Dostoyevski - Kumarbaz (Ergin Altay, İletişim)

8/9/2019 Dostoyevski - Kumarbaz (Ergin Altay, İletişim)

http://slidepdf.com/reader/full/dostoyevski-kumarbaz-ergin-altay-iletisim 1/215



Vp

etşim Yanları 748 Dünya Kasikleri 11

ISBN-I3: 9789754709254

© 2001 etşim Yayıncılık A. .19. BASK 20012009, İstanbul

10. BASKI 20 IO stanbu

11. BASKI 2010 İstanbu

12 BASKI 2010, İstanbul

D1Z1 EDlTÔRÜ rhan Pamuk

KAPAK UYGULAMA Utku Lomlu

KAPAKTAKl RESlM Anselm Kiefer "Wolke (Bulut) 198485

UYGULAMA Hüsnü Abbas

DÜZEL! Seçkin ktay

BASKI e ClLT Sena fsetitros You 2. Matbaacılar Stes B Blok 6. Kat No 4NB 7911Topkap 34010 stanbul Tel: 212613 03 21

İ Binbirdirek Meydanı Sokak letişim Han No 7 Cağaloğu 34122 stanbulTe 212.516 22 606162 Faks 212516 12 58

ema [email protected] web www.iletism.com.tr



DT

Kumarbaz

USÇADA ÇV

HR R UMARBAZ'INZLŞ ÜZR BR U

V GÜÜZ VF V URLJ L BR ZÜL



OTOYEVİ (Fyodor Mihailoviç) Bir doktorun oğlu olan Dostoyevski 182deMokovada doğdu. Çocukluğunu Moskovadaki Maya Hatanei'nin bir lojmanın-da, zorba ve çoğu zaman arhoş bir babayla hata bir anne arasnda geçirdi. Çok geçmeden annesi ölünce, kat disiplinli Peterburg Mühendi Okuluna gönderildi. Sinir-

li aşı duyarlı bir yaradılışı olan ostoyevski (o sıalar kendiine taklan adla "ateşFedya) Peterburgda kitap okuyarak bir köşeye çekilip düşlere dalarak ya da kardeşi Mihai ile öyleşerek günlük gerçeklerden kaçmaya çalşrd Babasnn 1839'daaniden öldüğünü burada öğrendi Kuşkuu bir ölümdü bu; onu yanında çalştırdığköylülein öldürdüğü öylenir Babasnn ölümünü istediği düşüncei yakan hiçbrakmad ve Dostoyevki'yi bunalma düşürdü. Baılana göre ilk sara nöbene debu suçluluk duygusu neden oldu. Freud ve birçok pikanalizci babaya duulan buneete ve bunu ileyen uçluluk kompleksine dayanarak Dotoyevki'nin hasta-lığınn sinirsel kökenh oduğu sonucunu çkardlar ve dehaıyla hatalığı arandadoğudan bir bağantı kurdular. Oysa bu yum, yazan nöbetler randa göterdiğio ihin açıklğını o "doku canlılığı gö ardı etmek demektr Sara, Dostoyevski

için gerçekte, "itenç dş ama aycahklı bir deneym büyülten bir ayna olmuştur.Dostoyevski zayf sinirli duygusal bir anda coşkudan çökkünlüğe geçen birkimseydi Gogol etkiler taşyan ilk roman fnsanckar, Belinski'nin övgülerni ka-anp yaana ün ağladığnda coşkuya kapılan Dostoyevski daha onraki yapıtlaÖteki (1846) ve Ev Sahibes (847) aynı eeştimenin alaylana hedef olunca ruhsalçöküntüye düştü derdinden hasta oldu. Kendisini dengesizliğe kadar ürkleyen

gerlimlerden kurtulmaı bien ve dış dünyadan kopan benliğinin parçalanşını ken-dii çöümleen aan apıtındaki en eg uhbmsel temalardan bii de bu çitkişiliklilik, ikizerenerler emasdr

Dostoyevki 1848de Baz Geceer ile Br uka ürek' yaymld Bu yaptlannda beğenilmemei guruunu incitti Petraşevkinin çeesinde toplanan genç suikastç-lara atd, onlar birlikte tutuland ve ölüm cezana çapırd (Aralık 1849) Canlann bağşlandğ, cezann infazna biraç dakik l lrld Doyevskinin ceaıhafietlerek Siada döt yıl kürek ceasına \·vili ü e manev yokun-uklara ve sara nöbetlerine karşn u krkunç y, <yvn ncili ve mah-kümlardaki gönül enginliğni yan "ser uu · etmesini sağladDört yk ürek cezandan onra Semipltink'te zu ke mahküm edilenDostoyevski, yosul ve vereli genç dul Mara Dmitiyevna ayeva'ya acyark even-di. 859da Petersburga dönmein izn verldi Ezmş ve Aşağanmışr (1861) ve ÖüBr Evden Haıar (1862) le ked yenden abul ettd Kardeşi ve N.N. Srhov lebirikte önce Vremja (Zaan), sonra da Epoh (Dönem) adlı dergile kuu ve yönetti.Bu dergierde, Bat karşt Slavcı düşüncelei savunduğu atşma yazla yamladı

Büyük "metaik romanlarnın ilki ve tüm aptarnın anahta olan tdan

Noar 1864'te yaymland Suç ve eza (1866), maraz (1867) Bud (868)Ebed oca (1870) ner (1872) gibi başyaptlar birbirni izledi Alacaklılar aafn-dan ıkıştılan yaar daha tamamlamadan yapıtlarn yayımcıara satyordu hahlı çalışabilmek için ekreer oarak tuttuğu 20 yaşndaki Anna Grigoriyevna Snit-kina ie ilk kaınn ölümünden üç yl ona, 1867de evendi. Para peşinden kşmasbitmek bilmedi Kumar tutkusuyl Dotoevki, borç aldı, ödedi onunda kasıylaükeinden aarak Avrupa'nın kumarhanelerni doaşmaya başladı. Bir k oldu,ama öldü Bu ölüm, Dostoyevskiy delilii eşiğine kadar sükledi 1875te ekan- 1876da Br Yazan Günüğü ve 187980de armazov ardeşer yaymland Buon romanının, bir bölümünü ouşturacağ Br Büyük Günakn Yaş adı büükçaplı taaıın gerçekleştremeden 188'de Peterburgda ödü oyv lmş

geçmiş en büyük romancardan bisi, beli de birincisidir



KUMABA'I YAILIGI

Henri Troyat Dostoyevsk adlı biyografi-

sine yazarın Kumarbaz'ı yazmaya başla-

ığı günleri şöyle anlatıyor:

Geiş halk topluluğua gelice, o Su C'y saf bir coş-kulukla karşıladı. Bir polis romaıa duygulu bir öykye,psikolojik bir tee beeye Su C geiş okur yığıla-rı emu etti Dostoyevski'yi ilk başta ok alamadılar,ama "a dşce si hayra oldular Yaarı adı ağılardadşy Dostoyevski, Turgeyevle Tolstoyu yaıda lyod u afrdi

Ama ı tyevskiyi para sıkıtısıda sıyıramadıbirde. Yyı St oskiye kasımda teslim etmek orudaolduğu yyıılış romaı daha ilk satırıı bile ya-mamış ii teli de yakaşıyordu. Ekimdedostu Mliko Dotoykiy iyaret eder

"Bir sigara trrk a iide iri adımlarla gidipgeliyordu Şaşırmş i umdaydı

"Nei var? diye sodum5



Krku bir şey bu mahvldum diye yaıladı yrme-yi bırakmada.

Ne? Ne var? Nasıl bir kra bağlıyr bei ellvskiye biliyr mu

suuz? aa bir kraa söz emişiiz ama kşulları bilmi-

yrum yleyse bakıız "Yazı masasıa yaklaşı rada bir kğı alıp baa uzaı

sra yeide yrmeye kldu"Dehşe iide kalmışım. Dsyevski öceki yapıları

ii suda ucuz bir ya kabullemekle kalmıyrdu yalızama kasım ayı ii yai kraı imzalamasıda beş aysra "hi lmazsa byk by basılmış yapraklık yayımlamamış yei bir rma eslim emek zrudaydı ularlmazsa yayımcı ellvski u ileride yazacağı kiaplarıcresiz yayımlamak hakkıı kazaıyrdu

u rma epeyce ilerledi mi? diye srdum Yazılmış ek saır ykAllak bullak la iliukv birka dsu playıp bö-

lmleri aralarıda paylaşarak kiabı elbirliğiyle yazmayıöeriyr

"ibir vaki başkasıı yapııa imzamı kymayacağım diye karşılık veriyr Dsyevski.

O vaki iliukv rmaı br segraf yazdırması sa-lık veriyr. Ama Dsyevski duraksıyr Acaba bu yei alışma yöemie uyabilecek midir? e yada bu işi ıvırabilecek bir sekreer bulabilecek midir?

"u işle be ilgileeceğim diye bağırıyr iliukvEresi g Ekimde iliukv, kadılar ii segra

kursu yöee Olşi'i evie gidiyr ve a meseleyi ayr. Ekim akşamıı saa alısıda Olşi, öğrecileride biri-

e yaklaşıyr ve a aıka şöyle diyr

6



Aa Grigoriyeva kk bir steogra işi kabul eermisii? Baa birisii bulmamı rica ettiler. Be e sii -

şm

4 Ekim 66a Aa Grigoriyeva itki erkeebaba evie ıkıp Gasii Dvoru kırtasiyeci kkıa birka kurşu kalemle bir ata satı alıyor ve k-k bir sokakta Dostoyevskii evie oğru yola koyu-luyor Aa Grigoriyeva yirmi yaşlarıa, kl rekli, i-te ve eşeli iki gel gö ayılattığı y solgu k-k bir ge kıır yi bir aileeir ari Ortaokulu'ualtı maalyayla bitirmiştir. Aesi ou bir yaara sekre-terlik etmesii kabul etmişse, buu başlıca eei babası-ı sağlığıa Dostoyevskii coşkulu bir hayraı olma-saır. Gereke bu Dostoyevski asıl bir aamır aca-ba? Babasıı bir ağaşı omalı ok şişma ve alak ka-flı bir bey mi yoksa ok uu boylu ok ayıf, ok sert

birisi mi? Ge kı Dostoyevski gibi l bir yaarla "bir-likte alışmak şcesiyle so erece heyecalıır Dos-toyevski ou k buala bulmayacak mıır? Yapıtlarıasö aması bcrebilecek miir? ı kimi kişi-erii alar utmuştur Bu koua oa birşeyler so-rarsa ya? uttuğuu itiraf etmeli mi yoksa algılığa ?

aat o oki yapısı öe uruyor. Su -aki Rkoıiko evii a ok ara ve kk k-k biro konutun meyaa getiriği byk bir yapıır bu

Kub a ikici katta, iye yaıtlıyor kapıcı.Ka yaşı olduu belirsi bir himeti kaı ou alışmaoasıa aor br iva, birka saalye ve bir yaımasasıyla, gösterşc öşemiş byk bir oaır. Otururoturma kapı aılıyor Feor ihaiovi Dostoyevski, gecik-

miş olmakta ör ieyerek ieri giriyor



"Orta boyluydu diye yaıyor aılarıda Aa Grigoriyev-a aık kestae regide hatta kııla ala saları iyice bir

yatilemiş ve dümdü taramıştı. Ama bu yüde bei eok şaşırta gölerdi Dostoyevski olduka yıpramış mavikumaşta bir ceket giymişti Ama gömleğii yakasıyla ko-lar kar gibi aktı lerliyor Yorgu ügü yitik bir hali var-dır Gerekte bir gü öce şiddetli bir sara öbeti geir-miştir ve heü tamamıyla iyileşmemiştir

Neşesi bir sesle Aa Grigoriyevada oturmasıı veRus da bir para yamasıı rica ediyor Çok abukokuyor ge kı protesto ediyor

"ibir vakit böyle kouşulma irada Aa steogra yaısıı dü yaıya evirirke

Dostoyevski oda iide bir aşağı bir yukarı dolaşıyor vesabrsılaıyor

"Ne de uu sürdü Kopya etmek ii bu deli ama ge-reksi olur şey değil

Yaıyı iceledikte sora sekreterii bir oktayı uuttu-ğuu görüyor ve bir oktalama işaretii de yeterice belirt-mediğii söylüyor

"öyle olma Olma bu böyle er eyse bugü yadır-mama imk yok Yarı gelii

"Ah Aeciğim u Dostoyevskii söüü etme baa diye bağırıyor Aa Grigoriyeva evie girerke

Ertesi gü gee geliyor bu ke alışma daha iyi yolua gi-riyor Fedor ihailovi yeide kavuştuğu bir eşeyle -ı ilk bölümlerii yadırıyor. Vakit vakit ge ıakimi aılarıı alatmak ii duruyor Çocukluğu tutuka-ması darağacı ibirya . . Çok acı ekmiş ok düşümüş buula birlikte kedisie karşı bir ilgi göstere bu adam Aa hayralkla heyecala diliyor

"Dü ka sayyadık? Kararlaştırıla güde bitirecek

miyi?

8



Roma ilerliyor Ve Dosoyevski'ye bir gve geliyor aaraar Bu ok tae, ok sevimli ge kıı yaıda alışmak-

ta garip bir tat alıyor Oa bir aşk romaı yadırmak da ay-rıca, tadıa doyulma bir işkece ekliyor servee. elealışa bu yumurcağı karşısıda Fedor ihailovi, şehvetle rke rke aımsıyor eski ge ve şımarık sevgilisi Poliuslovaı kibirli y. Bu eski sevgilisii kk adııda romaı kadı kahramaıa veriyor

Romaı merke kişileri ola Poli ile Aleksi'de başka umarbaz belirtilmeye değer ok tuhaf bir kişisi da-ha vardır: Geerali altı babası ola ölm bt aile-i dört göle beklediği yaşlı halası "Babulekadır bu. G- biride ardıda bir yığı himetisiyle bir kumarhae-ler ketie ayak basıyor uyruğu erie, koltuğuyla ougaioya dk götryorlar digisi bir tutkuyla oyamayakoyuluyor. "ykae yeride duramıyordu döer tabla

ı bölmele arasıda ikaklar yapa bilyeyi ateşli göler-le iliyordu bi ara oyu yöeticisii, beklee sır yeri-e otu altı siyle masaya bir yumruk bile idirdi. a-tırı sayılır bi aacı heme yutup yok ede byk bir ka-yıpta sora alka kette meteliksi ayrılıyor

Okurke, aa savma yadırıldığı aıka görle ala-kalem bu roma Dostoyevskii iki tutkusu-

u sy li . . ve kumar.umaw aylarıı evirirke uslova'ı glğ- bir py göde geiriyor saır isa Doyurulma-mış bir s avası, ai mia değişmeleri, tutkulu tmdeğişme a.

Roma , "ii karşııda tm ourumu yi-tiriyorum diy svglisie Dostoyevski de bu tmceyi sıksık tekrarlamak ouda kalmıştır Polie

"Ou kollarıma aldım öde di ökp ellerii, ayakla

9



rn ötüm iy yyor Dotoyvki umarbaz. Ayk-lrmn ibin yğl ilrimi kuckly krk v yük-

k l hçkrrk hykr ni yitirim biliyorum bu-nu . iy yyor ulov gülüğün.

Bunun gibi birçok krltrm ylbilirKumr mrk rmn glinc Dotoyvki onu bi

hycn vrici tk formüll çklyor: Alnyn myn okumk onunl ly tmk on il çkrmk itği-ni uyum

Alny nl onunl oynuyor onun hnyyloynmn iin vriyor rult ult yin uvr' yor Mntklğn kiki olnğn rtlntnn ln için üüyor İki kr iki ör rin nlm yok rtk Enutlkl oyunlrn bil rtlntnn y krilri kr-n boruu ötmüyor Kumr v c kumr hiçbiry hiçbir y bğl ğilir

Kumr ikl üny ilk ögürlük nmiir

Yirmi b günlük mutlu bir çlm önminn onr30 Ekim 66 umarbaz blmy hrr. Km' Dotoyvki lyn tlim tmk ür tllovki'nin vi-n giiyor. Yymc h önc vrnmtr: try gimi-tir himtçilri önü gününü bilmiyorlr v yynvin-ki rvi fi bu konu bir mir lmğn ilri ürrk

romn kbul tmiyor İt o vkit yöntim çvrinin ko-mirliğin gitmk gliyor Dotoyvkinin kln v kitb-n grğinc imlnm v trihi ylm bir blg krl-ğn nöbtçinin lin tlim iyor

Tuk brlğ uğrtlm mrlnn i ylmtglgllim Dotoyvki tmmyl mmnun ğili

1 0

Dy

ç L G m Y

, İbu -



ki hftlk ytn onr önüm onun Biimkilr ü

günür ulurglr Bni büyük bir brlkl bk-liklrini um oy ynlmm. Gnrlin k ki-birli bir görü r Bir yukrn bil konutu bniml K kn ynn yoll hmn Bir yrn r buuk eliyd Am Gnrl yüüm bkmktn ut-nyor gihimc gemişi Mriy iliovn tlly Aykü-tü ko enle Am ry l. Dikktl y. Anlt-

tklr de inli Akm ymğin Mntovlrn hi d hi gilii bkliyorlr Pr bulunc ilk ikm ymi k Mokov'llrn tiir tn PolinAlkn hr görünc bunc mn nrlr kl-ğm or Yaıtm klmn k gitti on Bu-nu öllik y lyi Oy konumlyk Anltcköyl ok y i

Otlin örü kn küük bir o vrilr bn

"Gnrlin ykn oluğumu biliyorlr bur Biimki

1 1



lrin knilrini ğrn stmy iyi brklr nllyor. Gnrli çok zngin bir us soylusu snyorlr G

lir glmz bk ilr rsn bir bozurmm için birbin rnklk vri bn. Py otlin kssn bozurum Bu biz n nn bir ht milyonr gözüyl b-klmsn sğlycktr Miyl Nyy l öyl bi-z oltrmk istmitim tm mrivnlri iniyorukki Gnrl 'in bni çğrğn bilirilr Çocuklr nrygötürüğümü mrk tmi Am hl gözlrimin için bkmyoru. Knini zorly birkç kz bknc bknhr sfrin öylsin ik küsth bir bkl krlk vrim ki bozulu üslü uzun tümclri gtirrkbir hyli konutuktn sonr n söylycğini iyic rçocuklrl gr yklmmm rkt olmm söyli.onun öfkli

Biliyorum söylmsm gr rult götürürsünüz onl-r iy kli Bğlyn frknym hnüz çok toysunuz

ytn uyu oynybilirsiniz Grçi kl hocnz ğilim böyl bir sorumluluğu üzrim lmk istmm m hiç -ğils nsl söylsm bni küçük üürücü vrnlrnkçnmnz istybilirim. Hkkm vr bun .

kin Prm yok tn im. Oyun vrmk için önc

s olml insnn

Gnrl birz kzr Şimi olck iÇlm mssnn gözünü bir sür krtr. Dftrin

birtkm hslr yt Bn yüz yirmi rubl borçlu çkr knini

Nsl görlim hsb? i. Yüz yirmi rublyi tlr ç-virmk grk. Şimilik yuvlk hs üç yz tlr ln grisini sonr vririm.

Bir y söylmn lm ry

1 2



Böyl söylim iy gücnmyin lütfn Çok lngn-snz çünkü, biliyorum . izi uyrysm nsl söylsm,

kulğnz çktiysm, bun z ols hkkm vrr ku-kusuz . Akm üzr çocuklrl gzintin önüt bir gru tlyl

krltm Bizimkilr bilmm nrki bir hrbyi görmy giiyorlr Prl rl iki ku rbs güzl mi güzl t-lr Mmoisll Blnch Mriy iliovn v Polinylyn rby binmiti rnsz, ngiliz v bizim Gnrl tly-lr. Hrks önü onlr bkyoru Glgllim, Gnrlin

ky yrin ğili Gtiriğim ört bin nkl yi skizbin ng buln tolm rsnn Mll Blnch için z olu-ğunu biliyorum

Mll Blnch nnsiyl bizim otl klyoru. rnsz yn otlyi Otl hzmtçlr on M l Comt M-l Blnch'nin nnsinys Mm l comtss iyorlr.Kimbilir bki grçktn comt t comtssyilr.

Ymkt krltğmz M l Comtun bni tnm-ycğn biliyorum Gnrl bizi tntrmy hiç ğil-s bni on tkim tmyi üünmzi kukusuz. OysM. l Comt usy' bulunmutu utchitl1 iklri yi z çok biliri Asln, msn bl gibi tnr bniAm, orus s rkrs, ymğ çğrlmngitmi Sn bni Gnrl yoks tbl'hôt2 kesn rld ni krsn görünc birnr Gnel yükl Mriy iliovn hmn yrgöstri bn. Ne v k, Mistr Astly'in or bulunmskurtr ben Yd rn girim rlrn

Bu tuh lng l z l lk kz Pusy krlmtm bi-zimkilrin ind rkn trn klkl oturmutuk) .Bu son iki hft nd bir rnsy girrkn, bir İs

Utl:Ö

ğm Ra2 al dho ok maaı

1



viçr olmk ür ik k h krlmtk Şimi tlnbrg görüyorm on. Ömrüm onn kr s

klgn insn görmim Blc bir çkimsrliği vr. Kni rkn bnn Hç ği çünkü. Bnn brk-t çok cn ykn ysl bir insn. Pryki ilk krlmm orl kontrmtm on O y NorCgçiriğini Nijgoroski nyrn gitmyi çok istiğinisöylmiti. Gnrll nsl tntğn bilmiyorm Am Poliny srlsklm k olğnn kkm yok Kn içrigiriğini görünc birn klkrn kr krmt M-s ynn otrmm çok svinr n Bni cnn birost syğ blli.

Ymkt rns hyl ks Hrks kr kibirli mğrr Oys nmsyorm Moskv bo gnin bo klsy synn kts mnn oksnn sör rmn. Gnrlin bn itir ttiği olr on.Am lçkgönüllü bir tvrl yr bn üstünlüğünü

büsbütün kybtmmy çrk Th bir rhsl rm içinyim Ymğin h yr

s olmn kni knim hr mn sorğm soy gn sormtm knim "Niçin sürü ryorm Gnrlin pin. Niçin yrlmyorm onlrn? Ar Polin Alksnrovny bir gö tyorm Umrsğ i-l yokt bni. onn sinirlrim bol kblk yi

koym km.Dr rrkn bnim hç lgsi omyn br sö n bir y sorlmn krm Asl mcm rnsl tkmkt. Birn Gnrl önüm, olkç yüksk sslkks söünü ksrk söcüklrin ürin bs bs

B y bi slr için ollr tblottn ymk olnks im.

Gnrl bn çvirip n kn bkt yüüm ür

ürüm konmm

14



Knnz ygnz vr br ürü hkrt ktlnmkküthlklr göz yummk zorun klcknz Prt

yn htt İvçr otl tblotlrn öyln çokh v onlrl yn k rnz vr k unz ğznzç br özcük öylnz m ynnz.

rnzc öylüyorum bunlr. Gnrl knlk çnknm böyln kybttğm çn kzn m üzülün müblmn bkyoru yüzüm.

rnz uk bükrk bn küçümr br tvrl Anlln y br r ynz br yr .

Önc Prt br Lhlyl kvg tm m onrhly vunn br rnz ubyl. Oy onlr br günmonnyorun khvnn çn tükürmk tğm nltnc rnzlrn yr bnn yn gçt.

Gnrl mğrur br knlkl ğn olun bknrk Tükürmk m? y orunz bn innmyomu gibi bkyoru yüzüm.

Evt nm m. İlrmz grğ k br zmnçn omy gtmk zorun klblcğm blğmnortumu vz ttrmk çn En Kutl Prn Prtklçlğn gtmtm Or ll ylrn kr kuru o-ğuk mu oğuk br zck krl bn Dlğm kbrc m on rc lgz nl bklmm öyl. Çokclm om krn oturu bklmy koyulum kukuuz. Cbid uyy kr korkunç kürlrl oluOno ly çkr okumy blm. Bu rbrnn bit işik n monnyorun ynn gçtğn uyum. i zck yrlr kr ğlrk lml m N t br kz h öylm on Öncknnh br oğuk bkli öyl gn Brz onr bkbr m gl i uturyly bu İ çn glmt N tğn orup hmn l yukr çkrlr onu Bu urum

cnm çok klmt. Ayğ klk pzn yn gttm

1 5



krrl bir tvrl moninyor ziyrçi kbl ttiğin gör bnim iim bkbilğini öylim Pz hyrl

gri çkili birn Dğriz bir n knini moninyorn konklryl nl bir tttğn nlymmt Bnhkrt m frtnn lin gçtiğin vinmi gibi küth bir bkl tn rnğ üzü bni Moninyornizin için khvini yrm brkğn m nyornzi Onn h yükk l bğrm bn Şn biliniz ki izin moninyornzn khvinin için tükürü-rüm bn Portm hmn imi viz tmzniz kn

im çkrm ynn Pzck ht için gri gri çki-lrk Nl iy hykr Hm ynn krinl vrkn h Ky ko kollrn iki yn çrk kti yolm. Yüzünn bni brkmktn ölmy rz olğ bl-liyi. O zmn bir Tnrtnmz brbr olğm q i hrtiq t brbr3 ikot krinli moninyor mrmğm öy nycğnz öyl ko

ly koly grilmyğimi bli m z rz bir öf-kyl bkt gözlrimin için r çekip lim-n yk kr Bir kik n vi yrnbkn itrniz

Portm çkr götrim. Gnrl m oğr iz bn iy bmtrnz gülümyrk kti özünü

Kninizi Tnrnmz, brbr olrk tntmnz trm izi Cl n'tit i bt.4 Bizim lr öyl mi y Br otryor hr ürlü

krt ktlnyorlr. Slrini çkrmy rlri yok olklrn bil inkr hzrlr Pzl rm gçn kvgy önüm gln nlktn onr Pri klğm otl bn hrk h bir ikktli vrnmy blmt.

B Tı bbım be .4 Bu h e k ö b eğl

1 6



Tblottki cn üşmnm şşko Lhli ikinc pln tlmşt. ki yl önc bir ml tnştğm bu m h on y

şn bir çocukkn bn skiz yüz on iki yln br rnszLyonrinin sr tüğn boşltmk için tş ttiğini nlttğm rnszlr bil ürprlr

rnsz Olmz böyl br şy bir rnsz skr çocuğ

tş tmz Am olu iy krşl vrim. ygğr br mk

li yüzbşy bunu bn ntn Ynğnki kurşun izini

görümrnsz hycn hycnl konuşmy bşmşt. G

nrl onu svunuyoru. Knsin bin skz yüz yln rnszlrn ln tutsk üşn Gnrl Provskinin nlrnn hç ğs brkç str oumsn slk vrm.Bu konuyu kptmk içn Mriy ilippovn krşt söz . Gnrl bn pk kzmşt Çünkü rnszl bğr b

ğr konuşmy bşlmştk Am rnszl tkşmm Mstr Astlyin hoşun gitmişti glib Msn klktğmz onunl birr kh şrp çmy buyur tti bni. Hr zmnki gibi hv krrktn sonr on bş kk konuşmrstn bulum Polin Alksnrovyl Hp brlkt olşmy çkmşk Grn ynnk prktyk Polin hvuzun krınk k oturuyoru. Nyy brkmşt bir ukr ynuyoru. Bn Miş'y yollmştm. öylee ş klmştk.

Önc nn n konuşmy bşlk. onr çkrpyi yüz l ve Polin'y Çok sinirni. Pristnon n z ik h, bki h zl guln gtircğimi üşüy ntrn rhin vrmiştm or.

N phsn u osun pr bulmlym i yoks mhvolurum

Bn yokkn nr olup bttiğini sorum.

1 7



Ptrsburgan ik habr gl, o kaar Önc büyükannnin çok hasta oluğu iki gün sonra a ök üzr olu-ğu habri

Polna br an sustuktan sonra kl Toy Ptroviç yola habr Güvnir br insanr

on ksn habri bkliyoruz ii Hrks bkiyor öyys iy soru Elbt Alt ayr hp buna bağatk uutlarz iz Aslna hiçbir y oluyor. Gnralin üvy kzy

o kaar Aa vasytnasin bn unutayacağn b-lyoru.

Karar br tavra, anr hayl para ück paynza i. oğru çok svr bni. Aa niçin öyl "sanyorsunuzorusuna soruyla kark vri Söy snz, alnn bz akzn gzls saks

yok galbaPolina yüzü soğuk soğuk bakt. Bu niçin ilginiriyor sizi iy sor. Nasl ilginrz Yanlyorsa Gnral bç para

al onan Yanyorsunuz. Babulnkaan habri olasa vrr iy hiç arka

ynz ykt büyükannn söz rkn birkaç kzbablnka la babolnka Bu n yaknlk, b n svgi

Evt, haksnz. Mrastan bana a birylr kaacağnöğrniktn sonra vlnk istr olu bnl Bun uöğrnk styorunuz

aha yni i vnk istiyor szinl Oysa çoktan bri istyor sanyoru

Polina uygulu br ssl

Öyl olağn çok iyi biiyorsunuz! 8



Gn br an sstktan sonra kld Ş nglz nrdn tanyorsnz

Bana onnla lgl sorlar soracağnz blyordm.Mstr Astlyl olan karşlaşmalarmz anlattm Çkngn dygl br nsandr, ddm, galba ttkn

da szPolna, Evt, dd Ttkn Hm sanrm ranszdan da on kat zngn. ah ran

szn br şy var m drsnz Hç kşklanmyor msnz

ondan Hayr Br chtas var Dün Gnral söyld bn

bana. Ytr blyor msnz b kadar blgy Bn szn yrnzd olsaydm nglzl vlnrdm. Ndn ransz yakşkl olmasna daha yakşkl ama daha da

alçak Oysa ngzn çok daha dürüst omas br yana on kat

da zngn.Polna drgn br tavrla karşlk vrd Öyl ama ransz da markz üstlk daha da akll. ah m EvtPolnan suarmdan hç hoşlanmadğnn tavryla

yantlan dkiğiy bn kzdrmak stdğnn rkndaydm. Hme söyledim ona bn

N yy, ded kzmanz hoşma gdyor Bana b ç-şt sorla z zn vrmmn ücrtn ödmlsnz

akn b la,

z böyle olr sormaya hakkm oldğ kansnda-ym ddm. Kld ki crt nasl olrsa olsn ödmy dhazrm. Ark yşmn i önm yok bnm çn

Polna kahkaalaa lmy başlad.

5 Şto

1 9



Son z Şlangnbrg bir sözml ninizi oraanaşağ atmaya hazr oluğunzu söylmiştiniz Sanrm bin

ut an ysliği. ir gn çaca ağzman o söz. Srbana borcunuzu nas öycğinizi görmm için çaca .inann, yapacağm bunu. Nt iyorum sizn. u n-timin t nni ço şyiniz izin vrmmir ana böylsin grli olmanz aha a artryor nrtimi Şimiigrsinimim var siz . . yaşamasnz

Kalmaya hazrlanyoru Sinirlnmişti. Son zamanar-a hr onuşmamzn sonuna böyl sinirlniyor, öflniyoru.

Hr şyi açğa avuşurmaan brama istmiyorumonu.

İzninizl sorabilir miyim, i şu Ml lanch n-yin nsi oluyor?

Nyin nsi oluğunu b yosuuz. u onua bir şysöylmycğim art siz. M a nral as oa

cağa bnzr. yannn ölm doğ çarsa uşusuz Çn Mll lanch as de u mariz paras pulsu ouğumuzu o iyi byr

Gnal abay iyic yamş uruma m? Şimi önmli olan bu ğil ni inlyin, söylycl

rimi hiç unutmayn. Şimi bu yi yz gulni al ipoynayn. ultt azanabiliğiniz aar para azan m

için. N pahasna olursa olsun, bir yrn para bulmlm.Sözn bitiritn sonra Nayaya sslni Onunl nyanna bir yr topluca oturan bizimilin yan t-ti. ns algn ym. Sola önn il yola saptm. -mn içi armaarşt. Polina rult oynamam söyl n-a bir balyoz inmişti afama sani. Ço tuhaftr Dşn-mm grn ço şy olmasna aşn Polinaya oa uygularmn analizin almştm. Doğrusunu söylm g-

is, Polinaan uzalaa bulunuğum bu i hafta şim

20



i onun yanna oluğuman çok aha rahattm. Oysa yola h onu üünmütüm onu özlmitim. Dülrm bi

l h o var. Bir gün İsviçr olmutu bu uyku arasnaPolinayla konumu olacağm komartmanakilr gülmü-lri bana Şimi bir kz aha soruyorum knim ayn yviyor muyum onu? Bir kz aha yan vrmy csartmim bu soruya Daha oğrusu, yüzüncü kz Ntiyorum onan im kni knim Evt n yo-rum onan. Onu boğabilmk çin ömrümün yasn sv sv vrbilcğim anlam oluyor bazn özllikl hr konumamzn sonuna. Ymin rim, bir hançri göğsün yava yava barmama izn vrslr sann svinçl kaarmhançr. Glgllim Şlangnbrg grçktn atlayn aağsyi hiç üünmn, ahas sv sv atarm knimuçuruma. Buna a bütün kutsal varlklamn üzrin yminbilirim. Kukum yok bunan Ama n olursa olsun, ksinbir karar vrmliym artk Bunu o a biliyor Onun bnim

için riilmz oluğunu, umutlamn asla grçklmycğini çok iyi anlağm üüncsinin ona sonsuz haz vriğin inanyorum Yoksa onun gibi zki, saygn bir kz bnim-l böylsin içtn olur muyı? Bana hl sk çağlara yaam o imaraiçnin aam yrin koymağ için önün- soyunuu usağna baktğ gözl baktğn sanyorum.Ev, ço kz a yrin koymamtr bni. .

Ama i miti bana imi N ahasna olursa olsun rul azanacaktm. Niçin kazanmam grktiğini, hr za n azarlkl bu kzn kasna n lanlarkuruğuu �nck zamanm yoktu. Üstlik bu iki haftaiçin, b nüz bimiğim birçok y olmutu. Bunlan hsin i br öğrnmm, anlamam grkiyoru. Hm ln gliğinc çabuk Ama imi zamanm yoktu Hmn rult gitmliyim.



N yln öylyyim hi holnmmtm bu görvn

Gri oynmk iin gmitim bury N vr ki bklri oynycğm üünmmii Bu urum brz rt-mt bl bni Oyun lonun ok inrli girim. lk bktr yn iknmm. Düynn hr yrn, öz k bzim uy gzt yzrlrnn ilk bhr glinc yzklr yzlrn bu yzlrki ylklntn küülün nf-rt rm H iki yn m vururlr yn bölgin

ki rult lonlrnn görülmmi görkmnn bir öz- mlrn üzrin urn ltn yğnlrnn Böyl yz-klr iin r fln lklr yoktur kukuuz. rf uk-klrnn yrlr bunu Oy n görkmi vrr bu i -lonlrn n mlrnn üzrin ltn yğnlr Kukuuz bu yz oluğu gibi bir zon boyunc tuhf bir mn kgliği görülür kimi zmn Bir İngilz y Aylbir Türk ok r kybr y kznr Am gr kln-lrn ümü küük rlrl oynrlr Mlrn üzrin o

22



ğunlukla az ara varr. Oyun alonuna girinc (ömrümilk kz giriyorum oyun alonuna) oynamaya uzun ür ka

rar vrmim Kalabalktan klrm zatn Knim içinolay, anrm hmn çk girim buraan, oyuna balamazm Doğruunu öylmk grkir, kalbim küt kütvuruyoru hycanlym. ultnburgan, karim büyük bir ğiiklik olmaan ayrlmayacağm biliyorum. Kararlym Zorunluyum ulttn böylin çok y bkl-mm n nli gülünç olura olun hrkç bnimnn

oyunan bir y bklmnin bualalk ar kallk oluğuüünci aha gülünçtü bnim için Zngin olmak için kiinin lin baka bir olanağ yoka, kumar, özglii ticarttn kötü niçin olun Evt, yüz kii biri kazanr kumar-a, ama bana n bunan

O akam urumu öyl bir gözn gçirck küçük oynayacaktm Bir y olura bilmn, önmiz ölçü olacakt.Böyl üünüyorum. Önc oyunu öğrnmliyim. Çünkü

hr zaman büyük bir ikkatl okuuğum, rult üzrin yazlm binlrc yazya karn rult maan görüncy kbu oyunun griini çktn hiç mi hiç bilmiyorum

Önc hr y on rc iğrnç, çirkin görünü gözüm.Oyun maalarn bana onar yirmir, hatt yüzr yüzryğlm, klrn ara hrna katrm, hycanl inanlaran a lun öz tmycğim Bnc, bir an ön

c aha zaak hrna kötü aağlk bir yan yoktur Kn "ük oynuyorum iy avunan bir kumarbaza la aha kötü ya, tutkularnz a küçük mkr y yant vrn karn tok rt k, glcğinn i olayan bir lfcinin bu üünci-ni hr zaan bualaa buluumur. anki küçük tutkuyla büyük tutku arana bir rk varm gibi! Kiiy gör ğiir bu. Milyarr otil için küçük olan bir y bnimiçin çok büyüktür. Almaya ara kazanmaya glinc, inan

2



la alnızca ultt ğil h r birbirini souolar Pa-a kazanmanın ünalık inmnin ii mi kötü mü oluğu

arı bi konuur Şimi bunun üzin urmaacağım bu-aa Çünkü bn kazanmak tutkusuna kaptırım knimi. Çok istiosanız sölim salona gikn hiç a-ırgamaım bu tutkuu Hç abancı ğili bana nsanların birbiin kaşı içtn olmalaınan grçği saklamamalarınan aha ii bi ş oktur Niçin alatalım birbirimizi N boş bualaca bi uğaştır bu ult salonuna-ki hargüün ilk bakışta n çirkin anı masa başınakilrinouna göstriklri o ilgi önm hatt sagıı Hangi ou-na Mauvais gnr iklri ağırbaşlı bi insanın nasıl o-naabilcği buraa açık sçk otaaı ki çşit oun var-ı Biri cntilmn ounu ötki aşağı tabakanın aak takı-mının ounu. Bu salona birbiinn ksin çizilrl arılmıştı bunlar N iğnç aşağılık bir arılıştı bu özglimicntilmn bş a a on ank bazn aha üksk onaabi-

lir Çok zngins bin ank a koabilir kuşkusuz a huruma a oun olsun i sıf ğlnmk kazanın aa kabtmnin hazzını tatmak için ona Kazan ni-sil asla ilgilnmz Kazanınca sözglimi üks sl gü-lbilir çvsinkilr o ana n üşünüğünü söbi-lir hatt bir kz aha onaabilir kouğu araı b in bil çıkaabilir ama alnız mrak ttiği için şans na

sıl oluğunu anlamak amacıla apar bunu Yoksa znmak hısıla ğil özün kısası bütün bu oun masrına rultlr "trnt t quaantlara onun ğlnm inkurulmuş birr aaç gözül bakılmalıır. Ouncula a-mak somak amacını gün banktan kuşku bil tmi-i Bi angın bi gulnin üzrin titn ötki un-cuların a knisi gibi cntilmn valıklı oluklarn sırf

Kötü s 2 Otu ve r (b ) r

24



ğlnmk için oynaklarn üşünürs çok aha iyi olurkuşkusuz. Aslna grçği görmmk insanlar böylsin

masum sanmak biraz zla aristokratik bir avranş oluru.Birçok annnin, aha on bş on alt yaşlarna trtmiz prl prl kzlarnn lin biraç altn skştrp ön itrk on-lara oyun öğrttiklrini kaç kz görüm Hanm kzlar ka-zansalar a kaybtslr gülümsyrk ayrlyorlar masann yannan. Bizim Gnral mağrur, cii bir tavrla yaklaşt masaya Bir uşak koşarak sanaly gtiri ona ama bu-nun rkna bil olma Gnral. Cbinn para cüzannağr ağr çkar, önmli bir iş yapyormuş gibi gn ağr ağrüç yüz rank altn para al içinn, siyaha koyu KazanKazanğ paray oluğu yr brakt Gn siyah çkt. Bukz alma paray. Üçüncü l krmz kazannca bin ikiyüz rank birn kaybtti Gülümsyrk gri çkili masaan. Hiç bozuntuya vrmmişti Yürğinin fna szlağnan kuşkum yoktu Kaybttiği para bir o kaar aha olsay

sanyorum tutamaz knni hycann blli ri. Bununla birlikt, yanma bir ransz önc otuz bin rank ka-zan sonra hpsini kaybtti ama nşsinn soğukkanllğnan bir şy kaybtmi. Grçk bir cntilmn, varn yo-ğunu bil vrs hycanlanmamak zorunar. Para cntil-mnliğ oranla öylsin ğrsiz olmalr ki üzrin ur-maya bil ğiir. Bu bayağ kalabalğn iğrnçliği

ni görmzik k olukça aristokratik bir avranştrkuşkusuz ki kii zaman bunun trsi, yani bu bayağlğ rk szglişi hiç ğils sapl gözlükl onu in-clmk, zn o kaa aristokratik olmaktar Bu ka-labalğ pisii ğnmniz için hazrlanmş bir çşit oyungörsniz bil yir bu. Kniniz katlabilirsiniz onlarn arasna Aa sizin bir gözlmci oluğunuzu, bu kala-balkla ortak hiçbir şyinizin bulunmağn bir an çkar-

mamalsnz aklnzan Öyl olsa bil gn pk ikkat

5



li bkmy glm Gn cntilmnliğ ykmyn bir v-rn olur bu. Çünkü n olus olsun r ilgiy ğm bu

görünü Asln bir cntilmn için r ilgi göstrilbil-ck görünülr k r. Öt ynn bn bunun ölliklbury yln gölm için glmmi knisini içtnlikl buklblktn syn bir kims için ikkt ilgiy ği-ği knsnym Bnim kiisl görülrim innçlrm g-linc bur onlr yr yok lbtt. Bunlr vicn bn-n kurtulmk için söylnmi kbul in Bir y ikkti-mi çkiyor Dvrnlrm üünclrimi son mnlrnns hlk ölçülrin vurmk hstlğn yklnm . . Tuhf bir uygu vr içim

Byğ klblk grçktn iğrnç oynuyoru Ms-lr bsit hrslklrn ylğnn bil kukum yoktuOyun konn rl kollmkl oyunu yöntmkl gö-rvli mslrn bn oturn kruiylr çok i üüyor-u. Onlr bk bir lmi Çoğunluğu rns. Am

bn rult oyununu nltmk için inclmiyorum bunl-r. lri nsl hrkt tmm grktiini lmy bulmy çlyorum öglimi ns bir l siin k-nğn ry msn üri ls ol olu-ğunu rk tmitim Bir trtmr blyoru i nğ ln kr vryoru i: Prn siin ol t-nğn vr m fnim

Blngçt çok yrgm bu urumu Akl rir-im bir türlü Oynmk istyn birisinin istiği rng s-tiği kr r koybilcğini nlmtm. Polin Alksnrovn'nn rsnn o km yü gulnl ny-cktim nsm. Knim için oynmğm üüncsi u-ursu iyoru bni. Hiç ho olmyn bir uyguyubu Bu huursuluktn bir n önc kurtulmk istiyorumOyun Polin için blmkl kni nsm kybcğimhissi vr içim. İnsn kumr mssn ns innm

26



n urbilir mi hiç Önc lli guln çkr koyum birnumry ult önü önü on üçt uru Kybtmi

tim Orn çki gitmk için knimi orlrkn lli mrkh çkr bu k krmy koyum Krm knYü guln koyum gn krm kn Alğm r-nn hini gn krmy koyum gn krm knDört ü gulni l n olcğn hiç üünmn iki yü-ünü ortki on iki ylk bölümün ürin koyum Üçktn öilr bn Böylc iki yü gulnim bir n -ki yü gul olmutu Tuhf bir uygunun ltn knimi öyl kötü hitmy blm ki gitmy krr vrimKnim için oly hiç böyl oynmycğm üünü-yorum Am ki yü gulni bir k h koyum m-nn ürin Bu k ört kn ki yü guln hvrilr bn Bin t yü gulni l olin Alknrov-ny rmy kotum

rkt oyorlrm Anck gc ymğin görbil-

im onu rn yoktu bu k Gnrlin kyfi yrinyi Am gn ö rn bni kumr mngörmk itmiğini öylmn mi r kybr-m bunun onu küçük üürcği inncny innnlml nml Çok knn bi gn küçük üürürbni bu iy kli iin vrnlrnn orumlu ğilim kukuu Am kbul rini ki Hr mn olu-

ğu gibi g i öünü. oğuk bir tvrl çok birrmn olduğuu oynm bil öyl ikkti çkck k-r kybi öylim. Yukr çknc bir frt-n bulu nğm ry vrim oliny Birh o ycğm öylim Enili

Niçin Yüün ilgiy rk

() O dvd m mğ d T vdğm m mt b b d m d

7



Çünkü knim için oynamak istiyorum im siiniçin oynarsam knim için oynayamam

Alayl Hl tk kurtuluunuun rultt oluğu inancnasn

mk? iy soruCii bir tavrla gn "vt yantn vrim Yü yü kaanacağma inanmam varsn gülünç olsun

Kabul iyorum İtiram yok buna Kni halim braknbni ytr Baka bir y istmiyorum sin

Polina Alksanrovna o günkü kaancn arama itaylamam çok isti ki yü guni almaya orlabni böylc h ortak oynamam sağlamak istiyoruama bn kabul tmim Amam arann yarsn İstm-iğimn ğil kaybcğimi biliğim için ortaklğa raolmağm söylim

Polina bir an üünüktn sonra Grçi bualaca bir y ama bn rult güvniyorum

i Bunun için ortak olmaly olacağ a İtira tmm frsat vrmn çk gitti oaan

28



Bununl birlikt ün ounn hiç ö tmi bn Gnl

ün hp kçt bnn tn Gn kii gibi vrnyorbn kr. Krltğm gn öyl umurm hküçümr, nrt olu bir bkl üüyor bni Bnn iğ-rniğini gilmk bil itmiyor. rknym. N vr ki,bn nn grkinimi oluğunu bir y için bni ykt klğn gilmiyor likimi birçok bkmn çok tuhf Oun hrk hr y kr mğrur kibirlivrnğ yum m bir türlü kl rirmiyorumbun ög u çry viğimi biliyoru Onbu tutkum m iin bi vriyoru Aln bni küçüm vgimi on rhtlkl çmm iin vr-mktn h rtmi Bnim için öylin ğriin ki n bn kr nlr uyrn uy umu-rum ğil. Ki lrinn önclri ö ri bnm l içtn olm onr bni kuçümmin birt-

km in ynlr vr: Tutlm ki onunl ilgili y onu

29



huzuruz n bz ylri biliyorum ilmm bil bni köl y uk gibi kullnck bir kölnin y u

ğın bilmi grkn krnı nltır bn Olnlrn hbrim olm onu üzgün görünc bnim nıl üzülüğümü rin oluğumu gör bil otç içtnliğiyl yürğim u rmz hiç Oy bni ıkç önmli htt thlikli ilrin kullnğın gör bn krı içtn olm grkir Duygulrm üünmy ğr miyi hiç Onun üzüntülrinin brıızlıklrınn bni blki üç kt fzl üzüğü önmli miyi

ult oynmy krrlı oluğunu üç hft öncinnbiliyorum. Kniinin oynmı uygunuz kçcğı içinonun yrin bnim oynycğımı öymiti bn öylyiinn bunun ırn bir kznmk itği olmğını bk cii bir niinin oluğunu nlmıım Yok n ycktı ryı? Nnini bir gün öğrncğim. Am imiy k ğrnmim ir urum vr ort y bklım Hiç

kuku yok ki bni küçümmi krıın bir köl gibigörmi bunu on çık çk orm olnğını vriyoru bnçoğu zmn vrir) yl y bir kölin riz ir innn bu mrk niçin incitin gururu v so ormm çkrmıyor m ynıt yo zn oruğuml ilgilnmiyor bil öyl i!

Dün h ört gün önc Ptshg' ln tgftn

öz ttik Hl yn gl g Gn ycnl oluğu blli Çok Gn büyükn ukukuuz rnız pk hycnl özglimi ü mymğinn onr uzun zun konutulr on rc ciiyilr rnz hrk kr öylin ğrur önmz vrnıyor ki görmy ğr ir t özü vrır Yüzvrirn trını itr. Poliny bil kblğ kçck ölçü- ilgiiz Glgllim gr oğru yürüyülr tl olm-

lr v v ktlyor rnızl Gnrli ykınltırn b

0



z urumlrn hbrim vr: usy ortk bir brik kurmy üünüyorlrm bir r Plnlr suy m ütü yoks

hl üünüyorlr m, bilmiyorum Ayrc rstlnt sonucubir il srrn öğrnim rnsz gçn yl büyük bir iyilikt bulunmu Gnrl Görvi vrrkn ksik çknotuz bin rublyi o tmmlm Bu yüzn m Gnrlivcunun için lm urum Am imilik bur n büyük rolü gn Mll Blnch oynuyor Ynlmğm innyorum

Kimi bu Mll Blnch? nnm bir rnsz ilsinn

gliğini çok zngin oluğunu söylüyorlr Bizim mrkizin krbs oluğu m çok uzktn biliniyor Kuzni minymi Bn Pris gitmn önc rnszl Mll Blnchçok h rsmiymilr Birbirlrin kr k kibr vr-nyorlrm Oys imi ski kblğ kçn bir yknlklr vr Blki ilrimiz çok bozuk görünüyorur onlrBu yüzn bizn birylrini gizlmy grk uymuyor

lrr Öncki gün Mistr Astlyin Mll Blnchyl nnsin nsl bktğ kçm gözümn Onlr tnyor gçmilrini biliyor gibim gli Bizim rnsz Mistr Astly'lh öncn tnyor snyorum Am Mistr Astly öylsin çkingn utngç sssiz ki sözün innmmk olmz Böyl trklr bzi yok bnc Am nns istksiz slm vriyor rnsz Yüzün hiç bkmyor smyriir Am ir yn çkiniği için böyl vrnğnsnmm Öyl ls nllr çünkü Pki m Mll Blnchniçin çok ilgisiz kr? Hm ün mrkiz bir y kçr- ğznn nn n üzrin oluğunu nmsmyorum, söz s Mistr Astlyin çok zngin oluğunubunu ksin iliii söyli O n Mll Blnchnin Mistr Astly kn görcktiniz Gnrl sürkli huzur-suz Hlsnn ölüm hbrinin onun için n nli önmi ol

uğu ort

1



Polinann bnil onuşatan nns açtğnn r-nay. Bn soğu, uursaaz bir tavr tanşt

onuna yana gl zoruna oluğunu biliyoru. Zatn ün bugün bütün iatii Mll Blanhnin üzrin toplaşt. Zavall Gnral avolu saylr artİnsann lli bş yaşna böylsin svsi, tutulas flat ğil nir? Buna bir onun ulluğunu, çoular-n, varn yoğunu yitiriş olasn, borçlarn, aya tutuluğu an lyin . Doğrusu güzl olasna güzl Mll Blanh. Aa şöyl söylrs n d istiği anlaş-

laa biliyoru İnsan orutan bi yüzü var Ya a,bn hr zaan oruşuur böyl anlaran anyiri bşin falan. Boyu oluça uzun, ouzlar gniş,ouz başla yuvarla. Boynuyla göğüslri göz al Pbbir tni var, saçlar sisiyah, son r gür. Gözlri siyah, gözala biraz sars, baş sur, işlri bbyaz,ualar hr zaan boyal. Tni is ouyor. Zvli gi-

yiniyor, giyiğini yaştryor nisin Ellriyl aya-la ço hoş Ks ço in bir ssi var. Bazn ahahaylagüly başlyor. Gülrn işlrini göstriyor, çoğunlu-la özllil Polinayla Marya ilippovna'nn yanna ur-gun, üstah başlarla süzüyor çvrsinilri. Tuhaf birhabr: Mariya ilippovna usyaya önüyor.) anr Mll Blanh tprs göriş, üstli zi ğilgaliba. Aa hr şyn uşulanyor. Ço a urnaz a-şnan önli bir srüvn gçiş bnzr. Düşüniaç söyl grirs , ariz arabas flan ğil bn. Ann iği annsi ğil Glglli, onlarla tanşt-ğz Brlind annsinin onun a ibar çvrn biraçail il ahbapllarnn oluğunu göstrn lillr var Mariz glin, hr n adar onun ariz oluğunan hluşu iyorsa a, Mosovaa, Alanya'a ibar çvr-

n islrl yanlğ bliniyor. ransaa nyin nsiir

2



bilmiyorum Bir aosu olduğuu söylüyorlar. Bu iki hafaiçid körülri alda çok su gçcğii sayordum

ama Mll Blachyl Gral arasda ksi bir kouma- gçi gçmdiğii hl bilmiyorum. Şimdilik hr y bi-zim durumumuza yai Grali olara çok ara gösrigösrmycği bağl. özglii bird büyükai ölmdiği habri gls Mll Blachi hm kaylara karacağda kukum yok. Bu dli köümsr asl oldum ayorum doğrusu. Ah hiç holamyorum r diyorumbu huyumda Hr yi brak gism iyi olurdu! AmaPoliada ayrlabilir miyim ou çvrsid casusluk -md durabilir miyim! Casusluk çok köu bir ydir kukusuz ama umurumda dğil.

ü bugü Misr Asly d hayli ilgimi çki EvPoliaya uku olduğu bsblli! Ak kisiyl duyguluolmu çkig ağrbal bir isa baklar baz gülüç dck drcd alaml olur. Özllikl adamcağz

bakyla ya da sözlriyl bir y blli mks yri dibi- girmy hazr olduğu zamalar. . Gziilrd sk sk karlayoruz Misr Aslyl Şakas çkar saygyla slamvri gçiyor yamzda O ada bizlr kalmaya ca a-yor kukusuz. Ama dav drsk rdddiyor hm. i-lm yrlrid ara kosrd ya da havuzu yadah yakmzda r yrd buluuyor. Nry gidrsk gid-

lim arka korua ya a Şlagbrgd öyl bir bakdmm yüzd yüz bir yr hm yakmzdaki bir yolda yada bir ağac arkada ou görüyorum Biml özl ola-rak koumaya ra aryor galiba. Bu sabah karlak Ksa bir kouma aramzda Baz k bir uha kouu-yor aha güay dmd

Şy ddi M Blach Çok kad gördüm b MllBlach gibi

Yüzüm alaml alaml bakarak susu Buula a



ltmk istei bilmiyorm. Çünkü ne emek isteiğini sorğm krnz bir gülümsemeyle bn sll lf olsn

iye söyleim ei. Mlle Polin çiçeği çok m seviyor? ilmiyorm eim hiç bilmiyormüyük bir knlkl, Nsl? iye hykr iz mi bilmiyorsnz?Gülümseyerek yntm yineleim. Evet bilmiyorm hiç rkn eğilim. Hm nemli bir fikir veri bn b.yl selm veri Uzklt. Pek keyifli görünüyor

Onnl rnszc konyorz. Am ili reil eerek k-ksz

34



Gülünç, çirkin bulc bir gün gçirik bugün. Şii g

cnin on biri Küçük o oturuş olnlr üşünü-yoru. bh gii Polin Alksnrovn için rult oyn grkiyoru. Yüz ltş ltnn l iki koşul-l Birincisi ortk olycktk. Yni kznrs hiç r vryckti bn. İkincisi kş niçin r kzn-k istiğini n kr ry grksinii oluğunu n-ltckt bn. Bunu r için ytğn hiç snyoru

çünkü. Bir şy için cl ry grksinii oluğu blliy-i. Anltcğ söz vri bn gitti Oyun slonun- korkunç b kblk vr küsth hrsl oluyor bulr! Bir y sokulu t kruiynin ynn uru. onr çkgn bir iki ny bşl şnsBir ynn çvr nlr olu bitiyor onu nlyçlşyoru Bu oyun hsbn hiç bz oyuncul-rn üşünüklri gibi önli olğn nlşt Önlrinki hs kğtlrn hr çkn rngi nury iş

3



rtlyp onlrn bir sonuç çkrrk oynynlr biz hspsz oynynlr gbi kybiyorlr Bununl birlkt

oğru oluğunu snğm bir kny vrmştm: Grçktn çkn numrlr blrli br sstm bğl ğili msnki bir srs vr bunun (çok tuhf bir şy bu kuşkusuz) özglmi ortki on iknin pşnn sonk on ikikznyoru bzn Tutlm ki ki kz kzn bu sonkion iki sonr bştk on iki kznyoru. Bştki on ikinsonr gn sonki on iki çkyor pşpş üç ört kz kznyor sonr gn sonki on ikiy gçiyor ors ikikz kznnc bş gçiyor ors br kz kznyor sonr üç kz kznmk üzr orty gçiyor br buçuk y iki st sürüyo bu böyl Bir üç iki; bir üç iki. Pk ğlnclibir şyi bu Bz günlr y sbhlr öyl oluyor ki sözglim krmz siyh vriyor srsn sonr trsi oluyorhçbir sr göztmn sk sk yinlniyor bu. Öyl ki ikiüç l krmz y siyh çkmyor Bşk bir gün y gc

hp krmz kznyor. özglimi pşpş yirmi ik kznçok krmznn çktğ oluyor Uzun sür bzn bütün günsürüyor bu böyl Öğln k oyun mssnn bşnn yrlmmsn krşn bir kz bil oynmyn Mistr Astlyçok şy nltt bn bu konu. Bn glinc ks bir zmn çin limki bütün pry vrim Önc yirmi ltn koyum kznm. Gn koyum gn kznm. Üç

ört l pşpş kznm Bş kik için ört yüz ltnm olmuştu glib O n çkilip gitsm y oluru mtuhf bir uyguy kplm. Kr myn okumk şnsml ly tmk stim Oynnbilck n yüksk pry ört yüz ltnn hpsni birn oynm Kybttim Ökyl cbimki bütün pry çkrp gn yn numryoynm Gn kybttim onr srsm gibi yrlm msnn ynnn Bn n olmuştu nlymyorum Ky

bttğmi nck kşm ymğnn önc söylybilm Po

36



lin Alsnrovny. O st nimi bilmn o-lp urmutum prt.

Ymt üç gün önc oluğu gibi gn hycnlym.rnszl Mll lnch biziml yiyorlr bhlyinoyun slonun oluğunu bnim brm görüğünü söyli ll lnch. Şimi h bir itli onuuyoru bniml sni. rnsz ybttiğim prnn nimin mi oluğunu soru çç. Polinn uulnyor glib. ö-zün ss bir olplr önüyor ort. Hiç ursmnyln söylim. Evt bnimi im

Gnrl ço rmt u r pry nrn buluğum bir türlü l rirmiyoru On ltnl blğmpp lt yi l znğm böylc lt yi bin gul-nim oluğunu sonr ii l tümünü ybttiğimi söy-lim.

Al ytn olbilc bir yi bu iğim uusuz.Anltrn bir r Poliny btm. Am yüzünn bir y

nlmm. N vr i ln söylmm ss çrm ü-zltmi bni. unn yln söylmm onun için oyn-ğm gizlmm grtiği sonucunu çrm. rrn bnçm zorun oluğunu sbh vriği sözünü tutcğnüünüyoru.

Gnrlin bn gn birtm öğütlr vrcğini bli-yorum. A ç ssini çrm. Yüzün bir hycn

tl vr. Blki böylsin büyü bir prnn on b -i için bni gibi üüncsiz bir srsmin cbin giripçtğn uy n olmutu.

ün nszl rlrn tli bir trtmnn gçtiğini snyoru. r oy pnp uzun sür bğr çğronumulr . rnsz nns sinirli çmt on git-miti. Am bu sh gn glip bulmutu Gnrli. ünüonumlrn sürürmülri glib.

Oyun ybttiğimi uync rnsz c htt ö li bir

37



ill aha ikkatli olmam grktiğii söyli N, bilmiyorum, şi şöyl kli:

Grçi çok oyuyorlar uslar rulti Ama bc hiç bilmiyorar bu oyuu Bs rulti uslar içi icat ilmiş bir oyu oluğu

kasaym, imBu sözüm üzri rasz bi küçümsr bir tavrla gü-

lümsiğii görüc, Ama haklym, iy klim Çükü uslar kumarbaz

oluklar söylmkl oar övmüş olmuyor, aksi yri-

yorum.rasz Ny ayaarak böyl söylüyorsuuz? iy soru Uygar Bat isa ğrii yükslt ömi özl

liklr biii kaital im ytği olmasa ayaa-rak. Oysa usar, kaital im ytği yoksu ol-malar bir yaa, llrikii har vuru harma savu-

rurlar Asla biz uslar araya a grksiimimiz var-r Öt yaa, isa bir aa, iki saat içi, zahmtsizzgi bilck rult gibi şylri çok svriz. Düşküüzür böyl şylr Kilri çkrlr bizi. Glişigüzl rahat oyağmz içi kaybriz

rasz k bir kyii, Bir bakma haklsz, i.Gral srt bir tavrla, sözcüklri üzri basa basa Hayr, oğru ğil, iy karşt söz yurttaşlarz içi

böyl söylmk yakşmaz siz. ica rim, im, bular hagisii aha iğrç ol

uğuu bilmiyoruz hüz uslar kumarla zgi olmayollar aramalar m, yoksa Almala ürüst çalşmayaara biriktirmlri mi?

Gral,

N bualaca bir üşüc iy haykr

38



ras Ta slara ögü i.

B gülüsüyor krak stiyor olar. Yük-sk ssl Alalar pta tapaktasa br Krg obasa

örüü soa k göçb yaaaya ray .Gral yic kaya balat N pt? iy haykr. Alalar para kaaa biriktir yola Daha yi

gli braya aa b ksa aa çi görüklri öğ-

riklr Tatar aar kabarasa ytt artt İa böyl rlr göü yok b Dü o yla öğ-rbilcğ çok y öğri. Evt Alalar rsili ahlak rs kitaplara yağ gbi r Hr v ola-ğaüstü rl görül rc ürüst br pr byvar. Öyl ürüst ki yaa yaklat ht kaplyor-s. Korka yaa yaklalaaya ürüst salara

t ri b . Hr pr by br ailsi var. Akalarhp brlikt öğrtc ğitci kitaplar okyorlar yüksk ssl.Dallar çat ür at karaağac ksta ağac yapraklar hrar ykara. Güi bat baca t-psiki lylk hpsi çok ygl . . . Kasa aha iç-li alatay Gral. Asyor toprağ bol ols ba-ba a akalar bahçki hlar ağac alta a-l baa okr b tür kitaplar. . O ç biliri grçğ Hr ail pr byi kölsiir braa. Hps köpk gibiçalr Yah gibi üstü yatarlar paralar. Ttal kiytrc ark birikti pr byi kös. Büyük oğlbir slk sahibi tk ya a oa br çlk alak stiyor.Kis ssi çkara. B yü k rahoas kalr. Evl Evi küçük oğl para karlğa kapa yaa askr yollarlar El i paray ail kaptal k

lrlr. Grçktir b alattklar. or sortr. Bü

9



tün bunlar ürüstlüktn zoraki bir ürüstlüktn yalyoryl ki araya satlan küçük oğul knisinin ürüstük a-

na satlğna inanyor. bir kurbann knisini flakt yo-uyorar iy svinmsi büyük bir yir oğrusu Ya sonra?N oacak büyük oğulun urumu a k iç açc ğiirYürktn sviği onu a svn bir Amalhni varr. N varki vlnmz onuna. Çünkü ytrinc markar yoktur. Onlar a soylu bir bklyi için içtnlikl güümsyrk yürürlr flakt oğru Amalhnin yanaklar solar çökr. o-nuna araan yirmi yl gçtiktn sonra ytrin mark ü

rüstç biriktirilmitir Pr by krk yanaki büyük oğluy-la göğüslri örsümü krmz burunlu Amalhnin vln-mlrin izin vrir artk . Ağar szlar Bir sürü öğütlr vrirsonra a öür Bu kz büyük oğu olur r by Ayn hik-y yni batan balar Eli altm yl sonra brinc r b-yin torunu grçktn önmli bir kaital sahibi oluyor Biraaha büyütrk oğuna vriyor onu o a kni oğluna

Böylc b at kuak sonra bir baron otil ya a GoKom. flan flan çkyor ortaya. N yüc bir görünü öyl ğil mi Bir iki yüzyl hç ara vr sürln mkakl sabr ürüstlük ağrballk aan hsa bacanntsinki lyk aha n istiyorsuuz? Bunan yüc soylu bir y oamaz aslna Böyl üünrk ötki uluslar yar-glamaya suçlular yani kniri gibi olmayanar ölürm-y balyorlar mk istiğim u Ya yurttalarm gibi çl-gnca yaar sürünürüm ya a rultt zngin ourum B ku-ak sonra bir Go oma stmiyorum bn. Para bana n-im için grki Kaitalin birikimin bir araç basamak oa-mam açmalağm biiyorum ama olsun varsn. Böy ü-ünüyorum bn

Gnral algn öyliklrinizin n kaarnn oğru oluğunu bimiyo-

rum i ama ilri gittiğinizin frknaym ..

40



H zama olduğu gibi özüü ouu gtimdi Bizim Gral gülük koularda birazck da ola öm

li bir şd öz drk özüü bitirmzdi az gözlrii açmş ömmz bi tavrla diliordu öldiklimd hm hiçbirii alamadğ bllidi Polia kibirlibir vurdumdumazlkla bakordu üzüm. ğil bi bukz mkt kouulalada hiçbirii dumadğ üzü-d bllidi

41



v

Çok dlgnd m msdn klktğmzd drd birz do

lşcğn on lik tmmi söyldi Çocuklr l rkhvuzun ynn gittik

Çok hycnl olduğum için budlc bir sor çkt ğ-zmdn Bizim mrkiz DGrinin, yni rnszn niçin g-zilrind rtk on rkdlk tmdiğini htt onunl gün-lrc konumdğn sordum.

Polin gri bir vrl,

Çünkü lçğn biridir o ddiOnun dh önc DGr için böyl bir sözcük kullnd-ğn hiç duymmtm. Bu ö korkutu bni Krşlk vr-mdim Ndn sonr

rkn vrdnz m ddim bügün Gnrll k iyidğildi rlr

Polin soğuk sinirli bir ssl N olu biiğini öğrnk istiyorsunuz diy ksi sö

zümü Gnrlin vrnn yoğunun on rhin vrildiğini bi

4



liyorsunuz. Büyükann ölmzs ransz hr yin l ko-yacak.

Sahi Gnral'in varnn yoğunun ona rhin vriliğioğru mu Duyum böyl birylr ama varnn yoğununvriliğini bilmiyorum.

Hm nasl. Öylys lva Mll Blanch ! im Bu uruma G

nral kas olamayacak mktir! Bakn n iycğim sizSanyorum Gnral srlsklam k. Mll Blanch onu trkrs intihar r. Onun yana bir rkk için böylsin

svmk thlikliir.Polina Alksanrovna algn Bn bana birylr glck sanyorum, i. Tamam i ! iy haykrm. Gnrall aras için v

lnmk isiğini bunan aha kabaca gösrmz. Biraz kibar olmay bil grksiz bulular. Hayrt! Büyükann konusuna glinc tlgraflar çki ölü mü ölü

mü iy sormaktan aha gülünç iğrnç bir avran olamaz. Öyl ğil mi Hounuza giiyor mu bu Polina Alksanrovna

Polina öfkyl ksti sözümü Saçma bunlarn hsi. Doğrusu bu kaar kyifli raha

olmanz a aryor bni. Ny sviniyorsunuz Kumaraaram vriğiniz mi

Oynamaya zorlayan siziniz bni. Bakalar için özllik-l sizin için oynamayacağm söylmmi miyim siz Hriğinizi yaam. Ama kumara sonuç bana bağl ğilir. Bunan bir kazancnzn olamayacağn söylmiim si-z. ok mu üzülünüz bu aray kaybtiğiniz N yaacaksnz onca aray

Niçin soruyorsunuz Söz vrmiiniz bana anlaacaknz . . Bni inlyin:

Knim için oynamaya balağm zaman on iki alnm

43



var) kazanacağm biliyorm O zaman itiğiniz aray vririm iz.

Dak büktü. Böyl öyliğim için kzmayn bana iy ürürümkonmam. Karnzayani gözünüz bir fr olğmüünci içim öylin ilmitir ki ara bil alabilirinizbnn. iz vrcğim bir armağan gücnirmmliir i-zi Ütlik aranz kmara vrim

Çabcak bir göz att bana inirli olğm anlaml ko-ntğm görünc gn kti özümü

Drmm b nli mrak tmniz ğmz. O kaaröğrnmk itiyoranz, öylyyim borcm var. Öünç ara alm biriinn. Borcm ömk itiyorm Dlic birma katrmtm knimi Braa rltt yüz yüz kazanacağm üünüyorm Nrn glmit b üüncaklma bilmiyorm Ama inanyorm bna Kim bilir, bl-ki baka mm olmağ için inanyorm.

Ya a kazanmanz çok "grkliyi onan Boğl-mak üzr olan bir inann yüzünki bir çö arça-na ttnmaya çalmana bnzr b Kabl riniz kiboğlmak üzr olmaay çö arçan büyük bir kütükanmaz.

Polina armt Pki iz nal bağlyornz mnz ayn y? iy

or ki hafta önc bir konmamza, braa rltt kazanacağnzan kknz omağn zn zn anlatmtnz bana iz bir li gözüyl bakmamam öylmitinizŞaka m iyornz yoka o zaman? Ama anmyormöylin ciiyiniz ki aka tmi olamaznz

Dalgn Evt im, kazanacağman hl kkm yok N ya-

lan öylyyim, imi ory oryorm kni knim:

"Bgün öylin balaca, atalca kaybiim niçin hiç k



ky üşürmi bi? Kim içi oymy bşlğmzm kzcğm ksi iyorm

Niçi ksi iyorsz? Doğrus istrsiz, bilmiyorm. Biliğim bir şy vrKzmm "grk. Bim tk krtlşm b. Blki b içi kzcğm syorm.

Böylsi iğz gör sizi kzmz çokgrkli mk?

Bhs girrim, bim cii olrk ry grksiimybilcğim kşk yorsz. Öyl ğil mi?

Poli lçk ssl ilgisiz Bim içi o li ömli ğil b, iy krşlk vri.

N yl söylyyim, "vt cii bir şyi kiiz rtibilcğiizi hiç smyorm. Istr çkbilirsiiz,m cii ğil... üzli bir yşyş olmy, irsiz birissz siz. Pry ycksz? O zm b söyliklriiz cii bir tk okt yokt.

Şy, iy kstim sözüü mi borcz öycğii-zi söyliiz. Borcz vr mk ! rsz olms sk?

N biçim sor b? Bgü hiizi hiç bilmiyorsz.rhoşsz glib?

Bz çok içt olğm zmlr hr şyi çk çk ko-ştğm sorğm bilirsiiz G söylüyorm köl-izim b sizi. Köllr tlmz. Bir köl grr

icitmz fisii. çm blr B Köllik hikyiz kbk t vr-i rtk

Ş ylz köliz olmk istiğimsöylmiyor l. Bir grçkt, ğiştirilmsi lim ol-my bir grçk söz iyorm.

Açk söylyi Pry ycksz? Y siz?

Poli

4



Cnını tr Mğrur br tvırl bını öt yn çvr.

Köllk hkym kbk tı vr m gn kölnolmmı tyorunu "Cv vrckn üünmy g-lnc n yok Pkl öyl olun Pryı n ycğımı o-ruyorunu ğl m? N mk n ycğım? Hr yr r

Anlıyorum m knmk tğ böyln ıttırm-mlı nnı Çılgınc hyllr ktırıyorunu knn.Br mcını olmlı. Açık konuun. Açık konumnıı t-yorum

Yv yv öfklnmy blmıtı. Böyl mrkl or-mı houm gyoru

Elbtt vr br mcım m m çıklymm bunu.Knınc n çn köl ğl bmbk br nn olc-ğımn fl br y öylymm

Nıl? Nıl brckını bunu?

Nıl mı brcğım? Bn köln ğl br nngöüyl bkmnıı nıl ğlyblcğm bl blmyoru-nu Bunu tmyorum t

Kölm olmktn h uyuğunuu öylüyorunu. Bn öyl nıyorum

Tuhf br vnçl Öyl üünüyorunu mk y hykırım Ah böy-

ln çtn olmnı n y Evt vt köln olmk h v-ryor bn Knn küçülmn lçlmın onubr h vrır N öylğm blmyor yıklıyorum n-k.) Km blr kırbç vrr ynı hı nn blk. Çılkırtın klyı rn klırığı mn . . Am h b-k hlr ttmk tyorum blk Dmn Gnrl on ynını yıllık y yü rublm çn br ürü l ök-tü bn Blk kck yıllığımı rtık Mrk DGr h

yukrın ğı üüyor bn Am yrn koymuyor

46



in yannda burnundan yakalay yrlrd sürüklmk istiyorum onu

Çocukça sölr bunlar. N olursa olsun gururunu kaybtmybilir insan Karndaki can dümannsa, soğukkanllğn yitirmmni sii küçültmk öyl dursun, yücltir

N arlak sölr bunlar böyl rasnda gururumu yitircğimi sanyorsunu Yani aslnda dğrli bir insan olduğumu, ama ara sra küçüldüğümü söylmk istiyorsunu. Bunun niçin böyl olduğunu biliyor musunu Evt,

bi uslar himi böylyi. Ndnini söylyyim mi: Çünkü Tanr uslara dğin duruma çabucak uymak grklibiçim girmk ytnğini bol vrmitir Burada önmli olanbiçimdir. Bi uslar bu alanda öylsin üstün ytnkliyidir ki, uygun biçim girbilmmi için üstün insan olmamgrkir Glgllim üstün insan çok a olduğu için a görülür bu durum. Ancak ranslarda, bir d ba ötki Avrua

llarda oturmutur biçim; çok dğrli gibi görünn bir insanaslnda b ara tmyn alçağn biri olabilir Biçim bu yüdn çok önmlidir onlarda Bir rans n ağr hakarti göünü krmadan siny çkbilir, ama burnuna dokundunmu arlar. Çünkü yüyllardan bri bnimsnmi bir görgükuraldr bu Biim hanm klarm d görünülri ho olduğu için öylsin dükündürlr ranslara Oysa bnc biçim, d görünü lan yoktur onlarda Yalnca horodurlarl coq gaulois . Ama bn anlayamyorum bunu kadn dğilim Horolar da iyidir blki Amma da saçmaladm yani,si d susturmad bni iinl konuurkn sk sk susturun bni Hr yi hr yi söylmk istiyorum çünkü onra da biçim diy bir y kalmyor bnd kukusu Yalncabiçimdn dğil, hr türlü ytnktn yoksun olduğumu kabul diyorum. Bunu açk açk söylüyorum si Böyl bir y

aya orou r

47



istiğim yok aslna Şimi n iğimin n yaptğmnrknaym Nnini biliyorsnz Kamn için ü

şünc iy bir şy yok Dünyaa n olp bitiyor habrsizim.syaa a braa a olanlar bilmiyorm Drznngçtim sözglimi ama Drznin nasl bir yr olğnsorsanz bir sözcük söylymm Bni b rma nyin gtiriğini, kamn hp nyl ol olğn siz biliyorsnz. Büünüyl msz olğm sizin gözünüz birğrim olmağ için açk söylycğim: Hr yr yalnzcasiz varsnz bnim için Grisin boş vriyorm Niçin böylsin çok sviyorm sizi, biliyorm Blki hiç güzl olmağnz biliyor msnz? Düşünün bir kr güzl olpolmağnzn bil rkna ğilim yi yürkli olmağnzbiliyorm Aklnz a hp kötüy çalşyor gibi

Blki bnn için parayla san almaya kalkşyorsnz bni Kötü olğma inanğnz için .

N zaman böyl ir şy kalkştm? iy haykrm.

yic kaçrnz ipin cn Bni olmasa bil saygmsatn almay üşünüyorsnz.

Hayr, hiç öyl ğil. Yanlyorsnz. Dyglarmanatmakta güçük çktğm söylmştm siz. Ezyorsnzbni açmalağm için kzmayn Bana niçin kzlamayacağn bilirsinz Düpüz bir liyim bn. Zatn hava hoş bnim için İstrsniz kzn Ykaraki arack oama giysi

nizin hşrts aklma glinc parmaklarm nasl srğmbilmzsiniz Hm niçin kzyorsnz bana? Knimi kölniz sayyorm iy mi? Yararlann b kölliğimn Yararlann yararlann izi bir gün ölürcğimi biliyor m-snz? iz olan aşkmn söncğinn ya a kskançlğa kaplp çlracağman yapmayacağm bn Araa sizi ymk ttks içimi yaktğ için ölürcğim Gülüyorsnz

Polina titrk bir ssl

48



Gülmüyorum, . umz mryorum . .Öi olumy bşlmşt. Güzl olup olmğ

i bilmyorum N vr i rşm böyl lşii görm hr zm hoşum gitmştir. Bu yüz i brzrmy bylrm ou. Bli o ry buu özllil zmşt. öylim o lm gçi. Ntl,

N çri bir şy iy hyr Olu vr, iy ürürüm ouşmm. or, yl

z olşmmz thlili oluğuu biliyor muuuz?Kim zm izi ölüriy övmm, grtlğz p

boğmm iç güç tutuyorum mi N riz, o -r olmz m rt? Çlrtyoruuz bi. Bir rzlt çcğ m oruyorum cb? Yo öiz m?B iz öz? Br umuum olm vyorum Bir gü h ço vcğm blyorm. br güölürürm imi ölürmm grc. N vr i buylmz cy izi yoluğuuz içim ir ir

çm içi lm gliğc gç ycğm cm izi grçği öylyym m Gir h ço vyorumzi Hiç mi vmycği r Durum böylyrci olmm yprm? Amyor muuuz, Şlgbrg üçücü güü yz çğrmştz bi. Birözcü öylyi, şu uçurum tym mi, iy l-mştm. O özcüğü öylyiz tlmştm. İmyor mu-uuz b?

Yü l, N bulc şylr öylüyoruuz iB yülttim im öyllrim bulc m, llc m, umurğm yo

Biliğm bir şy vr o yz ouşmm, urmouşmm grtiğiir. Kouşuyorum şt. Tüm gururumuyryorum yzy Buu umurğm yo

Poli oğu, lmş bir tvrl,

4



Niçn aağ alaaya zorlayacak sizi Şlangn-brgdn? dd N yarar olurdu bana bunun?

Çok ho! dy haykrd Bilrk, bni zk çin kullandnz bu yarar sözcğn İçiniz okuyoru. Yara olazdyorsunuz ha? Aa haz da br yarardr inğ bil olsa s-nrsz çlgn bir hkiiy haz vardr. İnsanoğlu dspo ya-ralr Ezy yi svr Hl sz daha çok svrsiniz

Bugnk gibi aklda uhaf bir rakla uzun uzun bak yz O anda duygular da budalaca dn-clri d okunuyor olalyd yzdn Ev u anda

çok yi aklda o konuaz nokas nokasna anlağ gibi gçi Gözlr kanlan dudaklar kuruu-u. Şlangnbrg glnc di d yin dri; o anda a-laa söylsyd alard Şakadan ya da alayla söylolsayd gn alard

İnanyoru siz, ddi.Aa bnl konuukn bazn akndğ o ks

alayl ağrur avryla söylii bunu nann o anda öldrbilirdi onu Thliky ayordu kndini Bunu da onaanlarkn yalan söylyordu Birdn

Korkaz snz? diy sordu Bilyoru, blki korkar Bilyoru . . çokandr

dnyoru böyl bir yi. iz brisini öldrnizi söyls öldrr ydnz? Kii? Kii srs ransz ? oru soradan yan vrn. Kii gösrirs . . Şu anda

ciddi olup oladğnz öğrnk siyoru.Yan öylsn cddi sabrszlkla bkliyordu ki ar-

Nlr oluyor? öylyck isnz bana ark! Bndn

i korkuyorsunuz yoksa? Br kargaalğn olduğu kaçyor

0



gözümen. Ş lanche şeytanının aşkıyla yan ttşan va-rını yoğn kaybetmş el br aamın üvey kzsnz. on

ra ş Fransızn üzernzek tha etksi. Şm bren böyle br sor soryorsnz bana . . . ar brşeyler blsem. Yoksaçlıracağım Elmen bir kaza çkacak ana benimle açıkkonşacak kaar eğe vermeken mi anyorsnz en-en tanabilir msinz hç?

öyle br şey söylemeim ir sor sorm onn yan-tını bekliyorm.

Ölürürüm elbette iye haykırm Kim söylerseniz öl-ürürüm Ama yapabilr msiniz bn .. Ölürmemi söyle-yebilir msnz

ze acyacağm mı sanyorsnz öyley kenara çe-kileceğim ayanablecek misnz Ama hayr siz kim bnyamak kim! elki ölürürsünüz emrettim iye sonra agelr sizi zorlaığım içn beni ölürürsünüz.

O ana kama br balyoz ni sanki sorsn yarı şa-

ka yar ci br meyan okma kabl etmştim kşkszAma çok cii konşyor. üşüncelerini açığa vrmasüzerime böyle bir hakkı olğn kabl etmesi sözünüinleyeceğime inanması açk açık git mahvol ben yana çe-kl hiçbir şeye karışmayacağm emesi gene e şaşırtmş-t ben. söze öylesne küstah yaln bir şey var k ben-ce fzlay b aar nan sonra ne yüzle bakacak yü-

züme acaba? Köiğin e hçliğn e sınırını aştı çünkü b.öyle bir bakş nana benliğini blrtr. Konşmamız sonerece anlamsz amayı ama gene e yüreğmi titretmşti.

iren kahaayla gülmeye başlaı Oynayan çocklarınyannaki kanee otryork Tam karşımıza a arkaolaşmaya gelenerin arabalaran in arka girikleri kablnyor Pona yüksek sesle

Ş şşman baronesi görüyor msnz? ei arones

Vrmergelmir Üç gün olyor braya geleli Kocasna a

1



kn Bastonlu ayf uun boylu adam. Prusyaldr Anmsyor musunu önck gün gölrn ayrmyordu bdn?

Şmd hmn gdn baronsn önünd durun akan ç-kar Fransca br y söylyn ona

b? İstsydm kndn Şlangnbrgdn aağ atacağna

stdğm nsan öldürmy har olduğunua ymn ttnBunlarn yrn bn bra güldürmn styorum o kadar.Baka sö stmm yürüyün had Baronun s bastonuyla

nasl vuracağn mrak dyorum. Gödağ vryorsunu ddm Bunu yaamayacağm sanyorsunu öyl m?

Evt Had yrüyün Pkl dlc br y d olsa bu stdğn gdcğm.

Ama bakn n dycğm Gnral dolaysyla s br arar dokunmayacak ya bunun? Ymn drm kndm düün-düğüm yok Bütün ndm Gnral'l ssn. Gd tan-

madğm br kadna hakart tmk kadar saçma br y olurmu?

Polna küçümsr br tavrla Anlald dd alavra atyorusunu. Dmn göl

rn kanlanmt. Ymkt arab la kaçrdn da ondangalba Bunun saçma alçakça br y olduğunu Gnralnkacağn bn blmyor muyum sank? Yalnca gülmk s-

tyorum o kadar Hm n hakla hakart drsn br kadna? Baston kana nr

Br y söylmdn kalktm vrdğ görv yrn gtr-mk çn yürüdüm Kukusu budalaca br yd bu amagr dönmdm artk Barons yaklatğm aman anmsyorum br y dürtüyordu bn sank kkrtyordu Kn-dmd dğldm arhotum sank



I

şt o bulc günün üzrinn iki gün gçti N krgş,

gürültü trty o Hr kfn bir çkyoru Bnimbütün bunn nn Am oğuu bzn güünç kçm ğil hni hiç ğil bn öyl gli N olu bnimi bilmiyorum Knim ğil miyim? Yok ky üşütmüştüm kollrm bcklrm bğlycklr zmn k ğ ol m lryorum? Ar bir klm yitiriğmn kuşkunyorum Bzn çocuk ouğumu n

yorum Yrmlk iyorum gibi gliyor bnHr şy Polinnn bşnn ltnn çkt Evt bütün uç

on ! O olmy yrmzlk ln tmzim blki Kimbilir, blki mutuzluğumn yyorum bunu oy nbuc b üünc bu) Am nymyorum nr güzli bu kzn klm rmiyor Am güzl glib cnm güzl glib güzl Hr rkk li ivn olbilir onun içinBoyunboun iyck yok! Ylnz çok zy Oluğu gibi bir bohçy ğr nrm Y rhtlkl ikiy ktlnr

3



Ayala inc, uun. Kyu ııl saçları var Gölri di göündn rsı. Ama nasıl da mağrur ibirli baıyr nlar

la ! Bundan dört ay önc bn daha yni atılmıştım araları-na bir aşam salnda DGriyl uun sür hycanlı h-ycanlı nuşmuştu. Öyl baıyrdu adamın gölrinin içi-n i . . snra yatma için dama çıtığımda Fransıın yüü-n bir tat atmış da snra arşısına diilip gölrinin içinbaıyr hayal tmiştim nu . şt aşamdan bu yana svi-yrum Plinayı.

Nys, asıl numua gllim.Parın ii yanı ağaçlı, dar ylunda bir sür yürüdüm.

Snra ylun tam rtasında durup barnsi blmy başla-dım Bş adım yaınıma gldiği aman şapamı çıarıp, önğilr slamladım nu.

Anımsıym, rm rngi, tlri yrlrd sürünn uunuyrulu, ip bir giysi vardı ürind Byu ısa sn dr-c şişman bir adın. Grdan öylsin sarı, nssi alın i,

bynu göümüyr. Yüü ıpırmıı Gölri u, hain ba-ışlı üstah Kurla urula yürüyr! Barn ayıf uun by-lu. Bütün Almanlar gibi nun da ciş bücüş, ırış ırış bir yüü var. Gölü taıyr Kır bş yaşlarında lsa gr Bl diy bir şyi y sani. Bacaları nrdys göğsünün hmnaltından başlıyr Sylulu dlilidir bu Tavusuşu gibi çalım-lı. Ama bira lapacı. Yüünd budalaca bir anlatım var san

Üç saniy içind r tti bütün bunları Şapamı çıar-mam, ön ğilr slam vrmm önc diatlrini p ç-mdi. Yalnı barn hafç çattı aşlarını Barns ürimürim gliyrdu

Yüs ssl, hr söcüğün ürin basa basa Madam la barnn, diy başladım, jai lhnnur d'tr

vtr sclavSnra ön ğilr bir daha slam vrdim, şapamı

Köleniz olmaktn onr duyuyoru - Fr.

4



giydim. Barnun yüün ibarca baıp gülümsyr yürü-düm gçtim yanlarından

Şapamı çıarmamı Plina sylmiti, ama n ğilrslam vrmyi, çculu tmyi ndimdn lmitim Oanda bni dürtn nydi, Tanrı bilir. Dipsi bir uçurumdanaağı tp tala yuvarlanıyrdum sani

Barn li bir aınlıla bana dndü Gyn diy bağırdı, daha dğrusu çığlı attı.Dnüp durdum. Yüün bamayı, gülümsmyi sürdür

r saygılı bir tavırla blmy baladım Ç aırdığı bl-liydi. Kalarını çatmıtı Yüü gidr yl aplanıyrduBarns d bndn yana dnmü, da yl aınlılayüüm baıyrdu Parta dlaanlardan bii mrala il-ynlr vardı Baıları durmutu bil.

Barn bir at daha lnr, bir daha: Gyn! diy hayırdı.Yüün bamayı sürdürüyrdum

Jawhl ddim.Barn bira rmaya balamıtı galiba. Bastnunu salla-

yara, Sind Si rasnd ?3 diy hayırdı.Kılığım ıyaftim p garibin gitmiti anlaılan. Sn d-

rc gül hat ibar giyimliydim Srsriy bnr bir yanım ytu

Birdn ava çıtığınca Jaw hl diy bağırdımKnuurn d bir "jawhl diyn Brlinlilr gibi "

harinin ürin asara bağırmıtım Brlinlilr çitli duy-gularını düünlrini blirtm için a ya da ç basarlarbu harn ürin

(*) Frnsızc şşınl f n "hin ünli Aln şivsiyl söyenş - çn

2 Ev . De sn sen? A



Barnla barns birdn dönüp ruyla açmaya başladılar. Kalabalıan bazıları brşylr söylüyr, bazıları da şaş

ın şaşn yüzüm baıyrdu O anı p iy anımsamy-rum zan.

Dönüp, bir şy lmamış gibi Plina Alsandrvnanınyanına yürüdüm Ama daha yüz adım adar vardı turduğu anpy Batım alı, çcuların lindn tutup l dğru yürüdü

Olin apsnda ytştim na. am yanına gldiğim zaman,

Yaptım . söyldiğniz budalalığı, ddim Eh, n yapalım! diy arşılı vrdi Şimdi d öcünüzü

alrsınz bndn.Yüzüm bamadan rdvnlri çımaya başladıAşam gç saat d aradı Parı, snra da rulu-

ğu gçip bilmdiği yrr m Bir öy vind sahanda yumura yd, şara Bu zyaf içn am dör

buçu talrimi silrAnca saat n brd dönü na mn adam

yllayp çağrtı bniBizimilr i daird alyrar arı var

Birinci da, piyansu da lan br san şğndibüyü da Gnralin. Bn rada bly rtasında ayataydı. DGri anpy yayılmış

Gnral bana dönr, İznnzl n yapığnzı srabilir miym dy d Ç hycanlıydı. Dğrudan asıl nuya girin Gnral, ddim uün bir

Almanla aramda gçn laydan söz tm istiyrsunz yanlmıyrsam.

Bir Almanla mı Bir Alman ddiğiniz Barn Vurrglmdir! Önmli bir imsdir! Barnsl na haart tmişsiniz.

56



Hayır.Gnral bağıra, bağıra nuşuyrdu

Krutmuşsunuz nları, fndi ! Y öyl bir şy. Brlind sı sı duyardım şu ja whl

sözünü ğrnç bir biçimd uzatırlar nu. Parta nlarla ar-şılaşınca birdn bu ja whl gldi alıma ndns. Sinirlrim bzuldu . . Dahası var, üç z arşılaştı barnsl Hrsrind tpula zilbilc bir sucanmışım gibi üzrim üzrim gldi Kabu drsiniz i, bnim d bir gururumvar. Şapamı çıarıp, ibarca (inanın ibarca) şöyl söyl-dim Madam, jai lhnnur dr vr sclav Barn dö-nüp d gyn! dyinc, tpm attı birdn ja wh! diybağırdım i z bağırdım böyl: Birincisi nrmaldi, amaiinciyi limdn gldiğinc uzattım Hpsi bu.

N yalan söylyyim, bu çcuça anlatışım p hşumagitmişti Bu layı dallandırıp budalandırmayı, alabildiğinsaçma göstrmyi ç istiyrdum.

Üstli, gidr daha bir haz vriyrdu bana bu Gnral, Bniml alay mı diyrsunuz! diy hayırdıFransıza döndü, durup dururn başıma bla aradığımı

Fransızca anlattı na. Fransız üçümsr bir tavırla dudabür gülümsdi, uz silti Yüs ss,

Hayır, böyl şy düşünmzsiniz! ddim Elbtt çirindi davranışı , ütn içtnliğim itiraf diyrum bunu.

Budaaı, çr r çculu diybilirsiniz yaptığıma, amahpsi bu aar şunu da biiyr musunuz Gnral, çpişmanım yptığıma. Ama öyl bir durum var rtada i, piş-manlıtan ayr bni gözümd. Sn zamanlarda,sn ii, hatt üç atadır iyi hisstmiyrum ndimi Has-tayım, sinirr bzu, bazı anar ndimi aybdiyrum.Hatt biraç z ayanlmaz bir ist ddurdu içimi Birdnmariz DGriy dönüp . Ama söylmyyim hadi, bli

gücnir. Anlayacağınız, hasta lduğumu göstriyr bunlar

7



Barns Vurmrglm ndisindn öür dildiğim amanöür dilycğim ndan ararlyım) bu durumu dia-

t alaca m, bilmiyrum Ama sanıyrum almayaca Hmsn amanlarda bu durumu öllil adalt dünyasnda ö-tüy ullanmaya başladılar Duruşmalarla avuatlar suçlular, suçu işldilri anda ndilrind lmadlarnı, bunun bir hastalı lduğunu söylyr savunmaya çalşıyrlar. Söglimi şöyl diyrlar "Öldürdü ama bir şy anımsa-mıyr Kndind dğildi Düşünün bir r Gnral, tıp da"dğrudur diyr buna Böyl bir hastalığın var lduğunu,insanın bir an için dlirbilcğini yaptığını bilmycğiniya da yarısını dörtt birini bilcğini söylüyr Ama barnlabarns yaşlıdırlar Üstli Prusya sylularından nginlrindndirlr. Adaltl tıp dünyasında yni rtaya çıan budurumdan habrlri ytur bli bu yüdn açılamalarımıabul tmlr N drsini Gnral

Gnral ösini tutmaya çalışara srt bir ssl

Ytr artı! ddi. Ytr llarnıdan urtulma-nn amanı gldi art Bars ada ür dilmy-csini Öür dil i ç in h i l e sizinl ü ü gl-mlri üçültür nlar öğreninc gar-da nuştu bil nann a ad at b-ni Başma n işlr açırsunu, r msn ız baym Sö vrdim barna vt sö vrdi, anda,

hmn bugün yanımdan ayrılacasın Bir daia Gnral buyurduğunu gibi ya a ayrılmamı barnun ndisi mi istdi

Hayr Ama nu yatıştırma için bu söü na vr -runda lduğumu hissttim Elbtt hşuna gitti. Ayrlruartı, sayn bayım Si buradai hsaptan dört altın üç glrin brcum var. Buyrun para da hsap da burada Kntrldbilirsini Gül gül. Bundan böyl yabancı birbirimi

Sürli sıını, drt lmuşunu bana atn. Şimdi l

58



tibi çağırıp yarından snra t masrafarınıın bnimigisi madığını bidircğim. Gü gü fndim.

Parayı urşun am hsap yapımış üçü ğıdı a-dım, ön ğir samadım Gnra'i, sn drc ciddi Gnra ddim bu iş böy bitm Barna aranıda

tatsı aya ç üüdüm, ama usuruma bamasanı bir şysöyycğim abahat sid Barna ttiğim haart niçinn sıta igindini Yaınını duğumu söyüyrsunu,n dmtir bu yaını Evinid öğrtmnim hpsi adar N ğunuum n d vsaytini atındayım. Davranışa-

rımdan ims srumu tutama sii Yasaar a ç bin birinsanım Yirmi bş yaşındayım. Ünivrsityi bitirdim Syubir aidnim. Üstli arabanı an da dğiim N var isi arşı an snsu saygım, yaptıarıma böysin yaın-dan iginmniin hsabını srmama ng uyr.

Gnra ç şaşırmıştı, arını ii yana sarıttı, snrabde ansıa döndü, çabu çabu nuşaa benim e-

rdys nu düya çağıracağımı anattı. Fransı ahaha-yı bastı

DGri'nin gümsin hiç adırmadan anca sğuan-ğma sürürdüm nuşmam

Ama barnun yanına mayacağım bunu. Gnra ba-rnun bndn yaınasını dinyip na ha vrm buiş arıştığınıa gör söyyyim si Yarından ti y ba-rna gidcği nim arasında gçn bir ay için, davranışarımn hsan vrbic durumda dğimişim -nuşmaya dğnişim gibi, başasına başvurmasının nd-nini sracağı

Düşündüğüm gii du Yapma niytind duğumu söy-diğim bu yni çıgınığı duyunca Gnra dhşt apıdı.

"N . diy hayırdı. Bu pis işi h urcaayaca mı-sını Aman Aahım! Bni n durumara stuğunuun

rında mısını Saın canım saın yapmayın bunu Y



sa ymin drim . . . Burada da vardır . . . plis . . . bn ısaca söylyyim rütbmdn yararlanara barn da uşu-

su . . anlayacağını tutulatırı sii ralt çıarmanıangl lma için sürdürürü buradan! Duydunu mu !

Öfdn tıanaca gibi luyrdu ama gn d ç r-muştu. Adamcağıı çıldırtan bir sğuanlılıla

Gnral ddim ralt çıaraca diy bir insanı tutulayamalar Barnun arşısına çımış dğilim hnü bu işinasıl n gibi bir durumda yapacağımı da bilmiyrsunu.Bnim için haart sayılaca bir yanlışlığı dültm isti-yrum hpsi adar Hartlrindn başasının srumlututulabilcğ iradsi avallı bir çcu yrin yulmaistmm. Bşuna hycanlanıyrsunu üülüyrsunu.

Gnral öfli tavrını birdn dğiştirdi. Yalvarmalı birssl llrimdn bil tutmuştu)

Allahaşımıa n lur Alsy vanviç vagçin busaçma düşüncnidn! diy mırıldandı. Snu ny vaır bu-

nun düşünbiliyr musunu Gn bir sürü tatsıı! Sid abul drsini i burada öllil şimdi duu çnaitir!... Öllil şimdi . . Ah bilmiyrsuu nd bu-lunduğum durumu tam bilmiyrsuu Buaa arıdığı-mı aman gn yanıma almaya haı s yc Söün ısası. bunun nd iyosuu iş Umutsuca bağırmaya başlaıı) A lo y va

nvıç . Gri gri apıya adar yürüyüp üü daha söyldim. Hr şyi yağdan ıl çr gib ağimsö vrip aclyl çıtım.

uslar yurtdışında ban p ödl lurlar Ama di-yclr aman nlara n göl baacalar yaptıla rinmi açaca diy ödlri patlar. Anlayacağını sıtıça sıarlar ndilrini. Hl tplumda bir önm aanmaya hvslilanları daha da ilri gidrlr. Alışılaglmiş şylri örü ö

60



rün talit drlr. Otllrd gilrd tplantılarda yldaim n yapıyrsa nlar da aynı şyi yaparlar. .. Oysa Gn

ral durumunun nai lduğunu itiraf tmişti Bunun içinöyl irdnir üçülmüş iirli tavrını dğiştirivrmişiGöümdn açmamıştı u uşusu. Hiç uşu y yarınudalalı dip plis lan aşvurailirdi. Onun için diatli lmalıydım

Aslında Gnrali darıltma istdiğim ytu. AmacımPlinayı ıdırmatı Bni öylsin hr ullanmış öylsi-n udalaca ir yla itmişi i şimdi nu pişman m

yapmayı düşündüğüm şyi yapmamam için glip ana yal-varmasını sağlama istiyrdum Çılgınlığımın ucu snunda na da dunailirdi Bundan aşa irtaım duygulardüşünclr d yr mtydi içimd Onun önünd ndiistdiğiml üçülmm hiçliği aullnmm u haı hr-s vrcğim arnun asnunu ama indirilc-ği anlamına glmdi. Hpsiyl alay tm gururumu ur-

tarma istiyrdum Görclrdi im lduğumu alttn racaı Plina gn sslnip yanına çağıracaı ni. Çağırmasa il sünp sili ir insan lmadığımı anlayacatı ya ytrdi

* *

Tuhaf ir har Dmin mrdivnd iim dadıyla arşılaşım Mariya Filippvnanın u aşami rnl yalnı aşına Karlsada ysinin ıının yanına gitiğini söyldiAıl alaca şy dğil Dadı Mariya Filippvna'nın çtanri yl haırlığı yaptığını ama unu hiç imsnin ilm-diğini söylüyr. Bli d yalnı n ilmiyrdum Ağındanaçırdı dadı Mariya Filippvna önci gün ağırıp çağırmışGnral Anlıyrum. Yüd yü Mll Blanch yüündn ..Evt yaında irşylr laca galia.)

6



Sabahlyin tl tibini çağırd Bni hsabıı ayrı tut-

masnı söyldi Oda ra a da tldn ayrılma- grtirc adar paa di n alt altını vardsnra snra bli ng ot! aas şydirhnü aanmadı rultt aa nn r nanışm gi-bi düşünüyru hart diyru aa rüsü gl-miyr lidn

Hnü ç rn lduğuna bamadan puata lmayan dAngltrr Otlin Mistr y git-my haırlanıyrdum i DGri girdi daa. d dhiç lamıştı böyl bir şy Ayrca sn amanlarda u bayla ç sğutu aramı Hmn hmn hiç nuşurduBni üçümsdiğini giliyrdu bil. Dahas bunu bli t-my bil çalşıyrdu Bnim d ndan hşlanmama grtirc ndnlri vard ndi gör Söün ısasınft diyrdum ndan Odama glmsi şaşırtştı bni

Bu işin içind bir iş lduğunu hmn anlaışt

6



Gülç bir yüzl girdi içri damın ç güzl lduğunusöydi Şapamı limd görünc rn mi daşmaya çacağmı srdu Mistr Astly gidcğimi söylyinc bir ansustu birşylr düşündü yüzü ndişyl apland.

DGri d bütün Fransızar gibiydi Yani çıarlarına l-duğu gri gördülri zaman nşi cana yaın nşlicana yan lmalarına gr almayınca da sn drc canscı... Franszlar ç syr içtn nşli urlar Çarla-rı uğruna yapmacı nşnirr çğu zaman. Sözglimiduygulu dğişi inc bir insan lara gözümy grsi-

nim duyduları zaman sn drc çirin anlamsız açar buduygululuları Grç Fransz basit aba yaradışl yanidünyanın n tatsız sıc yaratğıdır Bnc yalnz acmirözllil us ızarı hşlanabilir Fransızlardan Kndini bi-ln ası çaışan bir insan bu basamaalıp saln nzatinin srbstliğin nşnin hmn rına varır.

DGri rahat ama ibar bir tavırla

Bir iş için rahatsız ttim sizi diy başladı şunu da açısöylyyim Gnral'in lçisi daha dğrusu arabuucusulara gliyrum usçayı iyi bilmdiğim için dün aşam-i nuşmanızdan bir şy anlayamamıştım. Ama snra G-nral durumu ayrntılarıyla anlattı bana. N yalan söyly-yim .

Ama bni dinlyin Bay DGri diy stim sözünü Buişt arabuluculu görvini üzriniz adığnza gör açı nuşacağım Evt "un utchitlim bn bu ailnin yaını l-ma nuruna rişmyi alımın ucundan gçirmdim hiçbirzaman bana dğr vrr snli bnli davranmalarnı da is-tmdim Böyl bir şy lmadığı lamayacağı için d birçdurumdan habrsizim uşusuz Ama şunu söylyin bana:Siz bu aily bütünüyl girdiniz mi artı Çünü bu işt dlduğu gibi ailnin hr şyiy yandan ilgilniyrsunuz . .

Srum hşuna gitmmişti Onun için zla anamı bir s63



ryd b. Oysa ağzından br şy açırma stmiyrd. S-ğ bir tavırla

Gnral'l bni birbrimiz br baıma şlrimz bir baıma da bazı özl drmlar bağlamatadır ddi. Gnralbni sz dün aşam niytinizdn vazgçmnz dilmiçin yladı. Düşündüğünüz ç zic lb Ama Gnral bn başaramayacağınızı siz anlatmamı istdi Hm abl d tmyctr sizinl görüşmyi barn Snra sizdnglc hr türlü ötülütn rtlma için lanaları davardır lind. Siz d abl drsiniz bn sanırım Öyly

s dirtmniz b iş zatmanız ny yarayaca Gnral lfırsatta szi gn yanına alacağına zamana d aylığınızın"vs appintmnts şlycğin söz vrdi Sanırım ldça rlı br drm b sizn için. Öyl dğil m

Sğanlı bir tavırla itiraz ttim. Yanıldığını söyldim. Bli maz bni barn ddim Dinlr anlatacaları-

mı Hadi salamayn braya n yaa niyin ldğ

m öğrnm için gldiniz ! Hay Allah Gnral b ş byn igindiğin görn yapacağınızı öğrnmyi b ir an ir şydir b!

Anlatmaya yldm. DGri yış başınıhaifç bndn yana ğmiş yüzünd gz alaylı biranlatımla dinlyrd bni Zatn hr zan rlr.Knya büyü önm vryrmşm gbi nyrdmBarnn şağıymışım gibi bn Gnral şi mlşimdn atılmama ndn ldğn; snra yanan srml ttlamayaca nşmaya dğmyc bi çcmşm gibi bniml ilgili bir işi başasıyla nş g-rrm incittiğni anlattım Halı lara bn ni içinbr haart sayıyrdm şsz Ama barnla aramdaiyaş frını tplm içindi yrinn bnimindn ç çüstün ldğn vs vs (bnları sayarn gülmm çin

Ücre Fr



güç tuuyrdum ndimi) abul tiğimdn yni bir düşüncsizli yapmaya alışmayacağı, yani barnun bndn

öür dilmsini istmycğimi söydim. Bununa biritbarndan, özlil barnstn özür dilmy haım ldu-ğunu snra sn günrd ndimi hç iy hissmdiğimisinirlrimin bzu lduğunu vs. vs. anlatım

Öt yandan, diy sürdürdüm anatmam, barn dünüdavranışıyla, Gnraldn bni işimdn atmasını istml öyl güç duruma düşmm ndn du i, ndan da ba-rnstn d özür dilymm art Çünü böyl bir şy yaparsam barn da barns d hrs d nlardan rtuğum,ynidn iş alınmama yardımcı lmalarını istdiğim içinöür dildiğimi sanaca Bu durumda, önc barnun bndn özür dilmsini istm zrunda alacağım. Bu sn d-rc önmsiz bir özür dilm lacatır uşusuz Sözglimi,bni üçü düşürm istmdiğini söyls ytr Barn böyl söylyinc yrl adar ğilr bütün çtnliğiml özür

dilycğm ndan Anlayacağınz, bağlı lan limi lumuçözmsini istyrum barnun

Aman fndim bu n uruntu, bu n duygululu! N diyözür diycmişsiniz Şunu abul din i mösyö mösyö sırf Gnral'in canını sma için yapyrsunuz butün bunlar im bilir bli bir bildiğiniz vardır Mn chr Mnsi-ur pardn, "'ai ubi vtr nm mr Alxis Nstc pas2

Ama siz n bundan "mn chr marquis3 Mais gnral . 4 Gnral n ün aşam özl bir durumdan söz di

yrdu . p a d ama dğrusunu söylyyim, bir şyanlamadım söydlrndn.

DGri yalvarmalı br ssl

2 azizim adsini, dnız ntm Mösyö Alksi'ydi dği mi F

3 Dğli stm Am Gn. F

65



Grçtn d duruu nazi, ddi. Mll d ing'itanırınız .. .

Yani Mll Blanchyi i Evt, Mll Blanch " d ing t Mada a

r 5 abul din i Gnral anlayacağnız, viyr G-nral, hatt . hatt burada vlnirlr bli. Düşünün i buarada patla vrc bir rzalt, bir lay

Onların vlniyl lgili bir lay ya da bir rzalt gör-üyru rtada bn.

Aa l barn t i iracibl, un caractr pruin,vu avz, nin il fra u qurll d'Alland Olan bana lur, iz n bundan Artı Gnrall ara-

da .. (Elidn gldiğinc aça nuşaya çalışıyrdu.)D Mll Blanchy Gnral vlny arar vrdilrNyi bliyrlar öyly Yani şunu öyl itiyru,bizlrdn, aildn niçin alıyrlar bunu

Anlataa iz . . zatn in . şy Ruya'dan bir ha

br bldilrini biliyrunuz Gnralin önc işlrini y-una ya gr .

Ha, anad! "La babulina! DGri ntl batı yzü Sözün ıaı, diy ti özüü, dğuştan iyi yürli-

liğiniz, znıza güvniyru . Sizi bir vlat gibi bağrınabaan vn, ayan Gnal bu iyiliği ç örycğini-

zi anırı naf din, vdu bni ! Bunu, duuu urtara için

yaptğını öylüyrunuz Aa düşünün bir r, birii iz "ulağınız ç iiyru aa duruu urara için izin vrin d çy d n yaparnz . Farvar ı arada

e F

6 Bo çok b , m b Puyl blğiz gbi, ou Amiş b çı F

66



Gri srt, mağrur bir tavırla Öylys hiçbir söz si ti tmycs izninizl şu

nu söylyyim, gri önlmlrin alınacağından uşunuzlmasın Tplum güvniyl ilgili imsr burada da vardırHmn bugün sürrlr sizi. "Qu diab Un bancbc cm-m vus barn gibi önmli bir insanı düllya çağırma is-tiyr Böylyn sizi rahat bıraacalarını mı sanıyrsunuz?Hm inanın imsnin çindiği lan y sizdn Ayağını-za adar gdiysm, bunu ndiliğimdn, Gnrai huzursuzttiğiniz için yaptım Barnun sizi uşağına mir vrip apı dışarı tirmycğini düşünbiliyr musunuz?

Sn drc sğuanlı Kndim gitmycğim i zatn ddim Yanılıyrsunuz

Mr Gri, sandığınızdan ç daha ibar bir biçimd lacatır bunlar Şimdi Mistr Astly gidiyrum Eçim an-layacağınız "Scnalüm8 lmasını rica dcğim Bni svr, bu dilğii abul dcğindn uşum y. O gid

c barna, nu gri çvirmz sanırım Bn bir "utchill,subaltrn 9 nihayt himaysiz bir insanım ama Mistr Astly bir lrdun, hm d grç bir lrdun yğnidir Hrsbiliyr Lrd Pibrun yğni lduğunu Lrdun ndisi dburada zatn. Barnun Mistr Aslyi ibar arşılayacağından nu dinlycğindn uşunuz lmasın inlmzs Mistr Asty bunu ndin bir haart sayaca (ngiliz

rin n dni inaçı ldularını biirsiniz) bir dstunu yllayacatır barna Önmli işilrdn dstları vardır MistrAstlyin. Hiç sizin düşündüğünüz gibi davranmayacağımı anadınız a ğil mi?

Fransız adamallı rmuştu. Grçtn d bütün buyldilrim abilc şyrdi. Öyys bir rzat çıa

7 N iş! Sizin g oy i dlikanl r

8 Dülo tanğ kin snı kini d aşağ F

67



rabilcğim ruuna aılmıştı Yalvarmalı bir l, N lur vagçin bu iştn ddi Bir ralt çıarma

maadını farındayım Gururunuu urtarma dğil,lay çıarma için yaıyrunu bunu Yama tdiğnin ic, ğlncli bir şy labilcğini öylmiştim . . amany alı şaamı aldığımı görünc ıa ti alındabir bayandan şu uulayı gtirmiştim i. Buyrun uyunvabınıı blmmi öyldilr

Katlanı mühürlnmiş üçü bir ğıt arçaı çıardı c-bindn Bana uattı

"Bu işi uzamak nyetinde olduğunuzu göüyoum Öfke-

lendniz, çocukluk etmeye başlyosunuz. Ama baz özel

duumla va oada Belki sona anlat sze. Vazgeçin

bu şten. Snileinize hkim olun Ne saçma şeyle bun-

la! Geeklisniz bana buyuğumda olduğunuzu da kendi

niz söylüyodunuz. Şlangenbegi unumayn Sözümü dn

lemenz syoum geekliyse emedyoum. Polna.

Not: Dünkü olay çin bana gücendysnz özü dem ba-

ğşlayn suçumu

Başım döndü birdn gölrim arar dalarım bm-bya muştu angır angır titriyr Adı bataıcaFranı şaşın, rişan durumumu far tmmiş gibi, a

in ain başa yana baıyrdu. O anda ahahayla güly-di daha iy drdi. P ddim matmal mra tmmini öylyinBirdn alıma gldi, rt bir tavırla rdum: Yalnı, öylr miini, niçn daha önc vrmdin bana

uulayı Sırf bu iş için gdiğini gör, gvl dcği-ni . önc önmli landan başlamalıydını.

Ah, halıını şy abırılığımı bağışlayın. Nytini-

i bir an önc öğrnm itdim d . . Hm bu mtuta n

68



dn sö dildiğini bilmiyrdum. N aman lsa vririm di-y düşünüyrdum

Anlıyrum, mubu runlulu durumunda vrmnisöylnmiş si. Bni raı sydini, vrmycini. Dğilmi Açı nuşun bay DGri !

Yüüm uhaf uhaf baara sn drc ciddi bir avırla, Pur ddi.Şapamı aldım Başıyla slamladı bni, çıı Dudaların-

da alayı bir gülümsm var gibim gldi. Öyl ya, başa ürlü labilir miydi

Mrdivnlri inrn Hl dur Fransı bunusu, diymırıldanıyrdum ndi ndim. Görüşcği sninl Kafmın içi armaarışıı. ir şy düşünmiyrdum. mihavaya çıınca bira açıldım

i daia snra yavaş yavaş düşünbilmy başladım. idüşünc açı sçi blirmişi amda: Birincisi , böylsinsaçma şylr, bir çcuğun dün sö arasında savurduğu aıl

alma hdilr ralığı vlvly vrmişi ! inci düşün-c: Şu Fransıın Plina ürindi isi nydi Adam birsöüy hr şyi yapırabiliyrdu na Mup yaıp bndndil bil bulundurabiliyrdu Aralarındai ilişi baş-an bri amı urcalamaaydı aslında. N var i, sn gün-lrd Plinanın Fransıdan nr iği, ha nu üçüm-sdiği, Fransımsa Plinaya başını çvirip bamadığı, hana arşı aba davrandığı açmamışı göümdn Farındaydım bu durumun Fransıdan nf iğini, Plina ndisi d söylmii bana. Olduça anlamlı bir iirafı bu . D-m i adam iyic avcunun için almışt , isdiği gibiynaıyrdu .

k Fr

6



vı

uralılarn "Promnad ddilri yanında stan ağaç-

la uzanan yolda bnim ngilizl arlam Bni görünc O o! ddi bn d siz gliyordu sa siz d bana m

gliyordunuz Sizinilrdn ayrıldnz dŞaşrmştım Önc şunu söylyin ddim nrdn blyrunuz ayrıl-

dığımı Yosa hrs mi bliyor? Yo hayır hrs bilmiyor ilmsini grtir adar

önmli bir şy d yo ortada zatn. Kimsnin söz ği bi-l yo bundan

Öylys siz nrdn biiyorsunuz iliyorum işt astlantıyla öğrndim Şimdi nry gi

dcsiniz Svrim sizi onun için gliyordum siz Ço iyisiniz Mistr Asly ddim (bir yandan da nun

bu habri nrdn duymuş olabilcğini düşünüyordu)Kahvmi içmdim hnüz sanırm siz d içmmişsinizdir

sabah ahvnizi Onun için hadi gara gidip gazinoda otura

70



m hm birşylr içim hm hr şyi anlatayım siz . . sizd bana uşusuz

Gazin yüz adım tdydi Oturdu, ahv gtirdilr biz. Bn bir sigara yatm Mistr Asty istmdi Gzlrinigzlrimin için diip dinlmy hazırland.

Bir yr gitmycğim, diy başladım burada alacağımMistr Astlyi grmy gidrn, Plinaya lan aşım

dan na sz tmy hiç niytim ytu Hatt bir sz tmyctim. Buraya gli bri bu nuda hiç nuşmamıştı. Hm ç sıılgan bir insandı. Daha il gündn Plinanın

nu ç tidiğini r tmiştim Ama gn d hiç ağzına amıyrdu. Ggllim, gazinda masaya turduğumuzzaman dnu baışların gzümün için diip bni dinmy hazırlandığında, ndndir bilmm, na hr şyi, ya-ni Plinaya lan aşımı bütün ayrıntılarıyla anatma istği dğdu içimd. Tam yarım saat anlattm Büyü bir iaz duyuyrdum anarn z sz diyrdum aşımdan! Ba-

zı hycanı yrlrd yüzünün ızardığın grünc zlidaha canlı, üzrin basa basa anatıyrdum Bir şy için piş-manlı duyuyrum şu anda Fransız nusunda biaz iligitmiştim galiba

Mistr Astly arşımda pırdamadan, ağzını açmadan,gzlrimin için baara diniyrdu. Ama Franszdan sztmy başladığımda birdn durdurdu bni srt bir ssl

Sizinl ilgisi lmayan bu durumdan sz tmy haınız var m diy srdu

Mistr Astly hr zaman ç tuhaf sular srar zatn Halısınz, ddim, rarım i y Şu marizl, Miss Plina üzrin, tahmindn ilri gidn,

sin bir şy sylymz misinizMistr Astly gibi çingn bir insanın bysin açı bir

sru srması gn şaşırttı bni.

Hayır, ddim, sylymm



Bu durumda böyl bir y aınza girml üstlidüünclrnzi bana açmala hç iy tmdiniz.

Pl p ! diy stim sözünü Kabul diyrumAma önmli lan bu dği mdiKndi ndim ayrdum Dünü ay Pinanın çıı

ını barnla srüvnimi iim sn vrlmsni Gnral'nç rtuğunu n üçü ayrıntsna d anlatım SnraDGrnin bugün dama gldiğn söyldim. Plnanın bana yazdığ pusulay göstrdim.

Bundan n anlam çıarıyrsunuz diy srdum. Dü

üncnizi öğrnm çn giyrdum sz Bana srarsanızlmdn gls bir aı suda bğarım u Fransz bzuntusu-nu. Bli d gbrtirim nu.

Msr Asly Bn d ddi Miss Plinaya glinc . biisiniz i insan

bazn nr ttği imsrl b lii urma zrunda alır. Bl d bambaa durumarla ilgii bilmdğniz brta

ım ndnr vardır rada Bnc sain masınız Elinz-dn gldiği adar uusuz . Plnanın dünü davranıına gnc lbt tuhaf bir durumdur bu Ama sizi baın-dan savma sdiğ barnun basnunun atına ylladğıiçin dğil barn ind bastnu niçn ulanmadı rası-na da alım rmdi dğrusu) böyl bir daranı böysin .h br ıza yaımadğı çin tuhaftr Anlaılan güünç s-ğni yrin grcğiniz hiç sanmyrdu

Mstr Astly'in yüzün di di batım Yüs ss Baın n dycğim dedim. Yanılmıyrsam hr y bn

söymdn önc d biiydunuz Hm d imdn öğrndiniz söylyyim mi Miss Pnann ndindn

Mstr Asty aın an ba yüzüm Snra gn sisğuanı tavrın anara alça ssl

Gözlrnizin iç parıyr dd Kuu uyrum gözl

rnizd. Ama uunuzu açığa vurmaya hç mi hç a

72



nız y Bu haı tanıyamam siz Srunuza da yanıt vr-mycğim

Bu sru nrdn alıma glmiti, bilmiyrum Tuhaf birhycan sarmıtı içimi. Yüs ssl, P, ytr artı! ddim. İstmzÖy ama Plina nrd, n zaman, nası anlatmıt bütün

bunar Mistr Astly ğrusu, sn günlrd p ilgiln-mmitim Mistr Astyl zlymmitim davranarınıPlina is sidn bri bir srar prdsi arasındaydı bnimiçin . adar i, imdi amn öyüsünü Mistr Astly'

anatmaya baldığımda, Plina'yla aramzdai iliilr üzri-n ll tutulur bir y söylymycğimi hayrtl görmü-tüm Tam trsin, hr y hayal ürünü, tuhaf, tutarsz, hattsaçma sapandı Tanara,

Pl, lsun, ddim m ç arıı imdi, bir ydüünmiyrum. Ama iyi bir insansınz siz Baa bir nuya gçiyrum Sizdn aıl danıma için dğil ama düün-

cnizi öğrnm istiyrumBir an sustutan snra dim N drsiniz, niçin öylsin rtu Gnral Budalaca bir

saçmaığımı n diy böylsi büyüttür O adar i, -Gri bi i arıtı ysa n önmi ir arıır ), damagdi i baın ) bir sürü dil dötü yalvardı bana. . Gribana yavardı üünün bir r, saat duz mamt gldi-ğind Miss Pina'nın mtubu da cbindydi nsann aı-na istr istmz öyl bir sru gliyr Miss Plina n zamanyazdı bu mtubu Bli d srf bu i için sabahn öründuyandırmıardr nu. Bundan Miss Plinanın Griyö lduğu snucu çııyr ya çünü bana yavarıyr bil)dahası var Ona, Pinaya n bütün bunlardan Niçin böy-sin ilginiyr bununla Bir barndan n diy bu adar r-uyrar Snra, Gnral'in M Blanch d mingsyl

vlnmsi d nyin nsi Bu yüzdn özlil diatli l

73



mala grtiğini söylüyrlar. . ama abul din i bira aşırıdiat luyr bu N drsini nim bilmdiğim baı şyl-

ri bildiğinii gölrinidn anlıyrumMistr Astly gülümsyr başını salladı. Grçn d, bu nuda sidn ç şy biliyrum ga

liba ddi ütün bunların t ndni Mll lanchdir un-dan uşum y

Hycanla (birdn Matmal lanchyl ilgili baı şylröğrncğim umudu dğmuştu içim)

Mll lanch mi diy srdum

Öyl sanıyrum i Mll lanch barnla da barnsld arşı arşıya glmtn açınıyr. Hl bu böylsin birdurumda lursa . .

E Snra Evvlsi ya da burada, ulnburg'dayd Mll lanch.

n d burada bulunuyrdum. O amanlar Mll d min-gs dğildi Mll lanch; annsi Madam Vuv1 mings

d ytu piyasada. Hiç dğils, Mll lanchnin bir annsilduğundan sö dn ytu Dri . . . DGri d ytu nc araba lmadıları bir yana, daha yni tanışıyrlar.Mari DGri lalı da ç lmuyr. ir durumu gö önünd bulundurara sinlil inanıyrum buna Hatt nunDGri adını bil yaında aldığı düşünülbilir Onu başabir adla tanıyan bir adam biliyrum burada

Ama lduça alitli ahbapları var Olabilir. Mll lanchnin d labilir alili ahbapları.

Anca, önci yıl, barnsin istğiyl n plisindn bura drhal tr tmsn bir yaı aldı v tr tti

Nasıl Tarihi bir adı lan bir talyan prnsiyl glmişi arbri

niydi galiba adamın adı. Ç ngin lduğu blliydi Pırlan-ta hm d sahici yüülri, l düğmlri vardı. Ç hş

Dl - r

4



bir upa arabasıya daşırardı. M Banch öncri gü"trnt t quarnt ynuyrdu, snra birdn dğişti şan-

sı. Öy anımsıyrum Bir gc hayi yüü bir para aybt-ti. Ama "un bau matin2 Prnsin ayıpara arışması fnadu Atar da upa arabası da y muştu Ot ç br-cu vardı M Zma (Barbrini adını bıraıp birdnbir M- Zma uvrmişti) sn drc umutsu bir durumdaydı.Otin içind ağayıp sıadı saçını başını ydu Aynı td bir d Lhi nt aıyrdu (yurtdışına çıan bütün hir ntturar atn) üstünü başını paraayan avantaı

güim riy yüünü göünü tırmaayan M Zma'yıgörünc duyguandı adam Oturup nuşmaya başadıarAşam ymğind yatışmıştı M Zma. Gc a garagdir. M Zmanın ahahaarı hr amani gibi sa-nu çınatıyrdu gn. ssidn daha bir rahat hart di-yrdu. Bir anda, rut masasına yaaşıp yuncuara muatara ndin yr açan adınardan uvrmişti Bu tür a-

dınarın burada hr aman yaptıarı şydir bu. Sanırım sid r tmişsinidir narı

Evt Asında r tmy dğmr. Ağırbaşı, tmi ai

r nardan iğrniyrarsa da buradan si muyrarbu adınar H masada hr gün bir bin ranı bdu-ranarına dunamıyrar Ama paraarı suyunu çinc h-mn sptiyrar narı. M Zmanın şimdii parası var-dı. Öt yandan şansı da gidr buuyrdu. Diatinii çti mi bimiyrum, bu adınar çğunua aanıraryunda, şansıdrar Sn drc uvvtidir iradri. Hi-ym bitiyr ar Günün birind prns gibi nt da ayıpara arıştı M Zma aşam yanı gdi yun sanuna.Bu hiç ims iginmdi nuna i gün içind bütünparasını vrdi. Sn mtiğini d ynayıp aybttitn sn

2 G r F

75





Misr Asly sain bir tavırla Sizi uyarmamı grtirc bir ndn yu rtada d-

di. Çünü bir şy glmzdi linizdn Hm n diy uyara-catım sizi Gnral, Mll Blanch üzrin bli bnim bil-diğimdn ç şy biliyr Ama gn d dlaşıyr nunla,Miss Plinayla gzmsin d izin vriyr Zavallının tidirGnral Dün gördüm Mll Blanch ç hş bir ata binmiş,yanında Mistr DGri bir d şu bücür us Prnsi gzm-y gidiyrdu Gnral d pis rn bir atla aralarından ytiş-my çaşıyrdu. Sabah bacalarının ağrıdığını söylüyrdu ysa ata binişi rahattı. şt anda bu adamın artı mah-vlmuş bir zavallı lduğu düşüncsi yr ti içimd Hmsnra bni hiç ilgilndirmz bunlar Miss Plinayı tanımamutluluğuna daha yni riştim. (Mistr Astly birdn tpar-ladı ndini) Daha önc d söylmiştim siz sizi yürtnsviyum ama bazı nularda bana sru srmanıza izin vrmm .

Ayağa alara, Ytr ddim, şimdi ç iyi anlıyrum durumu Mll

Blanchyl ilgili hr şyi Miss Plina da biliyr ama Fransızın-dan ayrılamadığı için dlaşmaya razı luyr Mll Blanchninyanında nanın başa hiçbir şy Mll Blanchyl lla d-laşmaya, barna sataşmam için bana yalvarmaya razı dmz-di nu Hr şyin önünd byun ğdiği tidn başası la

maz bu! . Kndisi salmıştı bni barnun üzrin çünü! HayAllah amma da arışı bir durum! i şyi unutuyrsunuz: Önc bu Mll d Cmings G-

nral'in nişanlısı sayılır. Snra ailnin üvy ızı lan MissPlinanın, Gnralin öz çcuları lan biri ız öti rii üçü ardşi var Ya dli babala hiç ilgilnmiyr buçcularla Hm sanırım annlrindn alan paralarını dahar vurup harman savurdu

Ev, vt ! Halısınız ! Çocuları bıraıp gitmsi zaval

77



ıları imssiz bırama dm lurdu Kalırsa ruyabi-lir nları Bli nlara bir parça bir şy almasını sağlayabi-

lir. vt, vt, haısınız Ama gn d, gn d Ah şimdihpsinin büyüannyl niçin böylsin ilgilndilrini an-lıyrum

Mistr Astly: Kiml diy srdu Msvadai, bir türü öm bilmyn şu caarıya.

Öldü habrini sabırsızıla bliyrlar btt nunla iginclr Hr şy mirasa dayanıyr

Bu iş haldilinc Gnral vlnbilc Miss Plina urtulaca, DGri d .

vt, DGri d DGri d alacağını aaca uşusuz Zatn yalnız para

için bliyr burada Yalnız mı Yalnız bunun için mi bliyr sanıyrsunuzMistr Astly inatçı bir tavıra:

Bnim bidiğim bu adar dyip sustuBn öyl Ama bnim başa bildilrim var diy bağırdm Mira-

sı ir d, Plina ndi payına düşn parayı alır almaz nunbynuna atılacağı için biyr Bütün adınlar böyldir! nmağrurları bil aşağılı birr öl lurlar snunda! Plinanınlindn çıldırasıya svmtn başa bir şy glmz! Onun

üzrin düşüncm budur işt! Özllil yalnız başına trupdüşünclr dadığı zaman baın na uzatan. Kadrin ind tutsa, lantlnmiş bir bdbahta ç bnzr anda! Yaşa-mın tutunun hr çşit fatini tadacatır . . im çağırıyr bni (Birdn yüsltmiştim ssimi) Kim çağırıyr us-ça "Alsy vanviç diy sslndi birisi, duydum Bir adınssi bu, duyuyr musunuz? duyuyr musunuz

Bizim tl yalaşıyrd. arına varmadan gazindan

çımış, tl dğru yürümüştü Mistr Astly

78



Bir adın ssi dydm ama, imi çağrdığnı bilmiy-rm; ddi, sçaydı. Şimdi r ttim ssin nrdn gldiğini.

Parmağıyla göstrr ldi Kcaman bir ltta tran ş adın sslniyr siz.

Baın, bir sürü şa mrdivnlrdn çıarıyrlar n. Ara-sından da bavllarını taşıyrlar. Dm trn yni gldi

Pi ama n diy bana sslniyr Gn bağırıyr görüyr msnz, sallıyr biz !

Mistr Asty, Görüyrm, ddiMrdivnin başında avaz ava bağırıyrd adın Alsy vanviç Alsy vanviç Hay Allah, n sa-

la adamKşara çıtı mrdivnlri... şaşınlıtan dnp aldım

ldğm yrd.

7



IX

Büyüannydi bu Büyü bir gürülüyl gln mrdivnl-

ri luğunda, çvrind adınlı rli bir ürü him-çiiyl çıan bavulları da arandan gliyrdu bu n-gin müşriyi lin baş garnundan n çü himçi-in adar hr aıda arşlaışı Ev ydu bu. M-va hanımfndilrindn ra ahibi ngin, r, y-miş bşli Annida Vaiyvna Tarayviçvna ağlıdurumu lgralarla ilnn bir ürlü ölmyn "la bbu

lina . Tdn inm bir baın yamışı bi Grçi bşyıldan bri lduğu gibi bacaları umadığı için gn luğunda uruyrdu ya hr amani gibi canlıydı Gndimdii, bağırı çağryr hri haşlyrdu Gnralinvind öğrmnliğ başladığımdan bu yana ii gör-müşüm nu iind d ı böylydi Hiç dğişmmişi Karşıında şaşınlıan aallaşmış durmaa halıydm Kluğunda mrdivnlri çıarn in baışla-rıyla daha yü adımdan anımış bni adımla çağırmışı

80



(Bir z duyduğu adı bir daha unutmaz zatn.) "Bunun muölmsni byrdu diy gçrdim içimdn. Mirasına -

nacaar ha . Hpimiz tld im ar im y hrs öürd na bir şy lmaz Tanrım şimdi n yapaca bizimi-lr Gnraln hali n laca Otlin altını üstün gtirirbu adın

Büyüann bağırmayı sürdürüyrdu bana N , şapşa şapşal baıyrsun yüzüm Slam rm,

"hş gldinz dm y mu Ysa burnun büyüdü d tnzzül mü tmiyrsun Bl d tanımadın, ha

Snra, brabrind gtirdiği hmn yanı başında duranhyasına alı byaz raatlı, a saçları başının tpsndpmb bir bşlu bıramış htiyara döndü

Gördün mü Ptapıç gördün mü tanımadı bni Ötidünyaya ylladılar, tab Tgraf üstün tgraf çip n aman ölcğmi sruyrlardı Hr şy biliyrum hr şyGördüğün gib sapasağlamım.

Kndim gmiştim biraz, nşl, ica drim Antnida Vasilyna ddim, n diy öy

l br şy istyyim Sz birdn arşımda görünc şaşırdımda. . Şaşırmama ld mi böyl ansızın

Şaşılaca n ar bunda Trn bnp gldim işt Ç ra-hat trn ylculuğu, hiç sarsmıyr insanı. Sn dlaşmaya mıçımıştın baalım

Et, gara adar şöyl bir yürüyyim ddim d . . .Büyüann çrsn baındı Burası ç gül, haa sıca ağaçlar da gür Hşuma gi-

dr böyl yrlr Bzimilr içrid m Ya Gnral Ah Et içrid, bu saatt sanırım hpsi çriddirlr. Dm burada da saatl alıp turuyrlar Ağırdan sa

tıyrlar ndilrini dsn . İşittiğm gör bir d arabaarıarmış, s signurs russs Sıfırı tütinc sluğu Aru

s kşadlr Fr

81



pada alırlar Pravya* da nlarla mı Ev, Plina Alandrvna da brada.

Ya Franız bzn Ny, hpini gidip ndim görür, anarım Aly İvanviç, yl gör, dğr Gnrainyanına göür bizi Sn naılın brada, raha mıın

Şöy böyl iş, Annida Vaiyvna. Sn d, Papıç, ş alı ib öyl, güzl, raha bir da

ir ayarlaın bana. P yarıda lmaın Eşyaları hmnraya aşıyın Bnlar da n diy başıma üşüşü Kaç işi a-şıyaca bni Amma da öl rhl inanar

Gn bana döndü: Kimdir ş yanındai Mir Aly. N Mir Alyi Gmy gmiş braya, iyi ahbabımdr Gnrall d

anışıyrlar İngiliz ldğ gözlrini bana diip d ymiş bülbül gi

bi maından blli. Ama vrim İngilizlri. Hadi göürünbni, dğr Gnral'in yanına Nrdlr

Kaldırdıar büyüannnin lğn. Bn öndn gidiyrdm Olin gniş mrdivnlrindn çıarn p ili birgörünüşümüz vardı. Glip gçn hr dryr büyü birşaşınlı içind biz baıyrd. B içmlrin n iyi, n pa-halı, n "arira i bizimi ayılıyr Mrdivnrd,ridrlarda göz amaşırcı, ibar hanımfndilrl, önmi inanlar ldları hallrindn blli mağrr İngilizlrl ıı arşıaşıyr inan

Bizi görnlrin çğ gidip aşağıda l ibin ryr-lardı gnin im ldğn Oya da şaşırmışı Sran-lara bnn önmli bir yabancı, "n r, n cm,grand dam dğn, gçn hafa "la grand dch

Pakoa adı "Poaı ba halk aaıda kullaıla bmdr - ..

2 Ru br kot hamfd - r.

8



d Nnin kaldığı dairyi tuttuğunu söylüyrdu. Kltuğuy-la taşınan üyükannnin hr aman mrtmy alışık ir

insan lduğunu lli dn dış görünüşüydü asıl u tkiyiuyandıran. Hr karşılaştığı kimsyi mraklı ir akışla yu-karıdan aşağı südüktn snra, kim lduğunu yüksk sslana sruyrdu ri yarı ir kadındı Kltuğunda tururknil uun ylu lduğu lliydi Sırtı tahta gii dümdüdüKltuğun arkalığına yaslanmadan turuyrdu. Ak saçlı k-caman aşını dik tutuyrdu Yü çigilri srtti Bakışların-da kndin snsu ir güvn, ir mydan kuma vardı Ba-kışının da davranışlarının da dğal lduğu lliydi Ytmişş yaşında lmasına karşın yüü pk ulmamıştı Dişl-ri il ldukça sağlamdı. Siyah, ipk ir ntari vardı ürin-d Başında da ya ir aşörtü

Mrdivnlri yanım sıra çıkan Mistr Astly ana Çk ilginç ir kadın diy ısıldadı"Tlgraardan hari var, diy düşünüyrdum. DGri'yi

d tanıyr, ama Mll Blanch ürin hnü pk a şy ili-yr galia Düşüncmi hmn açtım Mistr Astly'.

N saklayayım ilk şaşkınlığım gçinc ira snra Gn-ralin dasına ma gii düşmmiin uyandıracağı tkiyidüşündükç svinmy aşlamıştım çimdn ir şy kışkır-tıyrdu ni sanki, n önd nşyl yürüyrdum

Biimkilr üçüncü katta kalıyrlardı Gldiğimidn iç

ridkilri hardar tmdn, kapıyı ansıın ardına dk açtım Büyükannyi törnl içri taşıdılar. Sölşmiş gii,hpsi Gnralin dasında tplanmıştı Saat n ikiydi. Sanırım ir ginin planlarını haırlıyrlardı Baıları araalara,aıları atlara inckti anıdıklardan çağrılanlar da vardı.Odada Gnral' dn Plina çcuklar v çcukların dadısından aşka şunlar vardı: DGri, Mll Blanch gn ini-ci kıyatiylydi, annsi Madam vuv mings ücür

Prns, ir d amana kadar nlarda hiç görmdiğim ili

83



madamı bir Alman Büyüannnin luğunu danın amrasına Gnralin üç adım önün ydular Tanrım anı

hiç unumayacağım ! Bi içri girrn Gnral bir y anla-ıyr DGri d nu dğruluyrdu Şunu d blirmliyimsn ii üç gündür Mll Blanch d DGri d bücür Prn-s " la arb du pauvr gnral3 ndns p ilgi gösri-yrlardı Grupa bli d yapmacı nli candan bir ailhavası vardı Büyüannyi görünc Gnral birdn irildiSöü yarım aldı Bir yılanın baııyla büyülnmi gibi ağ-ı açı öyl alaaldı. Büyüann d hiç ıpırdamadan biry söylmdn na baıyrdu Ama n mağrur mydanur alaylı bir baıı! Drin bir sssili içind n aındann saniy öyl baılar birbirin DGri il anda aınlı-an dnup almıı. Snra büyü bir la apladı yüünüMll Blanch alarını aldırmı ağı bir arı açı uhafuhaf büyüanny baıyrdu Prnsl bilimadamı büyübir aınlı içindydilr. Plinanın baıında aırı bir ga

ripsm aınlı vardı Birdn irç gibi bmbya lmuu yüü. Bir daia snra ıpırmıı silmii Ev, hrsiçin bir flai bu! Bn bir büyüanny bir öilr ba-ıyrdum Misr Asly hr amani gibi bir öy çil-mi sain bliyrdu

Snunda büyüann bdu sssiliği İ gldim! Tlgrafın yrin ndim gldim. N hiç

blmiyrdunu dğil miZavallı Gnral Annida Vasilyvna halacığım diy ldi. Pi

ama nasıl ldu buBüyüann biraç saniy daha sussaydı adama bli d

inm inci N dm nasıl ldu Trn n gün duruyr! Aladım

gldim. Nalları diip silr miras bıraacağımı sanıyrdu

Zaall Gnral'n yüün arş - r



nu dğil mi? Buradan çtiğin tlgrafların hpsindn hab-rim var Hayli para dötün tlgraf üstün tlgraf çmtn,

rındayım. Buradan raya im bilir n adar pahalıdır birtlgraf. Bn d ayaları vurdum ma çııp gldim işt. Bu Fransı mı? Mr DGriydi galiba .

DGri atıldı hmn Oui madam t cry j suis si nchant . . . vt-

r sant. . . cst un miracl . . . vus vir ici . un suprischarmant .. .4

harmant5 ha? Bilirim bn snin n yaltaçı lduğu-

nu; üçü parmağını göstrdi nah şu adar inanmam sö-lrin

Mll Blanchyi göstrr Bu da im? ddi.Bnci ıyaftiyl lind ırbacıyla alımlı Fransı bayan

bsblli şaşırtmıştı nu Buralı lan mı? diy ldi

Büüannnin srusunu bn yanıtladım: Mll Blanch d mings bu da annsi Madam d

mings nlar da bu tld alıyrlar.Büüann tlifsic srmayı sürdürüyrdu Evli mi?Elimdn gldiğinc saygılı, bilr yüs ssl Mll d mings ıdır diy arşılı vrdim. Nşli mi?Sruu anlayamamıştım. Surat asıp duur mu yani dm istiyrum. usça bili-

yr mu? DGri Msvada çat pat birşylr öğrnmişti.Mll mingsin usya'da hiç bulunmadığını söyldim.Büyüann birdn Mll Blanchy döndü

Et madam, a dm ağlı durmuu bu br mu burada grm .. br rr . r

oş r

85



Bnur!Mll Blanch ibar bir tavırla ön ğilr slamladı bü-

yüannyi Bnur MadamAma aşırı br alagönüllülü, barlı prds arasında

yaşlı adının srularını tavırlarını yadırgadığını blli t-mtn aınmıyrdu Büyüann

Ah, svsnlr! Gözlrni d önün indirdi, ırıtıyr d-di n mal lduğu blli atrist lan galiba . .

Birdn Gnral döndü:

Bn d bu tld alacağım alt atta ama mşu la-cağız, hşuna gitti mi?

Aman halacığım! Bu da n biim sru . . tnliğim, svndğim inanın

Gnraln l şaşınlığı gmş, braz ndn glmştGrtiği zaman yrli yrind mağrur bir tavırla tili nuşmasını iyi bcrdiği iin, şimdi aılmıştı nsi:

Sağlığınızın ötü lduğu habri bizi öylsin şaşırtmıştı, prişan tmişt i . Hi umut lmadığını bldirn tlgraflardan snra ansızın .

Büyüann hmn sti sözünü: Hadi yalan söylm Yalan söylüyrsun!Gnral büyüannnin "yalan söylüyrsun ddiğini duy-

mazlıan glr ssin yüsltti a abu nuşara, Pi ama böyl bir ylculuğu na göz alabildiniz? d-

di Kabul din sizin yaşınızda, sizn gbi yaşlı bir insan . buöylsin blmdiğimiz bir şy sanırım şaşınlığımızınndnini anlatabiliyrum . Ama n yalan söylyym, svindim . . hpimiz l l vrip itn svin dlu bir gü-lümsm blrmişti yüzünd) var gücümüzl, burada güzl günlr girtmy alışacağız siz .

Had ytr, bıra artı şu bş lafları. Hr zamani gbi

düştü nn gn Bn ndim bilirim nasıl yaşayacağımı

86



Ama sidn d açaca dğilm. Kin gütmm bn. Nasıl gl-diğm sruyrsun Bunda şaşaca n var Basbayağı gldim

işt Nçin şaşırdını anlamadım. Mrhaba Prasvya. Nasılsın baalımPlina yaşlı adına yalaştı. Mrhaba büyüann Yculuğunu uun sürdü mü Ba işt n aıllıca sruyu bu srdu. Hpini ah vah t

mtn başa bir şy bilmiyrsunu! Anlatayım da dinlyavrum Yattım, yattım, artı burama gldi, vdum d-trları, biim Nila Kilissnn angcunu çağırdım. Ku-

ru t tuyla öylü br adını iyi ttiğini söylüyrlardı Bana da iyi gldi Üçüncü günü bir tr bastı, iyilşivrdim. Ar-asından gn bnim Almanlar tplandı başıma. Gölü-lrini taıp başladılar aıl vrmy: "Efndim, şimdi bir dAvrupaya içmlr gdp şöyl br hava alrsanı br şycğni alma Kndi ndm "Nçin gitmyyim diy dü-şündüm. Biim Dur Zajiginlr ıyamti pardılar "Nasıl

lur fndim Dayanamasını uun ylculuğa! Laf mıbu yani Bir günd haırlandım Gçn hafta cuma günü ı-ı, Ptapıç'ı, Fdru alıp yla çıtım Fdr'u Brlndn griçvirdim. Batım bu adar alabalığın grği y, gr yl-ladım nu. Yalnı başıma bi glbilirdim çünü. Ayrı birmpartman tutardım. Hr stasynda dünya adar hamalvar. Yirmi p vrdin mi istdiğn yr taşırlar sn. (Oda-nın çind gö dirdi. ) Dğrusu dairni p gül Bu a-dar parayı nrdn buluyrsun, srabilir miyim Hr şyiniptli çünü. Yalnı şu Fransıa bir sürü brcun var! Bili-yrum, hpsini lyrum

Gnral birdn fna buldu Şy . . .halaığım diy ldi, dğrusu şaşırıyrum

halacığım . . alı başında bir insanım . . hm glirmdn çharcamıyrum i. Bi burada .

Glirindn ç harcamıyr musun Kuyrulu yalan di

87



y bna drlr iş Allah bilir çcların da bir şyini bıramamışsındır Söd vasisi lacasın yavrcaların!

Gnral öli Si böyl nşan snra ddi dğrs n söylycğimi bilmiyrm

Bilmsin abii ! l masasının yanından ayrılmadığı-na alıbımı basarım Büün paranı vrdin mi nasıl

Gnral ç blmş. Ösindn ıanaca gibi l mi ddini diy hayırdı. Bn mi Bn bir G-

nral ha . Kndini glin halacığım hl hasasını ga-

liba Hadi yalan söylm canım. Gri alamıyrlar sni masa-

dan Yalan söylüyrsn! Bgün bn d bir baacağım ş r-l n biçim bir şymiş Prasvya sn branın gilcgörülc yrlrini anla bana Alsy vanviç gdirir bni Gidilc yrlri n Papıç (Birdn gn Plinayadöndü ) Görmy dğr nlr var brada

Bir şa harabsi var snra Şlangnbrg . Ndir b Şlangnbrg Krl lan mı Hayır rl dğil dağ pinsi var N dm pin Dağın drğ rafı çvrili bir yr. Eşsi ir görünüm

var radan. Klla mı çıacağım dağın psn Çıarabilirlr mi

bni Taşıyaca adam blr ddimB arada hş gldini dm içn dad Fdsya yalaş-

ı büyüannnin yanına Gnralin cları da brabrin-dydi

Y bıra ismm Elimi lan öpm Çclarla öylşapr şpr öpüşmy d glmm. Salyaları aar bilirimSn n almdsin Fdsya

Fdsya

88





Büyüanne diatl eyi bi baışla tepeden tınağasüzdü Plnay. den

Seni sevebildim Pasvya dedi iyi ızsın bunlanhepsnden yisin ama huyun ötü biaz ç assin! Ben desenden aşağ almam ya! . Şöyle dön bi baayım sana Saçın tama mı senin

Hayı büyüanne end saçım Ç yi Şu yeni mdadan nefet ediyum ne saçma

b şey! Ç güzel bi zsn. Ee lsaydm abay yaa-dım sana. Ne evlenmeye niyetin y mu Eh ben gide

yim at Şöyle biaz dlaşma istiy canım. Tende ca-nm çıt. .

Geneale döndü Hl geçmed m snnKendisiyle ilgilenilmesi sevindimişti Geneali ica edeim halacığm, diye atıldı nele söylüysunu

öyle ! Yaşlsnz elbette .

DeGe ulağıma sldadı ette vieille est tmbe en ennce.üanne Genealle nuşmay südüüydu Buada he şeyi göme istyum Alesey vanvçi

bana bıaısn sanın. Ah stediğniz ada . ama ben d lina da, M. De

Ge de . hepimiz size aadaşl emeyi ç steiz . DeGie sn deece tatlı b gülümsmeyle Mais madame cela sea un pa dye atld "Plaisi lduğu belli. Gülesm geliy sana canımüyüanne bden Geneale döndü Ama paa beleme benden Hadi şmdi benim daeye

Baalım nasıl b ye. Sna dlaşmaya çıaz. KaldınKalddıla büyüannenn ltuğunu O önde bz aada

6Bam b kocaka - Bm zk b madam .

0



meye başlad merdvele. Geeral başıa br balyoz ye-mş gb yürüyordu DeGre düşücelere dalmış Mlle Bla

che öce ama syor gbyd ama edese bze almayaarar verd sora Arasıda Pres yürüdü. Geeral' odasda yalzca Amala Madame veuve omges almış

1



x

İçmelerde sanırm bütün vrupada böyledir te yönetii-

leri tipler müşterilere nların istelerine göre değil işiselgörüşlerine müşterinin nlar üerinde bıratıları ilenimegöre daire ayırıyrlar. Şunu da söyleme gereir, bunda da yanılmıyrlar pe ma büyüanneye nedense öylesine pahalıgüel bir daire ayırmışlardı i, bia ileri gittiler bile denebilir-di Dayalı döşeli dört da, bany hmetçiler için ay bir yer,da himeçisi için üçü bir da vb vb Gerçeten de, birhafta öne bilmem hangi "grandeduhesse alıyrdu bura-da Kendisine ayrılan yerin değerini bilsin diye yeni müşteri-ye bu durum hemen anlatılmışı uşusu Büyüanneye bü-tün daları gedirdiler. Yaşı adın diatle ineledi hepsini.Bu il denetimde dala alı, rta yaşlı el tibi saygılı birtavırla büyüannenin yanından ayrılmamıştı

Büyüanneyi ne sanıyrlardı bilmiyrum ama sn dereeönemli, üsteli ç engin bir imse lduğuna inandıların-

dan uşum y Otel defterine hemen "Madame la gnra92



l princ d Taravitchva diy yazmışlardı Oya bü-yüann prn lan dğildi. Bu izlnimi yaratan anırım

trnd zl mpartman büyüannnin brabrind gtirdiği bir üü valz çanta hatt üçü andı vb idi Griinid ltuğu yaşlı adının rt tavırlar i büyü bir rahat-lıla rduğu itiraz abul tmdilri ruluşlarından bllituhaf ruları ıacaı büyüannnin hr şyi duuşundannuşuşuna adar hr hali tamamlamıştı. Dntim ıraın-da büyüann arada bir birdn yr ymalarını ylüyr-du ltuğunu Eşyalardan birini gtrr na aygıyla gü-lümyn ama için için rmaya da başlamış tl tibinblnmdi rular ruydu Büyüann rularını Fran-ızca ruyrdu Ama bu ylin bzu bir Franızcaydı ibn ı ı ynidn Franızaya çvirm zrunda alıyrdum yldiğini. Ktibin yanıtlaı çğunlula hşuna gitiyrdu büyüannnin. Ytrli bulmuyrdu nları. Zatn r-dulaı da p ip apa gli şylr dğildi Szglişi nu

unu mitljidn almış ünlü bir tablnun lduça zayıf birpyaının nünd anızın durmuş

Kimindir bu prtr diy rmuştuOtl tibi bir ntin lan labilcği yanıtını vrdi Naıl bilmzin Buranın adamı dğil miin n N işin

var burada yly N diy taşıyrun şaşı gzlriBu ulara uygun yanıtları bulup vrmdi tl tibi şa

şırıp aldı Büyüann bu z uça Amma da ala adam ddiYürüdülr. Aynı şy bir Sanya hylciğinin nünd

nlndi. Büyüann hylciği uzun uzun inclditn n-ra ndn nu dışarı çıarmalarını mrtti Snra gn tltibini ıbğaz tti: Yata daındai halıların dğrlrininn lduğunu nrd dundulaını rdu Otl tibi bunu ğrnip na bildircğin z vrdi Büyüann

Eşlr diy ylndi

3



Bu z büün iaini arylaya çviri. Şu rünün üün baın hl Kalırın nu

Örüyü alırılar. Daha aha iyic alırın Yaıları a yaı ılıarı

nı a. Dşği alırın.Hr şyi alü ilr. Büyüann hpini bir bir gzn

gçiri. Tahauruu lmamaı iyi, i Yaa aımını lu-

ğu gibi aırıp bnimini rinlr Bnim yaılarımı girin. Ama bnim gibi yaşl bir aına byl şaalı airç. Aly vanviç, çcularla r yapmaığın zaman-lar ı ı gl bana

Dünn bu yana Gnralin çcularının ğrmni -ğilim im Ol ni habıma alıyrum

O a nn? Biraç gün nc Brlinn bir Alman barnuyla barn

i gli buraya Dün para arşılaşı. Almanca nuşum

nlarla N var i Brlinlilr gibi ibar nuşamamışım . E nra? Bunu niin bir haar aymış barn giip Gnral

yaınmış a ün işim n vri Barna ür lan mı in? (En n nmi var ya! ) Hayır fnim Tam rin barn bana banunu al

ırı.

Büyüann birn Gnral nü Sn ğrmnin byl avranılmaına gz yumunha pıırı! Üli işinn vun nu Hpiniz apalı-nız hpiniz

Gnral bir lçü mağrr, nlibnli bir avırla Siz üzülmyin halacığım i bn n yapacağımı biln

bir inanım. Hm Aly vanviç layı biraz yanlış anla-ı iz

Büyüann bana nü

4



Pi sn nası atandın bu haartEimdn gdiğinc açagönüü sğuanı

Barnu düya çağıracatım ddim ama Gnra razı madı.Büyüann gn Gnra döndü Ndn razı madınSnra t tibin döndü: Hadi sn ç arabanı canım ddi Çağırdığımız zaman

girsin N ağzını açmı diniyrsun! Şu adamın Nürnbrgi suratı da bir sinirim dunuyr i

Adam sam vrip çıtı Büyüannnin "mpimanınıanamamıtı uusuz.

Gnra güümsyr nsaf din haacığım ddi dü ur mu Ndn mazmı Errin hrzardan rı ytur

zatn Habir döğüürr. Ama siz Aahhsnız usuğu darzi diyrsunuz. Hadi adırın baaım Ptapıç ii hama

bu sn Knu ana nara i tandn fza istmz Ya-nız mrdivnrd taıyacaar bni düz yrd yda it-cr . . böy anat nara. Paraarını da pin vr Dahasaygıı urar Sn d hiç ayrımayacasın yanımdan A-sy vanviç u barnu bir göstr bana sn: Baaım nasıbir nbarnmu. ut ynanan yr nrd

ut sanarının gar binasında duğunu söydim. Ar-asından sruar baadı "Kaç rut masası var Oynayanarç mu Oyun bütün gün dvam diyr mu Nası ynanı-yr bu rut Snunda bunarı anatmanın güç duğunugidinc görcğini söydim.

Öyys dğru raya gidiyruz ! Dü önümüz Asyvanviç!

Gnra ndii Nası ur haacığım ydan gdiniz dinnmyc

misiniz diy srdu



Biraz laşlanmışı Gnral. Daha dğrusu, ndns hp-si bzulmuş, baışıp duruyrlardı Büyüannyl gara gi-

mn biraz çiniyr, ha uanıyr lmalıydılar Orada,hrsin önünd gn baı uhaılar yapacağından ru-yrlardı sanırım Oysa na hr yrd aradaşlı dclrinindilri söylmişlrdi

N diy dinlncmişim? Yrulmadım i Tam rsinbş gündür uruyrum Snra aynaları gidr görürüzBuranın şilı sularna baarız. Daha snra nydi adı . snsöylmişin hani Prasvya . puan miydi?

"Pin büyüannciğim Ha puan ha "pin , n r dr. Daha nlr var bu

rada?Plina birdn yanı vrmdi ararsız Ç şy var büyüannciğim ddi. Snin d bir şy bildiğin yOda hizmçisin döndü

Mar sn d bniml glcsin.Gnral birdn laşlandı Onun n işi var rada hala? Olmaz öyl şy. Bli Papıçı

bil almazlar içri. Saçma Hizmçi diy daya ıılı mı alsın O da insan

Bir haadır yllardayız. Onun canı da şöyl bir hava alma,birşylr görm isr. Bndn başa iminl gidbilir böylyrlr? Yalnız başına sağa çımaya rar.

Ama halacığım . Biziml glmn uanıyr musun ysa? Öylys gl

m, al burada Yalvaran y sana Gnral ban hlBn d Gnral arsıym Hm uyru gibi pşim aıl-masanız bnc daha iyi lur Alsy vanviçl dlaşırız

Ama DGri hp birli büyüannyl gidilmsind di-riyrdu Onun yanında bulunmanın ndilri için n bü

yü bir mululu lduğunu duygulu biraç ümcyl anla

6



tı Snunda hp irlit yla çııldı. DGri ir ara Gn-ral' döndü

Ell st tm n nnc . sul, ll fra ds tiss. diy fısıldadıGrisini duymadım ama ir niytinin lduğu lliydi

Bli ynidn azı umutlara il apılmıştıGar, ydi siz yüz mtr ötdydi i yanında sta-

n ağaçla lan yldan gidiyrdu. Küçü parın dışındandlaşara gara varacatı Gidişimiz sn drc tuhaf l-mala irlit, ağıraşlı v ciddi lduğu için Gnral iraz

rahatlamıştı Evt, ciddiydi Aslında, acaları tutmayan,hasta ir insanın içmlr glmsind ir garipli ytu Nvar i Gnral gara gitmtn çiniyrdu. Kötürüm, üst-li yaşlı ir adının rult salnunda n işi vardı PlinaylaMll Blanch trlli ltuğun ii yanında yürüyrlar-dı Mll Blanch gülüyrdu Nşsi yrindydi Arada iç-tnlil cilv il diyrdu üyüanny Öyl i, yaşlı a-

dın snunda gönül alıcı şylr söyldi na Öt yandan P-lina, üyüannnin ardı arası glmyn srularına yanıt-lar ytiştirm zrundaydı. Sruyrdu üyüann: "Kim-di şu gçn Şu adın im Knt üyü mü Bahç n a-dar Şunlar n ağacı Şu dağların adı n Kartal lur mu u-ralarda N acayip ir damı var şu vin, dğil mi MistrAstly'l yan yana yürüyrdu Bir ara, ugün ç şylrin

lacağını sandğnı söyldi Ptapıç'la Mar ltuğun h-mn arasından gidiyrlardı. Ptapıç ralı, yaz ravat-lıydı Ama as d aşındaydı. Kır yaşlarında, al yana-lı, ama saçlarına yavaş yavaş a düşmy aşlamış ir ızlan Mar da asa ir nari giymiş, aşına aşörtü ağlamıştı Ayalarında çi drisindn, gıcır gıcır ötn pauç-lar vardı Büyüann nlarla p az ilgilniyrdu, nuşu-yrdu Gnrall DGri iraz grid almışlar, hycan

umış tı u ı m

7



hycanl nuşuyrlard. Gnral p yifsiz DGriararlyd li d Gnrali csartlndirmy çalşyr-

du. Ona baz öğütlr vrdiği blliydi. Glgllim büyüan-n söylycğini söylmşti "Para blm bndn! Kimbilir DGri inanmyrdu buna bli N var i Gnraltanyrdu halasn. DGriyl Mll lanch'nin birbirinbiraç z göz rptlar açmamşt gözümdn. PrnslAlman t arada, ylun n snunda gördüm. Gri almş-lar bir yr gidiyrlard

Gara büyü bir törnl girdi. Kapclar, garsnlar tl-d lduğu gibi burada da saygyla arşladlar büyüann-yi Ama başlarnda bir garipsm d y dğildi dğrusuüyüann önc bütün salnlar dlaşma istdi azlarnbğndi. azlaryla hiç ilgilnmdi Hr şyi incdn inc-y srdu. Snunda yun salnlarna gldi. Kapal apnnönünd nöbt tutan garsn şaşrmş gibi birdn ardna a-dar açt apy

üyüannnin rult salnuna girmsi, radai alabalüzrind lağanüstü bir ti uyandrd ult masalarnn,salnun öti ucundai " trnt t quarant ynanan masa-nn çvrsind biraç sra lmuş bli yüz lli, ii yüz işivard Ön sray apmş lanlar hr zaman lduğu gibi s- duruyr, tüm paralarn vrincy d yrlrini imsyaptrmamaya çalşyrlard. Zira ynamayanlarn ön sra-

da durmas yasat. Masalarn çvrsind sandalylr vardrgrçi, ama yuncularn p az turur. Özllil alaballduğu zamanlar hmn hiç ims turmaz. Çünü ayatadurdularnda daha sşlr yrdn azanrlar Hm dahada lay ynarlar böyl. İinc, üçüncü sradailr birincisradailr iyic yanaşrlar. Srann ndilrn glmsiniblrn, arada bir dayanamazlar, llarn aradan uzatpbir numaraya ynarlar Üçüncü sradan bil lunu uzatan-

lar vardr u yüzdn bş daiada, blmdiniz n daia

8



da bir, para sidi bimdi diy tartışmalar lur. Ama garplisi iyidir. Sıışılığı öü gçilm uşusu. Aslı-

da urum istr bil alabalı lmasıı, çüü adar alabalı lursa adar ç aaır Hr masaı çvrsidtura si rupiy yaa paralarda ayırmalar gölrii: Hsabı lar görürlr, çıa alaşmalılarda aralar vrirlr Olmasa plisi çağırırlar. ş hm rada a-paır Plis mmurları salda buluurlar Sivildirlr Müş-tri gibi dlaşırlar sallarda Öllil hırsıları açıgö-lri llarlar Çüü böyllri, rultt "icrai saat tm-lri ç lay lduğu içi rult sallarıda ç buluur-lar. Grçt, hr yrd yapılr hırsılı. pt, ilit altı-da çalarlar N var i burada hırsı bir asili lur da ya-ayı l vrirs su ç ötü lur Oysa burada ç -laydır çalma ut masasa yalaşıp yamaya başlarsıı. Sra hiç çimd, rahatlıla alır cb idirirsiibir başasıı aadığı parayı. Tartşma çıarsa yalacı-

ta hycalar, bağırıp çağırmaya paraı sii lduğu-u iddia tmy başlarsıı . . Bu işi ustasıysaı, taılarda si bir şy söylymiyrlarsa para lbtt büyü birpara dğils çğulula si alr. Çüü büyü parala-ra daha bir diat dr rupiylr Hiç dğils masa baş-dailrd birii göüd açmamş lur. Para üçü-s, paraı grç sahibi, adıı çiri bir laya arışması-

ı istmdiğid tartışmayı sürdürm. Ualaşır radaHırsıı l gçirirlrs, buu cası hm salda dşa-rı atlmatr.

Büyüa uata, yabai bir mrala iliyrdu yayaları Hırslar dışarı atılış p hşua gitmişti "Trtt quartyl adar ilgilmdi Ama rulti, yuvarlaaüçü tpu ç svdi. Sra yuu bira daha yaıdagörm istdiğii söyldi. Nasıl ldu bilmiyrum, salda

görvli garslar başa birtam adamlar (daha ç para



la suyunu çmiş, şanslı yunculara hizm dr günl-rini gçirn Lhlilrdi bunlar) masanın çvrsinin alaba

lı lmasına bamadan am ra yrd, baş rupiynin yanında yr buldular büüanny luğunu raya çilrOynamayan ama nardan yunu syrdn birç müşri(özllil aillriyl birli glmiş ngilizlr) büyüannyizm için plandılar Saplı gözlülrin hmn hpsi n-dan yana çvrilmişi Krupiylrin için bir umu düşmüş-ü Böylsin garip bir yuncudan lağanüsü şylr blnbiirdi. Köürüm, ymiş bşli bir adının ynama is-msi burada hr zaman görüln br şy dğld Bn d s-uldum masaya Büyüannnin yanında durdum Papıç'laMarf uzalarda alabalğın arasında almışlardı. GnralPlina Gri Mll Blanch d masa başındai syircilrarasındaydılar.

Büyüann önc ynayanları inclmy başlamışı Ku-lağıma ısa ısa srular fısıldıyrdu "Şu adam im Ya şu

adın Özllil masanın ucundai ç gnç bir adamdanhşlanmışı Gnç büyü ynuyr durmadan azanıyr-du. Yanımızdailrin alça ssl birbrlriyl nuşmalarından anlaşıldığına gör önündi alın, ann yığınından azından ır bn ran vardı Hpsi d rdı Gnç adamın yüzü bmbyazdı Gözlri parlıyr llri iriyrdu Hiçdüşünmdn ynuyr, önündi para yığınından avuçladı-

ğı parayı alıp bir yr yuyr, hr sfrind d azanıyr-du Önündi yığın gidr büyüyrdu Garsnlar çvrsin-d fır dönüyrlar alına sandaly yuyrlar, daha raha y-nasn sşrlmasn dy msy yanna yalaşrmyrlar-dı büyü bir bahşiş parma umuduyla yapıyrlard bunu uşusuz Oyunda azanan bazı yuncuar saymadanbahiş vrirlr nlara çünü. Elini cbin sup, avcuna g-ln paranın hpsini vrirlr Gnç adamın yanına bir d Lh-

li sulmuşu Tlaşlanıp duruyr, adamın ulağına birşy

100



ler sldyord Kaç naraya oynaası geretiğini söylüyor olalıydı. . o da sonnda birşeyler oparabile

dyla yapyord bn şsz Aa genç adaın ona al-dırdığ bile yot Gelişigüzel oynyor azanıyord Kendinde değildi sani

Büyüanne biraç daia izledi on Sonra birden dürttübeni dirseğiyle Heyecanl

Söyle ona dedi çab söyle bırasın oyn parayı alıpgitsin (Yaşlı adın heyecandan tıanaca gibi olyord.)Kaybedece hepsini aybedece. Potapıç nerede Potapıçı

yollayın yanna Koş söyle oş söyle (Dirseğiyle dürtüyord beni ) Ş Potapıç da hangi cehennein dibine gitti

Sonra genç adaa seslendi: Sortez Sortez ! 2Klağına eğilip brada böyle bağırann biraz yüse

sesle onşanın bile yasa oldğn çünü hesap yapan-ların şaşıracağını böyle bağırırsa bizi heen dşar ataca

larnı söyledi Hay Alah şe ba Mahvolaca zavallı ! Kendi düşen

ağlaaz . . . baaıyor ona sinirleri bozlyor. Ne ap-tal ada!

Büyüanne öfeyle öte yana çevirdi başın. O yanda a-sanın öte cnda genç bir bayan çeiyord diati Yanındada bir cüce vad Kidi b cüce arabası yd yosa diati çee için i alştı on yanına biliyor Dahaönce de gözüe ilişişti b bayan Her gün saat birde geliyord asann başına ta iide de gidiyord. Her gün yalnızca bir saa oynyord Heres tanıyord on artı Geldiği zaan hen bir sandalye getiriyorlardı ona Otrpbiraç alın biraç bin fanlı çıaryord cebinden. Sa-in soğan oynaaya başlyor bir yandan da önünde-i deftere rşn alele birtaı raalar yazyor o an

2 Çıkn! n! .

101



da şann hangi aylarda lduğunu haplamaya çalşyrdu. Olduça büyü ynuyrdu. Hr gün bin, ii bin, n çüç bin ran aanp brayrdu yunu Hmn gidiyrduüyüann uun ür ildi nu.

a işt bu aybtm! Kaybdc gö y nda Kimin nidir biliyr muun

Fran diy fldadm O cin adnlardan la gr Yüündn blli atn Anann göü bir adn Şimdi

n bana hr dönüşün n anlama gldiğini, parann nal ürülcğini anlat.

üyüanny "rug t nir, pair t impair manqu tpa dyimlrini aylar itmindi bir ürü ayrntylimdn gldiğinc anlattm. ni büyü bir diatl dinliyr, ba şylr trar trar ruyr alnda tutmaya çalşyrdu. Zatn hr öyldiğim şyi yunda da götrdiğimçin öğrnmi lay luyrdu Anlalarm yrli buldu

Pi ama şu "r da ndir aş rupiy, şu vrc

açl lan şimd "r iy bağrd. Ndn maann ürindi bütün paralar önün çti u adar paray hpndin mi alyr yani N dm luyr bu

"Zr dm, ban aand dmtir büyüann Tp"rya düşr maann ürindi bütün para bannlur. Grçi bir l daha çvrilir ama ban ödm bunun paran.

a hl! Kaanan bir şy alma m yani Hayr, büyüann, ama l paran "rya ymuş

an, yduğunu parann tu bş atn aanrn. Otu bş atn m ddin S çar m bu "r

Aptal bunlar öyly, hiç "rya ynamyrar. "Zrnun aanma şan tu altda birdir büyüann Saçma Papç Papç Dur, yanmda var para . . işbindn ta baa dlu bir para çanta çard. ir altn

ald içindn10



Şunu "rya y hmn. Büyüann, daha şimdi çt "r, ddim, uun ür ç

ma bir daha Hm ç ynuyrunu, bira blyin bari. Bra gvliği d n diyram nu yap! Si bilirini ama aşama adar bir daha çma bli

d, bin ynaan gn çma Ç görülmüştür böy-l laylar.

Bra gvliği Bğulmatan ran uya girm. N Kayp m tti Bir daha y

inci altn da aybtti. Üçüncüyü ydu. Büyüann

turduğu yrd turamyr, dönn yuvarlağn çntlarnavurup playan üçü tptan gölrini ayrmyrdu. Üçün-cüyü d aybtti. Ç hycanlanmşt büyüann, prprd. Bldiği "r yrin rupiy "trnt ix3 ddiğiaman maaya bir yumru bil indirdi Kmşt art.

Vay canna ! ddi, n aman çaca şu "r dnilnşy Ölcğimi bilm "r çana adar blycğim

burada Baş rupiy dniln şu vrc açl, uğuru hrifbirşylr yapyr bnc! Aly İvanviç, ii altn birdny O adar a yuyrun i, "r ça bil bir şy aanmayacağ

Büyüann Ky, y ddim! Kndi paran ymuyrunİi altn ydum Küçü tp uun ür döndü, nunda

yuvarlağn ürindi çntlarn ürind plamaya başla-d. Büyüann lu almyr, limi ii linin aranda yrdu Birdn pat diy vurdu limin ütün

Krupiy, Zr ! diy bağrmştBüyüann vinçl bana döndü: Gördün mü Gördün mü ! Söylmiştim ana! i altn

birdn Tanr ynatt bni N adar alacağm şimdi Niçin

3 Otu alt Fr

103



vermiyorlar? Potapı Mar Nereye gitti bunlar? Nerede bi-zimkiler? Potapı Potapı

üyükanne bırakın onları şimdi diye fısıldadım kula-ğına. Potapı kapının yanında bekliyor. İeri bırakmadıaronu akın büyükanne pranızı veriyorlar alın

üyükannenin önüne mavi kğıda sarılı müürü eli altınlık ağır bir rulo attılar ayrıca yirmi atın daa saydılarHepsini kepeyle büyükannenin önüne ektim

Krupiye: Faites e eu, messieurs Faites le eu messieurs Rien ne

va plus diyorduüyükanne eyecanlanmıştı man Tanrım Ge kalacağız Döndürecekler şimdi !

Koy adi abuk koy Sallanmasana adi abukVar gücüyle dürtüyordu beni Kaa koyayım, büyükanne? "Zroya "roya Gene "roya koy! Çok koy! ü

tün paramız ne kadar? Yetmiş altın mı? nemli değil yirmi-sini birden koy

Kendinize gelin, büyükanne azan iki yüz elde bir kezbile ıkmaz "zro ! nanın böyle oynarsanız bütün paranızı verirsiniz.

ırak gevezeliği, samalama! Koy mma da düştü e-nen! Ne yaptığımı biliyorum ben

üyükanne eyecandan titremeye başlamıştı. "Zroya bir ede on iki altından zla oynanamaz, büyü

kanne işte koydum. Nasıl oynanamazmış? Yalan söylüyorsun?Ruleti döndürmeye azıranan, solundaki baş krupiyeyi

dirseğiyle dürttü Mösyö, mösyö Combien zo? Douze? Douze?5

4 Oyay byl! Oyay byl

N kaa ı. O k. O k

04



üyükannenin ne söylemek istediğini Fransızca anlattımkrupiyeye dam kibarca doğruladı beni:

Oui, MademeSonra, öteki numaralara da bir elde dört bin florinden zla oynanamayacağını ekledi

Ne yapalım, sen de on iki altın koy öyleyse.Krupiye, es eu est fit 7 dediYuvarlak döndü, otuz kazandı. Kaybetmiştik! üyükanne, ir daa ir daa ir daa koy! diye bağırıyordu.

rtık itiraz etmedim Omuz silkip on iki altın daa koydum Yuvarlak uzun süre döndü. üyükanne zangır zangrtitriyordu. Şaşkınlık iinde ona bakarak "Gene "zronunıkacağını mı sanıyor acaba? diye geiriyordum iimdenKazanacağına, şmdi "zro dye bağıracaklarına inandığıyüzünden belliydi Küük top kafese girdi. Krupiye,

"Zro diye bağırdı.

üyükanne sonsuz bir gururla bana döndü: Gördün mü ! !en de bir kumarbazı. unu o anda anladım. Ellerim

ayaklarım titriyordu başım dönüyordu Pek seyrek görülen bir rastlantydı bu kuşkusuz On elde ü kez "zro ka-zanmıştı slında son derece olağan bir şeydi nceki gün"zronun peşpeşe ü el kazandığına tanık olmuştum. Herkazanan numarayı dikkatle önündeki kğıda not eden biroyuncu bu olay üzerine "Dün koca gün topu topu bir kezkazandı zro diye bağırmıştı

En büyük parayı kazanan o olduğu iin, büyükanneninesabını titizikle, saygıyla yaptılar Tam dört yüz yirmi altın, yani dört bin lorin, bir de yirmi altın alacaktı Dört binflorini bankno geri kalanın da altın olarak verdiler

Et madam .

Oy oyadı .

105



rtık Potapıı aramıyordu büyükanne. Onu düşünecekdurumu yoktu şimdi. eni dürtmeyi bile bırakmıştı. Titre-

miyordu da Deyim yerindeyse iin iin titriyordu Silaı-nı edefe doğrultmuş, nişan alıyormuş gibi areketsiz dikkatliydi

leksey vanovi ! ir elde dört bin orin oynanabile-ceğini söylemişti değil mi? l şu dört bini, epsini kırmızıya koy

tiraz etmemin bir şeye yaramayacağını biliyordum Yuvarlak dönmeye başladı.

iraz sonra krupiye, "Rouge! dedi.Dört bin orin daa kazanmştık, epsi sekiz bin olmuştu.

üyükanne bir komutan tavrıyla, Dört bini buraya bana ver öteki dört bini gene kırmı

zıya koyKoydum. Krupiye

"Rouge dedi Hepsi on iki bin eder Hepsini ver bana ltınları anta

ma doldur banknotları sen sakla. ugünlük bu kadar Ye-ter Şimdi otele gidiyoruz

106



XI

Koltuğu salonun öte ucundaki kapıya doğru sürdüler üyü-kannenin yüü ışıl ışıldı. iimkiler kulamak iin emen ya-nına koşmuşlardı üükannenin davranışları ne denli tuafolursa olsun başarsı birok şeyi örtmüştü. u yüden General de, böylesine tuaf bir kadının akrabası olduğunu gilemeyi artık gerekli görmüyor, küük düşmekten korkmuyor-du. Karşısındaki bir ocukmuş gibi alakgönüllü aşırı senli-benli bir tavırla gülümseyerek kutladı onu ununla birlikte,ileyiciler gibi onun da şaşkınlık iinde olduğu belliydi. a-

londa erkes büyükanneden sö ediyor onu gösteriyorduÇoğu yüünü yakından görmek iin önünden geiyordu.Mister stley bir köşede arkadaşı iki ngilie ondan sö edi-yordu irka kbirli bayan büyükanne görülmemiş bir yaratıkmış gibi mağrur bir şaşkınlıkla bakıyorlardı ona DeGrietebrikler tebessler yağdırıyordu

"Quelle victorie 1

B byk b afr! r

107



Mlle lance cilveli cilveli gülümseyerek atıldı "Mais Madame ctai du feu

Evet bir oturuşta on iki bin florin kazandım Ne on ikibini.. altınlar da var. ltınlarla birlikte on ü bini bulur. izim arayla ne kadar eder bu? ltı bin lan mı?

Yedi bini geeceğini şimdiki arayla sekiz binden bile okolduğunu söyledim

Şaka değil sekiz bin rble bu Siz boş boş oturun burada llalıklar Potaı Marf gördünüz mü?

Mar ezili büzülerek

nacığım nasıl oldu bu? dedi Sekiz bin ruble a ! . lın ikinize beşer altınPotaı'la Mar büyükannenin ellerine sarıldılar Hamallara da birer altın vermeli. leksey vanovi bi-

rer altın ver şunlara. Şu garson ne diye yerlere kadar eğiliyor önümde? Ya öteki? Kutluyorlar mı beni yoksa? Onlarada birer altın ver bakalım

ıyıklı bir adam sokuldu koltuğun yanına. Üzerinde es-ki üskü bir redingot vardı Yeleği alacalı bulacalıydı Şakasını arkasında saklayarak dalkavuka bir gülümsemey-le kırıtarak

"Madame la rincesse un auvre exatri maleurcontinuel . . les rinces russes sont si gnraux . . 3 diye kekeliyordu

Ona da bir altın ver Hayır ayır iki tane ver Yeter artıkbu gidişle arkası kesilmeyecek galiba Kaldırın gidiyoruz

irden Polina leksandrovna'ya döndü Praskovya yarın sana bir giysilik kumaş alırm Şuna

da Mlle neydi adı Mlle lance mi? Neyse işte! Ona daalacağım Söylediğimi Fransızcaya evir Praskoya

Mlle lance DeGrie'yle Generale bakarak, dudakların

2 akat maam b att r

3 Prnss aallı br srgün sükl kr Rus rnsr k cmrttr r

108



da alaycı bir gülümseme Merci Madame, dedi

General yavaş yavaş bozulmaya başlamıştı Dışarı çıktığı-mızda raat bir soluk aldı.üyükannenin aklına Generalin çocuklarının dadısı gel

di birden Şimdi ne kadar şaşıracak Fedosya kim bilir ir entari

lik para da ona vermeli leksey İvanoviç, şiştt leksey vanoviç şu dilenciye sadaka ve

Karşıdan eskiler içinde, sırtı kambur bir adam geliyordu.ize bakıyordu

elki dilenci değil, serserinin biridir, büyükanne Ver ir gulden ver onadama yaklaştım parayı uzattım Şaşkın şaşkın baktı yü

züme ama br şey söylemeden aldı bir gulden Ps ps şa-rap kokuyordu

leksey vanoviç, sen şansını denemedin mi enüz?

Denemedim, büyükanne. Gözlerinin içi alev alev yanıyordu ama . gördüm Deneyeceğim büyükanne, bir kez kesin deneyeceğim ep zroya koy paranı Göreceksin, kazanacaksın Ne

kadar paran var? eps yrmi altın, büyükanne z. İstersen elli altın borç veririm sana Şu rulonun ep

sini alirden General'e döndü: Sana yok anam babam boşuna eveslenme Yıldırım çarpmış gbi oldu General ma tuttu kendini,

bir şey söylemed DeGrie kaşlarını çattı Generalin kula-ğına ökeyle

Quel dable cest une terible vielle diye fısıldadıüyükanne

4 Kr tan Krn br htar b r

0



Dilci bak bir dilc daa diye aykırdı leksy vaoviç şua da bir gulde ver

u kz tata bacaklı tkleri yrlerd sürüe mavi birrdigot giymiş, elide upuzu bir basto ak saçlı bir iti-yarla karşılaşmıştık. Yaşlı askr meklisi bziyordu. maparayı oa uzattığımda bir adım geri çekilip yüzüme öey-le baktı.

Was ist's der Tufel diye bağırdıir sürü kür daa sıraladı peşide. üyüka "boş

vr der gibi salladı koluu.

ptal erif dedi Hadi yürüyü ok acıktım Şimdi ye-mğimizi yiyelim sora biraz uzaacağı kalkıca georaya gidceğiz.

Ge mi oyayacaksıız büyükae? diy aykırdım Ne sadıd ya? Siz aptal aptal oturuyorsuuz diye b

d mi oturayım istiyorsu?DGre yaklaştı koltuğa

Mais Madame ddi, les caces puvt tourr, usul mauvaise cac t vous prdrz tout.. surtout avcvotre u . ctait terrible

Mlle lac o ice ssiyl atıldı: Vous perdrez absoluet.7 Size e buda caım Sizi paraızla mı oyuyorum

Kaybedrsem kedi param kaybdcğim

ird baa dödü büyüka: Şu Mister stly rd Garda kaldı büyüka Yazık ok iyi bir isaa beziyor.Otel gldiğimizd merdivlerd otl ktibiyl karşılaş

u şa - .

ma şas dğşbr madam br akslk kaadğ ara hs kabt

rb s . h s uuula mhş br şd bu Yd kabdrsz r.

0



tık üyükann hmn yanına çağırdı onu rultt kaandı-ğıyla öğündü Sonra Fdosyayı çağırdı Üç altın vrdi ona

Ymği gtirmsini söyldi. Ymkt Fdosyayla Mar büyükanny nasıl himt dcklrini bilmiyorlardı. Mardurmadan dil döküyordu

Orada si bakıyordum da anacığım Potaıç'a biimhanımın niyti n diy soruyordum Masanın ürind nçok ara vardı öyl aman lahım! mrümd o kadar a-ra görmdim. Masaarın başına üşüşmüştü hrks baıla-rı oturuyordu unca fndinin buraya nrdn gldiğini

sordum Potaıça. "Tanrım hanımıma sn yardım t di-y dua diyordum içimdn. Durmadan dua diyordum si-in için anacığım ama yürğim öyl hılı çarıyordu kikorkudan titriyordum. "Tanrım şansını aç! diyordum.Gödünü mü kaandını işt. Hl im ayağım titriyoranacığım

lksy vanoviç ymktn sonra saat dörtt haır ol

gidcği Şimdilik gül gül ir doktor yollamayı unut-ma bana çmlr gldik bira da su içlim Unutma sakın

Sarhoş gibi çıktım büyükannnin yanından. Şimdi biim-kilrin durumu n olacak onu düşünüyordum Olaylar na-sı gişckti? Hsinin (ölikl Gnra'in) hnü ilk şaş-kınlıktan bi kurulamadıkarının rkındaydım Hr saatbklniln lgraf yrin onun ölümünü dolayısıyla mi-

rasa konduklarını habr vrcki bu tlgrafbüyükannninçıkagmsi işlri öylsin alüs tmiş umutlarını öylsinyıkmıştı ki büyükannnin rultt göstrcği başarıla d-rin bir şaşkınık ansıın hsini birdn saran bir durgunluk içind düşünüyorlardı Hm bu ikinci durum birincisindn önmliydi üyükann Gnral ara vrmycğini ikik yinlmiş olsa bil kim bilir blki hl bir umut var-dı... Gnrain bütün işlriyl yakından ilgilnn DGri

ytirmmişti umudunu hnü. Hiç kuşkum yok DGi gi

1 1 1



bi er şeyle yakından ilgilenen Mlle lance de (ilgilenir-di kuşkusuz: General karısı olmak üstelik büyük bir mira-

sa konmak vardı işin sonunda!) evet, Mlle lance de umu-dunu yitirmiş olsaydı, anlayışsız, soğuk burnu Kafdağın-da Polinanın aksine büyükannenin gözüne girmek iin ertürlü civeyi yapardı. Gelgelelim şimdi evet şimdi büyü-kanne rulette böylesine büyük bir başarı kazandıktan, onuninatı, kendi başına buyruk dediğim dedik, "et tombe enenfnce8 bir adın olduğu anlaşıldıktan sonra belki er şeymavolur demekti artık. Varını yoğunu kumara verebilirdiünkü Kendi kendime şöyle düşünüyordum (Tanrı güna-ımı aetsin em de alaylı alaylı gülümseyerek düşünüyor-dum) Demin büyükannenin masaya attığı er altın Gene-ralin yüreğine bir bıak gibi saplanıyordu DeGrieyi ile-den ıkarıyordu yakaladığı yağlı kuyruğu elinden kaıraca-ğından orkmaya başlayan Mlle de Comingesi öelendri-yordu. Daası vardı üyükanne kazanmanın verdiği sevin-

le ona buna para dağıtırken yoldan er geeni dilenci bel-leyip sadaka vermeye kalışırken bile Generale şöyle diyor-du "Sana yok, anam babam boşuna bekleme u da bü-yükannenin kararlı olduğunu gösteriyordu Durum telikeliydi! ok telikeli!

üyükannenin yanından ayrılıp en üst kata odama ıkar-ken düşünmüştüm butün bunları. Merak iindeydim Geri

oyunun karamanlarını birbirine bağlayan en önemli gü-lü bağların neler olduğunu anlamıştım, gelgelelim oyununbütün ayrıntılarını, sırlarını bilmiyordum enüz Polina iaık yüreklilikle konuşmamıştı benimle Doğrusu, bazenrkına varmadan aıldığı olmadı değil. ma oğunluklaemen emen er zaman sözünü bitirdikten sonra anlattık-larını şakaya boğar, ya da yalan söylemiş gibi bir tavır taı-nırdı iliyorum ok şey sakladı benden Ne olursa olsun

8 umı

1 1



b esrarlı, gergin drmn sonnn yaklaştğını issedi-yordm artk ir sarsıntı daa er şeyi bitirecek, ortaya dö-

kecekti ütün b olaylarla yakından ilgili olmama karşın,geleceğimi i düşünmüyordm bile. Çok taf bir rsaldrmm var: ütün param yirmi altın. Yrdmdan zak-ta, işsiz, evsiz barkszım Hibir mdm da yok. Gene demrsadığm yok bir şeyi! Ortada Polina olmasaydı olayla-rın beklenilen özümünün gülün yanıyla ilgilenirdim yal-nızca, kakaalarla gülerdim ma Polina düşündürüyorbeni Hissediyorm, kaderi iziliyor kızın. ncak ne yazık

ki onn kaderi değil beni endişelendiren. Onn sırrını öğ-renmek istiyorm Ne oş olrd bana gelip Seni seviyorm deseydi olmazsa, bir ılgınlıksa b . . Ne isteyebili-rim başka? Kendim biliyor mym acaba ne istediğimi? k-lım başımda değil. Onn yanında olmak, ömrümün sonnadek dizinin dibinden ayrılmamak istiyorm aşka bir bildi-ğim yok! On bırakıp gidebilir miyim i ! . .

Onların kaldığı üüncü katta bir şey dürttü beni sanki.Döndüm, yirmi yirmi beş adım ötede Polinayı odadan ı-karken gördüm. eni bekliyor gibi bir ali vardı. Elini salla-yarak yanına ağrdı beni.

Polna leksandrovna . Sessiz ol! Şaşılacak şey, diye fısıldadım, ansızın bir şey dürttü be

ni sanki, dönüp bakınca sizi gördüm! edeninizden elektrikdağılıyor sanki!

Polina galiba söylediğimi dymamıştı telaşlı ciddi, lın ş mektb, emen götürüp Mister stley'e verin,

dedi. Lütfn abk oln. Yanıt istemez Kendisi . .Sözünün sonn getirmedi Şaşırmıştım Mister stley'e mi? diye sordmma Polina oktan odasına girmiş, kapıyı kapamıştı.

ak ele! demek mektplaşıyorlar! diye geirdim iim

1 1 3



den Hemen Mister stley'n kaldğ otele koştum kuşku-suz Yoktu Gara gedm bütün saonlar br solukta doaş-tm gene yoktu Sonunda anm skkn umutsuzuk indeotee dönerken atla dolaşmaya giden kadn erkekl br İn-glz grubu arasnda gördüm onu şaret ettim yanma geldimektubu verdim rbrimizin yüzüne bakamamştk Sanrm Mister stey özellike hemen sürdü atn

Kskanlk ateş mydi imi yakan? ilmiyorum ma pe-rşan bir ruhsal durum iindeydim Ne üzerne mektuplaştklarn öğrenmek istemiyordum Demek br srdaş var-

d artk Polina'nn Mister stey arkadaşdr belk d-ye düşünüyordum kt bu zaten (peki ama Poina'nngüvenini böylesne nasl kaanabimşti?) şk var mydaradaklm "kesin yok diyordu ma bu gbi durumardayalnz akln söylediğ yetersidir Ne olursa olsun bu duru-mun da aydnlğa kavuşturumas gerekiyordu İşler giderek atalaşyordu

Tam otele griyordum ki kapyla, odasndan kan ktpyolumu kestler Generalin daresinden beni aradklarn ükez adam yolayıp nerede olduğumu sordurdukların hemenGeneral'in odasna gitmem gerektğini bldirdiler Son dere-e bozuk bir ruhsal durum indeydim Generain odasndaGenera'den başka DeGrie'ye Mlle lanhe de vard nne-s yoktu yannda Mle lanhenin Zaten annesi ikni plandayd hep Yalna süs iin kullanlyordu neml şlerdeMlle lanhe diledği gib davranyordu Kadnn sözde kz-nn işlerinden haber olduğunu h sanmam

Heyean heyeanl konuşuyorlard Odann kapsnbile kltlemişlerdi (daha öne hi yapmadklar bir şeydi bu) Kapya yaklaştğmda ieride yüksek sesle konuş-tuklarn duydum DeGrie'nin küstah alayl sesi Mlleanhe'nn arsz öfkeli bağrş General'in akl galba

kendini br konuda temize karmaya aşyordu sesi 114



en ieri girince toparlandılar. DeGrie salarnı düeltti,yüündeki ökenin yerini bir gülümseme ald. ylesine ne

ret ettiğim o iğren, kibar Fransı gülümseyişiydi bu . Perişan bir durumda olan General şöyle bir kuruldu Ne varki bir şey düşünerek yapmamşt bunu Yalnı Mlle lanceyüündeki ökeyi gilemedi ir şey söylemeden, sabırslıkokunan bakışlarını gölerimin iine dikmekle yetindi Sıra-s gelmişken şunu da söyleyeyim O güne dek son derece il-gisidi bana karş. Selamımı bile alma, varlığmdan abersimiş gibi davranırdı.

General, sesinde ince bir sitemle, leksey vanovi, diye başladı, ininile şunu söyleye

ym, doğrusu tuha, ok tuha... kısacası, bana, aileme karşıolan davranışlarını . . ok acayip . .

DeGrie ökeyle, küümsemeyle kesti söünü (Her şeyionun yönettiğinden kuşkum yok)

E! ce n'est pas a, mon cher monsieur, notre cer gn

ral se trompe,9 sie şunu söylemek istiyor. (DeGrieninsölerini artk Rusa geeceğim buraya) daa doğrusu,uyarmak istyor sii, rca ediyor onu mavetmemenii diliyor. .. evet, mavetmemenii! u deyimi bile bile kullanıyorum . .

Peki ama nasl dye kestim söünü Rica ederim, şu kocakarıya, cette pauvre terrible vieille 10

DeGrie'nin dili dolaşyordu önder oldunu, ama kaybedecek ütün parasın varını yoğunu verecek rulette! Kendini de gördünü nasıl oynadığn. Yanndaydını Kaybetme-ye başlarsa inadından, ökesinden sürdürür oynamayı, sonuna dek oynar u gibi durmlarda insan geri ekeme kendini, sonra da . . . sonra

DeGrienin ağından General kaptı söü

Azz öö değd Genel'n no

Bu vl ht r

5



Sora büü aileyi maemiş olursuuz Ailem oumirasısıdır, bizde daa yakı akrabası yok Aık söylüyo-

rum size Durumum bozuk em ok bozuk Siz de bir öl-üde biliyorsuuz buu zae . üyükae rulee büyükpara, ya da büü parasıı kaybederse arı korusu) o-cuklarımı durumu e olur (Geeral DeGrieye bakı.) e-im durumum da aşıı küümser bir aırla öe yaa e-ire Mlle laceye bakı) Aleksey aoi, kurarı bizi kuraı .

Peki ama asıl? Söyleyi Geeral, asıl? . . eim elimde e gelir? Yalız bırakı ou oyuda yardım emeyi O zama bir başkasıı bulur Gee DeGrie girdi araya Ce es pas a ce es pas a, que diable Hayır, bırak-

mayı, brakmayı da, yola geirmeye alışı ou Oyudageri eki . Hi değilse ok para kaybemesie fırsa erme

yi irşeyler yapıp dikkaii başka yaa eki Peki ama asıl yapacağım buu?Elimde geldiğice sa bir aırla ekledim u işi siz alsaydıız üzeriize iyi oluru Mr DeGrieO ada Mle lacei soru dou aeş abuk bakışıı

DeGrieye doğruluğuu isse DeGriei yüzüdeua, ie bir alaım belirmişi ouu sallayarak,

Şimdi isemez bei yaıa diy aykırdı. Eğer sora DeGrie birde döüp Mll aceye alamlı alam-

lı bakıMlle lace alı alı gülümseyerek yaıma geldi, iki eli

mi uup kuelice sıkı O mo cer Mr Alexis, soyes si bo 1 2Alla karesi O şeya yüzü bir ada asıl da değişier

B dğl, u dğl ör şyn - Fr2 Cn By Al n ol bu ylğ yn z - F

1 1 6



mişti. ylesie yalvara sevimli ocuka gülümseye at-t afca bir yüzdü ki bu Sözüü souda gizlide a-

kıca bir de göz kırtı baa . . . öldürmek mi istiyordu bei?Geri iğre em ok iğre bir şeydi yatığı ama be ya-dırgamadım buu o ada

Arkasıda Geeral atıldı Eve, tam alamıyla atıldı: Aleksey vaovi demi sizile öyle kouştuğum ii

bağışlayı bei. Aslıda söylemek istediğim başkaydı. Ricaediyorum size yalvarıyorum, öüüzde yerlere kadar eğiliyorum . yalz siz kurtarabilirsiiz bizi e de Mlle de Co-miges de yalvarıyoruz size Alıyorsuuz, değil mi alıyorsuuz?

Gözleriyle Mlle laceyi göstererek yalvaryordu baa.Pek zavallı bir görümü vardı

Tam o ada kaıya dışarıda yavaşa ü kez vuruldu ek saygılı bir vuruştu bu atılar kaıyı. Koridora bakagarsodu irka adm arkasda da Pota duruyordu. ü-

yükae yollamıştı ou. Acele bei ağırıyordu Potaıkızdılar diye bildirdi.

Saat daa ü buuk ama ir türlü uykuya dalamadılar o yaa bu yaa döü

durdular Sora birde kalkı koltuğu istediler, sizi bulmamz söyledler Dşardalar şimdi

DeGrie, ysk sesle

Quele re 1 3 dediGerekte e yükaeyi kaıda be yokum diye sa-brsızlık i uum. Saat dörde kadar dayaamamıştıei görüc,

Hadi kadr ye aykırdıGee rule sauu yoluu tuttuk.

N adı .

1 1 7



Xll

üyükanne ok sinirliydi. abırsılanıyordu. kını rulete

ena taktığı belliydi Ruletin dışında er şeye son derece il-gisi umursamadı ögeimi, sabaki gibi er gördüğünüsormuyordu yolda. Yanımıdan ıla geen güel engin birkua arabası gördü bir ara kounu uatı arabayı göstererekkimin olduğunu sordu . Oysa öyle dalgındı ki, yanıtımı bile duymadı ık sık sabırsı sert el kol areketleri yaıyordu. Gara yaklaşırken uaktan baronla barones Vurmergelm-leri gösterdim ona Dalgın bakı o yana deyi koltuğunarkasından yürüyen Potaıla Marya döndü

i de ne diye takıldını eşimie? Her aman alamamya sii yanıma Hadi geri dönün

Potaıla Mar aceleyle selam veri geri döndüler ü-yükanne

Yalnı sen yetersin bana dediGarda bekliyorlardı onu Kruiyenin yanındaki yeri onun

iin emen atılar gene anıyorum er aman ağırbaş

8



lı bankın kazanı kazanmamasıyla lglenmyorlarmış g-b davranan bu kruyeler aslında h de lgsz değldler

bu konuda. Kuşkusuz oyunu ekerek oyunu kızışırarakkurumun daha ok kr etmesn sağlamaları n brtakımrmler, ödüller veryorlardır onlara. Ne olursa olsun büyü-kanneye kurbanlık koyun gözüyle baktıkları bellyd zm-klern yanılmadığı anlaşıldı sonunda

Nasıl olduğunu anlaayımüyükanne hemen Zroya saldırdı. Ourur oturmaz on

k alın koymamı söyled. Koydum br kez br kez dahakoydum Zro ıkmıyordu üykanne sabırsızlık ndehabre dürtüyordu ben: Koy gene koy

Sonunda öeden dşlern gıırdatarak Ka kez oynadık kaybettk? dye sordu On k kez, büyükanne üz kırk dört altın kaybetk

Söylüyorum sze büyükanne belk akşama kadar. . . Sus dye kest sözümü. Zroya oyna kırmızıya da bn

gulden koy. l şu arayıKırmızı kazandı Zro gene hava aldı n gulden kur-

tarmıştık. üyükanne Gördün mü gördün mü dye fısıldadı kaybettğmz

aranın hemen hesn ger aldık sayılır. Gene Zroyakoy. On el daha oynayı bırakalım.

ma beşn elde anı sıkıldı büyükannenn.

ırak şu llahın belası zroyu, ded. Kırmızıya dörtbn gulden koy üyükanne Çok olur bu Ya kaybedersek?Yalvarıyordu. ma az kaldı döveek ben. (Zaten öyle

kakıyordu k dövüyordu da deneblrd) Yaaak br şeyyoktu. Sabah kazandığımız dört bn guldenn tümünü kırmızıya koydum Yuvarlak dönmeye başladı. üyükanne saknsakn, mağrur kazanaağında kuşku etmeden oturuyordu

Kruyenn ses duyuldu:

9



Zro üyükanne önce ne olduğunu anlayamadı. Krupiyenin

masanın üzerindeki bütün paraarla birlike onun dört binguldenini de önüne çektiğini görünce uzun süre çıkmayanhemen hemen iki yüz altın koyduğumuz Zronun inadınaymış gibi ancak şimdi büyükanne ondan vazgeçtiği onaküretiği zaman çıktğını anayınca ellerini birbirine vurarak "h! diye br çığlık atı. Salonun her yerinden duyulmuştu bu çğlığı. Gülener bile oldu üyükanne

Hay llah diye bağrıyordu. Şu uğursuz "Zroya bakhee durdu durdu da ne zaman çoktı! llahın belası şey!Sonra öfkeye bana saldrd Hep senin yüzünden! Senin yüzünden oldu ! Sen vazge

çirdin beni en doğru yolu göstermek isedim size büyükanne şan

sınız yoksa benim elimden ne gelir Şansı gösteririm ben sana şimdi Defl yanımdan. Hoşça kalın büyükanne.Döndüm gidiyordum eksey vanoviç leksey vanoviç diye sesendi ar-

kamdan gel buraya! Nereye gidyorsu Ne oldu Hemenkızdn ptal Hadi kızma artık! udala bende! Söyle bakalım ne yapayım şimdi

Söyeyemem büyükanne çü sora beni suçlayacak

sınız. Kendi bildiğiniz gibi oynayn Söyleyin istediğiniz yere koyayım.

Peki öyleyse kırmzıya dör bin guden daha koy! lcüzdanımı. Cüzdannı cebinden çıkarıp bana verdi Ça-buk al yirmi bin rube var içinde.

üyükanne diye fsıldadım bu kadar para . Ya ölürüm ya da paramı geri alırım! Koy!

Koyduk kaybettik. Koy koy sekiz bin koy!

10



Olmaz büyükanne en ok döt bin koyabiiiz ! Döt bin koy öyleyse !

u ke kazandık üyükannenin key yerine geldi. Gö-dün mü gödün mü! diye dürtüyodu beni. Dört bin daakoy!

Koyduk, kaybettik iki ke daa koyduk, ikisinde de kaybettik

üyükanne dedim on ii bin kaybettikeli bi durgunluk iinde

Görüyoum diye mırıldand, epsi gitti i şey düşünüyomuş gibi önüne bakıyordu E! Ya batarım ya ıkarım! Dört bin gulden daa koy Para kamadı büyükane, üzdanınızda sadee yüzde

beş izli tavillerle birtakım kğıtlar va Çantamda? Uklka va yalnız büyükanneKaralı bir sesle

Tavili paaya evien yere yok mu burada? diye so-du. uada e eşt tavi paraya evirebieeğimi söye-mişlerdi

Var ebette ma öyle zaara uğrasınız ki bunda . . oş ver! Verdiğim paayı gei alaağıı ! Götü beni. Ça

ğır şu amaklaı üyükannnin ktuğunu geri ektim, amallar geldier

ıktık gadan üyükanne, Çabuk a ! Daa abuk! diyordu Yol göster leksey

vanovi, en ynakine gidelim . Çok uzak mı? Şuası iş üyükanne.ma pakı öşsini döndüğümüzde bizimkilele kaşı-

laştık Genea, DeGie, Mle lane, annesi PolinaylaMiste stey yanlarında yotu üyükanne,

Hadi, ai, rma ! diye bağırdı Ne istiyosunuz? Sizin-le, uğraşaak zamanm yok!

121



en arkadan yürüyordum. DeGrie yanma sokuldu celeyle fsıldadım ona

Saba aldıklarından başka on iki bin gulden daa verdi Şimdi yüzde beş izli tavilleri bozdurmaya gidiyoruz

DeGrie ayağın öeyle yere vurdu. Durumu bildirmekiin General'in yanna koştu iz yürüyorduk

General yanıma geldi, son derece sinirli, Durdurun, durdurun onu diye fısıldadı.en de alak sesle, Siz deneyin dedim.General büyükannenin yanına sokuldu Halacığım alacığm . . şimdi biz . şimdi şey sesi tit-

riyordu at kiralayı kent dşına gideceğiz . Çok oş yerlervar orada . "Pointe sizi ağrmaya geliyorduk

üyükanne öfkeyle öte yana evird başını. Sana da ointene de dedirtme beni şimdGeneral sürdürüyordu konuşmasını:

yle güzel ağalar var ki orada . . ay ieceğiz İyice umutsuzluğa kaılmıştı zavallı DeGrie öesini bel-

li etmemeye alışarak Nous boirons du lait sur lerbe aice1 dedi.Du lait, de lerbe aice . Paris buruvası iin en büyük

mutluluk budur ilindiği gibi la nature et la vrit3 üze-rine bütün bildikleri budur

Sütün de sen de yerin dibine batın e mi O kadar oşu-na gidiyorsa git kendin zıkkımlan Ne diye tolandınız başı-ma Dedim ya, işim var, bırakın eni

üyükanne bağrmaya başlamıştı Geldik, büyükanne dedim, buras işteir bankerin bürosunun önündeydik en tavilleri boz

ze ot üzene üt çez

2 üt, tze ot. Geçe ve tt

122



durmak iin ieri girdim üyükanne dışarıda kaldı De-Grie General Mlle lance bir kenarda şaşkın duruyorlar-

dı üyükanne sert sert baktı onlara onlar da dönüp garadoğru yürüdüler.Tavilleri öylesine düşük bir yata alıyorlardı ki karar

veremedim büyükannenin ne diyeceğini sormak iin dışarııktım Yaşlı kadın ellerini birbirine vurarak

aydutlar! diye bağırdı. Neyse önemli değil! ozdursen ! Dur şu bankeri ağır sen bana!

Ktiplerden birini mi istiyorsunuz büyükanne?

Ktip olsun ba ne yapaım. h aydutlar!Ktip dışarıda onunla yaşlı kötürüm bir kontesin görüş-

mek istediğini söyleince ıkmaya razı oldu ancak. üyükan-ne bağrıp ağırdı adama. Frasızca Rusa lmanca karışıkuun uzun paarlık etti onunla. rada Rua söyldiğini Fran-sızcaya evirerek ben de yardım ediyordum ona. Ciddi tavırlıktip bir bana bir büükanneye bakıyordu. aşını sallıyordu.

üükanneye biaz aşır bir eakla bile bakıyordu olduk-a kaba bir davranştı bu sonunda gülümsedi üyükanne

Defol karşımdan! diye bağrdı Param gözüne dizinedursun! ozdur leksey vanovi ne yapalm Zamanımızyok olsaydı başka birine giderdik

Ktip aka yerlerde daa düşük yata aldklarını söylüyor büyükanne.

Tahvilleri kaa aldıklarını anmsamıyorum şimdi makorkun bi fiatt verdikleri. ltın para ve banknot olarakon iki bin ori verdiler Hesap pusulasını da alıp büyükan-nenin yanına ktm Kolunu sallayarak

Peki pki ! ddi Saymaya gerek yok! Hadi abuk gide-lim abuk!

Gara yaklaşırken O uğursuz "zroya da kırmızıya da i oynamayacağım

bir daa diyordu

13



u kez elimden geldiğince kk oynatıyordum onuŞansı dönerse o zaman istediği kadar byk oynayabilece-

ğini söylyordum Gelgelelim öylesine eyecanlıydı ki baş-langıta beni dinlerken kk oynarken oyun biraz ilerle-yince gemi azıya aldı gene On yirmi altın koyu kazandı-ğında drtmeye başlıyordu beni Gördn m işte Ya Kazandık işte on altın değil de dört bin florin oynasaydıkdört bn kazanacaktık ! Neye yarar ki bu? He senin yzn-den e!

Oyununu gördke snirlerim bozuluyordu ama sesimi

ıkarmamaya ona yol göstermemeye karar vermştimirden DeGrie geldi yanımıza. Ü de oradaydı. Mlle

lance annesin de yanına almış bir köşede bcr Prens-le cilveleşordu General aıka kenara itmişti. Yzne bi-le bakmıyordu. damcağız ırını duruyordu ama ilgilenmiyordu onunla Zavallı General! Kızarı bozarıyor titri-yor bykannenin oyunuya bie igienmiyordu Sonunda

lanceyle Prenscik dışarı ıktılar. General de eşlerindenykannenin tam dibine sokulan DeGrie sesini elinden

geldiğince tatlılaştırarak Rusanın kas gözn yara yara Madame madame böyle oynamak olaz ayır ayır,

köt . ayır! diye kekeliyordu.ykanne birden ona dönd Nasıl olur ya? Hadi öğret biliyoaDeGrie emen Fransızca anlaaya başladı. abuk a-

buk konuşuyor birtakım öğtler veriyor şansın gelmesinibeklemenin gerektiğini söylyor azı sayılar söylyordu .bykannenin bir şey anladığı yoktu söylediklerinden De-Grie anlattıklarını Rusaya evireyim diye ikide bir yzmebakıyordu. Parmağıyla masada bazı yerlere vuruyor gösteriyordu Sonra eline bir kurşun kalem aldı kğıt zerinde bir-takım esalar yamaya başladı ykanne sonunda daya-

namadı artık

14



Hadi çek araba çek Saçmaay duruyorsu Mada-me madame demekte başka bidiği yok de

DeGre ice sesiye aatmay, kğt üzeride birşeyergöstermeyi sürdürüyordu Mas madame üyükae Nas diyorsa bir de öye oya bakam dedi beki sai-

de tutarDeGrie tek amac yaş kad büyük oyamasa

ege omakt y ada biraç sayya birde oyamay sa-

k veriyordu Söyediği gibi, o ikiye kadar oa tek sayarabirer at o kide o sekize kadar oaara beş o sekz-de yirmi dörde kadar oaara da beş at koydum öye-ce o at at koymuş ouyorduk

Yuvarak dödü Kruiye ro diye bağrd O at at- esi kaybetmiştik

üyükae DeGriye dödü

ta diye bağrd Pis Frasz k sra oyu oatt bi-ze De de ir şey bidiği yok buruu sokma bari

Fea bozua DeGrie omuz sikt büyükaeye küçüm-ser bir tavra bakt, uzakaşt yamzda Dayaamay buişe karştğ içi kede kzyordu

Ne dei uğraştk, dididiysek de bir saat sora bütü a-ramz vermişi üyükae,

Otee dediki yada estae ağaça oa yoa varaa dek ağ-

açmad Yoda otee yakaştkça arada bir kedi kediesöyemeye başad

Hay ata ar Ne akszm Koca budaa Odasa çğzda Çay getiri baa dedi Heme de azra GidiyoruzMar,

Nereye gidiyoruz aacğ diye sordu

5



n ne? Hddini bil bklım sen Potpı, er şeyi top-l. Moskovy dönüyoruz! On beş bin gümüş rubenin

tındn girip üstünden ıktım!Potpı, besbeli nımın yrnmk isteğiyle, üzgün birtvır tkınrk elerini birbirine vurdu

On beş bin mi dediniz ncığm mn ım, mn Şu ptl bk ele ! Zırlmy bşlyck neredeyse

Kes sesini Çbuk topnın! Hesbı emen getirsinler, emen!

üyüknneyi birz olsun ytıştırmk iin

k tren st dokuzd büyüknne, dedim. Şimdi k st? Yedi buuk- ş işe bk! Neyse, olsun vrsın! leksey vnovi, bir

kopek pr yok bende. l iki tvil d sn koş ordbozdur, gel Yo prsı bile klmdı cepte.

Gittim. rım st sonr döndüğümde bizimkilerin epsi-

ni büyüknnenin odsınd buldum üyüknnenin Moskov'y gideceği beri kumrd kybetmesinden ok şşırt-mıştı onlrı Tutlım ki burdn gitmeke vrını yoğunu kumr vermekten kurtumuştu büyüknne peki m Generl'in li ne ocktı şimdi? DeGrieye km ödeyecekti prsını? Mle lnce büyüknnenin ölümünü beklemezdikuşkusuz Şu bcksız Prensle y d bşk birisiyle ekip gi-derdi Hep birikte büyüknnenin krısın oturmuş, ytış-tırmy ışıyorlrdı onu Polin gene yoktu görünürlerde.üyüknne bğırıp ğırıyordu

Çekilin ynımdn, mendeburlr ize ne gidiyorsm?DeGrieye döndü Şu kei sklı d ne diye bırkmz peşimi?Mlle lnceye, Y sn ne oluyor, sürtük? diye bğırdı. Kırıtıp duruyor-

sun krşımd!

16



Mle lanchenn gözler ökeyle parladı. Dantre 4 dye mırdandıSonra brden kahkahayla gmeye başladı Kapdan kar

ken Generale sesend Ele vvra cent ans 5ykanne Generale dönd, Demek benm ölmem bekyorsun dye bağırd Deol

Hepsn at dşarı, eksey vanov Sz ne karışyorsunuzVerdmse kend paramı verdm, sznkn değl

General omuz slkt hafe öne eğerek ıktı, DeGre de

arkasndan.ykanne Marya dönd: Praskovyayı ağr.Mar beş dakka sonra Polnayla dönd. Meğer o zaman

dan ber ocuklarla odasnda oturuyormuş, özellkle dşarıkmıyormuş. Cdd br hal vardı Kederl, endşelyd. -ykanne;

Praskovya dye başlad, demn kulağma br şey aındı. Söyesene, vey baban oacak o sersemn şu aptal Fransızşırıntsıyla evlenmek stedğ doğru mu ktrst galba el-k daha köt br şeydr Söye doğru mu bu

Kesn br şey bmyorum bykanne Ne var k, bunugzemey gerekl görmeyen Mlle lancenn sözlerndenanladığım kadarıyla . . .

ykanne, Polnanın sözn ökeyle kest Yeter nladım Zaten her zaman bekemşmdr on-

dan böyle br şey. Eskden ber bomboş kafsz br nsangörmşmdr onu karşımda baylıktan emeklye ayrılrken nasılsa bir Generalk verdler ona dye kendn br şeysanyor. Her şey blyorum k gözm, Moskovaya peşpe-şe ektğnz elgraarn hepsnden haberm var. Kocakar

Vy nn!

Yü y yşy o! F

127



nn nalları dikmesi yakın m? Miras bekliyordunuz demek?Parasız şu aşağılık karı, neydi adı, de Cominges mi ne karın

ağrısıysa işte . hzmeti dye ble almaz onu yanına Hele otakma dişeriye Duyduğuma göre ok para varmış kadındaFaizle ona buna eryormuş Sende kabahat bulmuyorumPraskovya Sen ekmedin o telgrafları. Gemişi de anmak istemiyorum. Huyunun kö oduğunu bilyorum Eşek arı-sından arksızsın. Soktuğun yerden hayır gelmez ma acıyorum sana, toprağı bol olsun annen Katerina'yı ok sever-dim ünkü İstersen benimle gel Gdecek başka yerin yokGeneral olacak adamın yannda kalman yakışık almaz artıkDur! (üykanne karşılık vermeye hazırlanan Polna'nınkonuşmasına fırsat vermedi Söyleyeceklerimi bitirmedmdaha Hibir şey istemiyorum senden. iliyorsun, Moskova'daki evm saraydan rksızdır. stersen büün br kat sennolsun. Hoşlanmazsan haftaarca uğrama yanma Ne dyosun, gelecek misn?

nce şunu sormama izin verin: Hemen gidiyor musunuz?

Şaka mı ediyorum ya Gidyorum dedim, gidiyorum işte Yere batasıca ruletinize bugün on beş bin gmş rubleverdim eş yl önce, Podmoskovnaya'dak ahşap kilseyi kgire evirmeye adamıştım, burada batıdık paray Şimdi gdip kilseyi yaptırmalıyım canım

Şlı su imeyecek misnz büyükanne? İmelere bununin gelmemş mydiniz? Hay senn suyuna ! Kızdırma beni Praskovya İnadına mı

yapıyorsun? Çabuk söyle, gelyor musun, gemyor musun?Poina duygulu br sesle eni evnze almak istediğiniz in sze ok teşekkür

ederm büykanne aba evndeki durumumun nasıl olduğunu anlamşsınız Sze minnetarım İnann geleceğm size,

hem bek ok yakında. ncak şmdi bazı . öneml nedenle

18



im va emen, şu anda kaamı veemem. Hi değilse ikiafta daa kasaydın

Demek gemek istemiyosun. Hayı, gelemiyoum Polina eyecanı konuşmaya baş

lamştı) Hem kadeşleimi bıakamam ünkü .. ünkü ..ünkü yapayalnı, kimsesi kalı avalıla . büyükannebeni onlala biikte kabul edesen geliim kuşkusu . . Heminanın istediğini gibi bi kı oluum Çocukaı bıakıp gelemem büyükanne .

Hadi ağlama, ağlama Polinanın ağladığ lan yoktuHi ağlamadı) Kümesimi genişti, civcivlee de ye vad Sona, okula gidecekle atık. Şimdi gemiyosun de-mek, öyle mi ak Paskovya Senin iyiliğini istiyoum benneden gelmek istemediğinin fakındayım. He şeyi biliyo-um Paskovya O Fansı domuundan ayı gelme sana

Polinanın yüü kıpkımıı oldu en de üpemiştim bi-den Hekes biliyo Yalnı benim bi şeyden abem yok

galiba) Hadi suat asma. alamayacağ seni Dikkat et de so-

nunda kafnı taşa vuma natabiliyo muyum yi akıllıbi ksın. Üülüüm sona E yete atık, ibiiniin yüünü gömek istemiyoum! Hadi git, oşa kal

Polina Sii yolcu edeceğim büyükanne, dedi

steme dolanma atık ayağımın dibinde Hepinidenbıktım

Pona büyükannenin elini öpmek istedi, ama beiki eliniekti onu yanağından öptü

Polina önümden geeken yan göle bana baktı, emenkaıdı bakışını.

Hadi sen de oşa kal leksey vanovi Tenin kalkmasına bi saa va Galiba ok yodum seni l şu eli altını

Çok teşekkü edeim büyükanne, ama .

1



Had, adüyükanne öyle sert bağrmıştı k karşı koyamadım al-

dım parayı Moskovaya geldğnde şsz kalrsan bana uğra: r yere

yerleştrrm sen. Had g şmdOdama kp karyolaya uzandım. Ellerm başımın atn-

da sırtüstü yarm saat kadar yattım galba. Olaylar özülme-ye başlamıştı artık. Düşünecek ok şey vardı. Ertes gün Po-lnayla kesn br konuşma yapmaya kararlydım Yaa De

mek şu Fransız bozuntusu a Kuşkulanmam yersz değl-mş Pek ama ne olabrd aralarında? Polnaya DeGreu ne erslk, Tanrım

nanılacak gb değld bütün bunlar Hemen gdp Msterstley bulmak ne paasna olursa osun onu konuştur-mak n brden fırladım yatağımdan H kuşku yok ben-den ok şey blyordu Mser stley a u adam da br muammayd benm n

ma brden kapı vurudu. tm Potapıı gelen. leksey vanov, ded, anımım sz ağırıyor Ne oldu? Gdyor mu? Trenn kalkmasına daa yrm

dakka var Çok telaşl, efendm, durduğu yerde duramyor. Ça-

buk abuk dye bağrıyor, s styor. Ne olur emen geln efendm

Koşarak ndm merdvener üyükanney kordora ıkarmışlardı be Cüzdan elndeyd

Düş önümüze leksey vanov, gdyoruz

Nereye büyükanne? Paramı ger almadıka yaşayamam ben Had marş

marş! Soru sormak yok Gece yarsna kadar devam edyoroyun, değ m?

Şaşrıp kamştm r an düşündüken sonra verdm ka-rarmı.

30



Kusura bakmayın ntoida Vasilyvna, bn glmycğim

Ndnmiş o? Daa da nlr? Hpini aklınıı yitirdinigalba?

ağşlayın bni, sonra vicdan aabı kcğim Gl-mm Oyununua n tanık, n d ortak olmak istyorumntonida Vasilyvna Kusuruma bakmayın uyrun lli altı-nınıı. Hoşa kalın

Ell altnlk rulou büyükannnn koltuğunun mn ya

nındaki küük masaya bıraktım Slam vrip uaklaştımrkamdan bağırıyordu Dliy bak Canın istrs gl, yolu bilmiyor dğilim Po-

tapı, bnml gl Hadi, kaldırınMstr stly bulamadan döndüm otl üyükannnn

n yaptğnı g saatt gcnn birind Potapıtan öğrn-dim. kşam üri tavil bodurup ona gtirdiğim paranınpsini, yani biim parayla on bin rubl daa vrmişti Ora-

da o Lli saba ki altın vrdiği sokulmuş yanına oyunu-nu p o yöntmş Daa önc Potapıa söylüyormuş, o ko-yuyormuş parayı, ama sonra kovalamış onu Potapı gidincLli sokulmuş yanına ş bakın ki adam Rusa atpat biliyormuş. Ü dili birbirin karştırarak şöyl böyl anlaşıyorlarmş üyükann durmada aşlıyormuş onu, adam Hanmndlrnn ayağınn toprağı olam diyormuş Pota

pı Si nrd, o rf nrde . . diyordu Hanımım siinlbir byl konuşuyormuş gibi konuşuyordu. ma o namussu lla apsın gölriml gördüm masadan parasın a-lıyordu anımmn ki k yakaladı onu atn. Ril tti, ağ-ına glni söld r krsnd salarna bl yapışt. Val-lai yalan söylmiyorum Masa başındakilr gülüştülr bil.ma adamda utanacak surat yoktu ki ütün parasını vrdi, tavil bodurup gtirdiğiniin psii. . uraya gtirdikanacğım, yalnı bir su istdi itiktn sonra a ıkardı,

31



men yaı Çok bitkin dşmşt galiba. aşını yastğa koyarkoymaz uyudu Tanrı gzel dşer versin ona! şu vru-

a! unun sonunun iyi olmayacağnı biliyordum zaten. iran önce giseydik Moskovamıza! Neyimiz eksikti evimizde?aemiz, baemizde ieklerimiz burada ne gezer öyleiekler! ağaarımız . O kokuar! lle de vruaya gide-cekmişz! aa, a!

13



Xlll

Karışık osa da güçü izenimerin etkisiye başadığım bu

notarıma eimi sürmeyei andiyse bir ay oacak Yakaş-makta oduğunu issettiğim feaket gerçekten de gedi. Nevar ki sandığımdan yüz kat yaman bekenmedik bir geiştibu ütün bunar iç değise benim için pek tuaf çirkindaası acıkı şeyerdi Mucize denebiecek bazı oayar geç-ti başımdan öye omasa bie ben öye düşünüyorumbaşkası için ee içinde buunduğum burgaç göz önüneaınacak oursa mucize bir yana, oağan bie sayıabiir buoayar a benm için ası mucize oan bütün bu oayarkarşısında bn tutumumdur H kendime geebimiş de-ğiim! Her şey br düş gibi geip geçti şkım bie oysa gerçek güçü br akı benimki ama . nereye gitti o sevgi? Neyaan söyeyeyi arada bir şöye düşünüyorum Dei miy-dim acaba o zaan? kı asanesinde mi yatıyordum? Kimbiir beki yatıyorumdur da Düş görüyordum beki

da görüyorum "

133



Yazdığım notarı toplayıp yen başta okud (Km blr, bek de onları akıl asanesnde yazıp yazmadığımı an-amak n) Şmd yapayalnızım Güz yaklaşıyor, yaprak-lar sararıyor yavaş yavaş. u kasvetl kasabada (bütün lman kasabaları kasvetldr zaten) pnekyorum Ne yapa-cağıma br karar verecek yerde, kısa br zaman öncek duyguarımın, ben kaparak evrp evrp br kenara fırlatan oburgacın tazelğn enüz ytrmemş zenmlernn verdğ duyguların etks altında ka patlatıp duruyorum radabr o burga ben gene kapacak, evrecek, evrecek g

b gelyor bana.ununla brkte son br ayda olanar şöyle br gözden ge

rr, kesn br sonuca varırsam, sanıyorum kurtarrım kendm. evremez ben artık o grdap Yazmak styor canım gene azı akşamar boş oturmaktan sıkııyorum ok tuaf-tır, br şey yapmış omak n kasabanın ps ktaplığından Poldeokun ktaplarını (lmancaya evrern kuşkusuz) aıp

okuyorum Oysa neet ederm bu yazardan. ma gene deokuyorum şaşıyorum kendme: Henüz taptaze anılarımınekclğn cdd br ktapla ya da uğraşa bozmaktan korku-yorum sank u acayp düş de onun bende bıraktığı tüm z-lenmler de benm n öylesne değerl k er şey br andauup gtmesn dye ona yen br şeye dokunmaktan eknyor gbym. Sa değerl m benm n bunlar Elbette değerl elk kırk yıl sonra gene anımsayacağım. .

Yazmaya başlıyorum artık Zaten kısa anlatableceğm erşey. k etk get ünkü . .

*

nce büyükanne konusunu tamamlamalıyım.Ertes gün yce soyudu Olacağı da buydu zaten: Onun

gber kendlern br kez kaptırmaya görsünler bu tutku

ya, karlı br yamatan aşağı başıboş nen br kızak gb art134



ka arar ızları Sabaa akşamı sekze kadar oyade yada değldm Ama alalalarda blyorum asloyadığı

Poapı büü gü öbe umuş yaıda. üyükaeoyuua yardım ede Lehller o gü brka kez değşmş-ler. ce br gü öcek kovmuş, başkasıı almş yama.Gelgelelm bu öekde de köü ıkmş Ou kovup geebrcy almş Adam kovulmuş olmasa karş gmemşmş zae, büyükae koluğuu arkasıda dklyormuş, kde br başıı uzap büyükaeye görüüyormuş.

Zavallı kad souda yce umusuzluğa düşmüş Kovduğukc Lehl de gmyormuş r sağ yaıda, öek sol yadaymş Oyaacak para üzere, parayı koyacaklar yerüzere durmada arşyorlarmş Kavga edyorlar, brbrlere Lee kürler edyorlar sora gee barışyorlar, gelşgüzel, başa savma oyuyorlarmş Kavgalı olduklar zama ks de sedğ gb sözgelm br krmzıya, br s

yaha oyuyormuş. Souda büyükaey öyle br durumasokmuşlar k, kadcağz ağlamakl, baş krupyeye dömüş,kovu şuları kurar be ellerde , demş ağırp ağrmalarıa bakmada dışar amşlar olar ks brde büyükae olara borlu olduğuu, oları aldağı, kadırdığıı söylüyorlarmş bağıra bağıra Zavall Poapı olaları eme o akşam baa alaırke ağlyordu Gözlermle gördüm efedm, ks de parayla doldurdular cepler

Durmada cebe dryorlardı paraları dyordu Sözgelş,büyükaede yapığı ylğe karşlık beş alı syormuşSora masaya, büyükae oyadğ paraı yaa koyuyormuş bu beş alıı üyükae kazarsa ked koyduğu paraı kazadığıı, büyükae kaybeğ söylüyormuş. Dışarı aıldıklarda Poap gdp, Leller cepler al dolu olduğuu söylemş büyükaeye üyü

kae krupyeye bldrmş Leller (bacaklarıda yakala35



mış ik horoz gbi) ne kadar çrpındıysalar da para etmemiş,pols gelip ceplerindek büün parayı alıp büyükanneye ver-

mş. ütün parasını verene dek krupyeler de yöneiciler deyaşlı kadna son derece kibar davranmşlar. Ünü yavaş ya-vaş bütün kente yayılmşt zaen. İçmelere gelen her ulustan yoksul, zengin herkes, daha şimdiden birkaç milyonveren une vielle comtesse russe, tombe en ennce görmek için akın ediyordu gara

Gelgelelim o ki Lehliden kurulmak da düzelmemiş büyükannenin durumunu Onların arkasından üçüncü bir

Lehli üremiş. Çok güzel Rusça konuşuyormuş. Pek şık gi-ymliymiş. Ne var ki uşak ruhlu olduğu davranışlarındanbelliymiş gene de Uzun bıyklar varmış. Pek havalıymş Oda bükannenin ayağınn toprağı oluyormuş ama çevre-sndekilere küstahça davranıyormuş, bükannenin oyunu-nu istedği gibi yönetiyormuş Sözün kısası, büyükanneninuşağı değil de efendisiymiş gibiymiş Her elden sonra büyü

kanneye dönüyor, yemin bllah ederek, kendisinn onurlubir Leh olduğunu onun parasndan bir kopek almayacağnısöylüyormuş u yeminler öylesne sık yineliyormuş ki, büyükanne korkmaya başlamış u Leh başlangıça büyükanneye braz para kazandırdığı içn kadıncağız ayrılmak se-miyormuş ondan. Salondan kovulan ki Lehli bir saa sonra gene çıkagelmişler üyükannenn yanına sokulup onayardım etmek istediklerini bildrmşler. Potapıç, onurluLehin onlara göz kırptığn, gizliden ellerine bir şey ble skıştırdığnı gördüğünü yemn ederek anlatyordu. üyükanne öğlen yemeği yemedği, masanın başından ayrılamadığıçin Lehlilerden bri gerçekten işe yaramştı: Garn yemeksalonuna koşmuş bükanneye br kse çorba, sonra da çaygetrmşi. Aslında öteki de onunla gidip gelmşti. Ama akşama doğru, büyükannenin artık son banknotlarını çıkardı

Bnamş hta. R onte Fr

136



ğını herkes anladığı zaman yaşlı kadının koltuğunun arkasında daha önce hiç kimsenin orada görmediği beş altı Leh

li daha türemiş. Son bozukluklarını da verirken artık sözüne aldırış bile etmiyorlarmış büyükannenin Üstelik üzerinden uzanp onun parasyla istedikleri gibi oynuyorlarmış.Onurlu Lehle yüksek sesle konuşuyor bağırıp çağırıyorlarmış Onurlu Leh büyükanne orada yokmuş gibi davranıyormuş. Büyükanne bütün parasını verdikten sonra saatsekizde otele dönerken üç dört Lehli hl bırakmak istemiyorlarmış onu Koltuğunun çevresinde dolanı duruyorlar-

mış. vazları çıktığınca bağırıp çağırıyor çabuk çabuk ko-nuşarak büyükannenin onları aldattığını onlara borçlu olduğunu söylüyorlarmış. Otele kadar peşinden gelmişlerOradan tekme tokat kovmuşlar onları.

Potaıçın hesabına göre üyükanne o gün bir gün önce kaybetiğinin üstüne doksan bin ruble daha kaybetmiş-ti Yüzde beş izli tahvillerini hisse senetlerini art arda boz

durmuş. Beni asıl şaşırtan onun yedi sekiz saat masa başın-dan ayrılmadan oyuna dayanabilmesiydi. Potaıç büyükannenin üç kez durumunu düzeltir gibi olduğunu söylüyorduBöylece gene umuda kaılı ayrılmamış. Kumarbazlar insanın oun masasında hiç kalkmadan gözlerini kğıtlardanayırmadan yirmi dört saat oturabileceğini bilirler

te yandan o gün bizim otelde de hayli önemli şeyler olmuştu Daa sabahleyin saat on birde büyükanne henüzoteldeyken bizimkiler yani General'le DeGrie kesin kararlarını vrişler Büyükannenin Moskovaya gitmektenvazgeçtiğini üstlik gene gara gidip oynayacağını öğreninceonunla kesin att açık açık konuşmak için he birlikte(yalnız Polina yoktu aralarında) büyükannenin yanına gelmişler. General sonucun kötüye varmasından çok korktuğu için ne söyldiğini bile bilmiyormuş. nce yarım saat ka

dar yalvarmış yakarmış büyükanneye çık yüreklilikle her

37



şy itia tmiş. Yani gıtlağına kada boç içind yüzdüğü-nü Mll lanchy olan tutkusunu bil saklamamış (iyicşaşımış) Sona bidn dğişivmiş st b tavı takınmışhat bağıp çağmaya ayaklaın y vumaya başlamşağa bağıa büyükannnin aily zl tğn knt hksn diln düştüğünü söyüyomuş. Sona . hm Rus ad-nı da bi paalk tiniz hanımfndi! dy bağııyomuşöy duumada polis!... Sonunda sopaya dışaı atmşonu büyükann . (vt sopayla! Gna' Gi o sa-bah b ha iki kz ka kaya vmişl. i şy takımış

t aklaına: Gçktn d bu ş poistn yaaanamazlamydı? Zavallı ama saygıdğ yaşı b kadınn akln yti-dğini bu gdişl vaını yoğunu ult vcğin söylyb-lldi öyc hiç dğis baz ngl olamazla mıyd büyükannnn paaaı oyund kaybtmsn? .. Ama Gsadc omuz sikiyomuş. ns düşn odann çind biaşağ bi yukaı koşacasına dolaşan Gnaln göznin

çin bakaak alaylı alayı güümsüyomuş. Sonunda adamsn d d gibi sallamş kolunu Gi çıkıp gtmiş Akşam onun Mll lanch'yl gzl gzli uzun sü konuşuk-tan sona otldn ayıdğın öğndik. Ml anch'y g-lnc ksn kaaını daha sabah vmişti: Gnali linintsiy bi knaa itmşti. Yüzünü bil gömk istmiyo-du. Gnal akasından gaa koşup da onu oada bücüns kol kola gödüğünd Ml anch d madam vu

v Comings d tanımada Gnal'i. nscik slam bi-l vmdi ona. O gün Mll lanch dumadan işld n-si Onu svdğin söylmsi için uğaştı. Ama nd! ns bl bağlamakla fna adanmşt u küçük zalt palakvdğind akşam olmuştu. nsin bş paasz olduğu Ml-l lanchnin pşnd ondan snl paa almak çin dolaş-tığı anlaşılmışı Ml anc nl kovdu onu yanından.

Odasına kapand.13



O sabah Mister Astleye gittm. Daha dğrusu, bütün sabah durmadan nu aradm ama bir türlü bulamadım. Netelinde vardı ne garda ne de parkta ğle yemeğni teln-de yememişti. Saat beş sularnda demrylu stasynundanlAngleterre Oteline dğru yürürken gördüm nu Geri birendişesi ya da aceles lduğunu yüzünden anlamak pek gü-tü ama acele ettğ telaşl lduğu belliydi Her zamanki gbA dyerek sevinle uzattı bana elini Ama durmamştı Olduka gülün lan yürüyüşünü sürdürüyrdu Peşne takıl-dım. Ama srularıma öyle tuhaf yanıtlar veriyrdu ki, br şey

sramyrdum na Hem Plnadan söz amaktan utanıyr-dum Mister Astley de söz etmiyrdu ndan üyükannedensö ettm. Dkkatle dnled ben mu slkti

Hep kaybedyr, dedm Ah evet en yla karken gara gidiyrdu Kaybede

ceğni anlamştm zaten. Zamanm lursa gidip seyrederimbiraz Eğlencel luyr dğrusu

Nereye gttniz diye haykrdm.unu daha önce srmadğıma şaşrmıştım Frankrta ş in mi Evet.Daha ne srabilirdm artk Gene de yanı sıra yürüyr

dum. Ama birden döndü, ylun üzerndek Des quatre sa-sns Otelne grerken başıyla selamladı beni. Otele döner

en, Mster Astleyle k saat bile knuşsaydım ndan bir şeyöğrenemeyeceğim, ünkü na sraak br şeym lmadığını yavaş yavaş anlamaya başlamştm Evet, hi kuşkusuzöyleydi! Ne lursa lsun, kendm ne denli zrlarsam zrla-saydm sruma uygun br biim veremezdim

O gün Plina bütün gün kh cuklarla parkta dlaştı,h dasında urdu Generalden ktan ber kaıyrdu za-

ten. Hemen hemen h knuşmuyrdu nunla h değilse139



önemli bir konuda özümden kamamıştı bu ma ene-ralin o günkü durumunu bidiğim in Polinayı br yer

de sıkıştırmadan edemeyeceğni yani aralarnda aileyle ilgili önemli konularda bir konuşma geeceğini düşünüyordum. Ne var k Mster stleyle konuştuktan sonra otele dö-nerken yolda Polnaya karşılaştm. Çocukar da yannday-d Yüzünde fırtına gemiş gib bir durgun anatım vardıSelamımı başını hafife eğerek aldı Canım ok sıkkın odama ıktım

Polinayla konuşmakan kayordum kuşkusuz. Vurmer-

gelmler olayından sonra hi konuşmamıştk unu biraz dakendimi ağırdan satmak iin yapıyordum elgelelim zaman getike gerek bir öke sarıyordu iimi u kz be-ni hi sevmeseydi bie duygularımı böylesine ayaklar al-tına aamadı Ona atığım sevgimi böylesine küümseyemezd Onu gerekten sevdğimi blyordu Onunla böyle konuşmama kendisi izin vermişt Ne yalan söyeyeyim

biraz tuhaf br başlangcı olmuştu bunun. k ay önce benime dost omak stediğin dahas bazı davranşlarıyla bunu sakamaktan ekinmediğini hissetmiştim ma olma-mıştı işte nedense Dostluğun yerini şimdiki tuhaf ilişki-lerimiz almıştı O gün bu gündür hep böye konuşuyordum Ponayla Peki ama benim aşkımda iğreniyorsa ni-in düpedüz yasakamıyordu onu sevdiğimi kendisne söy-lememi

Yasak değldi aşkımdan ona söz etmem Üstelik kimi za-man kendi stiyordu konuşmamızı bunu benimle eğlenmek in yapıyordu kuşkusuz Şunu kesnlikle bliyorumanlattıkarm dinledkten beni iyice duyguandırdıktansonra aş bir küümsemeye ya da önemsememeye ben şaşırtmayı ok seviyordu Her zaman dikkatimi ekyordu bu Onsuz yaşayamayacağmı biliyordu aron olaynın

üzerinden iki gün gemişti. yrılığa dayanamıyordum ar

140



tık iaz önce onunla yolda kaşılaştığımda kalbim öyle hız-lı çapmaya başlamşt ki yüzüm bembeyaz olmuştu Ama

o da bensiz edemezdi biliyoum. Geekliydim onun için . . acaba bi alakiev* gibi mi yalnızca?

i sı vadı bu kzın apaçık otadaydı bu üyükan-neyle konuşması yüeğimi paçalamıştı. ana açlması içinyüz kez yalvamştım ona Onun uğuna hiç düşünmedencanımı bile veebileceğimi de biliyodu Gelgelelim he zaman needeyse küçümse bi tavı takınyodu bana ka-şı. Ya da ayaklaının dibine sediğim canımı isteyeceğine ogün baonla aamızda geçen olay gibi tuhaf şeylee süüyodu beni Dayanılabilecek bi duum muydu bu? Onun içinhe şey şu ansız mıydı acaba? Yoksa Miste Astley mi?Doğusu çok kaışktı kam . bi yandan da öylesine acı çekiyodum ki

Çok bozuk bi uhsal duum içinde odama çıkınca hemenkaleme saıldım şöyle bi metup yazdım ona

Polina Aleksandovna olaylaın sizi de sasacağındankuşku etmediğim çözülüşünün gelip çattığını göüyoumon kez söylüyoum: Yaşama geeksiniminiz va mı? "Neiçin olusa olsun böyle bi geeksinim duyasanız hemenbildiin bana Şimdilik hiç değilse çoğunlukla odamda-ym i yee gitmeyeceğim. ana geeksiniminiz olduğu an-da mektup yazın ya da çağıın

Zaf kapayıp bizim kata bakan hizmetçiyle yolladımMektubu Polinadan başka biisine vememesini sıkı s-kı tembihlemeyi <e unutmamıştım. Yanıt lan beklediğimyoktu Ama ua ü dakika sona küçük hanımın selamla-ıyla döndü

aat yediye u Genealin yanına çağıdıla beni.Odasındaydı i yee gidecekmiş gibi giyinmişti. Şapka-

syla bastonu anepenin üzeindeydi en içei gidiğimde

*) De Peonn otı çn

141



odanın ortasında ayaklarını iki yana amış kıpırdamadanduruyordu. Kndi kndin birşylr konuşuyor gibi gldi

bana ni görünc nrdys haykırarak birdn üzrimatıldı. Öyl ki limd olmadan gri kildim bir an kama-yı düşündüm. ki limdn tutup kanpnin yanına götürdübni. Kndi kanpy oturdu bni tam karşısındaki koltuğaoturttu. Ellrimi bırakmadan dudakları titryrk gözlrin-d birr damla yaş yalvarmaklı bir ssl

lksy vanov kurtarın kurtarın bn acıyın diy

başladı.Uzun sür bir şy anlamadım söyldiklrindn Durma-dan konuşuyor konuşuyor "acıyın acıyın diy yinliyor-du. onunda bndn bir konuda ona akıl vrmmi istd-ğini anladım. Daha doğrusu yapayalnız kaldığı anda bnianımsamış ağırtmıştı Konuşmak konuşmak uzun uzunkonuşmak iin.

klı başında dğildi Ellrini yalvarır gibi önünd birlş-

tirmişti Hmn Mll lanchy gitmm gn ona dönmy onunla vlnmy onu razı tmm iin ayaklarıma ka-panmaya hazırdı. nanmayacaksınız ama doğrudur bu söy-ldiğim!)

asıl olur Gnral diy haykırdım Mll lanch blkitanımıyor bil bni glir limdn

Glgllim, itiraz tmnin bir şy yaradığı yoktu öyl-

diğimi anlamıyordu. üyükanndn söz tmy koyulduKarmakarışıktı söyldiklri Hl polis habr vrmyi dü-şünüyordu

irdn öklndi: izd bizd kısacası Rusya gibi bir yasa dvltind böy-

l kocakarıları hmn vsayt altına alırlarnsızın ayağa kalktı, odanın iind bir aşağı bir karı do

laşmaya başladı Şimdi sitm dr bir tavır takınmıştı, Evt byndi, ya işt böyl diy kldi Köşd bir

14



eefendi varmı da onunla konuuordu sanki. Siin ha-erini oktu undan değil mi? ğrenin ite . evet ide

öle kocakarıların iini hemen örüverirler soluk aldır-malar onlara. Ha aksi etan .

Gene kanepenin üerine attı kendini. radan ir dakikaetikten sonra ağlamaklı sık sık soluarak Mlle lancheninonunla elki de telraf erine üükanne ıkaeldi mirasakonması artık sö konusu değil die evlenmek istemediğinianlatmaa kouluordu Konumasından enim ir edenhaerim olmadığını sandığı ellidi. DeGrieden sö edecekoldum kolunu sallaarak susturdu eni.

Gitti Neim var neim ok hepsini rehin etmitim onaSipsivri kaldım ortada imdi Siin etirdiğini o para. . o pa-radan ne kadar kaldı ilmiorum elki edi ü ank lanvardır. . sonra ne olacak ilmiorum . ilmiorum

Dehet iinde üksek sesle Otel paranıı nasıl ödeeceksini? dedim Hem sonra

ne olacak?Dalın akıordu üüme. Sölediğimden ir e an-

lamadığı elki sesimi ile dumadığı ellidi Polinaleksandrovna'dan ocuklardan atım auk auk evetevet dedi ama hemen Prens konusuna eti Şimdi Mllelanchenin elki de onunla ideceğini söledi O aman o aman . emin ederim Ne apailirim o aman? Söle-

in alaklık değil de nedir u?Sonunda ıpır ıpır alar akmaa alamıtı ölerinden.u durumda ir adamın anında apaileceğim ir e

oktu Osa alnı ırakmak da tehlikeidi onu. elki irhal elirdi ana Sonunda kurtulaildim ondan. Ama dadı-a ildirdim durumu Generalin anına sık sık irip ne ap-tığına akmasını temihedim Arıca olduka sö anlar iradama eneen o koridorun himetisie de konutum. O

da ö kulak olacağına sö verdi.

43



dama yeni çkmtm ki Potapç gelip büyükanneninbeni çağrdğn bildirdi. Saat sekizdi Yal kadn garda bü

tün parasn verdikten sonra otele döner dönmez beni çağrtmt. dasna gittim Koltuğunda bitkin bir durumdaoturuyordu. astayd galiba. Marf bir bardak çay getirmitiona zorla içirmeye çalyordu. üyükannenin sesi de tavr-lar da değimiti an yava yava öne eğerek,

o geldin Aleksey vanoviç oğlum dedi, gene rahat-sz ettiğim için bağlayn beni. Yallarn kusuruna bakl-maz ütün param verdim anam babam, hemen hemen yüzbin ruble gitti . ün benime gelmemekte haklydn Şimdimeteliksizim Artk burada kalmak istemiyorum Sekiz bu-çuk treniyle gidiyorum Senin u ngilize Mister Astley mineydi adam yolladm ir haftalğna üç bin ank borç iste-yeceğim ondan. Söyle kendisine de aklna kötü bir ey gel-mesin versin paray l çok zenginim Aleksey vanoviç.Üç köyüm iki konağm var aka param da var kukusuz.

epsini yanma almamtm. Adamn aklna bir ey gelme-sin diye söylüyorum bunu Ah ite kendisi yi adam sözü-nün üzerine gelir derler.

Mister Astley büyükannenin onu çağrdğn öğrenincehemen kalkp gelmiti. iç düünmee uzun boylu da ko-numadan büyükannenin imzaladğ bi senede karlk he-men üç bin ang sayd eline ini bitirdikten sonra bekle-

medi. Selam verip çkt Şimdi sen de git Aleksey vanoviç ir saat kadar bir za-manm kald iraz uzanacağ Kemiklerim szlyor ogör bu kocakarnn bunaklğn undan sonra gençleri dü-üncesizliklerinden ötürü suçlamayacağm. Senin zavallGeneral'i de suçlamak gelmez içimden artk Ama gene depara vermeyeceğim ona Yalvarsa yakarsa gene yok Çünkü anladğm kadaryla aptal bir insan Ne var ki ben bu bu-

nam kocakar da ondan akll değilim Tanr yaa baa bak

1



mayıp cezalanırır inanı işte böyle ai şa kal Kalırbeni Mar cıım

Daa büyükanneyi ylcu etmem gerekiyru. uzuruzbir bekleyiş iineyim. ep bir şey lu lacak iye bek-liyrum. ama uramıyrum İkie bir krira ıkı-yrum Bir ara parka bile giip gelim. Plinaya yazıımmektup aıkı Yaklaşmakta lan elaket e kein kuşku-uz Derienin elen ayrılıını uymuştum. em P-lina bana keniine arkaaş labilecek kaar eer vermee bile uşaklıa kabul eer beni belk erekliyim nun

iin. Biliyrum bunu i lmaza işlerini görürecekti bana Başka türlü lamazı

Trenin kalkış aati yaklaşınca itayna kştum Büyü-kanneyi yerleşirim. ep birlikte özel bir aile kmpartma-nına biniler. Ayrılırken bana

Bu iten ilgine eşekkür eerim yavrum ei Dün ken-iine öyleiim şeyleri bir e en anımat Prakvyaya

Bekleyeceim nu.tele önüm eneralin aının önünen geerken

aıyı görüm eneralin naıl luunu rum Kaınmazun

E işte efenim e.ene e girim yanına. Ama kapıa şaşkınlıktan nup

kalım Mlle Blanceyle eneral kakaalarla gülüyrları euve Cminge kanepee turuyru eneral be-belli evinten ne öyleiinin rkna eil ama apanşeyler öylüyru inirli kakaalarla gülüyru. ülerkenyüzünü kaplayan bir ürü kırşık araına gözler kayblu-yru. nra Blancenin keniinen örenim Preni epetleikten nra eneralin alaıını uyunca nu avut-mak itemiş bir akika uramış yanına elgelelim zavallıeneral bir şeyin rkına eili. Bu br akika iine ka-

erinin keinleştiini Blancenin erte gün aba lk trenle

145



Pase gitmek çin aaaındaki tüm bağlaı kopamakta olduğunu bimiodu

Odanın kapısında b an duduktan sona, gmekten vazgeçtim Kimsee göünmeden geisin ge çıktım. Odamınkapısını açınca aı kaanlıkta, köşedek penceenin anındaki sandalede otuan bisi lşti gözüme Ben giince aa-ğa kalkmamıştı emen anına gdp baktım . Biden solu-ğum kesild Polnadı bu !

146



xıv

Bir çığlık atmıştım

oina tuhaf bir tavırla Ne oldu Ne var diye sordu.Yüzü bembeyazdı çok üzgün görünüordu Ne oldusu var mı dedim Siz ha Siz burada benim

odamda elirsem "büün gelirim ben. Huyum böyledir Şimdi

göreceksiniz bunu Mumu yakın

Yakım olina ayağa kalktı masanın yanına geldi. nüme zarf açık bir mektup bıraktı Okuyun, dediMektubu eime aldım Bu Derienin elyazısı diye haykırdımllerim tiriyordu Satırlar gözlerimin önünde salanıyor-

du Mektubu tam anımsamıyorum Ama genel anlamı ak-lımda. Şöyle yazıyordu Derie

Mademoisee birtakım aksiikler yüzünden hemen ay

147



rılmak zorunayım buraan. er şey açıklığa kauşua-ya ek sizinle kesin konuşmaktan kaçınığımın sanırım

farkınasınız. aşlı akrabanızın (e la ieille ame 1 gelişi o anlamsız aranışı bütün kararsızlığımı silip attı içimen Keni işlerimin e bozukluğu bir süre hazla bağlan-ığım tatlı umutları yasaklıyor bana artık Olanlar için üzülüyorum ma bu aranışıma ürüst, kibar bir insanayakışmayan bir şey bulamayaağınızı umarım Üey ba-banıza borç eriğim bütün paramı kaybetmiş uruma-yım Bu yüzen yapmak zoruna oluğum şeyi yapıyorum Petersburgaki ahbaplarıma bana rehin eilen mal-ların hemen satılması işiyle ilgilenmelerini bilirim teyanan üşünesi kıt üey babanızın sizin paralarınızı aharaığını biiğim için borunan eli bin rank iniyorrehineki mallarının bu kadarını ona geri eriyorum. Böylee siz e mahkeme yoluyla onan hakkınızı alabilirsiniz.Umarım bu koşullar altına aranışım sizin yararınıza oa

aktır maemoiselle Gene umarım ürüst soylu her insanbenim gibi aranırı. izi ömrümün sonuna ek unutmayaağıma inanın.

Polinaya önüm ökeli Belliyi zaten eim aha ne beklenebiliri böyle bir

insananPolina görünüşte sakin ama titrek bir sesle,

Benim bir şey beklediğim yoktu onan iye karşılıkeri Çoktan kararımı ermiştim Nasıl bir insan oluğu-nu anamıştım alaraağım . . . . ısrar eeeğim sanıyoru . .(Polina bir an sustu uaklarını ısırı. Bile bile bir kat aha kaba aranmaya başlamıştım ona Nasıl bir tepki göstereeğini merak eiyorum Büyükannenin ölüm haberi geseyi şu bualanın (üey babamın ona olan borunu yüzüne çarpaak sonra a koaaktım onu ! Çoktan be

Bnk kock

148



ri neret ediyordum ondan. Ah eskiden hi böyle değildi,hi hi . . . oysa şimdi . Ah onun o iğren yüzüne bu elli bin

ranı arpabilseydim başka bir şey istemezdim. tükürebil-seydim yüzüne

Peki, elli bin fanklık rehin kğıdı Generalde mi şimdiAlıp eri verin onu DeGrieye

Ah, aynı şey değil ki ama Aynı şey değil ki! . Evet haklısınız aynı şey değil Şimdi ne yapabilir Gene

ral Ya büyükanneirden yükseltmiştim sesimi Polina dalın, sabırsız baktı

yüzüme. Canı sıkkın Ne olmuş büyükanneye diye mrıldandı Onun yanna

idemem ben . Sinirli bir sesle ekledi Hi kimseden özür dileyemem Elden ne elir diye haykırdım Nasıl oldu sevebildiniz

şu DeGrieyi, anlayamadm Alağın biridir Alağın ster

misiniz, düelloda eberteyim onu Şimdi nerede o rankuta, ü ünden beri oradaudalaca bir heyecanla, Söyleyin, yarın ilk trenle ideyim oraya dedim.Güldü. Ya önce elli bin anı etirin ondan sonra derse Hem

düello da nereden ıktı . Ne sama bir düşünce bu

Dişlerii ıcrdatarak, kendi kendime, Peki ama nerede bulabiliriz bu elli bin ranı diye mı-rıldandım

Sanki heen oralarda bir yerdeydi para O anda tuhaf birşey eldi akla, Polinaya döndüm

akın, d , Miser Astley. . Polinanı özleri parlad. Yüzüme dik dik bakarak acı acı

ülümsedi

Seni brakıp o nilize itmemi istiyorsun demek!

49



lk ke "sen diyordu banaO anda heyecandan başı dönüyor olmalıydı Dilerinin

bağı öülmüş gibi kanepeye öktüYıldırım arpmıştı beni sanki Kıpırdamadan ayakta du-ruyordum. Gölerime kulaklarıma inanamyordum Polinaseviyordu beni demek Mister Astleye gitmemiş, bana gelmişti O Polina, otel odama girmiş, herkesin göünde küük düşmeyi umursamamıştı bile. Bense hl aptal aptal duruyor anlamıyordum

Birden ılgın bir düşünce geldi aklıma

Polina Bir saat iin ver bana Bir saat bekle burada hemen döneceğim Bu . . yapmalıyı bunu Göreceksin Beklebeni burada bekle

Polinanın şaşkın soru dolu bakışına karşılık vermedenkoşarak ıktım Arkamdan seslendi Bir şey söylemek isedi ama dönmedim

Evet kimi aman insan en olmayacak ılgın bir düşünce

ye öylesine kapılır ki sonunda olağa görmeye başlar onu Dahası var Bu düşünce gülü bir tukuyla birleşirse kaderde olan kaınılma gerekli bir şey oluvrr sanın göündeBelki de önseinin bir etkisi iradn oağaüstü bir orlaması kişinin hayallerle kendi kenn rlmesi ya da bunlara bener bir şey vardır bunda ouğunu bilmiyorumAma o akşam (ömrümce unutmayağ o akşamı ok tuhaf bir şey oldu Geri matemaik oğruluyor bunu ama neolursa olsun hl tuhaığını y rmiştir benim iin Buinan öylesine sağlam nasıl yerlşi iime hem t eskidenberi Bir ke daha söylüyoru buu günlük olaylar arasında rastlantıyla oluvermiş bir olay eğil bir daha gerekleşemeyecek bir mucie olarak görüyorum

Saat onu eyrek geiyordu Salona umutla girdim Aynıamanda o güne dek tatmadığın büyük bir heyecan vardı

iimde Salon sabahki kadar olmasa bile hayli kalabalıktı.

15



Saat ondan sonra uet masaarının başında yanızca geçek gözü dönmüş kumabazar kaı öyeei için içme

erde yanz uet vadr. aşka bi şey gömez gözei Zaten sır ruet oynamak için geirer içmeere Çevreerinde neoup bitiyor igienmezer bie Sezon boyunca abahtan ge-ce geç saatee dek oynaar. Serbest osa sabaha dek oynamaya bie hazda Saat on iki ounca uet masas kapa-nacağı için canarı sıkkın dağııra Saat on iki omak üze-reyken baş krupiye Les trois derniers coups messieus!2diye bididiği zaman, cepeindeki bütün parayı bu üç ede

oynamak isee. En çok da o zaman kaybedeer kuşkusuzDaha önce büyükannenin oynadığı masaya gittim Pek kaabaık değidi Ayakta bi yer budum kendime Tam önümde yeşi çuhada asse yazıyordu

Passe on dokuzdan otuz atıya kadar oan sayıarı kapsa irden on sekize kadar oan sayıarın adı Manquedir.Ama bana neydi bunardan Hesap an ettiğim yoktu. r

önceki e hangi sayının kazandığını bie dinemiyordumOysa hemen hemen bütün oyuncua buna çok dikkat eder-er Yirmi atınımı çıkarıp önümdeki passeye bıraktımKrupiyenin sesi duyudu:

Vingt deux 3Kazanmıştım gene bütün paramı koydum, gene kazan

dım. Krupiye rente et un 4 diye bağırdıi anda seksen atınım omuştu Seksenini de ota on iki

nin üzerine kydu (kazanısa üç katını veri burası amaüçte birdir kazanma şansı) . . Yuvarak dönmeye başadı yimi dört kazandı Eişer atınık üç ruo ayrıca on atın ve-dier bana nckiere birikte iki yüz atınım omuştu.

2 Son ü on, r! F

Y k

Fr Oz r Fr

15



Kendimde değildim nümdeki parann tümünü krmz-ya sürdüm . sonra birden ayldm O akşam oyun boyunca

bir kez korktum elim ayağm titredi. Bir an bu param kaybetmenin benim iin ne demek olduğunu düşündüm Haya-tm masann üzerine koymuştum

Krupiyenin sesi nlad kulağmda: Rougeerin bir soluk aldm. Bedenimi bir ateş kaplad sanki

Banknot olarak ödediler paray Hepsi dört bin florinle sek-sen altnd galiba Henüz hesap edebiliyordum.)

klmda kaldğna göre sonra gene orta on ikiye iki binflorin oynayp kaybettim. lnlarn hepsini birden oyna-dm o da gitti Hrsmdan kuduracak gibi olmuştum on ka-lan iki bin orinimi kaptğm gibi gelişigüzel ilk on ikiye attım Kısa bir bekleyişten sona adame Blanchard Paristebalondan atlayp yere doğru inerken böyle bir bekleyiş iinde olmalyd krupiyenin sesi duyuldu:

Quatre lt bin florinim olmuştu Zafer kazanmş bir komutan

gibi bakyordum evreme. Hibir şeyde korkmuyordumartk ört bin florini siyaha attm rkamdan on kişi bir-den siyaha saldrd Krupiyeler bakşlar alak sesle birşeyler konuştular. Masa başndaki herkes iskos ediyor bekliyordu

iyah kazand Ondan sonra ne hesab ne de koyduğmparay biliyorum. Yalnz bir dş gibi on alt bin lorin kazan-dğm anmsyorum. Bir anda ü şanssz elde bunun on ikibinini kaybettim onra geri kalan dört bini "passeye koy-dum ama bu kez korku lan yoktu iimde. üşünmedenrobot gibi bekliyordum) . gene kazandm rkasndan ü epeşpeşe kazandm. Binliklerle oynadğm anmsyorum o

Kım - .

D -

15



kadar Bir de şunu Duradan para koyduğu orta on ikiyani on ikiden yiri dörde kadar olan sayarın daha çok çık-

tığını rk etişti Dzenli bir kazanışı vardı bu sayılarınÜç dört kez arka arkaya kazandıktan sonra iki el çıkıyorsonra dört el gene kazanıyorlardı Bazan uzun sre öyle giderale elde duradan hesap utarak oynayan oyuncuları dabu şaşırtır işte aderin garip cilvelerinden biri

Sanırı yarı saattir oynuyordu Brden baş krupiyegeldi yanıa. tuz bin orin kazandığı kasa bir gn-de bundan daha çok ödee yapaayacağı için rueti erte-

si sabaha dek kapayacaklarını söyledi Altınlar cepleriedodurdu Banknotları da alıp öteki saona başka bir ru-let asasının başına geçti. Byk bir kaabalık da arka-dan geliyordu. een bir yer açtılar bana ene saya-dan rastgele oynaaya başlaı. Ben koruyan neydi biiyoru

Arada bir bazı hesapların kadan gelip geçtiği oluyor-

du Birtakı sayılara bağanıyor sonra onları brakıp başkasayılara oynuyordu. Son derece dalgındı sanırı. Anı-sıyoru krupiyeler birkaç kez dzelttiler oyunuu. or-kunç yanlışlıklar yapıyordu. Şakakları terden sırılsıklaoluştu Elleri titriyordu Birkaç Lehli yardı etek içinyanıa sokulacak oldu Aa bir şey duyduğu yoktu. Şan-s sryordu Birden çevrede yksek sesle konuşayageye başladılar Bravo bravo diye bağırıyorardı. Al-kışayanlar ble vardı Burada da otuz bin orin kazandı bankı da devrisi sabaha dek kapadıar

Sağıdan birisi idin gi buradan diye sıldıyordu kulağıa.rankrtu bir Yahudiydi bu Yanıdan hiç ayrılıyor

du. anlıyorsa yardı da ediyordu bana Sol kulağıındibinde başka bir ses

Alahaşknıza gidin dedi

15



Yan gözle baktım lduka sade giyimli yirmi beş otuzyaşlarında bir kadındı. Bitkin son derece renksiz yüzündenbir zamanlar ok güzel olduğu belliydi anda banknotla-rı avu avu celerime dolduruyordum. Masanın üzerindekalan son altınları toluyordum. Son elli altınlık rulo alıhi kimseye belli etmeden soluk yüzlü kadının eline sıkış-tırdım. Bunu yamayı o anda ölesiye istemiştim. Anımsıyo-rum kadının ince zayıf armakları iten minnet duyguları-nı belirtmek isteğiyle kuvvetlice sıktılar elimi. Bütün bunlarbir anda olmuştu.

Paramın hesini toladıktan sonra hemen "trente et qua-renteye getim.

Kibar takımının oyunudur "trente et quarante Kğıtlaoynanır Burada bank bir elde yüz bin taler ödeme yaabilirPara sürme gene en ok dört bin florindir. Bu ounu hi bilmiyordum. Paranın nasıl sürüldüğünden bile haberim yoktu. Yalnızca kırmızıyla siyahı biliyordum. Ben de bu iki ren-

ge dadandım. arda kim var kim yok hesi masanın başınatolanmıştı yun oynarken bir kez olsun Polinayı anımsa-dım mı bilmiyorum Kendimi ara kazanmak önümde bü-yüyen ara yığınını daha da büyütmek hırsına katırmıştım.Bundan sonsuz bir haz duyuyordum

erekten de sanki talih dürtüyordu beni Ta o sırada birşey oldu Aslında olduka sık görülür ounda bu. Şans sözgelimi kırmızıya bağlanır on hatt on beş kez eşeşe kırmızıkazanır. nceki gün geen hafta kırmzının arka arkaya rmi iki kez kazandığını duymuştum Rulette bile görlmemişbir şeydi bu Herkes şaşıyordu Böyle durumlarda onuncu el-den sonra kırmızıya onamaya hi kimse cesaret edemez kuş-kusuz Ama deneyimli oyuncular kımızının karşıtı olan siya-ha da oynamazlar o zaman. eneyimli oncu "rastlantınınbu cilvesinin ne anlama geldiğini bilir Sözgelişi kırmızının

on altı el kazanmasından sona on yedinci elde yüzde yüz si154



a kazanacak gibi gelir insana Buna aldanan acemi ouncu-lar hemen siaha atılırlar. Her zaman sürdükleri paranın iki üçkatını koarlar kukusuz müth kabederler

Ama ben tuhaf bir inatla kırmızının pepee edi el ka-zandığını gre gre onu bırakmıordum Bunda arı arıagururumun etkisi olduğundan kukum ok. Seircileri teh-likee çılgınca ka tutmakla aırtmak istiordum Hem deah ne tuhaf bir dugudu o anımsıorum gururum teh-likenin üzerine üzerine gitmee zorluordu beni. Belki deinsan ruhu bunca duguu tattıktan sonra domuor, iice

coup, bitkin düene dek daha güçlü daha oğun dugu istior. nanın bir elde elli bin lorin sürmee izin os sürer-dim Çevremden üksek sesle bu aptığımın delilik olduğu-nu, kırmızının on drt eldir pepee çıktığını slüorardı.

Kulağımın dibinde bir ses dudum Monsieur a gagn dj cent mille orins 7Birden kendime geldim. Nasıl? Bir gecede üz bin florin

kazanmıtım demek Daha çoğunu ne apacaktım? nü-deki banknotları ceplerime samadan geliigüzel doldurdum. Altınların, ruloların hepsini alıp çabuk adımlarla ka-pıa ürüdüm Salonlardan geçerken herkes tık basa do-lu ceplerime altınların ağırlığından sallana sallana ürüü-üme bakarak gülümsüordu Sanırım toplam sekiz on kilovardı Birkaç el uzandı bana doğru Avuç avuç para dağtıordum. ki ahudi kapıda durdurdu beni

Çok üreklisiniz dediler. Çok gzü peksiniz Ama a-rın sabah erkenden ataktan kalkar kalkmaz gidin buradan,oksa bütün paranızı verirsiniz

Onları dinlediğim oktu ki anında kestane ağçları olanol ziiri karanlıktı Otel drt be üz metre tededi. Hır-sızdan, haduttan mrümde çocukken bile korkmamı-ımdır Şimdi de düünmüordum ble bir ei. Aslını so

Ms üz bn orn zn r

155



rrsnz otl oğru yürürkn n üşünüğümü nmsm-yorum Düşünc iy bir şy yoktu kfmn iin Ylnzc

müthiş bir hz hissiyorum o kr Bu bşr hzz my zfr y büyüklük hzz my, bilmiyorum r birPolin gliyoru gzümün nün On gittiğimi, birz sonronun ynn ocğm olnlr nlcğm kznğmrlr gsrcğimi üşünüyorum m onn bn -min nlttklrn gr niin gittiimi tou tou bir buukst ncki bütün o uygulrm yyni bir yşm bşl-ycğmz iin ok uzklr klmş gmiş, bir h szü-nü tmycğimiz nmsmycğmz şylr olrk bul-nk nmsyorum Tm youn sonun gmiştim ki birnkorkuyl ürrim "Y şimi lürür soyrlrs bni?r m bir kt h büyüyoru korkum Koşmy bş-lmştm Yolun bitimin şl şl otlimizi grünc rhtbir soluk lm

Bsmklr ür bşr lyrk omn bulunuğu kt

ktm ycnl tm ky Polin ory Kolrnkvuşturmuş ynn mumun nün kn oturuyoru.$şknlkl bkt yüzüm i kuşku yok o n oluk tuhf bir grünüşüm vr Gi krsn urum rlrnünki msnn üzrin yğmy bşlm

156



xv

ugünkü gibi aklıma gözlrini kırpmaan bakıyoru yü

züm. Ama hi kıpıramıyor oturuşunu bozmuyoruSon styi masanın üzrin attıktan sonra ki yüz bin ank kazanım iy haykıım.Atınlarla bankotlar yığını masanın üstünü kaplamış-

tı Gözlrimi paralaran ayıamıyorum Polinayı unutu-ğum anlar oluyoru Kh banknotları s st sıralıyorum kh altınları bir araya topluyorum, kh parala bıra-

kıp oanın iin abuk aımlarla bir aşağı bir yukarı olaşmaya başlıyorum üşüncl alıyor, sonra birn gnmasaya yaklaşıyo parala saymaya koyuluyorum. ir aabirn knim glmiş gibi kapıya koştum Anahtarı iki kzvirip kilitl kapıyı. Sona küük valizimin önün ü-şüncy alım

irn Polinaya önüm. O ana anımsamıştım onusanki.

Yarına kaar şu valiz mi saklasak paala im.

157



Polin hl prdmdn oturuyordu nepede Göle-rini benden yrmyordu Tuhf bir nltm vrd yüünde.

Hoşum gitmemişti bu Bunun neret olduğunu söylesemsnrm yln olmHemen ynn gittim Polin ln yirmi beş bin florin sie . . elli bin n eder

bu Dh bile ço ln yüüne rltn onun . .Susuyordu. sterseni yrn sbh erenden götürürüm on bu p-

ry Olur mu?Birden gülümsedi Uun sürdü gülümsemesiŞşnl içinde ügün byordum yüüne. Bu gülümse-

mesi on oln şmdn sö ettiğim mnlrdi lyl gülümsemesine ço beniyordu Sonund esti gülümseme-yi yüünü st. Kşlrnn ltndn sert sert bt bn. Kü-çümser bir tvrl

Siin prn lmm dedi.

Nsl? Ne deme istiyorsunu? diye hyrdm. Peim niçin Polin?

Krşls hiç imsenin prsn lmm Dost olr verme istiyorum sie bunu. Hytm önü

nüe oyuyorumBşyl beni prmprç etme istiyormuş gbi di di

bt gölerimin içine Neden sonr gülümseyere

Ço veriyorsunu dedi DeGrienin metresi elli binrn etmeCnm sn Polin diye hyrdm, nsl onuşuyorsunu öyle De-

Grie değilim ben Neet ediyorum siden Evet . . evet . DeGrie'den ço

siden neet ediyorumGöleri öeyle prlyordu. llerini yüüne pd. Hç

r hçr ğlmy bşld Ynn oştum

58



en gardayen birşeyler olduğunu anlamıştım Alı başın-da değildi sani Hıçırılar arasından

ıra beni diyordu. İstiyor musun? stiyor musun? De-Grie gibi elli bin rana . . .Kucaladım onu Ellerini ayalarını ömeye başladım.

nünde yere diz çötümHıçırıları yavaş yavaş dindi Ellerini omuzlarıma ou

uzun uzun batı yüzüme Yüzümden bir şeyi ouma isti-yordu sani. Dinliyordu beni ama söylediğimi anlamadığıbelliydi ir endişe derin bir düşünce vardı yüzünde. Kor-

uyordum alını yitirme üzereymiş gibi geliyordu banairden endine çeiyordu beni. Güven dolu bir gülümsemebeliriyordu dudalarında. onra ansızın itiyordu o aram-sar dalgınlığı alıyordu yüzünü gene. Di di gözleriminiçine bamaya başlıordu.

irden ollarını boynuma doladı eviyorsun beni değil mi seviyorsun? dedi yle ya . .

benim için baronla düello edecetin!Ço hoş gülünç bir şeyi o anda anımsamış gibi birden

ahahayla gülmeye başladı. Hem ağlıyor hem gülüorduNe yaabilirdim? en de endimde değildim i Anımsıyorum birşeyler anlatmaya başladı bana Ama neden söz ettiğini anlayamıyordum ayılıyordu sani. ir şeyi bana anlatma için sabırsızlanıyordu Konuşması arada tuhaf birahahayla orutmaya başlamıştı beni bu ahaha e-siliordu

vet evet dostumsun sen benim sevgili dostum diyor-du. ırdaşım

Ellerini gene omuzlarıma oydu gözlerimin içine uzunuzun batı

eviyorsun . . seviyorsun beni . . he sevece misin?Gözlerimi ayırmıyordum ondan. öylesine içten böyle

sine sevgi dolu hiç görmemiştim onu. Kuşusuz endinde

19



ğii. Sayıkıyoru ünkü . . yüzün tuhaf tuhaf baktığımgörünc birn kurnazca güümsmy başaı. Durup u

rurkn Mistr Astyn söz tmy başaıAsına sık (özik biaz önc bana bir şyi aıkamakiin knini zorarkn söz iyou Mistr Astyn Nvar ki n iğini tam anayamyorum Onuna aay bi iyoru gaiba ngiizin onu bkiğini, bki şimipncrnin ibin ikiiğini yiniyoru iki bir. "Evtvt yüz yüz pncrnin ibinir şimi A a bak isrsn oraaır oraa ncry oğru itiyoru bni Gi

ck gibi yaptığıma a kahkahayı basıyoru Duruyorum boynuma sarııyoru

Araa bir taşanıyoru Gick miyiz Yarın giiyoruz ği mi Şy . (bir

an üşünü n rsin büükanny ytiir miyiz nc rin ytişiriz ona N rsin, bizi karşısına görünc svinck mi Ya Mistr Asty . . Şangnbrgn aşa

ğı atmaz knini o ği mi (Kahkahaya gümy başaı. ak n iycğim sana nümüzki yaz nry gick, biiyor musun iimsl araştırmalar yapmak iin kuzy kutbuna . bni ağııyor. ahaha iz RusarınAvrupaar omasa imizn bir şyin gmycğini söyüyor .. Ama tmiz yürkiir iliyor musun "Gnraihoş görüyor anchnin tutkunun aman canım, şy işt... (N söyycğini şaşırmıştı Acıyorum zavaıaa büyükanny . . ni in, DGriyi öürmk kim snkim Sahi öürbicğini mi sanıyosun onu Ah aptaSni DGriy karşı karşıya gtircğimi nası üşünbiiyorsun (irn güümsi aronu bi öürmzsinsn Ah o gün n güünün. Oturuğum yrn sana bakıyorum. Sni yanarna yoarkn gitmmni n ok istiyorum (Kahkahaya gümy başamıştı. Nası güüyorum

arkanan, nası güüyorum! ..

160



irden gene bynuma sarıld öptü beni yanağn içtenlikle yanağma dayad Artk ne bir şey düşünebiliyrdum ne

de duyuyrdum aşm dönüyrdu endme geldiğimde, yanlmyrsam sabahn yedsiydi.

Güneş damn içine dlmuştu. Plina yan başmda turuyr lanlar anmsamaya çalşyrmuş gibi tuha tuha çevresine baknyrdu. O da yen uyanmşt. Masann üzendeki paralardan ayramyrdu gözlen aşm tartamyrdumşakaklarım znkluyrdu. Plnann eln tutacak ldum brden itt beni, kanepeden ind. asvetli bir hava vard dşarda.Gün dğmadan önce yağmur yağmşt. Gidip pencereyi açt dirseklern pencerenin pevazna dayayarak dşar uzandÜç dakka kadar öyle durdu. Söyledklemi dinlemiyr dö-nüp bana bakmyrdu rden dehşete kaplmştm Şmd nelacakt snu nereye varacakt unun? Plna braz snra çekild pencereden snsuz bir neetle yüzüme bakarak masa-nn yanna geldi keden dudakla ttryrdu.

Ver artk elli bn angm, dedi Plna gene mi, gene mi? dye haykrdm az m geçtin yksa? Hahaha! elki de acyrsundur

elli bn anga?Gece sayp ayırdğm yim beş bn lrin masann üzern

de duruyrdu Alp na uzattmPlna para elinde neetle

enim değl mi heps? diye srdu enim ldu artkheps vet dedim senindi zaten Al ell bin angn !rden bana dğru frlatmş paray. Deste hzla yüzüme

çarpp yere düşü şarak çkt dadanGerç br anda gelip geçen delilklere aklm ermez benim

ama kşarak çkarken Plnann aklnn başnda lmad

ğ kesndi. unu blyrum Aradan bir ay geçmş lmasna

6



arın h hasta zaten. Pei ama bu durumun özelile budaranıının nedeni neydi? ururunun ininmesi m? Yo

sa odama gelmeyi bie göze almatan duyduğu üzüntü mü?Eritiğim mutluluğu una buna anlatara öüneeğimi Derie gbi benim de el bin an erp onu baımdan saaağımı mı sandı? Daranılarımda onun böyle düünmesineyol açaa bir yan olmadığını blyorum Daha ço onun gururuna aırı düünlüğüydü neden bene Kesin br ey blmiyordu ama gururu bana nanmamasını haaret etmesinisöylüyordu ona Deriey bulamadığı için hınını bendenaldı Oysa beli hç de suçlu değidim unların tümü sayılamaydı elbette. Alının baında olmadığını da biliyordumAma hç önemsememitim bunu . eli de bağılamaz im-d beni bunun çin Eet ama imd; ya da o zaman o za-man? Derenin metubu elinde odama geliren o adarmı endinde değildi ne yaptğını bilmiyordu? anırım biliyordu.

Parala aeleyle yorganın altına oydum Polinadan ondaia sonra çıtım. Odasna gittğinden uum yotuessze gdip dadıya üçü hanın nas olduğunu soraatım Merdienlerde arılat aya. O da Polinanınnerede olduğunu sormaya bana geiyordu. Şaırıtım

Demin dedim on daa öne ç ı odadan nereyegitmi olabiir?

Dadı sitemle yuarıdan aağı süzdü beniu arada olayı otelde duymayan almamtı. Kapıı odasında tibin bölmesinde raueinn1 sabah ada ar ar yağmurun altında otelden oara çıtğı HoteldAngleterreye doğru gittiği onuuuyordu. arsonlarınonumalarından imaarından Poinanın geeyi odamda geçrdğin bidlern anamtım Daha doğrusu eneralinaiesi dilerdeydi eneraln dün aını aybettğ hüngür

Küçük nm kı A

16



hüngür ağlağ söyleniyoru Büyükannenin Generalin annesi oluğunu oğlunun Mlle e Comingesle evlenmesine

engel olmak sözünü inletemezse onu mirasnan yoksunbrakmak iin Rusyaan kalkp buraya geliğini Generalesözünü geiremeiği iin e rulete bütün parasn bilerekveriğini söylüyorlar ip başn öeyle sallayarak Di-ese Russen iye yineleyip uruyoru. Bazlar gülüyoruBaş garson hesab yapyoru Geceki büyük başarm uyma-yan kalmamşt nce arl bizim kata bakan garson kutla-mşt beni. ma onlarla ilgilenecek urumum yoktu. Dng-leterre Oteli'ne koşum

Henüz erkeni Mister stley hi kimseyle görüşmek is-temiyoru Gelenin ben oluğumu öğrenince koriora kt Bir şey söylemeen onuk bakşn gözlerimin iine i-kerek karşıma uru. Ne söyleyeceğimi beklemeye başla- Polinay sorum

Mister stey bakşn gözlerimin iinen ayrmaan

Hasta iye karşlk veri. Gerekten yannza m? Elbette. yleyse. . . yannza m alkoymak niyetinesiniz onu? Eve. Mister stley rezalet olur bu Yapamazsnz bunu Hem

ok hasta Polina belki rkna eğilsiniz

Olmaz olur muyum Hasta oluğunu ben e söylemiş-tim size Hasta olmasay gecey oanza geirir miyi? asl? Biliyorsunuz bunu emek? Biliyoru Dün buraya geliyoru Bir hanm akraba

mn yanna götürecektim onu Hasta oluğu iin yanlp si-ze gelmiş

Düşünün br kere . utlarm sizi Mister sley klmagelmişken soraym bu geceyi bizim pencerenin altna m

2 A ş Rsar A

163



geçirdiniz? Miss Polin ikide bir beni penereyi çıp ordoup omdığınız bkmm için zorluyordu d . Sonr kh

khrl glyordu Shi mi? Hyr, penerenin dibinde değildim m kori

dord br şğı bir yukrı doşıyordum. ekiyordum ir dokor gösermeliyiz onu Mister Asley Dokor çğırdım lrse bunun hesbını sorğım size.Şşırmışım. Ne diyorsunuz Miser Astley? diye geçir

dim içimden Dn kşm iki yz bin tl er kzndığınız doğru mu? Hepsi yz bin lorin. Gördnz m y Hemen bugn Prise gidin öyleyse

Neden?Miser Asey kitpn okuyormuş gibi bir sese çıkdı: Ceperi pr görne btn Rusr souğu Priste ır

lr d . u mevsimde ne işim vr Priste? Onu seviyorum Mis-

ter Astley Siz de biiyorsunuz bunu Ab? Oys ben hiç de öyle snmıyorum Hem burd

kırsnız btn prnızı rulee verirsiniz sonr Prise gi-deek prnız klmz Hdi yolunuz çık olsun, bugn P-rise gideeğinizden kuşkum yok.

Pekl hoşç kn Am Prise ln gitmeyeeğim izimkierin durumunu dşnn Mister Asley. Kıssı, Ge

ner şimdi de Miss Poinnın bu ypığı kene yylırhemen bunlr Elbete yylır Hem snırım Generlin bunu umursdı

ğı d yok zen Sonr Miss Polin nının istediği yerde y-şmk hkkın shiptir. öye bir ienin rtık vr olmdı-ğı söylenebilir.

Hem yyor hem içimden bu ngilizin Prise gideeğinden böyesine emin omsıyl y ediyordum Me Polin

ölrse beni deoy çğırkmış . . diye dşnyordum

1



işe bak! Yemin ederim Polinaya acyodum ama çok tuhaftı; oyun oynamaya paaları önüme yığmaya başladığm andan sonra aşkm ikinci plana itilmişti sanki Şimdi söylüyorum bunu kuşkusuz O zaman bir şeyin rkında değildimGerçekten bir kumarbaz mıyım ben Gerçekten Polinayakarşı öylesine tuhaf bir sevim mi vadı Hay hayr hlseviyorum onu anrı biliyo! Mister Astleyin yanından ayrlp biim otele doğru yüüken içtenlikle suçluyordumkendimi Acı çekiyordum Ama ama o srada çok tuhaf anlamsız bir olay eçti başımdan

Aceleyle Generalin yanına idiyordum dairesine yaklaşmıştm ki birden bir kapı açıld biisi sesledi bana.Madameveuve ominesdi bu. Mlle lanchenin isteği üerine çağırıyordu beni. Mlle lanchenin dairesine irdim

ki odalı küçük bir daireydi bu Yatak odasından Mllelanchenin kahkahası duyuluyordu Yeni uyanmışt.

A c'es lui Viens don be ue u as an une mon

tane dor et darpent3 doğu mu 'aimerais mieux lor.4Gülümseyeek: Kazandım dedim. Ne kadar Yüz bin lorin ibi comme tu es bte 5 Girsene içeri duymuyorum

söylediklerini Nous ferons bombance nestce pasOdasına irdim lanche pembe atlas yorannın altında

dönüp duuyodu Dipdii insanın ancak düşte örebileceğikadar öz kamaştırıcı omuzları yoranın dışındaydı Esmertenine pek iden beyaz dantelli patiska eceliği öğüsleriniyarım yamalak örtüyodu.

i geliş! Gl lı üçü bdl tı e güüşe bi ğ ışsı . - F.

Be lt yeğeri F.

pn - F.

P yyeeğ, değil ? - F.

165



eni görünce kahkahayla gülmeye başladı Mon ils astu du coeur? diye haykırdı.

Gülüşü neşel hatt bazen çtendiCorneilleden br tümceyle out autre . 8 dye başladım.Ama lanche kesti sözümü ak vostu9 önce çoraplarımı bul giyinmeme yardım

et sonra . . Si tu nest pas trop bte je te prends a ars 0 Habern var m gidiyorum

Hemen mi? arm saat sonraGerçekten de bütün eşyas toplanmıştı Valizleri şusubu-

su hazırdı Kahves çoktan gelmiş onu bekliyordu. Eh bien istyorsan tu verras Paris. 2 Dis don quest-

ce que cest quun outchtel.3 u tais bien bte quand tutais outchitel. Çoraplarm nerede? Hadi giydirsene çorap-larımı

Gerçekten de o güzel küçücük biçmli esmer ayağınıuatt bana. Gülümsedim ipek çorabnı gydirmeye başla-dım Mlle lanche yatağında oturuyor durmadan konuşu-yordu

Eh ben que ferastu s e te prends avec? 5 Sonra jeveux cinquante mille ancs. Frankurtta verirsn bana pa-rayı Nous allons Paris Orada benmle yaşayacaksın Et

s v ı v - F

8 Bbd gsı . (i Le Cid dl pıtd. - F.

Göü s - F.

Us ls Pis götüüü s - F

Pkl F

2 Ps göcksi F

Sö isi di çl (Rsç ö F

Uçl ç bdl b şd F

Pl si götüüs ps - F

ll bi isti F Pis gidi - F

66



e te erai voir des toiles en plein or. 8 mründe görmediğin güzellikte kadınlar göreceksin. ak dinle

Drsana hele, sana elli bin ank verirsem bana ne kalr t cent cinqante mille ancs, 9 nttn m Hem ay

ca aynı evde iki ay seninle yaşamayı kabl ediyorm Qesaise!20 ki ayda b yüz elli bin ang yer bitiririz. örüyorsn ya e sis bonne ennt2 önceden söylüyorm sana,mais t verras des toiles.22

Nasl hepsini iki ayda m yiyeceğiz Ne o, korktn m h vil esclave ! 23 ir ay böyle yaşa

mann senin ömrüne bedel oldğn biliyor msn alnzca bir aycık. .. e aprs le dlge ! 2 ais t ne pe comprendre, va25 Del, del değmezsin bna y, qe ais 2

O srada öteki ayağna giydiriyordm çorabın Dayanamamış, ayağını öpmüştüm irden çekti ayağını sivri cyla yüzüme yüzüme vrmaya başladı. Sonnda kapı dışarı e

ti beni. rkamdan, h bien mon otchitel e atends si ve;2 on beş

dakika sonra gidiyorm diye seslendi.Odama döndüğümde sersem gibiydim Elden ne gelir l

le olinann parayı yüzüme ırlamasnda, iser sleyibana yeğlemesinde benim sçm yokt. anknotlardan birkaçı hl yerlerdeydi. Topladm onları Tam o sırada kapı

açıldı. Daha önce yüzüme bakmayan oel kibi girdi içeri, Ban dndürcğim F

Ya yüz ll bin ank . Fr.

2 N bilyim bn Fr

2 Bn y b çocğm - Fr

22 Ama ban dnck F.

2 Sni açak kl sni F

2 Sona da tn F

2 Ama sn bn anlayamazsın ad - Fr

2 N yayon? - F.2 Eh çlim, in bklrm sni - Fr

67



alt katta kont V.nin yeni boşalttğı güzel daireye geçmek steyp stemediğimi sordu.

ir an durup düşündüm. Hesabı getirin! dye bağrdm. Hemen gidiyorum on da

kka sonra . .arseyse arise diye geçrdim içimden alın yazm böy

leymiş demekGerçekten de o n beş dakka sonra üçümüz ben Mlle

lanche et28 Madame veuve Cominges bir ale kompartma-nında oturuyorduk. Mlle lanche bana bakarak durmadan

kahkahalarla gülüyordu. Veuve Cominges de ondan aşağıkalmyordu. enm neşel olduğumu söylemeyeceğm. Ya-şamım ikiye bölünüyordu ama dünden bu yana tehlke-ye alışmştım aranın başm döndürdüğü doğruydu belki de euttre e ne demandas pas meu 29 ir zamançin ama yalnızca bir zaman için ortam değişikliği iyi ola-cak diye düşünüyordum. r ay sonra burada olacağım o

zaman . . o zaman görüşürüz sizinle Mister Astley Evet şulanche salağyla ben de gülüyordum ama anımsyorum,içimde korkunç bir keder vard.

ir süre sonra lanche gülmeyi kesti Cddi ciddi sitem et-meye başlad bana:

Ne var ne oluyorsun Amma da salaksn Hç akıl yoksende Elbette, elbette altından girip üstünden çıkacağz ikiyüz bin rangınn, ama buna karşılık mais tu seras heu

reu, comme un petit roi 3° Kravatn kendi ellerimle bağ-layacağım Hortenseyle tanştracağım seni. Paramız suyunu çekince gene buraya gelip kasaları soyarsın. Yahu-diler ne dediler sana neml olan yürekllktir sende devar Parise daha birçok kez para getireceksn bana. Quant

V - F.

2 Blk asıl stdm d byd atn F.

Küçük b kal gb mt oacaksn - F

168



mo e veux cinquante mille anc de ente et alo "3 Ya Geneal? dye odum lin onu he gün bu aatte bana iek almaya gide.

ugün bileek ok nadide b iek getimein öyedimaval gelp bakacak kuş umuş kafeten. Göecekn akamızdan gelecek. Hahaha Çok evneceğim buna ateişime yaayacak. uadaki bolaını Mte Atley ödüyo

ae gidişim böyle oldu işte .

Baa glinc, l in rak kira iyom o ama . - Fr

169



XI

Paris için n söylyyim Kuşkusuz çılgınlık, budalalıktı

yaptığım Ancak üç dört hafta kaldım orada. u sür içindyüz bin angıı suyunu çkmişti. Yalnızca yüz bin ank di-yorum, çünkü gri kalan yüz bin angı Mll lanchy rmiştim Elli binini Frankrtta naki olarak üç gün sonrada Parist lli bin anklık bir borç snti imzalamıştım onair hafta sonra bu snti paraya çirmmi istdi. Et lscnt mill ancs, qui nous rstnt, tu ls mangras ac moi,mon outchitl Hp uçit diyordu bana. Mll lanch'dn

daha bncil, cimri, pinti bir yaratık az bulunur. Ama kndiparası söz konusu olunca böyldir. nim binliklr glinc,sonra açık açık söylmişti bana Paris sosytsind kndi-m bir yr dinmm için grkliydi bana bu para. Artık amacıma ulaştım, yrim sağlam. Uzun sür kims kılıma doku-namaz. Zatn o yüz bin angı hiç görmdim sayılır: Para

Gri kaan bin ang a birkt yiyğz itim Fr

2 Öğrmn Ra

17



hep nda duruyrdu Her gün aıp baktığı cüzdanımda yüzanktan zla para hi lmadı

Kimi zaman k saf bir tavırla arayı ne yapacaksın diye sruyrdutiraz etmiyrdum enim paramla kendisine k güzel

bir daire döşedi Yeni evini bana gezdirirken, Görüyrsun ya hesabını bilen zevk sahibi bir insan azı-

ck bir parayla neler yapabiiyrOysa azıcık dediği eli bin anktı Geri kalan elli bin ank-

la bir kupa arabası ile atlar ad Snra iki bal daha dğrusu

akşam yemeği verdik Hrtense de Lisette de Clptre de birk bakmdan önemli, hatt güze kadınlardı bunlar davetlier arasındaydı. u iki tplantıda da budalaca bir ev sahibi rlü üstlenmek zrunda kaldım Snradan görme kasız,cahilikte de haysızlkta da eş görümemiş bir takım tüccar-ları, küük rütbeli subayları beş yazar bzuntusunu, snmda ak giyinmiş, krem rengi eldiven takmış kurulmakta

bizim etersburgdakilerini bile yaya bırakacak sözde gazete-cieri karşılamak ağrlamak bana düştü. enimle alay etme-ye bile kakıştılar en de bl bl şarap iip gittim arka da-da yattım ütün bu lanlardan tiksiniyrdum. lanche ben-den söz aılınca şöyle diyrdu knuklara "Cest un utchitel, i a gagn deux cent mille ancs3 en lmasaydım ne ya-pacağını bilemezdi bu parayı Snra gene öğretmenliğe başayacak. ğretmen aranan yer bileniniz var mı irşeyler yap-

malıyız nun iin Sık sık şaap imeye başlamıştım Çün-kü k sıkılıyrdu canım Üzülüyrdum Her meteliğin üstü-ne titrenen bencil basit bir evrede yaşıyrdum k iki haf-ta hi hşnut değildi benden lanche Farkındaydım Gerişık giydiriyrdu beni, her gün kravatımı kendi bağıyrduama aslnda küük görüyrdu beni Hi umursamıyrdumbeni küük görmesini Can sıkıntısından üzüntüden her ak

i çitldi ki yü bin ank kaanı F

171



şı Chteu des leurs gidiyordum iyice srhoş olndek iiyordum. rd knkn d öğrendim (sık sık bu dn-sı ediyorlrdı ord) zmnl knkn ustsı diye dım bileıktı. Sonund nlybildi beni lnche şlngı birlik-te yşdığımız sürece elimde kğıt klem peşi sır dolşcğımı ne kdr hrcdığını ne kdr ldığını dh ne kdrhrcycğını lcğını hesp edeceğimi snıyordu Her onnk iin kvg gürültü ıkrcğımdn bşlngıt kuşku-su yoktu Muhtemel her sldırım krşı önceden svunmsı-nı hzırlıyordu. m benim böyle bir şey ypmy hi niyet-

li olmdığımı görünce bu kez kendisi itirz bşlmıştı. -zen heyecnlı heyecnlı konuşmy koyuluyordu m be-nim oğunlukl knepeye uznmış yere bkrk sustuğu-mu bir şey söylemediğimi görünce şşırıp klıyordu. nce-leri benim düpedü bir pl un outchitel olduğumu s-nıyor glib ptl bu dm bırk cnım uyndırmy değ-mez diye düşünerek ıklmsını yrıd kesiyordu. Dış-

rı ıkıp on dkik sonr döndüğü oluyordu Son derece yer-siz büyük hrcmlrd bulunduğu zmnlr sözgelimi birgün tlrı değiştirmiş on ltı bin ng yeni bir it t lmış-tı) ypıyordu bunu gün ynım sokulup

Kızmdın y bibi5 dedi.Elimle ittim onu Hyır bırk rtık . m lnche ok gripsedi bu dvrnışımı ynım oturdu.

k ne diyeceğim sn geri birz phlı gibi görünüyorm düşeşti bizim iin bu tlr stediğimz nd yirmi binrng stbiliriz onlrı.

nnıyorum sn innıyorum Doğrusu güzel tlr r-by binince herkes sn bkck Tmm mı

Kızmdın y

Çiç şt r

Ccm r.

17



Neden kızayım? azı eksiklerini idermekle akıllılıkediyorsun. Sonra hepsi işine yarayacak Sosyetede kendine

sağlam bir yer sağlaman erektiğini anlıyorum Milyonlarıbaşka türlü biriktiremezsin. enim üz bin henüz başlanıdenizde bir damla

ağırıp ağıracağım sanan lanche böyle konuştuğumuörünce şaşırıp kalmıştı

Demek sen ne tuhafsın Mais tu as lesprit pour com-prendre Saistu mon aron7 eri öğretmensin ama birprens olarak elmeliydin dünyaya! Paramızın abuk tüke

neceğinden korkmuyorsun, değil mi? Keşke bir an önce bitse ! Mais saistu . . mais dis donc8 zenin misin yoksa? Ma

is saitu, paraya hi değer verdiğin yok Questce que tu fe-ras aprs dis don ?9

Aprs 10 ambura idip yüz bin rank daha kazana-cağım

Oui oui cest a cest maniique 1 1 Kazanıp burayaetireceğine inanıyorum Dis don 12 aliba sonunda sahi-den sevdireceksin kendini bana. Eh bien,13 böyle iyi oldu-ğun iin ayrılana dek hi aldatmayacağım seni ak ne diye-ceğim eri sevmiyordum seni parce que je croyais quetu nes quun outchitel (quelque chose comme un laquais,nestce pas? ) 1 4 ama ene de sadıktım sana, parce que esuis bonne fille . 1 5

Hr şy anayacak kadar zkisin r

Sana bir şy syyyim mi oğm - r.

Ama . . biiyor msn . sysn r

Ya sonra n yaacaksın? - Fr

Sonra Fr

vt vt y ok ho! - r

2 Sysn - Fr

k Fr

Bn sni yanızca bir it sanıyorm (şak gibi bir şy dği mi b?) - r.

Çünkü iyi bir kızım bn - r

73



Yln ! Y o lbert denilen esmer subyl Geen güngörmedim mi snyorsun

Oh oh mis tu es 16

Yln hepsi yln söylediklerinin Kzdğm m snyorsun yoks o ver il ft jeunesse se psse . . 17 eni t-nmdn önce onunl dostluğun olduğun onu sevdiğinegöre imdi kovmzsn y dmcğz Ylnz bir ey söyleyeyim sn pr verme on

lnch heyecnl

Demek bn d kzmyorsun! diye hykrd. Mis tu esun vri philosophe sistu n vri philosophe! Eh bienjetimeri je timeritu verrs u sers content!8

Gerekten de bu olydn sonr snki shiden bğlnd b-n Dost bir yknlk bile göstermeye bld. Son on gü-nümüz böyle geti Sözünü ettği yldzlr görmedim mbirok bkmdn tutmutu sözünü Üstelik ortenseye detntrd beni Çok ilgin bir kdnd rmzd Thrse

philosophe 19 diyorduk onNeyse uztmylm bunlr bk bir öykünün konusu

olck eyler. un krtrk istemiyorum. nemli olnbütün bunlrn bir n önce son ermesini istememdi. Yuk-rd d söylediğim gibi yüz bin frngmz ğ yukr biry dynd Doğrusu yordum bun u prnn en zn-dn seksen bin rngy nche kendine öteberi lmt.

iz yirmi bin rnk hrcmk Yetmiti bize. Son zmn-lrd bn olduk iten dvrnn lnche hi değilse b-z konulrd yln söylemiyordu bn) bir gün ypmk zorund kldğ borlr üzerie yüklemediğini söyledi Hesp pusullrn bor seneterini sn imzltmd ün

A . . ama sn d . . - r.

Gkr k gnçlk bu şn vagçs F

Ama sn grçk br ooun blyr msn grçk br loof Öyys bn

d sn y svcğm yl svcğm k grcksn, oşuna gdck - Fr Foof Tra - F

74





kuku yok lanchenin karılayıı onun için en iyi ilaç yerine geçti Ne var ki neeli mutlu olmasına karın hastalığı-

nın belirtileri daha uzun süre üzerindeydi ir konuda karara varmak ya da öyle ciddi bir konumada birkaç söz söylemek elinden gelmiyordu öyle durumlarda her söylene-ne yalnızca Hım demekle yetiniyordu. Sık sık gülüyorduAma katılıyormu gibi sinirli hasta bir gülütü bü. Arada sıkkalarını çatıp oturuyor saatlerce surat asıyordu irçok e-yi hemen unutuveriyordu. Çok dalgın olmutu Kendi ken-dine konuuyordu Yalnız lanchenin yanında canlanıyor-

du aten bir köeye çekilip durgunlaması da lanche'yi birsüredir görmediğine ya da lanchenin onu almadan bir yere gittiğine o da değilse giderken onu okamadığına iaret-ti O anda sorsanız ne istediğini söyleyemezdi Neden üzüldüğünü canının neye sıkıldığını kendi de bilmiyordu ir ikisaat öyle oturduktan sonra iki kez rk etmitim bunu; iki-sinde de lanche bütün günü dıarıda belki de Albertin ya

nında geçirmiti) birden telalanıyor birisini arıyormu gibi sağına soluna bakınıyor sanki bir ey sormaya hazırlanıyordu. Ama aradığını bulamayınca sormak istediğini anım-sayamayınca gene durgunlaıyor; güzel giyimli hayat dolulanche her yanı çınlatan kahkahasıyla odaya girinceye deköyle oturuyordu lanche gelir gelmez yanına kouyor onuneelendirmeye çalııyor azan öpüyordu bile. ir keresin-de General lanchenin geldiğine öyle sevindi ki birden ağ-lamaya baladı... aırdım

lanche General'in bizim eve yerlemesinden hemen son-ra onun için dil dökmeye balamıtı bana Konuurken heyecanlanıyordu bile General'i benim yüzümden aldattığınıbir anlamda sözlü sayıldıklarını ona söz verdiğini söylüyor-du. General onunla evlenmek için ailesinden olmu Sonraben yanında çalııyormuum. ilmeliymiim adamcağızın

durumunu sıkılmalıymıım biraz . . ir ey söylemeden din

176





nd ngn bir insn değidi. Durup dururen güceniverdibn . neden duğunu imdi de bimiyrum Kendi de bimiyrdu uusuz Neyse, b snu bei myn bir söyev tutturdu ğr bğr pt bir cu duğumu bnhddimi bidireceğini . . . göstereceğini söyüyrdu. Durm-dn nuuyrdu. m numsndn imsenin bir eyndğ ytu nche srn tutr güüyrdu S-nund bir yttrdr nu. p birz dmy rd-r. Generin bir ey iin üzüdüğünü nche ynnd -s d birisinin öemini eiğini bir ez r etmitim.

öye nrnd ii ez benim ynm suup bireyer n-tmy yumutu. m bir türü döemiyrdu iini. Ordudi günerinden rhmet rsndn iftğinden evin-den söz ediyrdu. zen bir sözcüğe tyrdu n. Peseviyrdu nu. Ne duygurn ne de düünceerini ntyrdu m günde bei yüz e yineiyrdu bu sözcüğü. ir ez curndn söz edece dum n m her z-

mni gibi hemen pd bu nuyu Çbu bu nu-r "Evet evet curm hsnz, cur dedi Ynz bir seferinde duygund. imiz tiytry gidi-ydu birden "Ç zvdr benim curm dedi z-v cur O m bir ez endi endine "v- cur diye mrdnd. ir gün de Pin'dn tmüyü bir öeye "Nnör öpeğin biridir diye bğrd Nnör duğu dr d hin iemizi rezi etti urdys s mum evirirdim nu m Evet, mum evirir-dim DeGrieye geince dn duym istemiyrdu "enimhvetti diyrdu Sp sğn evirdi, ödürdü i ysüren bir bustu benim iin d yrc her gece dü-üme girdi ir dh dn etmeyin bn nun

Genere nchenin gizden giiye bir pnr urdu-nn fndydm. m her zmni gibi susuyrdum

sesimi rmyrdum. nce nche d bn (yrm17



mza tam bir hafta öcyi) l a char ibabouca' o hasta Art ölür Mistr Astly tlraf -

ti. Kabu rsi i olursa olsu risi Gralir Ol-masa bil ömi yo Çüü olua yülü bir mli aylar Grali ahas ayr oaa alaca hp. Mutlu aolaca. Maam la ral olacam Sosyty ircimBlach'i t üşücsi buyu zat) sora bir us top-ra sahibsi olacam 'aurai u chtau s mouis tpuis aurai touours mo millio.3

Ya si samaya bilmm lr istmy alarsa

alyorsu ya . Ah, hayr "o o o 4 ai m i üşmüş

Korma rli ölmi alm. Albrt'i aa bira borsti imzalattm oa Baş alrmaya alşrsa hm h-sab örülc. m csart mz böyl bir şy

Pl l öylys .Sa bir üü yap aha orusu üü il bir

ail toplatsy bu Albrt bira a ahbap ar hpsio aar orts'y Cloptry habr bil rilmmişti.amat hali p mmuu Blach i liyl bala raat salar briyatili Gral byaz yliyl ayla trs comm il utyu5

Blach, Gral'i oasa ar sla baa Il st poura trs comm il fu.Ou trs comm il ut olmas aribim itmişti sa-

i Tmbl bir syirci olara işi ayrtlara öylsi ili-sizim i olalar uutmuştum bil. Soua Blachi Comis la olma asi u Comis

2 Deme or r

22 B e R

2 Br tom, mrm o mor d ete Fr

2 Hr r.

2 Göter Fr2 e vr ço öeri r

179



değilmiş ası soadınn du Plaet olduğu anlaşıdı Niçinkendilerini de Cominges oaak tanıştırmışladı, hl bimi

orum Ama Geneal bundan da hoşlandı ahası du Plaeadını de Comingesten çok sevmişi üğün gününün sabahıgiinip kuşanmış, saonda bi aşağı bir ukarı dolaşıoduCiddi, mağrur bi avıla kendi kendine konuşuordu Mle lanhe du Plaet lanhe du Plae, du Plaet! ü Pase kızı anka Yüzünde mutlu bir anlaım vardı Kilisede de, nikh dairesinde de, evde de, emek eken de alnız

a sevinçli değil, son deee de mağudu kisine de bi halle olmuştu lanhee de bir ağırbaşlılık gelmişti Aşıı iddi bi avırla,

eğişmeiim artık dedi bana, mais voistu,2 çok ansk b şe va üşün bi kee, eni soadımı bi üü tutamıoum aklımda Zagaranski, Zagojianski, madame lagnae de Sago Sago, es diables des noms russes ennmadame la gnae quatorze onsonnes! Comme est agrable neste pas?28

Sonunda aıdık lanhenin, o apta lanhenin gözeaşardı benden aılırken

Hıçkırarak u ais bon enn,9 dedi , e e roais bteet tu en avais Pair,30 ama akııor sana bu Elimi son kezsıktğında birden üksek sese Attend dedi Yatak odasına koşu ir dakika sona elinde iki banknot bin ankıka

döndü üşte gösem inanmazdım böle bir şee A bunu,işine arar, dedi elki çok bigii bi ouhitesin, ama çokda budalasın ki bin ankan za vermem sana Çünkü nası osa kabedeeksin hepsini Hadi olun açık osun Nous

Ama byor musun - F

Şu Rus adanı da Alla ka ys on dö sssz a na ks ş d m? -

yi br çocukn - Fr

Aa sanyodum sn öy görünüyodn F

Bir dkka bk - Fr

80



serons toujorus bons ams2 gene kazanırsan unutma, banagel et tu seras heureux!

Kendmde de be üz ank kadar br para vardı Sonra bnank değerndek saatm, elmas taı kol düğmeerm uktek eam daha b süre eterlerd bana Bu kasabaa ble-rek kendm braz toparlamak çn gedm Mster Astlebeklyorum. Dönüte buradan geçeceğn, br çn de brgün kaacağını blorum Her e öğreneceğm ondan . .sonra da ver eln Hamburg. Ruletenburga gtmeyeceğm

Belk önümüzdek az gderm. İnsanın ansını an masa-da k kez denemesnn sonuç vermeeceğn sölüorlar.Hem asıl oun Hamburgdaymı

2 Dia do aaa - :r Mutl olurs - r.

81



X

Bu olrm l rmli m bir l kiz olu Şimi

rf k krim okuum zklr-m So olrk mburg' giğimi ömiim TrmN rh zmm o rr D oğruu r ğil kim kr gvrk kr umulu im- kk ol bir kuku vr b r birbuuk iki l gi b bir li h kö bir u-rumm Dili mi Vz gir iilik b D-z mhvim kimi Durumum ri hlk ri

i ri ğil imi Böl bir urum hlk ri -h lmz m bir olmz h u kii bğmiilr gvz olurr hlk ri vrirk klr-lr Şimiki urumumu iğrliğii ol lklğlgörğm billri, b r vrm klkrlr mm i, bim bilmiğim ölblrlr b Sorömli ol bu muur ki r, ömli ol rul uvr

lğ birz ö uru urmmr . . o zm (hi18



kşkm yok bnan önc o ak hocaar koşarar yanma. osta güümsyrk ktarlar bni. Şimiki gibi ar-

kaarn önmzri Tümünün can chnnm Bir nyimbn şimi "Zro. Yarn n oabiirim Yarn öck son-a ynin iricğim Bütünüy mahomaktan krtaracağm knimi.

Grktn gittim Hambrga o zaman ama . onra g-n Rtnbrga önüm paa hatt Ban bln-m. Ban namssz hrin tki oan anşman Hint-znin şağ stiy gittim t tam bş ay a şakk t

tim Czainn kşman hmn sonra o b Birborcm yüzünn Rtnbrga ttkamşar bniKim oğn bimiğim birisi paray rip krtar bni Kimi acaba Mistr sty mi Poina m Bilmiyormama iki yü talrlik borm önmiş ainn karl-mştm. Nry gibilirim Hintz nin aamn yan-na girim Gn ak bir karş haaa tmb mi tmb bir

aam. Bns ü i biiyorm nc otz gn aykaskrtr girmiştim yanna ma zamana tam bir şak gibikanmaya başla bni. krtr ttacak rm yokt.yğm iniri. Gick başka yrim omağ iin istristmz boyn ğim böylc şakğ knim kab tmişolm. nn yannaykn ymim imim bş ayaytmiş gn biriktirim. Ban bir gün onan ayr-mak istiğimi biirim knisin. Hmn o akşam rtsaonna am solğ h, yürğim nas hycanla ar-pyor Hayr paraya ok ğr riğimn ğii b!stiğim tk şy ş Hintz'nin garsonlarn Ban'i oran bütün ş göz kamaştrc kanlarn yarn hp bn-n söz tmri bnim öykümü anatmalar bni ömri yni başarm önün ğilmlriyi Çocka bir hayal-i b ama . kim iir bki Polinayla karşaşrm Hr

şyi anlatrm ona Bnim karin b cilrinn üstün

183



oluğumu anları belki. h hayır para eğili benim içinönemli olan aram olsa hepsini gene bir Blancheye yei-

ririm Gene ariste on altı bin rank eğerine atlar koşulu arabamla olaşırım Bunu yeiğim ekmek gibi biliyorum Cimri eğilim ahası msrif oluğumu sanıyorum .oysa krupiyeyi inlerken yreğim nasıl çarpıyor: trente etun rouge impair et passe quatre noir pair et manqueOyun masasnın zerineki altınlara banknotlara ne hırslabakıyorum Krupiyenin kreğinen öklen çil çil atınla-rın sesi içimi yakıyor st ste yığılmış gmş paraları gör-

kçe kuurasım geliyor Oyun salonuna girmeen ahaiki oa öteeyken para sesini uyunca zangır zangır titre-meye başlıyorum

h yetmiş gulenimi alıp oyun salonuna koştuğum ak-şam a b başkayı asse'ye on gulen koymaka başlaım.asseyi kenim için uğurlu sayarım Kaybettim Gmş para olarak altmş gulenim kalmıştı Bir an şnkten son

ra zroa karar kılım roya beer gulen beşer gulen oynamaya balaım Üçnc ele biren zro çıktı. Yzyetmiş beş guleni alırken sevincie az kalı ölecektimYz bin gulen kazanığıma bile u kaar sevinmemiştimYz guleni hemen rougeye koyu kazanım. Bu keziki yzn biren koyum gene kazanım Dört yz gule-ni noir'e koyum noir çıktı Sekiz yz gulenin hepsini biren manque'ye oynaım kazam Beş akikaan kısa birzaman içine bin yei yz guenim olmuştu Böyle anlaraeski şanssızlıklarını unutuveriyor insan Hayatımı ortaya ko-yarak bu yrekliliği göstererek oynamış kazanmıştım . ge-ne aam yerine koyacakları beni.

Otele giip kenime bir aire tuttum Kapıyı kapayıp oturum gecenin çne ek paalarımı sayım Sabah uyanı-ğıma bir uşak eğilim artık. Hemen o gn Hamburga git-

meye karar verim. Oraa uşaklık a etmemiş cezaevin

18



d d atmamştm. rnin kalkmasna arm saat vard. uarada gidip birkaç l onamak istdi canm. in bş üz lo

rin kabttim. Ama gn d arldm oradan. Hamburgagldim ir adr da buradam . . Sürkli bir kuşku içind aşorum Uk uk onuor

hp bir şi bkliorum. Oun masasnn başnda günlrcdikilior birtakm hsapar apor ounu incliorum.Gc düşlrimd bil hp oun var ununla birikt kn-dimi uuşmuş bir bataklğa gömülmüş hissdiorum. Mistr Astll karşlaştğmzda onun üzündki anlatm gör

düktn sonra böl düşünüorum. O zamandan bri hiç görüşmmiştik Rastlant sonucu karşlaştk Şöl oldu Hsapapa apa parka doğru ürüordum Mtliğim kalmamştGrçi lli guldn vard cbimd ama küçücük bir oda tuttuğum otl üç gündür hiç para vrmmiştim Rult gitmktn başka çkar olum oktu: irşlr kazanrsam onama- sürdürbilcktim Kabdrsm öğrtmn grkisini-

mi olan bir Rus ailsi bulursam bulurdum oksa gn uşak-lk tmm grkckti u düşünclr dalmş park koru-luğu gçrk komşu prnsliğ gidn hr günkü olumda ü-rüordum. Kimi zaman bö açldğm üç dört saat sonra Hamburga orgun argn kurt gbi aç döndüğüm oluordu Parka ni girmiştim ki birdn kapd Mistr Astligördüm Önc o bni görmüş sslnmişti Yanna oturdumiraz mağrur duruor gibi gldi bana Svincimi gizldimAslnda onu gördüğüm çok svinmiştim

Dmk buradasnz ddi Sizinl burada karşlaşacağmbiliordum zatn Zahmt dip anlatman iliorum Hrşi bilioru ir l skiz adan bri başnzdan gçnl-ri bilioru

Eski dostarnzla bu dni akndan ilgilnmniz solu-luğunuzu göstrir Mistr Astl ddim Durun hl şimdi

aklma gldi Rultnburgda iki üz guldn borcumu öd

185



ben ezaevnen kurtaran sz mynz? Bunu kmnyatığını blmyorum

h hayır k yüz gulen borç yüzünen yattığınız Rue-tenburg ezaevnen ben kurtarmaım sz. ma k yüz gul-en borç çn oraa yattığınızı blyorum

yleyse kmn kurarığını a blyorsunuz? h hayır Kmn kurtarığını blğm söyleyemem uhaf oğrusu Bzm Ruslaran anıyan yoktur ben

çünkü Hem tanısaar ble böye br şey yamazlar nakbzm oraa Rusyaa Ortooksla Ortooksları kurtarır-lar Bu yüzen bunu tuha huylu br nglzn yatığın sa-nıorum

Mster stley braz şaşkın nlyoru sözlerm Ben btkn umutsuz br uruma bulaağını sanıyor olmalıyı

Olukça soğuk br sesle z umutsuzluğa ümemş esk neşenzen br şey y-

rmemş görüğüme sevn e

Gülüm: Yan erşan br uruma eğlm küçülmem ye

çn çn kızıyorsunuzlk ana anlayamaı ne söyleğm nlaına gülümse Bu çeşt konuşmalarınız hoşuma ger e Esk ostu-

mu zek heyeanlı bununla brlke karamsar ostumu görüyoru karşıma gene. Bu enl brbrne zıt özellkler br

aaa anak Rusara görülür nsann en y ostunu küçül-müş görek steğ br gerçektr Dostluk çoğunlukla kü-çülme temel üzerne kurulur. Zek her nsanın blğ sırolmakan çokan çıkmış br gerçektr bu ma nanın szy neşel görüğüme çok sevnm öyler snz oyunubırakmaya nyetnz yok mu?

Yere batsın oyun Hemen bırakırım ama . Braz ara kazansanız eğl m? Böyle söyeyeeğnz

blyorum zaten. öylemeyn gersn blyorum Farkın

186



a lmaan ağzınızan kaçtı nun için e gerçektir Yalnızunu söyleyin, yunan baka ilgileniğiniz bir ey var mı

Yk. .ir sürü srular srmaya balaı bana Hiçbirini yanıtlaya-mıyrum Gazete lan kuuğum yktu Sn birkaç ayrelime bir kitap bile almamıtım.

Kanınız nmu sizin, ei. Yalnıza yaama eğil kiiselluğu kaar tplumsal çıkarlara a yabanı kalmamı, geç-minzle tüm bağlarınızı kparmısınız Kazanmak hırsıylalmu içiniz. ir insan larak görevleriniz luğunu stla

rınızı varı slarnız) unutmusunuz Sizi heyeanlı umutlu bir genç larak anımsıyrum Ne var k bütün güzeluygularınızı yitiriğinizen kukum yk. Şimi umutları-nız en güçlü tutkularınız "pair impair ruge, nirleren ru-let üzernek brtakım sayılaran lei gtmeğn blyrum

Can sıkıntsıyla biraz a öfkeli haykırım, Yeter Mister stley lütfen söz etmeyin bana bunlaran

lütfen Şunu bilesiniz ki hiçbir eyi unutmaım. Yalnıza birzaman çin bunların hepsini, anılarımı bile kvum kam-an . urumumu üzelttiğim zaman göreeksiniz yenienirileeğim

Daha n yıl sürtersniz buralara öyleyse Szinle bahse grmeye hazırım Yaarsak n yıl snra gene bu kanepeeanımsataağım size bunu

Sabırsız kestim sözünü Kapataım artık bu knuyu Geçmi söyleiğiniz kaar

unutmaığımı göstermek için izninizle bir sru srayım si-ze: Mss Plia neree mi eni ezaevinen kurtaran sizlmaığınıza re ur O zamanan beri br haber alama-ım nan

Oh hayır hayır Sizi nun kurtarığını sanmam sviç-ree mi ister stley biren öfkelenmt.) Hem bana

Mss Plina üzerine sru srmasanız iyi lur

187



Eimde madan güümsedim Sizi de reğinizden yaraad anaşan

Dünyada saygya değen yaratkarn iinde en k değeni, Miss Pinadr. Ama bir kez daha söyüyum, bananuna igii sru srmaktan vazgeerseniz mutu edersi-niz beni. Miss Pina'y hibir zaman gereği gibi tanmad-nz. Ondan söz etmeke duyguarm incitmiş uyrsunuz

Bak hee Ama hakszsnz Düşünün birbirimize ndanbaşka neden söz edebiiriz Ortak başka ne anmz var kiAma krkmayn srarnz öğrenmek isemiyrum Miss

Pinann sr mayan yanarya şimdi ne yaptğya igieniyrum yanzca Ksaca anatabiirsiniz bana

Başka bir şey srmayacaksnz ama. Miss Pna uzunsüre hastayd. Şimdi de hasta Bir zaman Kuzey ngiterede,anneme kz kardeşimin yannda kad At ay önce deikadn ödü Yanzca Miss Pinaya yedi bin punduk birmük brakt. Şmd Miss Pna ev kz kardeşmn aesiy

e gezide Miss Pinann küük kardeşiye kz kardeşine dehayi para düştü mirastan kisi de ndra'da öğrenimdeerÜvey babas Genera bir ay önce Pariste kapten ödü Me Banche k iy davrand a aa astan payna düşenher şeyi kendi üzerine yapmaktan a eri kamad epsibu kadar işte

Ya DeGrie O da İsvirede mi şu anda

ayr rada deği Nerede dğuu da bimiyruYanz ik ve sn kez uyaryrum sizi Bu eşit imaarda ir-kin yakştrmaarda buunmayn bir daha. Yksa bzuşuruz

Nas Bunca dstuğumuza karşn m Evet bunca dstuğuuza karşn. Sizden bin kez özür dierim Mister Astey. Ama gücenecek

bir şey yktu söyediğimde Miss Pinay suamadm. Snrabir Fransz erkeğiye bir Rus kz söz knusu du mu snucun

ne acağn siz de ben de kestiremeyiz Mister Astey

188



DGrinin n ötki n ynn söylmycğnizibilsm "br Frnsz rkğiyl bir Rus kz mkl nyi n-

ltmk istiğnizi sormk srim N ilgis vr bunlrn?Nn ill bir Frnsz rkğiyl br Rus kz? Görünüz mü ilgilniiz bil m çok uun sürr

bunu nltmk Mistr stly ncsini blmk grkir.m oğrusu önmi bir sor sorunuz Grçi ilk bkştgülünç gbi görünüyor m gn önmli Frnsz mkgüzl br klb girmiş mktir Siz ritnylsnz bunukbul tmybilirsniz. ir Rus ork bn hç ğisksknçğmn kbul tmiyorum. m bu konu bizimgnç kzlr bşk türlü üşünbilirlr. Siz Rcin ymck grçk ş birz lvnt kokulu bulbilirsiniz kilinz l okumzsnz bil n ymck grçk -·ş vnt kokuu htt güünç buluyorum onu. m gü-zlir Rcin Mistr stly iz n rsk iylim büyükbr oznr iz h yykn; Frnszn özlikl Prslinn

göz hoş görünn o klb yvş yvş bçmlnmy bşl-mşt Dvrm soylu snfn mirsn konu ugün n b-yğ bir Frnszn bil oukç soylu tvrr konuşmshs üşünclri vrr m ruh yönünn hiç öyğlmiş n önm vr! ütün bu özlliklr mirs olrkkonmuştur Frnszr nlşcğ gib kniri son r-c ğrnç yrtkr bil olslr ş görünüşlr güzl hoş

olbilir Siz şunu söylyyim Mistr stly y yürkli z-ki ğrbşl bir Rus kz kr içtn krşsnkn güvnn bir yrtk yoktur r DGri ymck tvrlry y msksiyl kolyc çlbilr gönlünü Dş görünüşü çokhoştur DGrinin Mistr stly ir gnç kz onun ruhunun yürğinin öyl oluğunu snr unun sonrnnlmş bir bçim oluğun knn ucunn gçrmzSözlrimn blk hoşnmycksnz m Mstr stly

siz İnglizlr çoğunlukl ymu yumru şylrsiniz. Görünü

189



şünüz güzl dğildir. Oysa usar güzliğ çok ön vrir-lr. üşkündürlr güzlliğ. var ki ruh güzliğini ki

şilik sahibi olmanın dğrini anlayabilri için kadınlarımızn özllikl gnç kızlarımızn çok daha özgür dnyili omaları grkir Miss Poina'nn bağşlayın ağzıdan kaçt sizi o Gri dniln alçağa yğlsi kolayolabick bir şy dğildir. Çok zaman istr. Sonunda an-layacaktr dğrinizi. ostunuz olacak yürğnin kaparını açacaktır siz. a gn d o ahlaksz hrif rzil fizci

Gri yaşaayı sürdürcktir o yürkt. u, dyi yrindys biraz da inadından gururuna olan düşkünlüğündnolacaktır. Çünkü Gri bütün uutlarını yitirmiş libraldüşüncli yarı dl Gnral' yardı ttiği için (sözd kuşkusuz) yoksul düşüş bir arkiz olarak çıkışt kızcağızın karşsna. ütün bunar sonra anlaşld. a önli dğildir anaşılış olası. Şidi ski Griyi vrin ona . .bayır! ugünkü Gri'dn n dnli nfrt diyorsa ski

Gri için d (ski Gri onun yanızca hayalind yaşayan bir insan olsa bil) o dnli üzülür Siz şkr abrikatörüydünüz dği i Mistr stly?

vt ünü Lovl v Ortakları şkr brikasına ortağım. Gördünüz ü Mistr sly? i yandan şkrci öt

yanda "lvdr pollosu* irbrndn çok uzak şylrbunlar . Oysa bn şkrci bi dğii. asit bir rut oyun

cusuyu o kadar. şaklık bil tti Sanırı biliyordur bunu Miss Polina Çünkü güçü bir habr ala örgütü var.

Mistr stly bir an düşündüktn sonra soğukkanlı Cannz sıkıldığı için saçalıyorsunuz ddi H söyl-

diklriniz d pk bayat şyr. Kabul diyoru ddiğinzi a svgili dostu bn

söyldiklrim n dnli bayat n dnli bayağı gülünç our

(*) Pa nnocnt VII v j amnna Vatikana Bv ana b antik hykl müi açılmıt - çn

90



larsa olsuar gereğin ta kendisidirler. İşin acı yanı da burası zaten Ne yazık ki bir sonuca varaadık sizinle

Mister Astley Çirkin saa şeyler bunlar . ünkü ünkü . . diye baş

ladSesi titriyor gözlerinin ii parlıyordu. Şunu bilesiniz ki buraya iğren bayağı alak dediğiniz

bu adaın isteği üzerine sizi görek sizinle uzun uzun i-tenlikle konuşak duygularınızı düşüncelerinizi uutlarınız ve . . . geişin üzerinizde braktığı etkiyi ona iletekaacıyla geldi

oğru u? oğru u söylüyorsunuz? diye aykırdıBir anda gözleriden sel gibi yaşlar boşanıştı. utaı

yordu kedii Hüngür üngür ağlyordu Galiba ilkkez oluyordu bu

vet bedbat insan Seviyordu sizi o bunu aık aıksöyleyebiliri size artık. Çünkü avoluş bir insansınız !

Sizi l sevdiğini bile söylese bir şeyi değişirez bu ge-ne burada kalırsınız vet, kendi kendinizi avettiniz. Bir-tak yetenekleriniz vardı. aşa doluydunuz. yi bir insansayılırdınız. eğerli insanlara öylesine gereksinii olan ana-yurdunuza yararlı bile olabilirdiniz. Aa buada kalacak-sınız. Sizin iin er şey bitiştir artık Sizi sulaıyoru.Bence her Rus böyledir. a da böyle olaya yatkındır Ru-

let olasa başka bir şey düşürür onları bu yola. Böyle ola-yan Ruslar ok azdır eğin ne olduğunu anlaayan ilksiz değilsiniz yurttaşlarınızdan söz etiyoru). Rulet daaok Rus oyunudur. Bugüne dek dürüsttünüz. Çalaktansauşak olay yeğlediniz . . . Aa gelecekte neler olabileceğinidüşündüke eşete kaplıyoru. eter artık oşa kalın!aranz yoktur sanırı? Aln size benden on altn daha okvere ünkü asıl olsa rulete vereceksiniz hepsini. Alın

sonra da ayılalı! Alsanıza

191



Olmaz Mister stley bu söyledikleriniden sonra Mister stley

lın! diye bağırdı oyluluğunuzu hl yitirmediğini-ze inanıyorum bu parayı size bir dost olarak veriyorum. Ru-leti Hamburgu bırakıp anayurdunuza döneceğinizi bilsemyeni bir yaşama başlamanız için hemen şimdi bin pound ve-rirdim size Şimdi bin pound değil de yalnızca on altın veri-yorsam bu şu anda sizin için on altının da bin poundun daaynı olduğunu bildiğim içindir Çünkü nasıl olsa vereceksi-niz hepsini. Hadi alın da ayrılalım.

izi bir kerecik kucaklamama izin verirseniz alırım Elbette seve seve ! . .çtenlikle kucaklatık Miser stley ayrıldı yanımdan

gitti.Hayır hakszdır Mister stley! en Polina'yla DeGrie ko-

nusunda aptalca konuştuysam o da Ruslar üzerine karar ver-meke acele ei Kendim için bi şey söylemeyeceğim Oy-

sa şey hepsi laf bunların boş laf oysa birşeyler yapmakgerek! urada önemli olan sviçredir şimdi! Yarın . . ah ya-rın gidebilseydim oraya! Kurtulabilseydim şu uyuşukluğumdan dirilebilseydim! Kantlamalıyım onlara . Polinabenim hl insan olabileceğimi görmeli ! Yeter ki. ma şim-di geç oldu artık ama yarın . h büyük bir inanç bir önsezivar içimde. Kesin gerçekleşecek beklediğim mucize! Şimdion beş altınım var. Oysa on beş guldenle başladığım günleroldu ! Dikkatli olursam ah hl akıllanamadım! rtık bü-tünüyle mahvolmuş bir insan olduğumu nasıl anlayamıyo-rum Peki ama neden yeni yaşama adım atamıyorum Evet!ir tek kez dikkatli sabırlı olmama bağlı her şey! ir saatçik dikkatli olabildim mi kaderimi değiştirebilirim! nem-li olan kendimi tutabilmem Yedi ay önce Ruletenburgdaşanssızlğa son yenildiğim gün olanları anımsasam yeter

h o ne kararlılıktı öyle! ütün paramı vermiştim hep

19



sini . . Gardan ıaren batm yeleğimin cebinde bir gul-den sallanıyor u aşam a almayacağ deme diye

geirdim iimden Ama yüz adım gittiten sonra değiştir-dim düşüncemi, geri döndüm Cebimdei guldeni ıarpmanqueye oydum (O gün bir el azanmıştm manquede) .Doğrusu, insan gurbet elde dostlarından, yurdundan uza-ta, aşama ne yiyeceğini bilmezen son, en son guldeninioynaren o tuhaf bir duyguya apılıyor . Kazandım. Yirmi daia sonra cebimde yüz yetmiş guldenle ıyordumgardan ir geretir bu! Bazen son gulden neler yapabili

yor, görüyorsunuz O zaman umutsuzluğa aplsaydım daararllı göstermeseydim ne o lacat

Yarın, her şey bitece yarın! .

1867

193



Kim biliorm ki kmar sac ara kaamakii oamor

gilik ürii kovalaalar kaar gilr k-

mara mrakl . N oks gi ola Foor ihai-ovi Dostovskii aam ir ömi- Avraa ttk olğ kmar salolar müa-vimlrii oğ aacakar ilmiklri kaar ara-s ola aristokratar v gir

Düa ski mslği hilik olğ sölir ski o a kmar oma Alkol v ka lmak iiklala iti otlar isa bir baka mrak Birok isasa kisii kar glmiği itli ar v üüücrii csi katrmas krba Dvlt v ilri-mii giigül asaklara rağm üi tasvi tmi-ği ttklar h haatm ir aras olm Kimi bir-ri karmak v sorl alara b tür ttk v ağm-llklar ork oktasa varabilior

Dostovskii Su e Ceza, aramazo areer, Buaa,

umarbaz gibi srlrii vsl aa oağaüstü bir ar

195



lkla kimrn yansıttığı bu tür insanların uç nktaarakihalrin knimzi görbimmiz çvln v knilrn

flaktr gtn bu yalt insanlarına hak vmmiz nar-la özlbilmmiz na kahamanatımamı

Dstyvski uzmanarı nun yaaıkarıyla yazıkarınıniçiçliğin hmfkir Yazarın kumara bağmlılğ göstrnçk kaynak va Bata kni yazıkları, büyük bir titizlikl tutuğu günlüğü v ölümünn snra srrinikrumaya knisini vakfn ikinci i nna Gigyvna

Snitkinann biaraya gtiriği kcasnın mktupla yca kas ahil yaza tanıyanarın günlüklin nun buükünlüğü bl bl il gtirliyr. Elinizki kiap açsınan kaynaklaran n çarp lanı nnayla vlnmn öncki svgiisi plinaia Svann günlüğü Buaa yazanlar umarbaz zavalı kahramannn büyük ölçü Ds-tyvskinin bir önm Suslvayla bizzat yaaıkarının biyansıması uğunu göstriyr

styvski hıslı yaycısnn cnsinn kutulabil-mk için umarbaz' snn nc as acak an n-na Ggiyvnaya alacl ün ik ttiğin kırk byaına. rkasna knii ün kavuturan ksularaı manı üzni it k amac gün ssyalist bir örgüt üyiktn gözr kuruna izilmk ü-ykn at m vrikn n ana a Sibiryaa ça-

lıma kamplarına ört yıllk umiyti v a taananözl a çıkana kaar altı y üünü bulunmaktaır

Buaa gçiiği yllar ve kmlaın öykülrini ilkgazt trika in Öülr Evne Notar a srin6 yazan Dsyvs Syaaykn vimci gçmiinn piman mu, yn a i l . ksann tahta gçmsiy na mthiylr yaz nüzlu staın araya kya

rak afı için giiimlr buumu Günün yasalaı v uygulamaları ğutusuna Sibryaaki sürgün ylaını Rus

196



ordusuda subay olarak geçire Dosoyevski bu arada ha-ya k büyük aşk yaşamş. Evi bir kad oa Mar-

ya Dmryeva öce ou reddemş kocas ölümüyleumulaa Dosoyevskiye başka birisi de olduğuu söyle-mş uzu süre ik şğ idare emş souda oğlu avelde yaa alarak Dooyevsk ile evlemiş Acak evliliklerii ilk güleride kocas üs üse iki sara öbeie şahi ola Marya düşüğü dehşe ou so derece olumsuzekieyce ilelebe musuz gidecek ve zamala birbirleri-

de a geçiriecek işkieri her ikis çi de haya krkğyla başlamş Çoğu Sibryada geçe uzu yllarda soraihaye eersburga döe yazar burada ağabeyi Mihaillebrlke iki yl sora devle kapaacağ Zaman adl bir der-gi çkarmaya başlamşlar (66)

Ark Dosoyevski ilk kez Avrupaya gideceği ve ku-mar maceralar başlayacağ güleri ariesideyiz

Avrupa ükeip yozlaşğ ve arih misyouu y-

irdiği düşücesde oa ve bu görevi ark us isaüsleebileceğie iaa Dooyevski bizza Avrupaya gidip her şey yeride görmek semekedr u iyele Hazi-ra 6de ilk Avrupa yolculuğua çkar Kardeş Adreyeyazdğ br mekupaysa seyaha edeii sara öbeleriebir çözüm bulmak içi Avrupl uzmalara görüşmek olduğuu söyler k buçuk ay souda düşüceleri doğrulamş

olarak memlekee dödüğüde çka Yaz zlenimlerininKış Noları adl kabda şöye yazar Avrupa bizim usalgelişmemze yardmc oldu, ama ark olgulaşarak bağmszlaşk Avrupa uygarlğ bize hiçbir ydas olmadğgb zarar da var a biza kedis ark çürümüş vegelişmemize egel. salğ acak Rusya birleşirebleceği Slavlar öcülüğüde kurulacağa iaa Dosoyevsk buu gerçekleşebilmesi içi Kosaople mu-laka bizim olmal dye de düşümekedir.

197



Dosoevski ur ışına geçiriğ bu iki buçuk a zarfına ne Avrupa oğru ürüs görür ne e kareşine azığı

gbi sara nöbeleri için uzman arar. kşi bir zlenim bırakan lk urağı erline saece bir gün kalır Dresene ğrenç buluğu kaınlaran kaçar Könün ünü kaeralnen memnun kalmaz Paris ünanın en sıkıcı şehri o ılüna uarına ev sahpliği apan hiç ahammü eemeiğLonraı kapiaizmin cehennemi olarak görür Ne var kbu gezisine Cenevre e kaıan osu Nkola Srakhova gö

re Dosoevski kenisini ierie usağı olacağı kumar nöbeinin cezbesine kapırır aşka her şeen sıkılır amaAvrupa soseesinn öne gelen kumarhaneernen Wiesbaen ve aen aene özeike uğraıp bol bo rule onar. Avrupaaki bu kumar macerasına lk ouruşa 4Frank kazanır parasını cüzanına koup oeline ger avuları a hazırır Ama a a göreceğimiz gbiaanamaıp rue masasına geri öner. alızına mekup-

a Kenimi uamaım ve kazanıkarımın arısını kabeim ie azar Kazanğı paraan kalanın bir kısmını kenisne aırır bir kısmını saklasın e Mihale bir kısmınıa überküoz eavisi çin kasına olar.

Dosoevskinn a azıkları bir ıl sonraçıkığı iknci Avrupa gezisne sevglsie birlke aşaıklarının büük ölçüe romanlaşırılmış haliir Kiap

a Poinanın aı ble anıır. Hasa karısınan arı aşaanDosoevski 1863 azına kensn sevp sevmeğinenemin olmaığı Apollnara (olina) Suslova ile Parise buluşmak üzere ola çıkar Ama ik urağı gene Wiesbaeneki re masalarıır* Sevgiisne kavuşmaa gien bir insa

* Dosoyevsk byogafe yaan Jose Fank ve Konsann Mousky veKumarbaz' engun ve oon yayınevernden ıkaan nge eümeenn önsöenn yaaajesse ouson ve Andew R MaAndew, Dos

oyevsknn Pase Susovaya buuşmaya gdeken Wiesbadende rue oynamasnn Avuadak bu ü k maeası oduğunu ve o buan annn e

198



nın niçin önce kumarhanenin ylunu uuğunu anlayama-dığını bir mekubunda kardeşine yaan Mihail sanki rkın

da lmadan lacağı görmüşür arise vardığında SuslvaDsyevski'ye nun hiç yaşamadığı şehvei yeni anışığıgenç İspany sevgiisinde bulduğunu söyer Aynı ilk evliliğinden önce duğu gibi Dsyevski kendisini gene sev-diği kadınla nun aşkı arasında buur Ancak binbir numara çevirip Suslvay elde emiş makla amin an İspanylnu küçük düşürüp alaınca, da Dsyevskinin Avru

payı iki kardeş gibi birike daşma eklini kabu eder a-den adendeki kumarhaneden başlayan üm seyaha byunca da kh spanyla lan öesini Dsyevskiden çıkararak, kh nunla cilveleşerek yaarın canına kur Ha-a amacının bu duğunu ve ndan nee eiğini anılarındaaçıkça ide eder daki lina ise şöyle knuşur

On ölüm ismiym im m n n

i mü işnc m isim.

Ve eder de eldeki dasında yarı çıpak uanıp nu baş-an çıkarır, snra da erseyip nu depresyna bğunca dabaşını göğsüne dayayıp elinden uar Seyaha byunca Dsyevski önce kumara snra da linaya ukunuğununçaresiliğinde bcaayan bir avalıdır aynı rmanının yargülünç ya raik kahramanı Aeksey gibi aden adenden

kisie kendsini kumaa kapıdığını azala Özelkle Fank azaın kmaa ukunuğunun aşangn Susoa'a saan işksne ağla Anak, Dosoesknn adzı VD Consannee azdğı ü 2 ahimekua göe ukada ad geen zaan heps ano Oa k snnmaddi haasını ini kanakaa laşmaı ihma eden dğee ekaamışolal Mekuun endek kanağı u sonsözü aaimek in en saın adğım kullanımış kiap Leers of Fyodor Michalovtch Dosoevsky hsFamily and Friends, Chao & Wnds London, Ama azaa daha koa ulaşıl kanaklan üsünde de dikkale dumamşa Aupa'a 2deapığ k gezisnden hemen sona azdığ Yaz zlenimlernn Kış Notları kiaında Dosoeski u lk seahainde Wesaden e Baden Badene de giğin aza

199



Mihaile yazdğ bir mektpta Dostoyevski son kopeği-ne (metelik) kadar her şeyini kaybetiğini yazar. Saati bile

Cenevrede rehinidedir. Ağabeyden karsınn tedavisi içinyollamş oldğ parayı geri alp yollamasnı ister Sevgilisi-ni gizlediği rgenyevle blşp ondan tekrar ileride de ya-paağı gibi geri ödemeyeeği bir borç alır Mihailin dergi-lerinin tekrar çıkabilmesi için elzem gördüğü rgenyevinPhantom adlı yaymlanmamş mansriptini, rle oyna-maktan okmaya vaki blamadığndan sahibine iade ederorç aldğ kişilerin ise haddi hesabı yoktr. ir yl sonra

yaptığı başka bir kmar seyahatindeyse tekrar blşp ay-rıldığı Sslovadan da para isteyen Dostoyevski drmnaıdrarak eski sevglsine şöyle anlatı

Ayldğnn ee günü oe dae bana ak yemek çay

ve kahve veemeyeeklen bdd Dm düelmek

çn onlala konşğmda oeln şşko Alman ahb be

nm yemeğ hak emedğm anak çay veebleeklen

öyled Elbeem ve çmelem ememyola nla çağdğm aman le cevap emyola

mektb yazdığında Dosoyevski Wiesbadende Suç veCezay yazmaktadır (865). Sonnda istediği parayı orada-ki yardımsever bir s papazından blr.

Dosoyevskinin Sslovayla çıkığ Avrpa seyahati iki aysürer Ykarıda değindiğim bir yıl sonraki blşmaları dı-şında ilişkileri de b seyahat sonnda biter. irlikte yaşadık-larıysa Kumarbaz yaratır Gezilerinin son drağı omadanStrakhova yazdığı bir mektpta Dostoyevski ileride yazaa-ğı kiabını şöyle anlatır

00

Ha hçb şeym yok Ama ka b öykünün çan k

dm. Çoğn küçük kğ paçalana no em. Kon y

dşndak öel b R pyle lgl (Y dşndak Ra



hana egilee o şey b ya.) Bn bnla

hiyeme ye alaa ama isel yaşanmn bgn -

mn a yansaa. .. İnann yiien ve inanmaya o-

an bi aam ... Rsyaa a yapabeei b şey ama

na inanan. Ama ana ema bn enejisinin gnn

ve eanhlnn lee oalanmş olmas. .. Kenine göe

bi şai ama yapnn aşal olnn ilinine; b

nn iin anyo ama is almann geelilii e on en

i göne yeliyo. . . Öüer Ev şimiye aa imsenin

a sei yansma mahmlan hayayla heesin il

gisini eiyse b öy e şphesi le ve man il elen bi anlam olaa iai eee

Dostoevski 66 azn kzkardei ve doktor kocasnnazlk evlerinde geçirir.

Ekim bana kadar önceden aldğ avans karlğ hiç amlamam br eserini teslm etmek mecburietindedir.Ama o kendisine daha büük br hede seçer:

"Şimiye aa hi yaplmamş esani bi şey yapma is-

iyom. ö ay iine ii ay oman (Sç ve Ceza ile K-marbaz), bii saah yalaa bii aşamla Biliyo msn

(Anna Vasiliyevna) öyle olaans şeyle eni eyileni

iyo Basi ve saan insanlan aegoisine gimiyom

Öl ya a sa eminim i yaalaman hibii benim a-

nlma olaa yam oşlla alna hi yama. B-

nn şnesi bile Tgenyevi öl.

Yaz bounca Su v e Ceza' beinci bölümü üzerinde ça-lan Dostoevski plann gerçekletiremez Kumarbaz' teslim etmesine bir a kala daha tek bir satr azlmamtrKontratn gereğini eine getremezse ancs eski eni bütün eserlerini kendisine bir kuu ödemeden tekrar anla-ma hakkn elde edecektr ir arkadann admla ken

01



dine ereerli oulunun en iy öğrenci bulunur. Ka-bını Anna Grigoryena Sninaya günde de edip on

anda yeişirir. r haa onra ereeine yeni bir iap yaz-ma iediğini öyeyip ahramanları haında bilg erenDooyei ile Anna Grigoryevna araında şöyle br onuş-ma geçer

"Kendini bir an için adının yerine oy, der Dooyevie ire bir ele deam eder Farzedelim i o anar da(iabın ahramanı) benm. Sana aşımı lan ediyor e a-rım omanı iyorum. Söyle bana, ceabın ne olurdu? Ken

di günüğünden aardığıa göre şöye ceap erir AnnaHayaımın onuna adar ni eeeğim, diye ceap verirdim

Ve eenirlerDooyeinin yaşam e geen uzmanı ayıano-

eph Fran, yazarın end araa ırada apırdığı umarmaceraarının eleşrme aından fazla önemendği

düşünceinde. Nerao y gb baa u yazararının da umar oynadıı rane göre, Dooyev-inin onardan rı aı şayaca durumda ola-mamaı Yoa Kon Toy aybeiğinde ge-niş opralarından bir paa ryle birlie (oprağabağlı öyüer) amaı ye

Ünlülern biyograie narı even, adr edenişler arafından yazır anaararının yaşamları-nı yazanların en zor bu y, nere eleri bir şinin hayaıyla haşır n zorunda amaarı. Anca iş evrenel ülü za aıda buunanarın ha-yalarını yazmaya geln z ahramanını benimeme-me, ona eeşirel br maı da ço zor u nedene Dooyei haın yaz aparda da yazarın u-urarını açıama, zayıa mazere buma örneler-

ne ralamama mümü nlardan biri, onun u

0



marbazığı Yazarı yatılarında halı bulma eğilimi bir de20. yüzyılda oüler olan her şey soanaliti yalaşım

larla açılama gayretyle brleşince ortaya zihnsel hazmıgüç edebi malzemesi gülünç bir manzara ortaya çııyorFreudun ostoyevsnin umar oynamasının nedenleri-ni mastürbasyon merezl çatışmalarda araması buna bir örne Fran de ostoyvsinin umara düşünlüğünü Fenche adlı bir siiyatristin nevroti umarbaz tiinde arar.(Yan nevroti yaılı iş aygısını azaltabilme için umaroynar Gündüz Vassaf) Fenchee gre;

maba anla endisi handa bi aa vemeye

ola, onlan affn ma aybemek bile idama mah-

m edilmee oldğ ibi dayanlma ykei seeo

basncnn seelmesine yeğdi

Psiiyatristten aldğı yuarıda alıntıya Fran şu ilavede buunr

Fenihel ma nevolandan sö edeen osoyevs

kiden hi bahsemiyo. Ama öle osoyevsinin bil

diğimi dmna biilmi afan ibi

Fran sioanalit açıamasını sürdürür:

Onnla (Sslova blmadan önce Wiesbadende le

oynama iin dmas kaysnn bassndan ve sll

dysndan klma ayei ve anladan bi ö dileme simesi snmas asndan son deee anlal

Franın yazdılarını hayatımın neredeyse yarısını solojiye vermiş olmama rağmen ben hç de anlaşıır buamadım

eride de yer yer değneceğim ostoyevsinin o an somut durumuysa şudur Mihaie brlte Petersburgda çı

ardığı Zaman dergs yen apatılmış ödenmemş borç

03



lar ve irikmiş ir yğ sorula ağaeyii yalz rakmş-tr tüerküloz ola kars aia ölüm döşeğidedir; ütüular olup iterke de Pariste kedisii artk sevip sevme-diğide emi olmadğ sevgilisiyle uluşmaya gide Dosto-yevski yolda irka güüğüe rulet oyamak üzere uğradğ Almayada Wiesade'de kumarhaededir.

Dostoyevski, ii kumar oyadğ ir seride 3000Frak kazamş olma heyecayla ikhaile yazdğ irmektupta şöyle ide eder

"Söyle bana ssee bağl al ululuğu eln çnde hssednce endden nasl geçeyebl ? aaya

hyac va end çn senn çn a çn oan

yaable çn . . . Eve buaya sle ve end u-

aa çn geld

ikhaile ay gülerde kumar oyadğ yazd-ğ ir aşka mektuptaysa b ser de tam ersie ir yak

laşmla kişiliğii aşka b yöüü tüm plaklğyla i-de eder:

"He şey ba uluuu aaa ha a bel yaal ola

bleceğ halde benc u düşüce bencll) ululu

ğuu ehleee.

Yai mutluluğu ii her is yapa ve uu aş-kalar asl olumsuz etkleyeeceğii dile ile getirme-

ye Dostoyevskiye göre tek drd ecil olaileceği düşü-cesii mutluluğuu zehirlems Böyle düşüüceye dekkumar ses sürdüreilmek ii de hamile kars ev-lilik yüzüğüü, küpeleri ve paltosuu ile rehiciye ra-kailiyor.

Uzakta ir gözle akca Dostoyevski'ye ugü ile kz-mamak mümkü değil Parise gitmede öce Wiesadede

kazadğ para ir ksm kardeşie, ir ksmysa ka04



rıs teavsi içi yollaması kaya eğer. cak sevgilisiy-le birlikte Paris'te sora gittikleri Bae Bae' e para kay-

beice sehatıı ve kumarıı sürürebilmesi içi karsayollaığı paraa bir kısmı geri istemesi e tüyler ürper-tici. ma Dostoyevski keisii ereeyse her avraış-a hakl çıkarmak isteye alayışla karşılaya psikoaali-tik yaklaşmlı uzmalarıa çok aha ii taıığı gibi yerigeliğie keisiyle yüzleşmekte e asla kaçmaya biriusya'a borçlara ötürü hapise girmemek içi uzu birsüre karısıyla vrupa'a yaşaya Dostoyevski evlilik yüzü-

ğüü e rehi braktğı bir kumar macerasıa sora oayazığ mektupta "güahkr bir tabiatı oluğuu söylerKaybettiği hale masaa ayrlamaması ise para kazama-ığıa eğil, kazamaya bir kişi olmayı keisie yakıştıramağa bağlaabilir Çüü herkeste olmaya kei iraesi sayesie kazaacağıa iaığı bir sistemi varır. Do-ğal olarak üstü yeteekleri ve zeksıı rkıa ola ya-

zar, başkaları kazaırke keisii kaybetmesie tahammül eemez "Kaybeerke oyamay sürürmem para ka-zamak içi eğil, isa oyarke saece kazaaları görü-yor ma Dostoyevski keisii alatmıyor mu Kazaa-ları hepsii soua kaybeeceğii, kumara tek kazaa- kumarhae oluğuu o a biliyor

Dostoyevski'i yıllarca rulet merakıı sürürebilmesiikimsei ele almağı e basit bir açıklaması bece yazargeellikle kei parasıyla oamaığı ve mutlaka birileriiya a yazacaklarıı keisii kurtaracağıa iacı Tur-geyev öreğie oluğu gibi ya kumar borçlarıı geri öe-miyor ya a pollo Nikolayeviç gibi hamilerii, yakla-rı akrabalarıı, karısı ve hatta eski sevgilisii pa-rasıyla oyuyor Bu araa ilerie yazacaklar içi e sk sıkavas alyor Bir yere şöyle iyor

05



Kuma oynadğm çn aşağk brydm ama göcl

olaak knd gçk paamn çok küçük b ksmn kay

bm.

Yazarn neen kmar ynağn araştrrken ikkaimi eken başka bir nktaya neree kmar ynağ. O a birk kar merakl gibi evinen ülkeinen zak yerlere şatatl kmarhanelere ynamay emiş Franke göre Rya'ayken büyük ata kmar ynağna ilişkin bilgimiz yk İnan biliği tannğ yerleren ve hele ülkeinen

zaklaşnca anki anneinin babann bak kalkmş gibiay, günah yaak aylan şeyeri yamaya aha bir yatknlyr Günümüze gittikleri yerlere evlerinen bambaşkaavranan trileren yaknamz genellikle b neenen.

kelerimizeyken keniize yakştramağmz avranşlar şara klayca benimeyebiliyrz vra'y miynn tamamlamş ürümekte lan bir ygarlk larakgören Dtyevkie keniini b yzlaşmann rk nk

tanaki kmarhanelerin raa ynayan aritkra ve zenginerin cezbeine katryr yn kiabnan ee alğ nabna hakare een ervetni rara yeiren haihanelere üşen ve keniini karaan "arbar iye ilaneen kahraman lekey gibi

Dtyevkinin mar ttkya ig i iy aar üüne rlmamş bir başka naya arhane

lere "trente et qarente gbi başa yar a anarağmen yazarn neen rleten başka bir y yaağ .Biliğimiz kaaryla Dtyevkiin a yarş r gbi kğt ynar, bahe girme ve hata tmbaa gibi meraka bie yk Yani birk kmarbazn yana lğ gibi Dtyevki her fratta rik eşine kşmyr lk rblmiimanii e yk. Onn knrlünü yiiri keniini tamağ tek ttk rlet caba bnn yazarn eiletik

06



olmasla bir ilgisi olabilir mi die sormaktan kendimi ala-morum ulet tekerleğinin hzlanp avaşlaarak dönme-si, topun deliklerden birisine düşmeden önceki o anda doruk noktasna varan bekleni ve birkaç dakika sonra geneherkesin gözlerini büüleerek hzla dönen o tekerlek ve topun düşüşü gece bounca saatlerce bunun sürmesi dönentekerlek düşen top, dönen tekerlek düşen top, dönen teker-lek düşen top Dostoevskinin de azdğ sara nöbeti ön-cesi heecan ve beklentie benzetilemez mi? Üstelik şkla-rn anp sönmesi a da rldak gibi cisimlerin sara nöbet

erinin tetiği olduğunu da bildiğimize göre Dostoevski derulet masasnn başndaken kendisinin nöbet öncesi müthiş bir haz olduğunu sölediği bu heecan aşamş olamazm? Topun tekerleğe düşmeden önceki o an ve kazanmann beklentis epieptik sara nöbeti öncesi vücudu sarıp sar-malaan o uçucu heecana benzetilemez mi? Bu iki tur bek-lenti de bein hücrelerinde benzer elektronik akm ve kim-

asal salglamaa neden olamaz m? Sorularmn belki detek cevab ancak epileptik kişilere rulet onatmakla ap-lan bir psikoloik denein sonuçlarnda bulunabilir ncakböle bir denein bence eski mesleğimin ahlak normlarnaumadğ da açk ncak bu düşündüklerimin ipucunu gene Dostoevskinin rulette neler hissettiğine ilişkin azdk-larnda buldum. Kumabaz kahraman lekse şiirsel biranlatmla kumarhane cehennemindeki heecan anlattktan

sonra şöle der:

Oyn saonna gmeden daha oda öedeyen paa se

sn dynca zang zang emeye başyom

Dostoevskinin kumara merak a da tutkusunun nere-den kanaklanabileceğine ilişkin sorumuz belki de ancakmezarn açp herhangi bir hücresinden bir DN örneği al-

makla açklanabilir. Yazar kendisini şöle açklor:07



He şeye en uç nokaya gieim, hayam boyuna iial

ne anmam

u risk almadan yaşayamayan kişilik yapsnn tpatp ta-nm. da Aleksey de kendisini şöyle anlatyor

Rs amak çn nleneme b au uyum. Heyeanla

peşpeşe yaşanna yeme olup nsan çleen çkayo ve

geek aha a aan oa heyean hiya hisselyo

a ki nsan bip ükenene kaa.

Gnmzde yaplan araştrmalar, risk almaktan hoşlanan kişilerin 17 kromozomlarnda bir anormallik olduğu-nu gösteriyor Ama burada yazlanlar okuyup bir gn birile-ri çkp da Dosoyevskinin geneik yapsn araşrmak iserlerse, bence asl o zaman onu tanmaktan uzaklaşmş olur-lar Dostoyevski'nin roman kahramanlarnn bize hediyesineyi niçin yaptklarnn birbirinden inandrc binbir açk-lamas olmas Aleksey de neden kumar oynadğn risk al

ma tutkusunun yansra romann çeşitli yerlerinde birbirle-rinden rkl nedenlerle açklyor: Kurtuluşu Polina'ya aşkpara kumarhanedeki oyuncularn hayranlğn celbetmekadam olmak Alekseyin karakterini zengin klan bunlardan hiçbirinin tek başna yeterli olmamas En doğru açklamalarla yetinenler yaşamn btnn es geçmiyor mu -n diğer kahramanlaryla da birer birer haşr neşir

olabilmemiz bu anlayşa dayanyor Dostoyevskinin unutulmaz edebiyat karakterleri yaratmasndaki ustalğ belki deen çarpc bir şekilde da önmze çkyor Kitapksa olduğu için yazar bu maharetini hemen seferber ediyor.Romann daha ilk paragrafnda Dostoyevski bizi olaylar bir-likte yaşayacağmz kişilerle hemen tanştrmakla yetinme-yip birbirinden ksa kelimelerin olağanüst bir bileşimiy-le ilgimizi de aşk, para, kumar ve Rus kimliği zerine odak

08



aştırıyor. Kahramanımı Aekseye soru sorup cevabını bek-lemeden yürüyüp giden Polinayla aşk neret iişkilerini, pa-

rası kaan General'in eikliği ve a sonra "küçük bir Fran-sı ve bir ngiliin tekiyle hep birlikte yenilecek "Moskovausuü şatatlı öğle yemeğiye Rusların Avrupadaki gülünç,gösterişli ve kendierini üstün gördükleri konumunu, "Ruletkentte olmamıla da kumarla içiçe olacağımıı daha kitabın birinci saysını çevirmeden hissedebiliyoru Dostoyevski, okuru ilk cümleleriyle kurduğu dünyanın içine he-men yerleştiriyor

Kitapta olup bitenleri bie anlatan Alekseyin sorduk-ları sorular bundan sonra ne olacak diye kitabı okuma-nın gerilimini sürdürürken olaylara tepkisi de kahrama-nımıın nasıl çaresice sürüklendiğini gösteriyor. AlekseyRus edebiyatnda ilk Puşkinin Eugne Onegine başlattığı Lermontovun A Hero ofOur Time kitabında Pechorin ilesürdürdüğü Turgenyevin birçok kitabında yer verdiği "işe

yaramayan edigen ayıf kahramanların Dostoyevski tara-fından da canlandırılmasının bir örneği Alekseyin şık ol-duğu kadın kendisine yü vermediği gibi başka erkekler-le beraber oluyor kahramanımıın ayıf ve sorumsu ol-duğunu neredeyse her frsatta herkes kendisine söyüyor:Kim ne isterse Aleksey denileni yapıyor Poina Alman baronuna hakaret etmesini isteyince hakaret ediyor sevgilisi-ni einden alan Mr Astley şehri de terk etmesini söyleyinceneden bile demeden gidiyor erkeklere rekat etmekle geçinen lanche, Paris sosyetesine girmek isteyince kumar-da kaandığı paraya el koyup kendisini kaıklamasına sesçıkarmıyor ve en önemlisi neden oduğunu bile bilmeden"öl enilirse kendini öldürmeye de haır. Generalin ço-cuklarının öel öğretmeni oduğu işinden atıması, kumarborçarından hapse düşüp parası kalması ve dünyaya il

gisini kesmiş bir berduş oması ise işin cabası Dostoyevski,

09



bu edlgen kaaktein omanınn anlatcı yapıp onun a-yeinde okulaının meakını naıl douk noktada tuttuğu-

nun en apıc öneğini Alekey'n bi konuşmaının onu-na yeleştidiği bi paantezle veyo: (Demek benden baş-ka heke bliyodu) Alekeyn itaatk tavı, evendeki inana iende yatan aanan omanda b b otaya ıkmaına olanak ağıyo Hibi şey yapmayaak yaattığı boşluk başkalaının hıla ihyala hatta ekm-eikleiyle bile douyo Geneal iini aıp hayatını kutamaı n ona yalvaıyo, omann en kaaı ve gülü kaaktei büyükanne onun ehbeiğinde otalığı bibiine kata-ken güzel kadnla olna ve lanche da onu kulanaak iedikleini ede etmeye alışyola Kahamanımza kaankekin ve dein gözemeiyle bize bu inanlaı ve bible-iye ilşkleini anlatmaı

omann bi yeinde şöyle dyo oup biten hakkında Ona kada göteimzdeki kukalaı kontol eden ipei göe-

bilmeme ağmen gene de eanı özemediğim biok nok-ta kalmşt Ve b zembeeğin önceden bellenmş anlada özülmei gibi Aekeyin de beii noktaada biz oku-la ya da kaaktelee oduğu oulaa olayaın adeta bib cevap vemeiye oman, akışını üdüüyo Ama ne yazık k onuna kada değl

Eeindek zamanın akşn, kh dakikala uzatıp kh

günei kıataak başta kaenin denetim altında tutanDotoyevki, kendiin bidenbe kitaını telim etme ta-ihinn gidabında bumuş olmal k, anki oman Ve işteai'e bu koşua atında gittim özleye XV bölümünonunda bidenbie bityo

Aadan geen ymi ayya hapedmş ik böüm bun-dan ona lanca oldu, anca btti tazndan bie onöz nteiğnde. eketene 29 günde dkte edilmş kitap

on na yetştiileek Dotoyevkiyi kutamış olabi ama

1 0



bir okur oarak ansızın roman karaktererinden koparılıpvücutsuz kalan düşlerimle beni de yapayalnız bıraktı.

ostoyevskinin bir kumarbazın ilk elden anlatımı diye ni-telendirdiği bu eseri, en azından Rus edebiyatında bir ilk de-ğil Bu romanın yazılışından y kadar önce Puşkinin ku-mar tutkusundan Hermannın nasıl mahvolduğunu anlattı-ğı kısa öyküsü Maça Kızı yayımlanıyor. Bildiğim kadarıy-la hiçbir yazışmasında bağlantıyı kurmamasına rağmen ta-bii ki ostoyevskinin bundan haberi olmaması mümkün de-ğil. Puşkinin durmadan olup olmadık sorular soran Kontes

nna Fedotavna tipiyle ostoyevskinin kitaptaki büykan-ne Kontes ntonida Vasilievna arasındaki benzerik bir te-sadüf oamaz. ncak Kumarbaz bence ayrıcalklı konumuromanın karaktererindeki kadın erkek iişkierinin niteiğive kitabın birçok yerine serpiştirilen Rusya ve vrupalı kim-liği karşılaştırmalarından kaynaklanıyor

Yüz yıl sonra l6arda Bde oacağ gibi Kumarbaz

yazıldığı 6lar Rusyası da kadınların özgürlüklerini ilanettiği ve egemen olan güçlü erkek tipinin önce sorgulandı-ğı, sonra da giderek aaya alındığı bir dönem Yazarın ikincikarısı nna da mektuplarında 6lılardan olduğunu övünç-le belirtir. ostoyevski çizdiği erkek ve kadın tipleri ve ara-larındaki iişkiye tam da o günün modasını yakaamış o-maı. rneğin kitap başlar başlamaz karşımızda yosuzluk-lara karışmış, borç batağında ağlama krizeri geçiren, ona

buna yalvaran ve kadınların yanarında ancak bir süs kö-peği gibi dolaştırmak istedikleri koca bir Rus generai var.(ürkiyenin bugün bie böyle bir tipemeyi kaldırabilece-ğini sanmıyorum bür uçta, romanın en oumu erkek ti-pi Mr stley bile ancak mahcupluğu, siikliği ve çekingen-liğiyle kadınların ititını alıyor Bir zavalı oan kahramanı-mı ekseyin haiyse maum Kiabın üm erkeker kadın

ların terk ettiği ya da neet ettiği kişier Kadınarsa tam ter 1 1







i letşm'den

Kaskr DzsDizi YAIN YÖNETMEN/ Orhan Pamuk

D O S T O Y E V S K İ

BEYAZ GECELERÇEViREN Mehmet Özgül ÖNSÖZ Orhan Pamuk Roman, 96 sayfa

BUDALAÇEViREN Mazu Beyha ÖNSÖZ Lza Knapp Roman, 71 O sayfa

CİNERÇEViREN Ergin Atay ÖNSÖZ Orhan Pamuk Roman, 73 sayfa

DEİKANLIÇEViREN Egn Atay SONSÖZ Rne G rard Roman 59 sayfa

EZMİŞ E AŞALNMŞLARÇEViREN rgn Atay ÖNSÖZ Orhan Pamuk Roman 368 sayfa

İNSACAÇEViREN Eg Atay ÖNSÖZ Oran Pamuk Roman, 1 7 saya

ZOV KRDEŞERÇEViREN Ergn Atay ÖNSÖZ Sgund Freud Roman 79 sayfa

KUBAZÇEViREN Ergn Atay ÖNSÖZ Hen Toyat SONSÖZ Gündüz VassaRoma, 2 1 3 sayfa

ETOÇA NEZVANOVAÇEViREN Ergn Atay SNSÖZ Konstantn Mochusky

Roma, 2 7 saya

ÖLÜ B EVEN HATÇEViREN Egn Atay ÖNSÖZ Ronad ngey

Roma 37 sayfa



SUÇ CEZAÇEViREN Erg Aty ÖNÖ Murt Bege om 644 yf

YAZ İZENİMEİ ÜZEİNE KŞ NTLÇEViREN Erg Ay ÖNÖ S Beow •

ONÖ Edwrd ett Cr Deeme 126 yf

YETDAN NTLÇEViREN Mehmet Özgü · ÖNÖ Oh mu om 153 yf

G U S T A V E F L A U B E R T BY

ÇEViREN Sm h Trykoğ ÖNÖ Geoffrey W ONÖ Ju Bre om 426 yf

DYGUSA EİTİMÇEViREN Cem Sürey ONÖ Phppe De om 491 yf

H E N R Y J A M E SDASY MiE

ÇEViREN Güü me Ağırer Çhd om 00 yf

R O B E RT L O I S S TE VE N S O N

D. JEKL BAY HDEÇEViREN Ky Geç ÖNÖ obet Lou SteveoONÖVdm Nbokov om" 139 yf

O S C A W L D E

BAY WH'İN PTESİÇEViREN Ky Geç ÖNÖ Ky Geç

sqNözNe Mcke om 128 y



Documents

Dostoyevski - Kumarbaz (Ergin Altay, İletişim)