CROSS-MATCH & DAT

Testler/Problemler

Hazırlayan: Prof. Dr. Birol GÜVENÇ

Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi

Balcalı Hastanesi Bölge Kan Merkezi

Sunan: Dr. S. Haldun BAL

Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi

Dr. Raşit DURUSOY Kan Merkezi

TRANSFÜZYON ÖNCESİ UYGUNLUK TESTLERİ

AMAÇ;

Transfüze edilen eritrositlerin kabul edilen en uzun sürede canlılığını ve fonksiyonunu sürdürmesi

Alıcının eritrositlerinde herhangi bir yıkımın olmasınıengellemek

2

KAPSAM;

Kan gruplama

iAT

CRM

3

TRANSFÜZYON ÖNCESİ UYGUNLUK TESTLERİ

CROSS-MATCH (CRM) NEDİR ?

Transfüzyon esnasında olabilecek bir antijen-antikor

reaksiyonunun tüpte yapılan bir ön denemesidir ve

uygunluk testlerinin son aşamasıdır.

4

CRM Testinin Amacı

Alıcı ve verici kan grubu uygunluğunun son kez

doğrulanması

Verici eritrosit yüzeyinde olabilecek antijenlere karşı

alıcı serumunda antikor varlığının araştırılması.

5

Majör; Alıcı serumu veya plazması ile verici eritrositleri

karşılaştırılır.

Minör; Verici serumu alıcı eritrositleri ile karşılaştırılır.

6

Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar 1

Örnek seçimi ve hazırlanması

Alıcı;

Taze kan örneği

Serum/plazma

Yeterli miktar (5 ml)

Uygun görünüm (hemoliz?)

Doğru etiketleme

7

Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar 2

Örnek seçimi ve hazırlanması

Verici;

Doğru torba, doğru tüp

Doğru etiketleme

Torba hortumundan bir segment

Pıhtı?

8

Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar 3

Hasta öyküsü

Tanı?

Kullanılan ilaçlar?

Transfüzyon?

Gebelik?

Transplantasyon?

9

Testin duyarlılığını-doğruluğunu etkileyen faktörler

Sıcaklık

Zaman ve iyonik güç

pH

Ag ve Ab yoğunluğu

Ab izotipi

Afinite-Avidite

10

Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar 4

Testin duyarlılığını -doğruluğunu etkileyen faktörler;

Eritrositlerin yıkanma işlemi

Hazırlanan eritrosit süspansiyonu konsantrasyonu,

Serum/Eritrosit oranı

Çalkalama (?)

Testin uygulandığı ısı (oda ısısı ve 37 °C’de)

11

Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar 5

Ag-Ab reaksiyonlarını belirginleştirmek için;

Antiglobulin serum

LISS (low ionic strength solution)

PEG (polyethylene glycol)

Enzim

12

Pozitif sonuçların nedenleri 1

Alıcı ve verici kan gruplarının hatalı değerlendirilmesi,

Verici eritrosit antijenlerine karşı alıcı serumunda allo-

antikorlar olması,

Vericinin direkt coombs testinin pozitif olması (AHG

testinde pozitif sonuç alınabilir),

13

Pozitif sonuçların nedenleri 2

Bazı hastalıklar nedeniyle alıcı serumunun farklı

özellikler göstermesi (protein içeriği ile ilgili olarak),

Testin herhangi bir aşamasında kontaminasyon olması,

Kullanılan teknik veya reajenlerin uygun olmaması.

14

Pozitif sonuçların nedenleri 3

Poliaglütinasyon Fenomeni

Sıcakta Aktif Olan Otoantikorlar

Rulo Formasyonu

15

Karşılaşılabilecek Problemler ve Değerlendirme

A.T testi negatif, CRM uygun ise;

Sorun yok transfüze edilebilir ☺

16

Karşılaşılabilecek Problemler ve Değerlendirme

A.T testi pozitif, CRM uygun ise;

Oto anti-H ve anti-Leb gibi Ab’lar O eritrositler ile

reaksiyon verebilir

A1B ve A1 eritrositler ile reaksiyon vermez

Transfüze edilebilir

17

Karşılaşılabilecek Problemler ve Değerlendirme

A.T testi negatif, CRM uygun değil ise;

ABO uyuşmazlığı

Bağışçıda DAT (+)

İnkomplet Ab’lar

O grubu TDP veya TS almış alıcılar (pasif transfer)

18

Karşılaşılabilecek Problemler ve Değerlendirme

A.T testi pozitif, CRM uygun değil ise;

Doğal ve nadir bulunan alloantikorlar

Anti-M, anti-P1, anti-Lea ve anti-Leb

Toplumdaki özgül Ag sıklığı önemli

Ab tanımlanmalı ve daha sonra CRM yapılmalı

19

OLGU-1

Pediatrik Hematoloji

Anemi?

O Rh (+)

Transfüzyon öyküsü var

2 Ünite RBC talebi var

Cross-match uygun değil

20

OLGU-1

DAT (-)

Antikor Tarama (+)

Antikor tiplendirme (+)

Anti-E

Anti-K

Rh subgrup CcDee Kell (-)

21

OLGU-1

22

Alıcı kan grb. kontrolü Verici kan grb. kontrolü

Uygunsuz Cross-match

Antikor Tarama Rh Subgrup

Antikor Tiplendirme Rh subgrup CcDee Kell (-)

16/12/2011 23

OLGU-1

OLGU-1

Rh subgrup CcDee Kell (-)24

Verici Rh subgrup Cross-match uygun

25

OLGU-2

Dahiliye Hematoloji

Orak hücre anemisi?

A Rh (+)

Transfüzyon öyküsü var

2 Ünite RBC talebi var

Cross-match uygun değil

OLGU-2

DAT (-)

Antikor Tarama (+)

Antikor tiplendirme (+)

Anti-c

Rh subgrup CCDee Kell (-)

26

OLGU-2

Verici Rh Subgrup Uygunsuz Cross-match

CCDee Kell (-) 27

OLGU-2

Verici Rh Subgrup Uygun Cross-match

CCDee Kell (-) 28

29

OLGU-3

• Ortopedi

• Romatoit Artrit + Hemolitik anemi

• AB Rh (+)

• Transfüzyon öyküsü var

• 4 Ünite RBC talebi var

• Cross-match uygun değil

30

OLGU-3

• DAT (+)

– IgG (+)

– C3d (+)

• Antikor Tarama (+)

• Antikor tiplendirme (değerlendirilemedi)

– Otoantikor (+)

31

OLGU-3

Uygunsuz Cross-match Uygunsuz Cross-match

32

OLGU-3

Monospesifik DAT Antikor Tarama

SONUÇ-1

CRM’deki sorunları değerlendirebilmek için alıcıda transfüzyon öncesi antikor tarama ve tanımlama testlerinin yapılması gerekliliğinin

yanı sıra tanımlanan antikor varsa bunun klinik değerinin bilinmesi de önemlidir.

33

34

SONUÇ-2;

CRM uygunsuzluğunda transfüzyon kararının

sorumluluğu klinisyene ait olmalı ancak kan

merkezi hastayla ilgili tüm kayıtlarında bu

uygunsuzluğu belirtmeli ve transfüzyon

konusunda yönlendirici olmamalıdır.

ANTİGLOBULİN TESTLER (COOMBS TESTİ)

TANIM;

İnsan globülinlerine karşı oluşan antikorlara anti-human

globülin (AHG, antikorlara karşı gelişen anti-antikor). Bu

antikorların kullanıldığı testlere de Anti-Human Globülin

(AHG) testi veya Coombs testi denir.

35

ANTİGLOBULİN TESTLER (COOMBS TESTİ)

Direkt Coombs testi

İndirekt Coombs testi

Antikor tarama

Antikor tanımlama

Cross-match

36

Direkt Coombs Testi (DAT)

Eritrosit yüzeyinde yer alan antijenlerin, kendilerine özgül

antikorlarla vücutta kaplanışını (sensitizasyonunu)

göstermek için yapılan teste DAT veya Direkt Coombs

Testi denir.

37

Direkt Coombs Testi (DAT)

38

Direkt Coombs Testi (DAT)

Testin prensipleri

Anti-Human Globülin serumu (AHG, Coombs Serumu) kullanılır.

Coombs serumu, yüzeyi antikor kaplı eritrositler arasında bir köprü kurar.

Serumdaki serbest globülinler hatalı negatifliğe sebep olacağından yıkama işlemi yapılmalıdır.

39

Anti-Human Globulin Reajenler

Polispesifik AHG

Monospesifik AHG

Anti-IgG

Anti-C3d ve Anti-C3b

Anti-C3d

40

Direkt Coombs Testi (DAT)

Hastalarda %10

Kan bağışçılarında 1/1.000-10.000

İmmün hemoliz olmaksızın pozitif olarak saptanır.

41

DAT (+) Nedenleri 1

Eritrosit antijenlerine karşı oluşmuş oto antikorların

kompleman ile birlikte veya tek başına eritrosit yüzeyini

kaplaması,

Yakın zamanda yapılmış bir transfüzyondan sonra alıcıdaki

allo-antikorların bağışçı eritrositlerinin yüzeyini kaplaması,

Bağışçının plazmasında bulunan antikorların

transfüzyondan sonra alıcıdaki eritrositlerin yüzeyini

kaplaması,

42

DAT (+) Nedenleri 2

Annedeki alloantikorların plasentadan geçerek fetüsün

eritrositlerini kaplaması,

Çeşitli ilaçların (Penisilin, sefalosporin, quinidine,

phenacetin vb.) kullanılması,

Yüksek doz gamaglobülin tedavisi sırasında veya

hastada hipergamaglobulinemi olması.

43

Hatalı Negatif DAT ve IAT Nedenleri 1

Eritrositlerin yeterli yıkanmaması

AHG serumun geç eklenmesi

Personelin değerlendirme becerisi

Düzensiz santrifüjleme

Eritrosit konsantrasyonunun hatalı olması

44

Hatalı Negatif DAT ve IAT Nedenleri 2

Yüksek konsantrasyonda IgG paraproteini

Yıkama solüsyonunun düşük pH düzeyi

Sadece komplemanla kaplanmış hücrelerde değerlendirmenin geç yapılması

Düşük antikor düzeyi

45

Hatalı Pozitif DAT ve IAT Nedenleri

Soğuk reaktif otoantikorlar

Kontamine malzemeler ve solüsyonlar

Aşırı santrifüjleme

Örnek almada silikon jelli tüp kullanımı

Dekstroz verilen damar yolundan örnek alma

46

TEŞEKKÜRLER…

47

Taşköprü, ADANA