ĆWICZENIE NR 5

Wyznaczania charakterystyk motopomp pożarniczych przy różnych

układach ssawnych

1 Cel ćwiczenia

Celem ćwiczenia jest przypomnienie i ugruntowanie podstawowych wiadomości o zjawisku ssania

w pompach wirowych, poznanie budowy, zasady działania oraz wymagań dla motopomp do wody

zanieczyszczonej oraz motopomp pływających. Celem ćwiczenia jest również wyznaczenia

rzeczywistych charakterystyk H=f(Q) pracy motopomp do wody zanieczyszczonej przy różnych

układach ssawnych. W przypadku motopomp pływających celem ćwiczenia jest również wyjaśnieni

regulacji pracy pompy przez zastosowanie linii upustowej.

2 Układ pompowy Pompa praktycznie zawsze pracuje w połączeniu z przewodami i ich armaturą, tworząc tak zwany

układ pompowy. Układ pompowy składa się z pompy, zbiornika ssawnego, przewodu ssawnego,

przewodu tłocznego i zbiornika tłocznego. W zależności od ułożenia względem siebie: lustra cieczy w

zbiorniku ssawnym, lustra cieczy w zbiorniku tłocznym i osi pompy możemy wyróżnić następujące

układy pompowe

Ssąco-tłoczący (ps<patm., pt > patm, Hgs> 0, Hgt>0, Hgp=Hgs+Hgt) – patrz rysunek 5.3

Syfonowy (Hgs< 0, Hgt>0, Hgp=Hgs+Hgt) – układ z napływem – patrz rysunek 5.1

Tłoczący (ps≈patm., pt > patm, Hgs≈ 0, Hgt>0, Hgp=Hgt) – patrz rysunek 5.2

Ssący(ps< patm.≈pt , Hgs>0, Hgt=0, Hgp=Hgs)

Leworowy tłoczący (ps< pt, pt < patm., Hgs>0, Hgt<0, Hgp=Hgs-Hgt)

Rysunek 5.1 Układ pracy pompy z napływem – syfonowy. Objaśnienia: 1 – pompa, 2 – rurociąg ssawny,

3 – zbiornik ssawny, 4 – rurociąg tłoczny, 5 – zbiornik tłoczny (opracowanie własne)

W pożarnictwie z układem syfonowym mamy do czynienia, między innymi podczas tłoczenia wody

autopompą zasilaną ze zbiornika samochodu ratowniczo-gaśniczego. Natomiast układ toczący ma

zawsze zastosowanie podczas pracy pompy pływające.

5

Hgs

2

3 Hgt

Hgp

1

4

Rysunek 5.2 Układ tłoczący pompy pływającej. Objaśnienia: 1 – pompa z pływakiem, 2 – silnik

motopompy pływającej, 3 – zbiornik ssawny, 4 – rurociąg tłoczny, 5 – zbiornik tłoczny

Rysunek 5.3 Układ ssąco – tłoczący wartości manometryczne i geometryczne. Objaśnienia: Hgs –

geometryczna wysokość ssania, Hgt – geometryczna wysokość tłoczenia, Hgp – geometryczna

wysokość podnoszenia, m – różnica miedzy manometrem a wakuometrem, Cs – średnia prędkość cieczy

w rurociągu ssawny, Ct – średnia prędkość cieczy w rurociągu tłocznym, ∆hst.s. – suma strat na ssaniu,

∆hst.t. – suma strat na tłoczeniu (opracowanie własne na podstawie [1])

Hgs=0 2

3

Hgt=Hgp

1

4

5

patm.

ps<patm

.

3 Zjawisko ssania pompy wirowej Pompy wirowe, w przeciwieństwie do większości pomp wyporowych nie mają zdolności

samozasysania. Dlatego przed uruchomieniem pompy wirowej pracującej w układach ssąco-tłoczących

lub ssących musi ona wraz z przewodem ssawnym zostać wypełnienie przetłaczaną cieczą. W praktyce

najczęściej do tego celu wykorzystuje są małe pompy wyporowe lub strumienice. Jeżeli w układzie

ssąco-tłoczącym kadłub pompy oraz przewód ssawny zostaną wypełnione wodą przepływ cieczy od

zbiornika ssawnego do pompy będzie możliwy jeżeli podciśnienie na wlocie do wirnika będzie niższe

od ciśnienia jakie oddziałuje na lustro cieczy w zbiorniku ssawnym (ciśnienie atmosferyczne) (patrz rys

5.3). Dodatkowo różnica pomiędzy wartością podciśnienia na wlocie do pompy, a ciśnieniem

atmosferycznym musi być na tyle duża aby możliwe było pokonanie wysokości pomiędzy króćcem

ssawnym pompy a lustrem cieczy w zbiorniku ssawnym czyli Hgs (geometrycznej wysokości ssania).

Zgodnie z doświadczeniem Torricellego wartość ciśnienia atmosferycznego wyznaczona dla 0 m.n.p.m.

i temperatury wody 4°C wynosi 10,33 mH20. Można więc powiedzieć, że dla powyższych warunków

wartość 10,33 m jest maksymalną teoretyczną wysokością ssania Hgsth. Wartość maksymalnej

teoretycznej wysokości ssania nie jest wartością stałą i zmienia się miedzy innymi wraz z wysokością

nad poziomem morza (zmiana wartości ciśnienia atmosferycznego) lub temperaturą przetłaczanej

cieczy (zmiana gęstości)

𝐻𝑔𝑠𝑡ℎ =𝑝𝑎𝑡𝑚

𝜌𝑤𝑜𝑑𝑦 ∙ 𝑔

Dla ciśnienia 1013 hPa i gęstości wody w temperaturze 4 °C wynoszącej 1000 kg/m3 maksymalną

geometryczną wysokość ssania można obliczyć następująco:

𝐻𝑔𝑠𝑡ℎ =101300𝑃𝑎

1000𝑘𝑔/𝑚3∙9,81𝑚/𝑠= 10,33 𝑚 𝐻20

Jeżeli zasysaną cieczą byłaby rtęć o gęstości 13585 kg/m3 maksymalna geometryczna wysokość

ssania wynosiłaby:

𝐻𝑔𝑠𝑡ℎ =101300𝑃𝑎

13585 𝑘𝑔/𝑚3 ∙ 9,81𝑚/𝑠= 0,760 𝑚 𝐻𝑔 = 760 𝑚𝑚𝐻𝑔

Wpływ zmiany wysokości nad poziomem morza na wartość maksymalnej teoretycznej wysokości

ssania przedstawiono w tabeli 5.1

Tabela 5.1 Wpływ zmiany wysokości nad poziomem morza na wartość maksymalnej teoretycznej

wysokości ssania (opracowanie własne)

Wysokość na

poziomem

morza

Ciśnienie

atmosferyczne dla

gęstości rtęci w

temperaturze 4°C

Ciśnienie atmosferyczne

dla gęstości wody w

temperaturze 4°C

Maksymalna

teoretyczna wysokość

ssania przy

temperaturze wody 4°C

[m] mmHg hPa m H20

0 775 1033 10,53

100 765 1020 10,40

200 758 1010 10,30

300 743 990 10,09

400 735 980 9,99

500 728 970 9,89

600 720 960 9,79

800 705 940 9,58

1000 690 920 9,38

1500 645 860 8,77

2000 608 810 8,26

W praktyce osiągniecie teoretycznej geometrycznej wysokości ssania nie jest możliwe

ponieważ przed wytworzeniem w układzie ssawnym próżni zasysana woda wcześniej osiąga ciśnienie

pary nasyconej w danej temperaturze. Ponadto zawsze w przewodzie ssawnym występują opory

przepływu zmierzające wartość teoretycznej geometrycznej wysokości ssania. Na wartość oporów

hydraulicznych w rurociągu ssawnym mają wpływ miedzy innymi zastosowanie smoka ssawnego,

średnica i długość rurociągu oraz jego ukształtowanie i wykonanie. Na wartość praktycznej

geometrycznej wysokości ssania ma również wpływ natężenia przepływu w rurociągu ssawnym. Wraz

z jego wzrostem wydajności rośnie wartość średniej prędkości przepływu cieczy w rurociągu ssawnym

Cs, a tym samym maleje wartość ciśnienia na ssaniu. Podsumowując praktyczną maksymalną

geometryczną wysokość ssania można wyrazić wzorem:

𝐻𝑔𝑠𝑚𝑎𝑥 = 𝐻𝑔𝑠𝑡ℎ −𝑝𝜗

𝜌𝑤𝑜𝑑𝑦 ∙ 𝑔−

𝑐𝑠2

2𝑔− ∆ℎ𝑠𝑠

pϑ – ciśnienie pary nasyconej cieczy w danej temperaturze,

cs – średnia wartość prędkości w rurociągu ssawnym,

γc = g·ρ – ciężar właściwy cieczy będący iloczynem wartości przyspieszenia ziemskiego i

gęstości,

∆hs - suma strat hydraulicznych w przewodzie ssawnym, na które ma wpływ średnica i

ukształtowanie przewodu ssawnego, zanieczyszczenie na smoku ssawnym itp.

g – przyspieszenie ziemskie

Najważniejszym parametrem ciecz decydującym o maksymalnej wysokości ssania jest gęstość oraz

ciśnienie pary nasyconej. Maksymalna wysokość ssania rośnie wraz ze spadkiem gęstości oraz

wzrostem ciśnienia parowania w danej temperaturze.

Wpływ zmiany temperatury wody na jej gęstość oraz ciśnienie pary nasyconej przedstawiono w

tabeli 5.2.

Z tabeli wynika, że dla ciśnienia wynoszącego 1013,20 hPa (odpowiada ciśnieniu

atmosferycznemu) wrzenie cieczy następuję w temperaturze 100°C, natomiast gdy ciśnienie zostałoby

obniżone do wartości np. 23,34 hPa wodę można doprowadzić do wrzenia już w temperaturze 20 °C. Z

sytuacji taką mamy do czynienia w przypadku wytworzenia dużych wartości podciśnienia wody

wpływającej na wirnik pompy zasysającej z dużych wysokości Hgs lub podczas zbyt dużych wartości

natężenia przepływu wody oraz dużych oporów przepływu w rurociągu ssawnym. Jeżeli ciśnieni na

wlocie do pompy spadnie poniżej ciśnienia pary nasyconej następuję rozpoczęcie zjawiska kawitacji.

Tabela 5.2 Wpływ zmiany temperatury wody na jej gęstość oraz ciśnienie pary nasyconej przedstawiono

w tabeli (opracowanie własne na podstawie [2])

Temperatura

wody

Ciśnienie par

nasyconej wody

Gęstość

wody

Temperatura

wody

Ciśnienie par

nasyconej wody

Gęstość

wody

°C hPa kg/dm3 °C hPa kg/dm3

0 6,08 0,9998 21 24,81 0,9979

1 6,57 0,9999 22 26,38 0,9977

2 7,06 0,9999 23 28,05 0,9974

3 7,55 1,0000 24 29,81 0,9972

4 8,14 1,0000 25 31,68 0,9970

5 8,73 1,0000 30 42,36 0,9955

6 9,32 0,9999 35 56,19 0,9939

7 10,00 0,9999 40 73,75 0,9921

8 10,69 0,9998 45 95,84 0,9900

9 11,47 0,9997 50 123,37 0,9880

10 12,26 0,9996 55 157,39 0,9857

11 13,14 0,9995 60 199,17 0,9831

Temperatura

wody

Ciśnienie par

nasyconej wody

Gęstość

wody

Temperatura

wody

Ciśnienie par

nasyconej wody

Gęstość

wody

°C hPa kg/dm3 °C hPa kg/dm3

12 14,02 0,9994 65 250,07 0,9804

13 15,00 0,9993 70 311,56 0,9777

14 15,98 0,9992 75 385,50 0,9748

15 17,06 0,9990 80 473,56 0,9718

16 18,14 0,9989 85 578,66 0,9683

17 19,32 0,9987 90 761,08 0,9653

18 20,59 0,9985 95 845,24 0,9619

19 21,97 0,9984 100 1013,20 0,9583

20 23,34 0,9982 106 1250,44 0,9540

4 Kawitacja w pompach wirowych Kawitacja to zjawisko występujące w płynącej cieczy wywołane miejscowym obniżeniem ciśnienia

poniżej wartości krytycznej bliskiej ciśnieniu parowania cieczy w danej temperaturze, w wyniku czego

w cieczy powstają pęcherzyki parowo-gazowe. Pęcherzyki powstają w strefie najniższego ciśnienia i

zanikają w strefie o wyższym ciśnieniu. Zanikanie pęcherzyków następuje gwałtownie w czasie

krótszym od 0,001 s i ma charakter implozji, a ciecz napływające wewnątrz pęcherzyka z wielką

prędkością osiąga ciśnienie rzędu 3500 bar.

Objawy kawitacji mogą być:

wżery kawitacyjne i erozja kawitacyjna na wirniku i korpusie pompy

korozja kawitacyjna

głośna praca pompy (trzaski, szumy wewnątrz pompy)

drgania pompy

załamanie się charakterystyk pompy

silne i nieregularne drgania wartości na manometrze i wakuometrze pompy.

Przyczynami powstawania kawitacji mogą być:

duża wysokość ssania (mała wysokość napływu)

duża prędkość obrotowa wirnika

przekroczenie nominalnej wydajności, co wiąże się z nadmiernym wzrostem prędkości i

spadkiem ciśnienia w przekroju ssawnym pompy

nieprawidłowe zasilenie wirnika wynikające ze złego kształtu kanału wlotowego (miarą jest

tu sprawność hydrauliczna)

Wysoka temperatura pompowanej cieczy

Zapobiegać kwitacji można na etapie konstruowania pompy oraz podczas jej eksplantacji.

Metody konstrukcyjne zapobiegania kawitacji

stosowanie na wirnik materiałów bardziej odpornych na działanie kawitacji

ukształtowanie komory ssawnej i króćca wlotowego zapewniającego łagodny przebieg linii

prądu i dopływ do wirnika z odpowiednią prędkością i bez zawirowań

zredukowanie do minimum strat w przewodzie ssawnym (skrócenie długości, unikanie

załomów, odpowiedni przekrój i mała Cs)

zastosowanie łopatek o przestrzennej krzywiźnie

zwiększenie liczby łopatek w wirniku

ograniczanie maksymalnych wysokości podnoszenia na jednym stopniu

stosowanie obróbki wykańczającej w celu osiągnięcia możliwie gładkich powierzchni

stosowanie wstępnego wirnika przed wirnikiem właściwym (podwyższenie ciśnienia na

wlocie do wirnika)

utwardzenie powierzchni wirnika przez azotowanie, nawęglanie i hartowanie

Metody eksploatacyjne to:

ustawienie pompy na możliwe małej wysokości ssania lub dużej napływu

eksploatacja pompy w pobliżu punktu nominalnego

zabezpieczenie przed wzrostem temperatury cieczy

zabezpieczenie przed nadmiernym wzrostem prędkości obrotowe

Rysunek 5.4 Zmiana ciśnienia podczas przepływu wody przez pompę (opracowanie własne)

Śledząc przepływ wody przez pompę począwszy od wlotu do kolektora ssawnego (punkt A -pomiar

podciśnienia pw) poprzez przepływ przez wirnik (punkty B-C) do wylotu cieczy z kolektora zbiorczego

(punkt D pomiar ciśnienia tłoczenia pm) można zauważyć, że niemniejsze wartości ciśnień występują

przy wlocie cieczy na łopatkę wirnika pompy. Z tego względu to w tym miejscu najwcześniej zostaję

osiągnięte ciśnienie pary nasyconej pʋ, a tym samym rozpocznie się zjawisko kawitacji. Aby temu

zapobiec należy kontrolować wartość ciśnienia na ssaniu, jednak jest to trudne do wykonania na wlocie

do obracającego się wirnika, więc pomiaru dokonuje się bezpośrednio na króćcu ssawnym pompy

(punkt A). Należy jednak pamiętać iż wartość ciśnienie ssania ps, jest nieco wyższe od ciśnienia

minimalnego pmin.. Podczas przepływu wody przez wirnik następuje wzrost jej prędkości unoszenia u, a

pmin B

C

D

ps po

pʋ

pt

wlot cieczy na łopatkę

wirnika

prz

epły

w p

rzez

wir

nik

Przepływ przez

kolektor spiralny

A

p=0

pw patm

pm

A B

C

D

Cs

Ct

pw

pm

patm

tym samym rośnie ciśnienia. Następnie w zbiorczym kolektorze spiralnym (od punktu C do D) następuje

(hamowanie cieczy) zmniejszenie prędkości przepływu cieczy oraz dalszy wzrost ciśnienia zgodnie z

prawem Bernoullego. W wyniku tego na wylocie z króćca tłocznego pompy otrzymujemy ciśnienie

zarejestrowane na manometrze pompy. Wskazania manometru i wakuometru są odniesione do ciśnienia

atmosferycznego, tak więc ciśnienie tłoczenia pt = pm + patm. zaś ciśnienie ssania ps = patm - pw.

W momencie zaistnienia zjawiska kawitacji woda przepływająca od punktu A do C gwałtownie

odparowuje a następnie się skrapla w sposób jak pokazano na rysunku 5.5.

Rysunek 5.5 Graficzna ilustracja zjawiska kawitacji (opracowanie własne)

Zjawisko kawitacji może skutkować uszkodzeniami mechanicznymi elementów pompy oraz

gwałtownym obniżeniem jej wysokości podnoszenia. W przypadku tak zwanej super kawitacji może

dojść nawet do przerwania przepływu cieczy. Ze wzrostem geometrycznej wysokości ssania, w pompie

przy niższych wartościach wydajności będzie powstawało zjawisko kawitacji. Ponadto jeżeli przez Pn

określimy punkt nominalny pompy, z przebiegu charakterystyk wynika, że dla innych wartości Hgs niż

nominalne (w tym przypadku 1,5 m) punkt nominalny nie zostaje osiągnięty (patrz rysunek 5.6).

Dobierając pompę wirową do układu o dużej wysokości ssania należy wiec liczyć się z tym że uzyskane

wartości wydajności będą znacząco odbiegały od nominalnych lub nie będzie w ogóle możliwości

zassania cieczy. Wpływ geometrycznej wysokości ssania na przebieg charakterystyki pompy

przedstawiono na rysunku 5.6. Z przedstawionego wykresu wynika, że umowny początek kawitacji

(określony wartością wydajności) maleją wraz ze wzrostem geometrycznej wysokości ssania. W

praktyce za umowny początek kawitacji uznaje się wartość wydajności (charakterystyki wyznaczonej

dla danej geometrycznej wysokości ssania) dla której wysokość podnoszenia pompy zmniejszy się o

3% względem wysokości podnoszenia charakterystyki wyznaczonej przy zerowej geometrycznej

wysokości ssania. Jeżeli na rysunku 5.6 przerywaną linią zaznaczono charakterystykę przy Hgs = 0 to

widać, że dla wydajności Q1 wysokość podnoszenia Ha względem charakterystyki wyznaczonej przy

Hgs =1,5 m zmniejszyła się o 3%. Tak więc wartość Q1 można uznać za początek zjawiska kawitacji

dla charakterystyki wyznaczonej przy geometrycznie wysokości ssania wynoszącej 1,5 m.

H

[msw]

A B C D

Kierunek przepływu cieczy

Obszar króćca

ssawnego Obszar wirnika

Obszar

kolektora

spiralnego

ps pʋ

p pt

patm

po=0

woda para woda

Powstanie i wzrost pęcherzyka Zapadanie i zanik pęcherzyka

Rysunek 5.6 Charakterystyki pracy pompy wirowej przy różnych geometrycznych wysokościach ssania

Na charakterystyce przy geometrycznej wysokości ssania wynoszącej 7,5 metra cyframi

rzymskimi zaznaczono trzy charakterystyczne etapy (stadium) kawitacji. W pierwszym stadium

zaczynają się tworzyć niewielkie pęcherzyki parowo-gazowe, co w małym stopniu wpływa na pracę

pompy. W drugim stadium, tzw. rozwiniętej kawitacji, implozje pęcherzyków wywołują drgania pompy

i silne nieregularne wahania wskazań mierników ciśnienia zawłaszcza na stronie ssawnej pompy. Na

charakterystykach pracy widoczny jest spadek wysokości podnoszenia i sprawności pompy. W trzecim

stadium, tzw. superkawitacjia, występuje gwałtowne załamanie się charakterystyk (krzywych)

przepływu, poboru mocy oraz sprawności. Załamanie charakterystyk może prowadzić do całkowitego

zarwania słupa cieczy pomiędzy pompą i zbiornikiem ssawnym, a w konsekwencji zatrzymania

pompowania cieczy.

Określenie warunków zaistnienia kawitacji podczas pracy danej pompy można dokonać poprzez ocenę

spadku wysokości podnoszenia względem ciśnienia ssania (charakterystyki wyznaczonej dla stałej

wydajności). W tym przypadku spadek wysokości podnoszenia o 3% względem H = const. świadczy

o zaistnieniu kwitacji.

Rysunek 5.7 Charakterystyka kawitacyjna

Hgs = 1,5 m

Q (dm3/min)

Hgs 3,0 m

Hgs 7,5 m

Q1 Q2 Q3

Pn Ha

0,97Ha ∆H=0,03 Ha

Hgs = 0 m

I II

III

5 Proces ssania w pompach wirowych samozasysających. Motopompy przenośne do wody zanieczyszczonej stosowane w jednostkach ochrony

przeciwpożarowej to najczęściej pompy odśrodkowe, których budowa umożliwia samozasysanie bez

dodatkowych urządzeń zasysających. Schemat działania samozasysającej pompy odśrodkowej z`

podwójną spiralą przedstawiono na rysunku 5.8. Króciec ssawny 1 z klapą zwrotną 2 jest umieszczony

powyżej wirnika 3, dzięki czemu wirnik po napełnieniu pompy cieczą przy pierwszym uruchomieniu

jest zawsze zalany. Pompa ma dwie półspirale zbiorcze 4 i 5. Po uruchomieniu pompy w górnej części

komory tłocznej 6 następuje wydzielanie się powietrza z wody. Woda spływa następnie w dół pompy i

dopływa z powrotem do wirnika, mieszając się z zassanym powietrzem. Proces trwa tak długo, aż

nastąpi całkowite usunięcie powietrza z przewodu ssawnego. Następnie ciecz jest wytłaczana do

przewodu tłoczącego 7 i następuje właściwa praca pompy.

Rysunek 5.8 Schemat działania samozasysającej pompy odśrodkowej z` podwójną spiralą: Objaśnienia:

a) przekrój wzdłużny, b) przekrój poprzeczny w chwili rozruchu, c) przy ruchu ustalonym Pompy 1 -

króciec ssawny, 2 - klapa zwrotna, 3 _ wirnik, 4, 5 – półspirale zbiorcze, 6 – komora tłoczna, 7, 8 -

otwory tłoczne. [1]

6 Regulacja upustowa Regulacja upustowa polega na odprowadzeniu części cieczy Q2 z obszaru tłocznego pompy do

obszaru ssawnego lub do zbiornika ssawnego. Fragment układu pompowego z regulacją upustową

pokazano schematycznie na rysunku 5.9 a). W układ włączony jest przewód upustowy 3, łączący obszar

tłoczny pompy z obszarem ssawnym. W przewodzie upustowym znajduje się zawór regulacyjny 4, który

umożliwia zmiany oporów przepływu w rurociągu hi. Zasada działania regulacji upustowej wynika z

rysunku 5.9 b). Jeżeli krzywą p określimy charakterystykę pracy pompy to przy zamkniętym zaworze 4

punktem pracy pompy w układzie o charakterystyce r będzie punkt A’. Jeśli zawór 4 zostanie

otworzony, wówczas pompa będzie zasilała dwa równolegle połączone przewody 3 i 5. Charakterystyką

przewodu 5 jest krzywa r, zaś przewodu 3 parabole hi (np. h1) o wierzchołku w początku układu

współrzędnych. Każda parabola przedstawia straty ciśnienia ∆hi(Q) w przewodzie 3, których głównym

składnikiem są zmienne opory przepływu przez zawór 4. Przy zaworze zamkniętym parabola hi = hmax

redukuje się do półprostej gdyż ciecz nie odpływa z układu, a tym samym opory nie mogą zmieniać się

w funkcji przepływu. W tym układzie punktem pracy pompy jest punkt A’. W przypadku zaworu

całkowicie otwartego, charakterystyka hi = hmin staje się najbardziej płaska. Uzyskany punkt pracy

pompy A”’ w równolegle pracującym rurociągom 3 i 5 generującym straty hmax+r. Dla każdego innego

stanu otwarcia zaworu niż otwarty lub zamknięty charakterystyka strat w układzie upustowym będzie

dowolną parabola pomiędzy prostą hmax, a parabolą hmin. Wynika z tego, że w regulacji upustowej

zaworem 4 można osiągnąć jedynie punkty na charakterystyce pracy pompy znajdujące się pomiędzy

punktem A’, a A”’ (zakres regulacji upustowej zaworem 4).

Rysunek 5.9 Regulacja upustowa a) schemat układu pompowego z regulacją upustową b) zmiana

punktów pracy pompy podczas regulacji upustem. Objaśnienia: 1 – pompa, 2 –zbiornik, 3 - przewód

upustowy, 4 zawór regulacji upustowej, 5 – przewód tłoczny główny, r – straty w rurociągu tłocznym,

hi – straty w przewodzie upustowym, p –charakterystyka pracy pompy.

7 Wymagania dla motopomp do wody zanieczyszczonej Wymagania ogólne. W zależności od wykonania rozróżnia się rodzaje motopomp:

— przenośne,

— przewoźne.

Parametry nominalne motopompy do wody zanieczyszczonej powinny wynosić Q ≥ 400 dm3/min przy

ciśnieniu tłoczenia co najmniej 1 bar.

Przykład oznaczenia:

1) Motopompa przenośna o wydajności nominalnej 500 dm3/min przy nominalnym ciśnieniu tłoczenia

pn = 1 bar:

MOTOPOMPA DO WODY ZANIECZYSZCZONEJ P — 5/1; Kadłub, urządzenie zasysające i przewody wodne pompy powinny mieć możliwość skutecznego

odwodnienia. Zawory odwadniające powinny być łatwo dostępne. Motopompa przenośna powinna być

2.

1.

3.

Q=Q1+Q2 r

4.

Q2

Q1 Q1

hi Q2

hmax h1 hmin

r

hmin +r

h1 + r

Q

H

a)

b)

p

A’

A’’

A”’

5.

wyposażona w składane uchwyty do przenoszenia. Motopompy powinny być wyposażone w kosz

ssawny o wielkości oczek odpowiednich do zanieczyszczeń, jakie mogą być przepompowane wraz z

wodą przez motopompę. Kosz powinien być wyposażony w nasadę wg normy PN-M-51038 tej samej

wielkości, co nasada ssawna motopompy, umożliwiającą zamontowanie kosza na końcu linii ssawnej. Napęd motopompy do wody zanieczyszczonej Silnik motopompy przewoźnej powinien być wyposażony

w rozrusznik elektryczny. W przypadku motopomp przenośnych silnik powinien być wyposażony, co

najmniej w rozrusznik ręczny. Pojemność zbiornika paliwa motopompy przenośnej powinna zapewniać

pracę pompy z wydajnością nominalną w ciągu, co najmniej 60 min bez uzupełnienia zapasu paliwa.

Dla motopomp przewoźnych minimalny czas pracy bez uzupełniania zapasu paliwa powinien wynosić,

co najmniej 120 min. Motopompa z rozrusznikiem elektrycznym powinna być wyposażona w

akumulator.

Urządzenia sterownicze i kontrolne. Wszystkie urządzenia do sterowania pracą pompy, powinny być

widoczne i dostępne z miejsca obsługi. Motopompy przewoźne powinny być wyposażone w manometr

o zakresie pomiarowym 0 ÷ 150 % maksymalnego ciśnienia zamknięcia oraz we wskaźnik poziomu

paliwa w zbiorniku z sygnalizacją rezerwy.

Znakowanie. Na motopompie oraz na silniku, powinny być umieszczone tabliczki znamionowe.

Na tabliczce znamionowej motopompy powinny być umieszczone, co najmniej następujące informacje:

— znak fabryczny lub nazwa producenta,

— oznaczenie np. P 5/1

— numer motopompy i rok budowy,

— masa całkowita motopompy.

Na tabliczce znamionowej silnika powinny być umieszczone, co najmniej następujące informacje:

— znak fabryczny lub nazwa producenta,

— oznaczenie typu silnika,

— numer silnika i rok budowy,

— moc i obroty nominalne silnika.

Masa. Masa motopompy przenośnej z pełnym zbiornikiem paliwa i pełnym stanem oleju nie powinna

przekraczać 200 kg. Dla motopomp przewoźnych nie określa się maksymalnej masy.

Parametry pracy pompy. Parametry pracy pompy powinny spełniać wymagania punktu nominalnego

dla skorygowanej geodezyjnej wysokości ssania H’ sgeo = 1,5 m. Dla H'' sgeo = 6,0 m wydajność pompy

przy nominalnym ciśnieniu tłoczenia powinna być nie mniejsza niż 50 % wydajności nominalnej.

Czas zassania. Suma czasów potrzebnych do zassania wody dla skorygowanej geodezyjnej wysokości

ssania H’gs = 1,5 m, napełnienia pompy oraz węża tłocznego o długości 5 m nie powinna przekraczać

120 s. natomiast dla H''gs = 6,0 m czas zassania nie powinien przekraczać 300 s.

Niezawodność pracy motopompy. Motopompa powinna być zdolna do 24-godzinnej pracy ciągłej, z

zachowaniem nominalnej wydajności i nominalnego ciśnienia tłoczenia przy nominalnej skorygowanej

geodezyjnej wysokości ssania. Po próbie motopompa nie powinna wykazywać oznak uszkodzenia.

8 Wymagania dla motopomp pływających W zależności od nominalnej wydajności i nominalnego ciśnienia tłoczenia rozróżnia się wielkości

motopomp pływających podanych w tabeli 5.3

Tabela 5.3 Typoszeregi (wielkości) motopomp pływających

Wielkość motopompy

pływającej

Parametry motopompy pływającej

dla nominalnej prędkości obrotowej

wydajność nominalna nominalne ciśnienie tłoczenia

Qn[dm

3

/min] Pn[bar]

MP 2/2 200

2

MP 4/2 400

MP 6/2 600

MP 8/2 800

MP 10/2 1000

MP 12/2 1200

MP 3/1 300 1

MP 6/1 600

Motopompa pływająca (MP) o wydajności nominalnej 800 dm3/min przy nominalnym ciśnieniu

tłoczenia p = 2 bar:

MOTOPOMPA PŁYWAJĄCA MP — 8/2 Wykonanie. Konstrukcja pływaka powinna zapewnić dobrą pływalność również w przypadku

uszkodzenia mechanicznego (przebicia) powłoki zewnętrznej pływaka. Pływak motopompy powinien

mieć barwę czerwoną. Wlot ssawny pompy powinien być wyposażony w sito o wielkości oczek

mniejszej niż wielkość wylotu wirnika. Wylot tłoczny pompy powinien być wyposażony w jedną nasadę

wielkości 75T wg normy PN-M-51038. W przypadku motopomp wielkości MP 2/2 i MP 3/1, dopuszcza

się zastosowanie nasady wielkości 52 wg normy PN-M-51038. Należy zapewnić dostęp do nasady w

celu połączenia jej z wężem tłocznym za pomocą klucza do łączników. Motopompa pływająca powinna

być wyposażona w uchwyty do przenoszenia.

Zbiornik paliwa motopompy. Pojemność zbiornika motopompy powinna zapewniać pracę pompy z

wydajnością nominalną w ciągu co najmniej 60 min bez uzupełnienia zapasu paliwa. Korek zbiornika

paliwa powinien mieć otwór do wyrównania ciśnienia oraz zabezpieczenie przed wyciekami.

Znakowanie. Na motopompie oraz na silniku, powinny być umieszczone tabliczki znamionowe.

Na tabliczce znamionowej motopompy powinny być umieszczone co najmniej następujące informacje:

— znak fabryczny lub nazwa producenta,

— oznaczenie np. MP 4/2

— numer motopompy i rok budowy,

— masa całkowita motopompy.

Na tabliczce znamionowej silnika powinny być umieszczone co najmniej następujące informacje:

— znak fabryczny lub nazwa producenta,

— oznaczenie typu silnika,

— numer silnika i rok budowy,

— moc i obroty nominalne silnika.

Masa. Masa motopompy pływającej z pełnym zbiornikiem paliwa i pełnym stanem oleju nie powinna

przekraczać: 30 kg dla motopomp pływających MP 2/2, M 4/2 i MP 3/1 oraz 60 kg dla pozostałych

motopomp pływających.

Niezawodność pracy motopompy. Motopompa powinna być zdolna do sześciogodzinnej pracy ciągłej,

z zachowaniem nominalnej wydajności i nominalnego ciśnienia tłoczenia.

Ponadto konstrukcja motopompy powinna zapewniać bezpieczną pracę pompy bez wody („na sucho”)

w czasie co najmniej 5 min. Po próbach motopompa nie powinna wykazywać oznak uszkodzenia.

Minimalna głębokość ssania. Minimalna głębokość zbiornika (mierzona od lustra wody do płaskiego i

poziomego dna zbiornika), przy której motopompa osiąga nominalne parametry pracy, nie powinna być

większa niż 50 mm.

9 Badania

9.1 Budowa motopompy pływającej

Motopompa pływająca PFPN-F 2 – 400 (MP 4/2) Niagara 1 składa się z trzech głównych podzespołów:

pompy, silnika spalinowego i pływaka.

Niagara 1 to pompa jednostopniowa, wirowa odśrodkowa z wirnikiem typu otwartego, osadzonym

bezpośrednio na wale silnika. Korpus pompy, wykonany ze stopów aluminium, mocowany jest do

kołnierza silnika. W konstrukcji zastosowano grafitowo-ceramiczne uszczelnienie wału pompy, dające

możliwość pracy na sucho. Króciec tłoczny zakończony jest nasadą 75. Wydajność nominalna pompy

wynosi 400 dm3/min przy ciśnieniu 0,2 MPa.

Do napędu pompy zastosowano czterosuwowy jednocylindrowy silnik spalinowy Honda GXV 160 o

pojemności 163 cm3, chłodzony powietrzem o mocy 5,5 kM przy 3600 obr/min, uruchamiany ręcznie.

Silnik wyposażony jest w trzypozycyjną dźwignię sterującą: R – rozruch, P – praca, O – wyłączenie

silnika i samoczynny regulator obrotów. Zbiornik paliwa o pojemności 2 dm3 zapewnia ciągłą pracę

pompy przez dwie godziny. Zespół pompy z silnikiem przymocowany jest do pływaka wykonanego z

laminatu poliestrowo – szklanego (PWS) i wypełnionego pianką poliuretanową. Pływak jest

niezatapialny w przypadku uszkodzenia powłoki zewnętrznej. Do górnej powierzchni pływaka

przymocowane są dwa uchwyty, umożliwiające przenoszenie motopompy.

b

e f d

g

a

c

Rysunek 4.10 Przekrój i widok motopompy pływającej Niagara 1. Objaśnienia: 1. Pływak, 2. Rurka

uchwytu, 3. Uchwyt, 4. Sito, 5. Pompa komplet (a-wirnik, b-wał, c-dławnica, d-kolektor zbiorczy, e-

dyfuzor, f-przewód tłoczny, g-nasada tłoczna), 6. Manetka gazu, 17. Tabliczka znamionowa [11]

Na rysunku 5.11 przedstawiono charakterystykę Hp=f(Q) motopompy pływającej Niagara 1.

Rysunek 5.11 Charakterystyka pracy pompy Niagara 1 (opracowanie własne na podstawie )

Zasady obsługi motopompy pływającej

1. Podłączyć wąż tłoczny do nasady motopompy.

2. Motopompę zabezpieczyć przed możliwością odpłynięcia.

3. Otworzyć zawór zbiornika paliwa.

4. Ustawić dźwignie sterującą manetki silnika pompy w pozycji „R” (rozruch-ssanie). Przy nagrzanym

silniku nie stosować ssania.

5. Uruchomić silnik przez pociągnięcie za linkę rozrusznika.

6. Bezpieczna odległość od motopompy, gdzie nie powinno występować szkodliwe oddziaływanie

hałasu na organizm człowieka wynosi: 2m. Zaleca się stosowanie następującego sposobu

uruchamiania: Delikatnie pociągnąć za linkę aż do odczucia lekkiego oporu i następnie energicznie

pociągnąć w celu uruchomienia silnika. Opisany powyżej sposób uruchamiania silnika eliminuje

występowanie dynamicznych obciążeń linki rozrusznika. W przypadku wykorzystywania jako

źródła wody – zbiornika łatwo dostępnego (np. zbiornik składany) można uruchamiać motopompę

po umieszczeniu jej na wodzie. Wymaga to jednak pomocy drugiej osoby, przytrzymującej

motopompę w momencie rozruchu silnika, ze względu na możliwość jej przewrócenia przy

energicznym pociągnięciu za linkę rozrusznika.

7. Po uruchomieniu silnika należy dźwignię sterującą przestawić w pozycję „P” (praca).

8. Umieścić motopompę w zbiorniku wody.

9. Przy krótkotrwałym wyłączaniu pracy motopompy: a) Przestawić dźwignię sterującą w pozycję

„O”, b) Zamknąć zawór zbiornika paliwa.

10. W pozostałych przypadkach należy zamknąć zawór zbiornika paliwa celem

wypalenia pozostałości paliwa z gaźnika. Przestawić dźwignię sterującą w pozycję „O”.

11. Po zakończeniu pracy należy wyczyścić sitko na wlocie ssawnym (jeśli jest

zanieczyszczone).

Rysunek 5.12 Uproszczony schemat stanowiska pomiarowego do badania motopomp przenośnych

MP4/2. Objaśnienia: 1- motopompa MP4/2, 2 - manometr, 3 – przepływomierz elektromagnetyczny, 4

– zawór do dławienia przepływu, 5 – zbiornik wody, 6 – węże tłoczne W 75, 7 – przewód tłoczny

główny 8 – przewód upustowy 9 – zawór regulacji upustowej, 10 – rozdzielacz 75/52-75-52

(opracowanie własne)

9.2 Badanie motopompy przenośnie do wody zanieczyszczonej

Motopompa do wody zanieczyszczonej P 10/1 typ WT30X jest przykłada wirowej pompy

samozasysającej. Motopompa WT30X jest pompą jednostopniową, wirową odśrodkową z wirnikiem

typu otwartego, osadzonym bezpośrednio na wale silnika. Pompa umożliwia przepompowanie cieczy

posiadających cząstki stałe o wielkości nieprzekraczającej 30mm. Pompa posiada możliwość szybkiego

demontażu pokrywy kadłubów w celu usunięcia zanieczyszczeń z wnętrza pompy. Krócice tłoczny i

ssawny posiadają średnicę 3 cali i wyposażone są w nasadą wielkości 75. Zgodnie ze świadectwem

dopuszczenia do użytkowania w jednostkach ochrony przeciwpożarowej nr 2116/2014 pompa posiada

nominalną wydajność 1000 dm3/min przy ciśnieniu tłoczenia 1 bar. Do napędu pompy zastosowano

czterosuwowy jednocylindrowy silnik spalinowy Honda GX 270 o pojemności 270 cm3 i mocy 8,5 KM.

Silnik posiada rozruch ręczny. uruchamiany ręcznie. Silnik posiada możliwość regulacji prędkości

obrotowej oraz posiada samoczynny regulator obrotów. Zbiornik paliwa o pojemności 5,3 dm3.

Maksymalne godzinowe zużycie paliwa wynosi 2,4 l/h. Charakterystykę wysokości podnoszenia do

wydajności H=f(Q) pompy WT 30X przedstawiono na rysunku 5.13

6.

1.

2. 3.

4.

5. 10.

7.

8. 9.

Rysunek 5.13 Charakterystyka nominalna wysokości podnoszenia do wydajności pompy WT 30X

Badania motopompy należy wykonać na stanowisku wykonanym zgodnie ze schematem

przedstawionym na rysunku 5.14

Rysunek 5.14 Uproszczony schemat stanowiska pomiarowego do badania charakterystyk

przepływowych motopomp do wody zanieczyszczonej przy różnych stratach na ssaniu. Objaśnienia: 1-

motopompa WT 30X, 2 - manometr, 3 – przepływomierz elektromagnetyczny, 4 – zawór do dławienia

przepływu, 5 – zbiornik wody, 6 – węże tłoczne W 75, 7 – wakuometr, 8–zawór do dławienia ssania, 9

– rurociąg tłoczny (opracowanie własne)

0

5

10

15

20

25

30

0 200 400 600 800 1000 1200

Wys

oko

ść p

od

no

sze

nia

[m

sw]

Wydajność [dm3/min]

Charaktrystyka nominalna motopompy do wody zanieczyszczonej WT 30X

1. 2.

3. 4.

5.

6.

9.

7. 8.

Rysunek 5.15 Widok motopompy WT30X. Objaśnienia: 1. Króciec ssawny, 2. Króciec tłoczny 3.

Pokrywa kadłuba pompy, 4. Odwodnienie pompy, 5. Kadłub pompy, 6. Korek otworu zalewowego

pompy, 7. Zbiornik paliwa, 8. Włącznik zapłonu, 9. Silnik, 10. Rama umożliwiająca przenoszenie

pompy [16]

Zasady obsługi motopompy WT30X

1. Podłączyć węże tłoczny i ssawne do nasady motopompy.

2. Sprawdzić poziom oleju i paliwa (ewentualnie uzupełnić)

3. Zalać kadłub pompy wodą

4. Otworzyć zawór zbiornika paliwa.

5. Ustawić dźwignie sterującą manetki silnika pompy w pozycji ssanie. Przy nagrzanym silniku

nie stosować ssania.

6. Przekręcić włącznik zapłonu w pozycję 1.

7. Uruchomić silnik przez pociągnięcie za linkę rozrusznika.

8. Po uruchomieniu silnika należy dźwignię do sterownia obrotów ustalić pożądaną prędkości

obrotową

9. Przy wyłączaniu motopompy zmniejszyć obroty pompy do minimalnych i przestawić włącznik

zapłonu w pozycję 0.

10. Zamknąć zawór zbiornika paliwa.

11. Po zakończeniu pracy należy odwodnić kadłub pompy.

9.3 Badania charakterystyk pracy motopompy

Wyznaczenie charakterystyki nominalnej motopompy do wody zanieczyszczonej

Regulację aktualnych parametrów pracy pomp przeprowadza się metodą dławienia na zaworze

znajdującym się na stronie tłocznej. Zakres regulacji od całkowitego zamknięcia zaworu do jego pełnego

otwarcia.

Podczas wykonywania badań motopompy należy otworzyć (patzr rysunke 5.14) zawór 8. Zawór 4

służy do zmiany oporów przepływu na stronie tłocznej pompy. Za pomocą tego zaworu wykonuję się

regulacje parametrów pracy pompy metodą dławienia. Pozwala to wyznaczyć charakterystyki pracy

badanej motopompy.

1.

2.

5.

4.

3.

6.

7.

10.

9.

8.

Przed przystąpieniem do badań należy obliczyć skorygowaną geometryczną wysokość ssania Hgs’,

uwzględniająca wpływ różnic ciśnienia atmosferycznego od wartości 1013 mbar oraz temperatury wody

od wartości 4°C. Skorygowaną geometryczną wysokość ssania należy obliczyć ze wzoru:

Hgs’= Hgs – 10,25 + 0,0102 (patm – pv) (29)

gdzie

patm - lokalne ciśnienie atmosferyczne, w mbar

pv - ciśnienie pary w danej temperaturze, w mbar

Następnie należy przygotować motopompę do pracy: sprawdzić poziom paliwa w zbiorniku i oleju

w misce olejowej silnika, w razie potrzeby uzupełnić. Podpiąć motopompę do rurociągi ssawnego. W

układzie zastosować ciśnieniomierz o zakresie pomiarowym 0,4 MPa. Na stronie ssawnej motopompy

zastosować wakuometr. Podłączyć pompę do rurociągu testowego zbiornika stosując krótkie odcinki

węży W75. Otworzyć całkowicie zawór. Otworzyć zawór paliwa i uruchomić silnik motopompy. Na

wolnych obrotach silnika napełnić układ pomiarowy wodą. Sprawdzić prawidłowość i szczelność

połączeń, odpowietrzyć układ. Włączyć napięcie zasilania przepływomierza i sprawdzić działanie

przyrządów pomiarowych.

Przełączyć dźwignię obrotów silnika w pozycję maksymalnych obrotów. Zaworem 4 ustawić

punkty pracy pompy. Odczytać i zanotować w tabeli pomiarowej (Tabela 5.4) wyniki wskazań

przyrządów. Stopniowo zamykając zawór ustawiać kolejne punkty pracy pompy i odczytywać

wskazania przyrządów pomiarowych. Należy wykonać minimum 12 pomiarów od maksymalnego

natężenia przepływu do pełnego zamknięcia zaworu.

Po wykonaniu pomiarów zmniejszyć obroty silnika, wyłączyć silnik, zamknąć zawór paliwa.

Wyłączyć zasilanie przepływomierza. Odwodnić i zdemontować układ pomiarowy.

Badanie charakterystyk pracy motopompy przy zwiększonych stratach na ssaniu

Badanie należy wykonać na stanowisku zgodnym ze schematem przedstawionym na rysunku 5.14. Po

przygotowaniu układu i pompy jak opisano powyżej ustawić zawór 8 w pozycji ustalonej przez

prowadzącego ćwiczenie. Następnie uruchomić pompę i ustawić maksymalne obroty. Następnie

wyznaczyć punkty pracy pompy dławiąc układ tłoczny zaworem 4. Odczytać i zanotować w tabeli

pomiarowej (Tabela 5.4) wyniki wskazań przyrządów. Stopniowo zamykając zawór ustawiać kolejne

punkty pracy pompy i odczytywać wskazania przyrządów pomiarowych. Należy wykonać minimum 12

pomiarów od maksymalnego natężenia przepływu do pełnego zamknięcia zaworu.

Badanie charakterystyk pracy pompy podczas dławienia ssania przy stałej wydajności

Podczas badania należy przy całkowicie otwartym zaworze 8 i maksymalnych obrotów zaworem 2

ustalić podaną przez prowadzącego ćwiczenie wydajność pompy. Następnie przepustnicą 8 skokowo

dławić ssanie ustawiając przepustnice od położenia 1 do 10. Jednocześnie obserwować wartość

przepływu na przepływomierzu 3 i w przypadku spadku wartości poniżej zadanej otwierać zawór 4.

Odczytać i zanotować w tabeli pomiarowej (Tabela 5.4) wyniki wskazań przyrządów.

Badanie charakterystyk pracy motopompy pływającej przez dławienie i stosowanie linii upustowej

Motopompę przygotować do pracy zgodnie z instrukcją producenta a następnie połączyć układ zgodnie

ze schematem przedstawionym na rysunku 5.12. W układzie zastosować ciśnieniomierz o zakresie

pomiarowym 0,4 MPa. Następnie odpalić motopompę i przy wolnych obrotach silnika ustawić pompę

w zbiorniku wodnym (przy maksymalnym napełnieniu zbiornika). Ustawić manetkę obrotów w pozycje

praca i przy otwartym zaworze wielkości 75 rozdzielacza stopniowo otwierać zawór 4 wyznaczając

minimum 5 punktów prac. Następnie otworzyć maksymalnie zawór rozdzielacza doprowadzający wodę

do układu upustowego 8 i stopniowo otwierać zawór regulacji upustu 9. Odczytać i zanotować w tabeli

pomiarowej (Tabela 5.4) wyniki wskazań przyrządów.

Opracowanie wyników sprawozdania

W sprawozdaniu z ćwiczenia należy zamieścić:

tytuł i cel ćwiczenia,

schemat i opis stanowiska i przyrządów pomiarowych,

krótki opis badanych motopomp,

metodyka wykonywania pomiarów i opis stosowanych regulacji,

tabelę z wynikami pomiarów i obliczeń, zamieścić jeden przykład obliczeń,

wyznaczyć charakterystyki Hms=f(Q), Hmp=f(Q), nanieść punkty pomiarowe,

wyznaczyć charakterystykę Hmp=f(ps), nanieść punkty pomiarowe oraz wyznaczyć wartość

0,97 Ha,

porównać otrzymane charakterystyki nominalne motopomp P10/1, MP 4/2 oraz M8/8 (wyniki

z ćwiczenia 4),

porównać otrzymane wyniki z wymaganiami,

wnioski z wykonanego ćwiczenia.

Literatura 1. W.Jędral.: Pompy wirowe. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001 r.

2. M. Stępniewski.: Pompy. Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, Warszawa 1985 r.

3. S.Łazarkiewicz, A.T. Troskolański.: Pompy wirowe. Państwowe Wydawnictwa Techniczne,

Warszawa 1959 r.

4. T. Derecki.: Sprzęt pożarniczy do podawania wody i pian gaśniczych. SGSP, Warszawa 1999

r.

5. John R. Taylor.: Wstęp do analizy błędu pomiarowego. Wydawnictwo Naukowe PWN,

Warszawa 1999 r.

6. PN-75/M-44090 Pompy pożarnicze. Ogólne wymagania i badania.

7. PN-EN 1028-1, 2 Pompy pożarnicze – Pożarnicze pompy odśrodkowe z urządzeniem

zasysającym. Część 1: Klasyfikacja – Wymagania ogólne i dotyczące bezpieczeństwa. Część 2:

Weryfikacja wymagań ogólnych i dotyczących bezpieczeństwa.

8. PN-EN 14710-1, 2 Pompy pożarnicze. Pompy pożarnicze odśrodkowe bez urządzenia

zasysającego. Część 1: Klasyfikacja. Wymagania ogólne i dotyczące bezpieczeństwa. Część 2:

Weryfikacja wymagań ogólnych i dotyczących bezpieczeństwa.

9. PN-EN 14466 Pompy pożarnicze – Motopompy przenośne. Wymagania dotyczące

bezpieczeństwa i badania.

10. Instrukcja obsługi motopompy przenośnej M5/6 Rosenbauer OTTER. Art. Nr.: 027210-001.

Rosenbauer 1997 r.

11. Instrukcja obsługi motopompy pływającej Niagara 1, Ogniochron 1997 r.

12. Instrukcja obsługi i montażu pompy KSB model Etanorm –R , KSB, Frankenthal 2013 r.

13. Plansza dydaktyczna firmy Rosenbauer.

14. Instrukcja obsługi i konserwacji zbiornika zapasu wody Firmy Dywit, Warszawa 2014 r.

15. http://www.fizyka.pk.edu.pl/tabele/GesHg.htm

16. Instrukcja obsługi motopompy WT30X

Tabela 5.4 Wyniki pomiarów parametrów pracy motopompy (opracowanie własne)

SZKOŁA GŁÓWNA SŁUŻBY POŻARNICZEJ

KATEDRA TECHNIKI

POŻARNICZEJ

LABORATORIUM SPRZĘTU RATOWNICZO-

GASNICZEGO

Ćwiczenie nr.5 Rodzaj

studiów:

Grupa:

Zespół:

Imię i nazwisko

Temat:

Wyznaczania

charakterystyk motopomp

pożarniczych przy różnych

układach ssawnych

1. 5.

2. 6.

3. 7.

4. 8.

Prowadzący:

Data wykonania: Data złożenia

Badany obiekt Cecha Uwagi

Typ motopompy

Znakowanie

Punkt nominalny

Pn…………………..bar

Qn…………………dm3/min

Stan techniczny

Inne cechy np. moc silnika,

nominalna prędkość

obrotowa, typ urządzenia

zasysającego, itp.

Parametry pomiaru

Hgs=………………………m

Twody =……………………..°C

Totocz =……………………..°C

patm =………………………hPa

dr.ssawnego……………………mm

dr.tłocznego……………………mm

Badanie charakterystyki nominalnej pracy motopompy

Prędkość obrotowa n1=………………….obr./min Lp. Ciśnienie po

stronie tłocznej

[bar]

Ciśnienie po stronie

ssawnej

[bar]

Wydajność

[l/min] Uwagi

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

Badanie charakterystyk pracy motopompy przy zwiększonych stratach na ssaniu

Ustawienie przepustnicy na ssaniu w pozycji …………….. Lp. Ciśnienie po

stronie tłocznej

[bar]

Ciśnienie po stronie

ssawnej

[bar]

Wydajność

[l/min] Uwagi

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

Badanie charakterystyk pracy pompy podczas dławienia ssania przy stałej wydajności

Wydajność zadana…………………..

Lp. Ciśnienie po

stronie tłocznej

[bar]

Ciśnienie po stronie

ssawnej

[bar]

Wydajność

[l/min] Uwagi

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

Badanie charakterystyk pracy motopompy pływającej przez dławienie i stosowanie linii

upustowej

Lp. Ciśnienie po stronie tłocznej

[bar]

Wydajność

[l/min] Uwagi

1. dławienie/upust

2. dławienie/upust

3. dławienie/upust

4. dławienie/upust

5. dławienie/upust

6. dławienie/upust

7. dławienie/upust

8. dławienie/upust

9. dławienie/upust

10. dławienie/upust

11. dławienie/upust

13 dławienie/upust