DISSERTATIO MEDICA THEORETICO-PRACTICA

DE

MELANCHOLIA UNIVERSALI ET HYPOCHONDRIACA.

QUA M AUSPICE D E O OPTIMO MAXIMO

P R A E S I D E I O A N N E O O S T E R D Y K S C H A C H T ,

A. L. M. Philosophiae & Medicinae Docore, Medicinae, Institutionum Medicarum et Praxeos Professore

ordinario Publice defendet

S T E P H A N U S M Á T Y U S , HUNGARUS TRANSYLVANO-SICULUS

E SEDE MARUS, AUCTOR.

ad diem xII Maji, H. L. Q. S.

T R A J E C T I AD RHENUM Ex Officina J O A N N I S B R O E D E L E T ACADEMIAE TYPOGRAPHI. MDCCLVI.

E X d f c l X E N T I S S l M l S A T Q U E E X P E R I E N -

T I S S I M I S

D. JOANNI OOSTERDYK SCHACHT, A . L . M . P H I L O S O P H I A E E T M E D I C I N A E D O C -

T O R I , M E D I C I N A E , I N S T I T U T I O N U M M E »

D I C A R U M E T P R A X E O S P R O F E S S O k l . P . 0 .

H U J U S D I S P U T A T I O N I S P R A E S I D I G R A V I S -

S I M O , E X O P T A T I S S I M O .

D.EVERAR. JAC. VAN WACHENDORFF, M E D I C I N A E D O C T Q R I , M E D I C I N A E , B O T A N I *

CES , E T C H E A l I A E P R O F E S S O R I . P . O . »

D. JACOBO GISBERTO WOERTMAN, M E D I C I N A E D O C T O R I , M E D I C I N A E } A N A T O -

M E S E T C H I R U R G I A E P R O F E S S O R I P . O .

D. J O A N N I D A V I D I H A H N , A. L . M . P H I L O S O P H J A E E T M E D I C I N A E D O -

C T O R I , P H I L O S O P H I A E , P H Y S I C E S E X P E R I -

^ • M E N T A L I S E T A S T R O N O M I A E P R O F E S S O R I .

. P . O .

^ L Q R E N T l S S t M A E H U J U S A C A D E M I A E U L T R A "

J E C T I N A E L U M l N I t e U S E T C O L U M I N I B U S , P A -

A C P R A E C E P T O R I B U S

* 2 S U I S

SUIS OMNI QUA PAR EST RELTGIONE E T P I E T A T E IN AETERNUM COLENDIS.

NEC NON

CELEBERRIMO ATQUE ERUDITISSIMO

V I R O

D. S T E P H A N O I N T Z E PHILOSOPHIAE E T MATHESEOS PROFESSO -RI. P. O. I N I L L . COLLEGIO REFORM. AGROPO-L I T A N O TRANSYLVANORUM, NUPER PRAE-C E P T O R I SUO PLURIMUM COLENDO , E T SEMPER F A U T O R I O P T I M O , AESTIMATIS-SIMO.

fJas Studiorum faorum f rl* tnittas itt fublicum devin-BiJJimi GJ gratifjimi Animb: 1'efiitnonium facras facit

AUCTOR tt DEFENDENS,

P R O O E M I U M . uffl undique inminetites & unicuique mortalium tantum non naturales Febrium caufas circum-fpiceret lll. L. B. v. Swieten Comm.T.ILp.z. dicere non dubitavit: Nullumfine Febrevivere

hominem, imo & paucos abfque ea mori. Ex iisdem ratio-nibus fimile quid de MelanchoLia ioo^t afleri poflene-mopaulo attentior ad hanc rem ibit inficias. Id profefto Expertiflimus Sydenhamus op. univ.p. 3'87,-clariffilme fa;-tetur. Sicuti Febres cum afifendktbus fuis duaspartes tertias, adchfonicos rnorbos fmulfumtos jfi cfimparentur^ complent: ita AffeBus Hyjlerici, inquit, ad reliquae fartis tertifle dimidium adfurgunt; hoc ejl chronicorum pars media funt. Feminarum enim paucijjimaeab horum affettuum fpeciepYorfus imnmnes junt. ^u%itnoynon pauct bx iii vtfis, qiii vhdni &eginte's JoUt.afidm, char-iisfolent impallefcere^eodem morboteutantnr. Sed Af-feBiones mulierum hyjlericas ,& iis conformes virorum hypochondriacas^ tertiam folummodo.Melancholiaefpe-ciem abfolvere infra docebitur. Mira ergo debet eflehu-jus Morbi univerfalitas ! Significat hoc & vulgi opinio. Quid enim crebrius audias,quam hunc autillum melan-choliae argui! Nec mirum. Dicit fiquidem lll v. Swie-ten 1. c. quod, dum paucis contentus frugalem vitam ducit Thifojophus, & pertinaci iufta animum regere didicit, plures quidem Febrium caufas evitat. At pes-fimae Melandhofiae femina ab eo ftrenue tunc fpargi, follicite foveri, mox & larga fegete proferri, triiti ex* perientia toties conftitit. Haec dum animo volverem* nihil#Philofopho magis dignum neceflariamque credidi, <juamut is ante omnia animum fuum medendi fcientia inliruat. Turpe enim eft naturam rerum, mentis &

A cor-

corporis adeo follicite indagare: ar&iflimam noHHlfe. morum horum entium unionem operofe demonftrarej probeque fimul noffe, nec mentem pofle efle fanam ni-fi in corpere lano: actamen dum menti prodelTe labo* ramus,corporis curam ita negligere,ut brevi utramqu partem malo errore nos peffum dediffe fero doleamus* Noverat certe id fapiens Antiquitas, & ideo prudentio-res quosque Philof6phos fummos etiam fuilTe Medicos, inter cetera monumenta litteraria, exipfius CelJiPraef* L. 1. de Medic. difcimus: adeo ut, Morborum curatia

Rerum naturaltum contemplatio fub iisdem Aufto-ribus nata fit.

His & aliis hic non memorandis rationibus induftus» dum fcientias naturales penitius nofle cuperetn, & ad delibandas fimul Artis falutaris delicias animum adjice-rem, operae pretium fafturum me credidi, fx intrica" tiffimi & orbi Literato maxime infenfi Morbi Melan^ cholicinaturam exaftius cognofcere , vivisque tandem coloribus depingere polfem/ Hunc in finem, quae ex Celeberrimorum MAGISTROR,UM fapientiflimis ora,-culis > eruditiflimisque probatiflimorum Au&orum fcri-ptis in dies collegi: binisque his folidiflimis fundamea-tis, pro ingenii mei modulo* fuperftru&is ratiociniis adfecutus fum, in fequentes pagelks tranituli,fretusque gratiofiflimo Favore Excell. longe tjongeque Ceteberr* \Trofejjoris ac Traeceptoris mei aeternum coiendi, hu-iusque Difputatorii Adus Traefidis Gravijfmi D. D* JOH. OOSTERDYK SCHACHT, tam lolleronis E* Xiercitationis argumentum conitituere non dubitavh

DISSER-

Pag. f DISSERTATIO MEDICA

THEORE TICO-PR ACiT-IC A D E

MELANCHOLIA UNIVERSALI ET HYPOCHONDRIACA.

§. I.

t ^ g i g ^ j g n f c r maxime chronicos Morbos jam ab antiquii-«Kafl fimis rcmporibus Nomine & omine celcbratis-S S s l H P I f i m u s M o r b u s MELANCHOLlA , dida eft, U-« f e » I ® ® la Meflris alienatio five delirium ftrie Fcbre Sc j B j ^ furore , dum aeger circa unuili idemque obje-

dlum anxie, diu^ pertinaciter occupatur, fine manifefta cau(a continuo triftis & fibi metuens. Cave tamea cxiftimes effe definitionem hanc omnibus numeris abfolutam; talem enim ob ingentem numerum & miram varietatem in-tricatiffimorum Symptomatum* quibus hic Morbus pro va* ria ejus & Aegrotantium conditiOne ftipari confuevit, hic >n limine exhibcre haud ita expediti operis tflet. Quae tamen tiic defiderantur ipfa uberior niftoriea Morbi pertraftatio in jfequentibus fuppeditabit. Praelufic huic defiiiitioni jam ipfii Antiquitas. quippe Hippocr. Apb. zi. S. vi. fic ait: Si metus & trijiitia longo temporc perfeverent Melancholicum illttd eft* Suf-fragatur & Celfus L. //. de Med. c. a. Si longa trifiitia cum lori-go timore & vigilia efi, atrde biih marbus fub efi. Nec difcre-pant quae habet Aretaeus de ftgn. & Cauf Morh. L. I. c. J. Efi autem> inqui t , MelancboVta animi angor in una cogitatione de-fixns atque inbaercns abfque febre. v^ood vero nullam faci*-antmentionemdelirii citatis locis ftatim memorati Audo-

A z • res,

res," haec videtur fubefle ratio, quod illa mtnth alienatio in initio Morbi adea levis eft, ut nifi in ftatu pcrtedte fana exadius novcris hominem , delirare nunc vix advertas. Ac-cedit, quod vulgo tunc demurn dicatur quis delirate dum JlulteJiit: & apud plurimos Au&ores delirans Melancbolia fe-re pro Maniae autJlultitiae initiofumatur, Nos vero dclirii nomen latiori fenfu fumimus pro omni eo mentis ftatu, in quo,ob internam aliquam fenforii communis mutationem, Jege imaginationis fingtendo <fibi ideas, perfuafa eft naens, res extra fe pofitas Scearum nexus, fuis conceptibusomnino conforme$ eflfe, licet toto coelo aliterrfe habeant s &talibus ideis accommodando fuas cogitationes, fermoncs, adiones a communi hominum & fenfu & ratione re&e utentium confenfu plus minus abludit. Agnoverunt talcm mentis fta-tum Ln Melancholia etiam veteres, fi.c enim iegitur in Li? bell. de Melanch. ex Galen. cap. i. Plerumque vero partes hj-pochondriorum primario affettae {ab atro& exaffato jangutnc) ca? put ad confenfum perducunt, & delirium efficimt.

§. II. Nomen Morbo jam antiquitus impofitum eft *iro nj* fjLtXcLivw xoKw a bile atra< Quia nimirum obfervabant, hoe mali genere vexatos frequentiffime furfum & deorfum mul-tum nigrae vifcidae-materiae rejicere: quam, ob acrimonirf am in ea dcprehenfam atram bilem appellabant. Ccnfebaot fiquidem >omnia corpora ex quatuor illis decantatis Elcmen-tis Igne, Aere , Aqua, Terra certa proportione inter fe temperatis ita cfTe compofita, ut ex hujus vel illius Elemea-ti prae reliquis abundantia diverfa corporum natura exfurge-ret : quod in noftris humoribus Tempcramentum vocabant* Cum ergo varii generis & naturae corpora pro alimentisad-fumenda eftent, id quod ex hoc vel ifto Elemento Tempera-mentum noftrorum humorum non requireret, per varia vi« fccra fecerni a reliqua mafla fanguinea, ne fuo exceflu cor-pus laederet. Sic, poftquam (ut opinabantur) chylus ex inir teftinis per ramufculos Venae portarum abforptus ad Hcpar delatus eft, ibiclem in fanguinem percoquitur, & materia quaedam fuperflua ia fpumam reje&a, a veiica biliaria adtrar

hittir 3

hitur, & 'Biltsflavae materiem conftituit: terrea vero, feu fub-iidens ponderofa faex per ramum venae portarum lienarern ad lienem, tanquam hujus amurcae cloacam a"blegatur, & ibi Bilts atra dicitur. Quae faburra , ne tandem in nimiam molem increfceret, identidem, ignota ipHsvia, in ventri-culum & inteftina delata, furfum vel deorfum expellebatur. Id linon fieret, brcvi diftento liene, hypochondrium lini-•ilrum intumefceret 5 materies illa corrumperetur \ & vapores noxios ad cerebrum mittendo , mentem in fuis fun&ionibus mire turbaret: & lic oriretur Morbus Melancholia.

Sedpoft quam feliciflimo litterato orbi praeterito feculo , anno nimirum 1612 veram chyli viam per vafala&ea detexit jlfelliuSy & eandem anno 1641 per du&um chyliferum ad venam liibclaviam finiftram perduxit Pecquetus^fimuiqacznao i<5a8. admirabilem fanguinis per arterias & venas circulatid-nem mortalibus demonftravitHarveius his , muito meliora novimus. Quid revera de hac atra bile 8c genuina Morbi natura & origine fentiendum fic, in fequentibus paulo curio-Oxxs inquiremus. Nunc ad Mali huj.us ab aliis Morbis & a fe ipfo dilFerentiam declarandam progredimur.

§. III. DifFert a Veltrio febrilt Sc Phremtide Delirium hoc me-lancholicum. Etenim , delirat quidem in febre & Phrenitide Aeger, fed circa varia quovis fere momento obje&a : nec delirat quia judicatis illis Morbis, quod in longum haud difFertur, cetfat & delirium\ nec pertinaciter, quiafixleliran* tem ex Febre moneas, fe deliraffe, ut plurimum agnofcet: non ita Melancholicus. Sed quod magis incurrit, tbi ad e£t febris, htc nihil ejus cernitur. DifFert & a bAania, quia Ma-niacus furitj Melancholicus nemini nocet. Nec convenic cum Jiultitia\ quia ftultus in omnibus delirat* Melancholir cus in reliquis fatis fapit* fed in certa re femper aberrat.

IV. Neque minus follicite diftinguenda venit ipfa q u o quc Melancholia in fuas fpecies. Ceieberrimorum cnim Au£to-rum fcripta de AfFedione Melancholica aut Hypochondriaca legenti occurrent quam plurima invicem adverfa fronte pi** gnantia, qu« fecus haudfacile conciliabit. ex.gr.

Cel. Sydeubamus umv. op.p., 591 . fic hunc Morbum conci. A 3 Pi t

pit. Qiicmadmodum homo quidam exterior confpicitiir tx partibus fcnfui obviis compaginatus, ira proculdubio (inquit) & interior cft quidam homo cx debita fpirituum fcric & quafi fabrica conftans folo rationis lumine contemplandus* Qui^ cumtempenc corporis intimius conjun&us & quafi unitus, tanto aegrius faciliusve deftatu fuo dcjicitur, quantomajor eft minorve quam anatura fortimur Principiorum conftituentium firmitas. Si jam di&orum fpirituum xpacug debilior fuerit, fivc nativa five adventitia illa fiat, quavis ^ocpa™ diflipatu facilcs erunt, & eorundem fyftcma nullo ncgotio turbabitur. Tali formata idea, addit: Pendent ergo Affettiones iftae, quas in Feminis Hyftericas in Maribus Hypocbondrtacas infignire libet, quantum ego judico, a fpirituum animalium Unde fa-£to impetu in hanc vel illam partem, plus quam pro raro den-fj nimiique feruntur, fpasmos, uti & dolorem excitantes ubi in jiartcs fcnfu exquifitas inruunt f atquc orgaaiorum, tutn t}us in quod fe ingerunt, tum iftius a quo abfccdunt fun&iones pervertentcs; cum utrumque ab ,hac tam iniqua partitione, quae naturae occonomiae penitus adverfatur, haudparum de-trimcnti capiat.

ExcelL F. Hoffmanms fyjl. Med. Rat. T. iv . P. III. S.i.c. v* §. f. 6. Morbum Hyftericum Mulierum ab Affe£tione Hy± pochondriaca virorum ob rationes & pcr figna ibidem exhi-bita omnino diftinguendum efle vult. Et quanquam origi* ncm Mali ex. femine corrupto & cruorc Menftruo in utcro cjusque membranofa & vafculofa ftvbftantia, vafisquc ad illum fpe&antibus, imprimis fpermaticis, vitiato , partim fua acrimonia per confenfum nervorum, partim emillis vapori-bus purifllmo ncrvorum & fibrarum fluido infenfiflimis, pri-mo vicmas membranas fpafmodice contrahentibus, mox 3c nervorum osfis facri & lumborum ramos, per confequeny, totam medutlam fpinalcm occupantibus, fic ve turbas into-to coipore cxcitantibus, derivat: iisdem tamcn plane & in univerfum fymptomatibus depingit fuum Malnm Hyjiericum, quibus Sydenhamus fuum nunc Hyjlericum nunc Hypocbondri* acum nominatum. Affeftionis autem Hjpochondriacae aliam dat ideam. I. c r cap,?i# 10, collocat emm gcnuinam cjus

ctten:

jma/i nominc rcs.planc diveiTas. Magna Nomina! Ba^ tavorum, l/le Germanorum, lfte Anglorum Medicorum fa-cile Principes. Quis ergo arbitrum fe interponere aufttl An Huici An //// ? An Ifti caufam adjudicabis? Id fi feceris, tc-merarius forte habeberis. Trium fcntcntia fi rem ipfacri confideres & ex aequo diftinguas vera eft. Gertum praete-rea eft, in tribus his morbis infigtaiter affici Hypoehondria. Erat ergo quare ScrHic, dc,I//ey & lfte fuum Morbum ita appeliare voluerit. An tamen omnium acque fontica caufa elt? Equidcm, vehemcnter dubito. Profe&o uterus& ei in-fervientia.vafa ctii .fixam mali fedem non xonftituant, pote-runt tamen talia fymptomata muliebri morbo addere, quae in viris fruftra quacras. Imo vero, usquc adeo implicaturin hunc morbum uterus, ut ip/ae diro hoc malo affli&ae Mu-lieres^ & fere omnis per plurima retro lecula Medicorum cohors uterum unice heic acculaverint. Unde & Hyfteriei Mali nomine infignitus eft. . Vix ergo fine confufione, ne c icam aliquo errore fieri pofTet, fi Morbum Hyftericum Mu-Iterum cum Affeciione Hypochondriaca virorum eundem omnino dicejes. B^caius forraiiis fymptomara in folis fcminis obvia Hyfterictm>> utrique fexui communia- vero, live in nobiJiorij five in fequipri lexu deprchendas, Malum Hypochondriacum HQminabis, fi w r o 5 utriusque Morbi fymptomata complica--ta in Femims videas% uim Malum Hyfterico • Hypocbondriacum yel Me/ancholiam Hyftericam vocabis.

Neque ExcelL Ho/manni idea, etfi infc vera, videtur to-tam. rcm denominandam comple&i. Ponit enim fui Mali:

cfTentiam in flatulentiis,, & inordinatis ventricuii iritcfti-norum fpasmis ,.abkacidis fordibus in iis delitefcentibus ,natis. Ea autem, efte quidem ex praecipuis Morbi fymptomatibus, minimevero tQtius Mali eflentiam conftituere, m fequenti-bus apparebit.

Sed neque Magn. Boerhaavius videtur HofFmanniani.hu-J jus Hypochondriaci mali multam habuifle rationem. An ergoj Duumvirorum ideae combinandae? ut illud Hypoehoniriacum jiatu/entum iivc /pttmmy Jhoc autem HypochonAriACum /angut-

neum

iieum fiv£ verum aut atrabilarium Malum, vel fi ftiavis, [cor* iuticum nominetur. Monente cnim Etmullero^ eminentior hujus gradusScorbutus eft.

Verum, quum in omnibus a fe defcriptis Hypochondriaci Morbi fpcciebus agnofcant Cel. hi Audorcs aliquam Men-*tis alienationem line Febre & furore* & quod aegerdiu, anxie, pertinaciter circa unius objecti confiderationem occupetur, -denique quod iine ulia manifefta caufa triftis ut plurimum Sc fibi metuens vivat (vid. Sydenham. op. p. 393. Hoffm.S.M. R. Tom. iv. P. III. S. I c. v i. §.///. Boerh. Aph. de cur. & Cogn. Morb. §. 1089.^- 1094.) fub iisdem vero phaenomenis, ut §. 1. vidimus, veteres Melancholicum Morbum defcripfcrunt:

-multo conlultius vifum eft. Ccl. Prof. D. J O H A N N i OOS-TERDYK SCHACHT. Infi. Med. Pra£l. S. IL L. L c. iv. Tres illas Hypochondriaci Mali fpecies fub uno Melancholiat nomine comprehendere: & ipfam Melancholiam, in Mt* lancboliam fine materit five nervofam\ vci li magis piacet, Hy-fttrtcamy & Melanckoliam cum maurie diftinguerej quia in illa nulla humorum depravatio apparet, fed lpiritus animales, aut fenforium commune, aut fyftema nervofum male fe ha-bent, in hac vero atra vifcida cacochymia infedus obferva-tur e vena mififus fanguis. Porro: Melancholiam cum mate-rie lterum in Univerfalem & Particularem fubdivifit, & hanc Hypochondriacam, illam Atrabilariam fimpliciter nominavit.

Quoniam vero Humor atrabtlarius nunc ad acrimomam aci-•damy cujus levior gradus eft Hypochondria flatulenta Hoffm. nunc ad corruptionem alcalicam difpofita eft (Conf. UL v. Zwie-ten, Comm.T. III. p. 590.) hae quoque acrimoniae fpecies , utpote ad Prognolin &Curationem Malicognitu fummenc-ccilariae, perfpecifica cuique fymptomata & Caufas, in re-ccnfione Hiftoriae Morbi, quantum pote\ diftingui mere-buntur. Equidem Galenus Meth. Med. L. xiv> c. 9. videtur credidiiTe omnem fere bilem atram effe acidam: fed reveraCau-

.fee, figna, & cumprimis juvantia & nocentia fatis evincunt, ftequentiilime adefle in ca corruptionem alcalicam.

V.V. Qjiod crgo ad Hiftomm Melanchohac attiaet:: Quurri, B in

in Mtlancholiae jnewofee, five Mali ffyfttrici <p«ti»£fociatte tanta curn (^igentia <5c accuratione verfati fuctiot QJ Sy-denh. m tfd G. C0/V Lte/i/. p. 387. f<q- ^eL Hoftm. fyji. Med. Rat. T . iv. ;P. III. S. I. c. v. ut otiuiin aliis penitus fecifle videantqr, hanc fpeciem Ticco pedc traniibi-nius: & qualemcuuque noftram operam conliderationi Me-lancholiae cum materia impendemu$. Cujus praecipua phae-nomena ex obfervationibus perlpicaciflimorum in Arte Viro-xum fic fc habent.

1. Si Humor Melancholtcm peccet fimul ab acido his prae-fertim fe prodit indiciis. 1. Sentiunturgraves ventriculi & in-teltinorMm tcnfiones & expanfiones flatulcntae, imprimis in iplo inteftino coeco & hypochondriis ubi majores flexus fa-cit inteftinum colon. 2. Adeft naufea, cibdrurn faftidium 9 interdum tamen appetitus vehementer excitatur, fed xnox itecum cxtinguitur, Viexat atdoi: & dolor veatriculi preflo-rius.: imo haud jrato. dira.plaji« cardiaigia cxcruciat. 4. Gur \la fpasmodice identidem conftringilvir ac fi ftrangularentuf Jfauces. j . Rudlus edunt;ur acidi 4ent<:s faepe ftupefacientes* 6. Frequens urget vomendi conatus, ut pliarinaum tamenir?-ritus. 7. Xngens copia muci limpidi continuo rejicitur, uit ideo fputatorei dicantur Hfpochondriaci. 8. Dolores, torfic* jfies, murmura, borborygmi fere contmyi imprimis in rc-gione umbilicali, aliquot horis poft paftum magis infurgjen^ tes : faepe etiam incarcerati pcf fpasmos flatus graviora in-.ducunt tormina craflbrum inteftinorum. 9. Alvus, ut plu<-rimum, eft pertinaciflime adftricta: quae, Morbo provec-tiori exiftcnte, nonaunquam i,n fiiarrluekam attabiiariamfoi-vitur, cum notabili tniwgatiQne plmriupa fyiaiptQmatum. 10. Miitio in quibusdam eft difljciii$r£c dorlpfifk^ Uruia eftco--piofa, tvenuis | aqne?, r intc^dqiin tcdim^nto aAbo arenario Sc piiis quaft irmataatibus referja* 4J. urget laJaciras, crebraeque molcftant noituraas polJlutiQn.es- 11. C opiofis,

«praefertim n o d u , xUffiuit CQrpus iaodoris fudoribus: ca-put phlogolibus identidem perfaiiditur. .Qolox cutjs cft

-patUdus. 1Hcaumoifii & atii dQjlQCfi» -i|C«fQfU, puiagi(ivi,

k^ flttttfluftqltem vertici quafi irifiii capuf oMdeflf. 14. Ad-/urit & vertigo; aurium tinditus j gravior auditus: oculi do« Jerit cum ficcitate & trifti fcotomia identidcm obttubilanturi, i f. Somnus elt turbulentus v terriculamentis plenusj: funera denatotfum & atnicorum imagines in fomniis repraefcncan^ fUr. 16. Aflfe£i?us ariimi funt vehemeridores & inordinati * nulla Vel lcvisfima de cdufla incitantur ad^iram, poft quam femper pcjus ic habcnt, ad metuui, diflidcntiam, zeloty^ piam, defpcrationcm &c. Nunc iine ulla fere caufa amanc tcnerrime 5 mox eosddm internetino ptfofequuntur odio. 17. Memoria cft debilis: judieiUttt; magis acre quamifibmum. 1 Haec omnia ly-mptomata tempore frigido & ventofo, hinc Hieme & Autumno magis faeviunt, in aeftivo autem fervo-re multo vegctiores deprehenduntur hac acida fpecie Mclan-choliae affe&i.

II. Si vcro di£ta fabwra ad aleali vergat, his fere fignis ft>aniffertatut. 1. Appetitas coiitiriuo proftratus jaoetj & ad-eft hbrror advcrfus omriiia niii aquofa vcl acidatfuermt. z. Os eft fordidum & gravc olens. 3. Rudus riidorofi & quaii pis-Cem olentes. 4. Repletionis & nefcio cujus inquietudinis-ffcniatio in univerfo corpore. f. Gutis atro-pallida, licca afpera. 6. Senfus externi tardiores, fed imprimis taftus ftu* pidlis. 7. Adcft calor ad fenfum aegri internus, fuperficic corporis ad tadumfrigida exiftentfc. 8. Vigiliae pcrfevcrant contumaces. p. Facies cft meditabunda, mordfa, conftans,^ gravis. Hic incomparabilem fapientiam, ille fingularem pie-tatem &c. prae fe fert. 10. Meditatio profunda uni rei inhae-rens^ Defpicit inventa; abdita meditatur, & arcana Natu-rae vel ELeligionis, fi diis placet, nititur referare. Hinc ta-ftum eft, ut ad Artes'excolendas plurimum femper contu-ltrint hoc Mali gcnere levius affe£li: adco ut Plimu* Mot-bum fapientiae vocandam cerifuerit- Melancholiam : fc>Arifto± teies optimum quemque & fapientcm Artificem dixwif efle MWancholicum.

111: ln utraque Melancholiae fpecie fimul adfuttt. 1. Tor-por, hsfitudo, dcbilitas-, tocdium', triftitia^fi fcilicet- dorfi niancant, in convcrfationibus enim fe jocularcsoftenderc co-

B 2, nantur,

naatur, & rifus faepe edunt inconditos z. Sedendi, folitari^ inorandi ftudium; Taciturnitas. j . Refpiratio dum quiefcunt, lenta, profundis fulpiriis faepius intercalata; horis veropo* mericLianis, aut corpore modice commoto difficilis, anhc-lofa. 4. Anxietas & acftus obfidet praccordia. f. Pulfus eft parvus, tardus, lentus. 6. Protuberant haud raro in varices vafa haemorrhoidalia, quae, fi cafu rumpanturr infi^ne ad-runt anxietatis multorumqueajiorumfymptomatum Jevamen» intcrdum ramen periculofa haemorrhagia corpus exhauriunt. 7. Incipiunt tandem frequenter & ipfa hypochondria tenfio» ne & pondere magis quam dolore molefto tumore elevari* -Nunc omnia praerecenfita fymptomata brevi ingravefcunt; & Morbus qui ante Melancholia univerfalis audiebat, mali caufa in toto corpore diffufa exiftente, Mclancholiae hypo^ chondriacae, Mali hypochondriaci, vcl vulgo fimpliciter Hy* pochondriae nomen adliimet. Quia nimirum fub coftis infe-rioribus^ ut vocant ,fpuriis, quarum maxima pars cartilaginea cft, in utroque latere,& ad epigaftrium ubi, eft cartilagomu-cronata , videtur Morbi caufa rcfedifte. vVo autem fub xovty®*, cartila^inem Graecis fignificat, quafi dicas Morhusfub carti^ laginibus. 8. Accedit his, fcnfim fafta corporis emaciatio, cum atrocutis colore, & quae funt reliqua fere innumera-bilia fymptomata. Ut enim ait Cel, Hoffm, quot adoriuntur^ bae afetiiones individua, tot pcne diverfas ludunt tragoedias* Maxime etiam proprium eft his hpminibus, ut Melancholi-am, cui toti immerfi hacrcnt in fe ipfis non agnofcant, $t> alios morbos quibus immunes vivunt, fibi affricent: Medi* cos & omnem Medicinam averfentur.

Sed & mentis funftiones magis adhuc turbabuntur. Perit vis memoriae, ratio labafcit, vanas< & ridicuias imaginesad# fumit fibi mens & perverias ludit phantalias. Memorat. llh X. B. v. Swieten Comm. T. III. p. 460. ex Tralltano, Mu« iierem quae medium manus digitum fctnper erettum tene* bat, credens fc eo totum fuftinere orbem, & meruensan? xie, ne fi eum infle^eret totus mundus corrueret. Alii.fc totos butyraceos, vitreos, cereos> ellc imaginabantun.

Alii Rcgcs, Principes &c. fe ipfos putabant, & in fumma fclicitate verfari firmilTime perfuadebant: usqueadco,ut Me-lancholicus ille Horatii L. II. Epift. dum.ad faniorem reda* £tus fulflet mentem

• Volt me occidiftis Amici Non fanaftis ait, cui fic extorta voluptas, Et demptus per vim mentis gratiffimus error.

Sed plena funt hujusmodi exemplis omnia! Non fubfiftitad-buc heic vis mali, fed & omnia § xxx. declaranda peflima fymptomata tandem fuperveniunt.

VI. Ncmo Morbum plenarie intelligit nifi caufampri-us cognoverit. Sed inrernam & proximam mali caufam,qua pofita Morbus ponitur, fublata tollitur, in plurimis, is de-mum reapfe dctegcre valet, cui in anteceflum remotiore* caufae innotuerunt. Id profe&o fi ullibi in noftra Melan* Cholia vcrum eft Et quidem, uti experientia tefte novimusr proxima ejus caufa., fuccus nimirum atrabilarius infra §. xv: pLuribus exponcndus, pro diverfa fua fpecie diverfas, quini-mo contrarias ejusmodi remotiores caufas agnoicir. 1. Si. quidem Melancholiae ftatulentae five atrabilariae cum crudt-Mte acida obnoxii vivunt imprimis. i. Qui habitum corpo-lis fpongiofum, laxum& vafa exiliora obtinucrunt. Quofa-cit, 2. ctiam hacreditaria difpofitio* Patcr melancholicusr aut Matcr temporc geftationis hyfterica, melancholicospro-creant Liberos* Singularemdcnique efficaciam hicexerir Re-riim non naturaliuin minus conveniens applicatio, Puta: Jer frigidus, humidus, ftagnans, male fanis exhalationibus infeftus. 4. Cibi crudiores, acidi, flatulenti;. leguminai fru-fltus horaei aufteri, immaturi ^nimia, copia ingurgitati,- la-fticinia; acetaria ; panificia minus rite fermentata aut calidc ingefta,- & qualescunquc una vice nimium ingurgitati vel non bene mafticati. 5. Potus acidi, ipirituofi , ex cerealibus1

parati fermcntati vel minus recte detecati 5 calidorum aquo* lorum Thcae, Coffe &c. abufus. 6 Nimius fomnus vei vaK de protxaftat vigiliae. 7. Exercttatio Corports aequo plus inter-

B 3 miflas

inifFa: hinc vita fcdentaria & folitaria: maximc fi intcre Animm feveris uni rei infixis mcdirationibus , aut mordacittuS curis defatigctur. 8. Evacuationes hwnorum falivae, fudoris* fcminis, ianguinis, nimiae : vel confuetarum evacuationwm^ ut , haemorrhoidum, catameniorum , lochiorum^ &c jup-prejfiones, & V. S. ufitatac in plethoricis negleftia 9. Ajfe-

animi inordinati: nimia hilaritas; amorj ira immoiiica, maxime alto fub pe&ore diutius prefla; metus; triftitia; in-vidia; ambitio. 10. Morbialii praegrefli corpus nimiumde* bilitantes , ut funt: Febres, Epilepfia, Malum Hyflericum imprimis, fi in ejusmodi morbis Medicamenta, repente ni* mium adftringentia, aur tonum valorum magis adhuc deji-cicntia imprudcntcr applicentur.

II. Ad Melancholiam vero cum cacochymia alcalina concur-mnt praecipue. 1. Temperies macilenta, ftrifta, pilis duris,-nigris praedita. Inde haec fpccies in viris multo frequentior-acin Feminis: praefertim, 2. fivivant, i n^wf icco , calido*-

Ctbis utantur tcrreftribus, carnibus & pifciDus fale, fole^ lumo induratis: pinguibus, oleofis, aliisve alcalefcentibus aut, 4. Si famem diutius tolerare cogantur. f. Potuyw£& nimis, fpirituofo , vel craffo oleo fcatcnte, qualia funr quae^ darn Vina. Interim , 6. Gorporis exercitia vel plane negli-* gant, feveris meditationibus & curis vires ejus exhaurientes1

veL 7. eousque intendant, ut nimia perfpirationc aut Jargis;

fudoribus liquidior humorum pars c fanguine diffletur. Quo-ctiam faciunr, 8, Febres calidae aut & aliae fudorifcris im-/ portune facpius tentatae.

III. Utraque mali fpecies infcnfa eft imprimis aetati ConJI^ jienti Sz mediae-j ab anno nimirqm aetatis xxv. ad^Ex. ab indc cnimiobfervantte CeL Hoffmi rariusin hanc incidunt hominesj vci fijam incicterunt, nifi vis mali eos pcnmat, abitinAr^ tiium dolores^ Calculos renum; Gachexiamj fcorbutum; Hefticam, & alia. Ratio hujus rei inde videtur effe repc^ tcnda, quia^ rerum agcndarum curae aetatem mediammaxv* me exagirant : cum aetas puerilis ludicris, juvenilis jocis& vanitatibus, fcne£ta vero^tot rerum-viciflitudinibus'jam cau*

ta,

H, trantiuillo otio, ut pJurimutn , tranfigistur. Nec adultio-ribus ante wrilem aetatem Melancholia contwgere fo/et7 inquit, ///. v. Swteten Comm. T. II/. p. 5 ]6. nifi-cx ingenti amore & JLibris inpallejcendo hmc Morbum contraxerint.

Haec erant praecipua quae m Hittoria Melancholiae recen-fuifle operae pretium duximus. Jnftituti noftri ratio jam po-ftulat, ut per fingulas hoc §pho notatas remotiores hujus jnali cauias eundo, Principiis fanioris Phvfiologiae conveni-enter vires & eflfeda earum indagemus : quo fic, compuratis tandem his effe&ibus, de vera proxima five interna Melan-choliae Qaufa, caufacque iliius natura, pauio foiidius conclu-4erc valeamus.

VII. Quandoquidem ceteris procatardicis Melancholiac caufis fundamcntum fternit ipfa hominis Temperies, quid il-la lit, & quid ad Mclancholicum humorem gcnerandum con-£erat, e re noftra eritftatim hic in initio brevibus cognofce-ie. Pulcherrima ilJa haud ita pridcm excogitata Ars ut vo-£ant inje&oria, & captis per eam experimentis fuperftru&a JJrtUditorum ratiocinia docucrunt totum noftrum corpus efle vascuiofum , id cft, ex varii generis canalibus certa liquidain .fevehentibus ita eflc conflatum , ut nullapars aflignarique-<at , cujus cum reliquis connexio mediara vcl immediatade-xnonftrari nequeat* adeout,ex uno eodemque vale miris mo-jdis ftthdmlQ, convoluto, complicato , ad fe variis in locis redcunte &c. conftet tota ejus fabrica. Majorum vaforum parietes textae funt ex minoribus vafis, harum parietes ite-ruaa ex minoribus, & ita porro, quoad deveniatur ad ulti-«na: quorum parietes proculdubio ex fibrillis folidis, ut po-te folidorum pundtorum , feu ultimorum corporis elemento-rum ferie conflatis, emcrgant. Si jam illa punda, iliae fi-brae, illa vaia minora ex quibus majorum parietes continuo fabrcfiunt, a quacunque caufa laxius cohacreant, autparietes vaiorum fucrint exiiiores, vel ipfum corpus cx his laxius complicerur, tum illud corpus dicitur Habitum ^vc Tempe* tim laxam fpongtofam obtinuijfe. Si vcro firma fiat omnium Jnotiuu ma Jte a>4ae£o, tum Tmperics mactU&tA , JlrtQa,

vafa

<vafa vcro fortta & robufta vocabuntur. Ad hacc: ubiquc Iii toto corpore inter texturas didarum fibrarum & vaforum fa* piens Natura denfifiimas locavit cellulas, ut fubtili fuo, quod contincnt oleo illa omnia inter fe conglutinarcnt, flexilia fervarent, & qui funt alii ufus. Quod oleum, fi nimisfue-rit aquofum , crudum, copiofum , corpus reddet laxum,de-bile: c contrario , fi debite fuerit attenuatum & temperatum, corpus firmiflime compaginabit & robuftum reddet. Undc iterum variat Temperics.

Taliter conftirurorum folidorum diverfam deberc efle eti-am adionem in contcnta fluida patet evidenter. Omnes fi-quidem noftri corporis humorcs a crafliflimo chylo ad fubtU lilfimum usquc fluidum nerveum, cx adfumtislola vaforum concuflionc & tumultuario particularum ad le invicem attri-tu occafione motus circulatoni in vafis elafticis, curvis, rc-curvis, conicis ingenti cum celeritate peradae, praeparari ex Phyfiologicis novimus. Ex calculo ///. Halkrt Pr. I. Phy/iel. §. 69. eadem portio fanguinis unius horulae (patio percurrit in fuo canali 149. pedes 48000 vicibus. Omnis autem hic mirabilis impetus pendet a robore & elafticirate cordis& va« forum. Sanguis enim a corde intra horuiam ad minimurn 4000 vicibus fyftolen paflb, vi valida nondum tamen certo definita, pulfus in arterias, ab iis fortiter comprimitur : & cum valvulae ad cordis orificia ftantes in cocdis cava rcfluerc non finant, verfus earum extrema velociter propellitur, re-dit per Venas ad Cor, & ita porro. Sic e chylo poft 2ocir-citcr ab adfumtione alimentorum horas, notante I//* v. Swie-tenio Comm. T. L p. 116. incipit fieri ruber fanguis, cujus xubentes globuli pallido feri torrenti innatantes, in fex mi-nor.es f e quibus conflati funt, refoluti ipfum ferum pariunr,

(fed pallidi ferofi globuli in fex minores iterum divi/i origi-nem dant cryftallinae, cui immerli ferebantur, lymphae <Sc lic porro, quo ad fubtilisiimi animales fpiritus emergunt. vid. Boerh. Inft. Med. §. 116.

Apparet ex his, quod fi vafa nimis fuerint debilia<hiKXKK res debita cum celcritate circumferri nequeant. Undc cruda

in:

Ingcfta fufficienter attcnuari & inquililiriis noftri corporis Jluidis adfimilari non poftunt: hinc lenfim indigefto craflo cruore vafa infarcientur. £ contrario, fi vafa jufto majore

/polleant robore, prius quam aequabilitcr perficiant adfum-ta , tenuiores, magis mobiles & nobiles eorum partcs c cor-porc per vala perlpirantia diftlant, reliduum vcro , utpote valde jam cratium & vifcidum, attenuaiioni per fe ineptum reddetur. Sed utrumque talem humorem melancholtcum cffe infra demonftrabitur.

§. Vlll. lnter procatardicas Melancholiae caufas notatur imprimis Exercitatto corporis aequop/us intermijfa. Ratiohujus caulaehaud diflicuiter intelligitur. Enimvero,detrudebatur qui-dem fanguis fatis velociter vi cordis, robore & elafticitare fibrarum mufcuiarium ipfius arteriae pcr vala arteriola: ied iis viribus ad extrema arteriarum ferc emorientibus, ut per Venas multo laxiores & debiliores expeditius ad cor redire valeat, musculorum agentium concuuio, qux tumfit, dum corpus in motu eft poiitum, neceffario acceaere debet. Con-firmat id puUuum in excrcitato corpore auda celeritas , & e-jusdem in requicfcente fenfim fada rerardatio. IJnde liquet, in non exercitato corpore multo iegniorem efle humorum cir-culationcm, per confcquens, & attenuationem. Conf. Boerh. Injl. Med. §. 41 f.

OSfcrvamus denique, in homine fano a motu mufculari li-bero refpirattonem quoque multo efle remiffiorem. Profe&o , dum profundis meditationibus immerius fedet in Muieo Philolophus vix vel hiicere animadvertitur. Sed apud omnes perfpicacioics Phyiiologos in confeflb hodie eft ingensrclpi-rationis neceilitas ad humorcs perficiendos: tum quatenus ad ingefta in primis viis rite digerenda concuflio viicerum ab-dominalium per diaphragma & musculos abdominales in ipfo a&u refpirationis exerceri folita plurimum confertj tum quatenus vala aerea pulmonum fanguinem crudum, chylofum, qui in univerio corpore circumferri foJet, pcr vafa ejusdem fanguifera hisvafis mtertexta prius trajicientem, conquaflant, ottcrunt, in veium fanguinem mutarrt , ad celerioremque

C mo-

motum , ad ulteriorem humorum perfcdionem $. vn»ade& neceflarium, concitant. Accedit his, quod in non exerci-tato corporc perfpiratio quoque multum imminuatur. Unde aquofum illud perfpirabile in vafis minoribus & cavitatibus cellulofis accumulatum totam corporis tempcriem (§. cit.) relaxat, & ad ingetta cruda in naturalcs humores converten'-da quotidie magis ineptam reddit. Quid non atterunt fre-quentius fudantis mefloris laboribus indurata ilia ? quum de-bilia in umbra degentium fedentariorum vilcera vcl bJandis-fimis jusculis digerendis vix fuliiciant. Vides ex his/wjM? ris exercitatione negletta, conco&ionem adfumtorum ritc per-agi non pofie,.fed eadem calore locicorrumpi & in ipfishis vis-ceribus omnia pesfima fymptomata fupra §. iv. a Cel. Hoff-manno de AffeElione Hypocbondriaca notata producere: univer-fum fylkma vasculofum fanguine indigcfto repJcri, &venas, per quas, ut ftatim diximus, in hoc ftatu difricillime poteft fluere fanguis, infarciri: tenuiores humorum partes, per confequens ipfos animales fpiritus fenfim deficere, corrumpis frcque oeconomiam naturaiem & animalem mirc turbari: tandem ipfam quoque ^Melancholtam facile ingruerc. Ex £tis hoc §pho ctiam id ultro cognoicitur, quomodo cxntmia famno^ ubi fciiicet corpus in perfecla quietc eft conftitutum* hnmor melancholicus generetur. Imprimis fi confidcretur, ur dum fomno nimium indulgentes, corpus, ut folent, ftragu-lis curiofe tegunt, collefti fub iis vapores, vclut baJncuiu quoddam vaporarium conftituunt, undc rclaxantur oscula va-iorumpcripirantium, quopado ingens copiapartis liquidioris c.xceinitur, & refiduum fic infpillatum tanto fegnius poterit fuos circulos per ipfa vaia abloivere. - IX. Nunc vidimus ioiidomm mrnus rcde conftituto-ium eflicaciam in procreando- fucco meiancbolico. Sequiturj

jam uf contemptemur quid ingefla & excreta ad eum con-ferre valcant? Quod ergo ad ingtfia. (§.vi. N. i: 4.5.) atti-net: receoicntur inter ea cumprimrs, cibi crudi & concotti* minus factles, relate fcilicet ad conditionem corporis §. vi 1. V i i i . declaratantr U t enim bene iapiens Autiqturas, non

ficQum

jictum neque humid%m, neque caltdum, neqrn frigidum homi• yem laedere cxiftimavit, /i?^ /» unoqmque robuflum eft & natura humana potentins id laedere cenfmt & tollere conata eft. GaU de Prtfc. Med. c. VII. ita hic quoque fi talia corpori ingefleris quae vi vifcerum fuperari nequeant, frufta expefta-bis ex eo naturalibus adfimilatos humores. Dum durus ara-tor lardum lalc & fumo induratum feliciter digcrit, tum debilis puella ex mollilfimis quoque oleribus pravum con-ficere chylum obfcrvatur. Quid ergo fieret fi cjusmodi ho-minibus cibos terreftres , tenaces, folidos & glutinofos ex-hiberes? qualia funt Lardum carnes annoforum & macilen* torum animalium, fcrarum & volucrium vegetabilibus pa-ftorum reccntes, falitae, non fatis elixae vel aflae, ncc benc mafticatae, aut poft adfumptionem per validiorcm cor, poris motum e ventriculo ftatim excufTae: nec non Pilces majores; glutinofi limaces; olcra & Jcgumina magno len-tore praedita; Vina craffa, nigra&c. jam olini a Galeno Dv Loc. ajf. L. III. c. 10. fubjeftis Melancholicis valde noxia pronunciata. Rede profedo Hippocr. de FiB. rat.fan. L.I. r . 2. Homo comedens fanus effe non poterit, nift laboribus exer-ceatur £ t alibi: oportet, ut, qui dura & multa comedunt, ttiam duris & multis labortbus corpus exerceant, ut ftc cibus iabon fit proportionalis. L. III. c. 3. • Nec multum differunt a ftatim di&is paniftcia non bene fermentata. Quorum ea eft natura, ut blanditie fua incau-tis multum 'ie commendent, & cum fufficienti aquae copia

yilceribus conquaflata eousquc fe dilui patiantur, ut per Janguftiflima licet ladeorum oscula pcnetrando5 ad fangui-nem facile dcferri queantj fummam tamen vifciditatqm, qua pollent, nullatenus cxuunt, his quoque mutationibus perpefiis, nifi novaaccedat fermentatio, cui in primis viis "quidem forte aliquis locus conceditur, fed in ipfisvafispe-nitus denegatur. Adfufus ergo ex iis paratus cliylus fangui-ni glutinofa fpiflitudinc totam ejus maflam inficiat oportet: ixiaxime, fi diluens aqua* pcr vafa excretoria elabatur. Hinc Videmus Judacos cx lcge Mofaica, pauperculosncceflitatc im-

C z pulfos*

pulfos y masfis ejusmodi infermentatis frequentius utenteSf pallidos, variis vileerum obftrudionibus, & Melancholiae obnoxios vivere. Nocent vero haec imprimis, fi cahdtora ingeranturj quia delitescentem in Vcntriculo aercm rarcfa-ciendo , per nimiam diftenfioncm fibras ejus 'debilitant; & yana huic vifceri circumjedta Vafa comprimi faciunt, & quae inde fequuntur. Si vero diutius haereant in orticina chyJi, accfcunt, & plurimas turbas excitando his in locis, cadcm acrimonia ipfum fanguinem quoque brevi inficiunt. &c.

§. X. Ad ingefta melancholicum humorcm largientia re-feruntur etiam ctbi & potus flatulenti. Sicdi&i, ob copio-fum quem in fe continent aercm, vel quod ionge probabi-Iius videtur r ob qualitatem, qua vifcera ita difponunt, nc aerem cum & in iis ipfis cibis aut alio modo dcglutirum di-gcrere, vel indigeftum relidum ru£tu vcl crcpitu cxpeilerc queant. Plurimis cxperimentis compertum legimus a Magno ioerbaavio Elem. Cbem. T. 1. p. 51 y.&feq. Quod Acr, dum in fuas particulas refoiutus inter interftitia particularum alia corpora conftituentium delitefcit, nullam habeat elatticitar tcm, fed ex iis locis excuffus, dumduae, tres &c. cjus par* ticularum conqurrunt^ fe invicem rcpellendo, phaenomc-xion elaftiQitatis exhibcnt. Id ratione alimentorum quoquc vcrum eft. Et procul dubio inde fit; quod codem cibi gc-utentium , bic nullos fentiat flatus, ille ab ingenti ejus co-pia tumeat & continuis vexetur borborygmis, rudibus &c. Quia nimirum robufta & munerc ritc defungentia vifceraipia opera qua alimenta rclolvunt, extricatum iic cx corucapo-ris aerem chyii particuJis jtcrum adco perfedc intricant, ut particulae aereae ad fe invicem acccdeie nullo qucant modo; fed absque ullo elafticiratis indicio haud xontcmnendam flui-dorum &; folidorum noftri corporis partcm conftitucre aptac lint. Haec,quum debilia & m motu fuo pcriftaltico turbata vifcera praettare non valeant, cx quibusvis cibis plurimos genercnt flatus necefle eft. Facile jam ex his intclligitur,qui debeant efie ctbi& potus flatulenti: & quid illi ad Morbum MzlancMicm conferam. Tales fcilicet fu.nt; x. omn.es cmol-

UemeSy

fcntes^ laxantes fibras vifcerum: Ubi imprimis damnantur ,u -ti fupra intcr cauias rcccniuimus ; potus aquoji tepidi, o!eofa% pinguia, farinofa &c: i quae turbmt motum pertftalticum\\ ut ib-len t , dcria ftimulantta, auflera: hinc , frucius horaei, maxi-me, immaturty & alia acefcentta. Quod fi nunc, ut fieri afiblct,, haec longiores moras nectendo in primis viis acrimoniam contrahant, mobiiiilima in hoc ftatu vifccra irritabunt, vagis fpasmis mire conftringent , diftrahent; (icque omnes fun&io-nes harum partium , quae ciim his conientiunt, turban-d o , veras Affetttones fpasmodico-flatulentas five Eyprochondria* MSy quas Mclancholiae fpeciem cife diximus, producent.

Gaudent practcrca Acida imprimis fortiora & au/iera facui-tate folida conftipanre, flmda mvifcante. ld vulgari con-ftat experientia. Etenim, li quis acidos immaturos aut au-fteros iylvcftres mandat fru£lus, fentit illico valide conftrin-gilabia, fauces; pauca, vilcida evadit faliva; ii deglutiat^ fitis urget, arida & conftipajta reddctur aivus. Cqriarir quo* cjue coria ab aqua fcre m gelatinam refoluta iisdem iterum in rigidiifimum corpus adftringere norunt. Ita & Chirurgi fortioribus acidis & aufteris vei profuiiflimas haemorrhagias compefcere poilunt, ur ad oculum apparct, conftringendo vaiorum ruptorum orificia & coagulando in iis fluida. Hunc effettum, ii intra Corpus adfumantur, ibidem quoque exer rere non dcfinent. Videmus profc&o acetariis fortioribus liberalius indulgcntes fudorc perfundi: fprocui dubio, vali-dius ftimulata conftricta vafa exprimunt liquidioretn illam hijmorum parrem), & a longiori eorum ufu corpora emacia^ ri t Eatendum cquidcm, quod intra vafa haud poflint dicla acria tantos eifcdus edere, quam cxtrinfccus obiervantur. Quia fpliin£tcruli valbrum lafteorum ad attatlum cjusmodi acrium illico fc contranunt, & aditum iis ad fanguinem prae-cludunt: plcnarie tamen, ut ex cffc&is iatis patet,. exciude-rc non valcnt. Contrahunt crgo, li imprudenter nimis large S^diu ulurpcntur ejusmodi acida & auiiera, \ulcera primarum viavum exticcant in iis fontes iiquorum gaftricorum & en-tcikgiumad di£ciiionem. aiimcntorunxadeo necelianorum;

C 3 ilQ;

jftcve chylificationis opus pervertunt: ipfum vero fanguincrtf invifcant, infpifiant& ad liberiorem motum , lecretioncm^ que animalium fpirituum incptum reddunt. fcx utraquc vero conditione quomodo Mclancholia fcqnatur, ;am ia fuperioribus tetigimus, & infra uberius declarabimus.

Jidcm quoque effcftus expe&andi a fpiritUHm formentato-rum immodico ufu. Ab iis enim pariter arctiunt vifcera chy-lopoetica, & aborgasmo, cjui toties concitatur in liumori-b u s / quoties adivi hi liquorcs iis affundunrur, difienta vala cnervantur; mobiliora e fanguine difflantur. Hic conlpici* mus, potibus fpirituofis dcd-uos nifi langucntes Ipiritus novo ingurgitato potu continuo excitent, admodum torpidos, tri-ftcs/ meiancholicos evadere " XI. Qiiemadmodum vidimus pofle talia corpori ingeri, quae fuccum danr Meiancholicum, ita, pofiunt talia ex eo cxcerni quae eundcm fuccum poft fe rclmquunt. vid. §. vi* N. i: 8. Ex corum gcnere iunt: i . Nimia falivae exfputa* tia, plurimis cx prava confuetudinc, aliis ex perverio uiii Nicotianae vaide familiaris, Hoc padto enim, neque aii-mentorum refolutio porerit efle fufficicns, quae multum de-bet admixtae falivac, & fanguis tanta aquci humoris por-fcione, a qua pendet praecipue ejus fluiditas, orbarus,fpilfus & pcr miooi'a vafa immeabilis evadet. a. lmmodica & prae-matura liqmris genitalis profufto. Obfervavit jamolim Artfiote-les\ omnc animai poft coitum evadere aliquamdiu trifte & melancholicum. Non tantum , quia fpirituoia parte fic pri-vatur fanguis, fed quia cx nimio orgasmo, qucm humo-ribus conciliat aeftus venereus, diftenta vafa, fervorc illo cxtiiKao, relaxata, non valcnt fufticienti copia & impetuad cercbrum peliere fanguinem, ut idonea fiat animalium fpirituum ad legitimas fundtiones mentis & corporis neccfia-riorum fcparatio. s Haemorrhagiae majores narium, vena-rum haemorrhoidcClium, utert, vel aliorum vaforum. Exinani-ta cnim ultra tonum vafa, non poftunt refiduum fanguinem propeliere, attenuare. Unde ftagnatio, lentor, fpirituum lnopia» ldem, ut & id incidenter hic memorem, evenit,

fi cSnfuetae htwiorum evacaationes per nares, haemorrhoidei} men*> fes^ perfpirationem &c fupprimantur, vel ufitata venae feftia negligatur: Caufis interim fanguificis in vigore perfeveran-tibus. Obfervavit Galenus Comm. ad Aph. 21. Hipp. S. v i . Piurimos per largiorem haemorrhoidalcm fluxum a Mclan-cholia purgatos, quibus, fi eaedem evacuationes fupprime* rentur, recidivam patiebantur. Nec mirum, cum ultra mo-dum diftcnta vafa tantam molem languinis movere, attere-re, & quae inde fequuntur, non valent. 4. Perfpiratio ni-mia & fudor copiofior. In illo enim cafu lympha tenuis, a quo obfervante Leeuwenhoeckio pendet feri fluiditas, in hoc ve-ro ipfum ferum quoque, quae fui interpofitione faftguineos globulos fluidos fcrvabat, excernitur. Deficit ergo nunc <3c ianguinis fluidiras, & lpia animalium fpirituum praeparatio & ifccretio. &c.

Praeter ftatim di&a, variae adhuc enumerantur §. vi. N. 1: 9. 16 caufae, quae, ut videtur, liquidiorem hanc humo-

rum partem juito magis evacuando, tefte experientia Melan-choliam inducere conluevere. Sunt vero illae caufae partim materiales partim immateriales. Ad primam claflem pertinent. l.Febres caltdae. Siquidem in ftadio frigoris per vias urinarias* in itadio vero caloris per copiofam peripirationem, & largos haud raro fudores, ingensquantitas talis liquidi ecorpore fece-dit. Maxime ii cxHelmontii aut Sylvti methodo, acidum, ut illi opinabantur, febrile, in initio Morbi ftatim fudoriferis ex-pellerc coneris: intereaque, non minus perverfa praxi, om-nes potus aquofos rctngcrantes*, diluentes, ne nimirum, ut ajunt , per eos remedii eflicaciaminuatur, ievere prohibeas: deceptus forte au&oritate Afclepiadis^ qui, in Febris initio, vigiliis & iiti volens labefadare vires aegri ncquidem os elui }>atiebatur 1 aut paulo benignioris Celft, qui os quidem, fi iiccum 6c foetidum foret, elui permittcbat, fed interne ad-ftimi aquam periculofiflimum judicabar. De Medic. L. ///.

VeU nondum foluto humorum lentore, amariflimo Cor-ticc Peruviano , aut aliis valide aditringentibus Fcbrem iup* primas^. Vocuit T inquiunt Magnus Boerhaavtm in Mtd\

ad & IlL v. Sivletenius Comrn. T. III p. 470. gnos Viros experientta, utraque hac methodo multos Febrtcitan• tes evafiffe Melancholtcos.

2. Bpiiepfia & Malum Hyftericum. In his morbis, diris fpasmis convulfi & concufii musculi, conftri&aquc vafa fi-militcr cxprimunt id quod magis mobile erar in fanguinc. Obfervavir Boerh. de Fir. Med p. 61. Quod antc per po-ros cutis lub ipatio 24 'horarnm ad ib v. peri*pii\ire lolebat, janVmutato in malo Hyfterieo curfu , iub eodem temporc ad tfe vi. vel v n . per renesexcerni. Sed & convuifivosho« . rum Morborum paroxysmos excipiens laflitudo Jaxitas & hu-miditascutis, frequenter fat copioli etiam ludores, per poros quoquecutis multum liquidmrismateriae difBari fatisarguunt. Accedit,quod per validam illam%difti«idioncm enervata vala, vix tandem lufficiant ad dcbue movendos & attcnuandos fic infpifiatos humorcs.

§. XIII. Se<4 certe haftenus expofltarum Materialium cau-farum clficacia in induccnda Aietanchotta nullatcnus poreft aequiparari cum ipfius Antmae, licct rci immatertaits, cncr-gia. Ubi notabantur. 1. Nmtae curae, continuae & pro-fundae rneditatioues. Enimvcro, practcr ncglcttum Corporis cxercitium §. V I I I . fcvcre nunc exercentur omncs icnfus folo fpirituum animalium minifterio ufi. Undc & immcn-fum nobilioris hujus liquidi confumi docet has animi eruces excipiens mentis corporisquc lani;uor & dcbilitas. fit vcro hoc praefertim, fi in una eademque re mens fe femper exerceat• Ea enim eft rerum natura , ut quo altius quis in iis fcrutan-dis penetrat, eo plura fe oggcranr momenta confidcratione, digna* Omncs er#o nervo* fuarum virium mens intendit;4

dies ao£ti,bus jungit, ut quantocyus illa fuperare valeat; adeo, ut plurimi fcientiarum duicedine inescati , ne quidem ii-lud tempqs, quod cibis adlumendis conlecrandum erat, va-cuum anxiis mcditationibus relinquere velint, icd Lireras cum ipfis alimentis devorandas putcnr. Vcre profcdo Ce/fus de Medic. Ltb. /. in Praef. Literarum qttidem difcipltnam ani• tm necejfariam effe, fed corpori valde inimicam. Certum eft,

fic ait ///. v. Swieten Comm. T. III. p. 466. Phtlofophum pro ftrndis meditationibus immerfum plus debilitari, quam fi valido rnotu per idem tempus corpus exercuiffet. Ita nihil cft cx omni parte beatum! omnium enim Mortalium feliciflime vivere poflent, qui fapientiae ftudio operam dant, nifi tot morbis <x hac fola caufa natis obnoxii forent. Lonoe ergo beatiores funt tlli , addit Vir Illufirts ^ quos vitae vel muneris gerendi ra-tio avellit, Hcet invttos, a Libris. £>uamvis enim non ideo a mentis labortbus vacent ? tamen ipfa laborum mutatio incredibilc folamen adfert.

lntendimt vero fummo opere harum caufarum vires indi-vulfo nexu afibciatae vigiliae. Siquidem in vigiliis ndn tan* tum internis externisque^ fenfibus dicati fpiritus continua de-pafcuntur funttione; fed & motibus vitalibus naturalibusque infervientcs plus minus femper exercentur. Unde naturae humorum & mechanicae eorundem pracparationi conformi-tcr credibile cft, iplos animales fpiritus jufto plus tandem at-tcnuari, & fic e corpore majori quantitate difflari; imo for-te & aliquam acrimoniam induere, & vellicando fuos tubu-los fui excretionem accelerare. An non inde provcnit poft protraftiores vigilias, pertinacior fuga fomni, pulfus accele-tatus, & ncfcio quae molefta fenfatio in univerfo corpore ? Quare id m his non poflet fieri, cum in reliquis humoribus poft nimium corporis motum toties contingat, faqt ratio-nem non video. ld faltem certum eft, quocunque dcmum modo id fiat, mirifice cxhauriri per immoderatas vigilias ani-maies fpiritus, ncque po(Tc eos femei deperditos ulla arte & rcmcdiis, nili lolo fomno recuperari.^ Cum vero fine in« fluxu eorundem fpirituum vafa in contentos humores agere ncqueant, liquet & ex his caufis craflos, crudos & liquidi-ore parte inopes debere gencrari humores. Tales vero Me-lancholicos elie , in fequentibus demonftrabitur.

Memorabatur inter caufas Melancholiae etiam vtta folita-raz,cujus operatio ex diftis'§pho VIII. & hocce facile elici-tur. Quandoquidem vitam lolitariam agentes vel feveris & plutimum uni rei infixis meditationibus, vei otio corpo-

D ris

ris & foflino indulgentes, tempus tranfigunt. §. XIV. Inter caufas denique immaterialcs comparcnt K,

ipfi Animi j4ffeftus wordinati. Quos inrer fumme efficax dcprehenfusc(t^em?r, fivc abfque ulla confolationis fpc ani-mum profunde obfidcns Trijlitta^ & ei affinis Timor. Humor JVlelancholicus conftanti fere lege triftes & timidos reddit ho-mines. Ita vice verfa, hi ipii Aifcdus praegrefli certifiime & quidem brevifllmo temporc excitatiflimum qucmque in Mc-lancholiae barathrum.praccipitare valent. Quamvis rationem ingentis & fubitac hujus mutationis a fola mutata Mentis cogitationc natac n.c quidem fubtiUflimus Metaphyficus ex-plicare qusat: ex phaenomenis tamen quid tunc intra corpus contingat conjicerc licct. Collapfa enimfacies, cutis palli-da, fenfus conftipati quafi cerebri, praecordiorutn anxietas, vehemens palpitatio cordis, pulfus languidus, vires collapfx &c. probant, i. ex minoribus ramis arteriae , per confcquens, & ab ipfo encephalo, fivea labefa&ata vi cordis, fivea fpas-mis ab extremitate vaforum vcrfus bafim ferpentibus, id cver niat, retropeili humores in majores truncos. 2. non poflc interea luliicientes animales fpiritus fecerni. 3. cx oppofito humorum in eodem canali motu nafci deberc ftagnationem* qua occafipne crafliores fanguinis partes facile adunantur , lubtiliores vero e corpore elabuntur: prout id lacrymarum, ftarium, ftillicidia; urinae copiofae aquex excretioj liqui-diflimus alvi fluxus, utrumque in hoc cafu praeter volun-tatem etiam haud raro contingens > latis arguunt. Ergo per Moerorem & Timorem infpifiatur fanguis, Jiquidiflima ni-mirum partefpoliatusj &ficobretardatum ejus motum,craflus & crudus relinquitur. Accedit, quod ingens Timor & Trifti-tia facit, ut uni eidemque cogitationi fevere & diu inhaere-at Mens, fimulgue fomnum arcet. Scd utriusque hujus cau-te fummam cflicaciam ad Melancholicum humorcm gcne-randum eraccedenti §pho jam vidimus. Timentes & nceren-ieSy inqmt San£torius Aph. S. vi 1. facile obftmfttoncs, du± ritiem partium, & affeftus hypocbondriacos pattuntur. £ t ibid. Aph. 5. Moejtitiaji dtu durat carnes frigtdas factt.

XV. Ncc multo fegnior eft ad hos effe&us cdendos ira whementior frequentius exardefcens. In ira enim cum impetu Tuere animales lpirirus in omncs corporis mufculos, liquet5 ^x rigorc & intumefcentia mufculorum adeo vehementi, ut trepidenr membra ac fi ingcns pondus ab iis fuftinendum fo-ret. Unde & impctuofe pcllitur fanguis c venis ad Cor \ e corde in artcrias. Hinc rubet facies, prominet fcin-tillanr oculi, fudac. corpus, tot inflammationes, niiftus cruenti &c poft ferventcm iram. Ergo in tam vio* lcnto humorum motu fieri non poteft, quin per omnia tam cxterna quam interna excretoria vafa, id quod magis mobi-le erat in fanguine brcvi tempor-e diffletur, ficque refiduum infpifletur, iimulque vafa ex nimia llla diftenfione debilitatia inepta reddantur ad ea movenda iterumque attcnuanda. No-cerc tamen quam maxime obfervata eft ira, ut Politicorum mos eft, alto fub pc&ore diuttlftme preffa^ adeo ut certe ira nullus magis cxitiofus anguis in finu tovcri queat. Et profe-fto miferi hi hominesfuo malo, fed fcro tandem difcunt, ut dum fub longo adco tempore erga alios vindiaam meditabarl-tur, fe ipfos peremerinr. Ratio rei manifefta cft : cum hic didia §. XIII. XIV. & hocce, concurrant.

Quid denique degener irae & triftitiae filia, ttvida nimi-rum invidia ad hunc noftrum Morbum conferrc valcat, ex diftis de illis Affeftibus nullo negotio elici poteft.

Paulo mira magis res eft, qi^od ipfa HilttritaS &C Afnor ob-noxios tandem reddere foleant homines Melancholiie: quum omnes omnino Medici ad fugandam Melancholiam Mentis fcrcnam hilaritatem ut ctficaciilimum remedium ibllicite ity-culccnt. Dupltci <via frtperatur Melancholia, irtquitSaft&orius Aph 17.S. VII.,vel iiberaperfpiratione^velaliquacontinuaanimi tonfolatione. Scd ex iisdem caufis, fi in exceflu pectaverint, idem Morbus accerfiri potcft. Obfervavit eninr ftatim me-nioratus Vir induftrius, Aph. 28. S. VII. Quod, Laetitia, perfeverans per muitos dies fomnum impedit vires diffolvit. E t ibid. Aph. 27. ait: Laetitia moderata infenfibiliter cvdcuat fo-lum fuptrfimwi immoderata fuperflmm & utile\ a qyatwque

D 2 cntm

enim eaufa jiat, aperit meatus & largam facit perfpirationsm. Quod & rofcas fere fanguincm ftillans laetahtium colorj pulfus excitatus, plenus, durus, tardus, fatis teftantur. At-qui hinc fpiflitudo , illinc cruditas humorum nafcuntuK & pcr coniequens Humor melaneholicus. Hinc ctiam vui-garis illius diverbii veritas quodammodo intelligitur. Scili-cet, quod omnis effufa iaetitia imminentem aliquam trifti-tiam praefagiat. Si quidem Triftitia fere perpetua Melan-choliae comes eft.

Amor eft fpecies fummas hilaritatis. Ergo cffe&us etiam cft idem. Niii quod augeant e)us vires ingentes curae, quas amoris mancipia fuftinere coguntun Vigiiiae pertina-ces , & anxiae mcditationes de objefto fui arnoris» Ut ni? hil hic addam,de frequentibus aurae genitalis profufionibus, dum toties venerea fibi fomnia fingunt &c.

XVI. Scd ipfius circumfufae athmofphaerae ccrtas quali-tates ad Melancholiam piurimum facere docuit experientia. Ex iis eft: i . Aer frigtdus & vcntofus. Turn quatenus re-frigeratis partibus inferioribus laeduntur primarum viarum fun&iones •> multi enim homines fi frigido iniiftant pavi-mento nudatis pedibus, ftatim in flatqjcntias, alvi profluvia, imo in vcram. haud raro incidunt Lientcriam, 3c in Femi-nis legitimai Menfium cvacuationes ex hac fola caufa frc-quentiflime interturbantur: tum quatcnus ab extremis fri-gore conftridis ad majora vafa retro. prefli, condenfati hu-niores, motum fuum circulatorium libere perficere, fufli-cienterque praeparari nequeunt: imprimis quia frigore prius conftritta vafa jam regelata valde difiolvuntur. Quomodo ex utraque conditione Melancholia fcquatur ex antcdittis facile deduci poteft. Simulquc intciligitur: Quare hic Morbus, in regionibus feptentrionalibusfrequcntiflimus? & undc fit: Quod, plurimi Melancholia imprimis hypochondriaca affedorum in aeftivis caloribus multo melius fe habeant & vegctiores deprehendantur, quam in tempeftate autumnali & hyemali? oblervantc utrumque CeL Hoffmmno.

x. Aer ftagnans, umbrofus, paludofts & putridis exhalatia-pibus infefius* Certc loc* montana, vento perflata ineoJas

" ' ha-

habcntfloridos, fortes , vegetos, excitatos, quum contrain iocis depreflis, paludofis, fordidis habitantes pallidi , torpi-d i , melancholici, fcorbutici obfcrventur. Ratio ejus rei proculdubio inde petenda. i. Quod ejusmodi fordidus, pin-guis & humidus aer totum habitum Corpori? relaxet,&va-iaperfpirantia obftruat. confer Santtorii Aph.%. S II. z. Quod oleofis fuis fordibus vafa aerea pulmonum infarciat ; fan-guifera vero his intertexta emolliat, relaxet,ficque adtrajici-cntem per ea fanguincm attercndum, perflciendum, ut in naturali ftatu fieri lokbat, nunc inhabilia reddat. Scdutrum-que hoc jam fupra §. VII. v m . i n t e r caufas iMelancholiae pofuimUs. An non pinguis & viscidus athmofphaerae humor a venis bibulis abforptus, ad fanguinemque delatus cacochy-miam ejus melancholicam adauget?

§. XVII. Ex omnibus huc usque fatis fufe expofitis claris-fime conficitur, quod per enumeratas in hac claffc Mclan-choliae caufas partim chylificationis & fanguifi.cationis opus vitietur, partim liquidior humorum pars diflipetur. In primo cafu ingeftain primarum viarum calore diutius hacrcntia ibi-dem corrumpuntur & omnia fymptomata Melancholiae hypochondriacae fpasmodico flatulentae uti §. i v. didtum efi , pro-ducunt. Eadem corrupta", cruda, viscida, & quemadmo-dum naturaliter fieri debet, acida acrimonia infe£ta matcrics ad vafa delata fenfimque ibidem liquidiore parte orbata Z7?-ram Melancholiam tam uritverfalem, quam Hypochondriacam generat. Et profedo haec Melancholiae fpecics longe la-tius fediffundit quam quis opinari poflet. lmo Galenus, ut fupra etiam monuimus, omnem Humorem Melancholicum credidit eflc acidum. Idem fentit & Cel. Hofmannus, Ettmul-lerus & plures alii. vid. Allen. Synop. univ. Med. Pratt.deHy> poch. & Melanch. Sed revera, multi alii dottiflimi Medici contrarium probarunt, & Httmorem Melancholicum faepc a cacochymia alcalina peccare, inter alia ex caulis §. vi. N. 11. commemoratis deduxcrunt. Quomodo autem ab illis cau-fis Humor Mclancholicus alcalescens producatur, fupcr eft, ut in id quoque breviflime inquiramus.

D j §. XVIII.

§. XVIII. Hunc in fincm notari in anteccflum volumust quod fanguis nofter, praeter aquam quae | partcs cjus & ultra cpnftituit, falem, cujus etiam notabilis copiaei ineft , St terram , duplex ad minimum continet in fe oleum^ altcrum tenue & fupra 32, gr. caloris Therm. Farcnh. wlati/e^ crt$~ dum, atrum, ytfcidum, copiofum fed terrae arttifftme unitumy alterum: quod , fi aquam evaporando abftraxens , dimidiam partem rcfiduac maflae facit. Conf. Halleri l}r. I. PhyftoL §• 159. Si nunc aquea fanguinis portio, a qua liquiditas & flu-iditas totius maflae, accedente vaforum concuflione , unice dependet, jufto plus exhauriatur, crafli vcro & vifcidi illius olei copia augeatur, ut fic motu ejus & divifibilitate decref* centc fimul cruditas quoque fenfim fupcraccedat: laudabiles ante humores in fuccum Melancholicum degenerant, uti §. feq copiofius oftendetur. Pone, oleofam hanc faburram a quacunquc caufa colliquari, ut fepulti ante in ea fales ex-tricentur, alcalinamque naturam induant, (vid. ///. Swiet. Comm T. I.p. 117.) tunc fuccus ille A.elancholtcus, ante qui-dem ad cacochymiam alcalinam difpofitus^ nunc autem, vcre alcalitus dicitur. Utramquc jam hanc conditionem indu-cere humoribus norunt didae ad VI. N. II. caufae. Prima quidem conditio infertur, 1. pcr Macilentam^ ftriftam^ rigi-dam corporis Tempericm. Rationem vidc §. Vlll. 1. Per largio-rem perfpirationem & copiofos fudores, five id a Motu corporis nimio\ live a calore derts intenfiore, qui & poros curaneos ape-rit, & rarefaciendo humorcs actionem vaiorum incos auget, ut fic majori cum imperu appulfi iiquores faciliorem exi* tum inveniant 5 five a Febre calida dtutius perdurante, five ab importuno fudoriferorum Medtcamentorum^ aromatum , fpirituum fermentatorumufu, & id genus aliiscauiis, contingat.3. Per/^-tumaqueum vel nvl/um,vcl valdeparcum, imprimis, accedenti-bus ftatim memoratis caufis. Pauca enim illa aqua, quae compofitionem alimentorum ingreditur, fufficienter diJuere fanguinem haud poteft. Hinc ftt, ut poft fitim diutius tole-ratam incipiamus anxietates fentirc circa praecordia: procul dubio quia fpiflior fanguis non poteftltbcre trajici per ex-

ili/Iima pulmonum vafa :undc & fumto largius potu aqnco omnes illae anxietates illico difparcnt. 4. Si diu vcrfemur in aire ficco; tum quia ejusmodi ficcus acr, veluti verus humi-di magnes, aflluentcs per vafa exhalantia corpotis humorcs potentifTime ad fe trahit; tum quia venae bibulac nihil hu-moris ex eo ablorbere & ad fanguincm deferre, ut naturali-ter facere folcbant tefte midu copiofo etiam fine potu dum in aere verfamur humido aut haercmus in balneis, poflunt. Ex his patet etiam ratio: Quare nimirum haec Mclancho-liae fpecies in locis calidis & ad aequatorem magis acceden-tibus, hinc in vetcrum Graecorum Mcdicorum fcriptis fre-quentior ? & unde fit, quod ea affefti in aeftate & autum-no pejus fe habeant, in vere autem & hyeme aliquod ieva-mcn percipiant ? ficcus calidus fcilicet eft in iis locis & tempori-busaerj interimquc ingens penuria melioris aquac. Deniquc f. diflipantur tenuiflimi humores pcr Kigilias &. feveriora wentis exersitia. Rationem pete cx XH. 1

Liquidiore parte fic fpoliatus fanguis., quum dc motufuo circulatorio multum amittat, iiiius quoquc craffi & viscidi oiei, cum attcnuari fufficienter jam nequeat, facilis erit pro-ventus. Scd & poflunt talia in corpus ingeri, quae immedi-ate ejusmodi atrabilarium fundunt humorem. Qualia funt, Pifces & Carnes fale & jumo indurati. Expulfa crxim cft ex his omnis pars fluida, rcftat fola pars firnaa & concrcti in fuis vafis humores: hinc etiam ingcntcm copiam toties menjora-ti atri, crafli, vifcidi olei, tcrrae & falis contineri in illis do-cuit analyfis earum chemica. Acccdit, quod ipfi quoque liquores aquei vifcerum, in refoivendis alimentis cctcrum adeo potentes, penctrare in oleofa concrcta haec corpora vix vaieant, unde per foiam viscerum triturationcm fuffi-cicnter attenuari haud queunt.: imprimis in corporc labo-ribus non fatis exercitato. Huc referenda etiam Pinguia ni-mis & oleofa: item , adufla terreo-oleofa foece fcatens Caffe po• tio: nec n o n , Vina qaaedam rubra crdffo & vifcido oleo infe-fta &c.

CaUiquare fic alcalicam reddcre potcft didam hanc fa-

faburram. i. Quidquid calorem corporis nimis infendfo1

TJt velocior humorum circulatio per validiorem muscularem motum, Febrem, aut alio modo excirata: extemus atrhos-pbaerae cakr. conf. Boerh. E/em. Chem. T. L p. 271. &feq,. z. Aicalica aut ad ^lcalescentiam five putredincm fponte ver-gentia liberalius ingefta, nec acidis aut acefcentibusMomata,

Exercitatio corporis neglcfta. Ea enim eft natura noftro-rumhumorum, maxime olcofae hujus faburrae, ut in quie-te calida rclida btcvi putrefcant.

Sed haec de caufis didja fulficiant. Reftat ut computa" tis omnium iiarum effedibus , determinemus veram Materi-em & Naturam toties memorati Me/ancholici vei Attrabfla* rii Humoris.

§. XIX. Quicunque cnumeratos caufarum cfFedus attenta mente perpendit, nulli dubitamus quin nobifcum conclu-dati ^uo^omnium caufarum Melancholiae opcratio hic tandem termUietur: 1. Ut ingcfta vi vifcerum & valotum debite digeri, attenuari & in laudabiles humores converti im-pediant. 2. (Jt liquidiori portione fanguinem lpolient. Ex utroque vero confequitur fangiunis fpislitudo, vifcidiras, cru-ditas &c. Hinc fit, ut craflus & vifcidus ille cruor, quan-t;um ejus :glutinofitas & crasfities patitur, lento admodum gradu pct majbra quidem vafa circuietur , id eft, ex arteriis 111 venas ex venis in arterias fluat; fed in ferofa, tanto ma-gis lymphatica & iis minora vafa, fcinfinuare nullatenuspo-terit. Detrudetur ergo magna copia in venas, quae,quum & laxiores & debiliorcs fint, ei promovendo vix parcs erunt; , ,

fed fi quid magis mobilis portionis cruori illi inerat* ilia, ccasfioribus tanquam ponderofa foece a tergo reliflSis, pro-greditur.adCor, inde in ^rterias : &fic Vena fenfim cralfafic foeculenta matcric infarcietur. An non ex his inferre liceat, Morbi Atrabilarii fedem efle maxime in Venis? Hanc jain foeculentam & infpijfatam faburram putamus veram, proxi-mam five internam Melanchoiiae caufam conftituere. Ita certe nos docet Ce/eberrimus Profetfor J . O O S T E E L D Y K 5 C H A C H T . Mft. Med. Prati. S.IL l.i. c. iv. §. 10. Me-

DE MELANCH0LIA? *1 lancholla atrabilaria vocatur, (inqnit), ttta dclirii melanchtlici fpecies , quae producitur ab humore atrabilario intra nojlrum iorpusgendrato. Et §. 11. fubjungit: Eji autem Humor atrabi* laritts, quem & fuccum melancholicum appellant, ut bene Vete-res dixere, foeculenta maxime fanguinis noftri pars, oriunda a dijjipatione partium tenuijfimarum & adunatione crajftorum ter• rejirium , oleofarum^ faltnarufn fixarum. Eft hacc materics, ut clegantcr obfervat. ///. v. Swieten. Comm. T. III. p. 464. vcram alnurcam, aut fanguinem in rctorta vel cucurbita re-lidum, poftquam magna pars aquei humoris ieni evaporatio. ne ex co abftrafta cft, livc ipfam picem liquefadam, refcrens, id cft ,nigricans, rudis, craflus, tenax & adhasrens. Unde etiam apud veteres haud raro exujli vel exaffati fanguinis nomine Venit. Et Hippocrates de Nat. Hom• Atram bilem omritum qut in corpore funt humorum glutinojijfimum & diuturuas Jlationes facientem ait. In Libro autem de Aere & loc. affeft. expreflc dici t , MelanthoVtam nafci, fi quod humidijftmum aquofiJTt-mum eji in fanguine confumatur, craffifftmum vero & acerrimum relinquatur. Confirmat id ocularis infpedtio fanguinis iato vulncrc c venis Melancholicorum detradti. Qui , ut obfervat Cel. Prof. OOSTERDYK I. c. §. 14. & Cel. F. Hoffm. S. M . R. Tom. IV. P.III.S. I. c. VI. cft fpiflus, nigricans, glu-tinofus , modicum feri intenfe flavi rejicicns.

§. XX. Poteftnunc, ut facile apparet, incipicndo ab Affc-ftionibus Ipasmodico flatulentis primarum viarum, hacccru-ditas, fpiflitudo & glutinolitas in majori vcl minori gradu cffe. Unde etiam Morbi intenfitas variabit. Poteft denique fecundum pracviam humorum per caufas jam enumeratas difpofitioncm, tam acida quam alcalina acrimonia in hac faburra generari. Quae tamcn in initio & abinde fatis diu, nifi vehementiores caufae acceftcrint, vifcidae & oleofae illi foeci adeo intricata haetct, ut vix aliqua indicia fuae prae-fentiae exhibcat. Et quod notari meretur, ha&cnus nondum vocatur atra bilis 5 fcd tantum Succus vcl Humor melancholicus aut atrabilarius, qui tantum diftat ab atra biic, ut pulchcr-rinw monet CeU Prof; OOSTERDYK 1. c. §. 11. quantum

E afi*

a fobolefua Parens. Inde & Galen. de Febr. L. II. ait. Humfi* rem melancholicum oportct confiderare tanquam nondum facian* atram bilem^ fed in coufimo quodam collocatam. Et Duretus m Coac. Praen. L. i . n. 74. Inter Bilem atram& Melancholh ium humorem tantum intereft, inquit, quantum inter ferrum candens & igne intaftum. At poftquam a quacunque caufa §. XVIII. colliquato illo olco acrimonia fe prodit, vera A-tra bilis, & quidem fecundum Galenum exacla7 fecundum Boerhaavium autem turgens, dici confuevit.

§. XXI. Differt hxc fpijfitudo fanguinis mclanchoVtca multi& nominibus a fpiffttudine ejusdem inflammatoria., Sanguis enim phlogifticusomni dote cererum laudabilis eft ,praeter inopiam aquei humorisj non tamen glutinofus5 unde &r facile orgasmunx fufcipitj nec adhaerens: unde fit ut quum celerrime fertur pcr arterias majores, in minores & laterales earum ramos impa&us, hacreat, & continuo in anguftioraldca ada&us,lo«* cum ubi hae;fit, inflammet. Scd fanguinis melancholici na-tura uti XIX. vidimus, penitus alia eft. Crudus &gluti-nofus eft 5 inde ad orgafmum ineptus : adhacret valis mftar picis ; hinc lentiflime poteft dctrudi per arterias, nec in ra-. IUOS laterales inpellitur, fedeorum orificia praeterlabens fen-fim tranfit in venas, ibidem accumulatur, ftagnat, corrum«; pitur. Hinc etiam id intelligitur: Quare Melancholici raris-jtmc morbis inflammatoriis, Febribus continuis, Epidemicis-contagiofis, quin & ipfa Pcfte afficiantur, obfervante Cel. Hojfmanno.

A fanguine fcorbutico atram bilem imprimis jam turgeni tem non ita facile diftinxeris. Imo multi clari Medici fupre-mum Melancholiae gradum fcorbutum dixeruijt. Kifi forte humorem atrabilarium in valis vilcerum. abdotminalium con-fici & refidere, uti & frequentifiime fit, fcorbuticum vero per totum corpus diffundi dixeris. Quamquam monenteGtf-leno De Loc. aff. L. 111. c. 10. quandoque etiam in univerfi, corports venis melancholicus'fanguis conttnetur. Accufatur tamen in Meldnfholid maxime Cruditas ianguinis, olei fpilfi, tena-ci$} & terrae abuhdantia; in fcorbuto peccat quidem ab una

patrc

partc fanguis craflltie, fcd in altera fimul tenuitate acri, fai-i l a , alcalina vel acida inficitur. Boerbaave Aph. §. 1153.

§. XXlf. Ex his, quantum puto, gcnuina Vniverfalis Me-tyttcholiae vmuxil & origo conftare poterit. Nunc cxcutiendum ctiam venit, quarc & quomodo eadem Hypochondriaca fiat & nominetur ? Tanto quidcm id excutiendum magis, quia ex eo dabitur occafio refpondcndi iis, qui non perfpicientes ori-ginem & naturam Bilis illius atrae, quam , ut vidimus, Ve-teres conftantcr, & Rcccntiorum perfpicaciflimi Morbi Me-lanchoiici caufam proximam conftituerunt, ejus praefentiam in corpore negare non dubitarunt: & , quum vomitu & per alvum faepe nigricans quaedam materies cxpellatur, eam fo-lummodo in vcntriculo vel inteftinis concretum fanguinem, minime vero bilem dicendam efle cenfuerunt. Scd revera, tromborum abfentia , glutinofitas, & ingens illa acrimonia, cjuae haud raro in rejeda ejusmodi faburra deprchcnditur, ut i\imirum dentcs ftupefaciat, fauces erodat, cum tcrris caicareis cfTervefcat, imo ipfa lintea & pelvesmetallicasquibuscxcipie-tatur erodat (vid. Boerh. Apb. §. 1145-. van Swiet. Comm. T. Ilf.p. 49P.)quaeccrtein fcnfiliflimis illis vifceribus generari neuti-quam potuir, noftram hanc atram materiem a concrcto fan-guine fatis diftinguit. Quod fi praeterca demonftrare pote-rimus, nigricantem & acrem ejusmodimateriem"poflc & dc-berc in certis cafibus in ipfa 3Uis flavae officina parari & inde ad alia loca diftribui, nihii vetabit, quin Bilis% & quidem

"'cx coloTtatrae nomine etiam eam infigniamus. . §, XXIII. Docuit IlLHallerus Pr.I. Pbyfwl. §. 157. ferum coagulabilc fanguinis in univerfum trigelima ottava parte eflc graviorem aqua,globulofa rubicunda rnafsa vero pcne duode-.cima leviorem. Ufldcpatet,quodquantominor aquae & feri copia ineft fanguin^ soevadat ponderofior. Pulfi igitur e Gordc principio aquaeo etiam num yalde egentis melancholici hu-moris cr^flior & magis cfuenta pars 1. n. tum ob vifcidita-j e m , tum ob grayitatcm delabitur in aortam dcfcendentem. 5cjd cx hac aotta prodeunt & diftribuuntur per vifcera abdo-:iininaUa arteria Coiiiaca, Mefeatericae. inferidr fupcrior, cer g U ^ ^ f f o s jUie,#glutiwqfitf ccuor ctiam ad~di£Uvifce-

£ 2 n

ta defcrtur. Verum , quum in Omento, Ventriculo, Pati^ create, Intcftinis, Mefcnterio, &c. tot tantaequc fe-& ex* crctiones tenuiorum humorum in gratiam chylopocfcos, & adhorum vifcerum fuperficics intus & extus inungendas fieri debeant , licct vix ultcrior fanguinis attenuatio his in locis expedari queat, facile vides , quam fpiiTum, foeculentum & ponderofum debeat illud effe , quod tandem fupcrmanet. Atqui illud ipfum revehunt rami venae portarum per di&a viscera diftributi $ & quidem, quod obfervandum , foliui fere rcfpirationis beneficio, quae tamen in fubjettis melan-cholicis valde remiffa eft. Accedit 5 quod nullae adfint val-vulae in hac vena portarum , quae labentem fuo pondere deorfum fanguinem, ut in aliis vcnis fieri affolet, fuftinerc jpoflent. Nihil ergo mirum, fi fanguinea illa foex in eafen-fim accumulctur, magis magisque infpifletur, ftagnet, cor-rumpatur, ingentemque tandem contrahat acrimoniam. Idem erit effe&us, fi haec eadem vafa a fpasmo aur flatibus ventri-culi & inteftinorum hic & ibi compreffa fubtiliorem tantum partem fanguinis affluentis transmittant, crafliorem veropac^ tcm continuo retineant.

Docucrunt denique injediones Ruyfchianae Vafa Lienis& Hepatis, ubi fcilicet ex ramusculis arteriofis Venae portarum in continuatos canales venae cavae tranfire debct omnis hic craffus&glutinofus cruor, antequam adcor adpellat,minimc acquare tenuiflimi capilli diametrum. Obferyavit & ///. Hal* lerus Pr. /. PhyfioL §. 664, vafa in Liene adeo emollcsccrc ; ut vix amplius fua vi in contentum fanguinem agere que-ant, fed maximam ejus copiam didudlis latcribus admitterc & retinere valeant. Quid ergo magis pronum effe poterit, iquam ut foeculentus ille fanguis haec viscera pertinacifli-xne obftruat , 8c in iis accumulatus vcl in fcirrhum in-<iurctur, vel ftagnando. calore loci fbtus peflimam induat acrimoniam, moxque colliquesccns pcr poros biliarios de-fluat in inteftinum. Unde vel in ventriculum regurgt «ando vomitu rejicitur, vel defluens per inteftina alvo ex-peilitur dyfentctiamque atrabilariam inducit, Saepiflimc ^uteoi fluorem adepta acris haec matenes, aut crofo vafis*

ycliquo fanguini admifcetur, & in univcrfo corporc diftribu-ta ingcntcm concitat ftragem. vid. Boerb. Aph\ §. n o 4 . E n ! veram originem & naturam Bilis atrae veterum. Quoniam vcro eam vel iixe in ipfa Bilis ftavae officina nafci, vel natam aiibi ad Hcpar prius deferri & inde reliquis humoribus af-fundi cx didis conftitit, commodiflime etiam Bilemnomi* nare poterimus.

$. XXIV. Intali, taliterquc indutto viscerum abdomina-Jium ftatu confiftit, ft caufam materialem fpe&es, fic difta vera Melancbolta Hypochondriaca. Flatulento -jpasmodicae enim ldeam jam fupra§. iv.dcdimus. vid. CeL Prof J .OOSTER-DYK Infl. Med. §. 11. L. i . c. iv. §. 17. Boerh. Aph.%. 1098: IIL v. Swiet. comm. T. III. p. 481. Confer. F. Hoffm. S. M . R. T. iv. P. III. S. 1. if. ubi notatudigna expcrimen-ta datam Hypochondriacae materiae ideam confirmantia, in cadaveribus hoc mali gcnere extin£orum obfervata invet nies.

§. XXV. Sed an fola haftenus defcripta fanguinis & vis* cerum abdominaiium conftitutione circumfcribitur omnis proxima Mclancholiae caufa? Minime gentium. Impofli* bilc cnim eft ut ex tali crafla, oleofa, glutinofa & in mi-nora vafa haud penetrante faburra fpiritus animales debita quantitate & qualitate praediti feccrnantur. Pauci, rudes, viscidi, acres, debent profefto cflc omnes humores ex ca-cochymica iila matcria geniti: neceffequc erit fpiritibus fic depravatis, omncs corporis & Mentis fuhdiones mirificc turbariw Cujus rei fpecimina fatis ciara cxhibent fymptoma-ta §. v. recenftta. Ad quorum aitiologiam, caufis hunc in modum cxpenfis, transeundum; ut fcilicct tanto cvidcntius patefcat intricatiflimi hujus Moibi- Melancholici natura & tnedendi ratio.

XXVI. Numcrofa haec fymptomatum fcgcs origincm «iucit partim ex laefa chyiificationc; partim cx turbata hu~ morum circulatione ex ipisfitudine maflae fluentis & obftru-fcione vifccrum fadlaj partim cx fpirituum animalium ino*

&dyfcrafiarquae omnia in hoc noftro Malo adefle vL* E 3 di-

dijsnu&^^partiw-.-yjcro, in>q maximam partem, cx tribus,hl$ concurrentibus. Ex. gr."ut praecipua eorum brevibus aittinr gamus. Tenfio & inflatio illa Ventriculi & intejiinorum N . I: i . naldtur a materie elaftica in his Jocis auda vel rarefa&a^ quod ex laefa chylificatione fponte fequitur §. x. Ac,cedit : quod & Rilisflavq efficaciffimus ille naturae fapo ad alimenr torum dcbitam folutioncm , mifcclam , acidi & fcrmcnta-tionis fcrtiliflimae fiatuum gcnitricis flatim in duodenofup-preflionem adeo neceflarius, plurimum nunc deficit, obftru-&o nimirum Hepate, Liene, & fanguine in vena portarum* unde Bilis fecernenda erat, degenerante. Confer. Hallcr. Pr. l• Phyftol. §. 69y. Hinc inexhauftus flatuum & quidem ;n dr£tis iocis .pertinaci(fmc haerentium provcntus. >Quia fciiicet motus horum vifcerum periftalticus, quo mcdiante in ftatu naturali claftica cjusmodi materics difcut-iebatur vel expellebatur.v mirifice nunc fimui turbatus cft, partim ab irritatione acrium fordium in plicis ventriculi & inteftino* rum:cppiofe ftabulantium , partim ab rnfartu vafculorum. per Jiaec eadem vifcera difperforum. Ex his etiam id faciic perfpicimus: unde illi borborygmi & conttnua quafi murmura ? lpaimi cnim ab irriratione flatim memoratarum acrium for* ^ium excitati, tubum inteftinalem fucceilive variis in locis porpprehe^denteflatus in co contentos de loco in locun* pellcndot eiusmpdi Arepitus edunt. Qui. imprimis in iptQftjif nis tenuiprib^us. adregione^ u&fylici conglpmeratis, utpo-te magis ftuxis & fenlibilibus, pcrcipiuntur. , Quod fi con-tingat, ut fiftula inteftinalis a tali fpafmo duobus in XQQIS proxime ad invicem fimui ftringatur, vides facile f quod fla-tus incarcerati iatermedium locum, yiQjentcr diftepdentes faeviffma pos/int excitare tormMa ^Qi inteftino vaide fa-miliaria. - XXVII. Fhtulentia haec melancholica non cft confun-denda cufn colica. Coi^ca enim a minus accurata diaeta rer pente invadit & citius tranfit, acutisfimis interea ftipat» iymptomatibus, quae flatu- expulfo ftatjm conquiefc^nu JNon ita hig. Nec coovfinit wwfmpjici

W tlbis conco£lu minus facilibus ciro gcneratur; & fumto" Carminativo fanatur: cum melancholica fivc' hypocbondriaca fempcr adfit, nec huic remedio aufcultet. * Denique, haud raro in flcxuns majoribus coli intcftini y in utroquc fcilicet hypoi:hondrio imprimis tamcn finiftro, & inlumbis ad exortum recti intefiini inquc ipfo inteftino coeco, incarcerata haerens flatulcnra hacc matcries, ibi qui dem veram Hcpatis & Lienis obitruftioncm & difteniionem, aut Nephritidcm calculofam , bic autem calculum veficae urinariae, mentitur. Ponderis tamcn abfentia, &quoddiu, conftanter in iis locis di£ta materies non perfevcret, ab iis quoque Morbis noftram hanc flatulentiam diftinguit. Nec ulla hic fequitur arenularum excretio ut in calculo renunt & veficae fieri folet; fedimentum enim illud arenarium §. v* N. i: 10. poft diuturnam moram, tanquam fcorbuticae fan-guinis dyfcrafiae foboles ad matulae fundum fecedit.

§. XXVIII. Fames, ut i ? c. n. i . 'diritar j acemtya vetiat ut plurimum Hypochondridtos. Quia acres illae fordti ex v.i-tiata digeftione continuo natac, plicis ventriculi, inteftinl duodeni & jcjuni infixac, jugi fua irritatione motum horum Vifcerum pcriftalticum inrendendo elficiunt, ut ingefta iicet femi-co£ta citiflimeexcutiantj & quod fenfiliflimac corumin-teriorestunicac validiffime ad fcinvicem terantur. Sedinde/^-tnes. Haller. Pr. L Phyfiol. §.582. Et quum novo & blandiori funv» to cibo ,qui & attritum fua interpofitione a r c e a t d i f t a m a-Crimoniam mitiget, confueverat huic moreftiflimae fenfationi provida Natura iubvcnire j frequentiflime & avidiflime ci-bum appctit. Contingit tamen mterdum, ut ingefta in ma-jorcm pituitofam glutinofam maflam tenacius concreta e ventriculo excuti haod poflint, & tum perit omnis appeti* tus. fcadem illa pituitoia mafladum in ventricuio occaiionc rcipirationis &c. iiudtuat, Naufeam, quae irritum vomendi conatum fignificat, inducit. Karius tamen fuccedit his co-iiatibus, vomitus. C^uia tcnacior & majoris moiis eft illa tnatia quam pcr oefophagum, procui dubio co tempore e-ftam fpattnodicc conttrictum,. (de taii chim faucium Jirangu-

latione facpius conqucruntur hi acgri) cxpelli poflit^ Si to aut hac via rejici aut ad inteftina deturbari queat, re-pente ingens fuboritur fames. Ex his etiam fymptoma-tum ad numeros 4. jr. 6. S. pofitorum ratio , quantum puto, facile intelligitur. Id tantum adjicicndum cenfeo-: quod dira illa cardialgia, qua frequcnter excruciantur mife-ri Hvpochondriaci, nafcitur, dum, vel oleofa ingeftorum pars In depravata hac digeftionc /. n. furfum petcns os fu-perius ventriculi occupat, & ibidem calore loci fummam conrrahens acrimoniam fenfiliflimum hunc & nervis divi-rem locum roditj vel fponranea.corruptione, ut folet,aci-dam acrimoniam induens chymus paulo largius ingefto ci-bo ad diftum locum quem vctercs cardiam nominabant, elevatus, irritationc & rofione fua tantos concitardolores. Notandum enim , quod rcliqua vcntriculi cavitas naturaliter muco femper teda a tali acrimonia laedi non ~adeo faciLe poteft. Hinc & illa ructuum acerbitas. / XXIX. Fere perpetuum, fed .& moleftiflimum fym-ptoma Hypochondriacorum eit etiam Alvi nimia fegntties. n. 9. Quia & motus periftalticus intcftinorum per didas §. xxv. caufas & bilis flavae defe&um turbatus eft 5 6c mu-cus intcftinaiis aliique liquores foecum promotionem facili* tantcs in hoc ftatu plurimum deficiunt, depravatis fcilicet humoribus 6c .obftructis vafis unde feccrnendi erant, Idcirco diutius coguntur in ipfis craflioribus inteftinis cccco nimi- « rum & colo haerere, ubi validae corum fibrae omnem fuc-cum adeo exprimunt ex iis, ut randem aliquando pauca & arida fcybala infigni cum diflicultate excludi queant.

XXX. Inter notatu digna phaenomena Mali Hypo-chondriaci comparent denique n. 10. falivae vifcidaeiWc ntuci limpidi copiofa fputatio: & urinae multae agueae excretio. Quae iterum variis nominibus ex depravata digeftione & lmpedita humorum libera circulatione ortum ducere pofliint. Novimus enim 1. Alimenta non fatis fuba&a pituitofum fundere humorem^ cui attenuando vafa quoque iaxiori nunc temperie praedita noa iunt. Sed cum fanguinis naturam

ftquantur inde fecreta liquida, non mirum eft ex fanguine Vilcidiore lentiorem fecerni falivam. z. Supprcflam perfpi-rationem catarrhofos fluxus inducere, quae ob vilciditatcm & craflitiem humorum , didasque § . V I I I . caufas in Me-lancholicis obtinet. Sed iimui hinc ctiam difcimus : Unde fanta copia illius muci & urinae? Obfervavit enim per fua cxpcrimenta ftatica Sanclorius Aph. 4. §. i . Perfpiratione dilflatam matericm omnes rcliquas excrctiones flmul fum-fas exccdere. Iliud vero pcrfpirabile longo & toediofo labo» rc colle&um nil nifi aquam exhibuit. v. Swiet. Comm. T. 1. p. 201. Tanta crgo aquei humoris copia intus reli&a, per alias laxiores fe-& excretionum vias, quales lunt glan-dulae falivales mucofae oris & ipfi renes urinac fecernen-dae dicati, excretionem augeat oportct. Accedit, quod ob-ftruftis vifceribus abdominalibus, parum fanguinis poflunt recipere arteria coeliaca & mefentericae. Unde major ejus copia applicabitur ad vicinas Emulgentes. Ergo & plus uri-nae fecernetur. Ceteris cnim paribus, quo plus liquidi fc-Cerncndi applicatur ad aliquod vas fecretorium, co copio-iior debet fieri in co fecretio. Ex hac cadem caufa, ad ar-ferias quoque fpermaticas plus fanguinis determinabitur. Undc & major lcminis genitalis proventus. Et, uti per o-mnium humorum naturam ficri nunc debet, femcn illud a-Crimonia fua fenfiliffimas veficulas feminales irritando , eas ad liii excrctionem frcquentius incitat. Hinc illa Hypocbon• driacorum falacttas & frequenttores nofturnae pollutiones. n. 11, r Limpidttas denique urtnae & aqueus ille color pendet, par-tim a cruditate languinis: novimus cnim odorem & citri-num urmae naturalis colorcm a falibus & olco fanguinis vi vitae nimium rclplutis induci, quod hic iocum non habet: partim a conftri&ionibus fpafmodicis papillarum & tubulo-rum renalium, ut tcnuiflimam tantum humorum partem tranlcolare poflinr. Unde vero filamenta illa piltformia un-nis Hypochondriacorum faepc numero innatantia? Annc a muco ureterum aut veficae urinariae in violento per ipaf-mos motu abrafo? an potiusab infpiflato fero per angultis-fimos urinae meatus vioJenter transpreflo: Diffieilis quaeftio yidctur. F Por-

Porro ut hoc etiam brevibus adjiciam. Ex cruda & pi« tuitofa hac humorum conditione nafcitur ctiam color cutis palltdus n. 13. Loco enim purpurei fanguinis fubrubella iympha occupat vafa fubcutanea, quae imprimisin illispar-' tibus confpicitur quas natura crafliori cute inteda reliquit: ut iingua , faucibus, labiis, oculo &c. Hinc praeterea re-petendi copiofi i\h &. inodori fudorcs, quibus.no&u, cunv. primis matutinis horis in lefto^ perfunduntur plurimi hac fpe-cie Melancholiae affettorum. n. iz. Somno cnim fopito corpore fupra memoratae binae excretiones per falivam & qrinam aliquamdiu ceflant. Interea caiorc le.fti vafa ex* halantia magis ac magis relaxantur, ofcula eorum aperiun* tur 5 ut appulfi aquei humorcs facilcm exitum heic inve-niant. Qui inodori nunc funt, quia perfe&am inifcelam cum . reliquis principiis fanguinis, a cujus attenuato oleo & faie, (plane ut de urina didtum, cum qua in omni ftatu convenic fudor,) penderet eorum odor, fubire haud poterant. Unde. . ctjam prompta adeo fqcretip derivanda.

§. XXXI. Certis obfervationibus didicerunr Medici vis*' -cera abdominalia prae aliis omnibus corporis partibus, fi qor forte exceperis, efle irritabilia, & hinc fpasmodicis af? fcftionibus maxime obnoxia. Cui malo tamen cxpofiti imprimis vivunt Hyftericae & Hypochondriaci 5 inter alia ob caufas §. xxv. rclatas. Unde etiam fine dubio plu-rima oriuntut in iili? ex aiiis principiis vix expjicanda jfymptomata. Ex quprum numgro puto c(fe etiam crcbra^ illas fed evanidas n. 12. memoratas pblogofes, five inca-lefcentias partium externarum capitis cum rnbore faciei. Scili-cet, fpasmodice conftridis partibus iji abdomine iitis, vafa per eas dilperfa fanguine nunc tumid^ § . .xxui , non tantuni non recipiunt fanguincm cx aorta d^fcendcnte adfluentem, fed receptum quoque ante, nunc in cand^m reprimuot. Un^ de major fanguiniscopia verfus caput dcterminabitur, & qui-, dem, quum fitus vaforum & canaies oflei arterias vertebra* les & internos carotidum ramps ad eneephalon duc^ntcs hunc impetum follicite refringant, in ramps carotidum ex-t^rnos perfaciem <Sc extcriota «pitis diffufps inpellitWi Hwq

ihfumcrcefttla, calor, rubor illarum partium. Quaetamen, ceflante fpasmo, & fanguinc per di£ta viscera liberum prd-greflum recuperante, brevi difparent.

Phaenomena denique, n. 1?. 14 if. i5. cxhibita, praeter hos fpasmos fanguinem ad cncephalon inordinate pellentes, ficque legitimam fpirituum fecretionem & motum turban-tes, dcducefida etiam videnulr ex fanguinc atrabiiario vafa meningum, maxime tamen ipfos linus, infarcicnte. Fa-tendum tamcn, quod ob intricatiflimam & fubtiliflimam cncephali fabricam, fpecialcm cujusque phaenomeni ratio-nem mcchanicc exponcre vidctur eflc fere ex impoflibilibus.

Quod ad ipfas Animt affcttiones in hac fpecic Melancholiae iattinet, de iis dabitur commodior occafio dicendi, poftquam evolutis & reliquis in corpore occurrentibus fymptomatibus

v. N. II. & III. fignificatis, ad Pathemata mentis enu-cleanda progrediemur.

XXXIL Diximus fuprd §. xvn 1. & quantum fpero fatis tvidenter demonftravimus, haud raro carti etiam habere na-turam Juccum melancholicum, tit ad bppofitam acido, id cft, Hlcaiinam, corruptionem vergat. Notatidum autcm & hic in antcceflum venit. Quod quemadmodum in atra bile aces-tente craflus quidem erat fangnis, fed quoniam ingefta per ^afa kxa & debilia fuflkicntcr attcri & retblvi non poterant, cius rudiores particttlae laxius iftter fc cohaerebant. xvn . Contra in fpecie alcalefcetite vafis fat tdbitftis cxiftentibus^ at-tenuatorum fatis humorutli rubicunda pdftio, tenuioribus cxhauftis, incipit fcrtfim infpiflari xvrt i . inde & multo denfior compa&iorve crit taiis faburra. Ex qua ejus condi-tione* citata v. N. II. fymptortiata hunc in modum pro-ficiscr exiftimo. Atto-pallida Jicw& Gfpera eji nunc cutis n 5 , ^uia dc nigrkafis in vafis cruor pnt cutem quadantefnus trans-paret, & materia perfpkabilis, ctijus jugi adfluku impadlac in poroscutis fordcs cluebantur, nunc deficit §.XVIM. de-nique ftrum & viscida lympha , quum a tergo'vix urgeantur, craflo fciiicct fanguinc tere tantum per fnajora vafa citculan* te xix. invaiis curaneis & pcrfpirantibus una cum di&is fbrdjbus ab atmofphserae calorc in corneam duritiem con-

F z cres-

erefcit: quod lapilli in detritis puftularum ulcusculis- natfj & mucus narium ftc concrctus, arguunt. Hinc, cum & nutritio cutis fimul impcdiatur, eandem ex atro pallidam, ficcam, afperam & quali emortuam reddi nccefle eft. Hinc & intclligitur: QuzxcTaclus in his fenfim objiupefcat ? Prarteri quam enim quod crafli & viscidi iint hic fpiritus animales §. xxv. comprimuntur etiam & exarefcunt in callofa hac cu-te infinitae papillae nerveae fcnfus hujus organa. Undc fit, ut plurimi Melancholicorum vel faevisfimi frigoris inju-rias patienter ferant; nec multum doleant ubi flageilis im-portuni caeduntur.

Sic ergo, dum craflus Melancholicorum fanguis a mino-ribus vafis non receptus per majora tantum vafa circulari cogitur, fuo, etfi lento ob glutinofam indolem, utexpul-fu tardiore colligitur, valido tamen & rudiori attritu ad ca-nales hoc in ftatu firmos & infartos, excitat fenfum caloris intermmycum fuperficies corporis ad tattumfrigeat* n .6 .Novi* muscnim ex Phyficis, quodquo denfiora, magis eiaftica & comprefla fuerint ceteris paribus corpora ad ie invicem te-renda, tanto major nafcetur ex eorum attritu calor. Novi-mus item cx AcuttfftmiLeuwenhoeckii^cxiincnuSj rubicun-dos noftri languinis globulos, ex quibus tota fere maffa hu-moris atrabilarii alcalefcentis conftat §. xix. efle folijdos Sc clafticos. Non mirum ergo fi ex faburrac hujus ad fua vafa attritu calor fuboriatur.

§. XXXIII. Denique, did:um etiam eft ad §. X V I I I . foc* cum hunc melancholicum putredini fivc aicalelcentiae valde efle obnoxium: & id ex fola ftagnationc contingere poflc, imprimis fi calor fimul acceflerit. Sed uttamque hanc con-ditionem in hoc noftro Morbo faepisfime adeflTe ex xxi ir . patuit. Corrupta ergo putrcdine in vafis & vilccribus.abdo-minalibus ftagnans faburra, tenuisfima harum partium itami-na gangraena quafi inficit, ficque omni fere feniu & irrita-bilitate exuit. Id certe innuit Lingua &t.ota interna oris ca? <vitas ftcca, afperay fufca, fordida^grave olens. n. 2. quac om-nia limiiem prorfus primarum viarum ftatum apud quosvis

pc^

pcrfpicaciorcs Mcdicos luculentisfime arguunt. Primis au-tem viis taliter affe&is, ficri certe haud poteft quin & Ap-petttus breviprofternatur. n. i. Acccdit. quod & ingefta per putridos illius faburrae vaporcs ad putredinem difponantur. Horret vero natura omnc putridum, utpote fuae fubfiften-tiae valde inimicum. Tantillum ovi putridi imprudenter adfumti per plurcs dies appetitum dcftrucrc valct, Loquun-tur de hac ingeftorum depravatione Ruclus etiam nidoroft & ptfcem olentes. n. 3. atque avidus appetitus aquoforum^acidorum-ve. Haec enim putredini refiftunt, illa jam putrida e cor-pore eluunt. N

§. XXXIV. Inter fymptomata utrique fpeciei Melancholiac communia, five fic ditiam melmcholicam fanguinisdifpofitio-nem ingenere prodentia, conftanti lege & quam maxime no-tantur Torpor Jasfitudo, debihtas, tngens toedium, triftitia, timor% fine externa caufa. „ Rident equidem & laetanrur interdum

Melancholici, cum fe putant efife divites, &c. fed revera, „ ut pulae monet EtmulleruS j non eft illa vera hilaritas,

ncc verum gaudium, fed potius apparens & cum rifu far-„ donio conjunftum, tranfitonum, & facile fuccedit novus moeror & praecordiorum anxietas. Aut melancholia inftul-titiam jam mutataeft. Tria priora horum phaenomenorum contingunt, fi prompta musculorum contradio &rclaxatio impediatur, aut fpiritus animales debita velocitate & quan»

^titate in eos influcre nequeant. Sed ad utrumquc efficiendum Valde aptus eft fanguis melanchoiius. Ad prius quidem quatcnus infarcicndo ferofa & fanguinca .musculorum vafa, cosrigidos, turgidos & callofos reddit, locumque fibris intu-mcicentibus in.musculo agere volente non concedit, partim ob iuam glutinofitatem, pattim ob venarum quibus im-•peilendus crat plenitudmem §. xix: pofterius autcm quate-jnus craflos, viscidos, fegnes, paucos iargitur animalcs Ipiri-tus §. xxv : forte & quatenus venae in hoc Morbo iaepius varicoiae decurrentes in vicinia nervos. comprimunt. - Om-•nia autcm hcic memorata iymptomata fimul ingruunt 5 quo-niam per mmora vala craiius & glutinoius hic languis cir-

> F 3 cu»

tM\itl nequit. Ceffc fi fola impedita perfpiratio ti qQffcun-quc caufa j mocttitiam & timorem facere foleat Safift. Aph. 8. S. VII. nemo mirabitur, fi in Melancholicis Omnium pefliihc perfpirantibus eadem phaenomcna obiervet'. De-iiique quod clarius adhuc noftram rem illuftrat, videmus, i . qudd dum aeftu atmofphaerae aut per validiores & pro-tradtos corporis motus, perfpirando & fudando fluidiores humorum partes nimium difHantur, paulo ante excitati, a-giles, hilai'es; lafii, torpidi, morofi & triftcs conrinuo fiant: -procui dubio quod infpiflatus fanguis pcr minora vafa flusre jam libere haud poflit: quod ficaiixtctas ftatim dcfcribenda teftatur. Atqui fimilis neque ob fuam oleofam vifcidltatem facile diluenda fpiflitudo ineft fanguini Mclancholico. 2. Quod fimplex picthora eadem inducat fymptomata, quac iinica v. s. feliciter aufert. Sed plcthoricae vaide funtMe-lancholicorum venae §. xix. 3. Quod quo magis funt v&-fa htimotibttt pctvia, ed itiSgis ftifit animalia levia, agilia., cxcitata, teftartte id aeftat edrurifi jtofriofe: & quo aetas ul-terius Vergtt, St corpus duriore iabore premitu-r, tanto tar-diora, torVfr & morofa magis cvadUnt. Quam agilis, hilaris & ludibunda eft rofeo rutilans colore puella! fed quam tardus, tdtvus & mdfofus ? turgcils atro cruore caliofus ru-vfticuSj & attiafte gravidr aiiqnis feftex: in qiwDruflsi corpOrc , ut intet cewri irijcfdiones anitdifticad doccnt , inilumefa vafa dccdiuetUttt, qattt iH juvcftKiH & dtflicaito crant pervia. Scd ccrtt adinddhm callofa funt Meltfncholicorum corpora §. xxxi. Qtiis ergo mirabitur fi torpidi, lafli, debiles * t«-dio & triftitia plcni obfervdritur.

Ex his |am ut caulis facile hzkmtfod4tidi & folitarie com* jHdraftdt 1 faditiw. Hj. 1.

§. XXXV; Refyitationk ^udqtifc ntgrtfam infignent patitur mutatidrirtft iri fubjeftiS' M-dacicfeolicis. 5. Ncc mirum: quum & ipfa fubftantia pulrttohum atrabilaria hac faburra infarta eft, qudd cfus ftabellationcm multum impcdit 5 Sc ventricuius, irtteftiiia ffatibus femper tumida, cavutti pe-ftOris, ^clevando diaphragma, at&antj flmuiquc oiffllu* vifc

cera

ijcra di&a faburra infarra & onerata, organis dilatationi & coarftationi pedoris infervientibus refiftunt. Non poteft er-go irruens aer pulmones facile expandere, unde parva , lenta% (jr anhelofa confequttur refpiratio 5 & magna nascitur ad prae-cordta anxietas. n. 4. Obfcrvant enim Phyfiologi, quod fi ad. qrificia cordis incipiat fanguis accumulari, ut Cor conten-tum in fuis gavis libere & penitus expellere nequcat, ftatim moleftam illam fenfationem fuboriri quam anxietatem vo-cant. Sed ne Cor fc penitus & iibere evacuct id multis mo-dis impedit humor melancholicus. 1. Quatenus refpiratio-nem imminuit, Diduci enim debebant ab invicem rami bronchiorum, ut e dextro cavo in intertexta iis fanguifera vafa,venofus fanguis impelli poffet, quod ab aere copiofius in pulmones attrafto fieri confuevit. Hinc & videmus, cre-bris &eximopcclorenatis fufpiriis, livc validiore in & expira-tione airis identidem tentarenunc providam naturam fi hoc impedimentum avellere poftet. Accedit, quod arfta nimis & dccimam partem unius capilli diametro haud aequantia funt illa pulmonum vafa per quae trajici deberet craiTus Sc glutinofus hic cruor ut e dextro Cordis ventriculo in fini-firum perveniret. 2. Qiiatenus obftrudis vjfceribus abdomi-nalibus, ccdiaca & meientericae in venam portarum, Aorta defeendens in coeliacam & mefcntericas, fe evacuare noa poftunt, unde regurgitat fanguis ufque ad finiftri cordis orifi-. c[um. Et fic utrimque anxietatem parit,

Increfcit vero horum fymptomatum vis pofl p&ftum& commo-timem corp.orisy quia nunc conquafiatis per mufculos vafis, majori copia & impetu ruit fanguis ad cor & pulmones, tunc autcm & vefltfigulus magis tumet, & venarum plcthora at4-que humorum vifciditas e* largius affufo chylo augetur.

XXXVI.. JP«/>y demqwe tardus & lentus hic eft, n. f. quia craffa & gJutinofa faburr^ dtfficulter poteft moveri per vafa 5 dmus tamen, quia artcriae iuum fangiainem non va-lentes iiberc transfundere in turgidas venas, dum novus e. corde intruditur valde diftentae tangcnti digito tortius re-fiftunt: accolit & cruoris deafitas*

§. XXXVII. Quodporro ad AjfecIionesHypochondrhrutn&CC7 attinet: illarum ratio liquet ex § XXll.&XXlll . ld ergo tantum adjiciendum hic puto: quod licet haud raro ukra modum diltendantur & a turgida jam atrabile rodantur vi-fcera in hypochondriis fita , acutum dolorem tanien minime excitant: quia obfcrvante lll Hallero. Pr. L Phyjiol. %. 66$. & 697. Lieni valdepaucos, Hepati quidern paulo plures led valde tenues & facile rumpendos donavit fapiens natura ner* vos.

Protuberant frequenter in varices vafa h&morrhoidalia n. 6. quia 1. n. ponderola faburra ex vena portarum delabitur in has iaxas & minus refiftentes partes. Quae, ut di£fcum , fi cafu ruxnpantur infigni cum ievamine dcplent onerata vafa vifcerum abdominalium. Notari tamen meretun quod cruor ille atro colore horridus, qui pcr anum iaepe larga copia effluit, non femperex venishaemorrhoidalibus erum-pit, fed haudraro exHepate> Liene, per duftus bilarios, aut ex vafis per omnem tradlum fiftuiae inteftinalis difperfis anaftomofi aut diaereii apertis,in cavum inteftinorum infun-ditur. Sic praecipua Meiancholiae fymptomata quae Corpus concernebant euoluimus: fupereft ut ea quoquc qux Mevtem obfident brcviter confideremus.

XXXVIIL Ex ardifiima illa unionc quam fapientiflimus noftri conditor inter Corpus & Mentem pofuit > fieri nul* latenus poteft .quin affctta Mente Corpus quoque afficiatur, ut & di&a^. xiv. & xv. fatis evincunt: Ita viciflim corpore male fe habente Mentis etiam ftatus perturbetur. ReL-vc-ritatctn cxperientia tefte novtmus. De modo quo id fiat, an per mutuum aliquem phyiicum influxum? an pcr harmo-. niam inter aftiones duorum horum tntium praeftabilitam ? non noftrum fed Metaphylicorum.-cft difputare. Nos cx fi-deliflimis obfervationibus novimus, dupliciter affici in no-ftro Maio a Corpore ipfam Mentem. Symptomatice, dum fcilicet ab atrab. faburra praecordia oneranre, per mirum y & ex haftenus cognita corporis fabrica nondum explicabile pracwordiorum cum capitc commcrcium^turbantur c>us co-

gita-

gitationcs: vel Idiopathice> dum immediate ipfum cercbrum iivc fenforium commune ita difponitur, ut pravas cxhibeat Menti ideas. Qualis autem fit haec cerebri aut fenforii con> munis conditio, non nili conjcttando hariolamur. Experi-mentis enim in id inquirere impoflibile eft. Ex magis notis tamen, per legitimas confequentias fuper eo aliquid deter-minare conabimur. Novimus fcilicet, quod naturaliter ad ftmiles mutationes fenlibus externis impreflas & ille idem homo variis temporibus, & varii homincs eodem temporc fimiles forment ideas. Ncque caret vcri fimilitudine , quod quotics aliquid percipimus extrinfccus per fpiritus nerveos motus aiiquis ad fenforium commune defcratur. Dcnique, quod ipfi animalcs fpiritus proprios habcant canales per quos feruntur: qui canales funt nervi fcu fubtiliflime refo-lutac arteriarum propagines. Gcrtum etiam eft, quod eas-dem ideas non cujusvis nervi affe&iopoflit excitarc : fic oplv thalmicus non audit, non olfacit, acufticus non videt &c. Scd quaeritur: num ex. gt. omncs nervi dphthalmicr pro vario quo afliciuntur modo riiinc has nunc illas idcas va-lcant cxcitarc? an vero fingulis ideis fimpliciflimis, ex qua-rum collatione affirmando, negando, infinitae tandem aliac formari queunt, finguli iint affignati nervi \ ut hi praecU fe has, nec unquam alias, valeanr excitare ideas? Hacc po-ftcrior hypothefis vidctur nobis majori gaudere probabi-lfc tate. Secundum priorem enim conciperc haud poflum> quomodo eodcm organo pluresrcs fimui repracfcntari queant fine confultonc: & cxtrinfccus affedis organis memoria di-verfarum rerum antea rcpraefentatarum perfeverare valeat &c. Neque ab his conceptibus abhorrere facit immenfus rerum repraefentandarum numerus comparatus cum parva mole nervi alicujus organici. Si enim fecundum rcgulas Pfychologicas corporum affedtiones, ex quibus omncs no-ftras ideas colligimus, ad fua principia reducantur, non e-iit fimpliciflimarum affeftionum numerus adeo ingens, ut iis propriae fibrae in fafciculis nervorum organicorum ref-pondete nequeant. Gerte, fi vcra fit obfervatio S• F. Godt-

G fndi

fredi Mat. Med. T. 1. p. 93. quod, ubi pcrpetuo tenore ar-teriae in venas abeunt, ope microfcopii pilo 14000. vici-bus exiliores dcprehendantur, Jicet craflas & rudes rubri cruoris particulas hae adhuc tranfmittant; & calculus Leu* wenhoekianus confenlu tot Doftorum virorum probatus, quod nimirum iub tanto fpatio quantum granulum arenae tcge-re poflct hient 111 cute vaforum pcrfpirantium iifooo. ofcu-la: quum nunc fibrae nerveaeillis vafis fint millenis gradibus fubtiliores; milliones cjusmodi fibrarum dcbent adelle in a-liquo nervo, pone, ophtalmico. Sed miffa hac difpuratio-ne revertamur ad thema propofitum. Extra dubitationis aleam pofitum eile cenfemus etiam, quod uti eft reliqua corporis temperies, ita ipfum quoque nervofum fyftema in hoc fubjedo Jaxius, debilius, magis fenfile & mobile fit: in illo autem, rigidum , callofum , multo minus mobile 8c fen-lile. Necfecus ipfi animales fpiritus in hoc, fubtiles & val-de agiles; in illo contra, rudes, crafli, & valde confiftcntes gcnercntur. Sequuntur enim fanguinis naturam omncs ex eo fecernendi humores. Hinc vidcmus tencram pucllam ad quemvis ftrepitum totam cohorrcfcere, cum callofum ali-quem rufticum ne dum orbis ruina pavidum ferirer. Conf. ///. v.Swict. Cowrn T. II. p. 196. Praeterea, ideas rerum in fenforio comrauni perfevcrarc putamus cum ///. Hallero Fr. /. Phyfiol. §. f4f. quatenus motus huic vei illi nervoim-preflus diuriflime in eo perdurat.

His principiis pofitis, plurima Melancholiae phaenomena ipfam Mentem conccmentia refolvi haud obfcure potfe-runt. Ex. gr. Memoria facilis & debilis > Judicium magis acre. quam firmum, a fpecie humoris atrabilarii acefcente'§. v, N. I. 17. ex eo pendcre videtur, quod netvofo gcncre in hoc ftatu valde mobili & fenfili exiltente, faciles & vi-vidae. admodum fiant repraefentationes: quod in pueris & pueilis etiam teneriora adhuc habentibus corpora manifefluni eft. Hincillamemoriae facilitas. Etquum clarc pcrccptas idcas faciic & cito combinare queant, Judicii quoque acummetgre-gie polient. Sedbb laxitatem fibrarum ncrvearum motu fp.

vanimalibus femel imprcffo cito cmoricnte, non poteft non mc-

rfiemoria debilis & judicium mjirmum cvadcrc. Ex ncrvoriim iaxitarc & fcnlilitatc Ip. ncrvcorum nimia agilitatc, (for-te & aliquali acrimonia ) atquc natis cx his caufis fpasmo-dicis convulfionibus derivari pulcrc poflunt, inordina-** quoquc illi animi affecius. n. 16. Acccdit, quod <Sc Mcns ex tot moiefliarum confidcratione plena taedio, aut anxia aliqua cogitationc dctenra §. xiv. vix valct amplius inTuis affcdtibus rcgundis modum fervarc. E contrario : quod in fpecic atrab. fucci alcalcfccnte, Memoria diffkilis qui-dem jed jirma; judicium tardum fed fimul grave & profundum obfervctur. v. N. II. 9. Fibrarum nervcarum rigiditas, callofitas , & lp. animalium craflitics majorvc confificntia vidcturcffc in caufa. Talibus enim nervis difficulter potcft ad vividamrepraefcntationem lufficiens mutatioimprimiilcdmo-tus lemel imprcflus diutius in iis pcrdurat, & fic iufficicns tem-pus conccditur animae ad fuas idcas vario modo coniponen-das, rcfoivendas, &c. Hinc repetenda irila profunda mrdtra-tio , ingens vis imaginationisl &c+ n{ ro. quae omnia pulcre cxprefla legefis apud Horatium de Art. Poetic. f. 169. & feq.

§. XXXIX. Paulo difficilior quacftio eft : Quarc adco diu & pertinacitcr inhaereat Mens uni cogitationi? Scd ejus quo-que phaenomcni ratio cx hac noftra hypothcfi explicari po-teft. Nimirum, fic ld inde, quia initia nervorum, quoruni ideae nunc pereunt vcl admodum obfcurantar, a craflrs & vifcidis humoribus obftru&a funt, aut ipfctubulus nerveus a turgidis, caliofis venis compreflus eft: &C fic motus fpirituum animalium per cum ad fenforium commune impcditur. Certe -a fola cncephali comprcflione delirium oriri vulgarc eft. Obfervatum etiam eft fatuos a nativitate femper fefcT

capitis vitiatam figuram haberc, unde cercbrum comprime-batur: quorum ratio non nifi ex dicto certor-utfi riervornm ftatu inteliigi poteft. Accedit ad haec, quod illi homines ctiam antequam melancholice delirare cepcrint, de ea re circa quam nunc delirant anxic & continuo cogitare (ole-bant.? Unde faftum eft, ut in quibusdam nervis vcl non, Vel adrftodum raro exerceantur fp. animales; & fic vel a-iiorfum deriventur, vel continuo majorem acquirentes con-

G z ftften:

fiftentiam, difficulter tandem, fafta licet organi petcuffi(> ne , niovcri, vel in defertas coarftatasvc fibras determinari queant. Unde & ideas illis fibris alligatas obfcurari vel om-nino perire neccflc eft. In aliis vero, circa quorum ideas Alens indeflnenter occupabatur, ex continuo motu & ipft fpiritus nugis attenuantur, & viae corum pcr fuos canales expcditiores redduntur. Nunc Mens per ellentiam aftuo*. fa, iis mutationibus debet attendere quae fiunt in icnfo-rio communi, aut certe quae aliis praccellunr. Uti enim. lux major obfcurat minorem, ita validior repraefentatio de-biliorem. Horret vero natura tenebras. Atqui illi in cer-tis t.antum. fibris nunc contingunt. Ergo ncque poterit Mens alias volvere ideas quam illis mutationibus aflocia-tas. Aut quum in rcliquis fibris motus obfcuri & cito e-vanefcentcs fint, ad priorcs utpote magis vividas & per-durantes revertatur oportet. Quod, uti §,. i . didum., cft: melancholice delirare.

§. ;XL. Sinc furore efi hoc delirium. Quia omnis furor fupponit encephali aut alius alicujus partis cum cerebro ar-dum confenfum habentis inflammationcm 5 vcl fubtilem a-liquam acrem materiem vafcula encephali rodcntcm, irri-tantem. Quae in Mclancholia non obtincnt §. xx. Adeft. quidem faepe numero acrimonia in fucco atrabilario, fed adco fepulta jacet in glutinofo cjus oleo ut. laedere ne-queat. Quando vero colliquato illo oleo turgens atra bilis ad, cerebrum penetrat, tunc etiam furor haud raro lupcrve* nit. Sed co tum Melancholia in Maniam degenerau.

§. XLI, Ad hacc notari ctiam meretur. Quod & fine praegreflb in corpore. vitio, per nudam anxiarum cogitatio-num fericm , in affediones melanchoiicas praecipitare fe ip-lam anima poflit: uti rcmedia illa moraiia;, quae unice perverfas Mentis phantaflas corrigendo hoc Mali gcnusfae-pius feliciterdifcuffcrunt, id evincunt. Verum fatendum, quod vix aliquamdiu fic affici poflit Mens quin & corpus in con-fenfum rapiatur, prout ex antecedentibus patuit.

S?d haec de fymptomatibus quoque Melancholiac dixifle liifli-

fufficiat. Reftant nunc non nulla de Proqnofi & Curatione JMali adjicienda. Pluribus enini dc his agere , dilfertationis noftrae paulo, practer lpem, ultcrius protenfa tela quani in initio conltitueramus, non finit.

§. XLII. Ad Prognoiin Morbi Melancholici quod attinet: Morbus ccrte hic intcr maxime chronicos militat, & faepe vim praeftantiflimorum quoquc remediorum eludit: adeo ut, monente Riverio, Humor xMclancholicusy7^////w, crnx9 opprobrium Medicorum non line mcritoappellctur. In initio ta-men non multum pcriculi minatur. lmo veteres non nihil melancholiciinhumoribus laudabant. Vid. Ga/en!cfe Atrab, c. v. Et revcra frequenter licet vetcranus hofpes jam fuerit adcflc vix cognofcitur: aur ccrtc ad mcdicinam quaerendam noa compcllit aegros. At poftquam confummatum ftatum adc-ptusfuent, ut ex cnumeratis peflimis fymptomatibus con-ftitit, multo magis metuendus evadit. Siquidem diffufus in toto corpore, praeter di&a, quartanas perfinaces, glan-dularum obftru£tiones, fcirrhos, cancros &c. acris vero red« dita peflimum fcorbutum inducerc aptus crit. Quodfi au* tem, ut omnium facpiflime contingit, in vifcera abdomi-nalia deponatur, ibidem ftagnat, accumulatur, infpiflatur , & ex fola harum partium obftru&ione miilenos gencrabit Morbos. Maximc fi per ftagnationem, motum & calorem vifcerum ambientium, coliiquefcente hac fa|)urra, acrimo-nia, ante fepulta, evolvatur, horrendam plahe concitat ftra-gcm in univerfo corpore. Enimvero, ut- ipfis Magni Boer-bavti verbis rem referam. „ Vifcera quibus continebatur,, 5 5 Ventriculum fcilicet, Pancrcas, Omentum, Mefenterium, „ Inteftina, Liencm, Hcpar&c. excoriat, erodit, deftruit, „ in gangraenam, fphacelum, tabum convertit. Vel, fo-„ iuta, mora & rcliquis humoribus circulantibus affufa, fi 9 7 quidem ex acido ferum & fanguinem coagulante partici-„ pat, polypos cordis, pulmonrs, aortae, carotidum, & „ alia horum mala creat. Ad ccrebrum vero delata, apo-„ plexiam, paralyfin, catalepfin, epilepfiam, deiiria, ma-u ^iam peilimi generis, & rere mmcdicabilcs producit. In

G 3 gc-

„ gencrc artcriofo omnia- mutat , fcbrcs imnianes-fcnjvi „ oriinia patrcficichtes profcrt. Si vero alcali putrcfogien-„ tc infeda fuerit, gangracnas lubito lcthales, ubicunque „ impegcrit ibi nafci facit. Unde infiniti Morbi in tot-o „ corpore, & in qualibet cjus parte non curabiles nifi hoc „ fomite extinclo §. 1104. & 1:09.

Contingit cquidcm non nunquam, ut folutae cjusmodv atrae bilis magna copia per varias vias e Corporc cxtcrmU netur. Quod omnium frcqucnriUime & tutiilimc ht pcr al-vum; quandoque etiam per vomitum fed majoribus turbis peragituri ialterdum pcr haemorrhoidum aut uteri fiuxum perficitur.' Qiiac omnia plus fpci acccndunt fi diverfis vicU bus parcius*, quam li femel majori mcniura fupcrvcniant., Omnis cnim fubitnnca evacuatio periculoia. Vidit Schmtdins, in homine Maio hypochondriaco gravitcr laborante per. plurcs dics urinam nigram inflar atramcnti emiflam infigni, cum levanline. Sudorem coeruleum in dcxtrohypochondrio Kominis melaricholici obfervavit Dolacrn cirantc IlLv. Swict. Comm. T. III. p* 491. Hi tamcn funt cx calibus rarioribus., Dantur etiam exempla Jcvatac Mclancholiae pcr foedam fcabiem, qualc fe vidifle mcminit ///. v. Swietenius Comm. T. III. p. fo8. Fatendum tamcn quod omnes hae evacuationes tunc folum prodefle queant, dutn vifcera adhuc manferunt integra, & excretae materiae rcgenemio pcr idonca reme-dia impediri poteft. Ceterum nequidem ipff Salus fi veljf. fervare poterit hominem. . r :/HD ;

Liquet ex his, quod lcvifiima affectio M^51?!^0^03' quac in initio line multo molimine fola convei iettti diaeta corrigi p'6terat, fi fibi rclinquatur quam^multorum vel uditu fefortCndorutn Maloruni tahdffnqye' teternmae & mi-

ferae mq tiS'caiifa cyadat. Hic profeao ii ullibi verum efl: illud Po&ae, "

Principiis obfta. Sero medicina paratur, Dum mala per imgas invaluerc moras.

§. XLIIt:

§. XLIl. Vidcndum igitur fupcrcfl:, quid in hoc Morbi generc agcndum fit, ne flarim dara triftiffima prognolis complemcnrum fortiri queat. Ex anteccdentibus conftitit, in Mclancholia Mentem cum Corporc laborarej & quidcm laborare ita ut nunc hacc nunc ilia pars primario atgciatur, moxque tandcm altcra altcram afficiat. Prima crgd mdica-tio poftulat ut parti prius afFcdtac pracprimis fuccurratur. Sublata enim caufa faciiius tollcrur cfFcftus.

Ut ergo a Corpore, urpotc cujus naturam & afFediones diftinttius novimus, Curam ordiamur. Pro duplici atrabila-rii fucci genio, origine, & oppolitis faepe caufis, medici-nam quoque divcrfam adhibendam efle : item, alitcr tra-^tandam eflc incipientem , adultam , & prove&am Melan-choliam : aliter itcrum mareriem ejus per univcrfum cor-•pus difFufam , * aliter in vifceribus hypochondriacis accu-mulatam, infpiflatam, ad rem leno attendentLmanifeftum cft, , ' ..

Quum Morbus hit in genere femper diittdfnain^poftukt curam 5 co quidem diuturnam magis qup . aitioreS jam c-•gerit radices: experriflimi Medici multo meliores & pul-criores efFecT:us praeftolantur in fanando hoc Malo a con* venienti Diaeta, id eft, caufis fuccum melancholicum hu-jus vel jllius fpeciei generantibus , e diametro oppofita^ quam a fuperftitiofo pharmacorum ufu. Profefto, illa hu-mor-um !cruditas & oleofo-terrea fpiffitudorjdtam alteratio-riem vel e corpore expulfiohem noh iadritflttt. ^Sed longa medicamentorum redemptio aegrum facultatibus emungit: quod, fi:atiter optatum finem confequi queas,praecavere re-ligio poftulat. Acccdit quod a pertinaci pharmacorum in-geftionc tandtem nauleantes aegri nihil, vel cert^modi-Cum folatii percipient.

Verum, cum multi nifi pharmaceuticis remcdiisLtrafl:en-turfe ncgle&os putcnts alios vero officii aut aliarurti circum-ftantiarum ratio diaetam anti-melancholicam exaftius obfer-vare prohibcat* fimulque diaera multo pulcriores efFedus promittat li aiiis efficacibas remediis adjuvetur: medicamen*

tis

tis quoque conditionc acgri & morbi accommodatis tali iri caiu luccurrendum cft.

§. XLIV. ln acida quidcm fpecie humoris atrab ubi ex la-xitatc & dcbilitatc vifcerum gcnitnc lordcs acrcs naufeas^ tormina, flatus, fpafmos &c. concitando iMali caula erant talcs poterimus formare indicationes. i. Primae viae lcnis-fimis evacuantibus expurgcntur, loborentur, ut eo chylifi. cationis opus reformcrur. 2.. Per vafa diffaftis crudus, lpis-fus & glutinofus fanguis incidatur, attcnuetur & dclitcfcens in eo acrimonia cxtinguatur. 3. Univcrlum valorum & nervorum fyftema roboretur, ut inpofterum novis humori-bus ex meliori chylo parandis, dcpravatis autcm attenuandis & e fuo penu eliminandis magis idonca rcddatur. 4. Si vero cruor ille atrabilarius in vilccribus hypochondriacis im-pa&us jam haeferir, indc icnfim rcfolvendo, diluendo eli-quetur. 5. Quodfi vcro Bilis atra turgere ceperit, quoniam vix ulla tunc fupereft fpes fore , ut dcpravata illa materies fanitatis legibus iubjici poflit, omni ftudio annitendum ut antcquam vifcera deftruat c corpore educatur, aut li id fie-ri nequeat, faltem ejus acrimonia mitigctur, ne nimis fae-viat.

§. XLV. Expurgantur primae viae blandiori & rcpetita Timefi atque Catharfu Fortiora cnim in hoc ftatu locum ha-bere nequeunt: quia validiorem commotionem debile & nimium mobile nervofum atque vafculofum fyftema ferre fine pcriculo non poterit. Si §. v. N. I. 1-7. enumerata fymptomata urgeant? neque multa adfint adhuc figna ob-ftrudtionum virceralium (obftruciis enim vifccribus major illa concullio quae velinleniflimovomitucontingitmctum fem-per^facit ne materia obftruens validius adatta irrcfolubiliter obftruataut rumpat vafa) vomitoria propinari poflunt ex Ipe* cacuana in pulv. a 9j ad 9ij in inf. a 3j ad 9iv. vel yro cmetic. a gr. 11. ad iv. Quibus tamen, fi aegerfimul ple-thoricus fuerit Y. S. praemittenda.

Tutior longe in omni cafu eft Purganttum ufus: Ieniorum tamen, quia validiora multum aquei humoris educunt, &

fpis-

fi>iffum 'ctiamnum fanguinem magis adhuc infpiflarrt. Ap-prime igitur hic conveniunt: Rheum in pulv, a 9j ad 3j ux inf. a 3j ad 5iij. Fol. fennae in inf. & decod. a 5ij ad Manna calabr. ab ad giij. Pulpa Tamarind. in bolo ab

ad §ii0. Paflulae iaxativae, rhabarbarinac a 5i> ad §j. Syrup. de cichor. cum rhabarb. ab g/3 ab §ij. & iimtlia.

His ad acrimoniam in plicis vcntriculi & inteftinorutn copiofc delitcfccntem extinguendam addi, aut horum ufui interferi poflunt Pulveres acidum abforbentcs cx Lapid. cancror., Conchis fluv., Pcrlis aut Matribus earum pptis a 90 ad 3(3. vel Magnelia alb. a 9j ad 3'ij &c. Sive, ut una ti* delia trcs parietes dealbemus, fciiicet, & acrimoniam ex-tinguamus,.& vifciditatem incidamus, idque non tantum in primis viis, fed ctiam in ipfis vafis, quo difti pulveres iion poflunt penctrare 5 fimulque ipfas vilcerum obftruftio-nes rcfercmus, cxhibcndi funt fales aliqui medii. cx gr. © digeftiv. fyiv., © polycrcft., Arcan. dupl., ^ a>lat. vci Qrifat. 'Terra foliat. I^ri , aut liquor cjusdem a 3/3 ad 3). priores aqua aut fcro la&is foluti, & jejuno ventriculo e-poti, fubjun&o moderato corporis exercitio.

Ad fpafmos vero antea quoque quam caufam eorum, ncmpe acidum irritans fuftuleris, compefccndos, blandam aliquam Emulfionem ex. gr. Amygd. dulc. aut oleumearum, vel olivar. exprcflT. epotare juvat. fi nec dum fileant. fyrup» papav. alb. aut aliqua fpecies opiata 9 ubi imprimis laudat Sydenbamus Theriacam Andromachi, quia fimul & roborar, cgregiam fcrent opem.

Quod ii vero, ut fere femper fieri aflblet, alvus nimium fegnis fuerit & foeces induratac, Purgantibus praemitti de-bent Clyfmata emollientia & lcniter ftimulantia ex Aqua tcpida in qua tahtiikim faliscomm. aut amari cathartici prius foiutum eft; vei ex fero iadis tepido; aut 6f Dccofto Avenae, Hordei decort. cum flor. chamom., fummit. milic-foi. adjiciendo aliquid ex ol. amygd. dulc. vei lini. Quae clyfmata quo diutius poffunt retinenda; ut fitientisfimac vcnaebibulac in cavum intcftinorum pat lae exiisincbriari,

H at-

atque fic haerens in iis fpiffa & focculenta faburra ab aqueo hocliquore immcdiate attafta tanto felicius lolvi,dilui & iit fiuorcm rcdigi queanr.

§. XLVL Sed nifi debite roborentur & accuratiori digeftio-ni adaptentcr vifcera chylopoetica, expurges licet iteratis vicibus didas fordes, brcvi tamen re^enerabuntur. Nihil cquidem melius & pulcrius roborat tam hacc ipfa vifccra quam reliqua corporis vafa ac parca diaeta; moderatus vi-ni generonoris ufus 5 exercitatio corporis frequcns ; vcdlio-nes cquo, curru &c; fridtiones cum puris ficcis, aut fumo corporum aromaticorum inbutis pannis: abftinentia a cu-ris, meditationibus, imprimis iucubrationibus. At cum multos haec exa&ius obfervare vitae aut aliarum cir-cumftantiarum ratio arceat; illis optime conducit, fi mane in le&o forbillenr infufa theaeformia ex vegetabilibus aro* maticis ex. gr. Herb. MclilT, Veronic, Agrimon., Scordii* Card. bened., fummit. Millefoi., Flor. Bellid., chamom. vulg ,fcm. Foenic., Anifi ftell. &c. In tali infufo commo-de etiam pofluntfolvi & adlumi ftatim memorati falcs mcdii. Ipiadenique fercula debent efle ficciora, aromatibus mode* rate condita, antacida : Potus probe fcrmcntati, oleofo-fpirituofi } aut ex Aqua pura frigida. Poft paftum au-tem fumant Elixir vilcer. balfam. HofFm, , vel liquo-rem anodyn. miner. ejusdcm , fpirit. nitri dulc., Eiixir propr. Paracclfi. ad gtt. xxx, vci. XL. Aut degiutiant Piiuias aliquot balfamicas ex. gr. Cratonis, aleophang., marocoft. Tartarilat.Schroderi &c. At fi vifcera prius rite fucrint purgatas omnes fiatus & fpafmi ceflaverint 5 fan^uimsque copia fuflfcienter fuerit imminuta, nihii pulcrius roborat, acienia c?ialia. ut, Ra c?tis, Ra dTtis cydoniat., vel MRa ex fpir. C. C. &Ra l^ri, vel etiam,Croc. <ftis, vel ipfa Limat. <fris fubtiliflT., a gr. y. ad V I I I . aut cum Elaeofaccharis ci-namom., caryophyil. &c. ad 90. aut Extrad. amaris, mane & circa vefperam exhibita. Prae omnibus vcro his Jaudan-

tur Aquae medicatae cfalcs. Quae, moncntc Cci. Hoffm. ab iis quibus corpus debile & fyftema nervofum valde mobilt

fft, ptius tcpefa&ae, aut cx ipfis thermis hauftac, tutius u-furpantur quam frigidac.

His remediis aliquamdiu iafiftendo & i^ae & iae faepc & 4*ae indicationi fatisfacimus. Nifi quod praeter haec, ad zdam & 4 t a m egregie faciunt Pulvcres & infufa Herbarum & Radicum incidentium, attenuantium. ex gr. Rad. Irid. Flo-rent., Cichorii, Cariophyllat., 7^arax., Pimpinel. alb. ,Vin-cetox., Apii, Ari, &c. Herb. Fumar., Scolopendr., Linguae Cerv., Hcpatic., Capill. vener., Adianthi, &c. Et quafi fpecifica fuo mcrito cxtollantur, Bilis recens exficcata Ani-malium fanorum inpilulis, Sapo venetus in pilulas redadus vci aqua folutus, Starkejanus, imo &vulgaris fi iine nau-fea adfumi pofiit. Sal enim alcalinus in oleis horum, ne fua acrimonia laedat, invifcatus, non tantum potentifiime refolvit & dctergit quamcunquc oleofam & mucofam gluti* nofitatem, fed & mira plane naturac lege, concurrens cum acidis, facitutambo haec, acria & naturae infenfifiima cor-pora, illico concrefcant & mutentur in blandum , naturae amicifTimum & falutarem falem medium. In f t a indicatio* ne quid fafto opus fit infra difpiciemus , ubi prius non nulla dc Bilis atrae alcalefcentis nec dum tamen turgentis cura, adnotaverimus.

§. XLVII. Ea quac de alcalefcente hac atr<{eJbiTis fpecie §. v N. II. vi. N. II. §. X V 1 U - - X X I . & xxxi. xxxn. difleruimus, indicant. i . Ut nimium foiidorum robur 8c ligor fenfim imminuatur, & vafa minora obftrufta cumque viicido fero coiicreta iterum aperiantur. %. Deficicns in hac infpiflata faburra aqua reftituatur. Quam ut admittat, 3. oleofa ejus glutinofitas incidatur 5 quo fic, accumuiarus an-tc in majoribus vafis cruor, per minora quoquc Iiberius meare posfit. 4. Alcalelcens cjus acrimQnia cxtinguatur. De reliquo, eo modo tra&anda, ut de acida ejus fpecic §• XLIV. indicatione 4 ^ & ra diximus. , XLVIII. Primae indicationi fatisfacitextrinfecus Aer hu-midus-tepefcens. (valde cnim calidus putrefacit humores). Hinc cft quod ttmpore vcrno, dum talis aeris tempe-

H 2 ries

ries, facilins curetur hic morbus, quemadmodum & omnesfc fere chronici. Poteft & arte in cubili talis temperies con-ciliari aeri cvaporationibus aquae calidae e va(is hic & lbi politis. Ceterum, nihii hic plus conducit quam Balneate«\ pida humettantia, five illa, ut vocant, humida live vaporo-fa fuerint, five ex aqua fimplici, five, ne remcdii fimpli-citas contemptum pariar,, ex decodto Hcrbarum emollien-^ tium, ut Herb. chamomill. vulg,, FJor. iambuci*, meliloti, lilior. alb., maivae, omnibus altha&e partibus, furfurum. tritici &c. parentur: imprimis, fi in iplo balnco corpus u-bique blande perfricetur. Sic enim & callofa vafa cutanea cmollita facilius referabuntur; & venae bibulac ubiq.ue ia fupcrficie corporisnaturaliterpatulae, vapores humidosabior-bendo, craflioribus fluidis vchiculum. aqueum copiofius lub-r miniftrabunt, ut 2 d a indicatio poftulabat. Sed, ut ibidem di-i Ctum , five per has vias, fivc per poturn , qui hic iargiilimus femper efle debet, ad fanguinem delata aqua oleofae iiii fa* burrae admifceri queat, fupra iaudatis falibuf mediis , aur, qui foite ob vim ant-alcalicam magis adhuc hic conveniunt, es-fentiaiibus vegetabiliumacidis exgr.Salc eiienr. Acetofel], Cre-ipore vcl Cryftalis ^ r i &q. vifciditas ejus follicire incidatur.

V XLIX. Sed nihil in natura repertum cft quod"X5In«i jjibus rccenfitis indicationibus adeo exafte fatisfaceret ac Succi faponacei vegetabilium «cefcentium* Siquidem in illis principium aqueum pulcherrime diluit & relaxat; fal acidu% incidit, aperit, detergit, acrimpnidm alcaiicam extinguit, & ieni ftimulo* attenuatam faburram e corpore cxpelH fa^ cit; oleum emollit, temperat &c. Facem in horum clafle ferunt ipfi Fruflu; horaei acido dulces bctic, maturiy jejuno ventriculo cum pane adfumti, fiiperpota, non ut noxius piurimorum mos fert, iiquore aliquo fermentato fpirituofo, jfed, fi opus fit, aqua. Et revcra Optimus Creator Ipecifi? ce contra hunc morbum videtur mileris mortalibus proipcr xifle, dum aeftivis temporibus & in fervidiffimis regionibus, ubi inprimis hic Morbus dominatur, ingens copia ejusmodi fxu&uum gratiilimq fuo fapore^odQrercQlore cpmmendar

rcfc non definit. De exeellentiflimo fruftuum horaeorum ufu & miris effc&ibus in proveaiiimia quoque melancholia videantur III. v. S-wietenii Comm T. III. p. 480. Ut vero flatus, quos hic multi fine ratione adeo mctuunt, praecaveantur, poflunt poma, pyra &c. co£ta ufurpari:vcl fucci exprcfli tali-um fruftuum inanteceflum decoqui 5 aut in fyrupum, fapam, rob, gelatinam &c. pracparari : idquc vel per fe, vel cum faccharo aut mclle, quorum etiam virtus , ob efficacem vim faponaceam , heic magna eft, adeo ut veteres ipfum Mel & paratum ex eo Hydromel, Mulfum^ Oxymel &c. in affedione Melancholica fingulariter commendaverint.

Egregiae denique ad hos ufus funt Herbae amarae laftef-centes, Ladtuca, Endivia , Taraxacum, Cichoreum, Spina-chia, Tnigopogon, Sonchus &c. quorum fuccus omnia fc-re cognita remedia vi folvente, diluente & fecuriflimo ufu fuperat. Valde etiam laudantur, ferum la&is, imprimis gramineij Aquae mineralesj Decofta, cremorcs, ptyfanae Hordei, Avenac, Oryzae &c. largius & diutiflimc ufurpa-ta; omnia fupra laudata chalybeata, &Hcrbarum1 Eladicum aperientium, incidentium pulveres & decotta.

Quod fi vero* poft horum quoque remediorum ufum fa-burra in vifccribus defixa maneat: conducit in fupra lauda-tis balncis madefaftis pannis abdomen & hypochondria con-tinuofoverc: Veftionibus fuper equo,curru &c. vifceraiden-tidem concutcrc. Summoperc etiam commendat Cel. Hcffm; Emplaftrum faponatum Barbctte cxtus ad ipla hypochondria applicandum. „ Et in horum praecedentiumque remedio-3 y rum ufu tamdiu pergendum, doncc, ut monet Magnus „ Boerhaavius- j4ph> n o i . pulfus inaequalis dcbilisquc,

naufea, tenefmus, anxietas, febricula figna dent motac materici: & tum ftatim leni laxante purgatione, clyfma-

5 > . t e fimili, fero iactis, Aqua minerali fimihbusve cxpellen-9 y da eft. Poftquam enim tutiora purgantia innotuerunt x ab Hippocrate in hunc ulum adeo laudato Helleboro, m> pote nimis draftico & vehementi hydragogo Prudentiorcs abftinenu.. Morbi longi, teftc flatone* mTtmdeo^ blandifli-

H 3 mq.

me traftari expetunt, nec vehemcntius irrirari. Sed didtum eft §. x l i . naturam faepe fponte fua eVa*

cuationem peccantis hujus materiae per varias vias perficcre, aut faltem tentare. Id fi obfervet attentus Medicus, moniti Hippocr. Aph. n . S . i probememor, naturamin fuamolitione & via convenientibus remediis adjuvet: id eft , fi per viasuri-narias talis evacuatio tentctur, diureticis; fi per fudorcs, fudoriferis; fi per vafa utcrina, cmmcnagogis, non tamen calidis ftimulantibus, fed didas vias quam maxime Jaxanti-bus &c. iuppetias fcrrc conetur. Quoniam vero tutillime & omnium feliciflime abfolvitur falutarc hoc opus per at* vum & vafa hacmorrhoidalia, ut-pote immcdiate ipla vafa vifcerum afFe&orum dcplentia, facpius injcdis cnematibtis emollicntibus, leniter ftimulantibusj extrinfecus ad varicofas ut plurimum hacmorrhoidales venas fimilibus empiaftris, catapiafmatibus appiicatis, antequam aliam viam iibi iumfe-rit expclienda materies, huc aliicere conctur.

§. L. Evenit haud raro, ut avari, contumaces, aut ful incuriofi Morbum hunc tamdiu negiigant, quoad btlis atra jam turgeat. Tunc quidem, ut §. x l i i. vidimus, aerumno-fae vitae mors crit ut plurimum medicina: annitendum ta-men ut fi Malum toiii nequeat, faltem furens ejus vis mitigetur, & triftis ilie exitus, quantum pote, retardetur. Hunc in fincm vix aliud rcmedii genus fupercft, quam ut faeviens acrimonia biandiflimis emulfionibus, deco&is nm-cilaginofis aliqua ex partc mvolvatur > aut iargiflimis diluen* tibus, in quibus inhaerenti acrimoniaQ oppofitum f&L &ci*> dum fcilicet vei alcaiinum parca copia folutirai eft ttctnpere* tur. Acerrimum oleum vitrioii a lolaaquae copta mitcfcit, Ad enormes vero turbas a furente hac acrimonia in umvei^ fo corpore excitatas utcunque fcdandas, judice ///. v. S&it* tenioComm. T. III. p. joi . tantiilum opii fimul exhiberi po-teft. Quo fic & noxiae miferis his vigiliae aliquatcnus com-pefcantur.

§. LI. Diaeta in his affeftionibus, ut fponte patet, caufis Morbum gcnerantibus contraria requiritur. Simulque par-

ca.

ca. Impura cnim haec corpora quo magis nutrires co magis lacdcres. Hippocr. Aphor. 10, S.. II. Dc eacrgohic nihil amplius addenius, Digna tamen funt verba Magni Boerbaavii ut e Prax. Med. ad §. n o $ . huc transferantur. Si Rilis atra fit acida, tum nonconcederem inquit , utvinum% lac vel ullum ace[cens gujiarent > fed modo jus carnium cum vi-tello ovorum & pifcibus fluviatilibus ajfatts & cotiis, &c. Sic9 Ji alcali praedominaretur , haec ultima prohiberem & prius dic• ta commendarem. Si rancidum oleofum peccaret, tum nthilda-rem ntfi fruftus horaeos: expreffos ex endtvia, cichoraeo, & fimi-Vtbus herbis pappofis & lacte/centibus fuccos. Sed forfan quis rogat: An ftc vivere poffintf ad hoc refpondendum > eos fic debere, alu Ur femper malum fervant 5 & per totam vitam fatui manent. Eccur ctiam fic vivere non poflent? Si quidem Primi Homi-nes per tot Secula vegeti & ineolumes vivebant, dum ut ca-nit Ovid. Metam. L. 1.

Contenti-ctbis mllo cogente creatis uirbuteos foetus montanaque fraga legebant, Cornaque, & in duris haerentia mora rubetis, Et quae deciderant patula Jovis arbore glandes.

Si Brafiliani mortalium robufliflimi, ante Europaeorum in Americainaccefltim foJis vegetabilibus ufi ultra centum annos vitam protrahebant; fi Brachmanes, Gymnofophiftae, Pytha-goraci, Anachoretae intcr Chriftianos, mente & corpore fa-ni, vegetabilibus unice pafti diutiflimc fuperabantj imo Sc hodie tota ora maritima Afiae uitra mille milliaria a Ballora ad Gangem usque folis plantis vivere poflit, ut videre eft in Praele£}> UL Halleri ad Infi. Med. Boerh. T I. p. 1 16. Si c contrario, plurimi gelidi feptentrionis populi, pro ci-bo carnibns fcrarum & pifcium reccntibus, pro pane au-tem pifcibus cxliccatis. unice ufi lani & robufli pcrfcve-xent : quarc non & hi re ita exigente ?

Nifi a pertratlatorum huc usque lemcdiorum fimiliumquc itfu convqnicntc levamen lcnicnnt Mclancholici, etfi Anti-cyras ad Htlleborum bibendum navigeat, crii decamatonvm

adco

adeo fpecificorum, Hyperici nimirum & Anagallidis•jlorepvr± pureo Tin&uras aut Decotta, praemiflo, ut volunt, lemel vo-mitorio, non adgiv. ter de die, fed integros congios fto&es diesque hauferint, vix ullam evadcndi viam invcnire iilos ppfle crediderim, II fcilicet Mali fedes in corpore haereat.

, §. Lil. Quod fi vero caufa proxima DeiiriiinMente ipla ia-tuerit, tum ci cogitationi in qua mcns dclirat contraria in-ducenda. Id pro caufarum varietate vario etiam modo perfi-citur, i. Si cx amore, ambitionc, ira, mocrorc &c. ortum duxerit delirium, explendo mentu defideria. Sic ex amorepuel-lae dciirans juvenis eapotitus refipuit. <v. S&iet. Gomm. TIII. p. jo j . Verum fatendum, quod noc remedio uti in ppteftate mcdentis rariilime pofitum cft. 2. Obltvionem conciliando fenfim reicrucem figentis. Habeatur fcilicct acger pro faniflimo, (ni-hii enim indignius ferre folcnt hi homines quam fi Meian-choliae arguantur) tumque coiitinuis apvicorum conCortiis vel invitus detineatur, pcr campos, fyivas,fontes+ vicos^urbe^&c. recreationis ergo circumducatur 5 ut lic novorum objeAorum ufurpatione diftra&a mens non habeat tempus & occafionem recordandi thematis fui delirii. Affentiendo omntbut eorum deliriis, quo iic in familiaritatem corum nos mfinuando, pia aliqua fraude eos tandcm decipere queanlu*. Caute tameahic verfandum. Morofi enim hi&faepe dotti melanchoiici non faciic patiuntur fibi imponi. MiJle licet mala ipfamque mor-tem quali ftatim imminentem aflxk timeant j remcdia foliici-te quaerantj Medicorum-tam^A, confiiia ;Utpbte de.quorum fide & peritia fempqr .dubitsnt ,non faalc^ admittunt s & fimul chimericis, quas hafeent, Morbi fi|i jy^jginibus percul-fi, omnem de fanitate recuperaa4a f p ^ , ^ id femper contra commijncm hpalinum coiifuctudinem cre-dere foliti quod maxime metuunt. Huc facit inter aiia cafus fequens: Perfuaferat libi Piclor infignis omnia fua offa efle inftar cerae moliia: non relu&avit ei Tulpiusyted dixit fe noflc remedium, quo morbus ille, modo praeceptis fuis acgerob-tcmperarct, intra fex dies certo certius fanaretur: petit aegcr .auxilium: dat quid pro quo Tnlpius, & felicitcr reftituitur

aeget

aeger ad diftam diem. 4. Contrarias opiniones violenter aut ex improvifo imprimendo.cx.gr. Praecipitationc inopina in aquam profundiorcm, ut metu fuffocationis perterriti, vehementcr commoti fp, animalcs, novas & vaiidas excitando mutationes in fenforio communi vcteres ideas confundant aut obfcii-rent. Aliegat Celeb. Boerhaavius Empyricum, qui fimiii mcthodo plurimos Melancholicorum fanare confueverat. Si delirabant, inftar fcrarum verberibus, catenis, aqua frigida, fame, fiti &c. traftabat eos: dum ad fe redibant, omnimode adblandiebatur iilis. Elegans ctiam adfert cxem; plum ///. v. Swieten. Comm. T. III. p. 514. Erat nimirumvic doftus ex ftudiis immodicis co delapfus, ut crcdcret fuas ti-bias effe vitreas: ad focum dedudlus fedcbat; ligna tunc pro foco alendo adportans Ancilla , projecit ea cam inipettfin terram: Herus tibiis metucns, increpuit eam; tum morofa & deiirii fui Heri jam pertocfa Ancilla arrepto ligno vehe-mentcr pcrcuflit crus Hcri: qui in vindidam pronliens, ubi ira mox defervefcente obfervaret fua crura minime cflcv fbQa, conyaluit. Scd hacc in gratiam praefcntis Exetcita-rionis difleruifle

S U F F I C I A T .

I ' THESE5

T H E S E S. I .

Nutritio tn Majortbus quoque vajis quin perficiatur nihil ejl quod impediat.

I L jP/ures quidem ® obfctira ceterum ortgints attiones

machinie animalis poffunt debent ex irritabilttate deduci: omnes tamen & fine dijcrimine ex eodemfon-te derivari pojfe non videntur.

I I I .

Varia lieet acrimoniarum fpecies fuboriantur p. n. in ftoftris humoribus; nulla tamen earum f n> in iis de~ frehenditur.

I V.

^Dum totum Corpus Vafculofum dicimus , eo parenchy-matum, pinguedimum, LameUarum offearum & fim** flicium mtmbranarum naturalem Joliditatem haui negamus.

V-

jigunt revera ajlra (puta in omnes res fublunares, confequenter & cfcfnira animantium.

V I .

In proveftiort Mclanckolia V. S. rarijfime, fi unquam> . cmvenit, L • ^ - '• :

NOBILI ac GENEROSO

IUVENI

STEPH ANO MATYUS, In Arte Medica

Specimen fui Trofeftus exhibentk

X rifea MelancBoliae pridem jam fenferat aetas; . Naturam , Curam, pandere pofle gravem.

Hainc fuit illa COI quondam meditata Sene&us. Hanc in Rem doftus multa GALENUS habet*

Pluribus Hanc fcriptis feri docuere Magiftri, Quod paffim monftrant tot monumenta fatis.

HancTua, cum primis, folers induftria, tandem Detexit totam, confpicuamque dedit.

Quippe prius, torvi quid fit defcriptio Morbi» Rara Judicii dexteritate doces.

Inde Malutn a cunftis aliis difcernis acut&: Ut poffit Leftor figere rite pedem.

Pergis & occultas dofte referare latebras, Ex quibus in folidum profluat Atra Bilis.

Tum perplexa doces planis Symptomata verbis» Prognofesque Tuis exprimis Auguriis,

I %. Atque

Atque dein fidiitt fatagis mfrare Meddaii: Quo fic Leftori gratws ei&t opus.

Haefunt, ingenii, quapolles, prorfus acuti, Primitiae fuaves L queis fatur aeger erit,

^uicigjet jfuf&afe taatQ? moss Dacia foetus, Laudibus & dignis tollet ad allra Poli.

Gloria TE vivum ceit romit-abitm1 ingens: Pofl: cineres autem fama fuperites erit.

In perpetuam Amicittat

afpofuit

MICHAEL BENKQ,

S. S. Theol. Stud.