CURE: Creative Urban Renewal

Duurzame creatieve stedenDuurzame creatieve stedenAntwerpen,  5 november 2012         Rene Kooyman

De context:De context:The Urban Drive

• Mondiale urbanisatie• Van Industriële Revolutie naar Kenniswerkers• Informatisering: de klok = rond• Informatisering: de klok = rond• Collectief geweten: schreeuw om duurzaamheid• Terugtredende overheden/falende markten

Territoriale dynamiek• Toenemende discrepantie tussen gebiedsdelen: groei / krimpgebiedsdelen:  groei / krimp

• Stagnerende gebiedsontwikkeling• Leegloop ‘verouderde’ industrieterreinen• Leegloop  verouderde  industrieterreinen

N diNodig:• Innovatieve ideeën / nieuwe samenwerkingsverbandensamenwerkingsverbanden

• Innovatie = MKB  Culturele en Creatieve IndustrieCreatieve Industrie

Bijdrage Culturele / Creative sector

N d l d V l dd d 2 7%Nederland: Value added: 2.7%Belgie: Value added: 2.6%

• UNCTAD: Creative Economy Report 2010

Waarde CCI

België: ambachtelijke traditie

• UNCTAD: Creative Economy Report 2010

Missing Middle: MKB definitie

Drie criteria:

• Aantal medewerkers• Jaaromzet

or:• Jaarrekening

• CCI  ????

Grootte Culturele OndernemingenPer se c to r b innen CC I eurok le i s 2009

The Entrepreneurial Dimension of Cultural and CreativeIndustries (Utrecht 2010)

EU CCI : Three DimensionsSociale dimensie:• Bevordering van territoriale samenhang, integratie en 

id i iidentiteit• Deelnemen aan de uitdrukking van de culturele 

verscheidenheidverscheidenheid.De ondernemende dimensie:

E i d i i i d d d• Een eigen onderneming, risico van de ondernemende• Innovatie: waardecreatie en vernieuwende praktijken: 

nieuwe producten vormen van organisatie nieuwenieuwe producten, vormen van organisatie, nieuwe markten, nieuwe productiemethoden, nieuwe bronnen van voorraden en materialen

De economische dimensie: producten/marketing, arbeidsmarkten, werkgekegenheid en omzet

Arbeidsmarkt karakteristieken• Arbeidsmarkt van de CCI is complex

G dijt t l ijk kl i i iti ti• Gedijt op talrijke kleine initiatieven• Careerwise een hoge mate van onzekerheid• Niet‐conventionele vormen van werkgelegenheid; 

deeltijds, tijdelijke contracten, zelfstandig, freelancers• Meerdere banen tegelijk;  gecombineerde bronnen• Past niet in de typische patronen van full‐time pro's• Heterogeniteit van opleiding: hogere 

beroepsopleiding, ambachtelijke achtergronden, iedere andere categorie

The Urban Dimension• Verhuizen naar de stad: verstedelijking• Territoriale planning: zonering• Territoriale planning: zonering• Gediversifieerde culturele omgevingen (Jacobs)• Sociale integratie/identificatie ('behoren') en onderscheid (Bourdieu/Florida)

• Creative Zone Innovator: geïntegreerde aanpak– Fysiek: bakstenen en mortelFysiek: bakstenen en mortel– Sociale Infrastructuur: netwerken, diversiteit, onderwijsonderwijs

– Ondernemerschap, lokale economie

Planmatige aanpak: Rotterdam Maasvlakte

Rotterdam Stadshavens

Maas silo Nieuwe Maas

Radicale herprofilering

‘Stadshavens Rotterdam’ van ‘no‐go area’  i i f k bi d K 2025naar innovatief kerngebied:  Koers 2025

• Kennishaven: maritiem, haventechnologie, g• Energietransitie: nu 25% CO2 emissie NL• Onderwijs en arbeidsmarkt• Klimaatbestendige deltaKlimaatbestendige delta• Duurzame bereikbaarheid• Verdichting: noodzaak en kans

5 Samenhangende Strategieën1. Re‐inventing deltatech: Clean Tech Delta 

E i t iti t tEnergietransitie en watermanagement2. Volume & value: versterking economische 

structuur van haven en stad3. Crossing borders: haven en stad3. Crossing borders: haven en stad 

verbinden4 Fl ti iti t t4. Floating communities: wonen te water5. Sustainable mobility: vlot en schoon 

vervoer

Re-inventing Delta technology

• Energietransitie en watermanagement • Wetenschappers, innovatieve bedrijven en creatieve pioniersj p

• Experimenteren met nieuwe i tenergieconcepten en 

klimaatbestendig leven• Oprichting van Rotterdam ClimateCampus (Universiteit, HBO,Campus (Universiteit, HBO, Innovatieve bedrijvigheid)

Volumn and Value• Haven‐ en transportbedrijven, kennisintensieve bedrijvenkennisintensieve bedrijven

• Productie (volume) technologische i i ( l )innovatie (value)

• Short sea hub

Crossing bordersd bi d f i k i l• Haven en stad verbinden: fysiek en sociaal

• Woon/werk ; arbeidsintesieve maakindustrie / ;(mid‐tech)

Floating Communities

• archipel‐achtige structuur d ij d b• drijvende gebouwen

• met boten en bruggen

Sustainable mobility• Vlot en schoon vervoer• Duurzame vergroten bereikbaarheid: OV overDuurzame vergroten bereikbaarheid: OV over water, metro‐, tram‐en fietsverbindingen

• E transport bio brandstof• E‐transport, bio‐brandstof

Rationele, planmatige sturing• Lange termijn visie; horizon 2025• Radicale imago‐change; herdefinitie van imago en identiteit

• Coördinatiemeerdere beleidsniveaus: wijken, deelgemeenten, centrale stad,wijken, deelgemeenten, centrale stad, provincie, Rijk, EU; en centrale aansturingH tj bij tj i t / bli fi i• Hutje‐bij‐mutje: private/public financing: private fondsen, onderwijsgelden, 

h id f d l doverheidsfondsen, Local Investment Fund(gemeente, Rijk, EIB, bankgaranties)

Creative Factory Factory

Rotterdam

Crisis is vooral financieringscrisis• Particulieren < hypotheekB l t f d• Beleggers moeten afwaarderen op vastgoed

• De bank eist meer eigen vermogen • Wooncorporaties verkopen minder• Wooncorporaties verkopen minder woningen, waardoor ook zij 

linvesteringslam zijn;Gebiedsontwikkeling is tot stilstand ggekomen;      ambities  realiteit

Nieuwe wegen: de woonprosumer• Paradigmaverschuiving in de Nederlandse planningscultuur ?planningscultuur ?

• Co‐creation: Bottom‐up, kleinschalige en organische ontwikkelingenorganische ontwikkelingen

• Zelfbouw: Kavel kopen, een huis (laten) t l lf (l t )ontwerpen en vervolgens zelf (laten) 

bouwen• Individuele zelfbouw (Individueel particulier opdrachtgeverschap (PO)

• Bouwgroepen (Collectief particulier opdrachtgeverschap (CPO)

Industrieel bedrijventerrein jBuiksloterham

• Ruimte aan particulier initiatief om tot i lli h t bi d t kinvulling van het gebied te komen

• Creatieve, nautische en aan medial d b d ijgerelateerde bedrijven

• Gecombineerd woon/werk omgeving; atelierwoningen, etc

• Creatieve ondernemers en avontuurlijke jbewoners

Ontwikkelen voormaligvoormalig bedrijventerrein:• Kleinschalig• Kleinschalig• Klimaatneutraal bouwen

Klimaatneutrale zelfbouw

• Isolatie• Glas• VentilatieVentilatie• Verwarming• Warm water• Lokale• Lokale opwekking dduurzame electriciteit

Kleinschalige maatvoeringGrond:erfpachterfpacht 

Creative Urban Renewal• Integrale aanpak gebiedsontwikkeling• Gebouwde omgeving, social impact, innovatie en learning environmentsg

• Gecombineerd met kleinschalige bedrijvigheid, d h idduurzaamheid

• Twee benaderingen: • Over‐all visie: radicale her‐profilingB tt ‘th fi t f ddli th h’• Bottom‐up: ‘the fine art of muddling‐through’

Rene Rene KooymanCURE:Creative Creative UrbanUrbanRenewal

cure‐web.euarsnova nlarsnova.nl