Dziedzictwo oświecenia

Izaac Newton Voltaire

Amfiteatr w Łazienkach

Tryumf racjonalizmu

Oświecenie zbudowało swoją hierarchię wartości na uwielbieniu Rozumu. Otworzyło drogę do krytyki tego, co zastane – w sferze nauki, polityki, edukacji, gospodarki, obyczajowości, życia codziennego. Człowiek uwierzył w nieustający postęp.

Benjamin Franklin – uczony, filozof, polityk amerykański. Jeden z twórców Deklaracji niepodległości. Badał zjawiska elektryczne – uważany za twórcę piorunochronu. Zaliczany do grona ojców założycieli Stanów Zjednoczonych.

Polityka i rządy

Równość wszystkich obywateli oraz podział władzy na ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą – to idee wypracowane w wieku światła i rozumu.

Wprawdzie w XVIII stuleciu pozostawały utopią, jednak z czasem dały podwaliny współczesnym systemom ustrojowym.

Wolność, równość, braterstwo

Jacob Paul Laminit Zburzenie Bastylii

W Deklaracji niepodległości Stanów Zjednoczonych (1776) oraz Deklaracji praw człowieka i obywatelaz (1789) zapisano:• równość wszystkich ludzi wobec prawa,• prawo do wolności, własności, bezpieczeństwa i oporu przeciw uciskowi,• wolność słowa.

Wolny rynek

Jego pomysłodawca Adam Smith dokonał wnikliwej krytyki obowiązującego wówczas systemu przywilejów i monopoli. Uważał, że problemy gospodarcze można rozwiązać jedynie poprzez wprowadzenie całkowitej wolności handlu. Widział świat jako kolosalny rynek, rządzący się własnymi prawami, którego nie należy psuć ingerencjami z zewnątrz.

Edukacja

Johann Heinrich Pestalozzi (1746–1827) – pisarz i pedagog, twórca teorii nauczania początkowego, założyciel szkół ludowych

• zaczęto tworzyć szkoły ludowe i przyfabryczne dla ubogich• w Prusach powstały placówki dla najmłodszych, tzw. kindergarten (Friedrich Froebel)• uznano podmiotowość dziecka w procesie edukacji• pojawiły się nowe typy szkół średnich (szkoły rycerskie) i wyższych (uczelnie techniczne)• rozgłos zyskała idea wychowania dzieci w zgodzie z naturą (Jean-Jacques Rousseau)

Dzieciństwo

John Locke w traktacie Myśl o wychowaniu dowodził, że dziecko przychodzi na świat jako tabula rasa (z łac. ‘niezapisana, czysta karta’), zatem odpowiedzialność za jego właściwą edukację spoczywa na rodzicach.

• powstały książki pisane specjalnie dla dzieci• pojawiły się ubranka dziecięce, które nie byłyby miniaturą ubrań dorosłych ludzi• w prawie dokonano rozróżnienia kar – odmiennych dla dzieci i dla dorosłych• uznano, że dziecko nie jest własnością rodzica i państwo ma prawo działać w obronie dzieci• zaczęto krytykować stosowanie kar cielesnych

Emancypacja kobietObrona praw kobiet Mary Wollstonecraft (1792) to praca, w której po raz pierwszy tak odważnie domagano się:• dostępu do edukacji takiej samej dla kobiet i mężczyzn,• zmiany stosunku między płciami – kobieta powinna być towarzyszką mężczyzny, a nie, jak dotąd, jego niewolnicą.

Pierre-Louis Dumesnil Dysputa królowej Krystyny i Kartezjusza