ber Overnames · Nederlandse bedrijven ontdekt Andersom is de kwaliteit van het Nederlandse bedrijfsleven niet onopgemerkt gebleven over de landsgrenzen. De rijken der aarde investeerden

“ E E N C O M M E R C I Ë L E B I J L A G E V A N A L E X V A N G R O N I N G E N , V E R S P R E I D D O O R D E T E L E G R A A F ”

Veel cash in de markt... wie pakt de kansen?

Bezoek de M&A Cafés op31 oktober & 21 novemberMeld u aan via mena.nl/eventsFusies & Overnames

THE BEST M&A TEAM IN THE NETHERLANDS

Amsterdam Brussels London New York Rotterdam www.houtho! .com

Drie experts over trends en ontwikkelingen

Amerikaans geld in de Eredivisie

Nederlandse overnamemachines; Akzo, Fugro, Shell, Imtech en Heineken

04 0603

adv. PE-punten-mena.indd 5 23-10-12 13:40

MenA.nl

DOOR MICHIEL ROHLOF

Col

ofon

HOOFDREDACTEURMichiel Rohlof [email protected]

EINDREDACTIEMichiel Rohlof en Willem van Oosten

PROJECT MANAGER Ezri-Joy [email protected]

AAN DEZE EDITIE WERKTEN MEEMelle Eijckelhoff, Alex van Groningen, Monique Harmsen, Willem van Oosten, Michiel Rohlof en Cor Lesterhuis

FOTOGRAFIEMark van den Brink, Geert Snoeijers en Erik Fecken

UITGEVER Alex van Groningen BVBurgemeester Haspelslaan 631181 NB Amstelveen

ACCOUNT MANAGER M&A COMMUNITYEzri-Joy [email protected]

MARKETING MANAGERPaul van [email protected]

Deze M&A en private equity Special is een uitgave van Alex van Groningen in samenwerking met de M&A Community. Deze bijlage is ook te downloaden op MenA.nl.

Alex van Groningen organiseert congressen en trainingen, is uitgever van financiële media (print en online) en bemiddelt in vacatures voor CFO´s, financial executives, DGA’s, controllers en finance professionals.

De M&A Community is hét platform voor professionals in M&A, corporate finance en private equity. Bezoek 7 jaarlijkse M&A Cafés en het Private Equity Summit, lees M&A Magazine en benut de unieke M&A Database. Leden hebben meer kennis en doen meer deals. Word lid via MenA.nl.

PARTNERBIJDRAGENDeze uitgave bevat bijdragen van partners van de FM Community en Alex van Groningen. De inhoud van

deze bijdragen geven de mening van de gastauteurs en geïnterviewden weer. De redactie is voor de inhoud en relevantie van deze bijdragen niet verantwoordelijk.Gedistribueerd met de Telegraaf, 29 oktober 2012.

DRUKKERDrukkerij Noordholland

VORMGEVINGHenk Greuter, Nederlof023 5483086

Alex van Groningen contactinformatie:Telefoon: 020 6390008E-mail: [email protected]: alexvangroningen.nl/corporate

© Alex van Groningen B.V.Zonder schriftelijke toestemming van de uitgever is het niet toegestaan om integraal artikelen over te nemen, te (doen) publiceren of anderszins openbaar te maken of te verveelvoudigen in welke vorm dan ook. Nota bene: geen toestemming is nodig om de titel en inleiding van artikelen over te nemen op (eigen) websites, mits met bronvermelding.

22

Prof. Mr. Steven Schuit:

“Veel cash, maar markt nog lang niet zinderend”

Het is lastig om bancair krediet te krijgen en tegelijkertijd is er ontzettend veel cash in de markt, zowel bij strategische als financiële partijen. Volgens prof. mr. Steven Schuit stemt die berg geld hoopvol, maar zindert het nog niet genoeg in de markt. “Iedereen aarzelt. Alleen de echte topbedrijven steken nu hun nek uit.”

“2012 liet tot nu toe een aantal interessante transacties zien”, aldus Schuit, hoogleraar Corporate Governance & Social Responsibility aan Nyenrode Business Universiteit. “De recente over-name van Mediq was een typisch voorbeeld van behoefte aan extra groeikapitaal bij een Nederlands succesbedrijf. Heineken pleegde een ware coup in Azië, duur betaald maar een gewonnen strijd waar je als Nederlander echt trots op kunt zijn. De beursgang van DE Master

Blenders 1753 is daarnaast een huzarenstukje geweest, onder meer door zeer competent bestuur. Dat liet zien dat een beursgang ook in een zwakke economie tot grote suc-cessen kan leiden.”

Eind 2012 verwacht Schuit nog best wel een paar mooie transacties. “Er is ontzettend veel cash in de markt en er hangen op dit moment een aantal grote transacties in de lucht. In sectoren rondom grondstoffen is een consolidatieslag te verwachten, evenals in de luchtvaartindustrie en de zorgsector. Zodra het voor bestuurders duidelijk is dat overna-mes ook in mindere tijden succes-vol kunnen zijn, volgen de deals snel. Het zindert op dit moment nog niet genoeg.

Ik ben zelf actief als commissa-ris voor verschillende bedrijven en je ziet dat de rol van de Raad van Commissarissen de laatste jaren sterk veranderd is; van een toezicht-houdende rol naar veel meer een raadgevende rol, die op het moment overigens vrij gereserveerd is.

Herfinanciering is al lastig, laat staan het verkrijgen van acquisitiefinanciering. Iedereen aarzelt; alleen de echte cash genererende bedrijven steken hun nek uit. Zij kopen over het algemeen mooie en vooral goed-kope bedrijven op.”

Kijkend naar 2013 is Schuit gema-tigd positief. “Niemand heeft een glazen bol, maar je kunt de ontwik-kelingen tot op bepaalde hoogte wel voorspellen.

In Nederland heerst er op het moment optimisme over een spoedige kabinetsformatie en een regering die zich in toene-mende mate zal richten op sterk binnenlands beleid. Toch zijn bedrijven zeer aarzelend omdat de

economische ontwikkelingen op midden lange moeilijk voorspel-baar zijn. Op Europees niveau is er stagnatie ontstaan in M&A: er zijn een paar grote transacties geweest

maar door gebrek aan extern kre-diet blijven de meeste partijen vooralsnog op hun eigen geld zit-ten. Oplossingen voor de Griekse en Spaanse problemen zullen de economie op korte termijn een boost kunnen geven.

In de Verenigde Staten zal veel afhangen van de verkiezingen aldaar en de bereidheid van beide partijen om na de uitslag toch samen te werken. Pakt dat posi-tief uit, dan kunnen de Verenigde Staten Europa zeker uit de crisis trekken.”

Overnames komen over het alge-meen in golven; in dat model bevinden we ons op het moment in een laagconjunctuur. Schuit: “Toch ben ik van mening dat je de hoogtijdagen rond 2007 ook zeker niet als ijkpunt moet nemen. De M&A-hausse van destijds leidde bij menig bedrijf tot teleurstellin-gen, heroriëntatie en uiteindelijk hopelijk tot betere inzichten in de succesfactoren van een bedrijf. In die zin is de markt veel volwasse-ner geworden en zijn we hopelijk op weg naar een gezondere, meer duurzame economie.” Q

Prof. Mr. Steven Schuit is hoogleraar Corporate Governance & Responsibility aan Nyenrode Business Universiteit, of counsel / advocaat bij Allen & Overy en bekleedt daarnaast diverse commissariaten.

“Oplossingen voor de Griekse en Spaanse problemen zullen de economie op korte termijn een boost kunnen geven.”

“Zodra het voor bestuurders duidelijk is dat overnames ook in mindere tijden succesvol kunnen zijn, volgen de deals snel.”

“Iedereen aarzelt; alleen de echte cash genererende bedrijven steken hun nek uit.”

Schrijf u in viaalexvangroningen.nl/mena

Succesvol een bedrijf (ver)kopen?

Volg de cursus Actief in Overnames op 3 en 4 december

AvG_mini_ads.indd 2AvG_mini_ads.indd 2AvG_mini_ads.indd 2AvG_mini_ads.indd 2AvG_mini_ads.indd 2AvG_mini_ads.indd 2AvG_mini_ads.indd 2AvG_mini_ads.indd 2AvG_mini_ads.indd 2AvG_mini_ads.indd 2AvG_mini_ads.indd 2AvG_mini_ads.indd 2AvG_mini_ads.indd 2AvG_mini_ads.indd 2AvG_mini_ads.indd 2AvG_mini_ads.indd 2AvG_mini_ads.indd 2AvG_mini_ads.indd 2AvG_mini_ads.indd 2 23-10-12 12:4023-10-12 12:4023-10-12 12:4023-10-12 12:4023-10-12 12:4023-10-12 12:4023-10-12 12:4023-10-12 12:4023-10-12 12:4023-10-12 12:4023-10-12 12:4023-10-12 12:4023-10-12 12:4023-10-12 12:40

MenA.nl

DOOR WILLEM VAN OOSTEN

3

De grote investeerders der aarde hebben het Nederlandse bedrijfsleven ontdekt. Carlos Slim, Warren Buffet en Rupert Murdoch hebben miljarden geïnvesteerd in Nederlandse bedrijven. Hiermee staat BV Nederlandse midden in het internationale fusie- en overnamespel waar voor miljarden wordt geïnvesteerd in groei en ontwikkeling van bedrijven. Ondanks de deplorabele staat van de wereldwijde economie investeren de vlaggenschepen van het Nederlandse bedrijfsleven nog volop in internationale expansie. Bierbrouwer Heineken en chipmachinefabrikant ASML hebben met hun deals de voorpagina’s van de financiële media gedomineerd.

Na een lange overna-mestrijd met de Thaise miljardair Charoen

Sirivadhanabhakdi kan bierbrou-wer Heineken zich de trotse eige-naar noemen van het populaire Tiger Beer. Door de overname van bierbrouwer Asia Pacific Breweries van € 3,3 miljard zet Heineken haar opmars in de opkomende markten door. In 2010 kaapte Heineken de Mexicaanse bierbrouwer Femsa weg voor de neus van SABMiller. Met de overname blijft Heineken in de race om de grootste bierbrouwer ter wereld te worden. Heineken is samen met Anheuser-Busch InBev, SABMiller en Carlsberg goed voor de helft van de wereldwijde bierproductie.

Chipmachinefabrikant ASML heeft met één van de meest innovatieve deals sinds jaren miljarden opge-haald voor R&D ontwikkeling. Intel, TSMC en Samsung hebben in 2012 samen ruim vijf miljard geïn-vesteerd in ASML en een gezamen-lijke R&D joint venture. Na deze investeringsrondes is ASML zelf op overnamepad gegaan en heeft

het voor bijna twee miljard euro de Amerikaanse laserfabrikant Cymer gekocht.

Ook de Nederlandse overna-memachines Imtech, Fugro en AkzoNobel hebben in 2012 geïn-vesteerd in groei. Ingenieursbureau Imtech heeft in 2012 zes interna-tionale overnames op zijn naam gezet. In Finland kocht het de technische dienstverleners SSR en Polar. In Zweden kocht Imtech de twee branchegenoten VVS Montage i Dalarna en Fagersta Industri. In Turkije kocht het technische dienst-verlener Arma-Elektropanç en in Noorwegen werd Steinar Holbæk gekocht. Deze laatste deal biedt perspectief op meer overnames.

De deal wordt gepresenteerd als opstapje naar opkomende markten als het Midden-Oosten, Rusland en diverse voormalige Sovjet-republieken. Bodemonderzoeker Fugro heeft de Britse milieu-onderzoeker en –consultant EMU Limited gekocht voor € 20 miljoen. AkzoNobel heeft in 2012 voor een onbekend bedrag aandelen gekocht

in de Italiaanse verpakkingscoa-tingsproducent Metlac.

Nederlandse bedrijven ontdektAndersom is de kwaliteit van het Nederlandse bedrijfsleven niet onopgemerkt gebleven over de landsgrenzen. De rijken der aarde investeerden in Nederlandse topon-dernemingen. Superbelegger Warren Buffet, Carlos Slim en mediatycoon Rupert Murdoch heb-ben alle drie hun oog laten vallen op Nederlandse bedrijven.

Investeringsmaatschappij Berkshire Hathaway van Warren Buffett kocht in mei dit jaar via dochterbedrijf CTB de Nederlandse kippenslach-terij Meyn Holding. De dealwaarde ligt tussen de € 100 en € 250 mil-joen, zo blijkt uit de M&A Database van fusie- en overname website MenA.nl.

Carlos Slim, de nummer één van ’s werelds rijkenlijst van Forbes, heeft met zijn telecomconcern America Movil voor meer dan € 3 miljard

geïnvesteerd in het ICT en telecom-bedrijf KPN. De bestuurders van KPN leken in eerste instantie niet gecharmeerd van de Mexicaanse koper. Het bedrijf wilde zelfstan-dig blijven en door de verkoop van de Duitse dochter E-Plus aan O2 nieuwe financiële middelen vrij te maken. Deze deal mislukte, waarna America Movil zijn bod doorzette. Ondanks het tegenstribbelen van KPN kan de deal goed uitpakken voor KPN. In de sterk concurre-rende Europese telefoniemarkt kan KPN een sterke financiële partner goed gebruiken.

Mediatycoon Rupert Murdoch liet zijn oog vallen op het Nederlandse voetbal. Zijn mediabedrijf Fox International kocht voor één mil-jard euro een aandeel van 51% in Eredivisie Media en Marketing (EMM). EMM is onder andere eige-naar van de uitzendrechten van de Nederlandse Eredivisie en de KNVB wedstrijden. Met de investering kan EMM verder groeien. Q

Geld stroomt Nederland binnen

Carlos Slim, Warren Buffet en Rupert Murdoch investeren in Nederland

Heineken zet opmars door

De rijken der aarde investeerden in Nederlandse topondernemingen

DEAL ACCEPTANCE AS THE ULTIMATE GOAL

M&A Communications Advisors When it really matters

HillKnowlton_mini_ads.indd 1HillKnowlton_mini_ads.indd 1HillKnowlton_mini_ads.indd 1HillKnowlton_mini_ads.indd 1HillKnowlton_mini_ads.indd 1HillKnowlton_mini_ads.indd 1HillKnowlton_mini_ads.indd 1HillKnowlton_mini_ads.indd 1HillKnowlton_mini_ads.indd 1HillKnowlton_mini_ads.indd 1HillKnowlton_mini_ads.indd 1HillKnowlton_mini_ads.indd 1HillKnowlton_mini_ads.indd 1HillKnowlton_mini_ads.indd 1HillKnowlton_mini_ads.indd 1HillKnowlton_mini_ads.indd 1HillKnowlton_mini_ads.indd 1HillKnowlton_mini_ads.indd 1HillKnowlton_mini_ads.indd 1HillKnowlton_mini_ads.indd 1HillKnowlton_mini_ads.indd 1HillKnowlton_mini_ads.indd 1HillKnowlton_mini_ads.indd 1HillKnowlton_mini_ads.indd 1HillKnowlton_mini_ads.indd 1HillKnowlton_mini_ads.indd 1HillKnowlton_mini_ads.indd 1HillKnowlton_mini_ads.indd 1HillKnowlton_mini_ads.indd 1HillKnowlton_mini_ads.indd 1 22-10-12 17:0022-10-12 17:0022-10-12 17:0022-10-12 17:0022-10-12 17:0022-10-12 17:0022-10-12 17:0022-10-12 17:0022-10-12 17:0022-10-12 17:0022-10-12 17:0022-10-12 17:0022-10-12 17:0022-10-12 17:0022-10-12 17:00

MenA.nl

DOOR WILLEM VAN OOSTEN EN MICHIEL ROHLOF

!"#"$%%& '( #$"()"*#+'!+'()#'(

4

Welke kansen en bedreigingen zien leading M&A Experts in de markt voor 2013?

Meer kennis & meer deals met de M&A Community in 2013M&A professionals Hugo Peek, Annelies van der Pauw en Wouter van Bunt spelen al jaren een actieve rol in de M&A Community. Zij wer-ken voor M&A Community part-ners ABN AMRO, Allen & Overy en KPMG. De partners van de M&A Community zijn leidende spelers in de M&A, Corporate Finance en Private Equity markt. Samen met de M&A Community dragen de partners bij aan kennisdeling en kansen voor dealsourcing in de fusie- en overnamemarkt.

De M&A Community is het plat-form voor professionals werk-zaam in M&A, Private Equity en Corporate Finance. Naast uitnodi-gingen voor de M&A Cafés, M&A Masterclasses en de Private Equity Summit ontvangen leden het M&A Magazine. Leden hebben gratis toe-gang tot de unieke M&A Database & League tables.

In 2012 organiseerde de M&A Community in samenwerking met de partners ABN AMRO, Allen

& Overy en KPMG onder andere zeven M&A Café’s, zeven M&A Masterclasses, veertien M&A Roundtables en het Private Equity Summit. Op 13 december wor-den de beste M&A professionals bekend gemaakt tijdens de M&A Awards 2012. In 2013 biedt de M&A Community nog meer kan-sen op kennis en deals. Zo zijn er meer M&A Masterclasses, de M&A Roundtables worden exclusiever, er komen meer gerenommeerde Private Equity investeerders naar

het Private Equity Summit en er komen meer netwerkmogelijkhe-den bij de M&A Cafés.

Alvast de eerste kansen op meer kennis en deals van de M&A Community in 2013. Save the date.

13 december 2012M&A Awards, Krasnapolsky Amsterdam (tafels reserveren via Overnames.nl)

17 januari 2013M&A Nieuwjaarsborrel. Tevens Nieuwjaarsborrel van de CFO Community

13 februari 2013 M&A Café

6 maart 2013 Lenteborrel NVP / M&A Café, M&A Masterclasses en M&A Roundtables

25 april 2013 Private Equity Summit 2013

Wouter van de Bunt, Head of Corporate Finance KPMG: “De situ-atie in Europa en de vraag of we een lange termijn oplossing weten te vinden voor de financiële crises, zal alles bepalend zijn voor het her-stel van de markt. Slaagt men er in om de problemen rond de euro op een effectieve manier te stabilise-ren, dan ben ik gematigd positief over het herstel van de markt en het aantal overnames in 2013. De markten zullen dan tot rust komen en dat betekent het startsein voor een langzaam herstel van de eco-nomische groei. Op dit moment heerst er grote terughoudendheid in de markt: dat kan ook bijna niet

anders want iedereen ziet dagelijkse de voorpagina’s. Beslissingen over overnames vallen vaker negatief dan positief uit; men is meer bezig met het op orde houden of krijgen van de balans. In een aantal sec-toren zal het gebrek aan financie-ringsmiddelen kunnen leiden tot consolidatie, maar dan heb je nog steeds te maken met een verschil in prijsverwachting tussen kopers en verkopers. Het is lastig om een algemeen beeld te schetsen van de markt omdat er grote verschillen tussen de verschillende sectoren zijn. Bedrijven actief in de online retail zullen bijvoorbeeld onver-minderd blijven groeien en in de

gezondheidszorg staat een hoop te gebeuren. De belangstelling van bedrijven uit de opkomende mark-ten is daarnaast een niet te onder-schatten factor wanneer je naar het komend jaar kijkt. Overall wil ik in de outlook naar 2013 niet al te somber zijn. Eenvoudig zal het niet worden en het zal afhangen van het al dan niet kunnen herstellen van het vertrouwen in de eurozone. Bedrijven zullen altijd op een strate-gische manier naar overnames blij-ven kijken. Ook in deze economisch mindere tijden, want een goede deal betaalt zichzelf uit.”

Annelies van der Pauw, advo-caat/partner Allen & Overy: “Uit een recente inventarisatie binnen onze praktijkgroep vennootschaps-recht van lopende zaken en zaken die in de pijplijn zitten, komt een zeer divers beeld van de fusie- en overnamemarkt naar voren. Door de bank genomen is het druk tot zeer druk, alhoewel de huidige crisis in Europa ook in Nederland haar sporen heeft nagelaten. Wij zijn voor een aantal Nederlandse partijen actief betrokken bij acqui-sities of desinvesteringen in het

buitenland, ook buiten Europa. Daarnaast zien wij ook meer bui-tenlandse waaronder Amerikaanse partijen actief op de Nederlandse markt. Fox International Channels die een 51% aandeel in Eredivisie wil nemen is daar slechts één voor-beeld van. Verder zien wij interesse van met name strategische partijen in openbare biedingen op bepaalde beursgenoteerde partijen, gelet op de relatief lage koersen. Of die interesse uitmondt in een daad-werkelijk openbaar bod valt altijd te bezien. Het “takes two to tango”.

Daarbij valt op dat die interesse op dit moment niet zozeer komt van private equity maar vooral van stra-tegen, het bod van Advent op Mediq is daar een uitzondering op. Private equity in het midden en kleinere segment is naar onze waarneming actief tot zeer actief. Het valt op dat die activiteiten zich uitstrekken over een zeer breed spectrum van sectoren, variërend van de indus-triële sector (industriële productie e.d.) tot de dienstverleningssector (IT, bemiddeling e.d.), maar ook bijvoorbeeld de gezondheidszorg en

de media sector, die met de verkoop door 3i en HIG Capital van VNU Media aan de Persgroep verder consolideerde. Al met al is dit een interessante tijd waarbij het goed is vast te stellen dat veel bedrijven zich niet gek laten maken door voortdurende berichten met doem-scenario’s - waaronder de dreiging van het uiteenvallen van de euro-zone - en gewoon hun eigen koers blijven varen.”

Hugo Peek, head of corporate finance & capital markets ABN AMRO: “Op het moment is er zeker sprake van grote druk op de markt. Het aantal deals is kleiner, de spoe-ling is dunner en het is minder makkelijk voor kopers en verkopers om elkaar te vinden. Ouderwetse veilingprocessen zijn er amper meer: we zijn afhankelijk gewor-den van het slagen van één-op-één transacties. Er is minder financie-ring aanwezig, maar dat is niet de enige uitdaging. Lage waarderin-

gen, verkopers die te hoge verwach-tingen hebben en een kleiner aantal potentiële kopers zijn ook debet aan een vermindering van het aantal overnames. Dat biedt echter ook kansen voor ons adviseurs, omdat gedegen branchekennis en een groot netwerk nu nog belangrijker zijn. In 2013 verwacht ik de beurs-gang, of IPO, zeker terug als middel om geld op te halen. Douwe Egberts en Ziggo hebben het uiteindelijk ook goed gedaan. De pijplijn voor IPO’s is niet gigantisch lang: ieder-

een kan wel dezelfde potentiële kandidaten opnoemen. De voorbe-reidingen voor een beursgang zijn wel zeer omvangrijk en gedurende die voorbereiding kan het senti-ment ineens overslaan. Daarom raad ik bedrijven ook altijd een tweede optie aan: een dual track traject om geld op te kunnen halen. Met betrekking tot de beursgang dien je wel te beseffen dat typische grootbeleggers als pensioenfondsen en verzekeraars aanzienlijk klei-nere delen van hun portefeuilles

in aandelen steken. Verzekeraars en pensioenfondsen zullen meer de rol van banken op zich gaan nemen. Dat heeft ook te maken met wat men disintermediatie noemt: bankfinanciering wordt vervangen door alternatieve kapitaalmarkten. Doordat banken aan balansvers-terking moeten doen, kunnen ze besluiten om minder krediet te ver-strekken. Voor uitgelezen kansen of sterke strategische deals is echter altijd geld beschikbaar.”

De Nederlandse M&A professionals krijgen maar geen rust in 2012. Ondanks de sombere economische berichten werden er in Nederlands nog veel grote M&A deals aangekondigd. Veel internationale strategen en private equity investeerders vinden hun weg naar het Nederlandse bedrijfsleven. Nederlandse bedrijven hebben door investeringen vers kapitaal gekregen. Zet deze trend in 2013 door? We vroegen het aan M&A professionals Hugo Peek van ABN AMRO, Annelies van der Pauw van Allen & Overy en Wouter van de Bunt van KPMG.

Wouter van de Bunt is Managing Partner bij KPMG Corporate Finance.

Annelies van der Pauw, advocaat/partner bij Allen & Overy

Hugo Peek, Head of Corporate Finance & Capital Markets bij ABN AMRO

Platinum Gold Silver Kennis Partner

Meer kansen op kennis en deals?

31 oktober M&A Café bij ABN AMRO: mena.nl/okt12

21 november M&A Café bij Allen & Overy: mena.nl/nov12

13 december M&A Awards: overnames.nl

MenA.nl

DOOR: WILLEM VAN OOSTENBRON: MenA.nl

5

Zakenbankiers van ABN AMRO en advocaten van Loyens & Loeff hebben in de eerste drie kwartalen bij de meeste deals geadviseerd. Advocaten en bankiers zijn cruciaal voor het slagen van een goede M&A deal. Bedrijven die actief zijn in M&A is er veel aan gelegen om de juiste dealmakers aan zich te binden. Sommige gaan daarin ver. “Hire the street” is een vaak toegepaste strategie van bedrijven die in een overnamestrijd

zijn verwikkeld. Hierbij kaapt een bedrijf alle prominente zakenbankiers en advocaten voor de neus van de concurrent weg. Om de M&A activiteit van adviseurs inzichtelijk te maken worden ‘league tables’ (ranglijsten) gepubliceerd met een overzicht van het aantal deals en de totale dealwaarde van adviseurs. MenA.nl publiceert Nederlandse league tables op basis van de M&A Database.

Top van fusie en overname adviseurs volgens MenA.nl

Nederlandse advocaten en bankiers blijven druk tijdens crisis

Alle deals in de M&A Database

Wilt u geen enkele fusie en overname missen? In de M&A Database staan alle deals, dealmakers en league tables van professionals in M&A, corporate finance en private equity. In samenwerking met professionals in M&A, private equity en corporate finance verzamelt de redactie van MenA.nl alle Nederlandse deals en publiceert deze op MenA.nl.

M&A Financial - aantal dealsZakenbanken en corporate finance adviseurs gesorteerd op totaal aantal deals in de eerste drie kwartalen van 2012

Bank/Adviseur Aantal deals Waarde (miljoen €)1 ABN AMRO 16 5.6922 KPMG 14 9903 Rabobank 13 1.505

4 Rabobank Rembrandt F&O 13 655 ING Groep 12 13.4486 Holland Corporate Finance 9 1157 NIBC 8 8668 Boer & Croon 7 359 FBM Mahler 6 55

10 JP Morgan 5 4.744

Financieel adviseurs naar aantal

ABN AMRO, KPMG en de Rabobank hebben van de financieel adviseurs bij de meeste deals geadviseerd. De financieel adviseur adviseert een bedrijf onder andere bij het zoeken van geschikte overnamekandidaten en bij de financiële waardering van een overnameprooi. ABN AMRO was in 2012 betrokken bij zestien deals. Het adviseerde onder andere bij de overname van LBi door de Franse Publicis Groep en bij de investering van America Movil in KPN.

M&A Financial - waarde dealsZakenbanken en corporate finance adviseurs gesorteerd op totale waarde van de deals in de eerste drie kwartalen van 2012

Bank/Adviseur Aantal deals Waarde (miljoen €)1 ING Groep 12 13.4482 Goldman Sachs 4 8.1263 Bank of America Merrill Lynch 3 8.1224 Morgan Stanley 3 6.3605 ABN AMRO 16 5.6926 Clifford Chance 3 5.4067 UBS 1 5.1608 JP Morgan 5 4.7449 Deutsche Bank 3 3.339

10 Rothschild 3 2.571

Financieel adviseurs naar waardeING, Goldman Sachs en Bank of America Merrill Lynch hebben bij de grootste deals geadviseerd. ING staat met € 13 miljard op de eerste plaats in de league table voor financieel adviseurs gesorteerd naar dealwaarde. De bank was onder andere betrokken bij de overname van Mediq door Advent International en de overname van Wavin door Mexichem. De bankiers van ING zijn ook genoemd als adviseurs bij deals van het eigen desinvesteringsprogramma, zoals de verkoop van ING Direct Canada.

M&A Legal - aantal dealsAdvocatenkantoren gesorteerd op totale aantal deals in de eerste drie kwartalen van 2012

Kantoor Aantal deals Waarde (miljoen €)1 Loyens & Loeff 42 3.3412 De Brauw Blackstone Westbroek 33 13.6523 Houthoff Buruma 29 2.7684 Allen & Overy 20 11.6105 NautaDutilh 20 4.9896 Stibbe 12 2.2597 Van Doorne 11 1958 Freshfields Bruckhaus Deringer 9 7.4889 Simmons & Simmons 9 215

10 Holland Van Gijzen 9 72

Legal adviseurs naar aantalAdvocatenkantoren Loyens & Loeff, de Brauw Blackstone Westbroek en Houthoff Buruma hebben bij de meeste deals juridisch advies verleend. De nummer één Loyens & Loeff was in 2012 betrokken bij 42 deals. Het kantoor adviseerde onder andere bij de overname van LBi international door de Publicis Group, de overname van Company.info door Hal Investments en de FD Mediagroep.

M&A Legal - waarde dealsAdvocatenkantoren gesorteerd op totale waarde van de deals in de eerste drie kwartalen van 2012

Naam Aantal deals Waarde (miljoen €)1 De Brauw Blackstone Westbroek 33 13.6522 Allen & Overy 20 11.6103 Freshfields Bruckhaus Deringer 9 7.4884 Skadden, Arps, Slate, Meagher & Flom 4 5.1675 NautaDutilh 20 4.9896 Clifford Chance 7 4.6787 Wachtell, Lipton, Rosen & Katz 2 3.4178 Loyens & Loeff 42 3.3419 Gibson, Dunn & Crutcher 1 3.300

10 Morrison & Foerster 1 3.300

Legal adviseurs naar dealwaardeAdvocatenkantoren De Brauw Blackstone Westbroek, Allen & Overy en Freshfields Bruckhaus Deringer hebben bij de grootste deals geadviseerd in de eerste drie kwartalen van 2012. Van de kantoren staat De Brauw Blackstone Westbroek met een totale dealwaarde van bijna veertien miljard op de eerste plaats. Het kantoor was onder andere betrokken bij meerdere R&D deals van ASML. de beursgang van Ziggo en de overname van Norit door Doughty Hanson. De dealmakers van Allen & Overy adviseerden onder andere bij de deelname van Fox International in Eredivisie Media en Marketing en de investering van America Movil in KPN.

ENSURING STAKEHOLDER DIALOGUE


HillKnowlton_mini_ads.indd 5HillKnowlton_mini_ads.indd 5HillKnowlton_mini_ads.indd 5HillKnowlton_mini_ads.indd 5HillKnowlton_mini_ads.indd 5HillKnowlton_mini_ads.indd 5HillKnowlton_mini_ads.indd 5HillKnowlton_mini_ads.indd 5HillKnowlton_mini_ads.indd 5HillKnowlton_mini_ads.indd 5HillKnowlton_mini_ads.indd 5HillKnowlton_mini_ads.indd 5HillKnowlton_mini_ads.indd 5HillKnowlton_mini_ads.indd 5HillKnowlton_mini_ads.indd 5HillKnowlton_mini_ads.indd 5HillKnowlton_mini_ads.indd 5HillKnowlton_mini_ads.indd 5HillKnowlton_mini_ads.indd 5HillKnowlton_mini_ads.indd 5HillKnowlton_mini_ads.indd 5HillKnowlton_mini_ads.indd 5HillKnowlton_mini_ads.indd 5HillKnowlton_mini_ads.indd 5HillKnowlton_mini_ads.indd 5HillKnowlton_mini_ads.indd 5HillKnowlton_mini_ads.indd 5HillKnowlton_mini_ads.indd 5 22-10-12 17:0022-10-12 17:0022-10-12 17:0022-10-12 17:0022-10-12 17:0022-10-12 17:0022-10-12 17:0022-10-12 17:0022-10-12 17:0022-10-12 17:0022-10-12 17:0022-10-12 17:0022-10-12 17:0022-10-12 17:0022-10-12 17:00

Meer kennis en meer deals?

Word lid van de M&A CommunityLeden investeren 295 euro (ex BTW)

Meld u nu aan via MenA.nl

MenA.nl


6

M&A in de Eredivisie:

“Niet iets nieuws,

v.l.n.r. Björn van der Klip van Stibbe, Frank Rutten van Eredivisie CV en Floris Bauer van Endemol

“Vertrouwen en flexibiliteit zijn cruciaal”

MenA.nl

maar iets anders”

7

“Wij gingen in 2008 ‘iets anders’ doen

en zeker niet ‘iets nieuws’”, zegt Rutten. Hiermee refereert hij aan de woorden van Jos Staatsen bij de oprichting van de sportzen-der Sport 7 in 1996: "We gaan iets nieuws doen, iets dat nog niet eerder in Nederland is vertoond. We gaan een sportkanaal begin-nen." Niet lang daarna werd we-gens grote verliezen de stekker uit het Sport 7 project getrokken. De joint venture van EMM is dan ook heel anders opgezet dan de onfortuinlijke voorganger. “Het vertrouwen en de expertise van Endemol maakte de unieke samen-werking tussen het mediabedrijf en de 18 Eredivisieclubs mogelijk”, zegt Rutten. In de aanloop van de deal kwamen de betrokken van Endemol en ECV tot de conclu-sie dat ze samen moesten werken om succesvol de mediarechten te exploiteren. “Het was voor beide partijen snel duidelijk dat er op die manier veel waarde zou kunnen worden gecreëerd”, zegt Bauer.

Na de conclusie om samen te wer-ken diende zich nog een grote uit-daging aan. Alle Eredivisieclubs moesten op een lijn worden gebracht. In dat traject speelde advocaat Van der Klip een belang-rijke rol. “Björn begrijpt heel goed de commerciële intenties en gevoe-ligheden van partijen en gaat altijd

snel en constructief te werk ”, zegt Bauer. Rutten is het met hem eens: “Een M&A adviseur is heel belang-rijk om een goede structuur neer te zetten voor een deal. Met een door-dachte structuur creëer je een basis voor vertrouwen. In de voetballerij is dit extra belangrijk. Er wordt snel gediscussieerd over geld, zelfs als dat geld nog verdiend moet wor-den. Om een samenwerking tot een goed einde te brengen moet je het vanaf het begin af aan goed doen.” Het scheppen van een evenwich-tige en solide basis voor de toekom-stige samenwerking was één van de speerpunten van Van der Klip: “Bij een samenwerking met zoveel par-tijen is het van groot belang om snel tot duidelijke afspraken te komen die de onderlinge verhoudingen en belangen respecteren.”

Uiteindelijk hebben alle achttien vertegenwoordigers van de voetbal-clubs hun handtekening onder de overeenkomst gezet en stapten de initiatiefnemers naar de bank voor financiering. “Na het debacle met Sport 7 geloofden Nederlanders niet meer in betaaltelevisie. Dit maakte het niet makkelijk om de benodigde financiering op te halen bij de banken. De steun van een ervaren mediabedrijf als Endemol was cruciaal in het slagen van deze missie”, zegt Rutten. Ook de timing om financiering aan te vragen was erg ongelukkig. “Tijdens onze zoektocht naar financiering brak in 2008 ook de crisis uit. Uiteindelijk zijn wij in zee gegaan met ABN / RBS, die vanaf een vroeg stadium vertrouwen hadden in dit initiatief en flexibel waren in de structure-ring van de lening ”, zegt Bauer.

Toen EMM eenmaal was opgericht en gefinancierd ging het de par-tijen voor de wind. In 2010 is de joint venture uitgebreid. De KNVB werd voor 10% aandeelhouder van de joint venture en bracht naast een inkoopsom ook de mediarech-ten van de KNVB bekerwedstrijden in. “De toetreding van de KNVB werkte bovendien als bevestiging van het succes van de joint venture. Dit gaf ook meer zekerheid voor een volgende investeerder”, zegt Rutten. In 2011 heeft EMM een deal geslo-ten met de ING bank voor de herfi-nanciering van de lening bij RBS.

Het wachten is nu nog op de goed-keuring van de NMa, maar met de verkoop van een meerderheidsbe-lang aan Fox International zal de volgende stap worden gezet in het groeipad van EMM. Rutten heeft in elk geval het volste vertrouwen in de nieuwe partner: “Wij waren op zoek naar een partij die waarde kan creëren. Hierbij ging het niet alleen om het financiële aspect, maar nog meer om de kennis en knowhow om de business verder te bren-

gen. Samen met Fox bouwen we de komende jaren verder aan een succesvol en innovatief Eredivisie Live, een stevig fundament voor het totale voetbal en een verbeterde beleving voor de fans.” Q

“Om een complex nieuw samenwerkingsverband met veel partijen te realiseren is het belangrijk om te focussen op hoofdlijnen en het uiteindelijke doel en je niet te snel te verliezen in details. Hierbij zijn vertrouwen en flexibiliteit cruciaal”, zegt Floris Bauer, Global Head of Corporate Development & Strategy van Endemol. Directeur Frank Rutten van Eredivisie CV (ECV) en M&A advocaat Björn van der Klip van Stibbe zijn het met hem eens. De drie heren waren in 2008 nauw betrokken bij de totstandkoming van de joint venture Eredivisie Media & Marketing (EMM). Afgelopen zomer kocht het Amerikaanse bedrijf Fox International van mediatycoon Rupert Murdoch een meerderheidsaandeel van 51% in EMM. De joint venture exploiteert onder andere de uitzendrechten van het Eredivisie voetbal (zie kader). Voor Bauer, Rutten en Van der Klip is de deal een bevestiging van een succesvolle jarenlange samenwerking.

Eredivisie Media & Marketing (EMM)EMM is het mediabedrijf dat in 2008 werd opgericht door de Eredivisie CV (ECV) en mediabedrijf Endemol. ECV is een commanditaire vennootschap waarin alle 18 clubs van de Eredivisie verenigd zijn. Binnen de onderneming worden de collectieve media- en sponsorrechten geëxploiteerd namens, en ten behoeve van, de 18 Eredivisie Clubs. EMM is vooral bekend vanwege de exploitatie van TV zender Eredivisie Live. Fox International Channels is in Nederland actief met de TV zender National Geographic Channel en de digitale zenders 24Kitchen, Nat Geo Wild en FOXlife.

“Er wordt snel gediscussieerd over geld, zelfs als dat geld nog verdiend moet worden”

“Tijdens onze zoektocht naar financiering brak in 2008 ook de crisis uit”

Board Room Partner in M&A Communications When it really matters

Fugro, TMg, H2 Equity Partners, KPN, Kluwer, Jumbo, bol.com, Mexichem, Canon, ….


Stibbe is partner van de M&A Community

Bekijk de bedrijfspagina voor alle deals en dealmakers op mena.nl/stibbe

MenA.nl


8

Hoe helpt Warburg Pincus ondernemingen verder te groeien?

“Op het moment van investeren hebben wij een duidelijke inves-teringsopvatting. Wij kiezen ondernemingen uit met duide-lijke groeimogelijkheden en met een managementteam waarmee wij kunnen samenwerken om een overeengekomen bedrijfsplan tot uitvoering te brengen. Ons doel is om goede ondernemers te steu-nen bij de verwezenlijking van hun groeipotentieel. Al passen wij onze methoden altijd aan de specifieke investering aan, toch geldt in het algemeen dat wij gebruikmaken van een aantal verschillende metho-den om ondernemingen te helpen bij het realiseren van hun groei.

De beleggingsdeskundigen van Warburg Pincus bieden enerzijds een solide bijdrage aan de bedrijfs-strategie en -plannen, maar zul-len anderzijds ook kritische vragen stellen. Zij nemen zitting in de Raad van Commissarissen van de onderneming om betrokken te worden bij de belangrijkste activi-teiten van de onderneming en het managementteam.

Vanwege onze sectorgerichte bena-dering weten onze deskundigen veel over de aard van de bedrijfsac-tiviteiten en de markt. Ook kunnen zij de goede praktijkvoorbeelden van overige portefeuilles uit het heden en het verleden delen en helpen hoogwaardig bestuurlijk en niet-bestuurlijk talent aan te trekken.

“Behalve de ervaring van onze deskundigen biedt onze firma ook groeikapitaal en ondersteunende diensten voor het geven van advies op het gebied van IT, communicatie en de kapitaalmarkten. Deze zijn voor alle bedrijven in onze porte-feuille gratis beschikbaar. Tot slot,

maar daarom zeker niet minder belangrijk, maken wij gebruik van ons mondiale bereik en onze “één firma” bedrijfscultuur die samen-werking tussen collega’s stimuleert. Zo ondersteunen wij bedrijven met mensen op de grond in onder andere China, India, de Verenigde Staten of Brazilië wanneer zij nadenken over internationale uitbreidingsmogelijkheden.”

Die investeringstheorie klinkt prachtig, maar hoe gaat het in de praktijk in zijn werk?

“Laten wij Ziggo als voorbeeld nemen. We hebben daar nauw samengewerkt met het manage-mentteam om de onderneming op een aantal vlakken te vormen. Daarbij ging het om een door ons en het management team vormge-geven plan om een nieuwe nati-onale marktleider te creëren aan de hand van een driedubbele fusie van Multikabel, Casema en @Home. Onze integratiedoelstel-ling voor na de fusie bestond erin deze drie ondernemingen samen te voegen om uit het beste van alle drie een nog betere onderneming te laten ontstaan. Wij hebben een enkele bedrijfscultuur bevorderd en gewerkt aan de samenstelling van het juiste managementteam, waar-bij van de drie bedrijven de beste mensen werden geselecteerd om de bestuursposities op te vullen in de nieuwe gefuseerde onderneming.

Als bepaalde vaardigheden niet aan-wezig waren, zochten we die buiten het bedrijf. Zo hebben wij Andrew Sukawaty, met uitgebreide ervaring in de kabel en telecom sectoren, en bekende met de aandelenmarkt, aangesteld als voorzitter van de Raad van Commissarissen.”

Wat is er gedaan met het kapitaal dat in Ziggo is geïnvesteerd?

“Wij hebben geïnvesteerd in de lange termijn, met een bedrag van meer dan 1 miljard euro om het net-werk te verbeteren en om producten te vernieuwen of op te waarderen. Zo is er een nieuwe vorm van digi-tale tv, hogesnelheidsbreedband en een gebundeld productaanbod voor de klant geïntroduceerd. Ook hebben wij de overgang van tele-visiediensten van analoog naar digitaal versneld, waarbij een zeer winstgevend, maar wel verouderd product opgeofferd werd ten gunste van een kwalitatief superieur pro-duct, dat beter past bij de producten van de toekomst. Hierbij hebben onze interne IT deskundigen ook advies gegeven over de techno-logische strategie, met name het moderniseren van de systemen en samenbrengen van de netwerken van drie afzonderlijke bedrijven. Onze IT-adviesgroep adviseert de onderneming nog altijd over grote IT-investeringsprogramma’s.”

Paul Best, Warburg Pincus:

“Een goede investering begint met een goed managementteam”

Eric Warburg en Lionel I. PincusDe geschiedenis van Warburg Pincus begint bij E.M. Warburg & Co., dat werd opgericht in 1939. Dit bedrijf werd in 1966 overgenomen door Lionel I. Pincus & Co., waardoor Warburg Pincus ontstond. Het bedrijf speelde een belangrijke rol bij het ontstaan van de Amerikaanse private equity-sector. De groei van het bedrijf werd verlegd naar Europa en andere opkomende markten, waarbij de eerste investering in Europa plaatsvond in 1983 en de eerste investering in Azië in 1994. Vandaag de dag is Warburg Pincus een mondiale participatiemaatschappij op basis van een geïntegreerd mondiaal partnerschap dat investeert uit één enkel mondiaal fonds. Vanaf de oprichting heeft het bedrijf 13 private equity-fondsen bijeengebracht die in totaal meer dan 35 miljard dollar in meer dan 650 ondernemingen in meer dan 30 landen hebben geïnvesteerd. Het bedrijf houdt zich uitsluitend bezig met private equity. Op dit moment heeft Warburg Pincus een actieve portefeuille van meer dan 130 ondernemingen, die onderling wijd uiteenlopen qua ontwikkelingsfase, sector en geografie.

Paul Best (algemeen directeur) trad in 2002 in dienst bij Warburg Pincus. Hij richt zich specifiek op investeringen in de Europese consumentensector. Daarnaast is Paul verantwoordelijk voor de Nederlandse markt. Op het moment is hij directeur bij Ziggo en Poundland.

“Een goede investering begint met het vinden van een groeionderneming die actief is in een aantrekkelijke markt en die wordt geleid door een kwalitatief hoogwaardig managementteam. Vervolgens creëren wij waarde door onze middelen en ons kapitaal beschikbaar te stellen om daarmee te helpen bij de verdere groei van de onderneming,” aldus Paul Best, algemeen directeur van Warburg Pincus, een internationale participatiemaatschappij die gericht is op het investeren in groei. In Nederland is de firma bekend vanwege zijn investeringen in Ziggo, de aanbieder van telefonie, televisie en internetdiensten. In maart 2012 werd dat bedrijf met succes gelanceerd op de Amsterdamse effectenbeurs. Wij vroegen Paul Best hoe Warburg Pincus kan bijdragen aan groei, hoe ondernemingen hun voordeel kunnen doen met een investering van Warburg Pincus en wat zij hebben gedaan met de middelen die in Ziggo zijn geïnvesteerd.

PROTECTING YOUR REPUTATION


HillKnowlton_mini_ads.indd 4HillKnowlton_mini_ads.indd 4HillKnowlton_mini_ads.indd 4HillKnowlton_mini_ads.indd 4HillKnowlton_mini_ads.indd 4HillKnowlton_mini_ads.indd 4HillKnowlton_mini_ads.indd 4HillKnowlton_mini_ads.indd 4HillKnowlton_mini_ads.indd 4HillKnowlton_mini_ads.indd 4HillKnowlton_mini_ads.indd 4HillKnowlton_mini_ads.indd 4HillKnowlton_mini_ads.indd 4HillKnowlton_mini_ads.indd 4HillKnowlton_mini_ads.indd 4HillKnowlton_mini_ads.indd 4HillKnowlton_mini_ads.indd 4HillKnowlton_mini_ads.indd 4HillKnowlton_mini_ads.indd 4HillKnowlton_mini_ads.indd 4HillKnowlton_mini_ads.indd 4HillKnowlton_mini_ads.indd 4HillKnowlton_mini_ads.indd 4HillKnowlton_mini_ads.indd 4HillKnowlton_mini_ads.indd 4HillKnowlton_mini_ads.indd 4HillKnowlton_mini_ads.indd 4HillKnowlton_mini_ads.indd 4HillKnowlton_mini_ads.indd 4HillKnowlton_mini_ads.indd 4 22-10-12 17:0022-10-12 17:0022-10-12 17:0022-10-12 17:0022-10-12 17:0022-10-12 17:0022-10-12 17:0022-10-12 17:0022-10-12 17:0022-10-12 17:0022-10-12 17:0022-10-12 17:0022-10-12 17:0022-10-12 17:0022-10-12 17:00

MenA.nl

DOOR MICHIEL ROHLOF

9

IPO ZiggoWarburg Pincus trad toe tot de Nederlandse kabelmarkt in december 2005 door de overname van Multikabel, een regionaal kabelbedrijf. Daarop volgden de overnames van Casema en @Home, tezamen met een aantal andere investeerders, in respectievelijk september 2006 en januari 2007. In mei 2008 werden de drie ondernemingen samengebracht onder een nieuwe merknaam, Ziggo. Warburg Pincus speelde een belangrijke rol bij de opzet van de nieuwe onderneming en de daaropvolgende groei en strategische ontwikkeling. Op 20 maart 2012 vond de IPO van Ziggo N.V. plaats aan de NYSE Euronext in Amsterdam, tegen een koers van € 18,50 per aandeel. Daarmee was het de grootste Europese IPO sinds juli 2011.

Waar haalt Warburg Pincus haar winst uit?

“Het uiteindelijke doel is om de waarde van de investeringen te ver-groten door in samenwerking met de managementteams te werken aan groei van de bedrijfswinst. Wij proberen waarde te creëren door de onderneming uit te bouwen en te laten groeien, hetgeen vaak een lan-gere investeringsperiode met zich meebrengt, gemiddeld tussen 5 à 7 jaar maar soms langer. Ook passen we onze investering aan de speci-fieke situatie aan, door een flexibele

investeringsbenadering. Omvang kunnen we doorgaans variëren van 50 miljoen tot 500 miljoen dollar en wij verwerven zowel minderheids- als meerderheidsbelangen in zowel private als publieke ondernemin-gen. Om geld te verdienen, gaat het ons niet om financial engineering en we zijn niet afhankelijk van het gebruik van vreemd vermogen (veel van onze investeringen zijn puur met aandelen gefinancierd) of een stijgende kapitaalsmarkt, het gaat ons om de groei van de onderne-ming.” Q�

Wolters Kluwer heeft de afgelopen tien jaar een zeer aanmerkelijke transformatie ondergaan en het strategische M&A beleid heeft daar een belangrijke rol bij gespeeld. Volgens Pieter Roeloffs, Vice President M&A Europe en RoW, blijven de BRIC-landen interessant, maar komen ook landen als Indonesië, Turkije en enkele landen in Afrika vaker in beeld. “Cross-border overnames zijn in de regel interessanter, omdat wij wereldwijd opereren.”

Onder meer door overna-mes heeft Wolters Kluwer de afgelopen tien jaar gro-

te veranderingen gekend en staat er nu een wereldwijde leider in de informatiedienstverlening voor pro-fessionele klanten, zoals juristen, accountants, financiële instanties en professionals in de medische sector. De komende jaren blijft M&A een belangrijk instrument voor Wolters Kluwer als ondersteu-ning van het behalen van de strate-gische doelen. Roeloffs: “De afwe-ging om activiteiten over te nemen, is altijd gebaseerd op de inschatting van synergie mogelijkheden om het bedrijfsportfolio en de marktposi-tie in kernmarkten te versterken. In het algemeen geldt uiteraard een hoge discipline met betrekking tot acquisities, waarbij doelstellingen voor kapitaalallocatie een belang-rijke rol spelen. Daarbij wordt een afweging gemaakt tussen de doel-stellingen voor investering in pro-ductontwikkeling, het niveau van de schuldposities en progressief be-leid ten aanzien van dividendbeta-lingen alsmede de M&A bestedin-gen. We starten altijd met een zeer grondige due diligence.”

Harde en zachte kantenBij due diligence horen volgens Roeloffs uiteraard de harde kan-ten, zoals bedrijfsstrategie, de juiste business-fit, het markt potentieel en de lifecycle van de activiteiten, alsmede synergie evaluatie, inte-gratie mogelijkheden en natuurlijk investeringsratio’s. De zachte kan-ten zijn echter minstens zo belang-rijk. Roeloffs: “Dan praat je over de kwaliteit van het management, de bedrijfscultuur en relatie met klanten en medewerkers. Wolters Kluwer is sterk door de kennis en expertise van de medewerkers. Daarom is ook de meer relatiema-nagement-kant van de due diligence erg belangrijk. Enkele succesvolle overnames van Wolters Kluwer over de afgelopen jaren zijn FRSGlobal in de financiële compliance dien-sten, Twinfield, cloud-accountants software, en Legal Intelligence, een partnerschap voor juridische workflowsoftware in Nederland. De aandachtpunten bij de due diligence gelden echter niet alleen voor aankopen, ze zijn evenzeer van belang bij desinvesteringen. Wolters Kluwer verkocht in 2012 de Nederlandse marketinguitgaven (Adformatie) en ook het bedrijfs-

onderdeel met de farmaceutische marketingportefeuille werd eerder dit jaar afgestoten.”

VerwachtingGezien het huidige economisch klimaat, verwacht Roeloffs voor Europa geen grote veranderingen in 2013 vergeleken met 2012. De emerging markets blijven ‘hot’. Roeloffs: “De BRIC landen blij-ven voor ons heel interessant, ook

al is daar een zekere afvlakking te merken. Ook zijn er in het alge-meen andere landen aan het opko-men, zoals Indonesie, Turkije en ook enkele landen in Afrika. De wereldwijde informatiemarkten gericht op professionals die Wolters Kluwer bedient, zijn minder vola-tiel dan andere markten en er zullen zich altijd goede mogelijk-heden blijven voordoen. Wolters Kluwer’s overnames zijn heel vaak

cross border omdat de bedrijfson-derdelen wereldwijd opereren. Een recent voorbeeld daarvan is het in 2012 aangekochte Finarch, leveran-cier van compliance-software met hoofdkantoor in België en geïnte-greerd in Wolters Kluwer’s wereld-wijde compliance unit.”

De overname van Finarch kan als hoogtepunt van 2012 gezien wor-den. “De combinatie van Finarch met het eerder gekochte FRSGlobal maakt ons tot de enige aanbieder die in staat is om wereldwijd alle financiële instellingen te kunnen helpen met het actief monitoren van risico’s en naleven van de verscherpte regelgeving voor finan-ciële instituten”, aldus Roeloffs. “Een unieke combinatie van assets die direct aansluit bij het strate-gische groeistreven van Wolters Kluwer. M&A blijft dus ook in de toekomst een belangrijk onderdeel van onze groeistrategie.” Q

Pieter Roeloffs, Wolters Kluwer:

“Ondanks enige afvlakking blijven BRIC-landen interessant”

© T

aco

Ane

maW

olte

rs K

luw

er

Pieter Roeloffs, Vice President M&A Europe en RoW bij Wolters Kluwer

Op zoek naar topadviseurs?

Kom in contact met de beste experts in fusies en overnames

Bezoek numena.nl/events

AvG_mini_ads.indd 6AvG_mini_ads.indd 6AvG_mini_ads.indd 6AvG_mini_ads.indd 6AvG_mini_ads.indd 6AvG_mini_ads.indd 6AvG_mini_ads.indd 6AvG_mini_ads.indd 6AvG_mini_ads.indd 6AvG_mini_ads.indd 6AvG_mini_ads.indd 6AvG_mini_ads.indd 6AvG_mini_ads.indd 6AvG_mini_ads.indd 6AvG_mini_ads.indd 6AvG_mini_ads.indd 6AvG_mini_ads.indd 6AvG_mini_ads.indd 6AvG_mini_ads.indd 6 23-10-12 12:4023-10-12 12:4023-10-12 12:4023-10-12 12:4023-10-12 12:4023-10-12 12:4023-10-12 12:4023-10-12 12:4023-10-12 12:4023-10-12 12:4023-10-12 12:4023-10-12 12:4023-10-12 12:4023-10-12 12:40

PROVIDING CROSS BORDER SUPPORT

International M&A Communications Practice When it really matters


De komende jaren worden vele duizenden bedrijven gekocht. Kopers krijgen geweldige kansen. Verkopers staan voor grote uitdagingen. Het slechte nieuws is dat de meeste overnames helaas faliekant zullen mislukken.

Daarom is er de cursus Actief in Overnames. Ontdek in twee dagen wat u wilt en moet weten over het succesvol verkopen en kopen van een bedrijf. Alles wordt professioneel maar vooral ook praktisch uitgelegd. Opdat uw overname dus wel lukt.

Oud-cursisten zeggen: ‘Geeft een compleet beeld’; ‘De docenten bieden een schat aan kennis, inzicht en ervaring’; ‘Onmisbaar voor iedereen die de belangrijkste deal van zijn leven gaat maken’; ‘Je bent door de cursus minder geld kwijt aan adviseurs’.

Volg de cursus Actief in Overnames op 3 en 4 december 2012 in Hotel Jan Tabak te Bussum. Voorkom dat u uw bedrijf voor te weinig geld verkoopt of juist dat u te veel betaalt. Zorg ervoor dat uw overname wel succesvol is. Bel 020 6390008 of schrijf in via alexvangroningen.nl/mena

Naast de cursus Actief in Overnames, die al door meer dan 1500 ondernemers en managers werd gevolgd, hebben wij nog 30 andere succesvolle opleidingen waaronder:

DE MEESTE

OVERNAMES

MISLUKKEN

Volg een opleiding van topniveau en zorg dat uw overnames wel succesvol zijn.

alexvangroningen.nl

Business Valuation - 11 en 12 december 2012 Hoe berekent u de juiste waarde van een bedrijf?

Corporate Recovery - 21 en 22 november 2012 Bent u betrokken bij een sanering of doorstart?

Post Acquisitie Management - 15 mei 2013 Hoe maak ik van mijn overnames een succes?

MenA.nl

DOOR MICHIEL ROHLOF

Analyse grensoverschrijdende M&ARecent onderzoek van ABN AMRO toont aan dat er geen sprake is van een uitverkoop van BV Nederland: het aandeel buitenlandse kopers binnen het totaal aantal overnames schommelt al sinds de meting in 2001 rond de 45 procent.

375352

250

305

368

335354

263

182

385

307

196195214

137

165 169156

114 112

66

217

118100

0

50

100

150

200

250

300

350

400

450

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Aantal deals Buitenlandse kopers

Totaal aantal overnames en aantal buitenlandse kopers1)

Ontwikkeling percentage aantal buitenlandse kopers van Nederlandse bedrijven

30%35%40%45%50%55%60%65%70%

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

1) Alleen majority stakes en 100% overnames worden meegerekendBron: ABN AMRO

11

In de volksmond wordt geregeld gesproken van de ‘Uitverkoop BV Nederland’ wanneer er een Nederlands bedrijf door een buitenlandse speler wordt overgenomen. Volgens Hugo Peek, Head of Corporate Finance & Capital Markets bij ABN AMRO, is dat echter niet met cijfers te onderbouwen. “Nederland kent een aantrekkelijk investeringsklimaat, dat ons bepaald geen windeieren legt. Laten we onszelf gelukkig prijzen dat er zoveel interesse is.”

Beursgenoteerde bedrijven die van de beurs gehaald worden en Nederlandse

topspelers die door buitenlandse ondernemingen (deels) worden overgenomen: 2012 heeft aardig wat voorbeelden gebracht. KPN kreeg een belangrijke strategische aandeelhouder en bedrijven als Mediq en Wavin kwamen in bui-tenlandse handen. Volgens Hugo Peek grenst het echter aan populis-me om te spreken van een uitver-koop: Nederland kent nu eenmaal een aantrekkelijk investeringskli-maat dat voor veel activiteit zorgt. Recent onderzoek van ABN AMRO (zie kader) staaft dat ook. “Het pro-bleem zou veel groter zijn wanneer er geen buitenlandse investerin-gen zouden zijn”, aldus Peek. “Kijk je door de jaren heen, dan is het aantal transacties van buitenlandse kopers die Nederlandse onderne-mingen kopen, niet veel groter dan voorheen. Grofweg zien we elk jaar tussen de 100 en 150 buitenlandse

kopers van Nederlandse bedrijven, terwijl Nederlandse kopers zo’n 350 overnames doen, voor een deel ook in het buitenland. De getallen fluc-tueren iets, maar van een plotse-linge uitverkoop is pertinent geen sprake. Wanneer een bedrijf van de beurs af gaat, is er vaak wel een buitenlandse koper bij betrokken, maar dat was altijd al zo. Nederland biedt veel kansen voor internatio-nale kopers en daar moeten we blij mee zijn.”

Voor een groot deel komt dat vol-gens Peek door het gunstige inves-teringsklimaat. “De politiek is bijvoorbeeld bij overnames heel terughoudend: wanneer je aan de regels houdt, kun je in Nederland zaken doen. Of dat ook verstandig is voor deals met grote strategische belangen in Nederland, zoals de verkoop van ABN AMRO aan RBS en Santander destijds, laat ik in het midden. Feit is wel dat kopers uit de hele wereld Nederland als aantrek-

kelijk beschouwen. Luchthavens, zeehavens en kantorencentra zit-ten op een steenworp afstand van elkaar en onze infrastructuur is fantastisch. De uitslag van de recente verkiezingen stemt hoop-vol, omdat er nu duidelijkheid en transparantie is waar investeerders op zaten te wachten. Natuurlijk heb-

ben we te maken met een instabiele vastgoedmarkt en een gebrek aan economische groei, maar als land doen wij het nog steeds bijzonder goed.”

De verhouding tussen financiële kopers en strategische partijen lij-ken de laatste jaren steeds meer in het voordeel van strategen te liggen. Hoe ziet Peek de positie van private equity investeerders? “Zij zijn zeer afhankelijk van de beschikbaarheid van financiering, een probleem dat strategen veel minder hebben.

Daarom zie je de laatste tijd veel vaker dat private equity het aflegt tegen strategen in een dealproces. Strategen zoeken het in synergie-voordelen, private equity is van oudsher beter in financiële opti-malisatie. Ook in dat opzicht staan strategen op het moment sterker.”

Voor 2013 verwacht Peek een gestaag herstel van de markt. “Deals zullen vooral in één-op-één situaties tot stand komen. De M&A-adviseur kan daar een belangrijke rol in spelen, door zijn brancheken-nis en contacten te gebruiken om partijen bij elkaar te brengen. Ik zie de markt redelijk positief in. Het vinden van alternatieve financie-ringsbronnen zal één van de eigen-schappen zijn die een sterke speler onderscheidt van de rest.” Q

Hugo Peek, ABN AMRO:

“Buitenlandse investeringen leggen ons geen windeieren”

Hugo Peek, Head of Corporate Finance & Capital Markets bij ABN AMRO

MenA.nl12

De Europese 2020-strategie is het tienjarenplan van de Europese Unie voor

een sterke en groene economie. De kern van dit langetermijn plan is slimme, duurzame en zogenoemde inclusieve economische groei. Dit betekent een goed geschoold en innovatief Europa dat ook in de toe-komst concurrerend is, met werk-gelegenheid voor zoveel mogelijk mensen.

Houben: “De doelen zijn ambitieus, bijvoorbeeld dat de arbeidsparticipa-tie moet stijgen van 69% naar 75%, dat we gemiddeld twee jaar lan-ger gezond blijven en dat we 20% van de brandstoffen gaan halen uit duurzame energie.” Onderzoek van de European Private Equity & Venture Capital Association (EVCA) laat zien dat 31% van de Europese venture capital investeringen in 2011 gingen naar life sciences bedrijven, 43% baar informatie- en communicatietechnologie en 16% naar de energie- en milieusector. ” Innovatie in deze sectoren draagt bij aan verwezenlijking van de EU 2020 doelen. “En, vervolgt de NVP voorzitter, “zo langzamerhand is er ook veel onafhankelijk onderzoek gedaan waaruit je kunt opmaken dat onze sector een wezenlijke bij-drage aan innovatie kan leveren.”

Recent heeft Peter Roosenboom, hoogleraar aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, een over-zicht gemaakt van alle toonaange-vende wetenschappelijke artikelen over venture capital. De belangrijk-ste conclusie van deze literatuur-studie is dat durfkapitalisten een constructieve bijdrage leveren aan de ontwikkeling van de bedrijven waarin zij geld investeren. Venture capital speelt een belangrijke rol in het identificeren van ondernemers en ondernemingen met slimme ideeën, in het begeleiden van star-ters en laten uitgroeien van innova-tieve bedrijven. Roosenboom: “Uit de artikelen blijkt dat durfkapita-listen bedrijven helpen sneller te groeien, meer te innoveren, nieuwe producten te ontwikkelen, perso-neelsbeleid te professionaliseren en strategische allianties aan te gaan. Durfkapitaal heeft ook een posi-tieve uitwerking op ondernemer-schap, innovatie en de economische ontwikkeling in een land. Innovatie en het aantal nieuwe startende ondernemingen in een bedrijfs-tak stijgt naarmate meer durf-kapitaal in die bedrijfstak wordt geïnvesteerd.”

Venture capital speelt een belang-rijke rol bij het omzetten van innovatieve ideeën in commerci-ele producten. Houben: “Uit de beschreven onderzoeken blijkt bijvoorbeeld dat venture capi-talfondsen erin slagen de door-looptijd van idee naar product te verkorten. Daardoor kunnen de bedrijven nieuwe producten eerder op de markt brengen. Innovatieve bedrijven groeien daarmee sneller

als zij mede gefinancierd zijn door durfkapitaal.”

EVCA cijfers laten zien dat Europese participatiemaatschap-pijen - venture capital én private equity firma’s – jaarlijks zo’n 5000 bedrijven van kapitaal voorzien, waarvan 83% tot het MKB behoort. Sinds 2007 hebben participatie-maatschappijen samen 233 mil-jard euro in Europa geïnvesteerd. Er worden momenteel ongeveer 21.000 bedrijven door deze inves-teerders gesteund en daar werken in totaal zo’n 8 miljoen mensen. Houben: “Naast de echte venture capitalists zijn er vele andere par-ticipatiemaatschappijen. Vorig jaar verscheen er een artikel in de Journal of Financial Economics waaruit blijkt dat zogenoemde pri-vate equity-backed bedrijven snel-ler groeien dan hun concurrenten, wat betreft omzet, vermogen en werkgelegenheid.” Weer een andere studie toonde aan dat in bedrijven waarin participatiemaatschappijen de meerderheid van de aandelen hebben, de operationele marges, de productiviteit en het efficiënt gebruik van kapitaal verbeteren. De productiviteitsverbetering werd ook weer bevestigd in een recente Ernst & Young publicatie over private equity investeringen in volwassen Europese ondernemingen. Houben: “Deze bedrijven verbeterden hun productiviteit met 7% per jaar! Dat hangt waarschijnlijk samen met wat andere onderzoekers vonden: meerderheidsparticipaties blijken na de private equity investering zelf meer te gaan investeren dan hun concurrenten.”

Gedurende de crisis gingen er ook minder bedrijven in handen van participatiemaatschappijen failliet dan in de groep die niet een derge-lijke investeerder achter zich had staan: volgens onderzoekers 3% van de private equity-backed bedrijven tegen 6% van de andere bedrijven, in de recessiejaren 2008 en 2009.

Houben: “Deze onderzoeken onder-strepen dat participatiemaatschap-pijen er vaak in slagen bedrijven beter te maken. Innovatiever en groter, wat betreft omzet en werkge-legenheid. Wij hebben Europa wat te bieden.” Q

Philip Houben, voorzitter Nederlandse Vereniging van Participatiemaatschappijen:

“Participatiemaatschappijen dragen bij aan een innovatief Europa”

Participatiemaatschappijen en de bedrijven waarin zij investeren kunnen Europa helpen om haar ambities te verwezenlijken. Dat zegt Philip Houben, voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Participatiemaatschappijen (NVP).

LITIGATION COMMUNICATIONS EXPERTISE



MenA.nl

DOOR MICHIEL ROHLOF

NIBCNIBC heeft net de score binnen van de Net Promoter Score, een toonaangevend klanttevredenheidsonderzoek. De bank scoort voor het tweede jaar achtereen positief, wat slechts een klein percentage van de deelnemende bedrijven lukt. Het onderzoek concentreert zich op de vraag of een klant de bank zou doorverwijzen naar een potentiële klant. Een mooier compliment kun je niet krijgen in een door relaties gedreven sector.

13

Van oorsprong heeft NIBC, dat opgericht werd in 1945, een sterke nadruk

op lange termijn financieringen en investeringen in - destijds - de opbouw van Nederland. Inmiddels opereert de M&A-tak van NIBC daar al bijna een decennium naast. Voor onze adviespraktijk profiteren wij van deze langjarige kennis en expertise van sectoren en bedrij-ven. “We willen met name onze expertise op M&A en financierin-gen in brede zin bundelen om onze klanten te helpen en zijn relatief terughoudend om adviesdiensten te koppelen aan het verschaffen van financiering, zoals in de markt veel voorkomt”, aldus Dijkstra.“In de laatste paar jaar is de finan-cierbaarheid van bedrijfsplan-nen, inclusief overnames, een veel grotere rol gaan spelen, en dan is kredietanalyse en kennis van finan-ciële structurering essentieel om de haalbaarheid van transacties te ver-groten. Deze kennis zit bij NIBC bij iedereen diep in de genen. Dit is bij uitstek het geval bij transacties die op grond van financiële noodzaak worden gedaan. Dit soort transac-ties zijn in de huidige markt relatief vaker aan de orde dan de klassieke competitieve veiling. Op derge-lijke beslissende momenten sta je bestuurders bij en hangt er vaak veel van af.”

“Overnameprocessen vereisen ver-regaande sectoren bedrijfsken-nis van de adviseur”, zo vervolgt Dijkstra. “Dat is veel gehoord tegenwoordig, maar wij zetten daar al langer zwaar op in. Als wij ons ergens op richten, willen we ook alle relevante spelers binnen een

sector door en door kennen: dat is alleen mogelijk op grond van lang-durige relaties met onze klanten. Als het beslissende moment dan uiteindelijk daar is, heb je door die kennis een streepje voor en win je vervolgens op intelligente oplos-singen en goede inschatting van de mogelijkheden. Dit gecombineerd met een forse dosis doorzettings-vermogen maakt dat onze klanten graag met ons willen werken en daar tevreden over zijn. Dat blijkt ook uit onafhankelijk klantenonder-zoek dat we de afgelopen twee jaar hebben laten verrichten."

Volgens Dijkstra zijn er twee manieren om met een uitdaging om te gaan: beschrijven waar de problemen liggen of zoeken naar oplossingen. “Er zijn altijd veel manieren om een deal op te hou-den en kopende partijen zijn in de huidige markt geneigd om te bena-drukken waar de risico’s liggen. Die zien wij ook, maar deze markt biedt nadrukkelijk kansen en wij zoeken nu juist naar de mogelijkheden om een bedrijf te laten groeien door strategische beslissingen.”

In de afgelopen jaren richt NIBC zich naast de traditionele M&A adviesdiensten ook steeds meer op financieel advies in bredere zin, dus zonder dat er per se een overname bij komt kijken. “Feitelijk advise-ren we over de gehele rechterkant van de balans, van het aantrekken van bankfinanciering en gestructu-reerde kredieten tot het ophalen van privaat eigen vermogen. We kapi-taliseren daarmee op onze krediet-kennis in sectoren waarin we veel ervaring hebben ten behoeve van klanten.” Sinds enige tijd richten

we ons daarbij ook op advisering op infrastructuur en renewables projecten, welke doorgaans door middel van projectfinanciering tot stand komen. Wij richten ons dan bijvoorbeeld in eerste instantie op een financiële haalbaarheidsstudie en vervolgens op het aantrekken van vreemd vermogen financiering en project equity.”

De acquisitiediscipline bij strate-gische en financiële kopers die er op het moment in de markt is, ziet Dijkstra zeker niet als onverstan-dig. “Men stuurt sterk op cash flow en is eerder geneigd even stil te zitten in deze economische crisis. Transacties komen daardoor moei-zaam tot stand en partijen komen lastig tot overeenstemming. Er is een duidelijke kentering naar één-op-één situaties, maar wil je die ook succesvol maken dan dien je beide bedrijven goed te kennen. Voor

kopers die al langer azen op een bepaald bedrijf of bedrijfsonder-deel, is de tijd nu ideaal. De pricing is relatief laag en met het verstrij-ken van de tijd zijn verkopers meer bereid om met minder genoegen te nemen. Dat biedt kansen voor kopers die een lang gewenste strate-gische transactie willen doen. Onze kennis komt bijvoorbeeld van pas in het bieden van zekerheid bij door-verkopen van bepaalde onderdelen. Door de markt te kennen zie je ook perfect welke deal wel, en welke niet haalbaar is.”

Voor het komende jaar verwacht Dijkstra dan ook een toename van het aantal strategische overna-mes. “Wij zijn nu druk bezig met het oplijnen van processen waarbij kopers van de ideale timing gebruik willen maken. Zodra de economi-sche zekerheid groter is zullen ook de veilingprocessen terugkeren.” Q

Nico Dijkstra, NIBC:

“Deals winnen door verregaande bedrijfskennis en slimme oplossingen”

Nico Dijkstra, Hoofd M&A bij NIBC

Bij beslissende momenten in een bedrijfscyclus wordt hij erbij gehaald: Nico Dijkstra, Hoofd M&A bij NIBC. DGA’s die willen verkopen en CEO’s die ondernemingen willen splitsen willen snel kunnen schakelen en vereisen verregaande bedrijfskennis. Dijkstra: “Boven alles willen onze klanten een succesvolle transactie afsluiten. Om dat te bereiken, zetten wij al onze expertise in.”

MenA.nl


14

“Bij Uni-Invest hebben we de schuldstructuur gekocht, de schuld deels omgezet in aandelen en investeren wij nu in de organisatie en de kantoor- en bedrijfspanden”, zegt Jeroen Regeur, Vice President van TPG Capital. Het voorbeeld is illustrerend voor de werkwijze van de Amerikaanse investeerder. TPG is een grote speler in de internationale private equity markt en heeft een totaal beheerd vermogen van $51,5 miljard. Het ondersteunt bedrijven met kapitaal en kennis om groei te realiseren en investeert ook vaak direct of indirect in bedrijven met een te hoge schuldenlast waardoor deze bedrijven weer kunnen ondernemen.

In de huidige economische om-standigheden investeert TPG vaak in bedrijven die van-

wege hun kapitaalstructuur uit de gratie zijn geraakt bij de ban-ken. Door een investering van het Amerikaanse private equity huis wordt de onderhandeling met de bank vaak makkelijker. Dit was ook het geval bij de miljoeneninves-tering in de Nederlandse onroe-rend goed portfolio van Uni-Invest waarbij TPG en Patron Capital een creatieve herstructurering on-derhandelde met een diverse groep obligatiehouders. In au-gustus 2012 verkregen TPG en Patron Capital eigendom van Uni-Invest. Dankzij de deal heeft het management van Uni-Invest weer middelen om te investeren in haar kantoor- en bedrijfspanden. Ook geeft de nieuwe kapitaalstructuur het management de nodige finan-ciële ruimte om samen te werken met huurders en het bedrijf meer klantgericht te maken.

Regeur onderscheidt twee fases in de investeringen van TPG. In de eerste fase van een nieuwe investe-ring van TPG worden de financiën op orde gebracht. De tweede fase is gericht op groei. Voor sommige bedrijven betekent dat internatio-nale groei, iets waar TPG met kan-toren over heel de wereld, waarvan meerdere in China, Rusland en Brazilië, mee kan helpen.

Bij de zoektocht naar groeimoge-lijkheden schuift het Operations Team van TPG aan. Het Operations Team heeft een lange ervaring in het bedrijfsleven. Bij de start van de samenwerking met een portfo-liobedrijf gaat het Operations Team enkele maanden met het manage-ment aan de slag om een groeiplan op te zetten. In deze fase worden

alle bedrijfsprocessen onder de loep genomen en wordt gezocht naar verbeterpunten.Een belangrijk onderdeel van het business model van TPG is de samenwerking met management. TPG streeft ernaar om manage-

ment de nodige middelen en onder-steuning te geven om het bedrijf te laten groeien en de investering suc-cesvol te maken.

Deals die niemand aandurftContinental Airlines. TPG oprich-ters David Bonderman en James Coulter waren in 1993 de enigen die geloofden dat er een succesvolle investeringsmogelijkheid bestond in Continental Airlines. De vlieg-maatschappij verkeerde middenin een tweede faillissementsprocedure en worstelde al tientallen jaren met financiële problemen. “Wij waren juist geïnteresseerd omdat anderen geen interesse hadden”, zei Coulter destijds. Dankzij de investering kon Continental een ommedraai maken en het faillissement ontkomen. De deal was het eerste wapenfeit van TPG Capital en zette de toon voor de toekomstige investeringen.

Oxford Health Plans. Het bedrijf Oxford Health Plans was een suc-cesvol gezondheidszorgbedrijf met meer dan twee miljoen leden. In

1998 kwam het bedrijf in de pro-blemen door grote verliezen als gevolg van verouderde datasyste-men. Beleggers lieten het aandeel massaal vallen. De investeringsma-nagers van TPG zagen een bedrijf met een gezonde klantenbasis en een sterke behoefte aan verbeterde operationele processen en techno-logie. Binnen een jaar na de inves-tering van TPG was Oxford weer winstgevend.

Korea First Bank. In 2000 kocht TPG een aandeel van 51 procent in een van de oudste en grootste banken van Zuid Korea. Dit was de eerste buitenlandse overname van een Koreaanse bank. TPG heeft de in problemen geraakte bank op de schop genomen en uitgerust met nieuwe financiële controlesystemen en instrumenten voor risico-ana-lyse. Vervolgens is de bank succes-vol in de markt gezet als retail bank. MEMC Electronic Materials. De eerste Amerikaanse producent van silicon wafers voor de halfgeleider-industrie MEMC zette de standaard in wat later uitgroeide tot een sterk

competitieve markt. In 2001 greep TPG haar kans bij een mislukte vei-ling van MEMC en zette de inves-tering om in een goed renderend bedrijf.

Elevance Renewable Sciences. TPG dochterbedrijven TPG Growth en TPG Biotech gingen in 2007 van start met een nieuw specialty che-micals bedrijf: Elevance. TPG en het management van Elevance zagen een goede kans om een markt te creëren voor specialty chemicals op basis van chemische bestandsdelen van recyclebare bronnen. Een belangrijke stap in

de ontwikkeling van het bedrijf was de overname van een Nobel Prijs-winnende chemische con-versietechnologie van voedings-middelenbedrijf Cargill. Intussen

is Elevance is uitgegroeid tot een bedrijf met een productiecapaciteit van meer dan 750 miljoen liter spe-cialty chemicals per jaar.

MI Energy: In juli 2009 inves-teerde TPG Growth van in het Chinese onshore upstream bedrijf MI Energy. De investeerder heeft daarna meerdere initiatieven geno-men om de waarde van de inves-tering te laten groeien. Het heeft nieuwe managers en bestuurders aangesteld, het bedrijf geholpen met het verkrijgen van bankfi-nanciering en in 2010 het bedrijf ondersteund bij de notering aan de

beurs van Hong Kong. Daarna is het bedrijf op overnamepad gegaan en heeft het onder andere een Kazachstaans olieveld gekocht. Q

Jeroen Regeur, TPG Capital:

Investeren in schuld om groei te realiseren

“Wij hebben de schuld omgezet in aandelen”

“Totaal beheerd vermogen van $51,5 miljard”

“Wij waren juist geïnteresseerd omdat anderen geen interesse hadden.”

Raet, AAC Capital, Vastned, Johnson & Johnson, Océ, Gilde Buy Out, Vattenfall, Stork, Bank of America ….



Bent u betrokken bij een sanering of doorstart?

Volg de cursus Corporate Recovery op 21 en 22 november

Schrijf u in via alexvangroningen.nl/mena

MenA.nl


15

“Nothing is sure but death and taxes”, zegt tax-partner Willem Vunderink van KPMG Meijburg. Daarmee verklaart hij de 18e eeuwse woorden van Benjamin Franklin als nog altijd actueel. Volgens Vunderink en zijn collega Ronald van de Merwe is het juist in economisch moeilijke tijden van groot belang om de onvermijdelijke druk van belastingheffing niet te laten omslaan in onnodige fiscale kosten en vooral ook de fiscale voordelen te vinden. Vooral bij bedrijfsovernames en grote investeringsprojecten kan de fiscaliteit net dat kleine verschil maken tussen ‘deal or no deal’. De partij met de juiste kennis van zaken zit dan aan de winnende kant van de M&A deal. “Met de juiste fiscale inzichten kan een koper in een M&A deal aanzienlijk meer bieden dan de concurrent. Dat kan over miljoenen gaan”, zegt Van de Merwe.

Volgens de fiscalisten laten sommige ondernemers en bestuurders meerwaarde

liggen, omdat ze niet weten waar te zoeken. “De mogelijke fiscale voor-delen, zijn bereikbaar voor zowel professionele financiële investeer-ders als strategische kopers”, zegt Van de Merwe. Volgens de fiscalist loont het al snel de moeite om meer te focussen op het fiscale aspect van M&A deals. “Let daarbij wel op het gehele palet aan belastingsoor-ten. Bijvoorbeeld de optimalisa-tie van cashflows door meer focus op indirecte belastingen (BTW en Invoerrechten) kan zeer waardevol zijn. In voorkomende gevallen kun-nen enkele procenten van de omzet aan cashflowbesparingen worden gerealiseerd.”

Vunderink ziet ook veel moge-lijkheden die onbenut blijven: “Overheden gebruiken steeds vaker

fiscale maatregelen om maatschap-pelijk wenselijk gedrag van bedrij-ven te stimuleren, bijvoorbeeld om groener of innovatiever te gaan ondernemen. Veel bedrijven vallen vaak onder dit soort maatregelen zonder dat ze het weten. Daarom loont het om goed in de gaten te houden of de fiscus stimulerings-maatregelen heeft ontwikkeld die op jouw bedrijf van toepas-sing zijn.” M&A deals bieden vaak ongekende mogelijkheden voor het benutten van belastingvoorde-len. Met name bij de waardering van de niet tastbare waarde-eleme-nent van een bedrijf (intangible

assets). “Als bijvoorbeeld een bedrijf beschikt over patenten die nog niet zijn gewaardeerd op de balans, biedt een M&A deal de mogelijk-heid om een separate waardering te verbinden aan de patenten”, zegt Vunderink. Hiermee wordt direct nieuwe waarde gecreëerd en kan de nieuwe waardering van de paten-ten mee worden genomen in fis-cale maatregelen ter bevordering van R&D investeringen. Volgens de fiscalist worden deze voordelen grotendeels onbenut gelaten in sec-toren die niet bekend zijn met R&D. Onterecht, vindt Vunderink: “Veel ondernemingen hebben intellectual property (IP). Bij klassieke M&A transacties speelt IP tot dusverre een ondergeschikte rol, maar ten onrechte want steeds meer kopers zien dat juist IP waardevol is en je kan er vanuit fiscaal opzicht interes-sante dingen mee doen die juist ook door wetgevers bedoeld zijn bijvoor-beeld bij de creatie van hoogwaar-dige werkgelegenheid.”

“Een overname is vaak een moment waarop de fiscale structuur van een bedrijf wordt doorgelicht”, zegt Van de Merwe. Het signaleren van fiscale mogelijkheden kan dan voor zowel de koper als de verkoper een waarde element betekenen. “Een verkoper van een bedrijf waarbij vaststaat dat de innovatiebox van toepassing kan zijn –effectief een 5% vpb tarief op de innovatieve winst- kan dit als upside signaleren in de verkoopdocumentatie. Alle kopers zullen dit effect dan mee (moeten) nemen in hun bieding.”

Het fiscale gewetenEr zijn veel fiscale voordelen te behalen voor Nederlandse bedrij-ven, maar het is voor bestuurders en ondernemers niet altijd raad-zaam voor het maximale voordeel te gaan. “Hier spreekt ons fiscale geweten”, grapt Vunderink. Hij ziet dat bestuurders steeds scherper let-ten op de maatschappelijke positie van hun bedrijf. Hier doen ze goed aan. “Bedrijven moeten verder kij-ken dan hun neus lang is. Vroeger was het een sport om zoveel moge-lijk de gaten in het belastingstelsel te exploiteren. In het huidige tijds-gewricht worden bedrijven daarop afgerekend”, zegt Vunderink. “We leven in een meer en meer trans-parante wereld. Ook over fiscale posities moeten bedrijven maat-schappelijk verantwoording afleg-gen. Maatschappelijk wenselijk gedrag zal steeds meer de toets-steen worden voor toepassing van fiscale regelgeving en in mindere mate de strikt juridische mogelijk-

heden van weleer.” Door deze ont-wikkeling ontstaat een interessante dynamiek aldus Van de Merwe. Het besluit om fiscaal te optimaliseren moet niet alleen vandaag maar ook over 5 jaar de toets van maatschap-pelijke acceptatie doorstaat. “Een tax director van een groot interna-tionaal concern verwoorde deze realiteit mooi door aan te geven dat een fout in een aangifte hem min-der zwaar zal worden aangerekend dan wanneer zijn organisatie straks door een fiscale constructie negatief in het nieuws komt.”

Deze ontwikkeling zal tot gevolg hebben dat de fiscaliteit meer aan-sluiting gaat krijgen bij de eco-nomische realiteit zoals die door de maatschappij wenselijk wordt geacht. De fiscale optimalisatie zal dan ook daar moeten worden gevon-den. En om fiscaal gunstige behan-deling te kunnen krijgen, zullen de activiteiten van een bedrijf niet alleen slim gestructureerd moeten worden maar vooral in lijn die-nen te worden gebracht met wat

maatschappelijk van een bedrijf verwacht wordt. En bij zowel de voorbereiding als bij de uitvoering van een overname moet vooral hier-aan veel aandacht worden besteed. Vunderink: “Belastingheffing behoort zoals gezegd tot de weinige zekerheden die we hebben in het leven, ook als het gaat om fusies en overnames. Daar tegenin gaan heeft weinig zin. Gelukkig beogen fiscale wetgevers maar al te vaak juist iets positiefs te bewerkstelligen, dus de kunst is om van de nood een deugd te maken. Het levert aanzienlijke

bedragen op om een overname en daaropvolgende bedrijfsintegra-tie zodanig te plannen dat juist de fiscaal gestimuleerde activiteiten sterker ontplooid kunnen gaan wor-den en de fiscaal gesanctioneerde activiteiten afgebouwd of vermeden worden. De zekerheid van belas-tingheffing kan gunstig uitpakken voor wie wil handelen naar de maat-schappelijke trends.” Q

Ronald van de Merwe Ronald van de Merwe is director bij KPMG Meijburg & Co. Hij heeft vijftien jaar ervaring in de M&A praktijk.

Willem Vunderink en Ronald van der Merwe, KPMG Meijburg:

Ondernemers en bestuurders laten miljoenen liggen

“De mogelijke fiscale voordelen, zijn bereikbaar voor zowel professionele financiële investeerders als strategische kopers”

“Nothing is sure but death and taxes”

Willem VunderinkWillem Vunderink is partner bij KPMG Meijburg & Co en hoofd van de M&A Tax groep van KPMG Meijburg & Co.

MenA.nl

Deals:- Het Mexicaanse Mexichem neemt de Nederlandse

buizenfabrikant Wavin over.- Ahold neemt online retailer Bol.com over - Bilfinger Berger neemt Ingenieursbureau Tebodin,

onderdeel van BAM Groep over - Rabobank neemt Friesland Bank over- Overname van ABN dochter Solveon door Lindorff - Lukoil betreedt de Nederlandse markt door de

overname van Verolma- Aon neemt de zakelijke verzekeringen portefeuille

van Abn Amro over

- B&S International neemt Taxfree-elektronicaketen Capi over

- Fusie tussen de retailservice-organisaties Euretco uit Breda en Intres uit Hoevelaken

- Het Amerikaanse WireCo neemt de Nederlands/Portugese Koninklijke Lankhorst Euronete Group BV over

- Carlisle koopt Hertalan Rubber Products van Wadinko

- De Spaanse pretparkexploitant Parques Reunidos neemt Ponypark Slagharen over

- Eurofiber, onderdeel van Reggeborgh wordt overgenomen door Investeerder Doughty Hanson

www.dataroomservices.nl

16

Niche bedrijf ziet overnames in MKB toenemen en professioneler worden

Vergroot de kans op een succesvolle transactieIn het fusie- en overnamelandschap is de crisis goed geweest voor de wijze waarop er naar het due diligence proces wordt gekeken. Het belang van een strak georganiseerd proces wordt ingezien. In plaats van een data dump, wordt het strategische belang van een goed ingerichte dataroom onderkend.

“De dataroom geeft de eerste inhou-delijke indruk die

een potentiële koper van de target krijgt. Ook hier geldt het adagium: je hebt maar één kans op een eer-ste indruk, aldus Jeroen Kruithof en Otto Wilten, oprichters van DataroomServices.nl. De dataroom moet een afspiegeling zijn van de strategische doelen, voor zowel het vendor due diligence als het due diligence proces. Potentiële kopers zijn vandaag de dag uiterst zorg-vuldig en voorzichtig in de aan-loop naar een deal. Elke hapering in het proces kan ertoe leiden dat het momentum vervliegt en dat de transactie geen doorgang vindt. Een paar jaar geleden kon je een data dump als verkoper wellicht nog permitteren, tegenwoordig kan het zomaar betekenen dat de deal niet doorgaat.” DataroomServices.nl heeft zich toegelegd op het be-geleiden, structureren en effici-ent inrichten van het gehele due diligence proces. Voor iedere fase in het traject zijn er ‘best practices’ geformuleerd om zowel efficiënt als kwalitatief hoogstaand te werk te garanderen. De (virtuele) dataroom is slechts het slotstuk van het hele dataroom proces, de kwaliteit van de dataroom en het proces wordt ver daarvoor bepaald. “In het hui-dige klimaat is het cruciaal dat dit deel van het proces probleemloos verloopt”, aldus Wilten.

Reduceer transactiekosten, focus op inhoud“Wij zijn natuurlijk maar één radertje in een heel traject, maar wel één dat gedurende het gehele proces feilloos moet draaien”, zo benadrukken Kruithof en Wilten hun rol. Als specialist in de markt beschikt DataroomServices.nl over de expertise en de middelen om de regie en verantwoordelijkheid over dat proces op zich te nemen. “Wij nemen veel werk uit handen zodat het bedrijf kan focussen op de transactie en op haar dagelijkse werkzaamheden.” Niet alleen heb-ben Wilten en zijn compagnon Jeroen Kruithof bij het begeleiden van talloze M&A transacties veel geleerd over professioneel en ver-trouwelijk omgaan met een grote hoeveelheid kritische documen-ten, de technologische ontwikke-lingen hebben ook niet stilgestaan. Wilten en Kruithof introduceer-den niet voor niets als eerste (2003) de Virtuele Data Room in

de Benelux. DataroomServices.nl bracht met Merrill Corporation’s DataSite vernieuwing in het due diligence landschap. Vandaag de dag levert DataroomServices.nl op maat dienstverlening en advies betreffende de volgende leveran-ciers: Merrill Datasite, Intralinks, I-rooms van Imprima, Ansarada, Drooms, Effacts en BWise. Eén van de belangrijkste lessen die Kruithof en Wilten sinds de beginjaren van DataroomServices.nl hebben geleerd, is dan ook dat oplossingen voor het beheer van confidentiële documenten niet beginnen met de keuze van een IT-systeem; dat is de laatste stap in het proces. Het ver-trekpunt is een grondig begrip van het uiteindelijke doel, het proces dat naar het behalen van dit doel leidt, de complexiteit en tenslotte de gevoeligheden en emoties binnen de organisaties die in het proces een rol spelen.

The best of both worldsAdviseurs dienen te worden inge-schakeld daar waar hun specia-lisme ligt. “Het is schrijnend te zien dat veel bedrijven in zee gaan met kleinere (juridische) advieskanto-ren om zodoende de kosten laag te houden. Het is onze overtuiging dat wanneer je een bepaalde expertise inkoopt je dit ook terug wilt zien in hun werkzaamheden. De praktijk laat echter anders zien. Adviseurs gaan vaak activiteiten buiten hun ‘core specialisme’ verrichten, wat een inefficiënt en kostenverhogend proces kan opleveren.” Kruithof: “We worden steeds eerder aan tafel gevraagd wanneer een bedrijf de strategische keuze heeft gemaakt waarbij het noodzakelijk is om een due diligence proces te star-ten.Samenwerking en begrip voor elkaars specialisme (financiële of

juridisch adviseurs) is een keyfactor voor succes. Doordat wij efficiën-ter en goedkoper werken, schat ik dat opdrachtgevers 30 tot 50 pro-cent kunnen besparen wanneer wij het werk voor hen uit handen nemen.” Overal waar bedrijven kritische informatie moeten delen met (externe) partijen, komt de expertise van DataroomServices.nl van pas. “Als je dat in M&A transac-ties kunt managen, kun je dat voor veel meer processen.” Het zijn niet alleen eenmalige processen waarbij de expertise van DataroomServices.nl van pas komt. “Klanten voor wie we een verkoopproces hebben bege-leid, vragen ons na afloop terug te komen. Alle informatie is nu netjes ingericht, horen we dan, kunnen jullie dat niet voor het hele bedrijf doen?”, vertelt Kruithof. “Bedrijven kunnen daarna met één druk op de knop hun gegevens delen. We creë-ren samen met zo’n klant een per-manente dataroom ten behoeve van correcte corporate housekeeping,

of andere Governance/Risk toepas-singen.” De samenwerkingsverban-den van DataroomServices.nl met zowel grote als kleinere (advocaten)kantoren, gericht op een volledige en kwalitatieve dienstverlening, leveren het beste resultaat voor de klant. De klant is geholpen bij advi-seurs die nauw kunnen samenwer-ken met andere interne of externe experts in zowel drukke als rustige periodes op korte en lange termijn. Een greep uit deze samenwerkings-verbanden: Allen & Overy, Nauta Dutilh, Houthoff Buruma, Stibbe, Janssen Broekhuysen, Rabobank, ING, Quore Capital, Marktlink, Rembrandt fusies & overnames, ABN AMRO, Bank of America Merrill Lynch, Deutsche Bank, Credit Suisse en PWC.

Deal toename in het MKB“We zien steeds meer MKB bedrij-ven ons vinden”, aldus Wilten. “Onze diensten en oplossingen zijn door jarenlange ervaring inmid-dels zo gestandaardiseerd dat deze in ieder verkooptraject kunnen worden ingezet, van beursgeno-teerde ondernemingen tot en met de verkoop van bijvoorbeeld familie bedrijven. Gegarandeerd een pro-fessioneel proces met bewezen due diligence modellen. Een schot in de roos.”

Kortom: DataroomServices.nl wordt ingezet gedurende de gehele lifecy-cle van een bedrijf. Kruithof: “Voor, tijdens of na een overname zorgen we dat het bedrijf door de inzet van onze services in controle is over de bedrijfskritische informatie. The best of both worlds.” Q

Otto Wilten (l) en Jeroen Kruithof

foto

: Jas

per

Velte

n

MenA.nl


17

“Arle heeft het net-werk en de speci-fieke kennis om

op middenlange termijn interna-tionale groei te realiseren”, zegt Bruining. Hij merkt dat er veel bedrijven over de grens stappen, maar dat de groeiplannen vaak opportunistisch zijn. Voor een management team is het vaak de eerste keer dat ze over de grens gaan. Arle heeft al meerdere malen de internationaliseringslag ge-

maakt en kent de valkuilen. “In sa-menwerking met het management maken wij een groeiplan voor een termijn van vier jaar. Bij het opstel-len van het plan zetten wij de ken-nis en expertise van onze operatio-nele partners in”, zegt Bruining. De operational partners´ van Arle zijn ex-ondernemers of bestuurders die een lange ervaring hebben in meerdere industrieën. “De operati-onal partners kennen het klappen van de zweep en hebben zelf veel

ervaring met internationaal onder-nemen”, zegt Bruining. Arle heeft recent met haar portfoliobedrijven belangrijke acquisities gedaan in Rusland, Colombia, Singapore en de Verenigde Staten. Ook heeft het geïnvesteerd in organische groei in onder andere Turkije, Brazilië, Mexico en China.

Recent heeft Arle een nieuwe operational partner benoemd. De Australiër Peter Goode heeft veel ervaring in de energie sector. Hij was CEO van de TransfieldServices Group en werkte onder andere bij Schlumberger, Santos, Sohio Petroleum, Vetco, Aibel, Global Oilfield Services, Capital Safety Group and Expro International. De Zweed Frederik Arp is de automo-tive specialist van Arle. Hij was onder andere CEO van autofabri-kant Volvo Cars. Chairman Sir

George Buckley kan ook buigen op een sterk internationaal netwerk. Hij is oud CEO van 3M en onder andere lid van de Board of Directors van PepsiCo, Hitachi, Archer Daniels Midland en Stanley Black & Decker.

“Wij zijn actieve aandeelhouders”De investeringsmanagers van Arle zitten bovenop hun inves-teringen. “Wij zijn actieve aandeel-houders, zodat we samen met het management snel investerings-beslissingen kunnen nemen en het management kunnen onder-steunen als het mis dreigt te gaan bij een bedrijf. Wij doen dit onder andere door externe exper-tise uit ons netwerk beschikbaar te maken.” Toch is er een grens aan het actieve aandeelhouder-schap. “De vertouwensband met het management is heel belangrijk voor een succesvolle investering. Wij gaan niet op de stoel van het management zitten, maar als het moet sturen aan op veranderingen vanuit de raad van commissarissen (RvC). Het zittende management krijgt altijd de ruimte om te onder-nemen”, zegt Bruining. Zelf zit hij onder andere in de RvC van het Spaanse bedrijf Parques Reunidos. In die hoedanigheid was hij recent betrokken bij de overname van het Nederlandse Attractie- en Vakantiepark Slagharen door het Spaanse bedrijf. “Toen wij Parques Reunidos kochten werd het bedrijf heel goed gerund. Dan hoef je als investeerder ook niet in te grijpen en laat je het management gewoon doen waar ze goed in zijn.”

De partners van Arle werken momenteel aan de voorbereiding van een nieuw investeringsfonds. Het grootste deel van het fonds van € 3.5 miljard dat in 2005 is opge-haald is geïnvesteerd. Hiervan zit €

2,4 miljard nog in bedrijven die nog onder management vallen van Arle. De rest is al uitgekeerd aan limited partners. Hoeveel Arle wil opha-len is nog niet bekend, wel willen ze snel van start. “Ik verwacht dat we in 2013 gaan beginnen met de fundraising voor het nieuwe fonds”, zegt Bruining. Bij het ophalen van nieuw investeringskapitaal richten de partners van Arle zich steeds meer op de markten in het Midden-Oosten en Azië. “In het Midden-

Oosten en Azië is de kennis over private equity sterk gegroeid. Voorheen kochten staatsfondsen en institutionele investeerders uit deze regio’s vaak direct aandelen in Westerse beursgenoteerde bedrij-ven. Nu merken we dat ze investe-ringen steeds vaker overlaten aan professionele private equity partijen als Arle.” De investeringsfocus van het nieuwe fonds zal waarschijn-lijk meer liggen op bedrijven in de midmarket, maar voor Nederlandse begrippen zijn het grote deals. “Wij zien een dealwaarde van € 500 miljoen als de bovengrens voor midmarket-deals.”

Arle Capital Partners is vernoemd naar de Arle, een zijstroom van de rivier Candover in Groot-Brittannië. “De partners van het fonds Candover Ltd hebben zich-zelf uitgekocht en het fonds omge-doopt tot Arle Capital Parters”, legt Bruining uit. Candover Ltd (Ltd) was de dochtermaatschappij van Candover Plc (Plc). De Plc had in 2008 naast de Limited Partners (fondsbeleggers) zelf ook geïn-vesteerd in een nieuw fonds van € 3 miljard, maar kon niet meer aan haar verplichtingen voldoen. Als gevolg hiervan maakte de Plc eind 2010 bekend dat een groot deel van de investeringen werden verkocht aan de Londense branche-genoot Pantheon en de Ltd werd verkocht aan de nieuwe private equity manager Arle. Zo kwam onder andere Stork, dat in 2008 is gekocht door Candover, in handen van Arle. Q

Rutger Bruining, Arle Capital Partners:

“Wij mikken op internationale expansie”

“Wij mikken bij onze investeringen op internationale expansie”, zegt Rutger Bruining. Hij is vice president en investeringsmanager van het Londense private equity bedrijf Arle Capital Partners (Arle). Het bedrijf beheert fondsen van in totaal ongeveer € 5 miljard waarmee het wereldwijd in bedrijven investeert die hun vleugels uit willen slaan. Ondertussen is een nieuw fonds in voorbereiding. Bruining is onder andere verantwoordelijk voor het management van de Nederlandse portfoliobedrijven Stork Technical Services, Fokker Technologies en het inmiddels verkochte Equity Trust. Stuk voor stuk bedrijven met internationale groeipotentie en de wil om te groeien.

International M&A Communications Practice: + 31 (0)20 – 404 47 07

WHEN IT REALLY MATTERS


Bovenstaand overzicht betreft een selectie. Voor het complete overzicht gaat u naar alexvangroningen.nl/pe. Alle programma's worden ook in-company aangeboden.

Wilt u op de hoogte blijven van de ontwikkelingen in uw vakgebied? Vindt u het cruciaal dat uw kennis en vaardigheden op peil zijn?

Vergroot nu uw kennis met opleidingen van topniveau. Schrijf vandaag nog in en verzeker u van een plaats via alexvangroningen.nl

PERMANENTE EDUCATIEVERBLUFFENDE INZICHTEN EN INSPIRERENDE ONTMOETINGEN

BEL VOOR MEER INFORMATIE 020 6390008OF GA NAAR ALEXVANGRONINGEN.NL/PE

November 2012 Titel programma Investering PE Punten Programma 1, 15, 29 november en 13 december Project Support ! 995 14 2 dagen1, 8, 15, 22 en 29 november Risicomanagement ! 2995 35 5 dagen1, 8, 15, 22 en 29 november Fiscaal Management ! 2995 35 5 dagen1 november Betaal minder vennootschapsbelasting ! 695 7 1 dag6 november Controle Grootboek ! 695 6 1 dag6 en 7 november De Controller als Businesspartner ! 1895 14 2 dagen7, 14, 21 en 27 november en 6 december Strategisch Werkkapitaal Management ! 2995 35 5 dagen8, 15, 22 en 29 november en 6 december Controller in een Week ! 4295 35 5 dagen8 en 22 november Project Support ! 995 14 2 dagen8 november Fiscaal voordeel van fusies, overnames en reorganisaties ! 695 7 1 dag12, 13 november, 13 en 14 december Presenteren met Overtuiging en Resultaat ! 3995 27 4 dagen14, 15 en 16 november Beïnvloeden en Adviseren ! 2295 21 3 dagen14, 15 en 16 november Financiele Analyse ! 2295 19 3 dagen14 en 15 november SAP voor Financials ! 1695 14 2 dagen15 november Optimale winstbepaling ! 695 7 1 dag21 en 22 november Integraal Performance Management ! 1895 14 2 dagen21 en 22 november Corporate Recovery ! 1895 15 2 dagen21, 22 en 23 november Onderhandelen ! 2395 25 3 dagen22 november Voorkom onnodige BTW afdrachten ! 695 7 1 dag26, 27, 28 november en 7 december Effectief Leiderschap voor " nancieel managers ! 3995 36 4 dagen28 november IFRS Essentials ! 1195 7 1 dag28 en 29 november IFRS en Corporate Governance Codes ! 1895 14 2 dagen28, 29 en 30 november VBA Excel ! 1995 18 3 dagen29 november Corporate Governance Codes ! 1195 7 2 dagen29 november Besparen op loonhef" ng en sociale verzekeringen ! 695 7 1 dagDecember 20123 en 4 december Actief in overnames ! 1895 14 2 dagen4 december Overtuigend Pro" leren op LinkedIn ! 395 3 1 dag6 december Jaarcongres Finance Transfomation ! 2190 4 1 dag11 en 12 december Business Valuation ! 1895 15 2 dagen11 december Effectieve liquiditeitsprognoses met Excel ! 895 7 1 dag12 en 13 december Excel 2010 voor " nancieel managers ! 1595 14 2 dagen12, 13 en 14 december Persoonlijke Effectiviteit ! 2295 21 3 dagen13 en 14 december Lean Essentials & Lean Accounting ! 1495 14 2 dagen18 en 19 december Effectief Forecasten ! 1895 14 2 dagen19 december Investeringsanalyses met Excel ! 895 7 1 dagVoorjaar 2013Volg IMPACT wanneer u wilt en in uw eigen tempo IMPACT, hoe word ik een betere " nance professional? ! 3995 20 1 dagVoorjaar 2013, start 20 februari Leiderschap Gezocht ! 11495 105 15 dagen12, 19, 26 maart, 2, 9, 16, 23 april, 7 en 14 mei Project Control ! 3100 35 3 dagen13 maart Balanced Scorecard - de spirit keert terug ! 895 7 1 dag13 en 14 maart Excel 2010 voor " nancieel managers ! 1595 14 2 dagen14, 21, 28 maart, 4 en 11 april Controller in een Week ! 4295 35 5 dagen14, 28 maart, 11 en 25 april Project Support ! 995 14 2 dagen18 en 19 maart Actief in overnames ! 1895 14 2 dagen20 en 21 maart Corporate Recovery ! 1895 15 2 dagen21 maart Jaarcongres Credit Management 2013 ! 745 6 1 dag

Vakblad voor professionals in M&A Corporate Finance & Private Equity

BEL VOOR MEER INFORMATIE 020 6390008 OF GA NAAR ALEXVANGRONINGEN.NL/PE

alexvangroningen.nl

MenA.nl

DOOR MICHIEL ROHLOF

Selectie deals van AKD in 2012- AKD heeft Koninklijke Capi-Lux begeleid bij

verkoop aan B&S International. Van Woerkom: “Een deal met veel cross-border activiteit die we in korte tijd hebben kunnen afronden.”

- AKD stond De Hoge Dennen Capital bij in het verwerven van een 51% belang in Talent&Pro: “Een dynamisch proces omdat er relatief veel managers met verschillende aandelenbelangen bij betrokken waren.”

- De Hoge Dennen Capital verkoopt Mennens Holding aan Axload. Deze nieuwe combinatie heeft een omzet van ca. � 350 miljoen.

- AKD adviseerde private equityhuis De Hoge Dennen Capital bij de verkoop van haar aandelenbelang in Star (oil, gas, power) aan Parcom, een investeringsvehikel van de ING Group: “Een omvangrijke deal waarin de ene investeerder plaats maakte voor een andere investeerder.”

- AKD adviseerde Newion Investments Management bij het opzetten van hun nieuwe fonds, Newion II. Hierop volgend heeft AKD diverse investeringen van Newion II in Belgische en Nederlandse ondernemingen begeleid.

- AKD stond de aandeelhouders van Delfthold B.V. (Delft Diagnostic Imaging) bij in de verkoop van hun onderneming aan Canon Europe: “De Japanse achtergrond van de koper was duidelijk merkbaar in de onderhandelingen.”

- AKD begeleide Noordhoek (thans N-Sea) en Value Enhancement Partners bij de overname van een meerderheid van de aandelen in Noordhoek door Value Enhancement Partners en Hanzevast: “De wisselwerking tussen de verschillende belangen maakte deze deal interessant.”

- AKD adviseerde ANWB Reizen bij de overname van Cruise Travel Nederland: “Een intensief, uitdagend en leuk proces vanwege de hoeveelheid betrokken partijen met verschillende achtergronden, wat vaak tot lange onderhandelingen leidde.”

- AKD begeleide de aandeelhouders en het management van bewegwijzeringbedrijf Agmi Group in Tegelen bij het aangaan van een strategische samenwerking met ABN AMRO Participaties.

- AKD stond Gebr. van der Donk bij in de overname van hun bedrijf door SPIE Nederland: “De overname door SPIE, een grote Europese, Technische Dienstverlener, biedt mogelijkheden voor verdere ontwikkeling.”

19

Namens advocaten- en notariskantoor AKD heeft Nathalie van Woerkom het afgelopen jaar veel mooie transacties begeleid. Niet als traditioneel advocaat, maar veel meer als sectorspecialist en persoonlijke business partner voor ondernemers. “Zonder sectorfocus kun je geen deals meer sluiten.”

Over de laagconjunctuur en moeilijke dealproces-sen wil Van Woerkom het

niet lang hebben. “Iedereen is het er wel over eens dat bedrijven de broekriem moeten aantrekken en dat overnames moeizaam gaan. Ik kijk liever naar de kansen die deze markt biedt. Er is ontzettend veel geld aanwezig en veel bedrijven willen niet meer wachten om hun strategische plannen te verwezen-lijken. Je hebt tegenwoordig bijna altijd te maken met een bijzondere situatie: ons werk bestaat nu ook uit herstructurering en heroriënta-tie van de bedrijfsonderdelen. Dat vereist naast juridische expertise van topkwaliteit, vooral om daad-werkelijke kennis van de busi-ness, de branches en het speelveld. Juridische kennis is een commo-dity: ondernemers willen business sense. Voor goede plannen is in mijn beleving altijd interesse te vinden. Zeker in de sectoren waar AKD de afgelopen tijd veelvuldig actief in was.”

Van Woerkom doelt dan onder meer op biotech-sector; een sec-tor die veel activiteit gekend heeft en vol in de belangstelling staat. “Het is goed te zien dat de over-

heid middels een aantal nieuwe fondsen weer geld beschikbaar stelt voor innovatie bij jonge biotech-bedrijven. Dat zou de weg kun-nen plaveien voor het ontstaan van nieuwe grote pharmabedrijven in Nederland. Van belang daarbij zijn de rollen die de Nederlandse overheid, private partijen en ken-nisinstellingen spelen om van het topsectorenbeleid een succes te

maken. Startende bedrijven in de biotech moeten het nu vooral heb-ben van particuliere investeerders. Door branchegenoten aan elkaar te koppelen, vergroot je hun kan-sen op succes in de toekomst.” Een andere sector waar AKD traditiege-trouw zeer actief is is de zorgsec-tor. “Daar staat de komende jaren veel te gebeuren en is sectorkennis echt essentieel. Medisch specialis-

ten kunnen onmogelijk schakelen met een advocaat die het alleen over juridische kwesties heeft. Je kunt dan de middenweg proberen, maar ik verdiep me liever compleet in de business van de cliënt. Daar ben je tenslotte dienstverlener voor.”

Niet alleen sectorkennis, maar ook kennis van verschillende culturen in het buitenland behoort steeds

meer tot de must have eigenschap-pen van een goed advocaat. “Bij het zoeken naar de juiste kopers of verkopers bestaan grenzen eigen-lijk niet meer”, aldus Van Woerkom. “Zo is AKD als adviseur van Koninklijke Capi-Lux, een internati-onale handelsonderneming, betrok-ken geweest bij de verkoop van hun business aan B&S International. Capi-Lux exploiteert winkels in de hele wereld: dat vereist kennis van alle jurisdicties en van de manier waarop buitenlandse kopers zich in een dealproces gedragen. Voor verkopende partijen in Nederland is het van belang om grensover-schrijdend te kijken. Nederlandse bedrijven die willen uitbreiden, helpen wij ook zonder denkbeeldige landsgrenzen. Waar de economie in Europa kwakkelt, liggen de kansen steeds meer daarbuiten.”

Buy & build is in de huidige tijd alleen weggelegd voor kopers die stevig in de schoenen staan. Van Woerkom: “Een CEO of CFO die bereid is het hoofd boven het maai-veld uit te steken, wil dan echt niet horen welke juridische haken en ogen er zijn, in een advies van twin-tig kantjes. Ondernemen is risico nemen en dat moet je als adviseur begrijpen. Alleen dan kun je samen met de ondernemers optrekken en tot hele mooie dingen komen.” Q

Juridische kennis is een commodity:

“Ondernemers willen business sense”

Nathalie van Woerkom, advocaat/partner bij AKD

Bovenstaand overzicht betreft een selectie. Voor het complete overzicht gaat u naar alexvangroningen.nl/pe. Alle programma's worden ook in-company aangeboden.

Wilt u op de hoogte blijven van de ontwikkelingen in uw vakgebied? Vindt u het cruciaal dat uw kennis en vaardigheden op peil zijn?

Vergroot nu uw kennis met opleidingen van topniveau. Schrijf vandaag nog in en verzeker u van een plaats via alexvangroningen.nl

PERMANENTE EDUCATIEVERBLUFFENDE INZICHTEN EN INSPIRERENDE ONTMOETINGEN

BEL VOOR MEER INFORMATIE 020 6390008OF GA NAAR ALEXVANGRONINGEN.NL/PE

November 2012 Titel programma Investering PE Punten Programma 1, 15, 29 november en 13 december Project Support ! 995 14 2 dagen1, 8, 15, 22 en 29 november Risicomanagement ! 2995 35 5 dagen1, 8, 15, 22 en 29 november Fiscaal Management ! 2995 35 5 dagen1 november Betaal minder vennootschapsbelasting ! 695 7 1 dag6 november Controle Grootboek ! 695 6 1 dag6 en 7 november De Controller als Businesspartner ! 1895 14 2 dagen7, 14, 21 en 27 november en 6 december Strategisch Werkkapitaal Management ! 2995 35 5 dagen8, 15, 22 en 29 november en 6 december Controller in een Week ! 4295 35 5 dagen8 en 22 november Project Support ! 995 14 2 dagen8 november Fiscaal voordeel van fusies, overnames en reorganisaties ! 695 7 1 dag12, 13 november, 13 en 14 december Presenteren met Overtuiging en Resultaat ! 3995 27 4 dagen14, 15 en 16 november Beïnvloeden en Adviseren ! 2295 21 3 dagen14, 15 en 16 november Financiele Analyse ! 2295 19 3 dagen14 en 15 november SAP voor Financials ! 1695 14 2 dagen15 november Optimale winstbepaling ! 695 7 1 dag21 en 22 november Integraal Performance Management ! 1895 14 2 dagen21 en 22 november Corporate Recovery ! 1895 15 2 dagen21, 22 en 23 november Onderhandelen ! 2395 25 3 dagen22 november Voorkom onnodige BTW afdrachten ! 695 7 1 dag26, 27, 28 november en 7 december Effectief Leiderschap voor " nancieel managers ! 3995 36 4 dagen28 november IFRS Essentials ! 1195 7 1 dag28 en 29 november IFRS en Corporate Governance Codes ! 1895 14 2 dagen28, 29 en 30 november VBA Excel ! 1995 18 3 dagen29 november Corporate Governance Codes ! 1195 7 2 dagen29 november Besparen op loonhef" ng en sociale verzekeringen ! 695 7 1 dagDecember 20123 en 4 december Actief in overnames ! 1895 14 2 dagen4 december Overtuigend Pro" leren op LinkedIn ! 395 3 1 dag6 december Jaarcongres Finance Transfomation ! 2190 4 1 dag11 en 12 december Business Valuation ! 1895 15 2 dagen11 december Effectieve liquiditeitsprognoses met Excel ! 895 7 1 dag12 en 13 december Excel 2010 voor " nancieel managers ! 1595 14 2 dagen12, 13 en 14 december Persoonlijke Effectiviteit ! 2295 21 3 dagen13 en 14 december Lean Essentials & Lean Accounting ! 1495 14 2 dagen18 en 19 december Effectief Forecasten ! 1895 14 2 dagen19 december Investeringsanalyses met Excel ! 895 7 1 dagVoorjaar 2013Volg IMPACT wanneer u wilt en in uw eigen tempo IMPACT, hoe word ik een betere " nance professional? ! 3995 20 1 dagVoorjaar 2013, start 20 februari Leiderschap Gezocht ! 11495 105 15 dagen12, 19, 26 maart, 2, 9, 16, 23 april, 7 en 14 mei Project Control ! 3100 35 3 dagen13 maart Balanced Scorecard - de spirit keert terug ! 895 7 1 dag13 en 14 maart Excel 2010 voor " nancieel managers ! 1595 14 2 dagen14, 21, 28 maart, 4 en 11 april Controller in een Week ! 4295 35 5 dagen14, 28 maart, 11 en 25 april Project Support ! 995 14 2 dagen18 en 19 maart Actief in overnames ! 1895 14 2 dagen20 en 21 maart Corporate Recovery ! 1895 15 2 dagen21 maart Jaarcongres Credit Management 2013 ! 745 6 1 dag

Vakblad voor professionals in M&A Corporate Finance & Private Equity

BEL VOOR MEER INFORMATIE 020 6390008 OF GA NAAR ALEXVANGRONINGEN.NL/PE

alexvangroningen.nl

Omdat uw huisbank niet altijd de beste adviseur is...

| Fusies & Overnames || Financieringen & Kapitaalmarkttransacties |

| Financieel Strategisch Advies |

Of u nu DGA van een familiebedrijf bent of CEO van een beursgenoteerde onderneming, als ondernemer maakt u uw eigen keuzes. Dat uw huisbank een goede !nancier is en uw accountant een goede auditor betekent daarom niet dat zij in alle gevallen uw beste adviseur zijn. Bij Lindenaar & Co zijn we niet gebonden aan een bank of andere adviespraktijk en weet u zeker dat uw agenda de onze is. Daardoor zijn wij in staat ondernemingen te voorzien van kwalitatief hoogstaand en eerlijk !nancieel advies op momenten waarop het er echt toe doet. Of dat nu het realiseren van groeiambities is of het oogsten van jarenlang gedreven ondernemerschap, wij helpen ondernemers hun ideeën te verwezenlijken.

www.lindenaar-cf.com

Documents

ber Overnames · Nederlandse bedrijven ontdekt Andersom is de kwaliteit van het Nederlandse bedrijfsleven niet onopgemerkt gebleven over de landsgrenzen. De rijken der aarde investeerden