69
8/6/2019 Demokrasi Araştırması http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 1/69 NİSAN - 2011 ARAŞTIRMA GRUBU Prof. Dr. Özer SENCAR Prof. Dr. İhsan DAĞI Prof. Dr. Doğu ERGİL Dr. Sıtkı YILDIZ Dr. Vahap COŞKUN

Demokrasi Araştırması

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 1/69

NİSAN - 2011

ARAŞTIRMA GRUBU

Prof. Dr. Özer SENCARProf. Dr. İhsan DAĞI Prof. Dr. Doğu ERGİL

Dr. Sıtkı YILDIZ Dr. Vahap COŞKUN

Page 2: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 2/69

5486 sayılı yasa ve bu yasada yapılan ek ve değişiklikler hakkındaki 2936 sayılıyasa hükümleri gereğince, bu yapıtın işlenmesi, çoğaltılması, yayınlanması ve buyapıttan faydalanma hakları saklıdır.

Yapıt sahibinin ya da yetkili vekillerinin yazılı izni olmaksızın, yapıtın tümünüveya bir bölümünü içeren her türlü yayın ve alıntılar, anılan yasanın 71. ve takip

eden diğer maddeleri gereğince, haksız fiil niteliğindedir, cezayı gerektirir.

Yapıtın tüm hakları saklıdır. Bu yapıtın tamamı ya da bir bölümü, 4110 sayılıyasa ile değişik 5486 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu uyarınca,kullanılmazdan önce hak sahibinden 52. maddeye uygun yazılı izin alınmadıkça,hiçbir şekil ve yöntemle izlenmek, çoğaltılmak, çoğaltılmış nüshaları yayılmak,

satılmak, kiralanmak, ödünç verilmek, temsil edilmek, sunulmak, telli / telsiz yada başka teknik, sayısal ve / veya elektronik yöntemlerle iletilmek suretiylekullanılamaz.

2

Page 3: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 3/69

3

Bu araştırmanın temel amacı, halkındemokrasi algısını belirlemektir. Araştırma,

NDI (National Democratic Institute)Türkiye temsilciliği için MetroPOLLStratejik ve Sosyal Araştırmalar Merkezitarafından hazırlanmıştır.

Page 4: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 4/69

4

Bu araştırmanın alan çalışması CATI (Computer Aided TelephoneInterview - Bilgisayar Destekli Telefon Görüşmesi) yöntemi ilegerçekleştirilmiştir.

Araştırma; Adana, Ağrı, Ankara, Antalya, Aydın, Balıkesir, Bursa, Diyar- bakır, Erzurum, Eskişehir, Gaziantep, Hatay, İstanbul, İzmir, Kastamonu,Kayseri, Kırıkkale, Kocaeli, Konya, Malatya, Manisa, Mardin, Samsun,Tekirdağ, Trabzon, Van ve Zonguldak içeren 26 ilin merkez ilçe/ilçeleri,diğer ilçeler ve köylerinde 6-12 Nisan 2011 tarihleri arasında toplam 1512

kişi ile yapılmıştır. Araştırma cinsiyet, yaş, il ve illerdeki merkezilçe/ilçeler, taşra ilçeleri ve köy kotaları uygulanarak, 0,95 güven sınırlarıiçinde ± 2,5 hata payı ile gerçekleştirilmiştir.

Page 5: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 5/69

5

Page 6: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 6/69

6

Page 7: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 7/697

BÖLÜM ISİYASİ YAŞAM VE SİYASİ PARTİLERSiyasi partiler demokrasinin vazgeçilmez araçları, siyasi yaşamın olmazsa olmaz kurumlarıdır.Temsil ve katılım seçimler üzerinden, önemli ölçüde, siyasi partiler aracılığı ile gerçekleşir. Siyasipartilerin genel örgütlenme özgürlüğü kadar parti içi demokratik mekanizmaların varlığı ve malikaynaklarının şeffaflığı da demokrasinin niteliğini/kalitesini tanımlayıcı unsurlardır.  Seçimdenseçime sandıkta oy kullanarak demokrasinin yaşatılması ve geliştirilmesi elbette mümkün değildir.

Özgür ve katılımcı bir siyasi yaşam ve bunu destekleyen bir kültür demokratik bir rejiminkurumsallaşması için elzemdir.

Türkiye’de İnsanlar Oylarını Özgürce Kullanabiliyorlar mı?Araştırma bulgularına göre; Türkiye’de insanların oylarını özgürce kullanabildiklerinidüşünenlerin oranı %69’dur. Buna karşılık %30’luk bir kesim, seçmenlerin oy kullanırken baskıaltında olduklarını ve özgür iradeleri ile oylarını kullanamadıklarını ifade etmektedir. Bizce bu

rakam hiç de azımsanacak bir rakam değildir. Çünkü demokrasilerde seçmenlerin özgür iradeleriile tercihte bulundukları varsayılır. Halkın yaklaşık 1/3ünün seçimlerden çıkan sonucun özgüriradeye dayanmadığı algısı seçimlere güveni ve sonuçların meşruiyetini sorgulanır kılabilir.Muhalefet partilerinden CHP’li seçmenlerin yaklaşık %48’i ve MHP’li seçmenlerin de yaklaşık%38’i seçmenlerin özgürce oy kullanamadıklarını düşünmektedir. Ayrıca eğitim seviyesi yüksekkatılımcılar da seçmenlerin özgürce oy kullanamadıkları görüşündedir.

Page 8: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 8/698

Türkiye’de Siyasi Partilerin Mali Kaynakları Şeffaf mı?Demokrasinin en önemli unsurlarından olan siyasi partilerin öncelikli olarak mali kaynakları veharcamaları konusunda şeffaf olmaları gerekir. Aksi halde siyasi partilerin farklı çıkargruplarıyla/finans kaynaklarıyla ilişkileri soru işaretleri yaratabilir, bu ilişkilerin politika yapımındave uygulayımında etkisi iddia edilebilir. Şeffaflık, kamuoyunun siyasi partilere güvenlerini artırıcı  bir unsurdur. Türkiye kamuoyunun şeffaflık yönünde bir talebinin olduğu anlaşılmaktadır.

Katılımcıların %91’i partilerin gelir-giderlerinin kamuoyuna açıklanması gerektiğidüşüncesindedirler. Ancak kamuoyunun %56’sı siyasi partilerin mali kaynaklarının şeffafolmadığına inanmaktadır.

Güçlü bir Lider mi, Uzlaşmacı Güçlü Bir Lider mi?Demokrasi aynı zamanda bir uzlaşı rejimidir; farklı görüşlere tahammül edilen ve muhalefetinözgür olduğu bir rejimdir. Bu bağlamda ‘siyasi lider modeli’ de önemlidir. Nasıl bir lider tipiarzulandığı toplumun siyasal kültürü konusunda açıklayıcı bir bilgi verebilir. Araştırma verilerinegöre de katılımcıların %78,4’ü güçlü ama uzlaşmacı bir lideri tercih ettiklerini ifade etmişlerdir. Çokyüksek orandaki bu veri toplumun bir liderden beklentisinin nasıl olması gerektiğini ifade etmesiaçısından oldukça manidardır. Ayrıca önemli bir bulgu da, CHP’li ve MHP’li seçmenlerin AKP’liseçmenlere göre daha yüksek oranlarda uzlaşmacı bir lider arzuladıklarını ifade etmeleridir.

Page 9: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 9/699

Sosyal Ortamda Siyaset Ne Kadar Konuşulur?

Toplumun ne denli siyasallaştığını tespit etmenin yöntemlerinden biri sosyal ortamlarda gündemisiyasetin ne denli işgal ettiğini bulmaktır. Katılımcıların yalnızca %9,4’ü yakınlarıyla bir arayageldiklerinde hiç siyaset konuşmadıklarını belirtmişlerdir. Buna karşılık %29 oranında bir katılımcı kitlesiyakınlarıyla bir araya geldiklerinde çoğunlukla siyaset konuştuklarını ve yaklaşık %43’ü de ara sıra siyasetkonuşulduğunu ifade etmişlerdir. Bu oranlar siyasetin halkın gündemini büyük ölçüde meşgul ettiğini vehalkın siyasi konulara duyarlılığını göstermektedir.

Milletvekilleri Fikirlerini Lider Baskısı Olmadan Özgürce Açıklayabiliyorlar mı?

Türkiye’de siyasi partilerin içinde ağır bir parti disiplini mevcut görülmektedir.Araştırma bulgularına göre, katılımcıların büyük bir bölümü (%62,2) milletvekillerinin lider baskısıolmaksızın özgürce fikirlerini açıklayamadıklarını düşünmektedir. Bu konuda en iyimser seçmen kitlesiAKP’liler, en kötümser kitle ise CHP’li seçmenler olarak tespit edilmiştir.

Yüzde 10 Seçim Barajı12 Eylül sonrası Siyasi Partiler Yasası’yla getirilen %10 seçim barajı yönetimde istikrarı sağlama adınatemsilde adaleti göz ardı etmektedir. Küçük partilerin TBMM’de temsil edilmesinin önüne bir engel olarak

konulan ve pratikte büyük partilere avantaj yaratan bu barajın aynı biçimde kalmasını savunanların oranı%48,5’dir. Buna karşılık bu barajın kaldırılmasını veya indirilmesini isteyenlerin oranı ise %40civarındadır. CHP’li (%64) ve BDP’li (%67) seçmenlerin büyük çoğunluğu mevcut baraj ın yüksek olduğunu,indirilmesi veya tamamen kaldırılması gerektiğini düşünmektedirler. Buna karşılık AKP’li (%65) ve MHP’li(%51) seçmenlerin ise yarıdan daha fazlası barajın aynen korunması gerektiğini ifade etmişlerdir. Seçim

  barajının olduğu gibi muhafazasını isteyenlerin toplumun neredeyse yarısına ulaşması not edilmesigereken bir tutuma işaret etmektedir.

Page 10: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 10/6910

Siyasette Daha Fazla KadınTürkiye’de siyasetin temel sorunlarından birisi de kadınların aktif siyasette yeterince yer alamıyorolmalarıdır. Bunun elbette siyasal, ekonomik ve sosyolojik pek çok sebebi vardır. Araştırma, mevcut

durumun kısa sürede radikal bir şekilde değişmeyeceğini gösteren bir tutum tespit etmiştir. Katılımcılarınyaklaşık %51’i kadınların siyasette daha fazla yer alabilmesi için herhangi bir kotanın konulmasına gerekolmadığını ve toplumun gelişimine bırakılması gerektiğini düşünmektedir. Pozitif ayrımcılık anlamındasiyasi partilerin kadınlar için kota uygulaması (%13) halk tarafından pek itibar görmemektedir. Kadınlarınkendileri de yasal olarak veya partiler tarafından kendileri için kota uygulamasına (%12) sıcak

 bakmamaktadır. Dolayısıyla siyasette kadın temsilinin artmasının toplumun kendi gelişim dinamiklerinehavale edilmiş olduğu görülmektedir. 

Başkanlık Sistemine Geçilsin mi?Türkiye’de Özal ile birlikte başlayan ve her defasında enine boyuna tartışılmadan gündemden inen  başkanlık sistemi son zamanlarda Başbakan Erdoğan ile tekrar gündeme gelmiştir. Seçim sonrasınaertelenen bu tartışmaya ilişkin katılımcıların %40’ı başkanlık sistemine geçilmesi taraftarı iken, %43,4’üaksi görüştedir. Bu konuda görüş belirtmeyen veya fikri olmayanların oranı da %17 civarındadır.Beklenildiği üzere AKP’lilerin yarıdan daha fazlası (%52,5) başkanlık sistemine geçilmesini desteklemekteiken, CHP’li (%65) ve MHP’li (%57) seçmenlerin çoğunluğu bu sisteme sıcak bakmamaktadır.

Kürtçülük Yapan Bir Parti Olsun mu?Siyaset sahnesinde Kürt kimliğini temsil iddiasında olan BDP, çoğu zaman etnik temelli siyaset yapmaklave Türkiye partisi olmamakla itham edilmektedir. Araştırma bulgularına göre de etnik kimliği ön plandatutan bir Kürt partisinin varlığını normal karşılamayacağını belirtenlerin oranı (%50,5), normalkarşılayacağını belirtenlerin oranından (%43,7) daha yüksektir. BDP’li seçmenlerin yaklaşık %74’ü Kürtetnik kimliği temelinde siyaset yapan bir partinin olmasını normal karşılayacaklarını ifade etmişlerdir.

Page 11: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 11/6911

Şeriat İsteyen Bir Parti Olsun mu?Katılımcıların büyük bir kesimi (%60,5) dine dayalı düzen kurmak isteyen siyasi bir partinin  bulunmasını normal karşılamadıklarını, buna karşılık %36’lık bir kesim ise bunu normal

karşıladığını ifade etmiştir. Gerek Kürt etnik temelinde gerekse de din temelinde siyasi partilerinolmasını normal karşılayacağını belirtenlerin oranı azımsanmayacak oranda olmakla beraber dinive etnik temelli siyasi partilerin varlığına ilişkin oldukça yaygın eleştirel bir tutum olduğuanlaşılmaktadır. Böylesi bir algı toplumsal çoğulculuğun siyasal zeminde kısıtlanmasınımeşrulaştırıcı bir siyasal kültürün varlığına işaret etmektedir.

Siyasi Partiler Eşit Şartlarda Yarışabiliyorlar mı?

Demokrasilerde siyasi partilerin alternatif fikirler, programlar ve politikalarla birbirleriyle rekabetetmeleri, rekabetin adil ve eşit bir düzlemde gerçekleşmesi önemlidir. Türkiye’de siyasi partilerarasında rekabetin eşit koşullarda olmadığını düşünen kayda değer bir kesim görülmektedir. Tümpartilerin eşit şartlarda yarıştığına inanmayanların (%62,5) oranı buna inananların oranından (%35)çok daha yüksektir.

Siyasi Partiler Kapatılabilir mi?Türkiye demokrasisi siyasi parti mezarlıkları ile doludur. Kapatılan hemen her siyasi partinin

fikriyatı başka bir siyasi parti ismi ile devam etse de siyasi partilerin kapatılmasının önü halenaçıktır. Siyasal kültür açısından ilginç olan; bu uygulamanın toplumsal bir temelinin olmasıdır.Nitekim katılımcıların yarıdan biraz fazlası (%53) parti kapatmaları doğru bulmadığını ifadeetmekte iken parti kapatmaları onaylayan %42’lik bir kesim dikkat çekmektedir. Parti kapatmalaraen büyük destek MHP’li seçmenlerden (%55,6) en yüksek karşı duruş ise BDP’li seçmenlerden(%84,2) elmektedir.

Page 12: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 12/69

12

BÖLÜM II

DEMOKRASİ ALGISISiyasal kültürün niteliği demokrasiden ne anlaşıldığı, demokrasinin ne kadar vazgeçilmez görüldüğü, birarada yaşama iradesinin ne kadar güçlü olduğuyla son derece alakalıdır.

Demokrasi Nedir, Taviz Verilebilir mi?Türkiye kamuoyuna göre demokrasi denilince en fazla özgürlük/özgür düşünce (%33), özgür yaşam

 biçimi (%9,6), halkın kendisini yönetmesi (%8,8), eşitlik (%5,7) ve bağımsızlık (%3) gibi kavramlar/değerlerakla gelmektedir.

Demokrasinin diğer tüm yönetim biçimlerinden daha üstün olduğuna inanların oranı (%55,6) yüksekolmakla birlikte yaygın ve yerleşik bir demokrasi kültürünün varlığını iddia edilmeyecek düzeydedir. Genel bazı sebeplerden dolayı demokrasilerden taviz verilebileceğine inananların oranı %21’dir. Özellikle düzenive güvenliği sağlamak için demokrasilerden bazen taviz verilebileceğine inananlar kamuoyunun %45’inioluşturmaktadır. ‘Demokrasiden çıkış’ seçeneğinin varlığına olan bu geniş destek dikkat çekicidir. Düzenve güvenlik sebebiyle de olsa demokrasilerden taviz verilemeyeceğini düşünenlerin oranı ise yaklaşık%52’dir.Demokrasinin ekonomik kalkınmayı sağlayan iyi bir rejim olduğuna olan inanç oldukça yüksektir (%81,4). Ekonomik kalkınmayı sağlamak için demokrasilerden taviz verilebileceğine inananların oranı %41iken, bu görüşe karşı olanların oranı ise %53’tür.

Demokrasinin İşleyişinden Memnun musunuz?Türkiye’de demokrasinin işleyişinden hiç memnun olmayanların oranı %19 iken, tamamen memnunolduklarını ifade edenlerin oranı %15 civarındadır. %24’lük bir kesim ise bu iki uç noktanın tam ortasındadurmaktadır.

Page 13: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 13/69

13

Seçilmiş Yöneticiler Hakkındaki KanaatlerSeçimlerle iş başına gelen yöneticilerin halkın taleplerine duyarlı olduklarına inananların oranı (%42,6)

inanmayanların oranından (%54,7) daha düşüktür. Halkın taleplerine duyarlılık algısının böylesine birtablo sergilemesi, yukarıda ifade edilen ‘demokrasiden memnuniyet’ derecesinin düşüklüğüyle de alakalıolmalıdır. Seçilmişlerin halkın taleplerine duyarlı olmadıkları algısı demokrasiye duyulan güven ve verilendestek açısından sıkıntı yaratacak bir olgudur.Ayrıca; yöneticilerin icraatları hakkında kamuoyu yeterli bilgiye sahiptir diyenlerin oranı %30,7,yöneticiler icraatları hakkında seçimler yoluyla halka hesap verir diyenlerin oranı %50, yöneticilericraatları hakkında seçim dönemleri arasında da denetlenip, hesap verirler diyenlerin oranı %44,4’dür. Buverilerden hareketle, seçilmiş yöneticilerin halkın nazarında demokrasi sınavından pek de başarılı notalamadıkları sonucunu çıkarabiliriz.

Farklı Gruplarla Birlikte Yaşamaya İlişkin KanaatlerDemokrasilerde farklı kimliklerden, inançlardan ve yaşam biçimlerinden insanların birbirlerine’hoşgörü’ çerçevesinde yaklaşmaları beklenir. Çok kültürlülük ve farklılıklara tolerans olarak formüleedilen bu demokrasi kültürü ülkemizde de yaygın görülmektedir. Nitekim araştırma bulgularına göre;dindarlarla birlikte yaşamaktan rahatsızlık duymayacağını belirtenlerin oranı %83.6, laik yaşam biçimini

 benimseyenlerle birlikte yaşamaktan rahatsızlık duymayacağını belirtenlerin oranı %87.3, Kürtlerle birlikteyaşamaktan rahatsızlık duymayacağını belirtenlerin oranı %80.6, Alevilerle birlikte yaşamaktan rahatsızlıkduymayacağını belirtenlerin oranı %86.6, gayri-Müslimlerle birlikte yaşamaktan rahatsızlık duymayacağını

  belirtenlerin oranı %82.3, Romanlarla birlikte yaşamaktan rahatsızlık duymayacağını belirtenlerin oranı%79.2 ve eşcinsellerle birlikte yaşamaktan rahatsızlık duymayacağını belirtenlerin oranı da %47.2 olarakölçülmüştür. Burada sadece eşcinsellerle ilgili olarak daha düşük bir oranda birlikte yaşama tercihi

 bildirilmiştir. Diğer tüm farklı kesimlerle birlikte yaşama konusunda yarıdan çok daha yüksek oranlardatercih beyanında bulunulmuştur.

Page 14: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 14/69

14

BÖLÜM III

İNSAN HAKLARIAnayasanın Değiştirilemez MaddeleriTürkiye’de demokrasinin kurumsallaşması için yeni bir anayasaya ihtiyaç olduğu artık çok genişkesimlerce kabul edilmektedir. Anayasa tartışmalarında ön plana çıkan temel tartışmalardan birisi ise1982 Anayasası’nda yer alan ‘değiştirilemez’ maddelerdir. Katılımcıların çoğunluğu (%54,4) söz konusu budeğiştirilemez maddelere dokunulmaması gerektiğini kanaatindedir. AKP’li ve BDP’li seçmenlerin büyükkesimi bu maddelere de dokunulması gerektiğini düşünürken, CHP’li ve MHP’li seçmenlerin yine büyükkesimi tam tersi yönde görüş belirtmektedirler.

Yeni Anayasa Bireyci mi Devletçi mi Olsun?1982 Anayasası’nın yurttaşı değil devleti koruyucu bir yaklaşımla yazıldığı genel kabul gören birgörüştür. Yeni anayasanın ‘vatandaşı’ korumayı esas alan bir anayasa olması gerektiğini belirtenlerinoranı yaklaşık %70 gibi çok yüksek bir orandır.

Farklı Gruplara Ayrımcılık Yapılıyor mu?Türkiye’de kimi zaman dindarlar, kimi zaman Kürtler, kimi zaman Aleviler ve kimi zaman da diğer farklıgruplar kendilerine ayrımcılık yapıldığını belirterek yerel veya uluslararası düzeylerde şikâyetlerde

  bulunurlar. Farklı grupların devletten şikâyetleri ise çoğunlukla haklı taleplerinin karşılanmaması veayrımcılığa tabii tutulmalarından kaynaklanmaktadır. Araştırma bulgularına göre; dindarlara %46,Kürtlere %38, gayri-Müslimlere %25.5, Alevilere %30, eşcinsellere %43, dar gelirlilere %47 ve kadınlara%50.5 oranlarında ayrımcılık yapıldığı düşünülmektedir.

Page 15: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 15/69

15

Etnik, Dini ve Diğer Azınlıklar Kendilerini Yeterince İfade Edebiliyorlar mı?Türkiye’nin toplumsal ve kültürel mozaik yapısında farklı kimliklerin kendilerini yeterince ifadeedebildikleri söylenemez. Nitekim katılımcıların da %50’si bu yargıyı doğrular görüştedir. Aksigörüşte olanların oranı ise %42 civarındadır.

Resmi Kurumlar Vatandaşa Eşit Davranıyor mu?Türkiye’de bazı temel kurumların vatandaşlara eşit muamele yapmadığı biçiminde bir düşünce

yaygındır. Nitekim araştırma sonuçlarına göre: yargı kurumunun (%62,6), devlet dairelerinin(%60,7), belediyelerin (%57) vatandaşlara eşit muamelede bulunmadığı düşünülmektedir. Ayrıcaişyerlerinde ve emniyet dairelerinde vatandaşlara eşit muamelede bulunulmadığını kanısındaolanların oranları oldukça yüksektir. Temel kurumlar ve iş hayatında vatandaşlara eşitdavranılmadığı yönündeki bu olumsuz kanaat, devletin toplumla ile ilişkilerinde ciddi sorunlarınınolduğu anlamına gelir.

Farklı Dinlere Saygı ve ToleransTürkiye’de toplumun üçte ikisinden fazlası (% 69,6’sı), yaşadıkları semtte farklı dinlerin ibadetmekânlarının açılmasından da rahatsızlık duymayacağını ifade etmiştir. Bu oran, Türkiye’de, farklıdinlere saygı konusunda toplumsal düzeyde önemli bir uzlaşmanın olduğu söylenebilir.

Page 16: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 16/69

16

Siyasal KatılımAraştırmaya katılanların aile üyelerinden birilerinin siyasi parti faaliyetlerine katılmasınıonaylayanların oranı %72, sivil toplum faaliyetlerine katılmasını onaylayanların oranı %79,sendika üyeliğini onaylayanların oranı %63’tür. Ancak gösteri ve protestolara katılmayıonaylayanların oranı ise sadece %32’dir. Bu son siyasal katılım türü hariç diğer tüm faaliyetlerekatılımın büyük oranlarda teşvik edildiği ve onaylandığı görülmektedir. 

Yargı Mensupları Devleti mi Bireyi mi Korumalıdır?Hâkim ve savcıların öncelikli görevlerinin devleti değil bireyi korumak olması gerektiğinidüşünenlerin oranı yaklaşık %77 gibi oldukça yüksek bir orandır. Bu sonuç demokratik birtoplumda bireylerin devletten önce geldiğinin kavranması açısından son derece olumlu bir bulgudur.

Kurumlara GüvenAraştırma bulgularına göre halkın %75,6’sı devlete, %65,6’sı yargıya, %76,4’ü polise, %78,7’siGenel Kurmay Başkanlığı’na, %63,5’i belediyelere, %72,7’si TBMM’ye güvenmektedir.Türkiye’de temel kurumlara bu kadar yüksek oranlarda güven duyulması, “DemokratikCumhuriyet” olma yolunda büyük bir gelişme olarak yorumlanabilir.

Page 17: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 17/69

17

BÖLÜM IV

İKTİDAR VE DEMOKRASİ ALGISIDemokrasilerde seçilmiş siviller atanmışları denetler. Askerler sivillerin idaresi ve denetimialtında olurlar. Araştırmaya katılanların da %52,5’i ordunun sivil denetim altından olmasıgerektiğini düşünmektedir. Ancak %41 gibi büyük bir kesim ise ordunun sivil denetim/hükümetdenetimi altında olması gerektiğini düşünmemektedir. Bu veri Türk siyasal kültürünü anlamak

 bakımından oldukça önemlidir.

Türkiye’de Asker- Sivil İlişkileri ve Askeri DarbeTürkiye’de ordunun bugün için sivil denetim/hükümetin denetimi altında olduğunudüşünenlerin oranı (%48,5) aksini düşünenlerin oranından (%42) daha yüksektir.İlginç olan bulgu ise, ‘bazı durumlarda ordunun yönetimi ele alması’nı onayların oranının (%39)hiç de azımsanmayacak kadar yüksek olmasıdır. CHP ve MHP’li seçmenlerin neredeyse yarısı,AKP’li seçmenlerin de 1/3’ü ordunun bazı durumlarda yönetime el koymasını onaylayacaklarınıifade etmişlerdir.

Page 18: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 18/69

18

Medya Özgür mü?Türkiye’de son zamanlarda sivil vesayet, yandaş medya gibi tartışmalar yaşanmaktadır. Mevcut iktidarın

 baskısından dolayı gazeteci ve yazarların fikirlerini özgürce açıklayamadıkları yönünde eleştiriler vardır.Katılımcıların da %55,4’ü bu görüşü destekler gözükmektedir. %40’lık bir kesim ise gazetecilerin veyazarların fikirlerini medyada çekinmeden dile getirebildiklerini ifade etmişlerdir. Ayrıca katılımcıların%53’ü hükümetin basın özgürlüğünü kısıtladığını düşünmektedir.Medya konusunda diğer bir tartışma da medya patronlarının basın dışında da ticari faaliyetlerde

 bulunmaları ve bu faaliyetlerinden dolayı basın özgürlüğünün olumsuz etkilendiğidir. Araştırma verilerinegöre, bu yargıya katıldığını ifade edenlerin oranı (%56) oldukça yüksektir.

Hükümet Politikalarının Oluşumunda Dini Cemaatler Belirleyici mi?Son yıllarda sıkça tartışılan diğer bir siyasi konu da dini cemaatlerin iktidarın politikalarını etkilediği vehatta belirlediği şeklindeki iddialardır. Özellikle Fethullah Gülen Cemaati’nin AKP hükümeti üzerindeetkili ve belirleyici olduğu savları açıkça dillendirilmektedir. Bu türden iddialara katılımcıların %51’i destekverirken, %37’lik bir kesim cemaatlerin hükümet politikalarını belirlemediğine inanmaktadır.

Hükümet-Yargı İlişkileriYargı bağımsızlığı ve hukukun üstünlüğü demokratik devletlerde itina ile korunan ilkelerdir. ÖzellikleErgenekon davaları ile başlayan daha sonra HSYK ve Anayasa Mahkemesi’nin yapılarının değiştirilmesi iledevam eden süreçte yargının hükümetin kontrolüne girdiği biçimindeki eleştiriler halen devam etmektedir.Araştırmaya katılanların da büyük bir bölümü (%48,5) mevcut yargının hükümetten bağımsız olmadığınıdüşünmektedir.

Page 19: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 19/69

19

SİYASİ HAYATA VE SİYASİ PARTİLERE İLİŞKİN

DEĞERLENDİRMELERHALKIN DEMOKRASİ ALGISINA İLİŞKİN

DEĞERLENDİRMELER

İNSAN HAKLARINA İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELERİKTİDAR VE DEMOKRASİ ALGISINA İLİŞKİN

DEĞERLENDİRMELER

DEMOGRAFİK ÖZELLİKLER

Page 20: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 20/69

Page 21: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 21/69

21

SİYASİ HAYATA VE SİYASİ PARTİLERE İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER

%

Page 22: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 22/69

22

SİYASİ HAYATA VE SİYASİ PARTİLERE İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER

%

Page 23: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 23/69

23

SİYASİ HAYATA VE SİYASİ PARTİLERE İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER

%

Page 24: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 24/69

24

SİYASİ HAYATA VE SİYASİ PARTİLERE İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER

%

Page 25: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 25/69

25

SİYASİ HAYATA VE SİYASİ PARTİLERE İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER

%

Page 26: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 26/69

26

SİYASİ HAYATA VE SİYASİ PARTİLERE İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER

%

Page 27: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 27/69

27

SİYASİ HAYATA VE SİYASİ PARTİLERE İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER

%

Page 28: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 28/69

28

SİYASİ HAYATA VE SİYASİ PARTİLERE İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER

%

Page 29: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 29/69

29

SİYASİ HAYATA VE SİYASİ PARTİLERE İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER

%

Page 30: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 30/69

30

SİYASİ HAYATA VE SİYASİ PARTİLERE İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER

%

Page 31: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 31/69

31

SİYASİ HAYATA VE SİYASİ PARTİLERE İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER

%

Page 32: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 32/69

32

SİYASİ HAYATA VE SİYASİ PARTİLERE İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER

%

Page 33: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 33/69

33

SİYASİ HAYATA VE SİYASİ PARTİLERE İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER

%

Page 34: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 34/69

34

HALKIN DEMOKRASİ ALGISINAİLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER

İ İ İ İ Ğ İ

Page 35: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 35/69

35

HALKIN DEMOKRASİ ALGISINA İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER

İ İ İ İ Ğ İ

Page 36: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 36/69

36

HALKIN DEMOKRASİ ALGISINA İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER

%

Page 37: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 37/69

A I E O A İ A I I A İ İ İ EĞE E İ E E

Page 38: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 38/69

38

HALKIN DEMOKRASİ ALGISINA İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER

%

HALKIN DEMOKRASİ ALGISINA İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER

Page 39: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 39/69

39

HALKIN DEMOKRASİ ALGISINA İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER

%

Page 40: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 40/69

Deneklere bu soru sorularak, Türkiye’deki demokrasi işleyişine 0 ile 10 arası bir puan vermeleri istenmiştir. Katılımcıların %2’si cevap vermemiş ya da fikriolmadığını söylemiştir. Kalan 1484 kişinin cevaplarının ortalaması 5,0;

standart sapması 3,3 hesaplanmıştır.

Bu puanlar The Economist Intelligence Unit'in "Demokrasi Endeksi"gruplaması baz alınarak, gruplanmış ve isimlendirilmiştir. (The Economist’in2010 yılı “Demokrasi Raporu”nda Türkiye’nin demokrasi endeksi 5,7 olarak

 bulunmuştur.)

40

HALKIN DEMOKRASİ ALGISINA İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER

Page 41: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 41/69

41

HALKIN DEMOKRASİ ALGISINA İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER

The Economist Intelligence Unit'in "Demokrasi Endeksi" gruplaması bazalınarak, deneklerden alınan skorlar gruplanmış ve isimlendirilmiştir.

HALKIN DEMOKRASİ ALGISINA İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER

Page 42: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 42/69

42

HALKIN DEMOKRASİ ALGISINA İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER

HALKIN DEMOKRASİ ALGISINA İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER

Page 43: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 43/69

43

HALKIN DEMOKRASİ ALGISINA İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER

Page 44: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 44/69

44

İNSAN HAKLARINA İLİŞKİNDEĞERLENDİRMELER

İNSAN HAKLARINA İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER

Page 45: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 45/69

45

İNSAN HAKLARINA İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER

%

İNSAN HAKLARINA İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER

Page 46: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 46/69

46

İNSAN HAKLARINA İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER

%

İNSAN HAKLARINA İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER

Page 47: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 47/69

47

İNSAN HAKLARINA İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER

İNSAN HAKLARINA İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER

Page 48: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 48/69

48

İNSAN HAKLARINA İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER

%

İNSAN HAKLARINA İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER

Page 49: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 49/69

49

İNSAN HAKLARINA İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER

İNSAN HAKLARINA İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER

Page 50: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 50/69

50

İNSAN HAKLARINA İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER

%

Page 51: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 51/69

İNSAN HAKLARINA İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER

Page 52: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 52/69

52

Ş

İNSAN HAKLARINA İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER

Page 53: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 53/69

53

Ş

%

İNSAN HAKLARINA İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER

Page 54: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 54/69

54

Ş

Page 55: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 55/69

55

İKTİDAR VE DEMOKRASİ ALGISINAİLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER

Page 56: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 56/69

İKTİDAR VE DEMOKRASİ ALGISINA İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER

Page 57: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 57/69

57

%

İKTİDAR VE DEMOKRASİ ALGISINA İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER

Page 58: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 58/69

58

%

İKTİDAR VE DEMOKRASİ ALGISINA İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER

Page 59: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 59/69

59

%

İKTİDAR VE DEMOKRASİ ALGISINA İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER

Page 60: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 60/69

60

%

İKTİDAR VE DEMOKRASİ ALGISINA İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER

Page 61: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 61/69

61

%

İKTİDAR VE DEMOKRASİ ALGISINA İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER

Page 62: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 62/69

62

%

İKTİDAR VE DEMOKRASİ ALGISINA İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER

Page 63: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 63/69

63

%

Page 64: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 64/69

DEMOGRAFİK ÖZELLİKLER

64

Page 65: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 65/69

DEMOGRAFİK ÖZELLİKLER

Page 66: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 66/69

66

DEMOGRAFİK ÖZELLİKLER

Page 67: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 67/69

67

DEMOGRAFİK ÖZELLİKLER

Page 68: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 68/69

68

Page 69: Demokrasi Araştırması

8/6/2019 Demokrasi Araştırması

http://slidepdf.com/reader/full/demokrasi-arastirmasi 69/69

TEŞEKKÜR EDERİZ