uzmanuzmanyaklaşımıyaklaşımı

ölçme ve değerlendirmeBranş Analizi

Öncelikle vurgulanmalıdır ki, her sınavda sorulan ürün dosyası (portfolyo) değerlendirme bu sınavda sorulmamıştır. Bu bir ilk olarak-kabul edilebilir. Diğer yandan paralel testler güvenirliği ve dereceleme ölçekleriyle ilgili soru sorulması da bu sınavdaki ilklerden ka-bul edilebilir. Son iki üç sınavın aksine standart puanlardan sadece bir soru bulunması kapsam geçerliği bağlamında olumlu bir du-rum olarak ele alınmalıdır. Yine kapsam geçerliği bağlamında istatistiklerle ilgili soruların 8-9 yerine 5’e indirilmesi olumlu ele alınabilir. 2012 sınavındaki ölçme sorularının 2011 sınavındaki ölçme sorularından daha kolay olması beklenebilir. Buna karşılık ölçmede pek alışık olmadığımız yorum sorularının da daha fazla olduğunu söylemek mümkündür. Bu tür sorular öğretmen adaylarına zor gelebilir.

Doç. Dr. Nuri DOĞAN

uzmanuzmanyaklaşımıyaklaşımı

soruların konulara göre dağılımıölçme ve değerlendirme

KONU BAŞLIĞI SORU SAYISI

Temel Kavramlar 6

Ölçme Aracının Nitelikleri 3

Sınav Türleri 4

İstatistikler 5

Toplam 18

uzmanuzman

uzmanuzman

2012 KPSS

Bu soru sık sorulan ölçüt kavramı ile ilgilidir. Doğrudan ölçütün tanımını bilmek so-runun çözümü için yeterlidir. Kavrama düzeyinde bir soru olduğu düşünülebilir. Sı-nava giren bireylerin büyük bir kısmı tarafından cevaplanabilecek bir soru olarak dü-şünülebilir.

Ölçme ve değerlendirmenin temel kavramlarından ölçüt kavramı çok sık sorulmak-tadır. Ölçütün ne olduğunu belirlerken tanımdan hareket etmekte yarar vardır. Ölçüt “geçti, kaldı veya başarılı - başarısız kararı verebilmek için belirlenen en küçük de-ğer” olarak tanımlanabilir. Bu tanım bağlamında verilen cümleler incelendiğinde V numaralı cümlede ölçüt 50 olarak belirtilmektedir.

Doğru yanıt “D” seçeneğidir.

43. (I) Eda Öğretmen, dersini işledikten sonra öğrencile-rine bir sınav uygular. (II) Sınavı hazırlarken ilgili ka-zanımları ve kazanımların ağırlıklarını göz önüne ala-rak bir belirtke tablosu hazırlar. (III) Hazırladığı tablo-ya uygun olarak sınavında 10 tane açık uçlu madde-ye yer verir. (IV) Her bir maddenin değerini 10 puan olarak belirler. (V) Uygulama sonunda sınavdan en az 50 puan alan öğrencileri başarılı sayacağını açık-lar. (VI) Sınava giren Ayşe, 80 puan alarak sınavda başarılı olur.

Buna göre, ölçüt kaç numaralı cümlede belirtilmiş-tir?

A) I B) III C) IV D) V E)VI

uzmanuzman

uzmanuzman

2012 KPSS

Bağımlı ve bağımsız değişken kavramları sık yoklanan ve sorulması beklenen kav-ramlardandır. Neredeyse iki yılda bir sorulmaktadır. Soruların çözümü de olduk-ça kolay olmaktadır. Çözümde anlatılan yol izlendiğinde bu tür sorular kolayca ce-vaplanmaktadır. Bu sorudaki son cümlede “... değişkenlerinin … düzeyini yordama gücü …” ifadesi cevap vermeyi kolaylaştırmaktadır. Bağımlı, bağımsız değişken so-rularında sık görülen bir soru yapısıdır. Kolay cevaplanması beklenen bir soru ol-duğu söylenebilir.

44.- 45.SORULARI AŞAĞIDAKİ BİLGİLERE GÖRE CEVAPLAYINIZ.

Bir Türkçe öğretmeni, 8A sınıfındaki öğrencilerden kendilerine verilen konuyla ilgili bir kompozisyon yaz-malarını; 8B sınıfındaki öğrencilerden ise kendilerine verilen iki konudan birini seçip seçtikleri konuyla ilgi-li bir kompozisyon yazmalarını istemiştir. Öğretmen; öğrencilerin dönem boyunca okudukları kitap sayısı, kompozisyonu yazma süresi, konu seçme imkânı ve cinsiyet değişkenlerinin yazılı anlatım beceri düzeyini yordama gücünü incelemiştir.

44. Bu araştırmadaki bağımlı değişken aşağıdakiler-den hangisidir?A) Dönem boyunca okudukları kitap sayısı

B) Cinsiyet

C) Kompozisyonu yazma süresi

D) Konu seçme imkânı

E) Yazılı anlatım beceri düzeyi

Bağımlı ve bağımsız değişkeni verilen araştırma senaryosundan çıkarabilmek için “Etkisi ve etkilenme düzeyleri araştırılan değişkenler nelerdir?” sorularını sormamız gerekir. Birinci soruya verilen cevap bağımsız değişken(ler)i, ikinci soruya verilen cevap bağımlı değişken(ler)i gösterecektir. Bu soruda birinci sorunun cevabı “oku-dukları kitap sayısı, kompozisyonu yazma süresi, konu seçme imkanı ve cinsiyet” değişkenleridir ve bu değişkenler bağımsız değişkenlerdir (bunların etkisi araştırıl-maktadır). Bağımsız değişkenlerin hangi değişkene etkisi araştırılıyor diye sorduğu-muzda ise ‘‘yazılı anlatım beceri düzeyi’’ cevap olarak verilmektedir.

Doğru yanıt “E” seçeneğidir.

uzmanuzman

uzmanuzman

2012 KPSS

Soruda dolaylı ölçülen değişken sorulmaktadır. KPSS kapsamında genellikle insan-ların zihinsel özelliklerinin dolaylı ölçüldüğünün bilinip bilinmediği sık yoklanmakta-dır. Verilen seçenekler incelendiğinde zihinsel bir beceri olan “yazılı anlatım bece-ri düzeyi”nin cevap olduğu görülmektedir. Okunan kitap sayısı, kayıt olunan şube, kompozisyon yazma süresi ve konu seçme imkanı doğrudan ölçülebilirken bireyle-rin yazılı anlatım gücü dolaylı olarak ölçülür.

Doğru yanıt “E” seçeneğidir.

44.- 45. SORULARI AŞAĞIDAKİ BİLGİLERE GÖRE CEVAPLAYINIZ.

Bir Türkçe öğretmeni, 8A sınıfındaki öğrencilerden kendilerine verilen konuyla ilgili bir kompozisyon yaz-malarını; 8B sınıfındaki öğrencilerden ise kendilerine verilen iki konudan birini seçip seçtikleri konuyla ilgi-li bir kompozisyon yazmalarını istemiştir. Öğretmen; öğrencilerin dönem boyunca okudukları kitap sayısı, kompozisyonu yazma süresi, konu seçme imkânı ve cinsiyet değişkenlerinin yazılı anlatım beceri düzeyini yordama gücünü incelemiştir.

45. Bu araştırmadaki değişkenlerden hangisi dolaylı olarak ölçülür?

A) Dönem boyunca okudukları kitap sayısı

B) Kayıt oldukları şube

C) Kompozisyonu yazma süresi

D) Konu seçme imkânı

E) Yazılı anlatım beceri düzeyi Yine KPSS’de sık sorulan dolaylı ölçme sorusudur. Bazen bu konudaki sorular zor olsa da KPSS kapsamında “zihinsel özelliklerin dolaylı ölçüldüğü bilgisi” sık yoklan-dığı için ve bu soruda da söz konusu ilke geçerli olduğu için kolayca cevaplanacak bir sorudur. Ölçme türlerinin öğrencilerin yoğunlaştığı konulardan biri olması bağla-mında kolay bir soru olduğu düşünülebilir.

2012 KPSS

uzmanuzman

Aslında “yeterli puan” kavramı tam olarak tanımlanmadığından cevaplayıcıların ka-fasında belirsizlik yaratabilir. Ancak bağıl ölçütü çağrıştıracak herhangi bir ifade de bulunmamaktadır. Diğer yandan hemen her sınavda sorulan değerlendirme türleri ve ölçüt türlerini yoklayan bir soru olarak çok zor olmadığını söyleyebiliriz.

Bu konuyla ilgili geçen yıl da benzer bir soru sorulmuştur. Verilen bilgiler incelendiğinde bireylerin hizmet içi eğitime alınmasından önce bir yol sürüş (performans) sınavı yapıl-makta ve yeterli puanı alanlar görevlerine devam ederken yeterli puan alamayan birey-ler hizmet içi eğitime alınmaktadır. Bu nedenle sınavın amacı, hizmet içi eğitime alınacak ve görevine devam edebilecek bireyleri saptamak ve ayırmaktır. Dolayısıyla sınavın ta-nıma ve yerleştirme amacı taşıdığı söylenebilir. Diğer yandan bireyleri hizmet içi eğitime alınacaklar ve görevlerine devam edecekler şeklinde ayırırken kullanılan ölçütün “yeterli puan” olduğu belirtilmektedir. Dolayısıyla bireyler birbirleri ile değil “yeterli puan” ile kar-şılaştırılmakta olduğundan mutlak ölçüt söz konusudur. Sadece “yeterli puan” denmesi akla öncelikle mutlak ölçütü getirmektedir. Bireylerin ileri sürüş becerilerindeki yeterlikler ölçüldüğü için mutlak değerlendirilmesi beklenebilir.

Doğru yanıt “A” seçeneğidir.

46.- 48. SORULARI AŞAĞIDAKİ BİLGİLERE GÖRE CEVAPLAYINIZ.

Bir Avrupa ülkesinde motosikletli polislerin hizmet içi eği-tim programları dâhilinde ileri süreç testleri ve eğitimle-ri yapılmaktadır. Motosikletli polisler, öncelikle yol sürü-şü sınavına alınmaktadır. Bu sınavda, sınavı yapan göz-lemci ayrı bir motosiklet ile adayı hemen arkasından ta-kip eder. Gözlemci, sürüş bitiminde aşağıdaki forma 0 - 4 puan arasında uygun gördüğü puanları vererek göz-lem sonuçlarını aktarır. 0 puan en düşük, 4 puan ise en yüksek beceri düzeyini göstermektedir.

Ölçütler PuanMotosikleti, bakımları yapılmış ve yola çıkmaya uygun vaziyette hazır bulundurma

Motosikletinin yönlendirmesini yumuşak ve çabuk hareketlerle yapabilme

Trafi kte uygun konumlanma noktaları seçmeDebriyajı; yumuşak, nazik ve vitesle uyumlu za-manlamayla kullanabilme

Frenleri, tekerlerin kilitlenmesine izin vermeden etkili kullanabilme

Virajlarda uygun viraj çizgisini tayin ve takip ede-bilme

Her bir maddeden adayın almış olduğu puanlar toplana-rak bir toplam puan belirlenir. Gözlem sonucunda yeterli puanı alan motosikletli polisler görevlerine devam ederler. Yeterli puanı alamamış olan motosikletli polisler ise hiz-met içi ileri sürüş eğitimine alınır.

uzmanuzman46. Buna göre, motosikletli polislerin ileri sürüş becerilerinin değerlen-

dirilmesinin amacına ve ölçütüne göre türleri aşağıdakilerden han-gisinde birlikte verilmiştir?

Amacına göre Ölçütüne göreA) Tanıma ve yerleştirme MutlakB) Tanıma ve yerleştirme BağılC) Değer biçme MutlakD) Değer biçme BağılE) Süreç izleme Bağıl

uzmanuzman

uzmanuzman

2012 KPSS

Sınav bireylerin bilgi ve becerilerini sergilemelerine dayanmaktadır. Bireyler moto-siklet sürüş konusundaki performanslarını sergilerken gözlenmektedir. Verilen ka-rarlar ise bireylerin performans düzeyi hakkında verilen kararlardır. Dolayısıyla ya-pılan değerlendirme bir performans değerlendirme olarak ele alınmalıdır. Zaten B, C ve E seçeneğinde verilen değerlendirme türleri mantıklı kavramlar gibi görünse de alanyazında bu türden değerlendirmeler söz konusu değildir. D seçeneğinde-ki ürün değerlendirme ise ölçekte verilen ölçütler sürecin gözlenmesini gerektirdiği için kolayca elenebilir.

Doğru yanıt “A” seçeneğidir.

47. Motosikletli polislerin ileri sürüş becerilerinin de-ğerlendirilmesinde kullanılan bu yaklaşımın, aşa-ğıdakilerden hangisiyle adlandırılması uygun-dur?

A) Performans değerlendirme

B) Akılcı değerlendirme

C) Modern değerlendirme

D) Ürün değerlendirme

E) İleri değerlendirme

Son 5 yıldır neredeyse her sınavda çıkan “performans değerlendirme” ile ilgili bek-lenen bir sorudur. İşevuruk davranışların / devinişsel davranışların gözlenmesi açık olarak belirtildiği için performans değerlendirme cevabını vermek oldukça kolaylaş-mıştır.

2012 KPSS

sal alanı, hem de devinişsel alanı yoklamada yaygın olarak kullanılabilen bir araç olmasına rağmen pek sorulmayarak kapsam geçerliğini düşüren bir özelliğe sahipti. 2012 sınavında sorularak KPSS kapsamına eklenmiş oldu. Soru ile ilgili açıklamalar incelendiğinde ölçütten önceki ifade derecelendirme ölçeğine gitmek için yeterli ol-mazken ölçütlerden sonra verilen paragraftaki her bir maddenin puanlarının toplan-masından söz edilerek derecelendirme ölçeğine güçlü bir vurgu yapılmıştır. Zor ol-mamakla birlikte B seçeneğindeki bütüncül dereceleme ölçeği, pek iyi bilinmediğin-de ve verilen ölçeğe benzer kalıplarda kullanılabildiğinden güçlü bir çeldirici olabilir. Diğer yandan kullanılan ölçek yapısı kontrol listesinde de kullanılabileceğinden dik-katsiz okuyucuların kontrol listesini işaretlemesine neden olabilir.

48. Gözlemcinin kullanmış olduğu ölçme aracı aşağı-dakilerden hangisidir?A) Kısa yanıtlı sınavB) Bütüncül dereceli puanlama anahtarıC) Kontrol listesiD) Derecelendirme ölçeğiE) Ürün dosyası

Ölçme aracında bireylerin uzun ya da kısa cevap vermesini gerektiren herhangi bir durum olmadığından A seçeneği, bir dönem ya da bir yıl boyunca yapılan çalışma-lardan oluşan bir dosya söz konusu olmadığı için ürün dosyası yani E seçeneği ce-vap olamaz. Gözlenen davranışların varlığı, yokluğu puanlanmayıp derecesi / dü-zeyi puanlandığı için kontrol listesi yani C seçeneği de cevap olamaz. B seçeneği-nin doğru olabilmesi için de yine gözlenen ölçütler için derece ya da düzeyler değil kontrol listelerine benzer şekilde belirlenen bir puan verilmeli ve özellikle süreç de-ğil ürüne odaklanılmalıdır. Oysa ortak kökte açıklanan her bir maddeden / ölçütten alınan puanların 0-4 arasında olduğu ve 0 puanın en düşük, 4 puanın en yüksek ol-duğu vurgusu bizi derecelendirme ölçeğine götürmelidir.

Doğru yanıt “D” seçeneğidir.

KPSS kapsamında 2012 yılına kadar doğrudan cevap olarak sorulmayan derecelendirme ölçeği bilgisini yok-layan bir sorudur. Derecelendirme ölçekleri hem duyuş-

uzmanuzman

uzmanuzman

uzmanuzman

uzmanuzman

2012 KPSS

Paralel formlar tekniği, eş değer olan testlerin aynı gruba uygulanması ve bireyle-rin iki uygulamadan (testten) elde ettikleri puanlar arasındaki korelasyonun hesap-lanmasına dayanır. Eğer testler uzunsa ikinci uygulamada bireylerin yorgunluğu pu-anların düşmesine neden olacağından güvenirliği olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle birinci öncül cevap olarak alınmalıdır. Diğer yandan öğretmenin dikkatsizlikle yapa-cağı toplam hataları ölçme sonuçlarına tesadüfi hataların karışmasına neden ola-cağından güvenirliği düşürecektir. İkinci öncül de cevap olarak alınmalıdır. Üçüncü öncülde verilen durum ise puanlara sabit değerler eklemekle aynı anlama gelmek-tedir. Sabit hata ise puanların güvenirliğine bir etkide bulunmayacaktır. Üçüncü ön-cül istenilen cevap olarak alınmalıdır.

Doğru yanıt “C” seçeneğidir.

49. Bir öğretmen, bir testin iki paralel formunu 2 hafta arayla öğrencilerine uygulamıştır. Formların uygulan-ması veya puanlanması esnasında karşılaşılabilecek olası durumlar aşağıda verilmiştir:

I. Öğrencilerin ikinci uygulamada yorgun olmaları II. Öğretmenin her iki uygulamada da toplam pu-

anları hesaplarken işlem hataları yapması III. Toplam puanları düşük bulan öğretmenin, puan-

ları her iki uygulamada da 65, standart sapması 10 olacak şekilde artırması

Bu durumlardan hangileri, paralel formlar yönte-mi ile hesaplanan güvenirlik katsayısını düşürür?A) Yanlız I B) Yalnız II C) I ve II

D) I ve III E) II ve III

dan hataların paralel formlar örneği ile sorulması da paralel formların KPSS kapsa-mında güvenirlik belirleme tekniği olarak ilk defa sorulması nedeniyle önemlidir. Bek-lenen ancak geciken bir sorudur denebilir. Soru paralel testler tekniği bağlamında ele alındığında biraz güç cevaplanabilir. Çünkü genelde öğrencilerin güvenirlik tek-niklerini ezberlemeden kaçtıkları gözlenmektedir. Ancak soru söz edilen öncüllerde-ki işlemlerin ölçme sonuçlarına karışan hata türleri yönünden ele alındığında kolay-ca çözülebilir.

Güvenirlik ve hata ilişkisini görmemizi gerektiren bir sorudur. İlk iki öncülde tesadüfi hata (ki güvenirliği düşürürler) ve üçüncü öncül-de sabit hata (güvenirliği etkilemezler) söz konusudur. Diğer yan-

uzmanuzman

uzmanuzman

2012 KPSS

Yordama geçerliği, ölçüt geçerliği başlığı altında ele alınır ve yordayıcılar ile öl-çütler arasındaki korelasyona dayanır. Ancak ölçütler ile geçerliği araştırılan test-ler arasındaki korelasyonu yordama geçerliği olabilmesi için yordayıcıların gelecek-te elde edilecek ölçme sonuçları veya değerlendirmeler hakkında öngörüde / tah-minde bulunması ve dolayısıyla ölçüt puanların yordayıcılardan sonra elde edilme-si gerekir. Seçenekler incelendiğinde C, D ve E seçeneğindeki değişkenler sadece ilişki belirtir, geçerlik hakkında bir bilgi vermez. A seçeneği geçerlik hakkında bilgi verir ancak ölçütler daha önce elde edilen lisans puanları olduğundan “uyum / uy-gunluk geçerliği” söz konusudur. Ancak B seçeneğindeki test puanı ile atanan öğ-retmenlerin bir yıllık yeterlik puanları arasındaki ilişki test puanlarının yordama ge-çerliğini verecektir.

Doğru yanıt “B” seçeneğidir.

50. Aşağıda belirtilen değişkenler arasındaki ilişkiler-den hangisi, personel seçme sınavı eğitim bilim-leri testinin yordama geçerliği hakkında bilgi ve-rir?

1. Değişken 2. DeğişkenA) Testten alınan top-

lam puanlarLisans mezuniyet not ortalamaları

B) Testten alınan top-lam puanlar

Yeni atanan öğret-menlerin ilk yıl sonun-daki yeterlik puanları

C) 2010 yılında uygu-lanan testin mad-de ayırt edicilik in-deksleri

2011 yılınada uygu-lanan testin madde ayırt edicilik indeksleri

D) Testin 2010 yılı uygulamasından alınan toplam pu-anlar

Testin 2011 yılı uy-gulamasından alınan toplam puanlar

E) 2010 yılında uygu-lanan testin mad-de güçlük indeks-leri

2011 yılında uygu-lanan testin madde güçlük indeksleri

Yordama geçerliği şimdiye kadar en çok sorulan geçerlik türlerindendir. Çok sık so-rulduğu için öğrencilerin beklediği türden bir sorudur. Kitaplarda ve kurslarda soruda-kine benzer örneklere çok sık yer verilmektedir. Üst düzey olmayan, örneklerin bile hatırlanması ile çözülebilecek bir sorudur. Ancak geçerlik türleri biraz soyut kavram-lar olarak değerlendirildiğinden, konuyu iyi kavrayamayan bazı öğrencilerin cevapla-makta zorlanması söz konusu olabilir.

uzmanuzman

uzmanuzman

2012 KPSS

Ölçme aracı ile ilgili birçok özelliğin bir arada sorulduğu karmaşık bir sorudur. Bu ne-denle dikkati dağınık, bilgisi eksik öğrencilere zor gelmiş olabilir. Özellikle standart hatanın standart sapma ve güvenirlikten yararlanılarak bulunabileceğini hatırlaya-mayan öğrenciler ikileme düşebilir. Ancak “farklı puanlayıcıların aynı puanı verme-si” anlamına gelen objektifl ikle ilgili hiçbir ifade olmadığını fark eden bir cevaplayı-cı çözüme kolayca ulaşabilir.

Öncüllerde verilen işlemler incelendiğinde birinci öncüldeki işlem; ikinci öncüldeki işlem kullanışlık; üçüncü öncüldeki işlem yapı geçerliği ve dördüncü öncüldeki iş-lem ise standart hata hakkında bilgi verir. Ancak yapılan işlemler doğrudan objektif-lik hakkında bilgi vermez.

Doğru yanıt “E” seçeneğidir.

51. Bir şiddet eğilimi ölçeği geliştirme çalışmasında şu iş-lemler yapılmıştır:

Maddelerin, saldırganlık durumlarını uygun biçim-de örneklediği, uzman kanılarına başvurularak ir-delenmiştir.

Öğrencilerin ölçekte yer alan maddeleri cevapla-mak için kaç dakikaya ihtiyaçlarının olacağı, dene-me uygulamalarında gözlenmiş ve ölçekteki mad-de sayısı bu doğrultuda azaltılmıştır.

Ölçek uygulamasından elde edilen puanlara ba-kıldığında erkek öğrencilerin daha yüksek puanla-ra sahip oldukları belirlenmiştir. Bu durumun, er-kek öğrencilerin kız öğrencilere göre şiddete daha eğilimli oldukları bilgisiyle uyum içinde olduğu be-lirlenmiştir.

Ölçekten elde edilen puanların merkezî eğilim ve değişkenlik istatistikleriyle Cronbach’ın alfa katsa-yısı hesaplanmıştır.

Yapılan bu işlemler, ölçme aracının hangi özelliği hakkında bilgi vermez?A) KullanışlılıkB) Kapsam geçerliğiC) Yapı geçerliğiD) Ölçmenin standart hatasıE) Objektifl ik

uzmanuzman

uzmanuzman

2012 KPSS

dur. Örneğin öğrencinin örüntüyü kullanması puan ortalamasını ve kullanışlığı artı-rır. Yine puanlama örüntüsünün fark edilmesi ve doğru ya da yanlış cevap verilme-si ile ilgili olmadığında puanların objektifl iğinde de düşme olmayacaktır. Soru sayı-sını azaltmaktan veya sorulmayan bazı konular/davranışlar/kazanımlar söz konusu olmadığı için kapsam geçerliği de düşmeyecektir. Geriye bir tek yapı geçerliği kala-caktır. Orta düzeyde güçlükte bir soru olduğu söylenebilir.

Söz konusu testteki cevap örüntüsünü fark eden bir bireyin maddelere doğru ce-vap vererek aldığı puanlar ölçülmek istenen kuramsal yapı (başarı, yetenek, zeka vb.) dışında bir özellikten (dikkat, algı vb. ) gelen puanlar olacaktır. Yani ölçme ara-cı ölçülmek istenen yapı dışında başka özellikleri işe karıştıracak ve yapı geçerliği-nin düşmesine neden olacaktır.

Doğru yanıt “ C” seçeneğidir.

52. Bir öğretmen, geliştirdiği 5 seçenekli 20 maddelik çoktan seçmeli testin cevap anahtarını aşağıdaki örüntüyü oluş-turacak şekilde hazırlamıştır.

A B C D E

1234567891011121314151617181920

Cevap anahtarındaki ilk 10 maddedeki örüntüyü fark eden bazı öğrenciler, geride kalan maddeleri okumadan doğru cevaplanmışlardır.

Bu öğrenciler için elde edilen ölçme sonuçlarının hangi niteliği düşüktür?A) Puan ortalaması B) KullanışlılıkC) Yapı geçerliği D) Puanlama objektifl iği E) Kapsam geçerliği

Yıllardır pek sorulmayan yapı geçerliği ilk kez 2011 sınavında sorul-muştu. 2012 sınavında ikinci kez sorulmuştur. Doğru cevaba doğru-dan bilinmese bile seçenekler elenerek cevaplanabilecek bir soru-

uzmanuzman

uzmanuzman

2012 KPSS

Hatalı sorunun kökü incelendiğinde birinci ve ikinci cümlenin birbirinin neredeyse aynısı olduğu, gereksiz bir tekrarın söz konusu olduğu görülmektedir.

Doğru yanıt “D” seçeneğidir.

53. Bir öğretim üyesi, üniversite 2. sınıf öğrencilerine ölç-me ve değerlendirme ara sınavında sormak üzere aşağıdaki çoktan seçmeli maddeyi hazırlamıştır.

Korelasyon, iki değişken arasındaki ilişkinin derecesini verir. İki değişken arasındaki ilişkinin derecesini veren katsayıya korelasyon adı verilir ve rXY ile gösterilir. Aşağıdaki korelasyon değer-lerinden hangisi daha zayıf bir ilişkiyi gösterir?

a. 0,05

b. 0,11

c. 0,21

d. 0,57

e. 0,68 Öğretim üyesinin hazırlamış olduğu maddede,

çoktan seçmeli maddelerin yazılmasında dikkat edilmesi gereken esaslardan hangisi gözetilme-miştir?

A) Maddenin yalnız bir doğru yanıtı olmalıdır.

B) Seçeneklerin uzunlukları birbirine yakın olmalıdır.

C) Seçenek sayısı, testin hitap ettiği öğrenci düzeyi-ne uygun olmalıdır.

D) Madde kökünde gereksiz açıklamalardan kaçınıl-malıdır.

E) Noktalama işaretlerine ve imla kurallarına uyul-malıdır.

Çoktan seçmeliler ile ilgili bu sorunun çözümü oldukça kolaydır. Öğrencilerin ce-vabı çabukça bulmaları beklenebilir. Çoktan seçmeli testleri bir kez okuyan bir öğ-rencinin A, B ve C seçeneklerini hemen elemesi gerekir. E seçeneği de biraz dik-katli bir okumayla elenebilir. Soru kökündeki “daha zayıf” kelimelerinin altının çizil-memesi de bir kural ihlalidir ancak seçeneklerde verilmediği için göz ardı edilebilir.

uzmanuzman

uzmanuzman

2012 KPSS

Sözlü sorularından A2, “Sorular açık anlaşılır, sınırlandırılmış olmalı, çocukların dü-zeyini aşmamalıdır.” ilkeleriyle; yazılı sorularından B1 “Sorularda gereksiz, ipucu verecek ve tekrar eden açıklamalardan kaçınılmalıdır” ilkeleriyle; ödevlerden ise C1 “Ödevler çocukların düzeyine uygun olmalı, onların üstesinden gelebilecekleri bir güçlükte olmalıdır.” ilkelerine uygun yazılmamıştır. Bu nedenle A1, B2, ve C2 soru-ların seçilmesi gerekir.

Doğru yanıt “C” seçeneğidir.

54. Aşağıda 8. sınıf öğrencileri için hazırlanmış, sözlü ve yazılı sınav so-rusu örnekleri ile ev ödevi örnekleri verilmiştir.

Sözlü Sınav SorusuA1. 18. yüzyıl öncesinde, Osman İmparatorluğu’nda

merkezî hazinenin gelir kaynaklarından ikisi açıkla-yınız.

A2. Osamanlı İmparatorluğu’nda maliye sistemini anla-tınız

Yazılı Sınav SorusuB1. Ülkemizin 81 ilinden biri olan ve güneyde yer alan

Antalya’nın, Akdeniz’e kıyısı olması nedeniyle sahip olduğu coğrafi özellikleri yazınız.

B2. Antalya’nın bitki örtüsü ve iklim özellikleri arasındaki ilişkiyi açıklayınız.

Ev ÖdeviC1. 30 x 60 cm boyutlarında, üzerinde en büyük beş gö-

lümüzün, sıra dağlarımızın ve en büyük üç platomu-zun gösterildiği bir kabartma Türkiye haritası hazır-layınız.

C2. Beyaz renkte hazırlanmış ve size verilmiş olan ka-bartma Türkiye haritasında en büyük beş gölümüzün, sıra dağlarımızın ve en büyük üç platomuzun adla-rını üzerlerine yazınız ve bunları farklı renklerde bo-yayınız.

Soru yazım ilkeleri göz önüne alındığında bir öğretmenin sıra-sıyla sözlü sınav sorusu, yazılı sınav sorusu ve ev ödevi örnek-lerinden hangilerini seçmesi beklenir?A) A1, B1, C1 B) A1, B2, C1 C) A1, B2, C2

D) A2, B1, C1 E) A2, B1, C2

Soru farklı bilgilerin aynı anda kullanılmasını gerektiren zor sayılabilecek bir soru-dur. Sözlü, yazılı ve ödev sorularının nasıl olması gerektiğine ilişkin bilgiler yoklan-maktadır. Basit gibi görünse de sorunun tüm ifadeleri okunarak cevaplanması daha uygun olacaktır.

uzmanuzman

uzmanuzman

2012 KPSS

Soru çeşitli sınav uygulamalarında uzmanların beklentilerine uyan tipik dağılımlar-la ilgilidir. Aynı zamanda grafi k okuma becerisini de yoklamaktadır. Tipik dağılım-lara ilişkin bilgi ile grafi k okuma becerisine sahip olmayan birinin cevaplaması zor olan bir sorudur.

Seçilecek birey sayısı az ve sınava giren birey sayısı fazla olduğunda çok sayıda zor soru (zor bir test) kullanılması ve sağa çarpık dağılım elde edilmesi beklenir. Seçeneklerde verilen dağılımlarda ise az sayıda bireyi seçebilme işi zorlaşacaktır.

Doğru yanıt “A” seçeneğidir.

55. - 56. soruları aşağıdaki bilgilere göre cevap-layınız.

2000 öğrencinin bulunduğu bir okuldan, matematik bilgi ya-rışması için 4 kişilik bir takımın oluşturulması hedefl enmek-tedir. Takıma alınacak başarılı öğrencileri seçmek amacıyla okuldaki tüm öğrenciler 50 maddelik çoktan seçmeli bir ba-şarı testine alınacaktır.

55. Belirtilen amaç doğrultusunda hazırlanan bir sınav-dan alınan puanların frekans grafi ğinin aşağıdakilerden hangisine en yakın olması beklenir?

Frekans Frekans

Frekans

Frekans

Frekans

50 Puan 0

A)

C)

E)

D)

B)

50 Puan

50 Puan 50 Puan

50 Puan

0

5025

75100

0

5025

75100

0

5025

75100

0

5025

75100

5025

75100

uzmanuzman

uzmanuzman

2012 KPSS

Son yıllarda bağıl ve mutlak ölçütle birlikte bağıl ve mutlak değerlendirme çok sık sorulmaktadır. Ancak genellikle bağıl ölçütün dezavantajları sorulurken bu soruda mutlak ölçütün dezavantajı yoklanmıştır. Orta güçlükte bir sorudur. Konuya yeterin-ce hakim olmayan öğrencilerin çeldiricilere gitme ihtimali yüksektir.

Bireylerin başarı düzeyleri öncelikle ölçme ile ilgili bir kavramdır. Objektifl ikle ölçü-tün bağıl ya da mutlak olmasının pek bir ilişkisi yoktur. Ölçme sonuçlarının standart hatası ölçütle ilgili değil, standart sapma ve güvenirlikle ilgilidir. Mutlak ölçüt kullan-manın kullanışlığı düşürdüğünü söyleyemeyiz. Dolayısıyla B, C, D ve E seçenekle-rinde verilen ifadeler cevap değildir. A seçeneğinde verilen ifade ise doğrudur. Ger-çekten de yüksek bir mutlak ölçüt belirlendiğinde bu ölçütü geçebilen sadece iki öğ-renci olabilir. Böyle olunca da takımın eksik kalması gözlenebilir.

Doğru yanıt “A” seçeneğidir.

55. - 56. soruları aşağıdaki bilgilere göre cevap-layınız.

2000 öğrencinin bulunduğu bir okuldan, matema-tik bilgi yarışması için 4 kişilik bir takımın oluşturul-ması hedefl enmektedir. Takıma alınacak başarılı öğ-rencileri seçmek amacıyla okuldaki tüm öğrenciler 50 maddelik çoktan seçmeli bir başarı testine alınacak-tır.

56. Yapılan bu değerlendirme işleminde, mutlak öl-çüt kullanılmasına bağlı olarak aşağıdaki sonuç-lardan hangisi gözlenebilir?

A) Takım için yeterli sayıda öğrenci bulunamayabilir.

B) Öğrencilerin başarı düzeyleri belirlenemeyebilir.

C) Yeterli objektifl ik sağlanamayabilir.

D) Ölçmenin satandart hatası istenenden çok büyük olabilir.

E) Sınavın kullanışlığı çok düşük olabilir.

uzmanuzman

uzmanuzman

2012 KPSS

Z puanı ile ilgili bir soru olması bakımından beklenen bir sorudur. Ancak çözümün-de ya mantık yürütmek ya da standart puan formüllerine dayanan denklem kurmak gerekmektedir. Bu durum matematiği zayıf olan öğrencilerin soruyu yapmaktan ka-çınmalarına neden olacağından soruyu zorlaştırabilir.

Matematiksel formüller bir kenara bırakılarsa en düşük puandan en yüksek puan, gidildikçe (sonuncu hariç) puanlar 20’şer artmakta ve buna bağlı olarak z puanları da 1’er artmaktadır. Nuri ve Kemal’in puan artışı 10 ve z artışı ise 0,5 görünmekte-dir. (Dolayısıyla bu orantılardan standart sapmanın 20 olduğu sonucuna ulaşılabi-lir.) Oysa Fatma’nın Nuri ve Zeynep’ten puan farkının 20 olmasına rağmen 0,5 artış ya da azalış gösterdiği görülmektedir. Bu ise söz konusu edilen orantıya terstir. Bu nedenle z puanı yanlış hesaplanan birey Fatma olmalıdır.

Doğru yanıt “C” seçeneğidir.

57. Bir öğretmen, 100 öğrenciye uygulamış olduğu test-ten elde edilen ham puanları z standart puanlarına dönüştürmüştür. Aşağıdaki tabloda, beş öğrencinin ham puanları ve z puanları verilmiştir.

Öğrenci Ham puan z puanKemal 100 1,5Nuri 90 1Fatma 70 -0,5Zeynep 50 -1Mehmet 30 -2

Öğretmen bir öğrencinin puan dönüşümünde hata yaptığına göre, hatalı puan hangi öğrenciye aittir?

A) Kemal B) Nuri C) FatmaD) Zeynep E) Mehmet

uzmanuzman

uzmanuzman

2012 KPSS

Merkezi değişim ve eğilim ölçülerini birlikte düşünülmesini gerektiren bir sorudur. Ranj hesaplamayı mutlaka bilmeyi gerektiren ve grupların başarısının, homojen-lik düzeyinin nasıl karşılaştırılacağını da bilmeyi gerektirir. Orta güçlükte iyi bir soru olarak değerlendirilebilir.

Verilen istatistikler bağlamında seçenekler değerlendirilirse A seçeneği için ranjlara bakmak gerekir. Grupların ranjları eşit olduğundan A seçeneği doğru değildir. A şu-besinin ortalaması B den yüksek olduğu için C seçeneği doğru değildir. D ve E se-çeneklerindeki ifadelerin doğru olup olmadığına verilen bilgilerden hareketle ulaşa-mayız. B seçeneği ise A şubesinin standart sapmasının küçük olmasına dayanıla-rak söylenebilir.

Doğru yanıt “B” seçeneğidir.

58. Bir tarih öğretmeni, 6A ve 6B şubelerindeki öğrencile-re aynı testi uygulamıştır. Şubelerdeki puan dağılımı-na ait betimsel istatistikleri aşağıdaki tabloda vermiş-tir.

6A 6B

Öğrenci Sayısı 36 34

En Düşük Puan 8 4

En Yüksek Puan 40 36

Aritmetik Ortalama 25,50 18,74

Standart Sapma 5,13 9,11

Bu tabloya göre, aşağıdakilerden hangisi kesin-likle söylenebilir?

A) 6A şubesinin puan aralığı, 6B şubesinin puan ara-lığından daha geniştir.

B) 6A şubesindeki puanlar, 6B şubesindeki puanlar-dan daha homojen bir dağılım göstermiştir.

C) 6B şubesi, tarih testinde 6A şubesinden daha ba-şarılı olmuştur.

D) 6A şubesinde, testteki tüm maddeleri doğru ce-vaplayan en az bir öğrenci vardır.

E) 6B şubesindeki puan dağılımı sola çarpıktır.

uzmanuzman

uzmanuzman

2012 KPSS

Ancak E seçeneği çoğu birey tarafından hemen elenecek bir durumda görünüyor bu nedenle sorudaki şans başarısını artırmıştır. Madde ayırt edicilik gücünün test puanlarıyla ilişkisi bağlamındaki yorumunu sorması bakımından yenilik taşımakta-dır. B seçeneği güçlü bir çeldirici olabilir. Orta güçlükte bir soru ollduğu söylenebilir.

Madde ayırt ediciliği yüksek olduğundan A seçeneğindeki ifade söylenemez. Mad-denin ayırt ediciliği yüksek olduğundan testten çıkardığımızda iç tutarlılık azalaca-ğından B seçeneğindeki ifade söylenemez. Madde güçlük değeri sıfıra yaklaştığın-dan C seçeneğindeki ifadeyi söyleyemeyiz. Madde ayırt edicilik gücü yüksek oldu-ğundan D seçeneğindeki ifadeyi söyleyebiliriz. Hatırlama düzeyini ölçtüğü belirtildi-ğine göre E seçeneğindeki ifadeye ulaşamayız.

Doğru yanıt “D” seçeneğidir.

59. Aşağıda, 8. sınıf öğrencilerine uygulanan uluslararası bir sınavın fen bilimleri alt testinde yer alan çoktan seçmeli bir madde, bu maddenin ölçtüğü bilişsel düzey ve mad-de istatistikleri verilmiştir.

Canlılarda büyük ve karmaşık yapıdaki molekül-ler parçalanarak daha basit ve küçük moleküller hâline dönüşür.

Bu olaya ne denir?

a. Boşaltım

b. Emilim

c. Sindirim

d. Dolaşım

Bilişsel düzey HatırlamaMadde güçlük indeksi (p) 0,21Madde ayırt edicilik indeksi (r) 0,61

Bu maddeyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?A) Başarı düzeyi yüksek öğrencilerle düşük olanları

ayırt etmekte yetersizdir.B) Madde testten çıkarılırsa iç tutarlılık katsayısı artar.C) Testi alan öğrencilerin çoğunluğu tarafından doğru

cevaplanmıştır.D) Öğrencilerin tset puanları arttıkça maddeyi doğru ce-

vaplama olasılıkları artmaktadır.E) Üst düzeyden bir düşünme becerisini ölçmektedir.

uzmanuzman

uzmanuzman

2012 KPSS

Daha önce de benzerleri çıkan bir sorudur. Ancak işlem yapma becerisini de yokla-maktadır. Bu nedenle işlem yapmaktan hoşlanmayan veya bu konuda becerisi ye-tersiz olan öğrencilerin yanlış cevaplayabilecekleri bir sorudur. Bunun yanında mad-de güçlüğü, ayırıcılığı ve seçenek analizine aynı soruda yer verilmekte ölçülen dav-ranış üst düzeye çıkmış ve soru zorlaşmıştır. Yine de beklenen ve daha önce ben-zerleri bulunan bir soru olduğu için orta güçlükte olduğunu söylemek daha uygun olabilir.

Madde (I) +0,12 ve madde (III) -0,12 ayırıcılık gücüne sahip olduklarından A seçe-neğindeki gibi ayırt edicilikleri eşittir diyemeyiz. Madde ikinin +0,56 ayırıcılık gücü-ne sahip olmasından dolayı B doğrudur. Üçüncü madde birinci maddeden zor oldu-ğundan C seçeneğindeki ifadeye ulaşamayız. İlk üç maddenin ortalaması 1,32 çık-tığından D seçeneğindeki ifadeyi kullanamayız. Üçüncü maddede C çeldiricisi üst gruptan alt gruba göre daha çok öğrenci çektiğinden madde beklenen yönde işle-memiştir.

Doğru yanıt “B” seçeneğidir.

60. Bir okuldaki 7. sınıf öğrencilerine 5 seçenekli bir İngi-lizce testi uygulanmıştır. Testteki ilk üç maddenin alt grup-üst grup yönetimiyle madde analizini gösteren tablo aşağıda verilmiştir. Altı çizili seçenekler anahtar cevaptır.

Madde no

GrupÖğrenci

sayısı

SeçeneklerA B C D E

1Üst 25 0 15 6 4 0

Alt 25 4 12 3 6 0

2Üst 25 2 2 20 1 0

Alt 25 5 8 6 2 4

3Üst 25 4 3 9 4 5

Alt 25 6 4 5 2 8

Bu maddelerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangi-si söylenebilir?A) Madde 1 ve madde 3’ün ayırt edicilikleri birbirine

eşittir.B) Madde 2, madde 1’den daha ayırt edici bir mad-

dedir.C) Madde 1, diğer ikisine göre daha zordur.D) İlk üç maddeden alınan puanların ortalaması

1,25’tir.E) Madde 3’ün C çeldiricisi, beklenen yönde işlemiş-

tir.