Muse-ummonitor en doet zelf onderzoek. Ook in de kassa worden verschillende bezoekersgegevens geregistreerd. Om de resultaten van onze inspan-

ningen te meten, blijven we in het nieuwe museum doorlopend publieksonderzoek doen. Hiermee onderzoeken we verschuivingen in het bezoeker-sprofiel en meten we de tevredenheid van onze bezoekers en de effectiviteit van de campagne. Ook het bezoek aan onze websites, dat minstens gelijke tred moet houden met de groei van het bezoekersaantal, volgen we intensief.


Het Fries Museum is de schatkamer van het ma-teriële erfgoed van Friesland. De collectie is vanuit Fries en Nederlands perspectief gezien uniek. Zij onderscheidt zich door een grote inhoudelijke samenhang en weerspiegelt de Friese samenleving van de Romeinse tijd tot vandaag. En is daarom een onuitputtelijke bron om verhalen van Friesland te vertellen. Het Fries Museum speelt daarbij in op de sterk toegenomen aandacht voor de eigen geschiedenis en het lokale erfgoed. Op sommige terreinen is de collectie internatio-naal onderscheidend. Bijvoorbeeld de archeologie van de terpencultuur, hoogtepunten uit de col-lecties schilderkunst en kunstnijverheid van de 17de en 18de eeuw, onderdelen van onze histori-sche textielverzameling en atelierobjecten van de wereldberoemde 19de-eeuwse schilder Laurens Alma-Tadema. Een goed beheer en ontsluiting van deze collectie voor publiek is een kerntaak van het museum.

de collectie is van ús en draagt bij aan het debatWij vinden het belangrijk dat onze bezoekers zich kunnen identificeren met erfgoed en kunst vanuit hun eigen beleving. De collectie gaat immers over Friezen, hun provincie en hun relaties met de buitenwereld. Wij richten ons in ons verzamelen collectiebeleid op vraagstukken die vandaag de dag leven bij het publiek. Het museum levert een bijdrage aan actuele debatten, met de tastbare getuigenissen uit het verleden. Het erfgoed krijgt zo doorlopend betekenissen voor de samenleving. Voorbeelden van actuele debatten waar het Fries Museum bij uitstek bij kan aanhaken, zijn identiteit,

landschap en water, krimp, milieu, duurzaamheid en internationale wisselwerking. Voorwaarde hier-voor is het blijven ontwikkelen van de collecties.

collectieontwikkeling: friezen & de wereld, land & stedenOnze collecties ontwikkelen we vanuit maatschap-pelijk relevante thema’s. We kiezen daarbij voor twee collectiethema’s die in de huidige tijd relevant zijn, maar ook toekomstbestendig en voldoende universele waarde hebben om ons collectiebeleid op te kunnen baseren. De thema’s zijn:

Friezen en de wereld •Het thema Friezen en de wereld gaat over deze bijzondere en eigenzinnige provincie en haar verbindingen met de omgeving. De geschiedenis en de cultuur van Friesland zijn bepaald door een constante wisselwerking met anderen, zoals in de terpentijd en in de 17de eeuw. En dan is er de al twee eeuwen durende zoektocht naar de Friese identiteit, met de Friese tradities en de Friese taal. Hindeloopen en de volkskunst zijn natuurlijke bondgenoten binnen deze zoektocht naar alles wat typisch Fries is en hoe dat zo gekomen is.Het Friese platteland en de Elf Steden •Het landschap en de elf Friese steden is een van de grote thema’s in de provincie. Er is een enorme verscheidenheid aan landschappen en de verbondenheid van de inwoners met het land en de steden is hecht. Tegelijkertijd zijn er grote vraagstukken, zoals bevolkingskrimp op het plat-teland, bescherming tegen het water, krimp van het landbouwareaal ten gunste van industrieën en andere economische activiteiten, nieuwbouw in historische gebieden.

3collectietaak


profiel van de collectie

Drie kennisgebiedenDe collectie, die wij namens de Friese gemeen-schap beheren, is onderverdeeld in de volgende kennisgebieden.1

Terpen en middeleeuwen •De internationaal toonaangevende verzameling terpencultuur en de collectie middeleeuwen geven een beeld van de Romeinse tijd en de Friese vetemaatschappij, tot aan het einde van de Friese Vrijheid. Belangrijke museumstukken op dit gebied zijn de Romeinse godenbeeldjes en het beroemde schrijfplankje van Tolsum. De periode van de mythische Friese koningen en de tijd van de Vikin-gen is goed vertegenwoordigd, met als internatio-naal topstuk de fibula van Weinaldum.16 • de tot 20ste eeuwDe verzameling van Friese kunst (oude kunst en kunstnijverheid) omvat geschilderde portretten en voorwerpen die het verhaal vertellen van de, na Holland, rijkste provincie van de Republiek der Verenigde Nederlanden. Zij geven een beeld van de Friese welvaart op het platteland en in de steden. Uitzonderlijk is de collectie Fries zilver (met de Popta schat). Zogenaamde volkskunst werd al vroeg in de 19de eeuw door het Fries Genoot-schap verzameld om uitingen van de Friese cultuur te bewaren en bestuderen. Binnen deze collectie zijn de twee Hindelooper kamers internationale topstukken. Het museum kan als enige een vrijwel volledig overzicht geven van het Friese kostuum. De collectie mode en textiel is van nationaal belang.20 • ste en 21ste eeuw De collectie Friese moderne schilderkunst is de meest complete in zijn soort. Wij hebben werk van de eerste vernieuwers, zoals Thijs Rinsema en Tjerk Bottema, de pioniers van na de oorlog waarvan Gerrit Benner de bekendste is, de beeld-bepalende kunstenaars van de jaren zeventig en tachtig, waaronder Harmen Abma en Sjoerd de Vries en de jonge generatie, zoals Marten Winters en Alex Kooistra. Wij plaatsen de Friese kunst in het perspectief van de landelijke ontwikkelingen in de heden-

1 Voorheen werd een academisch indeling gehanteerd naar objectsoorten, zoals schilderkunst, prenten & tekeningen, kunstnijverheid, textiel enzovoort. Dat vinden wij beperkend, we hanteren nu een indeling in kennisgebieden die bestaan uit drie ruwe tijdvakken. Hierdoor kunnen we veel beter dan voorheen de verhalen vertellen en de kennis organiseren die nodig is om dat te kunnen doen.

daagse kunst. Vanuit de gedachte van de Collectie Nederland2 en de relevantie voor onze historische collecties en Friesland is de collectie hedendaagse kunst opgebouwd langs twee lijnen.3

• mensbeeld & identiteit, en • de omgang met de omgeving (landschap). Met onze vernieuwende presentatie van de heden-daagse kunst actualiseren we ook de historische collecties in het museum. We kijken er weer met nieuwe ogen naar.

Twee bijzondere deelcollecties Binnen de collectie 20ste en 21ste eeuw is vooral kunst verzameld. Er zijn twee uitzonderingen. De collecties Fries Verzetsmuseum en Mata Hari zijn bijzondere deelcollecties die de verzamelingen van het Fries Museum op bijzondere wijze aanvullen en versterken:

Fries Verzetsmuseum •De collectie Fries Verzetsmuseum bevat regionale topstukken over de thema’s als verzet, vervolging, dagelijks leven en collaboratie. De voorwerpen vertellen verhalen over bewoners van Friesland in de oorlogsjaren. Voorwerpen en verhalen die con-fronteren, emotioneren en aanzetten tot nadenken over universele waarden zoals solidariteit, hulp-vaardigheid, compassie, verzet tegen onrecht. Het verhaal van de oorlogsjaren vertellen we als voor-beeld hoe mensen met elkaar omgaan en wat ze elkaar kunnen aandoen. Dit universele verhaal van menselijk handelen is een verhaal van Toen en Nu. De objecten en de bijbehorende persoonlijke ver-halen zijn afkomstig uit alle delen van de provincie. Daarnaast zijn er in de collectie nationale en zelfs internationaal toonaangevende objecten opge-nomen. Bijvoorbeeld het bijzondere filmmateriaal over Leeuwarden uit de jaren 1940-1945 waarin beelden van de deportatie van een Joodse familie zijn opgenomen die uniek zijn in de wereld.Mata Hari •Brieven, persoonlijke eigendommen en danskos-tuums van Mata Hari vertellen over het leven van internationaal een van de meest tot de verbeelding sprekende Friezinnen.

2 Zie paragraaf Kolleksje Fryslân, pagina 23.3 Deze lijnen sluiten aan bij de overkoepelende collectiethema’s

(zie Collectieontwikkeling: Friezen & de wereld, land & steden) en zijn voor de hedendaagse kunst verder uitgediept.


De deelcollectie Mata Hari is een afgeronde col-lectie. Deze ontwikkelen we niet actief. Het verhaal van de oorlog in Friesland is vrij compleet. Wij leg-gen ons vooral toe op unieke voorwerpen die een uniek persoonlijk verhaal vertellen en op bijzonder historisch materiaal met een Friese oorsprong. De eigentijdse kunst verandert en ontwikkelt zich snel. Wij schrijven tweejaarlijks een nieuw aankoopbeleidsplan, dat we indienen bij het Mondriaan Fonds. De komende jaren zullen we naast aankopen van bestaande kunstwerken ook opdrachten geven aan kunstenaars. Daarmee leg-gen we een collectie aan die wortelt in Friesland en inspireert.

ontzamelen: kleinere collectie, hogere kwaliteitMusea worden niet meer gewaardeerd om de omvang van hun collectie maar om de kwaliteit van de collectie en de relevantie voor het publiek. In het verleden werd het Fries Museum gezien als het erfgoedarchief van Friesland. Wij beheren nu een collectie van 183.000 voorwerpen7 en staan daarmee in de top 20 van musea met de grootste collecties in Nederland.8 Een deel van onze col-lectie gebruiken we intensief in onze opstellingen, tentoonstellingen, onderwijsprogramma’s en wordt vaak door andere musea geleend. Een ander deel is referentiecollectie: voorwerpen die voor onder-zoek en om hun documentaire waarde worden be-waard. En een percentage kan worden afgestoten, omdat we veel vergelijkbare objecten hebben, de stukken een geringe (kunst)historische betekenis hebben of de staat van het object zeer slecht is.Een goed beheer van de totale collectie is na de verzelfstandiging van het museum begin jaren negentig niet voorzien in het subsidiebedrag. Wij kunnen binnen de huidige budgetsubsidie niet de zorg van een collectie van deze omvang als totaal op ons nemen. We kiezen voor een actief beheer van het museale deel van de verzamelingen en bereiden na de opening van het museum een afstoting, overdracht of teruggave aan de eigena-

7 Inclusief ruim 10.000 voorwerpen van het Fries Verzetsmu-seum.

8 Ter vergelijking: het Rijksmuseum 1.000.000; Museum Boy-mans van Beuningen 126.000; het RCE 80.000 tot 100.000; het Stedelijk Museum Amsterdam 90.000 en vergelijkbare musea met het Fries: Drents Museum 90.000; het Limburgs museum 50.000; het Noordbrabants Museum 27.000 en het Rijksmuseum Twenthe 8.500.

ren van overige collectieonderdelen voor.9 Uiter-aard respecteert het museum daarbij de landelijke regels voor ontzamelen (LAMO). Uitgangspunten voor de kleinere en kwaliteitsvolle collectie zijn een scherper omschreven collectieprofiel en een dui-delijk collectiebeleid gebaseerd op aansprekende collectiethema’s. Wij diepen onze collectievisie nog nader uit in een collectieplan.

kolleksje fryslân: samenwerking en collectiemobiliteit Wij werken vanuit de gedachte van de ‘Kolleksje Fryslân’ en de ‘Collectie Nederland’. Dat betekent dat we bij verwervingen goed nagaan of vergelijkbare stukken elders in Nederland of Friesland in publieke instellingen zijn. Uitgangspunt is geen overlap. Daar-naast geven wij museumvoorwerpen in langdurig bruikleen aan voor publiek toegankelijke instellingen. En zullen we onder voorwaarden een deel van de bruiklenen in eigendom gaan overdragen.Met Museum Belvédère worden afspraken gemaakt over samenwerking op het gebied van moderne en hedendaagse kunst, zodat we elkaar beter kunnen versterken en aanvullen. Met het Rijksmuseum Amsterdam hebben we afspraken gemaakt om Nederlandse en Friese topstukken uit elkaars collectie langdurig aan elkaar in bruikleen te geven. Een van onze top-stukken, een zeldzame lakkoker inclusief VOC- documenten, is onderdeel van de vaste presen-tatie in het nieuwe Rijksmuseum.10 Om draagvlak en mogelijkheden van aankopen te vergroten gaan we nog een stap verder door met andere musea gezamenlijk objecten aankopen, zoals we hebben gedaan samen met het Zuiderzee Museum.11

Wij voeren een ruimhartig bruikleenbeleid vanuit de overtuiging dat publieke collecties zo zichtbaar mogelijk moeten zijn. We hebben langdurig bruik-lenen gegeven aan Rijksmuseum Twenthe (18de-eeuwse kunst), Dekema State, Fogelsangh State, het Historisch Centrum Leeuwarden en vele musea in Friesland.

9 Ontzamelen is een arbeidsintensief proces. Wij zullen hiervoor een aparte aanvraag doen bij de Provinsje Fryslân.

10 In de verzamelingen van het Fries Museum is het een zogenaamde ‘zwerfkei’; een stuk dat helemaal op zichzelf staat en niet past in de bestaande collecties of aansluit op de verhalen die we kunnen presenteren.

11 Met het Zuiderzee Museum in Enkhuizen heeft het Fries Museum in 2011 de serie nieuw Hindelooper design Oak Inside kunnen verwerven voor het Friese publiek (ontwerp Christien Meindertsma en uitvoering Roosje Hindeloopen). Deze geza-menlijke aankoop is als voorbeeldstellend gezien in Nederland.


Wij lenen regelmatig museumstukken uit voor tijde-lijke tentoonstellingen binnen en buiten Friesland. Jaarlijks leent het Fries Museum (inclusief Fries Verzetsmuseum) gemiddeld 225 objecten uit aan 32 bruikleennemers, waarvan 12 Friese instellingen en 21 (inter)nationale musea.12 We stemmen landelijk en regionaal ons collectiebeleid af op het gebied van het Erfgoed van de Tweede Wereldoorlog.13

kennis over de collectie: onderzoek, samen met partnersHet zichtbaar maken van de Kolleksje Fryslân en de informatie daarover zijn voorwaarden voor het uitdragen van het cultureel erfgoed van Fryslân en de positionering van het museum. Wij onderzoe-ken de collectie als een samenhangend geheel, waardoor de samenstelling van de collectie en de kennis daarover verbetert. Dit doen we vanuit onze publieksproducten: voor de voorbereiding van een

12 Ons ruimhartige bruikleenbeleid vraagt gemiddeld 1fte op jaarbasis, verdeeld over verschillende functies.

13 Er zijn afspraken over behoud en beheer, verzamelbeleid en collectiemobiliteit. Zo is er 2 keer per jaar een landelijke inzamelactie van oorlogserfgoed onder de titel ‘Niet Weg-gooien’ en zijn er afspraken over het verzamelen en ontzame-len van ‘fout’ oorlogserfgoed, zoals nationaalsocialistische boeken en pamfletten.

presentatie, tentoonstelling, publicatie, lezingen, onderwijsprogramma’s enzovoort. We doen dat zelf, geven opdrachten of werken samen met part-ners als Tresoar, de Fryske Akademy, het Neder-lands Instituut voor Oorlogsdocumentatie (NIOD), de universiteiten van Groningen en Amsterdam, particuliere onderzoekers, zogenaamde ‘supe-ramateurs’, enzovoort. Hiermee functioneren we vanuit de kracht van de collectie binnen relevante kennisnetwerken en delen we kennis op allerlei gebied. Een paar voorbeelden:

Erfgoed Tweede Wereldoorlog •We doen onderzoek naar twee voor Friesland belangrijke deelaspecten van de bezetting: evacuaties 1940-1945 en de hulp aan Joodse onderduikers. De resultaten worden verwerkt in de nieuwe presentatie van het Fries Verzetsmuseum. Daarnaast maken we in samenwerking met andere musea reizende exposities rondom deze twee thema’s. Archeologie •Op het gebied van de archeologie werken we samen met de provinciale archeoloog en het Groninger Institute of Archeology. In ons museum presenteren we de resultaten van archeologisch onderzoek naar de terpencultuur in combinatie met voorbeelden uit onze collectie.


Hindeloopen •We voorzien een grote tentoonstelling over Hin-deloopen. Voor het onderzoek naar Hindeloopen trekken we op met de Fryske Akademy en werken we op onderdelen samen met het Nederlands Openluchtmuseum, het Zuiderzeemuseum en Ad de Jong, bijzonder hoogleraar cultuurgeschie-denis aan de Universiteit van Amsterdam. Voor de kleine Hindelooper Kamer is internationale belangstelling. De Stichting Restauratie Atelier Limburg (SRAL) onderzoekt de mogelijkheid om conservering en restauratie van dit topstuk te laten uitvoeren in het kader van een samenwerkingsver-band tussen SRAL en het Metropolitan Museum of Art (MMA). Het betreft een bijscholingsproject van Indiase museumrestauratoren bij de SRAL en het MMA dat de komende 3 jaar zal lopen. Het project wordt gefinancierd door de Andrew W. Mellon Foundation en behelst een duurzame verbetering van restauratiecondities in de nationale musea in India, waaronder het museum in Mumbai. Na behandeling kan de kamer een wereldreis gaan maken en getoond worden in de Verenigde Staten, Canada en Azië.

collectiemanagement: schakel tussen goed beheer en publiekOns collectiemanagement richt zich op het beschikbaar maken van die collectie voor publiek-stoepassingen, zowel fysiek als digitaal, en een goed beheer van de collectie. Het gaat ons om de balans tussen verantwoorde zorg voor de collectie enerzijds en voorwerpen zo dicht mogelijk naar onze doelgroepen te brengen anderzijds. Zo heeft een schoolklas het transport van het zwaard van Grutte Pier van Leeuwarden naar het Maritiem Museum Rotterdam begeleid en zijn ze in de klas met het zwaard op de foto gegaan.

digitalisering: registratie en fotografieOm de collectie en de informatie daarover goed toegankelijk te maken voor publiek, binnen en buiten het museum, is een goede registratie en digitalisering van de collectie van vitaal belang. Wij zijn hier structureel mee bezig. De basis is op orde; we weten van ieder object waar het is en de basis-gegevens zijn in de collectiedatabase geregistreerd


(type object, titel, vervaardiger, afmetingen).14 We voegen aanwinsten en informatie naar aanleiding van publieksproducten toe aan de collectiedata-base.15 Ons publiek en onze gebruikers16 vragen om beeld, maar slechts een fractie van de collectie is digitaal gefotografeerd. Aan die behoefte kunnen wij nu niet voldoen. Wij zetten ons in om de ob-jecten in de presentaties te digitaliseren, gevolgd door de totale kerncollectie. Het inlopen van de achterstand in digitale fotografie is arbeidsintensief en wordt projectmatig uitgevoerd.17 Zo hebben

14 De collectie van het Fries Museum omvat 170.000 voor-werpen. Daarvan zijn circa 5.000 voorwerpen in langdurig bruikleen aan derden gegeven. De registratiegraad is daarmee 97%. De digitaliseringsgraad is 6,5%, circa 11.000 voorwerpen zijn digitaal beschikbaar. De collectie van het Fries Verzetsmuseum omvat 10.000 voorwerpen, deze col-lectie is volledig geregistreerd (objectnummer, standplaats, objectnaam en titel) en gedigitaliseerd.

15 In het verre verleden zijn grote achterstanden ontstaan. De achterstanden in de basisregistratie zijn met het basisregis-tratieproject ingelopen. De omvang van de verzamelingen die het museum beheert zijn echter zo groot dat we binnen de bestaande formatie wel de registratie kunnen bijhouden en kunnen voorkomen dat er opnieuw achterstanden ontstaan, maar slechts beperkt aanvullende registratie en digitalisering kunnen oppakken.

16 Makers van toeristische routes, uitgevers, ontwerpers van nieuwe mediaproducten.

17 Dat kan niet binnen de bestaande formatie en budgetten en wordt in aparte projecten aangevraagd.

we in 2012 al de 10.000 voorwerpen van het Fries Verzetsmuseum digitaal gefotografeerd. Het resultaat wordt gebruikt voor publieksproducten in het nieuwe museum (vaste specials, app, educatief materiaal, publieksfolders). En we ontwikkelen op het terrein van de Tweede Wereldoorlog in sa-menwerking met Tresoar en het Fries Filmarchief een website waarin het Erfgoed van de Tweede Wereldoorlog voor een breed publiek toegankelijk wordt gemaakt.18 In de komende vier jaar wordt de collectie toegevoegd aan de nationale oorlogserf-goedsite www.beeldbankwo2.nl.

informatiestrategie: open data en europeanaOnze collectie behoort tot het publieke domein. Wij gaan in onze informatiestrategie uit van open data voor objectgegevens, afbeeldingen en teksten. Vanzelfsprekend respecteren wij daarbij de gelden-de (auteurs)rechten. Open data zijn gegevens die je vrij mag (her)gebruiken en verspreiden. Dat zijn onze collectie-informatie (metadata en afbeeldin-gen) of collectiegegevens op onze themasites zo-als Friesemerklappen.nl en Verhalen van Friesland,

18 De ontwikkeling van de website sluit aan bij het nationale project Netwerk Oorlogsbronnen en de ontwikkeling van Verhalen van Friesland.

verhalen van friesland

Provinciale bron van gedigitaliseerd erfgoedWij zien een grote kans voor Verhalen van Fries-land als provinciale bron van gedigitaliseerd erfgoed. Het Fries Museum heeft in samenwerking met onder meer Tresoar en de Bibliotheek Service Fryslân de basis gelegd voor een infrastructuur waarmee informatie uit archieven, museumcol-lecties en bibliotheken via één centrale toegang doorzocht kan worden.

Snel en eenvoudig vragen kunnen beantwoordenDit heeft veel voordelen. Zo hebben verschillende erfgoedinstellingen afbeeldingen geleverd aan het project 1000 x Mooi Fryslân van Atelier Fryslân, een initiatief van de Provincie Fryslân. Nu vroeg dit nog veel tijd van de verschillende instellingen, terwijl deze vraag vanuit het gemeenschappe-lijke Verhalen van Friesland eenvoudig en snel

beantwoord had kunnen worden. Dit principe sluit naadloos aan op landelijke diensten zoals de Digitale Museale Collectie Nederland (DiMCoN), Bibliotheek.nl en op de Europese erfgoedbiblio-theek Europeana.

Hergebruik dankzij open dataUniek hiervan is dat wij dit doen op basis van open data. Verhalen van Friesland stimuleert hiermee het hergebruik van erfgoeddata door bijvoorbeeld de creatieve industrie in Friesland, de toeristische sector en de onderwijssector. Met deze opzet voorkomen wij dat incidenteel subsidiegeld wordt verspild aan tijdelijke websites die na beëindiging van het project niet meer onderhouden kun-nen worden, verouderen en na verloop van tijd doodbloeden. Wij zullen met de samenwerkende partijen een aanvullende aanvraag doen om de op-zet af te ronden en de site te onderhouden.


op landelijke themawebsites als Beeldbankwo2.nl en op datablogs zoals over onze collectie Mode en Textiel. Met open data kunnen programmeurs laagdrempelig, goedkoop en flexibel informatie uit verschillende bronnen combineren en gebrui-ken in nieuwe websites, games of apps. Op deze manier stimuleren wij innovatie en laten we het aan de gebruiker (ontwikkelaars, toeristische sector, onderwijs) over hoe ‘onze’ data het beste ingezet kunnen worden. Deze vorm van publiekspartici-patie draagt bij aan de positionering van de Friese cultuur en van het Fries Museum. Een selectie uit onze collectiedata bieden wij als open culturele data aan in het kader van de nationale app-wed-strijd ‘Hack de overheid’.19 Onze digitale collectie is opgenomen in de Digitale Museale Collectie Nederland (DiMCoN) en Euro-peana (de Europese digitale erfgoedbibliotheek). Hiermee is zij landelijk en Europees vindbaar en te raadplegen. Met het Centraal Museum Utrecht en het Amsterdam Museum werken we samen aan een digitale modecollectie Nederland. En de topografische atlas van het museum (historische kaarten, topografische prenten en tekeningen, his-torieprenten) maken we in digitale vorm beschik-

19 Zie www.hackdeoverheid.nl en www.opencultuurdata.nl.

baar en koppelen we aan de provinciekaart van Friesland.

collectiebeheer: dagelijkse controlesWij hebben de taak onze collectie goed voor toekomstige generaties te beheren. We maken onderscheid in structureel behoud en beheer van de kerncollectie en collectieprojecten.Structurele werkzaamheden zijn:

depotbeheer (standplaatscontroles, schoonmaak, •conservering van voorwerpen) klimaatcontroles (dagelijks controles in de depots •en op zaal, eventueel bijregelen klimaatinstallatie) pestbestrijding (controles op schimmels, hout- •worm, ongedierte en eventueel bestrijding ervan)bruikleenverkeer en bruikleencontroles (beoorde- •ling bruikleenaanvragen, opmaken contracten, regelen transporten en de controle van de langdu-rige bruiklenen).

Collectieprojecten zijn:Herzien van de collectieverzekering •Onderzocht wordt of het Zwitserse model (niet de •volledige collectiewaarde is verzekerd, maar de restauratiewaarde) werkbaar is. Restauratie en conserveringsprojecten •

Onze uitgangspunten zijn dat objecten die we tonen goed presentabel zijn en belangrijke


objecten waarvan de conditie terugloopt worden geconserveerd. Hiervoor zetten we restauratie en conserveringsprojecten op. Daar waren mogelijk worden restauraties en conserveringen extern gefinancierd.20

Nieuw depot •Het grote project voor de komende jaren is een nieuw depot voor het Fries Museum.Vanwege de slechte depotsituatie is ons structu-rele collectiemanagement nog vaak incidentgedre-ven. Wij moeten veel ad hoc beslissingen nemen, doordat de gebouwen en opslagmethoden beper-kingen kennen en niet meer aan de eisen voldoen. Dat kost onevenredig veel tijd en weerhoudt ons van een van onze kerntaken: onze collectie op een aantrekkelijke en kwaliteitsvolle manier beschik-baar maken voor het publiek.

nieuw: centraal depot voor friese erfgoedinstellingenBinnen de collectiefunctie is de komst van een nieuw depot cruciaal. Wij zetten ons in voor een gemeenschappelijk en centraal depot voor Friese erfgoedinstellingen, waarvan de vier provinciale musea en Tresoar de hoofdgebruikers zijn. Dit is een speerpunt op het gebied van collectiemanage-ment voor de komende beleidsperiode. Op strategisch niveau levert een gezamenlijk depot voor Friese erfgoedinstellingen de volgende voordelen:

uitstekende toegankelijkheid van de Kolleksje •Fryslân voor publiek, onderzoekers en tentoon-stellingsmakersstimulering van de collectiemobiliteit, beter •

20 Betaald door de juridische eigenaar, dan we apart aan-gevraagd bij externe fondsen. Zo heeft de Wassenbergh- Clarijs- Fontein Stichting aanzienlijk bijgedragen in de restauraties van de startprogrammering.

gebruik van Fries erfgoed door alle (Friese) instel-lingen en daardoor verbeteren van de kwaliteit van de totale Kolleksje Fryslân door voorkomen van dubbelingenprofessionalisering van het beheer van de Kolleksje •Fryslân, kwantitatief en kwalitatief, door schaalver-groting, synergievoordelen en samenwerking beperken van oplopende kosten voor conserve- •ring en restauratie door betere bewaaromstandig-hedenvolledige zichtbaarheid (fysiek en virtueel) van de •Kolleksje Fryslân.

Onder regie van de Provincie is in 2012 een pro-gramma van eisen opgesteld door het Fries Mu-seum, Tresoar en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Het resultaat is een uniek, vernieuwend en duurzaam depotconcept (bouw, onderhoud, klimaatbeheersing en exploitatie). Wij staan klaar om ons in te zetten voor de uitvoering.

analyse depotsituatieIn 2005 heeft het Instituut Collectie Nederland (te-genwoordig Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed) een analyse gemaakt van de depotsituatie met betrekking tot de klimaatomstandigheden, veilig-heid, capaciteit, logistiek, raadpleegfaciliteiten, conserveringsmogelijkheden en risico’s voor het behoud van de collecties in het Fries Museum. De conclusie was eenduidig: op alle terreinen loopt de collectie gevaar. De depotsituatie is achterhaald en

de beschikbare depotruimte staat in geen verhou-ding tot de gevraagde kwaliteit en omvang. In deze situatie is geen verandering gekomen.Hierdoor loopt de collectie risico en concentreert ons collectiemanagement zich vooral op het voor-komen van calamiteiten en beperken van risico’s zoals besmetting van houten, papieren of textiele collecties door schimmels, houtworm of onge-dierte en schades aan voorwerpen door slechte klimaatomstandigheden.


De bedrijfsvoering van ons museum omvat de aan-sturing van de organisatie en alle bedrijfsmatige activiteiten die nodig zijn om onze beleidsdoelstel-lingen te realiseren. Onderdelen die daarbij perma-nent aandacht vragen en krijgen zijn: de organisa-tie van de kwaliteitsbewaking en borging van de beleidsdoelstellingen, de inrichting en ontwikkeling van de eigen organisatie en het vergroten van de efficiency en verbeteren van de werkprocessen.Specifiek aandachtspunt is de opbouw van de facilitaire organisatie in het nieuwe Fries Museum. We richten ons op een goede ontvangst van bezoekers, ontwikkelen ons tot een klantgerichte organisatie, zetten een veiligheidszorg op en opti-maliseren de fysieke beheeromstandigheden van de collectie Friesland.Het Fries Museum wil bij het realiseren van zijn am-bities minder afhankelijk worden van een overheid. Wij generen daarom een groeiende eigen inkom-stenstroom, van 25,4% in 2014 naar 29,0% in 2016.

kwaliteit: bewaking en borging beleidsdoelstellingen Sinds 2001 werken het Fries Museum en Kera-miekmuseum Princessehof bestuurlijk samen. In eerste instantie werden de musea gezamenlijk bestuurd en enkele functies gedeeld. In 2006 is een Raad van Toezichtmodel ingevoerd met een directie voor beide musea.21 Uit oogpunt van professionalisering en efficiëntieverbetering zijn de beide museumorganisaties sinds 1 januari 2011 volledig geïntegreerd.

21 Vanaf 2001 door een bestuur en directie en vanaf 2006 door een Raad van Toezicht en een Raad van Bestuur.

Overkoepelende beheersstichting •Keramiekmuseum Princessehof en Fries Museum zijn vanwege de eigen taakstellingen, financiering en risico’s ondergebracht in aparte stichtingen met een gescheiden urenregistratie. Er is een overkoe-pelende beheerstichting: de Stichting Beheer Fries Museum/Keramiekmuseum Princessehof. Raad van Toezicht •De Raad van Toezicht is toezichthouder van de beide museumstichtingen, die worden geleid door een tweehoofdige directie. Verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de Raad van Toezicht en van de directie zijn vastgelegd in de statuten. De Raad van Toezicht bestaat uit ervaren toezichthou-ders en hanteert de Code Cultural Governance. Er is een profiel van de Raad van Toezicht en een rooster van aftreden. De Raad van Toezicht wordt niet gehonoreerd. De Raad van Toezicht toetst het algemene beleid en de strategie, volgt de uitvoe-ring daarvan en keurt de door externe accountants beoordeelde jaarrekeningen en begrotingen goed. Deze laatste worden gepresenteerd in een meer-jarenperspectief. Ook keurt de Raad van Toezicht bijzondere investeringen en leningen goed en benoemt, beoordeelt en ontslaat de directie. Directie •De directie bestaat sinds 2006 uit twee leden. De algemeen directeur heeft als resultaatgebie-den museum- en collectiebeleid en de inhoud bestaande uit collectie, tentoonstellingen, informa-tie en educatie. De resultaatgebieden van de zake-lijk directeur zijn planning en control, bedrijfsvoering en marketing. De directie is verantwoordelijk voor het besturen en het begeleiden van de beide muse-umorganisaties, voor het voorbereiden, vaststel-

4bedrijfsvoering


len en uitvoeren van het strategisch beleid en het realiseren van de geformuleerde doelstellingen van beide instellingen. Met een tweehoofdige directie zijn zowel de inhoudelijke als de zakelijke aspecten van het beleid in de leiding verankerd. De directie heeft elke twee weken een formeel overleg.Stafhoofden •De directie benoemt de stafhoofden. De werving van de leiding van de organisatie doen wij via externe en interne openstelling van de vacature. De functiebeschrijvingen stellen we vooraf vast volgens de ORBA-methode. Onderdeel van de wervingsprocedure is de samenstelling van een selectiecommissie. De directie vergadert tweewe-kelijks met de stafhoofden over beleidsontwikke-ling en beleidsuitvoering. Plannen en procedures •De beleids- en de strategische doelstellingen leggen wij vast en vertalen we in jaarplannen. Voor projecten werken we met projecten uitvoerings-plannen. De werkwijze van de organisatie hebben we deels vastgelegd in processen. Het betreft de collectieprocedures volgens Spectrum, de plan-ningen controlcyclus, de veiligheidszorg en de HR-procedures voor in- en uitstroom van perso-neel, functioneren,beoordelen en verzuim. Integraal administratief systeem •Bij de processen spelen de informatiestroom en

de informatietechnologie een belangrijke rol. In 2012 voeren we een nieuw integraal administratief systeem in ter ondersteuning van de administra-tieve en operationele processen in de organisatie. Doel is het vergroten van de efficiency en het opti-maliseren van de planning- en controlcyclus en de managementinformatie. Dit systeem wordt in de komende jaren verfijnd en uitgebouwd.

organisatie: opbouw, ontwikkeling en efficiencyDe geïntegreerde organisatie Fries Museum/Kera-miekmuseum Princessehof omvat zes gezamen-lijke afdelingen. De medewerkers daarvan worden sinds 1 januari 2011 in beide musea ingezet.22 De structuur van de organisatie hebben we vast-gelegd in een organogram. Medewerkers leggen verantwoording af aan hun stafhoofd, de stafhoof-den aan de directie en de directie aan de Raad van Toezicht. Voor alle functies in de organisatie zijn functiebeschrijvingen gemaakt met daarin opgeno-men de resultaatgebieden en -criteria, de vereiste opleiding, ervaring en competenties.

22 Er zijn afspraken gemaakt over de tijdsverdeling tussen beide organisaties. De conservatoren blijven voor één museum werkzaam, verbonden aan een of meerdere deelcollecties van het betreffende museum.


Personeelsbeleid •Het personeelsbeleid voeren we bijna geheel uit conform de CAO Verzelfstandigde Rijksmusea (CAO VRM), met uitzondering van de pensioenen. Het Fries Museum is daarvoor aangesloten bij het Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds. Aansluitend bij de CAO VRM hebben we eigen personeelsre-gelingen opgesteld. Het niveau en het functione-ren van de medewerkers bewaken we met een gesprekscyclus. Op een aantal deelgebieden is specifiek beleid ontwikkeld, zoals vrijwilligers– en stagebeleid. Organisatieontwikkeling •In het verleden is er weinig tot geen aandacht besteed aan de organisatieontwikkeling. Dat pakken we nu structureel op. Vanuit de beleids-doelstellingen stellen we jaarlijks een opleidings-plan op. Aandachtspunten daarin zijn de Friese taal, managementvaardigheden van de leiding-gevenden en deskundigheidsbevordering van de medewerkers. En opleidingen en trainingen die verplicht zijn op basis van weten regelgeving, zoals de Bedrijfshulpverlening (BHV). Cultuurverandering •Voortkomend uit maatschappelijke veranderingen en de geformuleerde ambities van het nieuwe Fries Museum hebben we een proces van cultuur-verandering in gang gezet, gericht op efficiency, professionalisering en markt- en publieksgericht werken. Deze cultuurverandering wordt versterkt door de verhuizing van de medewerkers naar het nieuwe museumgebouw waar een open kantoor-concept vraagt om een andere manier van werken.Lean en mean werkprocessen •Het nieuwe integrale administratieve systeem zetten we zo in dat werkprocessen lean en mean worden ingericht. Kostenbesparing en efficiënt werken •Binnen het personeelsbeleid maken we keuzen wat betreft prioriteiten, taakverdeling, outsourcen en samenwerking en hebben we voortdurend aan-dacht voor kostenbesparing en efficiënt werken. Functies die niet structureel zijn en flexibel zijn wat betreft omvang en tijdstip vullen we al in door externe inhuur. Deze flexibele schil zullen we in de komende jaren vergroten en de vaste bezet-ting verkleinen met als doel verlaging van de vaste personeelskosten.Aanpassing tarieven •Op beperkte schaal verleent het Fries Museum diensten aan derden, zoals voor de Museumfede-ratie Fryslân. Deze diensten bieden we nu tegen

een vriendentarief aan. In het kader van onder-nemerschap worden de tarieven de komende beleidsperiode aangepast en maken we met instellingen waarmee het museum samenwerkt afspraken over doorberekenen van de uit de samenwerking voortvloeiende personeelskosten. Dit om de inkomsten te verhogen en de vaste kosten van het Fries Museum te verlagen.Ondernemingsraad •Het Fries Museum had geen ondernemings-raad. Vanuit de geïntegreerde organisaties Fries Museum/Keramiekmuseum Princessehof wordt deze in de loop van 2012 opgericht.

bedrijfsvoering: klantgericht en veilig Voor het nieuwe Fries Museum bouwen we een nieuwe facilitaire organisatie op, ondersteunend aan de beleidsdoelstellingen van het museum. Daarin besteden we doorlopend aandacht aan onze klantgerichtheid. Om de beoogde waardering van onze bezoekers van een 8 of hoger te realise-ren ontwikkelen we een nieuw hospitality concept. Medewerkers worden zo efficiënt mogelijk ingezet en door opleiding en training wordt hun deskun-digheid gewaarborgd. Daarnaast verscherpen we de inkoop en wordt de afdeling Officemanagement getransformeerd tot een servicedesk. De veilig-heidszorg is in de basis opgezet en ontwikkelen we de komende jaren door.De fysieke bewaaromstandigheden van de collec-tie zijn verre van optimaal. De verbetering hiervan heeft in de jaren 2013-2016 prioriteit.23

verdienmodel: diverse pijlers Ons verdienmodel kent vele pijlers. In de tabel op pagina 34 zijn de diverse berekeningen opgeno-men. De totale inkomsten hebben we vervolgens opgenomen in de meerjarenbegroting. De meeste verdienmogelijkheden zijn prognoses en doel-stellingen. De ervaringen daarmee in het nieuwe museum zullen ongetwijfeld tot correcties van de cijfers leiden. Voor nu bieden ze een goede hou-vast in ons streven naar meer eigen inkomsten.In de tabel is tevens een indicatieve berekening van het eigen inkomstenpercentage per jaar opgenomen. Dit percentage geeft de verhouding weer tussen de eigen inkomsten en de structurele bijdragen van de overheid, de provincie Friesland. Het begrip eigen inkomstenpercentage is geïn-

23 Zie hiervoor pagina 27 Collectiebeheer en pagina 28 Analyse depotsituatie.


troduceerd door het ministerie van OCW voor de rijksgesubsidieerde musea. Voor toelating tot de zogenaamde basisinfrastructuur hanteert het Rijk daarbij een ondergrens van 17,5%. Uit de bereke-ning in de bijlage blijkt dat het Fries Museum ruim boven de 20% scoort.

Het verdienmodel omvat de volgende posten:Entree-inkomsten museum •De ambitie is om vanaf het jaar 2016 structureel 100.000 museumbezoekers per jaar te ontvangen. Na de opening in september 2013 verwachten we grote belangstelling. We voorzien in de resterende 3 a 4 maanden 30.000 bezoekers. In 2014 80.000, met 10.000 per jaar groeiend tot de 100.000 bezoekers in 2016. De museumentreeprijs voor losse verkoop is tot en met 2016 bepaald op 10 euro per persoon.24

Inkomsten (volwassenen)educatie •De entreeopbrengsten uit educatie hebben we onder de post ‘entreeopbrengst museum’ mee-genomen. Die zijn bescheiden, omdat we voor het primair onderwijs gratis zijn. Scholen en groepen betalen wel voor bijvoorbeeld materiaalkosten en begeleiding, maar omdat hier ook kosten van het museum tegenover staan zijn deze als PM opgenomen.Inkomsten arrangementen •Een arrangement is een combinatie van entree en/of rondleiding, zaalhuur, workshop, lezing, horeca, film enzovoorts. Wij richten ons zowel op de zakelijke als op de consumentenmarkt. De entreeopbrengst uit een arrangement wordt net als die uit educatie onder ‘entreeopbrengst museum’ meegenomen. De overige opbrengsten zoals bij-voorbeeld uit een rondleiding zijn als PM opgeno-men, omdat ook hier kosten tegenover staan.Inkomsten evenementen en activiteiten •Dit is een categorie opbrengsten met een grote diversiteit. Het gebouw leent zich voor tal van mogelijkheden. We willen de organisatoren van bestaande evenementen en activiteiten interesse-ren om ons gebouw te gebruiken. En ook nieuwe evenementen en activiteiten initiëren, zelf of in overleg met derden. Dit vraagt een planmatige aanpak, waarmee we in 2014 een start maken.De entreeopbrengsten uit evenementen en activi-teiten vallen ook onder ‘entreeopbrengst museum’

24 Deze entreeprijs is gebaseerd op het gewogen gemiddelde van de diverse categorieën, zoals volbetaalde entree, Muse-umkaart, groepen, arrangementen, educatie etc.

en de overige opbrengsten, waar kosten tegen-over staan, zijn weer als PM opgenomen. Inkomsten horeca •De horeca hebben we uitbesteed aan een derde partij, tegen een vaste basisvergoeding en een variabele omzetafhankelijke vergoeding. Inkomsten winkel •De winkel besteden we uit aan een derde partij, tegen een vaste vergoeding.Inkomsten sponsoring • We onderscheiden sponsoring door particulieren en zakelijke sponsoring. De particuliere spon-soring betreft de zogenaamde vriendenclub. De jaarlijkse bijdrage bedraagt 60 euro per vriend. In 2014 verwachten we 500 vrienden, en een jaar-lijkse groei van 100 vrienden. De zakelijke vrienden hebben de keuze tussen een jaarlijkse bijdrage van 1.000 of 5.000 euro.Inkomsten crowdfunding •Het Fries Museum heeft nog geen ervaring met dit instrument. De keuze van het te funden object steekt nauw; het moet op een grote potentiële publieksparticipatie kunnen rekenen. Dit vraagt een zorgvuldige aanpak. Naar verwachting zal dit niet eerder dan in 2015-2016 zijn beslag krijgen. Inkomsten productpromotie •De begane grond is een prachtige locatie voor productpromotie. Er is veel traffic. De comforta-bele omgeving biedt een mooie gelegenheid om het publiek met een productintroductie of –promo-tie te enthousiasmeren. Dit kan onderdeel zijn van een tailor made sponsorafspraak (die opbrengsten zijn onder de post Projectgebonden sponsor-inkomsten opgenomen) of van een incidentele overeenkomst. Diensten aan derden •Dit zijn diensten die wij verrichtten voor derden zoals bijvoorbeeld het Filmhuis en de Museum-federatie. De kosten van deze diensten worden doorbelast aan de partijen waar de diensten voor worden verricht. Inkomsten giften, schenkingen, legaten en erfenis- •sen Dit is een categorie inkomsten die nog niet actief wordt gestuurd. We gaan een expositie- of evene-mentgebonden promotieactie voor deze categorie inkomsten organiseren. Inkomsten uit legaten en erfenissen zullen voor de erflater hopelijk lang op zich laten wachten. De inkomsten uit giften en schenkingen moeten in het jaar van de actie gaan groeien. Doel is primair om uit de diverse bijdragen structurele vermogensinkomsten te realiseren.


Diverse vermogensopbrengsten •Dit zijn rente-inkomsten uit eigen vermogen of uit vermogens waarvan de rente-inkomsten aan ons zijn toegewezen (bijvoobeeld het Knecht-Drenth Fonds). Projectgebonden sponsorinkomsten •Per project, bijvoorbeeld een tentoonstelling, zoeken wij sponsoren. De opbrengsten zijn sterk afhankelijk van de vraag of het project zich leent voor sponsoring en of die sponsoren ook daadwerkelijk worden gevonden. De opbreng-sten besteden we vervolgens aan het project. Wij verwachten voor deze post een gemiddelde opbrengst van 25.000 euro per jaar. Deze is opge-nomen in de berekening van het eigen inkomsten percentage.Projectgebonden inkomsten uit fondsen •Per project zetten we een fondswervingtraject uit. Ook hiervoor geldt dat de mogelijke bijdragen sterk afhangen van de aard en het karakter van het project. Wij verwachten gemiddelde inkomsten van 100.000 euro per jaar.

Bijdrage provincie Fryslân •Dit betreft de budgetsubsidie en de bijdrage voor de aankoop van Friese moderne en hedendaagse kunst. Op basis van deze bijdrage kunnen we bij het Mondriaan Fonds een aankoopbeleidplan indienen.Percentage eigen inkomsten •Dit is een percentage dat door OCW is geïntrodu-ceerd om de financiële performance van de instel-lingen die een rijksbijdrage ontvangen te meten. Het wordt gedefinieerd als de eigen inkomsten versus de overheidsbijdragen.


2013 2014 2015 2016

bezoekaantallen 30.000 80.000 90.000 100.000

gemiddelde prijs 3,84 3,84 3,84 3,84

inkomsten:

entree 115.200 307.200 345.600 384.000

educatie* pm pm pm pm staan niet-begrote kosten

tegenover

arrangementen* pm pm pm pm staan niet-begrote kosten

tegenover

evenementen/aciviteiten* pm pm pm pm staan niet-begrote kosten

tegenover

horeca 10.000 40.000 44.000 48.000

winkel 5.000 20.000 22.500 25.000

sponsoring particulier 24.000 30.000 36.000 42.000

sponsoring zakelijk 30.000 45.000 50.000 55.000

crowd funding* pm pm pm pm staan niet-begrote kosten

tegenover

productpromotie* pm pm pm pm

collectiebeheer* pm pm pm pm

diensten aan derden 37.500 50.000 51.000 52.000

giften, schenkingen, lega-

ten, erfenissen*

pm pm pm pm uitsluitend de vermogens-

opbrengsten

div. vermogensopbrengsten 37.000 37.000 37.000 37.000

Totaal: 258.700 529.200 586.100 643.000

projectgebonden sponsorin-

komsten

** 25.000 25.000 25.000 staan niet-begrote kosten

tegenover

projectgebonden inkomsten

uit fondsen

** 100.000 100.000 100.000 staan niet-begrote kosten

tegenover

Totaal incl. fondsen nvt 654.200 711.100 768.000

Bijdrage prov. Fr. 2.533.049 2.571.045 2.609.610 2.648.755

Bijdrage prov. Fr. mod. &

hedend kunst

43.000 43.000 43.000 43.000

% eigen inkomsten nvt 25,4 w27,2 29,0 dit is excl. de omzet van

de met * gemerkte posten

basiscalculatie verdienmodel fries museum

** alle bijdragen uit fondsen in 2013 maken deel uit van de investeringsbegroting


Op de volgende onderdelen is ons beleid verder uitgeschreven in deelplannen. Uiteraard zijn deze beschikbaar.

AlgemeenSamen met de andere drie provinciaal gesubsidi-eerde musea in Friesland

De skets tegen het licht gehouden (juni 2011) en •de recente inleiding

Samen met TresoarDe dynamiek van het Friese erfgoed, 2012 •

PubliekstaakMarketing

Strategisch Marketingplan nieuw Fries Museum, •april 2010Marketingcommunicatieplan Fries Museum 2012- •2013, maart 2012Marketing nieuw Fries Verzetsmuseum, april 2012 •

Educatie, informatie en publieksontvangstTentoonstellingsteksten in het (nieuw) Fries •Museum, juli 2007Taalstatuut Fries Museum, maart 2010 •Uitwerking visie onderwijsproducten Primair •Onderwijs in het nieuw Fries Museum, april 2010Zakboekje een toegankelijk nieuw Fries Museum, •november 2010Toegankelijkheid nieuw Fries Museum, maart 2011 •Gastvrijheid in het (nieuw) Fries Museum en Kera- •miekmuseum Princessehof, april 2011Klare Taal, mei 2011 •Gezinsvriendelijkheid, december 2011 •Plan van Aanpak ‘Onderwijsbezoek Primair •Onderwijs’ nieuw Fries Museum, maart 2012

Collectietaak Beleid bruikleenvergoeding kortdurende bruik- •lenen, november 2009Handboek Collecties, oktober 2011 •(Daarin vastgestelde procedures met onderliggend beleid: verwervingen, bruiklenen, handling collec-tie, toegang depots, beeldaanvragen)Open Data voor Fries Museum en Fries Verzets- •museum, juni 2012 Aankoop- en presentatiebeleid moderne en •hedendaagse kunst 2013 Fries Museum, september 2012

BedrijfsvoeringVerzuimprotocol, mei 2012 •Stagebeleid, juli 2009 •Vrijwilligersbeleid, November 2009 •Veiligheidsplan, 2011 •Meer Jaren Onderhouds Plan (MJOP), 2012 •

tot slot


Het Fries Museum wordt mede gefinancierd door

de ir. Abe Bonnema Stichting, de Provincie Fryslân,

het Samenwerkingsverband Noord-Nederland, EZ/Kompas

en de BankGiro Loterij.

Het nieuwe Fries Museum wordt gefinancierd door de ir. Abe Bonnema Stichting, de Provincie Fryslân,

het Samenwerkingsverband Noord-Nederland, EZ/Kompas en de BankGiro Loterij.


Fries Museum, Postbus 1239, 8900 ce leeuwarden, T +31(0)58 255 55 00, www.friesmuseum.nl

Documents

Beleidsplan Fries Museum