Onafhankelijk vakblad voor lassen, lijmen en snijden Nummer 12/1 | december 2015

SNIJDENThema

www.vakbladlastechniek.nlUitgaveISSN 0023-8694Lastechniek wordt uitgegeven in opdracht van het Nederlands Instituutvoor Lastechniek (NIL) in samenwerking met het Belgisch Instituutvoor Lastechniek (BIL).RedactieBert de Jong, Fleur Maas, Rolf Mul, Leo Vermeulen, Bart Verstraeten,Margriet WennekesEindredactieMargriet Wennekes, Leo Vermeulen (techniek)UitgeverBert de JongAdvertentiesCon-Sell, Rolf MulT 06 12 50 90 58 - E info@con-sell.nlRedactieadviesraadPaul Barendse, Ruud van Bezooijen, Tim Blok, Leen Dezillie, Rob Helmich, Marcel Hermans, Michel van ‘t Hof, Piet van der Horst,Michael Jak, Pieter Keultjes, Marco Kraaijeveld, Frank Laffeber,Maurice Mol, Ed Mulder, Johan Schelfhorst, Frank Smit, Erik Steenkist, Gregor Tokarenko, Fred Vasquez, Adriaan Visser

Adressen Nederlands Instituut voor LastechniekPostbus 190 - 2700 AD ZoetermeerT 088 018 70 00 - E redactie@nil.nl - www.nil.nl

Belgisch Instituut voor Lastechniek vzwTechnologiepark 935 - B-9052 Zwijnaarde, BelgiëT +32 9 292 14 05 - F +32 9 292 14 01, E marijke.goedertier@bil-ibs.be - www.bil-ibs.be

OPUS communicatie-ontwerpFruitweg 24 j - 2321 GK Leiden, T 071 589 56 44 - F 071 541 41 50E info@vakbladlastechniek.nl

Abonnementen Voor particulieren in Nederland € 62,50 op privé-adres, voor bedrijvenin Nederland per abonnement. Voor studenten en senioren geldt in Nederland een speciaal tarief.

Voor abonnementen in België kunt u contact opnemen met marijke.goedertier@bil-ibs.bePrijzen zijn excl. btw.

Lastechniek verschijnt tien keer per jaar en wordt toegezonden aandeelnemers van het Nederlands Instituut voor Lastechniek (NIL) en hetBelgisch Instituut voor Lastechniek (BIL) en andere geïnteresseerdenen belanghebbenden in de verbindingstechniek. Voor vragen overabonnementen kunt u terecht bij het NIL of het BIL voor België. Het abonnement geldt voor een geheel jaar. Opzeggingen per aan-getekend schrijven vóór 1 oktober van het lopende jaar.

Verzendadres wijzigen? Stuur dan het etiket met verbeterd adres retour.Alle advertentiecontracten worden afgesloten conform de regels voorhet Advertentiewezen gedeponeerd bij de rechtbanken in Nederland.

Ontwerp en lay-out OPUS communicatie-ontwerp, Leiden.

Hoewel de informatie gepubliceerd in deze uitgave zorgvuldig is uitgezocht en waar mogelijk gecontroleerd, sluiten de uitgever en de redactie uitdrukkelijk iedere aansprakelijkheid uit voor eventuele onjuistheden en/of onvolledigheid van de verstrekte gegevens.

©2015 - Overname van artikelen is slechts mogelijk na verkregen schriftelijke toestemming van de uitgever.

ColofonSinds jaar en dag luidt de ondertitel van ons blad: ‘Onaf-hankelijk vakblad voor lassen, lijmen en snijden’. Dit scheptverplichtingen en noopt ons om op regelmatige basis ookiets met het onderwerp ‘snijden’ te doen. Snijden en lassenzijn onlosmakelijk met elkaar verbonden, dus dit thema zouvoor ons gesneden koek moeten zijn, dachten we. Nietsbleek minder waar. Ofschoon de las- en snijwereld dagelijksop verschillende manieren met elkaar te maken hebben,blijkt de wereld van het snijden toch anders in elkaar te zit-ten.

Lassen is vooral mensenwerk, elke uitgave van Lastechniekis daarvan telkens weer het bewijs. Als trouwe lezer van ditblad kent u ongetwijfeld onze rubriek ‘Vaktrots’, voorheen‘De lasser van de maand’. Afhankelijk van het thema zoe-ken we daarvoor een passende kandidaat. Op onze rond-gang langs diverse bedrijven in de snijtechniek werd echteral snel duidelijk dat het in de snijwereld vooral draait om hetleveren van kwalitatief hoogwaardig snijwerk, logistiek, au-tomatisering, levertijden en processen. We werden voordeze special dan ook overladen met foto’s van snijmachi-nes, waar ogenschijnlijk geen mens meer aan te pas komt.Gelukkig ontbreekt in deze uitgave de menselijke maat uit-eindelijk toch niet en hebben we in de persoon van machi-nebouwer Jan Meutgeert iemand bereid gevonden om dataspect aandacht te geven. En dat snijden ook mensenwerkkán zijn, dat bewijst het verhaal van Peter Verkaik over zijnuitdagende snijklus bij Tata Steel.

De verleiding is groot om, getuige de titel van dit voorwoord,allerlei snedige en scherpe woordspelingen te gebruiken.Zo hebben we op maat gesneden verhalen van LaspartnersMultiweld, Hypertherm en Trumpf over de verschillende snij-processen. En Leo Vermeulen van het NIL zou Leo Ver-meulen niet zijn, als hij niet een normatief onderwerp zouweten aan te snijden. Tot slot hebben wij als makers van Las-techniek ook nog een letterlijke invulling kunnen geven aanhet thema, door u in samenwerking met Trumpf NederlandB.V. een extra omslag aan te bieden met uitneembare kerst-boom. Hoewel we aanvankelijk dachten ons in de vingers gesne-den te hebben met dit onderwerp, denken we dat het resul-taat een uitgave is die hout snijdt. Figuurlijk gesproken,welteverstaan.

Mede namens het NIL en het BIL wensen wij u mooie feest-dagen en een gezond en gelukkig 2016.

De makers van Lastechniek

Gesneden koek

LASTECHNIEK VOORWOORD - december 2015

-

Inhoud #12/1 december 2015

LASTECHNIEKwordt uitgegeven door OPUS communicatie-ontwerp in opdracht van het Nederlands Instituut voor Lastechniek in samenwerking met het Belgisch Instituut voor Lastechniek

www.vakbladlastechniek.nl

04 Vanuit de verbindings- en snijwereld

14 Processen voor het snijden

van metalen

18 Kies de juiste laserbron voor

elke snijtoepassing

22 Snijprocessen vergeleken

Een CNC-snijbank

kan eenvoudig

met meerdere

branders worden

uitgerust.

Het snijden van

grote aantallen van

dezelfde vormen

kan op deze wijze

economisch

interessant zijn.

14 38

36

Coverfoto: Hypertherm

Foto: Robert Koelewijn

Foto: Erik Steenkist

28 Thermisch snijden volgens EN 1090-2

32 Uitdagend snijwerk bij Tata Steel

36 Vaktrots, Jan Meutgeert

38 ERBA; 24 uur per dag

snijden en zetten

41 Willem de Welder

42 Brancheregister

Een nieuwe jaargang LASTECHNIEK begint traditiegetrouw met een bijeenkomst van de complete redactieadvies-

raad. We blikken dan terug op de edities van 2015, maar we bespreken vooral wat we het komende jaar willen gaan

doen. Wat speelt er in de markt, welke themanummers gaan we maken, welke vernieuwingen staan ons te wachten

en hoe zorgen we ervoor dat we zowel in print als online goede content kunnen blijven bieden?

Sinds de oprichting in 2011 hebben we als makers van het blad al veel gehad aan de inbreng van de leden van de

redactieadviesraad; allemaal experts op hun eigen vakgebied, die desgevraagd hun eigen netwerk inschakelen.

Naast de redactieadviesraad vragen we ook u als lezer om ons zoveel mogelijk te voorzien van suggesties, tips en

informatie over de ontwikkelingen op uw eigen werkterrein.

Heeft u nieuws, ziet u verbeterpunten, of heeft u misschien een goed idee voor een themanummer? Aarzel dan niet

en neem contact met ons op. Dat kan via e-mail: info@vakbladlastechniek.nl of telefonisch: 071-5895644.

8

4

LASTECHNIEK BERICHTEN - december 2015

5

Op 24 november, tijdens het BIL/NIL Lassymposium inAntwerpen, werd de Professor Soete prijs uitgereiktdoor Fleur Maas, directeur van het Belgisch Instituutvoor Lastechniek. De eervolle onderscheiding gingnaar dr. ing. Patrick Van Rymenant EWE, voor zijn sti-mulerende rol bij het uitbouwen van onderzoek en op-leidingen op het gebied van de lastechnologie.

Enthousiast leermeesterPatrick Van Rymenant (53) is als opleidingscoördinatoren onderzoeker verbonden aan KU Leuven - CampusDe Nayer. Hij staat bekend als een enthousiaste en sym-pathieke leermeester, die zijn kennis en het grote belangvan lastechnologie goed weet over te brengen op zijnstudenten. Jaarlijks studeren ongeveer twintig lasinge-nieurs af op ‘zijn’ Campus. Ook tijdens de prijsuitreikingwerd Van Rymenant geroemd om zijn grote aandeel inhet opleiden, maar vooral enthousiasmeren van dejonge lasingenieurs. Fleur Maas: “Daarnaast is hij aljaren zeer actief in het onderzoek in de lastechniek,meer specifiek in het onderzoek aan weerstands- enprojectielassen. In 2011 is hij gepromoveerd bij profes-sor David Yapp in Cranfield University, op het project‘Mechanical characterisation and modelling of resis-

Hart onder de riem“Ik was volkomen verrast”, vertelt Van Rymenant overzijn eerste reactie op het winnen van de prijs. “En ie-dereen in mijn omgeving was op de hoogte, behalveik.” Maar terugkijkend vallen wel veel dingen op hunplaats. “Zoals het feit dat mijn vrouw erop aandrongdat ik een kostuum zou aantrekken, terwijl ze weet dat

LASTECHNIEKdecember 2015

Professor Soete prijs voor Patrick Van Rymenant

“Deze prijs is voor mij een stimulans om er de komende vijftien jaar tegenaan te gaan”

tance welding’, waar hij zich gericht heeft op het verderontwikkelen van simulatiesoftware voor moeilijke pro-jectielasverbindingen. Vanuit de onderzoekscel in St.Katelijne Waver heeft Patrick veel adviesverlening ge-daan aan verschillende bedrijven, wat hem in een goedepositie plaatst om de link te maken tussen onderzoek,industriële toepassingen en de bijbehorende eisen voorde lasopleiding.” Van Rymenant is ook actief binnen hetBelgisch Instituut voor Lastechniek, als lid van de Raadvan Bestuur en lid van het Scientific Committee.

ik daar een hekel aan heb”, vervolgt hij, nog enigszinsverbaasd. Hoewel de prijs hem overvallen heeft, bete-kent de toekenning ervan veel voor Patrick Van Ryme-nant. “Deze prijs is voor mij zulk een hart onder de riemen een stimulans om er de komende vijftien jaar met nietaflatende drive tegenaan te gaan. Niet alleen om onzemaster-na-masteropleiding in Welding Engineering opinternationaal niveau verder uit te bouwen, maar ook omhet onderzoek en de dienstverlening binnen de las-techniek en lastechnologie op KU Leuven - Campus DeNayer te stimuleren.”

Nut voor de maatschappijVan Rymenant hecht veel belang aan het maatschap-pelijk nut van het lastechnologisch onderzoek. “Voormezelf is het zeer belangrijk dat deze award komt van-uit zowel de onderzoekswereld (met name het BIL) alsvanuit de bedrijfswereld. Onderzoek moet volgens mijnvisie steeds geënt zijn op relevante industriële en/ofmaatschappelijke noden. Het moet de maatschappij tendienste zijn door een positieve bijdrage te leveren aande technische/technologische standaard. Anders ge-zegd: we moeten er met zijn allen als maatschappij devruchten van kunnen plukken.”

Op 1 november 2015 is ir. D.H. (Dick) van Nieuwen-huizen op 91-jarige leeftijd overleden. Dick van Nieu-wenhuizen heeft zijn gehele loopbaan bij Shelldoorgebracht. Hij werkte onder andere in Indonesië,Curaçao en Venezuela. Halverwege de jaren zestig begon hij als ManagerMaterials bij Shell in Den Haag onder de legendari-sche professor Geerlings, de naamgever van een vande onderscheidingen van het NIL.

Naast zijn werk was Van Nieuwenhuizen actief binnendiverse commissies van het NIL. Van 1971 tot 1979was hij lid van de Speurwerkcommissie, en van 1985tot 1992 was hij voorzitter van de ExamencommissieLaspraktijkingenieur.

Ook na zijn pensionering bleef Van Nieuwenhuizen ac-tief. Zo was hij bij het NIL als projectleider betrokkenbij een project ter vergroting van de kennis van mate-rialen en lassen in de ketel- en apparatenbouw.

In memoriam Dick van Nieuwenhuizen

Als lid van de externe auditcommissie was hij actief bijhet beoordelen van instituten die NIL/EWF-opleidingenwilden gaan verzorgen. Verder was hij voorzitter vande Commissie van Deskundigen die de kwaliteit be-waakte van de database van het softwareprogrammaWPSelect. Vanwege zijn grote betrokkenheid werd hijdoor de NIL-medewerkers ook wel de ‘godfather’ vandit programma genoemd.

Op 24 november 1995, tijdens een voorlichtingsdagvoor laspraktijkingenieurs en middelbaar lastechnici,ontving Dick van Nieuwenhuizen de Prof. Geerlings-penning voor zijn grote verdiensten binnen de laswe-reld.

Wij wensen zijn vrouw, kinderen en kleinkinderen veelsterkte toe.

Bestuur, Raad van Advies en (oud-)medewerkers vanhet Nederlands Instituut voor Lastechniek.

Mobiel beveiligingssysteemMarc Epping, sales director bij Resato International, legtuit dat meerdere productontwikkelingen bijdragen aanhet thema onbemand en ononderbroken snijden. “Wehebben bijvoorbeeld de Flex-zone ontwikkeld, een be-veiligingssysteem dat zorgt voor extra capaciteit, door-dat het waterstraalsnijsysteem tijdens het productie-proces toegankelijk blijft voor laden en ontladen in devrijgegeven zones, waarbij de veiligheid gewaarborgdblijft. Doordat de hogedrukpomp en de procesparame-ters automatisch bewaakt worden, is er tijdens het snij-proces geen permanent toezicht meer nodig. Onzewaterjets zijn voorzien van een automatische stop diegeactiveerd wordt na beëindiging van een snijop-dracht.” Ook is het mogelijk om meervoudige taken teprogrammeren. “De operator kan de kwaliteit van het

Onbemand en ononderbrokenwaterstraalsnijden

6

LASTECHNIEK BERICHTEN - december 2015

7

LASTECHNIEKdecember 2015

proces bewaken en kan bepalen of het proces kwalita-tief goed genoeg is om de gewenste snijtaken af te kun-nen ronden. De operator kan dan ook bepalen of ermeerdere snijtaken geselecteerd kunnen worden omonbemand af te werken.”

Modulair uit te breiden waterstraalsnijtafelBij de uitreiking van de Erasmus Innovation Awardroemde de jury “de combinatie van het bedrijf om zowelnieuwe oplossingen als nieuwe markten te betreden.”Hierbij valt te denken aan de ontwikkeling van de ACMwaterjet, een modulair uit te breiden waterstraalsnijtafel.De snijtafel is opgebouwd uit een stalen precisiecon-structie en voorzien van direct aangedreven lineaire mo-toren op elk van de twee hoofdassen (X en Y). Hetportaal en de zelf aangedreven wagenplaat worden tenbehoeve van de nauwkeurigheid aan beide zijden aan-gedreven door middel van twee lineaire motoren. Desnelheid die hiermee verkregen wordt bedraagt 1-30.000 mm/min. Door toepassing van de bovenge-noemde componenten en constructies bedraagt depositioneringsnauwkeurigheid en de herhalingsnauw-keurigheid ± 50 µm (bij 20 °C).

FlexibiliteitJohn van Rest, bij Stako mede verantwoordelijk voor deverkoop in de Benelux, heeft regelmatig signalen opge-vangen dat er behoefte is aan een betaalbare CNC snij-machine voor het MKB. “Veel bedrijven willen investerenin flexibiliteit. Snijwerk besteden ze vaak uit aan derden,maar dit voeren ze het liefst zelf uit, zodat ook de korte-termijnklussen met korte levertijden aangepakt kunnenworden.” De prijs voor een zwaardere CNC snijmachinevormt voor kleinere bedrijven echter vaak een belem-

mering om een eigen snijmachine aan te schaffen. Voordeze markt biedt Stako nu de nieuwe Initium-serie aan.

Modulaire opbouwDe Nederlandse producent ontwikkelt en levert snijma-chines voor alle snijprocessen, zoals plasma, autogeen,waterstraal en laser. De kosten van de Initium kunnen inde hand gehouden worden dankzij de modulaire op-bouw en de toepassing van diverse componenten. Decompacte snijmachine is leverbaar met een snijbereikvan 1.500 x 3.000 mm voor het snijden van metalen meteen materiaaldikte tot 60 mm. De machine is dubbelaangedreven en voorzien van de milieuvriendelijke enenergiebesparende GreenLabel watertafel. Daarnaastzijn diverse plasmasystemen zoals Hypertherm en Kjell-berg leverbaar. Optioneel is de module ‘markeren’ enbinnenkort de module ‘waterstraalsnijden’ op de CNCsnijmachine beschikbaar.

Als producent van complete waterstraalsnijsystemenricht Resato International zich op ontwikkelingen dieonbemand en ononderbroken snijden mogelijkmaken. Het bedrijf, gevestigd in Roden, ontving voorzijn innovatieve oplossingen onlangs de Erasmus In-novation Award uit handen van Jan Peter Balkenende. Stako BV uit Wijchen heeft een compacte snijmachine

ontwikkeld voor plasma- en/of autogeen snijden: deInitium. Prijstechnisch kan deze machine interessantzijn voor het MKB. Binnenkort is de CNC snijmachineook leverbaar voor waterstraalsnijden. Tijdens de ME-TAVAK in oktober heeft Stako de Initium geïntrodu-ceerd.

De geleidingen en aandrijvingen worden afgeschermddoor balgen en beschermende roestvrijstalen beplatingtegen de inwerking van water en abrasief.

Wim van der Wilk van Apparaten Fabrikage WaalwijkB.V. besloot vier jaar geleden tot de aanschaf van eenwaterstraalsnijtafel van Resato. “We hebben de snijtafelnu vier jaar in gebruik en we zijn nog steeds zeer tevre-den over onze keuze. Het grote voordeel van dit bedrijfis dat het een Nederlandse producent betreft. We heb-ben daardoor gemakkelijk toegang tot de nodige tech-nische ondersteuning en ook het bestellen vanonderdelen verloopt soepel.”

Research en ontwikkeling“Als Nederlandse producent zijn we ervan overtuigddat we met deze ontwikkelingen onze eindgebrui-kers een sterkere concurrerende positie kunnengeven op het gebied van waterstraalsnijden”, lichtMarc Epping toe. Volgens juryvoorzitter Henk Volberda krijgt Resatode prijs niet alleen voor de geleverde producten.“Het bedrijf investeert ook veel in research en ont-wikkeling en ze hebben een innovatieve bedrijfsor-ganisatie met ruimte voor initiatief en ideeën vanwerknemers.”

Compacte snijmachine voor het MKB

Laserbron afhankelijk van toepassingFiberlasers bieden een aantal specifiekevoordelen bij het snijden van dunne platen.De golflengte van een fiberlaser (1.070 nm)maakt het mogelijk om dunne platen methoge snelheden te snijden. Fiberlasers heb-ben intrinsiek ook een hogere energie-effi-ciëntie dan CO2-lasers. Omdat de laserstraaldoor een fiber geleid wordt in plaats van ge-bruik te maken van spiegels, ontstaat extraflexibiliteit, bijvoorbeeld bij het snijden in 3Dop 5-assige machines. Deze voordelen vanfiberlasers doen echter geen afbreuk aan deverdiensten van CO2-lasers in tal van anderetoepassingen. Eerder dit jaar introduceerdeFanuc nog een nieuwe 3 kW CO2-laser meteen verbeterde energie-efficiëntie.

Gesynchroniseerde aansturing van laser en motionHet Integrated Laser System van Fanuc houdt in dat delaserbronnen deel uitmaken van een geïntegreerd pak-ket dat naast de laser ook de controller, de drives en demotoren omvat. De controller is beschikbaar in twee ver-sies, 30i-LB en 31i-LB, waarbij de L verwijst naar speci-fieke functies voor het gebruik van de laser. Degesynchroniseerde aansturing van de laser en de be-wegingen van de assen maakt het mogelijk om hogesnijsnelheden te combineren met een hoge snijkwaliteit.Bij het snijden van een hoek bijvoorbeeld, kan het ver-mogen van de laser aangepast worden in combinatiemet een verlaagde snelheid. Ook bij Flying Optics Cut-ting is de synchronisatie tussen nauwkeurige positione-ring en precieze lasercontrole cruciaal voor hetverkrijgen van een hoge afwerkingsgraad. Omwille vandeze synchronisatie communiceren de laser en de con-troller via de snelle seriële servobus (FSSB). Voor hetoverige zijn de 30i-LB en 31i-LB controllers en hun in-terfaces identiek aan alle andere CNC-controllers vanFanuc. Met de 30i-LB kunnen 32 assen worden aange-stuurd, waarvan 24 simultaan.

Fanuc heeft een nieuwe fiberlaser op demarkt gebracht. De nieuwe fiberlaserbron-nen zijn beschikbaar van 1 tot 6 kW, ana-loog aan de bestaande reeks van C02-laserbronnen. Beide lasertypen zijn volgensFanuc perfect inwisselbaar, wat machine-bouwers een grote flexibiliteit geeft bij deontwikkeling van hun toepassingen.

Fanuc lanceert fiberlaser voor

8

LASTECHNIEK BERICHTEN - december 2015

9

LASTECHNIEKdecember 2015

Uniforme interfaceDe vertrouwde interface stelt operatoren in staat om snelde overstap naar lasermachines te maken en biedt be-drijven de mogelijkheid om al hun machinesturingen testandaardiseren. Machinebouwers kunnen er ook voorkiezen om de afzonderlijke onderdelen in hun toepas-sing te integreren. Dankzij de uniforme interface kunnende CNC-controllers ook lasers van andere fabrikantenaansturen, terwijl de Fanuc lasers ook in andere sturin-gen geïntegreerd kunnen worden. “De rol van Fanuc indit verhaal is in de eerste plaats het aanbieden van op-lossingen, waarbij het bedrijf met machinebouwers dedialoog wil aangaan om te komen tot de meest optimalekeuze voor een bepaalde toepassing.”

snijwerkzaamheden

Autonoom plasmasnijsysteem“Bestaande snijmachines zijn vaak nog in een uitste-kende technische staat, maar laten te wensen over ophet gebied van snedekwaliteit en snelheid. Met behoudvan de bestaande machine biedt Air Liquide Welding demogelijkheid om de machine te voorzien van een nieuwplasmasnijsysteem, waardoor de huidige mogelijkhe-den en voordelen van het plasmasnijproces kunnenworden benut”, vertelt Fred Kempen van Air Liquide.

Voor het verbeteren van productiviteit en kwaliteit vansnijwerkzaamheden biedt Air Liquide Welding de mo-gelijkheid om bestaande snijmachines te voorzien vaneen nieuw plasmasnijsysteem. Hiermee zijn aanzien-lijke prestatieverbeteringen mogelijk, zonder hoge in-vesteringskosten.

Upgrade voor bestaandeplasmasnijmachines

Nieuw: de EXTRACTOR afzuigtoorts De enige lastoorts die meer dan 90% van de lasrook direct bij de bron afzuigt

• reduceert de concentratie van de lasrook tot < 1 mg/m3/dag

• nooit meer giftige lasdampen inademen

• ontwikkeld in samenwerking met TNO

• ergonomisch ontwerp

• geschikt voor MIG-MAG lasproces

Werk gezonder met geïntegreerde lasrookafzuiging

www.translas.nl • +31 30 604 73 73

advertentie

Automatisch gasconsoleBij het autonome plasmasnijsysteem “NERTAJET HPi”worden de procesparameters aangeboden vanuit eendatabase. Het automatisch gasconsole voorziet in dejuiste gassoorten en drukken; een geavanceerde hoog-teregeling zorgt voor behoud van de juiste toortshoogteen houdt rekening met de slijtage van de elektrode. Debediening is eenvoudig dankzij een Nederlandstaligtouchscreen. Plasmastroombronnen zijn verkrijgbaar inverschillende capaciteiten, variërend van 150, 300, 450,tot 600 A (bij 100% ID). Hiermee kunnen materialen tot130 mm dikte correct worden gesneden.

Ook voor systemen voor autogeen snijden is het mo-gelijk een automatisch gasconsole toe te passen, in-clusief een bijbehorende database.

10

LASTECHNIEK BERICHTEN - december 2015

op een gelast stalen frame met een granieten basis voorde geleiders van de assen. Het graniet garandeert eenhoge stabiliteit en vlakheid van de tafel. “Op de tafel kaneen honingraat worden gespannen om dun materiaalop een vlakke manier te kunnen opspannen. De honin-graat kan eenvoudig worden vervangen door laserkam-men voor dikker materiaal dat niet doorbuigt. Deonderdelen kunnen helemaal losgesneden worden,zodat ze naar beneden vallen in een bak. Hier kunnende producten gemakkelijk worden uitgehaald.”

Gebruiksvriendelijk“De systemen zijn verder uitgerust met een proportio-neel geregelde snijgasklep die vanuit de software wordtaangestuurd en waarmee de werkdruk automatischwordt geregeld.” De machines zijn leverbaar met laser-vermogens tot 4 kW. Ook kunnen lineaire motoren wor-den toegepast voor de aandrijving. Hiermee kan desnijsnelheid aanzienlijk worden opgevoerd. Elke ma-chine wordt geleverd met een gebruiksvriendelijk be-sturingssysteem en de benodigde CAD/CAM software.

Veiligheid“De veiligheid van de lasergebruiker en omstanderswordt vaak onderschat. Daarom leveren wij bij onze ma-chines altijd de juiste veiligheidsmiddelen. Voor be-staande laserinstallaties geven we veiligheidsadviezenen bieden we extra veiligheidsmiddelen, zoals verrijd-bare schermen, gordijnen, ruiten en laserveiligheids-brillen.”

Voor precisiewerk in de fijnmetaalindustrie levert Mi-crolasersystems B.V. uit Elst complete laserbewer-kingssystemen en laserveiligheidsmiddelen. Het in2008 opgerichte bedrijf bouwt zowel compactestandaardmachines als machines op maat. Direc-teur-eigenaar Ramon Slief: “Wij richten ons vooralop kleine metaalbedrijven, de medische industrie enscholen voor fijnmechanische technieken.”

Standaardsystemen en maatwerk-oplossingen voor lasersnijden

CompactDe werkbereiken van de standaardmachinesystemenvariëren van 300x400 mm tot 1000x2000 mm. Dankzijde compacte opbouw is het benodigde vloeroppervlakvoor deze systemen niet veel groter dan het werkbereik.“De meeste systemen worden uitgerust met een laser-bron van 500 W. Hiermee kan bijvoorbeeld roestvaststaal tot 2,5 mm dikte gesneden worden, maar ook alu-minium, messing en koper kunnen met deze laser ge-sneden worden. De laserkop is uitgerust met eenhoogtesensor, zodat de plaat gevolgd kan worden ende afstand tot de kop altijd constant blijft.”

Twee variantenDe standaardmachines zijn er in twee varianten: de 650ien de iLAS Platinum. De 650i is opgebouwd uit alumi-nium profielen en is verkrijgbaar in twee uitvoeringen:300x400 mm en 600X1000 mm. De iLAS Platinum heefteen werkbereik van 1000x2000 mm en is opgebouwd

Het snijden en voorbewerken van pijpen is een be-langrijk proces binnen de olie- en gasindustrie, destaalconstructie en de scheepsbouw. “Standaardsnij-apparatuur en software is zelden geschikt voorhet uitvoeren van deze veeleisende werkzaamhe-den. Daarom hebben we een nieuw systeem ont-wikkeld voor het snijden en voorbewerken vanpijpen. De PTC500 combineert de modernste plas-matechnologie met gebruiksvriendelijke software”,verklaart Peter Schaaf, CEO van Messer CuttingSystems in het Duitse Gross-Umstadt.

Efficiënte lasnaad-voorbewerking pijpleidingen

Software van HGGHet nieuwe systeem is ontwikkeld in nauwe samenwer-king tussen Messer en het in Wieringerwerf gevestigdeHGG Profiling Equipment. De door HGG ontwikkeldesoftware vormt de kern van de PTC500. “Het nieuwesnijsysteem vormt een goede aanvulling op het stan-daard 2D snijwerk van machines als OmniMat en Multi-Therm. Gecombineerd met Global Controlplus ontstaateen systeem waarmee het mogelijk wordt om de meer-voudige assen te controleren die nodig zijn voor een ef-ficiënte voorbewerking van pijpen.”

SnijbereikMet de PTC500 kunnen pijpen worden verwerkt in dia-meters van 50 tot 500 mm, met wanddiktes van 2 tot 30mm. De maximum lengte is 6 meter en het maximale ge-wicht is 2.000 kg. Indien gewenst kunnen grotere pijp-lengtes worden verwerkt. Voor eenvoudig snijwerk aanpijp kan de plasmatoorts van de MultiTherm of Omni-Mat loodrecht op het pijpoppervlak worden geplaatst,terwijl de pijp draait rond zijn as. Afschuiningen, zoals50° ten opzichte van het oppervlak, kunnen plasmage-sneden worden met behulp van de Skew Rotator Infinityof de Skew Rotator Delta.

Eenvoudig in gebruik“De essentiële link tussen gebruiker en snijmachine isde software van HGG. Met deze software kunnen voor-geprogrammeerde macro’s voor pijpeinden en pijp-pijp-verbindingen worden opgeslagen in het systeem GlobalControlplus. De operator hoeft alleen het geschikte pro-gramma maar te openen en de input te geven voor dete snijden opdracht, om het snijproces te starten.”

© Messer Cutting Systems GmbH

11

LASTECHNIEKdecember 2015

erkwMede

elf onzJe

onaliteitscer kwerk

elen en andertwikkelf on

oletron

elen en ander

eren inspirelen en ander

ener

ds Aluminium CaryBaDan is

ote can greld vweren bij een gril jij werkW

anche en ben je toe aan de vtiebrstruc IWTHeb jij een

ties Bonstrucds Aluminium C

ties?onstrucote cternaoeiend en inen bij een gr

anche en ben je toe aan de v, minimaal 5 jaar werkdiploma- IWT

oek naar jou!op z.VV...Vties B

tionaal bedrijf in deternaolgende stap in je carrièranche en ben je toe aan de v

aring in de cver, minimaal 5 jaar werk

oek naar jou!

tionaal bedrijf in dee?olgende stap in je carrièr

-onaring in de c

tronaliteitsckw

t we blijvEn omda“The quality of our pr

e schakbelangrijkds staaaryBij Ba

y

ersterkom ons team te vole tr

, zijn we op zoeienen grt we blijvceeds the quality of our teamxer evt neoduc“The quality of our pr

tieproducel in het pre schakaal. Daarbij zijn de mensen eentrt aluminium cends staa

.enersterk

medeoek naar een , zijn we op zceeds the quality of our team

elf zoals we z, z. Off,ocestiepraal. Daarbij zijn de mensen een

oek naar jou!op z

ererkwmede.”ceeds the quality of our team

gen:egelf zaal. Daarbij zijn de mensen een

oor meer infGa v

.bawwwtie naar ormainffo

esturaca.nl/vdsary.ba

12

LASTECHNIEK BERICHTEN - december 2015

Voor het 3D-snijden met waterstraaltechnologieheeft STM twee innovatieve 3D-snijkopmodellenontwikkeld: de I-HEAD 3D- en de STM 3D-snijkop,die in combinatie met de eenvoudig te gebruikensoftware en de standaard STM-portaalconstructieleiden tot een veelzijdig systeem. Tijdens de Blech-expo in Stuttgart (3-6 november) is de STM3D68 ge-demonstreerd. Handelsonderneming De Tollenaerenv in Eeklo is importeur voor de Benelux van deSTM waterstraalsnijmachines.

Innovaties in waterstraalsnijtechnologie

2D en 3D op één machineMet de nieuwe innovatieve snijkopmodellen van STMkan gewerkt worden met neigingshoeken tot 68° endrukken tot 6000 bar zonder verschuiving van de ‘ToolCenter Points’. Dit maakt de snijkoppen snel en efficiënt.Onnauwkeurigheden en fouten in de snijhoeken wordenautomatisch gecorrigeerd door de software. De softwarezorgt bovendien voor eenvoudige en exacte program-mering van de contouren. De op elkaar afgestemde be-sturingssoftwarecombinatie van NUM en IGEMS maakteen bijna loodrechte snede bij dubbele snijsnelheid mo-gelijk. Ook bestaande installaties kunnen op maat wor-

den aangepast. Op de portaalinstallaties van STM is bo-vendien het gecombineerd 2D- en 3D-waterstraalsnij-den mogelijk. Afhankelijk van de activiteit kunnen methetzelfde hogedruksysteem 2D- en 3D- taken onafhan-kelijk van elkaar en parallel op één machine worden ge-sneden. Indien nodig worden klanten bij de omzettingactief ondersteund door STM en de Duitse systeem-partner Maximator JET.

Grote bewegingsvrijheidDankzij de vaste ‘Tool Center Points’ kan de snijhoeknaar wens worden gewijzigd, zonder dat de machine-brug een compensatiebeweging hoeft te maken. Het re-sultaat is de kleinst mogelijk beweging van de machinetijdens het snijproces. Dat garandeert niet alleen uitste-kende sneden, maar ook een optimaal gebruik van desnijtafel. De machine beweegt zich onafhankelijk van desnijhoek nauwkeurig conform de snijgeometrie: debeide zwenkkoppen kunnen naast rechte kanten ookschuine kanten, alle soorten lasnaadvoorbewerkingenen verzonken rondgaten in roestvast staal snijden.Dankzij het draaischarnier met twee assen kan het snij-ventiel niet alleen roteren, maar ook zwenken. De snij-hoek kan binnen milliseconden gewijzigd worden. Ookkan de snijkop zonder problemen in een spiraalbewe-ging worden geleid. De Z-as is uitgerust met een me-chanische hoogtesensor, waardoor ook bij schevewerkstukken een nauwkeurige snijgeometrie wordt be-reikt.

14

SNIJPROCESSEN - december 2015LASTECHNIEK

15

LASTECHNIEKdecember 2015

In de metaalindustrie worden verschillende scheidingsprocessen toegepast. Scheidingsprocessen kunnen in twee groepen worden ingedeeld: verspanende processen en niet-verspanende processen. Bij verspanende processen, zoals zagen,frezen, boren en draaien worden materiaaldelen (spanen) weggenomen. Snijden behoort, net als ponsen en knippen, tot de niet-verspanende scheidingsprocessen. Indit inleidende artikel worden drie verschillende snijprocessen beschreven.

60 mm is het autogeen snijden vaak de aangewezen tech-

niek. Zo is het mogelijk om materiaaldiktes van meer dan

1 meter autogeen te snijden.

Voor het autogeen snijden zijn meerdere brandbare gassen

bruikbaar. Veelgebruikte gassen zijn acetyleen, propaan

en een polypropyleen (bekend onder merknamen Mapp®

en Apache®).

oor het snijden van staal en andere materialen die

in de metaalindustrie worden toegepast, zijn ver-

schillende snijprocessen beschikbaar. In dit artikel

worden het autogeen snijden, het plasmasnijden en het

waterstraalsnijden globaal besproken, met hun belang-

rijkste toepassingen en hun voor- en nadelen. Het laser-

snijden komt in een apart artikel aan de orde.

Autogeen snijdenHet autogeen snijproces wordt al zeer lange tijd toegepast

en heeft in de scheidingstechniek een vaste plaats ingeno-

men. Het proces is echter niet voor het snijden van alle

soorten metalen geschikt. Om autogeen te kunnen snijden

moet aan enkele voorwaarden worden voldaan:

•

•

•

In de praktijk betekent dit dat ongelegeerd en laaggele-

geerd staal goed met autogeen snijden verwerkt kunnen

worden. Roestvast staal, aluminium en nikkellegeringen

kunnen niet autogeen gesneden worden.

Het autogeen snijden vraagt een relatief lage investering.

Vergeleken met de kosten van andere scheidingsprocessen

vallen de kosten van een autogeenbrander in het niet. Een

CNC-snijbank kan eenvoudig met meerdere branders

worden uitgerust. Het snijden van grote aantallen van de-

zelfde vormen kan op deze wijze economisch interessant

zijn. Ook voor het snijden van materiaaldiktes boven de

Vdoor Arjen Engelen, Laspartners Multiweld

Processenvoor het snijden

Het snijproces met een autogeenbrander kenmerkt zich

door drie fasen:

•

•

•

Het voorwarmen heeft als doel om het staal op minimaal

1.050 °C te brengen, waarna door toevoeging van een zui-

vere zuurstofstroom het materiaal ‘gepiercet’ wordt.

Zodra de snijvlam door de gehele materiaaldikte heen is,

kan het snijden starten.

PlasmasnijdenPlasma is een fase waarin een

gas geïoniseerd is, waardoor

het zeer goed elektrisch gelei-

dend is en een boog kan vor-

men. De plasmaboog wordt tot

stand gebracht met behulp van

een inverter gelijkstroombron

(DC), waarbij de boog ontstaat

tussen de negatieve kathode en

het werkstuk. In de boog ont-

staat een temperatuur van meer

dan 5.500° C. Door versnelling

van de booggassen in de snij-

toorts wordt het plasmagas met

hoge snelheid op het werkstuk

geblazen. Deze gasstroom

wordt extra gefocusseerd door

een tweede gasstroom die een

spiraalvormige beweging krijgt.

Door de hoge intensiteit ont-

staat er vloeibaar metaal dat di-

rect wordt weggeblazen door de gasstroom, waardoor de

snijsnede ontstaat.

Als plasmagas komen meerdere gassen in aanmerking.

Veelal wordt voor handmatige toepassingen perslucht ge-

bruikt. Op CNC-snijbanken wordt koolstofstaal vaak ge-

sneden met zuivere zuurstof; voor roestvast staal wordt

vaak gebruik gemaakt van stikstof of een mengsel van

argon en waterstof.

Bij het plasmasnijden ontstaat altijd een kleine hoek in de

snijsnede door afbuiging van de elektrische boog. Door

toepassing van optimale regelsystemen en een ideale stu-

ring van de gasstromen in de snijtoorts is het mogelijk om

het snijresultaat tot een optimum te brengen. Deze tech-

nologie is ook wel bekend onder de namen High Defini-

tion plasma of Precision plasma.

De afwerking van de snede is met dit type stroombronnen

over het algemeen van een hoge kwaliteit. Met plasma-

snijden zijn materiaaldiktes tot 50 mm te piercen en kun-

nen materiaaldiktes tot 80 mm gesneden worden. De

snede dient voor deze grotere diktes te worden gestart aan

de rand van het materiaal.

Vergeleken met het autogeen snijproces zijn de snijsnelhe-

den met plasmasnijden opmerkelijk hoger. Ook is de pier-

cingtijd van plasma opmerkelijk korter dan de daarvoor

benodigde tijd met het autogene proces. De stroomrege-

ling bij plasma kan uiterst precies plaatsvinden, waardoor

het mogelijk is om enkel een markering of puntmarkering

aan te brengen in de plaat.

Om de warmte-inbreng bij het plasmasnijden te reduce-

ren is het mogelijk om de te snijden plaat onder water te

snijden. Grote voordelen hiervan zijn - naast de lagere

warmte-inbreng in het materiaal - de geringe geluidshin-

der en het ontbreken van rookvorming.

van metalen

Het materiaal moet in zuivere zuurstof verbranden.De smelttemperatuur van het materiaal moet hogerzijn dan die van de oxide van dit materiaal.De oxide/slak moet dunvloeibaar zijn.

VoorwarmenPiercingSnijden

Figuur 1 Typische opstelling voor autogeen snijden

Figuur 2 Plasmasnijden (© Air Liquide)

16

SNIJPROCESSEN - december 2015LASTECHNIEK

17

LASTECHNIEKdecember 2015

Ontwerp plasmatoortsDe plasmaboog ontstaat tussen het werkstuk en een niet-

afsmeltende elektrode die vaak van hafnium is gefabri-

ceerd. Langs de elektrode wordt met hoge snelheid een

gasstroom in spiraalvorm geleid die voor een hoge gas-

snelheid in de boog zorgt. Daarnaast is er een secundaire

gasstroom die de primaire gasstroom bij uittrede uit de

toorts insnoert. Om de levensduur van de slijtdelen te op-

timaliseren is een goede koeling van de toorts erg belang-

rijk.

WaterstraalsnijdenIn tegenstelling tot autogeen snijden en plasmasnijden is

het snijden met water een volledig koud proces. Dit heeft

als voordeel dat vervorming als gevolg van thermische be-

lasting is uitgesloten. Ook ontstaat er geen warmte-beïn-

vloede zone in het materiaal.

Het snijproces start doordat een waterstraal met een

pompdruk van 400 tot 6000 bar op het materiaal wordt

gespoten. De snelheid van het water kan hierbij een snel-

heid van drie keer de snelheid van het geluid bereiken.

De snedekwaliteit van dit proces is sterk afhankelijk van

de snijsnelheid en de afstand van de snijkop tot het werk-

stuk.

In de snijkop wordt optioneel een abrasief mid-

del (meestal een mineraal zoals granaatsteen)

aan het water toegevoegd dat de verspanende

werking van de waterstraal verhoogt. Zachte en

dunne materialen kunnen in principe zonder

abrasief middel worden gesneden. Door toevoe-

ging van een abrasief middel kunnen snedes van

0,5 mm tot een dikte 250 mm gerealiseerd wor-

den, afhankelijk van het te snijden materiaal.

Het snijden met een waterstraalmachine (wa-

terjet) heeft als nadeel dat de snijsnelheid relatief

laag ligt, maar buiten deze eigenschap heeft het

proces vele voordelen ten opzichte van autogeen

of plasmasnijden.

De belangrijkste voordelen van het waterstraal-

snijden:

•

•

•

•

•

Het is een koud proces en er ontstaat geenwarmte-beïnvloede zone.Het resultaat is een rechte snede, met eenkleine snedebreedte en een hoge nauw-keurigheid.Er is geen tot weinig braamvorming.Door het ontbreken van warmte ontstaat ergeen slak. Het proces is geschikt voor het snijden vanverschillende materialen, waaronder staal-soorten, aluminium, hout, glas en steen.

Multiproces snijbankenOp veel snijbanken is het mogelijk om één of meerdere

autogeen branders te combineren met een plasmasnijkop.

Op deze wijze kan het autogeen snijden van grote materi-

aaldiktes gecombineerd worden met de voordelen en snel-

heid die met plasmasnijden behaald kunnen worden.

Nieuw is de combinatie van plasmasnijden en waterjet op

hetzelfde werkstuk in één gesloten proces op een CNC-

snijbank. Deze combinatiemachine kan de snelheid van

plasmasnijden combineren met de nauwkeurigheid van

het waterstraalsnijden. De waterjetsnede kan met deze

machine tot op 0,05 mm nauwkeurig worden uitgevoerd.

Tot slotDe keuze voor een snijproces wordt bepaald door een mix

van factoren. Deze factoren zijn te herleiden naar de ge-

wenste snedekwaliteit, de technische mogelijkheden en de

kostprijs. Welke proceseigenschappen zijn bepalend voor

het maken van een goede keuze? Worden de snijwerk-

zaamheden uitbesteed of kiest u voor de aanschaf van een

eigen snij-installatie? Hoe spelen snijbedrijven en machi-

nebouwers in op de behoeften van hun klanten? In het

vervolg van dit themanummer worden deze en andere vra-

gen beantwoord.Figuur 3 Multi-proces snijbank van Eckert

Figuur 4 Waterstraalsnijden

De snedekwaliteit van de waterjet is

sterk afhankelijk van de snijsnelheid en

de afstand van snijkop tot het werkstuk

Nieuwe NIL-bedrijfsdeelnemers tot 31-12-2015

CS De Hoven, locatie GildeGildenweg 4 | 4204 GH Gorinchem

www.csdehoven.nl

Dendron CollegeGebr. van Doornelaan 124 | 5961 BE Horst

www.dendron.nl

Flexibel Europe Opleidingen B.V.Seggelant Noord 5 b | 3237 MG Vierpolders

www.flexibeleuropebv.nl.nl

ForkinkOude Eibergseweg 7 | 7273 PJ Haarlo

www.forkink.nl

Geka Bouw B.V.Kilkade 4 | 3316 BC Dordrecht

www.gekabouw.nl

Hylkema RVS B.V.Koperweg 38 | 7335 DT Apeldoorn

www.hylkemarvs.nl

Kamphuis Lasopleidingen B.V.Meulenakker 5 a | 7841 EP Sleen

www.kamphuislasopleidingen.nl

Vlot Staal B.V.Energieweg 16 | 2964 LE Groot-Ammers

www.vlotstaal.nl

18

SNIJDEN MET LASER - december 2015LASTECHNIEK

19

LASTECHNIEKdecember 2015

an het woord ‘fiber’ worden tegenwoordig bijna

magische krachten toegedicht. Sinds de jaren 90 is

de fiberlaser of vastestoflaser sterk in opkomst. Dit

heeft vooral te maken met de sterk verbeterde straalkwa-

liteit, waarmee deze laser geschikt werd om mee te snij-

den. Grote voordelen van deze technologie zijn de lagere

onderhoudskosten, het significant hogere energetische ren-

dement (30%) en de hoge straalkwaliteit. De meer con-

ventionele CO2-laser is echter zeker geen achterhaalde

technologie. Dit artikel laat zien dat er voor elke snijtoe-

passing een geschikte laserbron is.

Soorten laserbronnenLaserbronnen zijn grofweg te verdelen in vastestoflasers

en gaslasers. De fiberlaser en de disklaser behoren tot de

vastestoflasers; de CO2-laser is een gaslaser. Tabel 1 geeft

een overzicht van enkele kenmerken van verschillende la-

serbronnen.

Voor welke laserbron kiest u: een vastestoflaser of een CO2-laser? De beste keus voorsnijwerkzaamheden is erg afhankelijk van de materiaalsoorten die u verwerkt en dedikte daarvan. Verder is de gewenste snijtechologie (brand- of smeltsnijden) van invloed op de juiste keuze. Elke snijtoepassing stelt zijn eigen specifieke eisen aan delaserbron.

Adoor Teus Vonk en Gert van Wakeren, Trumpf Nederland B.V.

Fiber en diskBinnen de vastestoflasertechnologie kunnen we twee prin-

cipes onderscheiden, namelijk fiber en disk. Fiberlaser

gaat uit van meerdere enkelvoudige emitterdiodes en fi-

bers die, afhankelijk van het gewenste vermogen, gecom-

bineerd worden in één transportfiber. Disklaser (een door

Trumpf gepatenteerde technologie) gaat uit van een hoog-

waardig diodepakket dat één schijfvormig kristal aan-

straalt, waarna de uitgaande laser via één transportfiber

wordt vervoerd. De disklaser is robuust en modulair van

opbouw en daarmee eenvoudig op te schalen naar (zeer)

hoge vermogens.

De golflengte van een vastestoflaser (ongeveer 1 micro-

meter) zit in het infraroodbereik en is daarmee beter toe-

pasbaar op hoog reflecterend materiaal, zoals roestvast

staal en koper. Dit komt doordat het te snijden materiaal

deze kleine golflengte beduidend beter absorbeert dan de

grotere golflengte (ongeveer 10 micrometer) die kenmer-

voor elke snijtoepassing Kies de juiste laserbronkend is voor de CO2-laser (zie figuur 1). Daardoor dringt

meer energie in het materiaal en gaat er minder verloren.

Bij het snijden van hoog reflecterende materialen, zoals

roestvast staal, biedt de vastestoflaser dus zeker voordelen

ten opzichte van de CO2-laser. De disklaser is bovendien

zodanig ontworpen dat ook reflecties opgevangen wor-

den, zodat de vervelende neveneffecten die daardoor kun-

nen ontstaan, uitblijven.

Bijkomend voordeel van het modulaire concept van de

disklaser is dat deze, als enige in de markt, geschikt is om

meerdere optische uitgangen aan te sturen. Je zou dus met

één disklaserbron een snij-installatie en een lascel kunnen

bedienen.

Vanwege de golflengte van het laserlicht (infrarood) is de

fibertechnologie wel gebonden aan strengere veiligheids-

eisen. Fiberlaserinstallaties moeten volledig lichtdicht af-

geschermd worden (inclusief dak), met toepassing van

gecertificeerde veiligheidsvensters. Dit kan een nadeel zijn,

omdat het snijproces hierdoor niet direct zichtbaar en toe-

gankelijk is.

CO2-laserDe CO2-lasersnijtechnologie is sinds de jaren 70 op de

markt en wordt daardoor weleens gezien als een achter-

haalde techniek. Het is echter een volwassen en robuuste

technologie die dankzij voortdurende ontwikkelingen nog

steeds zijn plek verdient. Vooral vanwege de relatief grote

golflengte (10.600 nm) en stabiliteit zijn er nog vele toe-

passingen die niet zonder de CO2-lasertechnologie zou-

den kunnen, zoals het smeltsnijden van dikke plaat.

In tegenstelling tot fiberlaser wordt het laserlicht bij een

CO2-laser niet door lampen of diodes gegenereerd, maar

door hoogfrequent generatoren. Het lasermedium is geen

kristal, zoals bij de vastestoflasers, maar een gas (CO2).

Binnen de CO2-technologie zijn twee principes te onder-

scheiden: langsgestroomd en diffusiegekoeld. De diffusie-

koeling zorgt voor een zeer stabiele laser die zeer compact

gebouwd kan worden. Door de hoge straalkwa-

liteit wordt deze laser vooral toegepast bij het

snijden van niet-metalen (sublimeersnijden).

In de plaatwerkindustrie wordt echter hoofdza-

kelijk langsgestroomde CO2-technologie toege-

past. De langsgestroomde CO2-laser van Trumpf

kenmerkt zich door de radiale opbouw van de

resonator, waardoor deze bron zeer compact en

onderhoudsarm is opgebouwd. Het energetisch

rendement (10%) is relatief hoog en het systeem

heeft een hoge stabiliteit.

CO2-laserlicht is vanwege de golflengte van

10.600 nm niet in een glasvezelkabel te trans-

porteren, maar moet vanaf de bron met behulp

van spiegels en overdrukstraalgangen naar de

optiek getransporteerd worden. Tezamen met het

lage energetische rendement zijn de productie- en

onderhoudskosten van een CO2-laser in de regel iets hoger

dan die van een fiberlaser.

Brandsnijden en smeltsnijdenIn de snijtechnologie onderscheiden we twee hoofdprinci-

pes: brandsnijden (met zuurstof) en smeltsnijden (met stik-

stof). Bij het brandsnijden genereert de zuurstof een

exotherme reactie, met als gevolg een oxidatie van de snij-

kant. Deze technologie wordt vaak bij laaggelegeerde me-

talen toegepast. Als de oxidatie van de snijkant ongewenst

is (bijvoorbeeld bij de toepassing van hooggelegeerd staal

of vanwege specifieke nabewerkingen of oppervlaktebe-

handelingen), wordt gekozen voor smeltsnijden. Hierbij

wordt een inert gas (bijvoorbeeld stikstof) gebruikt.

10

4025-3025-302

10.600

920 - 1.0401.0301.0701.064

Laserbron Rendement [%]

nee

jajajaja

Snijden, lassen

Lassen, solderenAlle toepassingenAlle toepassingenLassen, cladden,fijne bewerkingen,graveren

Transport viaglasvezel mogelijk

Golflengte laserlicht

[nanometer]

Voornaamste

toepassingen

Tabel 1 Overzicht van laserbronnen en hun kenmerken (Bron: www.modernelaserbronnen.nl)

GaslaserCO2 laser

VastestoflasersDiodelaserDisklaserFiberlaserNd:YAG laser

0,30

0,25

0,20

0,15

0,10

0,05

0,1 0,2 0,3 0,5 1 2 4 6 8 10 20

Disklaser CO2-laser

Golflengte λ [μm]

Ab

sorp

tie

A

Staal

IJzerAluminium

Figuur 1 Absorptie van licht van verschillende golflengten door verschillende materialen. De relatief grote golflengte van de CO2-laser wordt beduidend slechter geabsorbeerd dan de golflengte van de vastestoflaser.

19

LASTECHNIEKdecember 2015

20

LASTECHNIEK SNIJDEN MET LASER - december 2015

Bij het brandsnijden zijn er geen grote verschillen tussen fi-

berlaser en CO2-laser op het gebied van snelheid en kwa-

liteit. De snijkwaliteit kan positief beïnvloed worden door

het sproeien van een waternevel tijdens het snijden. Deze

functie zorgt voor een snelle onttrekking van warmte. Bij-

komend voordeel is dat de afstand tussen de delen kleiner

kan worden, waardoor nieuwe geometrieën en betere ma-

teriaalbenutting mogelijk zijn.

Bij het smeltsnijden zijn er wel significante verschillen tus-

sen de prestaties van fiberlaser en CO2-laser. Bij het smelt-

snijden in dunne plaat is de fiberlasertechnologie in het

voordeel, dankzij de hoge snijsnelheden in combinatie met

een hoge snijkwaliteit (slechts een microbraam). In het

dikkere plaatbereik wint CO2-lasertechnologie het echter

nog steeds.

Nieuwste ontwikkelingenDoor toepassing van een nieuw gepatenteerd technolo-

giepakket dat op de markt is gebracht onder de naam

BrightLine worden de snijresultaten van zowel fiber- als

CO2-laser verder geoptimaliseerd. Met dit technologie-

pakket kan dik rvs, staal en aluminium met een hogere

snedekwaliteit worden gesneden, met een hogere proces-

stabiliteit bij kritische contouren.

Een aantal fabrikanten is bezig met de doorontwikkeling

van de direct-diodelaser om deze geschikt te maken voor

het lasersnijden. De direct-diodelaser kenmerkt zich door

de inzet van zeer hoogwaardige diodes, waarbij het opge-

wekte laserlicht direct door een transportfiber gevoerd

wordt. Voordelen zijn de compacte bouw en hogere ener-

gie-efficiëntie (> 40%)

Momenteel leveren de direct-diodelasers nog onvoldoende

straalkwaliteit om mee te snijden, maar ze zijn al zeer goed

geschikt om mee te lassen.

Naast innovatieve machinetechnologie zal software een

steeds grotere rol gaan spelen. Het efficiënter maken van

werkvoorbereidings- en productiebesturingsprocessen is

essentieel om de concurrentiepositie van Westerse landen

te waarborgen. Dit past binnen het veelbesproken concept

van Smart Industry. Zo bestaat er op dit moment al een

principe waarbij meerdere plaatverwerkende installaties

(lasersnijden/ponsen/buigen) met elkaar kunnen commu-

niceren. De volgende stap is de ontwikkeling van een uni-

verseel en open communicatieplatform voor alle merken

industriële machines, waarmee een volledige integratie

mogelijk wordt.

Fiber of CO2De kostprijs van het lasersnijden wordt voornamelijk be-

paald door de gewenste productkwaliteit in combinatie

met de toegepaste materialen. Materiaalkosten vormen

nog steeds het hoofdaandeel in de productkostprijs. De

productiviteit van de machine bepaalt vervolgens de ma-

chinekosten. Een productiviteitstijging van 50% kan al

een besparing van 25% in productkosten betekenen. De

effecten van stroom- en gasverbruik zijn van marginale in-

vloed in de kostprijs.

Laat u dus niet zonder meer verleiden om mee te gaan in

de ‘fiberhype’. Wie een investering in een laser overweegt,

moet zich verdiepen in beide technieken (fiber én CO2) en

zich goed laten adviseren. Ook factoren als onderdelen,

service en aftersales zouden mee moeten wegen in de uit-

eindelijke beslissing.

Trumpf verkoopt momenteel ongeveer even veel fiberla-

sers als CO2-lasers, waarbij het aandeel fiberlaser een stij-

gende tendens vertoont. Dit heeft te maken met het feit

dat Nederland grotendeels dunne plaat verwerkt. De rol

van de CO2-laser is dus zeker niet uitgespeeld. Er zijn tal

van toepassingen waarbij de snijsnelheid en de snijkwali-

teit in het voordeel van de CO2-laser spreken.

Vergelijkbaar

Groot voordeel in dunne plaattot 3-5 mm: hoge productiviteiten economischLicht voordeel als universelelaser voor plaatdiktes tot 20 mmUniversele laser, goed geëigendvanwege betere absorptie

Vergelijkbaar

Universele laser voor alle plaat-diktes tot 30 mm

Universele laser voor alle plaat-diktes tot 20 mm Moeilijk proces

Fiberlaser Golflengte 1 µmStraalkwaliteit 4 mm*mradTot 8 kW snijden

CO2-laser Golflengte 10 µmStraalkwaliteit 3,5 - 6,5 mm*mradTot 6 kW snijden

Koolstofstaal(brandsnijden)Roestvast staal(smeltsnijden)

Aluminium(smeltsnijden)Koper (smeltsnijden)

Tabel 2 Geschiktheid van fiberlaser en CO2-laser voor het snijden van diverse metalen

21

De CO2-lasersnijtechnologie wordt

weleens gezien als een achterhaalde

techniek. Het is echter een volwassen

en robuuste technologie die dankzij

voortdurende ontwikkelingen nog

steeds zijn plek verdient.

23

LASTECHNIEKdecember 2015LASTECHNIEK SNIJPROCESSEN VERGELEKEN - december 2015

22

waarde uit te drukken, is het goed om hierbij stil te staan

voordat een ingewikkeld systeem wordt geïntroduceerd

op de werkvloer.

Productiviteit Productiviteit, ook wel verwerkingscapaciteit genoemd, is

het aantal onderdelen dat aan het einde van een shift vol-

gens specificatie is gesneden. De snijsnelheid heeft de

grootste invloed op de werkelijke kosten per gesneden on-

derdeel. Soms kunnen nauwkeurigheidseisen (die wellicht

strikter zijn dan nodig) worden versoepeld, ten gunste van

een proces dat opvallend minder snijkosten met zich mee-

brengt en meer onderdelen in minder tijd verwerkt.

Nauwkeurigheid Er zijn vele manieren om de nauwkeurigheid te bepalen

waarmee onderdelen zijn gesneden. Vaak zijn de nauw-

keurigheidseisen voor de buitencontouren van een snij-

werkstuk veel minder streng dan die voor interne details,

zoals gaten. Verder wordt vaak alleen gemeten aan de bo-

venkant van een gesneden onderdeel, terwijl de afmeting

aan de onderkant (als gevolg van de conische vorm van

de snede) aanmerkelijk kan afwijken. Voor de eenvoud

worden in dit artikel maattoleranties gebruikt voor de af-

metingen aan de bovenkant, en wordt voor ieder proces

de hoekafwijking van de snede gegeven.

Snedekwaliteit en metallurgische effectenAlle snijprocessen hebben een ander metallurgisch effect.

Dit heeft gevolgen voor de verdere verwerking van de ge-

sneden onderdelen (zoals lasbaarheid).

Service en onderhoudBij het berekenen van de kosten op langere termijn speelt

ook de onderhoudsbehoefte een rol, net als de vereiste ex-

pertise om te voorzien in het noodzakelijk onderhoud.

Vergelijking snijprocessenAan de hand van de beschreven proceseigenschappen wor-

den vier grote snijprocessen vergeleken: autogeen snijden,

plasma-, laser- en waterstraalsnijden. De investeringskos-

ten voor apparatuur zijn beraamd op basis van een ‘com-

pleet systeem’. Deze kostenraming dient uitsluitend ter

vergelijking van de verschillende processen. Voor elk pro-

ces zijn de kosten geraamd van een kant-en-klaar systeem

op de werkvloer, met een snijgebied van 1,5 x 3 m, een

CNC-machine van industriële kwaliteit en de nodige

CAD- en CAM-software. De gegeven cijfers dienen als

ruw vergelijkingsmateriaal, waarbij rekening gehouden

moet worden met het feit dat sommige systemen een

nauwkeurigere en ingewikkeldere CNC-machine nodig

hebben. Dit is van invloed op de prijs.

e keuze voor een bepaald snijpro-

ces hangt af van meerdere facto-

ren, zoals materiaalsoort en

-dikte, vereiste maattolerantie, metallur-

gische effecten en de gewenste snel-

heid/productiviteit. Dit artikel is bedoeld

om een beter inzicht te krijgen in vier

verschillende processen voor het snijden

van staal.

ProceseigenschappenVoor het maken van een goede proces-

keuze zijn de volgende proceseigen-

schappen meestal van belang:

Investeringskosten apparatuurNaast de voorzieningen die elk snijpro-

ces nodig heeft om optimaal te presteren,

zoals CNC-besturing, rookgasafzuiging

en CAD- en CAM-softwarepakketten,

brengt elk snijproces zijn eigen eisen met

zich mee op het gebied van apparatuur.

Een systeem voor bewegingssturing van

een laserinstallatie, ontworpen om dun

staal op hoge snelheid te snijden, moet

bijvoorbeeld veel nauwkeuriger zijn dan

de bewegingssturing van een waterstraal-

of autogeen snijsysteem dat met een veel

lagere snijsnelheid werkt. De specifieke

eisen van de verschillende technologieën

hebben een direct – en vaak groot - ef-

fect op de investeringskosten in appara-

tuur.

Snijkosten per gesneden onderdeel of per meterBij het berekenen van de snijkosten moeten ook slijtdelen

worden meegenomen (gasverbruik, nozzles, elektroden,

slijpmiddel van granaatsteen, etc.), net als kosten voor

elektriciteit en water. Ook afschrijvingskosten en arbeids-

kosten kunnen worden meegerekend. Om de relatieve

snijkosten van de processen goed te kunnen vergelijken,

moeten dezelfde inputwaarden worden gebruikt. De snij-

kosten worden berekend per meter (of per deel) en niet

per uur, zodat de grote snelheidsvoordelen van bepaalde

processen worden afgevlakt.

GebruiksgemakBij gebruiksgemak gaat het vooral om de software (vooral

CAM) en de CNC-besturing. De beste systemen hebben

korte leercurves en zijn voorzien van ingebouwde exper-

tise, zodat een operator geen bedieningsexpert hoeft te

zijn. Hoewel het lastig is om dit soort voordelen in een

Wat is het beste snijproces voor het snijden van metaal? Het antwoord op deze vraag is niet altijd eenvoudig en vaak komen meerdere processen in aanmerking. Ieder snij-proces kent zijn eigen specifieke toepassingsgebied, voordelen en beperkingen. In ditartikel worden vier belangrijke snijprocessen met elkaar vergeleken: autogeen snijden,plasma-, laser- en waterstraalsnijden.

door Jim Colt, Hypertherm® Inc.

D

Voor welk snijproces kiest u?SNIJPROCESSEN VERGELEKEN

24

SNIJPROCESSEN VERGELEKEN - december 2015LASTECHNIEK

25

LASTECHNIEKdecember 2015

Autogeen snijprocesHet autogeen snijproces is verreweg de eenvoudigste snij-

technologie. Het proces gebruikt een brandstofgas om het

te snijden staal te verhitten tot de ontstekingstemperatuur

van circa 980°C. Als het staal deze temperatuur heeft be-

reikt, zorgt een sterk gerichte zuurstofstraal voor een exo-

therme reactie en het wegblazen van het te snijden

materiaal. Met dit proces kan alleen ongelegeerd en laag-

gelegeerd staal worden gesneden. Het werkt goed voor

materiaaldiktes tussen de 6 en 150 mm. Voor materiaal-

diktes van meer dan 50 mm is dit proces sneller dan an-

dere processen. De snijcapaciteit kan worden vergroot

door meerdere toortsen aan een CNC-machine te koppe-

len.

•

•

•

•

•

•

•

PlasmasnijprocesHet plasmasnijproces gebruikt een geïoniseerd gas op

hoge temperatuur om een boog te produceren met een

hoge energiedichtheid, waarmee elk willekeurig geleidend

materiaal gesneden kan worden. De nieuwste systemen

kunnen bijna volledig worden geautomatiseerd en vragen

geen uitgebreide expertise van de operator. De plasma-in-

stallatie werkt het meest optimaal voor staaldiktes van 0,5

tot 50 mm, met een maximum van 80 mm.

•

•

•

•

•

•

•

Investeringskosten apparatuur€ 37.000 - € 47.000.Snijkosten per onderdeel of per meterHet gasverbruik is tamelijk hoog en de snijsnelhedenzijn laag, maar naarmate de staaldiktes groter zijn(vanaf 50 mm) wordt het autogeen proces steedsvoordeliger ten opzichte van het plasmaproces. GebruiksgemakBij het autogeen snijden op een CNC-machine moetde operator heel deskundig zijn om de beste snij-kwaliteit en maximale snelheden te kunnen behalen.Constante bewaking van het snijproces is meestalnoodzakelijk.ProductiviteitHet autogeen snijden is een relatief traag proces,maar heeft als voordeel dat het de laagste investe-ringskosten met zich meebrengt en zeer dik staal kansnijden.NauwkeurigheidMet een goede operator (die zelf snelheden, hoog-tes, gasinstellingen, en andere parameters kan aan-passen) worden met het autogeen proces over hetalgemeen maattoleranties behaald van +/- 0,75 mmen met een hoekafwijking van minder dan 1 graad.Snedekwaliteit en metallurgieDoor de lage snelheden ontstaat een grote warmte-beïnvloede zone. De snijkanten blijven doorgaansruw en braam moeten worden verwijderd.Service en onderhoudHet onderhoud van het systeem is eenvoudig en kanvaak intern worden uitgevoerd.

Investeringskosten apparatuur€ 70.000 - € 85.000. Hogere snijsnelheden zijn mo-gelijk met HyDefinition, een gepatenteerde technolo-gie voor slijtdelen van Hypertherm. Een groterestroomdichtheid is mogelijk door het gebruik van ge-ventileerde nozzle-technologie, waardoor een beterekwaliteit en gladdere snijoppervlakken met minimalehoekafwijking worden gerealiseerd, in combinatiemet een langere levensduur van de nozzle.Snijkosten per onderdeel of per meterPlasma is het goedkoopst per onderdeel voor staalmet een dikte van 6 - 50 mm.GebruiksgemakMet CNC-besturing en de nieuwste software is hetplasmasnijden zeer eenvoudig te leren en te gebrui-ken. De expertise is opgenomen in de CAM-softwareen er is daardoor weinig bedieningsexpertise nodig.ProductiviteitPlasmasnijden is het snelste en meest productieveproces; sneller dan laser voor diktes vanaf 6 mm ensneller dan autogeen snijden voor diktes tot 50 mm.NauwkeurigheidDe gebruikelijke nauwkeurigheid in staal valt binnenhet bereik van +/- 0,38 - 0,50 mm. De hoekafwijkingop staal met een dikte van minder dan 9,5 mm is 2 tot3 graden. Deze hoekafwijking bedraagt ongeveer 1graad bij een staaldikte van 12,5 tot 38 mm.Snedekwaliteit en metallurgieDe warmte-beïnvloede zone is doorgaans kleiner dan0,25 mm, met zeer weinig opharding van de snijran-den en behoud van een uitstekende lasbaarheid. Erontstaan gladde randen met minimale braamvor-ming.Service en onderhoudPlasmasystemen zijn eenvoudig te onderhouden. Ditonderhoud intern worden uitgevoerd, eventueel mettelefonische technische ondersteuning.

WaterstraalsnijprocesHet waterstraalsnijden wordt al tientallen jaren gebruikt

voor het snijden van een grote verscheidenheid aan mate-

rialen, van taart tot graniet. Zachtere materialen worden

gesneden met een pure waterstraal onder hoge druk

(2.750 - 4.135 bar) die door een smalle opening wordt ge-

perst om zijn snelheid en energiedichtheid te verhogen.

Voor hardere materialen wordt een abrasief middel toe-

gevoerd (gewoonlijk granaatsteen). De nieuwste systemen

zijn uitgerust met pompen die de waterdruk kunnen op-

drijven tot 6.900 bar. Hogere druk betekent hogere snij-

snelheden, maar dit leidde in het verleden vaak tot

verhoogde uitvaltijd vanwege onderhoudswerkzaamhe-

den. Dit is bij de nieuwste systemen verbeterd. Met dit

proces kan bijna elk materiaal worden gesneden met een

grote nauwkeurigheid. Het grootste nadeel van water-

straalsnijden is de lage snijsnelheid in vergelijking met an-

dere processen.

•

•

•

•

•

•

•

Investeringskosten apparatuur€ 94.000 - € 142.000. De relatief eenvoudige bewe-gingsregeling zorgt voor lagere kosten dan bij laseren enigszins hogere kosten dan bij plasma.Snijkosten per onderdeel of per meterOmdat de kosten per onderdeel worden beïnvloeddoor de snijsnelheid, is dit het duurste snijproces. Dekosten voor het abrasief middel drijven de kosten ookop.GebruiksgemakDit is waarschijnlijk het eenvoudigst te gebruiken pro-ces. Het kan volledig worden geautomatiseerd metde beste CAM- en CNC-systemen, en er is niet veelbedieningsexpertise nodig.ProductiviteitDe productiviteit is laag voor het snijden van staal,maar beter voor aluminium.NauwkeurigheidDit proces levert verreweg de beste nauwkeurigheidmet maattoleranties van +/- 0,127 mm en een hoek-afwijking van minder dan 1 graad.Snedekwaliteit en metallurgieDe gladheid en kwaliteit van de snede kan wordengeregeld door aanpassen van de snijsnelheid en degrofheid van het abrasief middel. Waterstraalsnijdenis een koud proces en heeft praktisch geen invloedop de metallurgie van het basismateriaal.Service- en onderhoudHet systeem is eenvoudig in onderhoud.

LasersnijprocesFiberlasersnijsystemen vormen de nieuwste technologie op

het gebied van lasersnijden. (red. Zie het artikel over la-

sersnijden elders in dit blad.) De laser maakt gebruik van

een nauwkeurig gerichte laser om een klein gat in het te

snijden materiaal te smelten, en een ondersteunend gas

(doorgaans zuurstof voor het snijden van staal) om het ge-

smolten metaal te verwijderen. Met de fiberlaser kan

dunne staalplaat worden gesneden tot circa 20 mm.

•

•

•

•

•

•

•

Investeringskosten apparatuur€ 375.000 - € 470.000 voor een fiberlaser van 3 kW.Lasersystemen hebben naast een lichtdichte en goedafsluitende ombouw ook een nauwkeurigere bewe-gingsregeling nodig.Snijkosten per onderdeel of per meterVoor materialen die dunner zijn dan 6 mm is het la-serproces het meest aangewezen proces. Bovendeze dikte is de snijsnelheid aanzienlijk lager, hoewelde uitstekende snijkwaliteit en nauwkeurigheid be-houden blijven. Bij staaldiktes boven de 6 mm zijn desnijkosten hoger dan die van plasma.GebruiksgemakDe bediening van het systeem is net zo eenvoudigals voor de nieuwste plasmasystemen. Alle instellin-gen kunnen worden geautomatiseerd.ProductiviteitHet lasersnijproces behaalt verreweg de beste pro-ductiviteit bij materiaaldiktes tussen 1 en 6 mm. Vanaf6 mm zijn de snelheden gelijk aan die van plasma.NauwkeurigheidFiberlasers kunnen een tolerantie bereiken van +/-0,25 mm. Dit is beter dan plasma en bijna net zogoed als waterstraalsnijden met abrasief middel. Dehoekafwijking is op de meeste materialen en diktesminder dan 1 graad. Snedekwaliteit en metallurgieDe warmte-beïnvloede zone is nog iets kleiner dan bijhet plasmasnijproces.Service- en onderhoudIn vergelijking met de halfgeleidende CO2-lasers zijnde onderhoudsvereisten drastisch verminderd. Hetonderhoud kan over het algemeen intern worden uit-gevoerd met telefonische technische ondersteuning.

26

SNIJPROCESSEN VERGELEKEN - december 2015LASTECHNIEK

Jim Colt is Application Technology Manager bij Hy-pertherm Inc., Hannover, New Hampshire, in de VS.

PraktijkvergelijkingVoor het vergelijken van de snijprestaties van verschillende

processen zijn stalen werkstukken met een dikte van 12,5

mm gesneden met behulp van diverse processen. Vijf ver-

schillende processen werden vergeleken: een luchtplasma-

proces (Powermax105®), een LongLife® op zuurstof

gebaseerd industrieel plasmaproces (MAXPRO200®), een

High Definition plasmaproces (HyPerformance®

HPR130XD®), een fiberlaserproces van 3 kW (HyInten-

sity-fiberlaser) en een waterstraalproces met abrasief

(HyPrecision™-Waterjet).

Bij oppervlakkige inspectie leken alle werkstukken iden-

tiek, maar bij nadere beschouwing bleek dat de hoekaf-

wijking bij de duurdere processen kleiner was. Met High

Definition plasma was de hoekafwijking bijna niet waar-

neembaar, terwijl deze vrijwel ontbrak bij de monsters die

waren gesneden met de laser en met waterstralen. Hoewel

met alle systemen een fraai snijresultaat werd bereikt,

toonden de systemen met hogere investeringskosten en

operationele kosten duidelijk voordelen in snijkwaliteit en

metallurgie. Dit resultaat betekent niet dat de andere snij-

processen per definitie slechter zijn. In deze test is uitslui-

tend gekeken naar het snijden van 12,5 mm dik staal. In

dit geval werd de keuze in de richting gedreven van High

Definition plasma. Indien er echter gebruik was gemaakt

van aluminium van 3 mm, dan hadden het waterstraal-

snijden en lasersnijden zonder twijfel de meest productieve

en nauwkeurige resultaten opgeleverd. Als lage investe-

ringskosten met ruimere toleranties de belangrijkste crite-

ria waren geweest, dan was luchtplasma wellicht de beste

keuze geweest.

advertentie

Excellente oplossingen voor de olie- en gas-

industrie. Dat is waar Mokveld voor staat.

Wij ontwerpen en produceren geïntegreerde

afsluitersystemen. Zo helpen we onze opdracht-

gevers wereldwijd met het veilig, betrouwbaar en

duurzaam exploiteren van de olie- en gasreserves.

Met ruim 350 medewerkers, een hoofdkantoor

en fabriek in Gouda en vestigingen over de hele

wereld is Mokveld een gezond groeiend bedrijf.

Meewerkend voorman lasserijMokveld beschikt over een modern geoutilleerde lasserij waarbij gebruik gemaakt wordt van de volgende processen:

TIG, HW-TIG, MIG-MAG, BMBE. Met de Hot Wire TIG machine kan er geprogrammeerd laswerk worden verricht.

Naast het verrichten van laswerkzaamheden coördineer, volg en controleer je de werkzaamheden van onze gecertifi-

ceerde lassers zodanig dat zij hun werkzaamheden veilig, doelmatig en op vereist kwalitatief niveau kunnen verrichten.

Als voorman lasserij ben je verantwoordelijk voor

Correct uitvoeren van de voorbereidingen;

Correct laten uitvoeren van lasbewerkingen binnen de gestelde eisen;

Het op peil houden van de benodigde LMK’s in de verschillende materiaalgroepen (1, 3, 4, 7, 8, 10, 43, 44)

en het waarborgen van de geldigheid van de LK’s volgens de gestelde normen zoals EN-ISO en ASME;

Het maken van WPS-en m.b.v. het WP-select programma voor alle uit te voeren laswerkzaamheden;

Het offline programmeren van de Hot Wire TIG machine (Fronius FPA 9000);

Het bijhouden van statussen lasreparaties via het ‘Smile’ NCR-systeem, inclusief berekening van de laskosten;

Het bestellen van lastoevoegmaterialen en lasgassen;

Zorgdragen voor correcte bediening van de lasapparatuur, gereedschappen en hulpmiddelen;

Juist gebruik van hijswerktuigen en hijsmiddelen;

Werken volgens de veiligheidsvoorschriften.

Als kandidaat beschik je over

Een opleiding op minimaal MBO-niveau, het NIL-MLT diploma is een pré;

Aantoonbare kennis en vaardigheid van de diverse lastechnieken in de voorkomende materiaalgroepen;

Leidinggevende en communicatieve vaardigheden;

Aantoonbare ervaring met computers, Word, Excel.

Voor onze lasserij zijn wij op zoek naar een

Welke functie je ook kiest, steeds ontdek je: bij Mokveld sluit je elke dag goed af. Want wij bieden je uitdagend

werk in een gezonde internationale onderneming. Je kunt rekenen op een goed salaris met uitstekende arbeids-

voorwaarden en op prima opleidings- en ontwikkelingsmogelijkheden. Heb je het vereiste diploma, relevante

werkervaring en ben je nauwkeurig en zorgvuldig? Stuur dan je sollicitatie met cv naar: Mokveld Valves BV, t.a.v. de

heer Daan Knetsch, Postbus 227, 2800 AE Gouda. Mailen kan uiteraard ook: hrm@mokveld.com. Bel voor meer

informatie met Ruud van der Helm (Hoofd productie) of Daan Knetsch (HR manager): (0182) 597 50 00.

Nijverheidsstraat 67 Gouda

Vind jouw uitdaging op www.wereldbaanbijmokveld.nl

Thermisch snijdenvolgens EN 1090-2

Bij het vervaardigen van constructies waarop de norm EN 1090-2:2008 van toepassingis, moet worden vastgesteld of te gebruiken thermische snijprocessen geschikt zijnvoor de toepassing. Dit artikel gaat in op het bepalen van de beproevingsomvang, onderzoeksaspecten en de kwalificatie van snijprocessen.

door Leo Vermeulen

29

LASTECHNIEKdecember 2015

hermische snijprocessen kenmerken zich door het

gebruik van (veel) warmte om de snijgroef te vor-

men. Autogeen snijden, plasmasnijden en laser-

snijden zijn veel toegepaste thermische snijprocessen, die

elders in dit themanummer worden beschreven. Om deze

processen te mogen gebruiken bij de vervaardiging van

constructies die onder de EN 1090-2 vallen, moet regel-

matig worden gecontroleerd of ze geschikt zijn voor de

toepassing. Daartoe moeten vier proefstukken van het ba-

sisproduct worden gesneden met het te controleren snij-

proces:

Kwaliteitsklasse en tolerantiesOm vast te stellen of een thermisch snijproces geschikt is

voor de toepassing, moeten diverse metingen worden uit-

T gevoerd. Op beide proefstukken met rechte snedes wor-

den metingen gedaan over een lengte van ten minste 200

mm, en wordt gecontroleerd of voldaan wordt aan de

eisen van de kwaliteitsklasse die van toepassing is. Het

proefstuk met de scherpe hoek en het gebogen proefstuk

moeten worden gekeurd om vast stellen of de geprodu-

ceerde snijkanten gelijkwaardig zijn aan de rechte sneden.

De kwaliteitsklasse wordt vastgesteld volgens EN-ISO

9013. Deze norm geeft een classificatie van thermische

doorsnijdingen op basis van geometrische productspecifi-

caties en kwaliteitstoleranties. Voor snijgroeven die lood-

recht staan op het plaat- of profieloppervlak is een

tolerantie op de haaksheid van toepassing. Wordt er onder

een hoek gesneden, zoals bij een lasnaadvoorbereiding

voor een V-naad, dan is een tolerantie op de afschuining

van toepassing. De maat

voor deze toleranties wordt

uitgedrukt in een vijftal

reeksen. Bij vervaardiging

volgens reeks 1 geldt de

kleinste tolerantie, terwijl

reeks 5 de grootste afwij-

king toestaat. De absolute

waarde van de tolerantie is

daarnaast ook afhankelijk

van de dikte van de door-

snijding, zie hiervoor figuur

1.

De uitvoeringsklasse (EXC)

uit de EN 1090-2 moet niet

verward worden met de

hiervoor beschreven kwaliteitsklasse. De kwaliteitsklasse

heeft betrekking op de tolerantie van de snijgroef, terwijl

de uitvoeringsklasse betrekking heeft op de vervaardiging

1 een rechte snede van het dikste basisproduct;2 een rechte snede van het dunste basisproduct;3 een scherpe hoek van een representatieve dikte;4 een boog van een representatieve dikte.

Figuur 1 Tolerantie op haaksheid of hoekzuiverheid volgens EN-ISO 9013

van een constructie of constructiedeel. Er is een verband

tussen EXC en de hiervoor beschreven kwaliteitsklasse.

Zo is voor de laagste uitvoeringsklasse EXC 1 de toleran-

tie op de haaksheid of de afschuining bepaald door reeks

5 van de kwaliteitsklasse. Voor de hogere uitvoerings-

klassen EXC 2 en 3 is reeks 4 van toepassing, en voor

EXC 4 reeks 3.

OppervlakteruwheidEen tweede grootheid die moet worden vastgesteld vol-

gens EN 1090-2 is de oppervlakteruwheid van de snede-

vlakken. Hiervoor geeft EN-ISO 9013 een indeling in vier

aparte reeksen. De bijbehorende toleranties worden gege-

ven in een rekenkundig gemiddelde Rz5–waarde, uitge-

drukt in micrometer. De toegestane oppervlakteruwheid

is net als de voorgaande toleranties afhankelijk van de

dikte van de snijgroeven. In EXC 1 moeten gesneden kan-

ten vrij zijn van significante onregelmatigheden, moeten

eventuele brandresten zijn verwijderd en geldt geen ver-

dere verwijzing naar een reeks. Voor de hogere uitvoe-

ringsklassen zijn de acceptatiecriteria strenger en gelden

verwijzingen naar de reeksen 3 en 4.

Hardheid van de snijflankenAanvullend aan de eisen van de EN 1090-2 kunnen er

hardheidseisen aan de snijflanken worden gesteld. Vanuit

de lasmetallurgie weten we dat het parametervenster

waarmee gelast wordt kleiner wordt als de rekgrens van

het staal toeneemt. Het parametervenster is het gebied

waarbinnen de lasparameters zich moeten bevinden om

metallurgisch een goede las tot stand te brengen. Hiertoe

behoren onder andere spanning, stroom en voortloop-

snelheid.

Overschrijding van de ondergrens van het parameterven-

ster kan leiden tot een te snelle afkoeling (t8/5) en het ont-

staan van ontoelaatbare hardheden in de warmte-

beïnvloede zones. Analoog hieraan geldt voor het ther-

misch snijden dat bij staalsoorten met hogere rekgrens

door snelle afkoeling harde zones op de snijflanken kun-

nen ontstaan. Het is mogelijk dat er om die reden extra

eisen aan de maximale hardheid worden gesteld. In de hui-

dige versie van de EN 1090-2 worden voor diverse con-

structiestaalsoorten maximale waarden voor de hardheid

in HV10 vermeld.

OntwikkelingenNaar verwachting is er in 2017 een nieuwe

versie van de EN 1090-2. De eisen ten aan-

zien van het thermisch snijden zullen hier-

door ook aangepast worden. Volgens het nu

voorliggende concept worden de toleranties

op haaksheid, hoekzuiverheid en opper-

vlakteruwheid voor EXC 4 alle volgens

reeks 4. Ook is de verwachting dat er direct

door de norm eisen gesteld gaan worden ten

aanzien van de maximale hardheid voor alle

staalsoorten met een rekgrens groter dan

460 MPa. De hardheid op de vrije kant mag

dan niet hoger zijn dan 450 (HV10). Re-

cente ontwikkelingen hebben geleid tot een

uitgebreide bijlage (Annex D) in de huidige

conceptversie van de EN 1090-2, waarin

adviezen worden gegeven over het eendui-

dig bepalen van de geschiktheid van een

thermisch snijproces. Op het gebied van de

hardheidsbepaling wordt veel verduidelijkt

ten aanzien van het uitvoeren van de me-

tingen op een voorgesteld standaard proef-

stuk.

Parameters goedkeuren en vastleggenVoor het bepalen van de geschiktheid van

een thermisch snijproces wordt in Annex D

een werkwijze voorgesteld die is gebaseerd

op de EN-ISO 15607. Deze norm geeft een

Snijproces: ...Fabrikant snijmachine: ...Soort snede: ...Aanduiding van het snijmondstuk: ...Fabrikant van mondstuk: ...Materiaalaanduiding: ...Materiaalgroep: ...Materiaaldikte in mm: ...Soort brandgas: ...Druk* van zuurstof voor aanwarmvlam: ...Druk* van brandgas voor aanwarmvlam: ...Druk* van snijzuurstof: ...Vlaminstelling: ...Snijsnelheid: ...Snijhoogte: ...Voorwarmtemperatuur: ...Snijhoek, indien geen haakse snede wordt toegepast: ...Aanvullende warmtebehandeling: ...Soort verwarming voor voor-/nawarmen: ...Aanduiding verwarmingsmethode: ...Fabrikant verwarmingsapparatuur: ...Soort brandgas: ...Druk van zuurstof of perslucht: ...Druk van het brandgas: ...

Cutting Procedure Specification

Tabel 1 Technische details uit een snijprocedure voor het autogeenproces naar een voorbeeld uit Annex D

*) Druk gemeten aan de inlaatzijde van de brander

28

LASTECHNIEK SNIJPROCESSEN EN DE NORM - december 2015

LASTECHNIEK SNIJPROCESSEN EN DE NORM - december 2015

30

SPECIALIST INHEAT TREATMENT

• PREHEAT AND STRESS RELIEF

• INDUCTION AND RESISTANCE

• CERTIFIED TECHNICIANS

• RENTAL AND SALES OF EQUIPMENT

• STATIONARY AND MOBILE FURNACES

• DRY OUT AND CURING

WWW.DELTA-HEAT-SERVICES.COM INFO@DELTA-HEAT-SERVICES.COM +31 (0) 187 - 49 69 40

systematiek voor het goedkeuren van lasmethoden. Ana-

loog aan de bekende pWPS worden alle relevante snijpa-

rameters vastgelegd in een pCPS (preliminary Cutting

Procedure Specification). Na het uitvoeren van het stan-

daard snijwerkstuk volgens deze pCPS volgt onderzoek

van de hiervoor beschreven grootheden zoals haaks- of

hoekzuiverheid, oppervlakteruwheid en hardheid. Vol-

doen de resultaten aan de gestelde eisen uit de EN 1090-

2, dan volgt een snijkwalificatie, de CPQR (Cutting

Procedure Qualification Record). Dit is een dossier met

daarin de gevolgde pCPS, het opgestelde CPQR docu-

ment, de onderzoeksresultaten, eventueel aangevuld met

specificaties van gebruikte apparatuur, materiaal, gas-

soorten enzovoort. Vervolgens kan een snij-instructie,

CPS, gemaakt worden voor in de productie. Tabel 1 geeft

een voorbeeld van de technische aspecten die de basis vor-

men voor een CPS voor het autogeen snijden.

Net als bij het kwalificeren van lasmethoden kan een

CPQR meerdere snijwerkzaamheden afdekken. Hiervoor

zijn in Annex D voor een aantal snijparameters geldig-

heidsgebieden toegekend. Voorbeelden van deze parame-

ters zijn de materiaalgroep, materiaaldikte, gasdrukken,

snijsnelheid, snijhoogte en de voorwarmtemperatuur.

Referentienummers voor snijprocessenDe norm EN-ISO 40643:2009 geeft termen voor lassen

en verwante processen, waarbij ieder proces wordt ge-

kenmerkt door een referentienummer. De snij- en guts-

processen vallen onder groep 8.

8 Snijden en gutsen81 Autogeen snijden82 Boogsnijden821 Boogsnijden met perslucht822 Boogsnijden met zuurstof 83 Plasmasnijden831 Plasmasnijden met oxiderend gas832 Plasmasnijden zonder oxiderend gas833 Plasmasnijden met perslucht834 Precisie-plasmasnijden84 Lasersnijden

advertentie

Hatek Lastechniek B.V. is al meer dan 40 jaar een groot-handel met een compleet programma producten en dien-sten op lastechnisch gebied. Hatek Lastechniek is dealervan gerenommeerde merken als EWM, Hypertherm enOerlikon. Hatek importeert Promotech mechanisatie-apparatuur enProArc manipulatie-apparatuur en levert onder de naamAlWell een eigen programma lastoevoegmaterialen. Hatek levert zelfstandig technischegassen en beschikt over een eigen reparatie- en onderhoudsdienst. Ook beschikt Hatekover een eigen opleidingscentrum met een compleet cursusaanbod voor het opleiden encertificeren van lassers en het begeleiden van bedrijven bij lastechnische trajecten.

In verband met uitbreiding van onze sales activiteiten zijn wij per direct, voor onzevestiging Wateringen, op zoek naar een:

Functie-omschrijving• Beheer van bestaande relaties en het uitbreiden

van onze relatiekring in de regio Zuid-Holland• Verkoop van ons compleet programma producten en diensten• Het geven van lastechnische adviezen en zorgen voor continuïteit bij onze relaties

Profiel• MBO-niveau, bij voorkeur een afgeronde IWS of IWT opleiding• Kennis van moderne lastechnieken, lasapparatuur en lasmechanisering• Zelfstandig kunnen werken, flexibel, representatief en servicegericht• Doorzettingsvermogen, een netwerker• Communicatief vaardig met een goede beheersing van de Nederlandse taal

in woord en geschrift• In het bezit van een geldig rijbewijs B

Wij bieden• Een uitdagende verkoopfunctie met producten die kwalitatief aan de top staan• Een prettige informele werksfeer waar betrouwbaarheid en kwaliteit hoog in het

vaandel staan• Wij stellen o.a. een auto, laptop en mobiele telefoon ter beschikking• Marktconform salaris (volgens CAO richtlijnen Technische Groothandel)

Heeft u interesse? U kunt uw schriftelijke reactie voorzien van uw cv zenden naar:

Hatek Lastechniek B.V.t.a.v. Leny SchrierPostbus 31 - 2290 AA WATERINGENE-mail: leny@hatek.nl

Accountmanager lastechniek (fulltime)

Hatek Lastechniek, meer dan groothandel

33

LASTECHNIEKdecember 2015

32

LASTECHNIEK UITDAGENDE SNIJKLUS BIJ TATA STEEL - december 2015

ken varieerde van 60 tot 90 mm. In de voorzijde van de

converter moest een gat gesneden worden met een breedte

van 3.000 mm en een hoogte van 6.000 mm. Een deel van

dit gat bevond zich in het cilindrische deel van de conver-

ter. Het bovendeel van dit gat bevond zich in de hals,

waardoor de snedes in dubbel gekromde vlakken vielen.

Uiteindelijk moest ook het wanddeel uitgesneden worden

waarin zich de schenktuit bevond.

HijskraanOmdat de converter met zijn hoogte van 14 meter door

verschillende verdiepingsvloeren stak en er geen grote hijs-

capaciteit aanwezig was, was het niet mogelijk het snij-

et snijden van dikwandig staal is een uitdaging,

zeker als het gaat om een bestaande constructie die

niet verplaatst kan worden en waaraan vervolgens

nog gelast moet worden. Eén van de converters van Tata

Steel vertoonde scheuren van dusdanige afmetingen dat

delen van de wand moesten worden uitgesneden en ver-

vangen door nieuwe wanddelen. Hoe is deze reparatie

aangepakt?

Indrukwekkend grootDe te repareren converter was van indrukwekkende af-

metingen, met een hoogte van 14 meter en een diameter

van circa 9 meter. De wanddikte van de uit te snijden vlak-

door Peter Verkaik, MT-International

H werk in één keer uit te voeren. Mede omdat het gewicht

van het uit te snijden stalen wanddeel met de afmeting van

6 x 3 meter en een dikte van 75 mm meer dan 10 ton be-

droeg, werd besloten de wand in delen te verwijderen.

Voor het ophijsen van de gesneden delen werd een 40-tons

mobiele kraan van Mammoet door de kraan van Tata

Steel op een verdiepingsvloer gehesen. Het snijden van de

stalen wand was pas mogelijk nadat alle vuurvaste stenen

aan de binnenzijde waren verwijderd.

Gemechaniseerd snijdenHet snijwerk zelf werd op gemechaniseerde wijze uitge-

voerd, om de snijvlakken zo zuiver mogelijk te kunnen

Dit artikel beschrijft een uitdagend en succesvol reparatieproject bij staalproducent Tata Steel. Het betreft de reparatie van een converter, die bij de staalproductie wordtgebruikt. Voor het snijden en lassen werden gemechaniseerde processen toegepast.

Staalproductie in een converterBij de staalproductie (oxystaalproces) worden con-verters gebruikt. Dit zijn dikwandige stalen vaten meteen binnenbekleding van vuurvaste steen en een in-houd die kan variëren van 10 tot 300 ton. In een con-verter wordt het staal bereid uit vloeibaar ruwijzer,vermengd met schroot. Via een zuurstoflans wordtmet hoge snelheid zuurstof op het bad geblazen,waardoor de in het ijzer aanwezige koolstof oxideerten vervolgens grotendeels verdampt. In de convertervormt zich een laag slak op het gesmolten metaal,met daarin allerlei geoxideerde elementen, zoals sili-cium-, mangaan- en fosforoxide. Bij het uitgieten vanhet bereide staal blijft deze slak in de uitstroomope-ning hangen, om zo gescheiden te worden van hetzuivere staal. De werktemperatuur in de converterloopt op tot circa 1.600 °C.

Uitdagend snijwerkFiguur 1 Snijden van het gat voor de schenktuitFiguur 2 Binnenzijde converter met aan bovenzijde de smallere

opening ter plaatse van de schenktuit, onderaan de geplaatsterail met tractor tijdens het snijden van de onderzijde

Figuur 3 Bovenzijde gesneden gatFiguur 4 Snijtractor op flexrail met magnetenFiguur 5 Wegtakelen uitgesneden deel door mobiele kraan

Reparatie van een converter bij Tata Steel1

2

4

35

3534

LASTECHNIEK UITDAGENDE SNIJKLUS BIJ TATA STEEL - december 2015

snijden en later het inlassen van het nieuwe

deel zo goed mogelijk te laten verlopen. Voor

de snedes in de gebogen converterwand werd

gekozen voor de Semi-Flex rail van Bug-O,

met een snijtractor voorzien van een 3-pijps

machinebrander. De rail werd met aan/uit-

schakelbare magneten op de juiste positie ge-

monteerd. Uiterst precies werd de snijnaad

bepaald, om de afmetingen van het gat zo

nauwkeurig mogelijk te laten overeenkomen

met de afmetingen van het nieuwe wanddeel.

Het bovendeel van het gat werd eveneens uit-

gesneden met een Semi-Flex rail in combina-

tie met een cirkelsnijmachine type HOB-O.

Gemechaniseerd lassenOmdat het snijden met de Bug-O tractor op

rail zo goed verliep, werd tijdens het werk be-

sloten ook het lassen van het nieuwe wand-

deel op gemechaniseerde wijze uit te voeren.

Omdat dit niet was voorbereid, werden proe-

ven ingelast om de lasmethodekwalificatie

(LMK) uit te voeren. Onder leiding van een

door Tata Steel aangewezen keuringsinstantie

werden deze proeven in korte tijd succesvol

afgerond. Het lassen van de 6 meter lange

verticale naden kon beginnen. Tijdens de test werd ge-

constateerd dat een minieme pendelslag de juiste laskwa-

liteit voortbracht. Door de grote dikte van de

converterwand en de benodigde naadvorm waren 256

licht gependelde lassnoeren nodig om de wand volledig af

te lassen.

PrecisiewerkNadat de wanden gemonteerd en gelast waren, moest het

gat voor de schenktuit in de nieuwe, ronde, schuin aflo-

pende plaat gesneden worden. Dit was een uiterst precies

werk, omdat de positie van de schenktuit en de hoek

waaronder deze in de converterwand zit, een grote nauw-

keurigheid vergt. Deze positie zorgt er voor dat de slak bij

het uitgieten van het vloeibare staal achterblijft in de con-

verter en zodoende gescheiden wordt van het staal. Voor

dit deel van het snijwerk werd opnieuw de cirkelsnijma-

chine ingezet, dit keer voorzien van de nodige hulpstuk-

ken.

De gehele operatie kon vooral dankzij de inzet van geme-

chaniseerde snij- en lasapparatuur succesvol worden af-

gerond. Vlakken konden precies op maat en zuiver

gesneden worden. Ook het laswerk verliep hierdoor een

stuk eenvoudiger, sneller en vooral ook ergonomisch ver-

antwoord.

Figuur 6 Bug-O Hi-Flex rail met aan-uit schakelbare magneten. Dit is niet de bij Tata Steel gebruikte opstelling

Figuur 7 Uiteindelijke lasnaad na inlassen nieuw wanddeel

Krachtig, robuust en flexibel: ABIMIG® WT.

Hoog performantevloeistofgekoelde pistolen met snel wisselbare hals

McCorapproved

■ Slechts 3 types met capaciteit van 350 tot 600A

■ Onovertroffen verhouding capaciteit /grootte

■ Snel wisselbare en positioneerbare zwanenhals

■ Groot aantal zwanenhalzen met aangepaste geometrie

T E C H N O L O G Y F O R T H E W E L D E R ’ S W O R L D .

www.otc-daihen.com Member of DAIHEN Group

P500L Inverter

– DE KUNST VAN HET LASSEN

• Snelste lasprocessor wereldwijd

• Communicatie via WLAN mogelijk

• Koolstofstaal, roestvast staal, aluminium

• Low-spatter mode

• Wave-pulse-functie

P400 InverterP400 Inverter M400L InverterM400L Inverter M400 InverterM400 InverterM500 InverterM500 Inverter

LASTECHNIEKdecember 2015

37

VAKTROTS - december 2015LASTECHNIEK

36

door Margriet Wennekes, fotografie Robert Koelewijn

an Meutgeert (52) is een autodidact. Op zijn 18e

ging hij van school. “Ik hoop altijd dat mensen niet

vragen naar mijn opleiding, maar leren was niet mijn

ding”, verklaart hij. Ondernemend was hij wel, en hij is

dat nog steeds. Met zijn natuurlijke aanleg voor techniek

begon Jan op zijn 22ste voor zichzelf, in de jachtbouw.

Via deze onderneming belandde hij min of meer toevallig

in de snijtechniek. “Van een klant kreeg ik een opdracht

voor het maken van een jacht van 12,5 meter. Nadat mijn

ontwerp was goedgekeurd, ging ik op zoek naar bedrijf

om het snijwerk te verrichten. Toen ontdekte ik dat ik niet

veel keus had in deze regio. Ik ben aan het rekenen gesla-

gen en kwam tot de conclusie dat ik beter zelf een snij-

machine kon aanschaffen, om ook voor derden te gaan

snijden.”

De snijtechniek is belangrijk voor de werk-gelegenheid in Joure. Met de vestiging vanSnijtech in 1996 en ACT Machinery in 2006,biedt deze industrietak veel arbeidsplaat-sen. Jan Meutgeert stond aan de basis vanbeide bedrijven. Hij kwam per toeval in desnijtechniek terecht en heeft daar zijn pas-sie in gevonden. “Ik ben een pionier, maggraag bedrijven opbouwen en nieuwe uit-dagingen aangaan.”

Gat in de marktIn mei 1995 stapte Jan definitief over van de jachtbouw

naar Snijtech, het bedrijf dat hij samen met zijn broer en

zwager heeft opgericht. “Vanaf het begin hadden we het

gigantisch druk. We groeiden met minstens 100% per

jaar.” Hoe verklaart hij dit succes? “Het was een gat in de

markt. We zaten natuurlijk dicht bij de scheepsbouwers,

en we hadden in die tijd maar een paar concurrenten. Die

waren ofwel te duur, of leverden slechte kwaliteit.”

Vallen en opstaanSnijtech groeide in enkele jaren uit tot een succesvol be-

drijf met meer dan 75 werknemers. Jan Meutgeert was

onder andere verantwoordelijk voor de techniek, en met

veel vallen en opstaan verwierf hij zijn kennis van snij-

machines. “Mijn geluk was dat we in de beginperiode met

machines werkten die regelmatig mankementen vertoon-

den. Ik was altijd aan het repareren en daar leer je enorm

veel van. Oók keuzes maken. Bij Snijtech hebben we al

snel de keuze gemaakt voor het leveren van goede kwali-

teit. Elk product dat de deur uitgaat moet 100% goed

zijn.” In 2006 besloot Jan zijn aandelen in Snijtech te ver-

kopen, om samen met een compagnon een nieuwe onder-

neming op te starten. Dat werd ACT Machinery. “We zijn

begonnen vanuit de visie dat het mogelijk moest zijn om

storingsvrije machines te ontwikkelen. Ik hou bovendien

niet van repeterende werkzaamheden, ik ben een pionier,

mag graag bedrijven opbouwen en nieuwe uitdagingen

Jan Meutgeert,machinebouwer in

J

aangaan.” Snijtech werd de eerste klant aan wie ACT zijn

snijmachines leverde. Enige tijd na de oprichting van ACT

besloot Jan om naar Frankrijk te verhuizen. Zijn com-

pagnon bleef het bedrijf runnen, en Jan bood technische

ondersteuning op afstand. "Achteraf was dat geen goed

idee. Het bedrijf kwam in zwaar weer terecht en ging in

2014 failliet. Ik ben teruggekomen en heb het bedrijf in

juli van dat jaar uit het faillissement overgenomen. Vanaf

dat moment loopt het weer goed. We hebben duidelijk ge-

kozen voor kwaliteit en dat blijkt nu zijn vruchten af te

werpen.”

Nieuwe lijn standaardmachinesIn Frankrijk had Jan een ontwerp voor een nieuwe ma-

chine op papier gezet. Terug in Nederland, ging hij die ma-

chine bouwen voor Snijtech, het bedrijf van zijn broer,

waar hij inmiddels weer verantwoordelijk is voor de tech-

niek. “Snijtech is een prachtig bedrijf, waar wij regelma-

tig nieuwe machines aan leveren. We nemen onze klanten

graag mee naar de werkplaats, om te laten zien hoe onze

machines hun werk doen.”

Snijtech heeft alle snijprocessen in huis, maar ACT Ma-

chinery legt zich vooralsnog toe op de ontwikkeling van

machines voor plasma- en autogeen snijden. “We hebben

ons product verfijnd, en een nieuwe lijn met standaard-

machines ontwikkeld. Voorheen maakten we elke ma-

chine volledig met de hand. Dat kostte veel tijd en de

kwaliteit was niet constant. Nu besteden we de productie

van de verschillende onderdelen uit en doen wij alleen nog

de ontwikkeling, de assemblage en het testen en installe-

ren.” Het bedrijf werkt uitsluitend met snijsystemen van

Hypertherm en motoren en geleidingen van Bosch Rex-

roth. Alle machines zijn 24 uur per dag inzetbaar.

ToekomstplannenNaast het ontwerpen, bouwen en leveren van nieuwe ma-

chines, houdt ACT Machinery zich ook bezig met het re-

viseren van oude snijmachines en het oplossen van

uitdagende snijproblemen. “Van de nieuwe 3D bevel heb-

ben we inmiddels al enkele exemplaren draaien.” Daar-

naast heeft Jan Meutgeert nog volop plannen voor de

toekomst. “We willen machines maken die meer kunnen,

zoals een combinatie van plasmasnijden en frezen. De X-

Y-beweging hebben we al, daar hoeven we alleen maar de

Z-beweging aan toe te voegen. Vooral voor kleine bedrij-

ven kan dit interessant zijn, omdat de machine dan opti-

maal benut kan worden.”

Een ander idee, waarvoor al subsidie is aangevraagd bij

de NOM (Ontwikkelingsmaatschappij voor Noord-Ne-

derland) is het combineren van boren en snijden in één

machine, waarbij sneller wisselen mogelijk is dan bij de

bestaande, concurrerende machines, en de ontwikkeling

van een buizensnijder.

Ideeën genoeg dus, maar op dit moment vindt Jan het

vooral belangrijk om meer naamsbekendheid te krijgen.

“We willen mensen overtuigen van de kwaliteit van onze

producten. Onze belangrijkste boodschap: ‘Only the best

quality’, want dat is waar het om draait.”

Joure:“Elk product dat de deur uitgaat moet 100% goed zijn.”

39

LASTECHNIEKdecember 2015

38

LASTECHNIEK 24 UUR PER DAG SNIJDEN EN ZETTEN - december 2015

ERBA Plaatbewerking, met vestigingen inVeenendaal en Rotterdam, is in vijftien jaartijd uitgegroeid tot een grote toeleveranciervan hoogwaardig snij- en zetwerk. Hoe weet deze snijspecialist de levertijdenkort te houden?

door Erik Steenkist, tekst en fotografie

especialiseerde toeleveranciers beschikken over

de modernste productiemiddelen, waarmee ze

concurrerend en in de hoogste kwaliteit kunnen

leveren. Veel OEM’ers besteden plaatwerkproductie

daarom uit aan toeleveranciers. Alleen is de levertijd

daarbij vaak nog een beperkende factor. ERBA Plaat-

bewerking is ruim vijftien jaar geleden in die vraag ge-

stapt, met levering van uitsluitend snijwerk voor

derden. Directeur-eigenaar Erwin van Soest vertelt hoe

het lukt om de levertijden kort te houden.

VolautomatischERBA Plaatbewerking snijdt plaatwerkdelen in kleine

series en in een hoge kwaliteit vanuit een volautoma-

tisch productiesysteem. Daarvoor beschikt deze toele-

verancier over een grote voorraad plaatmateriaal, dat

ligt opgeslagen in een centraal magazijn. Moderne la-

sersnijmachines zijn met in- en uitnamestations aan het

magazijn gekoppeld en snijden 24 uur per dag volau-

tomatisch plaatdelen uit de platen. Het centrale plaat-

magazijn fungeert daarbij zowel als buffer voor opslag

van schone platen, als voor de restplaten. In Veenen-

G daal heeft het magazijn 740 palletposities, voldoende voor

900 ton plaatmateriaal in middelgrote plaatafmetingen.

Een lift (conveyor) zorgt voor het intern transport vanuit

het magazijn naar de in- en uitnamestations. In Rotter-

dam, waar het bedrijf werkt onder de naam Euro Equip-

ment, staat een soortgelijk magazijnsysteem met 370

palletposities.

Direct uit voorraad snijdenMet deze vergaand geautomatiseerde productiesystemen

weet de toeleverancier de markt met korte levertijden te

bedienen. Erwin van Soest: “Onze kracht zit in het op

voorraad houden van veel soorten plaatmateriaal in ver-

schillende diktes en het optimaal benutten van restplaat.

We kunnen plaatwerkdelen binnen enkele dagen leveren;

een spoedorder zelfs tussendoor. We zijn alleen geen web-

shop. Contact en advies met de klant blijft nog steeds be-

palend voor een goede en duurzame relatie met de klant.”

Restplaten optimaal benuttenERBA Plaatbewerking snijdt en zet diverse staal- en rvs-

soorten in diktes van 1 tot 15 mm. De seriegroottes lopen

daarbij sterk uiteen: van enkelstuks tot meer dan honderd

per order. “Dat betekent dat veel kostbare restplaat over-

blijft. Door die weer terug in het magazijn te plaatsen,

kunnen we deze bij een volgende order weer verder ‘op-

snijden’. Met veel kleine producten in kleine aantallen

neemt de voorraad restmateriaal in verschillende diktes en

soorten echter snel toe. Het terugvinden van de juiste rest-

plaat zou zonder plaatmagazijn veel tijd in beslag nemen

en daar biedt het plaatmagazijn een oplossing voor. Zon-

der magazijn waren we meer tijd kwijt met het vinden van

de juiste plaat, dan met het snijden van de order. Boven-

dien raakt het plaatmateriaal in het magazijn niet bescha-

digd.”

Online voorraadbeheersysteemAlle platen krijgen aan de inputzijde een identificatie-

nummer, gekoppeld aan een palletnummer. Het voor-

raadbeheerssysteem ziet of het om een schone plaat of om

een reststuk gaat. De gewenste plaat kan direct worden

gelokaliseerd. Vanuit het magazijnsysteem kan iedere

plaat, zowel schone als restplaat, vanuit iedere willekeu-

rige positie binnen twee minuten bij de lasersnijmachines

Snijspecialist haalt logistiekewinst uit automatisering

Het jaar zit er bijna op en het is tijd voor een terugblik.Was 2015 voor ons een leuk jaar? Ja en nee. De eco-nomie trekt iets aan, maar echt veel banen komen erniet bij en een leuke salarisverhoging zat er dit jaar ookniet in. Het ziet er naar uit dat we onze rijkdom wat meermoeten delen met anderen. Voor onze minima is datniet leuk, en de instroom van nog meer vreemdelingenin ons overbevolkt landje zet de zaak behoorlijk opscherp.

Gelukkig verliep de Sinterklaasintocht in Meppel zon-der al te veel problemen. Het is toch te gek dat we eenculturele traditie vanwege een paar protesten opzij zou-den moeten zetten. In mijn stad was de intocht van deSint traditioneel, met wel vijftig echte Zwarte Pieten. Zohoort het ook. Alleen al het zoets dat de Sint voor onsmeebrengt is niet goed volgens de Gezondheidsraad.Dus geen suikerbeesten en marsepein meer? De Ge-zondheidsraad is de tweede organisatie die ons feestjeprobeert te verpesten. We eten verkeerd en te veel. Eenglas sinaasappelsap is net zo slecht als een glas cola.Dus willen mijn kleinkinderen, als het nu toch niets uit-maakt, cola bij het ontbijt in plaats van sinaasappelsap.Ja, de jeugd is tegenwoordig door de sociale mediagoed geïnformeerd.

Het kerstdiner gaat er dit jaar ook anders uitzien. Vooralweinig vlees, want dat veroorzaakt darmkanker, volgensuitgebreide onderzoeken. Nu heb ik altijd problemen

met dit soort onderzoeken, ook al is er jaren aan ge-werkt. Aan metalen kun je iets goed onderzoeken enals je twijfelt aan de resultaten, kun je het onderzoek al-tijd nog een keer herhalen. Aan levend materiaal ietsonderzoeken is toch een stuk lastiger. Dan komt de sta-tistiek om de hoek kijken en statistiek is nu net niet hetsterke punt van medici. Ook koffie staat op de lijst metverboden zaken. Groene thee is de oplossing, maar ikword zo flauw van al die thee. Gelukkig kunnen we hetcompenseren door een handjevol noten. Die zorgenvoor een goede cholesterolverhouding. Dus als je veelkoffie drinkt, moet je wat meer noten eten. Dat is nietverkeerd en daar houd ik me aan. Wat ik uiteindelijkvind van dit soort zaken? Als ik heel eerlijk ben: flau-wekul. Eet wat je lekker vindt en zorg voor enige varia-tie. Het probleem is niet wát we eten, maar dat we tevéél eten. Van alles een beetje en daarnaast niet te veelop je gat zitten. Lekker bewegen en een fikse wande-ling na het kerstdiner voorkomt veel problemen en geeftje weer volop energie.

Ik wens u heel fijne feestdagen en een goede start in2016.

Handjevol noten

Lastechniek #3

Voor redactionele bijdragen en advertenties kunt u ons bellen071 589 56 44 of mailen naar redactie@vakbladlastechniek.nl

verschijnt in maart en is onze traditionele uitgave over onderwijs en opleidingen.

Lastechniek #2 verschijnt in februari.

41

LASTECHNIEKdecember 2015 COLUMNLASTECHNIEK 24 UUR PER DAG SNIJDEN EN ZETTEN - december 2015

40

zijn. “Onze medewerkers hebben vanaf iedere pc op kan-

toor inzicht in de voorraad en status van de orderverwer-

king. Klanten kunnen we dus direct vertellen óf we de

gewenste plaat op voorraad hebben, en in welke hoeveel-

heid.”

Vaste proceduresOp het bedrijfsbureau waar de orders binnenkomen en

worden verwerkt, wordt eerst gekeken of het materiaal,

en in welke hoeveelheid, in voorraad staat. Is dat het

geval, dan wordt een order met het snijprogramma aan

een plaat- en palletnummer gekoppeld en in een job-rij

voor de laser gezet. De lasersnijmachine verwerkt de or-

ders op volgorde en geeft de gesneden plaat weer terug

aan het magazijnsysteem. “De mensen op het bedrijfsbu-

reau bepalen of een plaat helemaal is opgebruikt en het

reststuk kan worden weggegooid. De reststukken worden

dus consequent opgemaakt. Niets gaat daarbij buiten het

systeem om. Dat vraagt wel om vaste procedures, anders

heb je er nog niks aan.”

Koppeling vestigingenKort geleden heeft ERBA een begin gemaakt met ver-

gaande integratie van beide vestigingen voor het snijden

van enkelstuks plaatuitslagen. Daarvoor worden de ERP-

systemen van beide vestigingen aan elkaar gekoppeld. “De

software ‘weet’ straks precies welke plaat waar op voor-

raad ligt. Een order uit Veenendaal, of een deel daarvan,

wordt dan misschien hier in Rotterdam gesneden, of an-

dersom. Met beide vestigingen hebben we een totale ca-

paciteit van ruim 1.100 palletposities, van waaruit we

direct plaatuitslagen kunnen snijden. Dat levert weer sy-

nergievoordelen op”, licht Van Soest toe.

Moderne lasersnijsystemenZowel in Veenendaal als in Rotterdam worden Amada la-

sersnijmachines ingezet, in totaal vijf machines die aan de

magazijnsystemen zijn gekoppeld. “Kort geleden hebben

we in onze vestiging in Rotterdam de nieuwste fiberlaser

van Amada aan het machinepark toegevoegd. Naast de

voordelen van een lager energieverbruik, automatische

nozzle-wisseling en hogere snijsnelheden kan de nieuwe

fiberlaser ook meerdere materialen, zoals koper en mes-

sing snijden. We gaan meer specifieke materiaalgroepen

maken, waarbij we in Rotterdam bijvoorbeeld speciale

rvs-soorten op voorraad gaan houden en in Veenendaal

onder andere de slijtvaste materialen. Zodat we niet meer

op twee locaties dezelfde speciale soorten op voorraad

hoeven te houden.”

Meer snijwerk vraagt om meer zetwerk“Klanten vragen ook steeds vaker of een plaatuitslag gezet

kan worden. Daarvoor beschikken we in beide vestigin-

gen over meerdere afkantpersen. Naast het snel leveren

van plaatuitslagen neemt het aantal klanten dat complete

halffabricaten bij ons uitbesteedt verder toe. We merken

dat onder andere machinebouwers, kleinere constructie-

bedrijven en fabrikanten van transportmiddelen dat steeds

meer gaan uitbesteden, omdat ze dat zelf niet meer zo snel

en voordelig kunnen doen en zich volledig op de enginee-

ring en assemblage richten. Daarom hebben we ook de

lasafdeling met een lasrobot uitgebreid.”

Machinebouwers, kleinere constructie-

bedrijven en fabrikanten van transport-

middelen besteden het snij- en zetwerk

steeds meer uit om zich volledig te kunnen

richten op engineering en assemblage.

Lincoln Smitweld B.V.Lincoln Electric Europa B.V. Nieuwe Dukenburgseweg 206534 AD NijmegenPostbus 253 - 6500 AG NijmegenT 024 352 29 11 - F 024 352 22 02E info@lincolnelectric.nlwww.lincolnelectric.nl

ADVIES en CONSULTANCY AFZUIGINSTALLATIES ENLUCHTBEHANDELING

GEAUTOMATISEERD SNIJDEN

LASAPPARATUUR ENANDERE TOEBEHOREN

Air Liquide Welding Nederland B.V.Rudonk 6b - 4824 AJ BredaPostbus 6902 - 4802 HX BredaT 076 541 00 80 - F 076 541 58 96E info.alw-nederland@airliquide.nlwww.airliquidewelding.nl

Lashuis HaprotechRooswijkweg 2001951 MD Velsen-NoordT 0251 26 29 00 - F 0251 26 29 09E info@hetlashuis.nlwww.hetlashuis.nl

Totaalpakket in lastechniek,opleidingen, training en consultancy

Lashuis HaprotechRooswijkweg 2001951 MD Velsen-NoordT 0251 26 29 00 - F 0251 26 29 09E info@hetlashuis.nlwww.hetlashuis.nl

Totaalpakket in lastechniek,opleidingen, training en consultancy

AIB-Vinçotte Nederland B.V.Takkebijsters 8 - 4817 BL BredaPostbus 6869 - 4802 HW BredaT 076 571 22 88 - F 076 587 47 60E info@vincotte.nlwww.vincotte.nl

Air Liquide Welding Nederland B.V.Rudonk 6b - 4824 AJ BredaPostbus 6902 - 4802 HX BredaT 076 541 00 80 - F 076 541 58 96E info.alw-nederland@airliquide.nlwww.airliquidewelding.nl

Air Liquide Welding Nederland B.V.Rudonk 6b - 4824 AJ BredaPostbus 6902 - 4802 HX BredaT 076 541 00 80 - F 076 541 58 96E info.alw-nederland@airliquide.nlwww.airliquidewelding.nl

Zekeringstraat 33 - 1014 BV AmsterdamT +31 (0)20 556 35 55E info.amsterdam@element.comVoorerf 18 - 4824 GN BredaT +31 (0)76 5424 300E info.breda@element.comwww.element.com

Locaties Benelux: Amsterdam, Antwerpen, Beek, Breda,Hengelo, Rotterdam, Veendam.

Nederman Nederland BVWiekenweg 33 - 3815 KL AmersfoortPostbus 2646 - 3800 GD AmersfoortT 033 298 81 22 - F 033 201 12 10E sales@nederman.nlwww.nederman.nl

KEURINGEN

HoofdkantoorDukdalf 11 - 9206 BE DrachtenPostbus 505 - 9200 AM DrachtenT 0512 52 40 08E info@weldmij.comwww.weldmij.com

Kwaliteitsmanagement |Lasconsultancy | Inspectie

Drachten | Zutphen | Rotterdam

HoofdkantoorDukdalf 11 - 9206 BE DrachtenPostbus 505 - 9200 AM DrachtenT 0512 52 40 08E info@weldmij.comwww.weldmij.com

Kwaliteitsmanagement |Lasconsultancy | Inspectie

Drachten | Zutphen | Rotterdam

Lincoln Smitweld B.V.Lincoln Electric Europa B.V. Nieuwe Dukenburgseweg 206534 AD NijmegenPostbus 253 - 6500 AG NijmegenT 024 352 29 11 - F 024 352 22 02E info@lincolnelectric.nlwww.lincolnelectric.nl

Lincoln Smitweld B.V.Lincoln Electric Europa B.V. Nieuwe Dukenburgseweg 206534 AD NijmegenPostbus 253 - 6500 AG NijmegenT 024 352 29 11 - F 024 352 22 02E info@lincolnelectric.nlwww.lincolnelectric.nl

Lashuis HaprotechRooswijkweg 2001951 MD Velsen-NoordT 0251 26 29 00 - F 0251 26 29 09E info@hetlashuis.nlwww.hetlashuis.nl

Totaalpakket in lastechniek,opleidingen, training en consultancy

Lashuis HaprotechRooswijkweg 2001951 MD Velsen-NoordT 0251 26 29 00 - F 0251 26 29 09E info@hetlashuis.nlwww.hetlashuis.nl

Totaalpakket in lastechniek,opleidingen, training en consultancy

Air Liquide Welding Nederland B.V.Rudonk 6b - 4824 AJ BredaPostbus 6902 - 4802 HX BredaT 076 541 00 80 - F 076 541 58 96E info.alw-nederland@airliquide.nlwww.airliquidewelding.nl

LASTOEVOEGMATERIALEN MANIPULATOREN ENMECHANISATIE

MECHANISATIE EN AUTOMATISERING

Lashuis HaprotechRooswijkweg 2001951 MD Velsen-NoordT 0251 26 29 00F 0251 26 29 09E info@hetlashuis.nlwww.hetlashuis.nl

Totaalpakket in lastechniek,opleidingen, training en consultancy

Dumeta import / export B.V.Marconistraat 26 - 7575 AR OldenzaalT 0541 53 33 69 - F 0541 53 33 71E info@dumeta.nlwww.dumeta.nl

Zekeringstraat 33 - 1014 BV AmsterdamT +31 (0)20 556 35 55E info.amsterdam@element.comVoorerf 18 - 4824 GN BredaT +31 (0)76 5424 300E info.breda@element.comwww.element.com

Locaties Benelux: Amsterdam, Antwerpen, Beek, Breda,Hengelo, Rotterdam, Veendam.

Lorch Lastechniek B.V.Postbus 5 - 2200 AA NoordwijkT 071 362 56 27 - F 071 362 38 85E lorch.nl@lorch.bizwww.lorch.eu

Magnatech International B.V.De Amer 24 - 8253 RC DrontenT 0321 38 66 77 - F 0321 31 41 65E info@magnatech-international.comwww.magnatech-international.com

LASKWALIFICATIES/CERTIFICERING

42 43

Materiaal Metingen Testgroep B.V.MME GroupRietdekkerstraat 16 - RidderkerkPostbus 4222 - 2980 GE RidderkerkT 0180 48 28 28 - F 0180 46 22 40E info@mme-group.comwww.mme-group.com

Zekeringstraat 33 - 1014 BV AmsterdamT +31 (0)20 556 35 55E info.amsterdam@element.comVoorerf 18 - 4824 GN BredaT +31 (0)76 5424 300E info.breda@element.comwww.element.com

Locaties Benelux: Amsterdam, Antwerpen, Beek, Breda,Hengelo, Rotterdam, Veendam.

NDO/DO ONDERZOEK ONDERHOUD EN NIEUWBOUWINSPECTIE

3P Project Services B.V.Nijverheidsweg 4 - 4854 MT BavelT 0161 43 85 00 - F 0161 43 85 01E 3pqs@3pgroup.comwww.3pgroup.com

Totaalproject in inspectie, lastechnischeondersteuning en projectmanagement

De Groot Lasopleidingen B.V.Weidehek 24 - 4824 AS BredaT 076 541 07 20 - F 076 542 72 95E info@lasopleidingen.nlwww.lasopleidingen.nl

Lastechnische opleidingen, adviseringen certificering.

LASTECHNIEK BRANCHEREGISTER - december 2015 LASTECHNIEKdecember 2015

ROBOTS EN ROBOTISERING

Lashuis HaprotechRooswijkweg 2001951 MD Velsen-NoordT 0251 26 29 00 - F 0251 26 29 09E info@hetlashuis.nlwww.hetlashuis.nl

Totaalpakket in lastechniek,opleidingen, training en consultancy

VOORBEWERKINGSAPPARATUURVOOR PIJP EN PLAAT

Lashuis HaprotechRooswijkweg 2001951 MD Velsen-NoordT 0251 26 29 00 - F 0251 26 29 09E info@hetlashuis.nlwww.hetlashuis.nl

Totaalpakket in lastechniek,opleidingen, training en consultancy

ORBITAAL EN APPARATUUROPLEIDINGEN EN CURSUSSEN

De Groot Lasopleidingen B.V.Weidehek 24 - 4824 AS BredaT 076 541 07 20 - F 076 542 72 95E info@lasopleidingen.nlwww.lasopleidingen.nl

Lastechnische opleidingen, adviseringen certificering.

Hogeschool Utrecht, Centrum voor Natuur & Techniek en ROC Midden NederlandNIL erkende opleidingen voor alle niveau’s en processen. • International Welding Engineer (IWE/ LPI)

• International Welding Technologist (IWT/ MLT)

• Verkorte combinaties van IWT met Inspectie en

keuring mogelijk.

• Lastechnisch construeren, Workshop lasnormen,

Lasopleidingen MIG/MAG, BMBE, TIG, Autogeen,

Laskwalificalties/ certificeringen, SMLT

Ook cursussen op gebied van Materia-len, Procestechnologie, Onderhoud &Inspectie, Engineering, Bedrijfskunde(hbo, post-hbo en masterniveau).

Meer informatie CvNT Lenneke KokT 088 481 88 88E info@cvnt.nlwww.cvnt.nl

Meer informatie ROC Joost ZijderveldT 030 754 69 03E j.zijderveld@rocmn.nlbedrijfsopleidingen.rocmn.nl

Lashuis HaprotechRooswijkweg 2001951 MD Velsen-NoordT 0251 26 29 00 - F 0251 26 29 09E info@hetlashuis.nlwww.hetlashuis.nl

Totaalpakket in lastechniek,opleidingen, training en consultancy

Magnatech International B.V.De Amer 24 - 8253 RC DrontenT 0321 38 66 77 - F 0321 31 41 65E info@magnatech-international.comwww.magnatech-international.com

Rolan Robotics B.V.De Corantijn 6 - 1689 AP ZwaagPostbus 135 - 1620 AC HoornT 0229 24 84 84 - F 0229 27 27 07E info@rolan-robotics.nlwww.rolan-robotics.nl

WEERSTANDLASSEN

Laskar Puntlastechniek B.V.Avelingen West 26 - 4202 MS GorinchemPostbus 3604 - 4200 EB GorinchemT +31 (0)183 61 88 88F +31 (0)183 66 61 01E info@laskar-puntlastechniek.nlwww.laskar-puntlastechniek.nl

Puntlas- en ProjectielasmachinesRolnaadlas- en Stuiklasmachines

Puntlaselektroden | ComponentenStiftlasmachines en bouten

Automatisering en mechaniseringTraining, onderhoud en Verhuur

PUNTLASSEN

Laskar Puntlastechniek B.V.Avelingen West 26 - 4202 MS GorinchemPostbus 3604 - 4200 EB GorinchemT +31 (0)183 61 88 88F +31 (0)183 66 61 01E info@laskar-puntlastechniek.nlwww.laskar-puntlastechniek.nl

Puntlas- en ProjectielasmachinesRolnaadlas- en Stuiklasmachines

Puntlaselektroden | ComponentenStiftlasmachines en bouten

Automatisering en mechaniseringTraining, onderhoud en Verhuur

STIFTLASSEN

Laskar Puntlastechniek B.V.Avelingen West 26 - 4202 MS GorinchemPostbus 3604 - 4200 EB GorinchemT +31 (0)183 61 88 88F +31 (0)183 66 61 01E info@laskar-puntlastechniek.nlwww.laskar-puntlastechniek.nl

Puntlas- en ProjectielasmachinesRolnaadlas- en Stuiklasmachines

Puntlaselektroden | ComponentenStiftlasmachines en bouten

Automatisering en mechaniseringTraining, onderhoud en Verhuur

44

LASTECHNIEK BRANCHEREGISTER - december 2015

WARMTEBEHANDELING

Delta Heat Services B.V.Scheelhoekweg 2 - 3251 LZ StellendamPostbus 52 - 3250 AB StellendamT 0187 49 69 40 - F 0187 49 68 40E info@delta-heat-services.nlwww.delta-heat-services.nl

• Elektrisch voorwarmen en gloeien• Inductie verwarmen• Stationaire gloeiovens• Mobiele gloeiovens• Uitdrogen beton / coatings• Verhuur / verkoop• Advisering

LASTECHNIEK

Wat het nieuwe jaar gaat brengen weet niemand,

maar wij hopen u weer een jaar lang te mogen

voorzien van relevante informatie en onderhoudende

artikelen op het gebied van lassen, lijmen en snijden.

Wij danken u voor uw vertrouwen en de prettige

samenwerking in 2015 en we wensen u een gezond

en gelukkig 2016.

Nederlands Instituut voor Lastechniek

Belgisch Instituut voor Lastechniek

De makers van Lastechniek

ER VALT NOG GENOEG TE LEREN

LASTECHNIEK VERBINDT ONS.Lastechniek/Engineering• Laspraktijk Ingenieur (LPI) /

International Welding Engineer (IWE)- Bereidt voor op NIL-examen- Hoog slagingspercentage- Jarenlange ervaring met LPI/IWE- Face to face onderwijs- Ondersteund door digitale leeromgeving

• Middelbare Lastechniek (MLT) / International Welding Technologist (IWT)• Workshop Lasnormen• Procestechnologie

*Voor MLT’ers bestaat de mogelijkheid (met vrijstellingen) deel te nemen aan IKT2.

Materialen• Introductie Metaalkunde• Introductie Corrosiebeheersing• Corrosie en Corrosiebeheersing• Hogere Gieterijtechniek• Expert Class Gieterijtechnologie• Post-HBO Metaalkunde

Onderhoud & Inspectie• Post-MBO Onderhoudstechniek• Post-HBO Onderhoudstechnologie• Post-HBO Onderhoud en Management• Inspectie- en Keuringstechnieken

(IKT2 * en IKT3)• NDO Vakspecialist Level 3

Voor alle cursussen en opleidingen geldt: naast individuele deelname behoort maatwerk voor meerdere medewerkers ook tot de mogelijkheden.

Meer weten? Bel 088 481 88 88, of kijk op www.cvnt.nl

• U HEEFT EEN LPI- OF IKT3 DIPLOMA EN WILT EEN COMBINATIE VAN BEIDEN?• U HEEFT EEN MLT-DIPLOMA EN WILT IKT2 VOLGEN?

INFORMEER NAAR DE MOGELIJKE VRIJSTELLINGEN!

LPI/IWE START 19 JANUARI 2016