October 31, 2014 1

CHAÅN ÑOAÙN HÌNH AÛNH

HOÄI CHÖÙNG PHEÁ QUAÛN

BS.NGUYEÃN QUYÙ KHOAÙNG

BS.NGUYEÃN QUANG TROÏNG

October 31, 2014 2

DAØN BAØI

1.Ñònh nghóa.

2.Söï taïo ra hình aûnh cuûa pheá quaûn.

3.Nhöõng hình aûnh tröïc tieáp.

4.Nhöõng hình aûnh giaùn tieáp.

5.Keát luaän.

October 31, 2014 3

DAØN BAØI

1.Ñònh nghóa.

2.Söï taïo ra hình aûnh cuûa pheá quaûn.

3.Nhöõng hình aûnh tröïc tieáp.

4.Nhöõng hình aûnh giaùn tieáp.

5.Keát luaän.

October 31, 2014 4

ÑÒNH NGHÓA

Hoäi chöùng pheá quaûn bao goàm caùc daáu hieäu X

quang tröïc tieáp hoaëc giaùn tieáp dieãn taû:

Söï daøy leân cuûa thaønh pheá quaûn.

Söï daõn nôû cuûa loøng pheá quaûn.

Söï taéc hoaøn toaøn (xẹp phổi)hoaëc khoâng hoaøn

toaøn cuûa loøng pheá quaûn(ứ khí).

Ñöùng tröôùc moät hình aûnh xeïp phoåi:

ôû treû em, ta luoân phaûi nghó ñeán Dò vaät pheá quaûn,

coøn ôû ngöôøi lôùn, ta luoân phaûi nghó ñeán U pheá quaûn.

October 31, 2014 5

DAØN BAØI

1.Ñònh nghóa.

2.Söï taïo ra hình aûnh cuûa pheá quaûn.

3.Nhöõng hình aûnh tröïc tieáp.

4.Nhöõng hình aûnh giaùn tieáp.

5.Keát luaän.

October 31, 2014 6

SÖÏ TAÏO RA HÌNH AÛNH CUÛA PHEÁ QUAÛN

Pheá quaûn bình thöôøng: Khoâng thaáy ñöôïc (từphân thuỳ trở xuống).

Pheá quaûn beänh lyù:

Thaønh daày Hình aûnh “Ñöôøng raày xe löûa”.

Khi caùc pheá nang bao quanh khoâng coøn

thoâng khí Hình aûnh “Khí aûnh noäi pheá

quaûn”.

Khi pheá quaûn bò traùm bôûi chaát nhaày,muû

“Hình ruban”, “Hình gaêng tay”.

October 31, 2014 7

DAØN BAØI

1.Ñònh nghóa.

2.Söï taïo ra hình aûnh cuûa pheá quaûn.

3.Nhöõng hình aûnh tröïc tieáp.

4.Nhöõng hình aûnh giaùn tieáp.

5.Keát luaän.

October 31, 2014 8

NHÖÕNG HÌNH AÛNH TRÖÏC TIEÁP

A.Pheá quaûn coù thaønh daøy:

1.Do chính thaønh pheá quaûn daày:

-Hình ñöôøng raày,hình chöõ Y,hình

“voøng nhaãn”,hình moät ñöôøng song

song vôùi maïch maùu.

-Nguyeân nhaân:

a/ Vieâm pheá quaûn maïn tính.

b/ Huùt thuoác nhieàu.

c/ Daõn pheá quaûn.

d/ Pheá quaûn daãn löu.

2.Do moâ keõ quanh pheá quaûn: Phuø moâ keõ.

B.Phế quản dãn : thể ống, thể “tĩnh mạch dãn”,

thể kén hoặc túi

October 31, 2014 9

NHÖÕNG HÌNH AÛNH TRÖÏC TIEÁP

C.Pheá quaûn bình thöôøng treân moät neàn pheá nang ñoâng

ñaëc: “Khí aûnh noäi pheá quaûn” (Air bronchogram).

-Nguyeân nhaân:

a/ Vieâm phoåi.

b/ Phuø phoåi pheá nang.

c/ Nhoài maùu phoåi.

D.Pheá quaûn bò traùm ñaày vaø daõn nôû: “Hình ruban”, “hình

chöõ Y”, “hình gaêng tay”.

-Nguyeân nhaân:

a/ Daõn pheá quaûn daïng oáng hoaëc tuùi.

b/ Vieâm pheá quaûn maïn tính.

c/ Mucoviscidose.

E.Pheá quaûn bò taéc ngheõn: Roõ treân hình chuïp pheá quaûn

caûn quang.

HÌNH ẢNH ĐƯỜNG RẦY XE LỬA(TRAMLINES PATTERN - IMAGE EN RAILS)

Bình thường các phế quản có vách mỏng, không thấy trên X

quang qui ước, khẩu kính giảm dần từ trung tâm ra ngoại vi.

Khi phế quản bị dãn, vách dày lên, trở nên song song với nhau,

cho ta hình ảnh đường rầy xe lửa, hình ảnh này thấy rõ hơn

trên phim chụp cản quang phế quản, hoặc phim CT.

October 31, 2014 11

NHÖÕNG HÌNH AÛNH TRÖÏC TIEÁP

Imagerie des voies aeùriennes. C.Beigelman et al. JFR 2003.

Taùi taïo coronal 2D: Daõn pheá quaûn

+ Daøy thaønh PQ thuøy treân (P)

Taùi taïo coronal-2D: Hình

aûnh KPQ bình thöôøng.

Viêm phế quản mạn tính

Viêm phế quản mạn tính

Viêm phế quản mạn tính

October 31, 2014 16

NHÖÕNG HÌNH AÛNH TRÖÏC TIEÁP

VIEÂM PHEÁ QUAÛN MAÏN TÍNH

(Hình aûnh ñöôøng raày xe löûa vôùi

vaùch pheá quaûn daøy)

Joseph K.T.Lee. Lee computed body tomography with MRI correlation. 1998

October 31, 2014 17

NHÖÕNG HÌNH AÛNH TRÖÏC TIEÁP

D.Anthoine.L’Imagerie Thoracique

October 31, 2014 18

NHÖÕNG HÌNH AÛNH TRÖÏC TIEÁP

Imagerie des voies aeùriennes. C.Beigelman et al. JFR 2003.

DAÕN PHEÁ QUAÛN (bronchiectasis)

Dạng ống (cylindrical type)

Dạng tĩnh mạch dãn(varicoid type)

Dạng kén hoặc túi ( cystic or sacciform

type)

October 31, 2014 19

NHÖÕNG HÌNH AÛNH TRÖÏC TIEÁP

October 31, 2014 20

NHÖÕNG HÌNH AÛNH TRÖÏC TIEÁP

Chuïp caûn quang pheá quaûn vôùi Lipiodol

HÌNH DẤU TRIỆN(SIGNET RING SIGN)

Bình thường tỷ lệ khẩu kính phế quản/mạch máu = 1, ở người > 65

tuổi hoặc sống ở miền núi tỷ lệ này có thể > 1.

Tỷ lệ khẩu kính phế quản/mạch máu ≥ 1,5 thấy ở những trường hợp

dãn phế quản điển hình (bronchiectasis), lúc này ta có hình dấu triện

(signet ring sign). Khác với hình dấu triện trong tăng áp tiền mao

mạch, hình dấu triện trong dãn phế quản có khẩu kính của phế quản

lớn hơn động mạch.

David P. Naidich et al. Computed Tomography and Magnetic Resonance of the Thorax, 4th Edition. 2007. Lippincott Williams & Wilkins

October 31, 2014 22

NHÖÕNG HÌNH AÛNH TRÖÏC TIEÁP

HÌNH VÒNG NHẪN HÌNH DẤU TRIỆN

Signet ring signTramlines pattern

Bronchiectasis

October 31, 2014 26

NHÖÕNG HÌNH AÛNH TRÖÏC TIEÁP

CYLINDRICAL

BRONCHIECTASIS

CYLINDRICAL & CYSTIC

BRONCHIECTASIS

Joseph K.T.Lee. Lee computed body tomography with MRI correlation. 1998

HÌNH ẢNH CHUỖI HẠT(BEADED APPEARANCE)

Do dãn phế quản hình túi tạo thành, còn gọi là hình ảnh cây

hoa bông củ Nhật Bản.

October 31, 2014 28

NHÖÕNG HÌNH AÛNH TRÖÏC TIEÁP

VARICOID BRONCHIECTASIS:

DAÕN PHEÁ QUAÛN DO LAO

D.Anthoine.L’Imagerie Thoracique

October 31, 2014 30

NHÖÕNG HÌNH AÛNH TRÖÏC TIEÁP

October 31, 2014 31

NHÖÕNG HÌNH AÛNH TRÖÏC TIEÁP

CYSTIC BRONCHIECTASIS

Joseph K.T.Lee. Lee computed body tomography with MRI correlation. 1998

Kartagener syndrome: situs inversus, bronchiectasis, and sinusitis

October 31, 2014 34

NHÖÕNG HÌNH AÛNH TRÖÏC TIEÁP

HOÄI CHÖÙNG KARTAGENER

Situs inversus + Giaõn pheá quaûn

hai beân

D.Anthoine.L’Imagerie Thoracique

Kartagener syndrome

October 31, 2014 36

NHÖÕNG HÌNH AÛNH TRÖÏC TIEÁP

Hình ngoùn tay ñeo gaêng (Aspect en doigts de gant)

October 31, 2014 37

NHÖÕNG HÌNH AÛNH TRÖÏC TIEÁP

October 31, 2014 38

NHÖÕNG HÌNH AÛNH TRÖÏC TIEÁP

October 31, 2014 39

NHÖÕNG HÌNH AÛNH TRÖÏC TIEÁP

ASPECT EN “SAUCISSE”:

Bronchopyogeøne tuberculeux

October 31, 2014 40

NHÖÕNG HÌNH AÛNH TRÖÏC TIEÁP

October 31, 2014 41

NHÖÕNG HÌNH AÛNH TRÖÏC TIEÁP

BILATERAL CYSTIC BRONCHIECTASIS:

MUCOVISCIDOSIS(CYSTIC FIBROSIS)

D.Anthoine.L’Imagerie Thoracique

October 31, 2014 42

NHÖÕNG HÌNH AÛNH TRÖÏC TIEÁP

MUCOVISCIDOSIS

October 31, 2014 43

NHÖÕNG HÌNH AÛNH TRÖÏC TIEÁP

Boùng môø ñoàng nhaát thuøy treân phoåi (T) vôùi Khí aûnh noäi

pheá quaûn (Air Bronchogram)ù VIEÂM PHOÅI THUØY

October 31, 2014 44

NHÖÕNG HÌNH AÛNH TRÖÏC TIEÁP

Boùng môø ñoàng nhaát thuøy döôùi phoåi (P) vôùi Khí aûnh noäi

pheá quaûn (Air Bronchogram)ù VIEÂM PHOÅI THUØY

October 31, 2014 45

NHÖÕNG HÌNH AÛNH TRÖÏC TIEÁP

SEÏO HEÏP PHEÁ QUAÛN SAU LAO

(POSTTUBERCULOUS STENOSIS)

October 31, 2014 46

NHÖÕNG HÌNH AÛNH TRÖÏC TIEÁP

XÔ HOÙA MOÂ KEÕ GAÂY DAÕN PHEÁ QUAÛN

October 31, 2014 47

NHÖÕNG HÌNH AÛNH TRÖÏC TIEÁP

Noäi soi pheá quaûn aûo (Virtual bronchoendoscopy)-Bình thöôøng.

Click here !

October 31, 2014 48

NHÖÕNG HÌNH AÛNH TRÖÏC TIEÁP

Taùi taïo coronal-2D vaø Noäi soi aûo: U KHÍ QUAÛN

Alain Blum.Scanographie volumique multicoupe.MASSON.

October 31, 2014 49

NHÖÕNG HÌNH AÛNH TRÖÏC TIEÁP

Taùi taïo coronal-2D vaø taùi taïo 3D:

HEÏP PHEÁ QUAÛN GOÁC (T) (Wegener’s granulomatosis).

Alain Blum.Scanographie volumique multicoupe.MASSON.

October 31, 2014 50

NHÖÕNG HÌNH AÛNH TRÖÏC TIEÁP

Noäi soi pheá quaûn aûo –U noäi pheá quaûn trung gian.

Click here !

October 31, 2014 52

DAØN BAØI

1.Ñònh nghóa.

2.Söï taïo ra hình aûnh cuûa pheá quaûn.

3.Nhöõng hình aûnh tröïc tieáp.

4.Nhöõng hình aûnh giaùn tieáp.

5.Keát luaän.

October 31, 2014 53

NHÖÕNG HÌNH AÛNH GIAÙN TIEÁP

A.Xeïp phoåi (phân thuỳ,thuỳ,phổi).B.Xeïp hình ñóa (ñöôøng Fleischner).

-Nguyeân nhaân:

a/Beùo phì.

b/Coù thai.

c/Baùng buïng.

d/Phình cô hoaønh.

e/Lieät cô hoaønh.

f/Sau moå ñaïi phaãu.

g/Thuyeân taéc ñoäng maïch phoåi.

C.Xeïp phoåi troøn (Ateùlectasie ronde): Ñaây laø toån thöông cuûa chuû moâ

phoåi cuøng vôùi pheá quaûn vaø maïch maùu bò cuoän troøn bôûi maøng

phoåi sau moät TDMP cuõ.

D.ÖÙ khí ôû phoåi:

-Nguyeân nhaân:

a/Vieâm tieåu pheá quaûn.

b/Dò vaät ñöôøng thôû

October 31, 2014 54

NHÖÕNG HÌNH AÛNH GIAÙN TIEÁP

October 31, 2014 55

NHÖÕNG HÌNH AÛNH GIAÙN TIEÁP

XEÏP THUØY TREÂN PHOÅI (P)

56 October 31, 2014

DAÁU HIEÄU S-GOLDEN

Moät khoái u naèm caïnh

pheá quaûn,khi phaùt

trieån seõ cheøn eùp pheá

quaûn gaây xeïp

phoåi.Bôø cuûa vuøng

phoåi xeïp cuøng vôùi

khoái u taïo thaønh hình

chöõ S.

Daáu hieäu naøy ñieån

hình thaáy ôû khoái u

pheá quaûn thuøy treân

phoåi (P).

57 October 31, 2014

DAÁU HIEÄU S-GOLDEN

Non–small cell carcinoma of the bronchus

(S-Golden’s sign)

Weissleder et al.Diagnostic Imaging Expert.1998

58 October 31, 2014

DAÁU HIEÄU S-GOLDEN

Dalia Megiddo,M.D et al. Chest X-ray interpretation. Academia Medica,Jerusalem,ISRAEL.

59 October 31, 2014

DAÁU HIEÄU S-GOLDEN

Joseph K.T.Lee. Lee computed body tomography with MRI correlation. 1998

XEÏP THUØY TREÂN PHOÅI (T) (caùc ñaàu muõi teân)

DO U PHEÁ QUAÛN (muõi teân)S-GOLDEN’S SIGN

October 31, 2014 60

NHÖÕNG HÌNH AÛNH GIAÙN TIEÁP

XEÏP THUØY TREÂN PHOÅI (P) DO NUÙT NHAÀY

SAU CÔN HEN PHEÁ QUAÛN NAËNG

October 31, 2014 61

NHÖÕNG HÌNH AÛNH GIAÙN TIEÁP

Luftsichel sign: bronchogenic carcinoma.

DẤU HIỆU LIỀM KHÍ(LUFTSICHEL SIGN)

Dấu hiệu này được các tác giả người Đức đưa ra

(luft: air. sichel: sickle).

Khi thùy trên phổi trái bị xẹp, phân thuỳ đỉnh của

thuỳ dưới trái nằm giữa quai ĐMC và thuỳ trên

phổi trái tăng thông khí bù trừ. Trên phim phổi

thẳng ta có được hình ảnh như một liềm khí ôm

lấy quai ĐMC.

Dấu hiệu này thường thấy khi thuỳ trên phổi trái

bị xẹp hoàn toàn, đối với người trưởng thành thì

thường là do bronchogenic carcinoma.

Luftsichel sign

DẤU HIỆU PHẲNG EO(FLAT WAIST SIGN)

Khi thùy dưới (T) xẹp hoàn toàn tạo thành một bóng mờ hình

tam giác sau tim, bóng tim bị xoay qua trái, khiến cho bờ của

quai ĐMC và ĐMP tạo thành một đường thẳng.

October 31, 2014 68

NHÖÕNG HÌNH AÛNH GIAÙN TIEÁP

October 31, 2014 69

XẸP PHỔI DẠNG ĐĨA

XẸP PHỔI DẠNG ĐĨA(PLATE-LIKE ATELECTASIS)

BN nằm lâu ngày, thông khí kém, các cục đàm có thể làm tắc nghẽn các tiểu phế quản tận, cho ra hình ảnh xẹp phổi dạng đĩa.

Cơ chế hình thành xẹp phổi dạng đĩa (plate-like atelectasis)

October 31, 2014 71

NHÖÕNG HÌNH AÛNH GIAÙN TIEÁP

XEÏP PHOÅI DAÏNG ÑÓA

Subsegmental (Platelike) Atelectasis:X quang phổi 1 ngày sau mổ cắt túi mật

XẸP PHỔI TRÒN

(Round atelectasis, folded lung, Blesovsky syndrome, atelectatic pseudotumor)

Xẹp phổi mạn tính có hình ảnh giống khối u thường gặp ở bệnh lý màng phổi liên quan đến asbestosis

hoặc bệnh lý màng phổi lành tính khác:

-tuberculosis, other infection, therapeutic pneumothorax, uremic pleuritis..

-đôi khi trong mesothelioma ác tính.

XẸP PHỔI TRÒN (Round atelectasis)

Xẹp phổi tròn: khối bầu dục tựa vào màng phổi dầy ở thành ngực sau

DẤU HIỆU ĐUÔI SAO CHỔI(COMET-TAIL SIGN)

Phế quản và mạch máu cuộn tròn theo tổn thương xẹp phổi

tròn (rounded atelectasis) cho ra dấu hiệu đuôi sao chổi.

Diễn tiến hình thành xẹp phổi tròn (round atelectasis)

Comet-Tail Sign

Comet-Tail Sign

October 31, 2014 80

Ứ KHÍ DO VIÊM TIỂU PHẾ QUẢN

Voøm hoaønh deït vì öù khí phoåi

VIEÂM TIEÅU PHEÁ QUAÛN

October 31, 2014 81

Voøm hoaønh deït vì öù khí phoåi VIEÂM TIEÅU PHEÁ QUAÛN

October 31, 2014 82

Inspiration Expiration

VIEÂM TIEÅU PHEÁ QUAÛN TAÉC NGHEÕN

October 31, 2014 83

Ứ KHÍ DO DỊ VẬT ĐƯỜNG THỞ

Treû 13 thaùng tuoåi,ñang chôi trong vöôøn thì xuaát hieän khoù thôû ñoät ngoät

Dò vaät pheá quaûn caûn quang.

October 31, 2014 84

NHÖÕNG HÌNH AÛNH GIAÙN TIEÁP

Inspiration Expiration

October 31, 2014 85

NHÖÕNG HÌNH AÛNH GIAÙN TIEÁP

Phim chuïp thì hít vaøo

Phim chuïp thì thôû raÖÙ khí phoåi (T)Dò vaät pheá

quaûn khoâng caûn quang (haït ñaäu phoäng).

October 31, 2014 86

NHÖÕNG HÌNH AÛNH GIAÙN TIEÁP

Dò vaät pheá quaûn khoâng caûn

quang (haït ñaäu phoäng) chaïy

qua chaïy laïi giöõa PQ goác

(P) vaø (T)

Corps eùtranger aø bascule

October 31, 2014 87

DAØN BAØI

1.Ñònh nghóa.

2.Söï taïo ra hình aûnh cuûa pheá quaûn.

3.Nhöõng hình aûnh tröïc tieáp.

4.Nhöõng hình aûnh giaùn tieáp.

5.Keát luaän.

October 31, 2014 88

KEÁT LUAÄN

1/ Ghi nhôù 5 daáu hieäu cuûa Hoäi chöùng pheá quaûn:

Daày,daõn,xeïp phổi,xeïp hình ñóa,ứ khí.

2/ Vieäc tìm raõnh lieân thuøy laø ñieàu tieân quyeát ñeå

chaån ñoaùn xeïp phoåi,öù khí phoåi.

3/ Nguyeân nhaân cuûa taéc pheá quaûn hieám khi roõ

raøng,thöôøng do suy dieãn.

4/ Ñöùng tröôùc moät hình aûnh xeïp phoåi:

ôû treû em luoân phaûi nghó ñeán Dò vaät pheá quaûn,

coøn ôû ngöôøi lôùn luoân phaûi nghó ñeán U pheá

quaûn.

October 31, 2014 89

CAÛM ÔN SÖÏ CHUÙ YÙ THEO DOÕI CUÛA QUYÙ BAÙC SÓ