2045
ASTUAflAΩUNff MATEAN HIN EI NOR KTAKARANNERI (Eastern Armenian Bible) 10 marti 2005¸. http://www.bibles.org.uk

Eastern Armenian Bible - CommonTruth.comcommontruth.com/bibles/Armenian.pdf · ASTUAflAΩUNff MATEAN HINEINORKTAKARANNERI (Eastern Armenian Bible) 10marti2005¸

Embed Size (px)

Citation preview

  • ASTUAflAUNff

    MATEAN

    HIN EI NOR KTAKARANNERI

    (Eastern Armenian Bible)

    10 marti 2005.http://www.bibles.org.uk

    http://www.bibles.org.uk

  • New corrected text, notes and typesetting c 20022005 Bibles.org.uk.Typeset with pdfLATEX under Linux: Thu 10

    th Mar, 2005 at 22:52Permission for personal use only is hereby given.

  • Hin Ktakaran

    Eres Eres

    flNNDOC . . . . . . . . . . . . 1Elq . . . . . . . . . . . . . . . . 83ewtakan . . . . . . . . . . . 154ower . . . . . . . . . . . . . . 206Erkrord fflrnq . . . . . . . . 277Yesow . . . . . . . . . . . . . . 336Dataworner . . . . . . . . . 374How . . . . . . . . . . . . . . 4161 agaworac . . . . . . . . . 4222 agaworac . . . . . . . . . 4763 agaworac . . . . . . . . . 5204 agaworac . . . . . . . . . 5731 Mnacordac . . . . . . . . . 6222 Mnacordac . . . . . . . . . 6681 Ezras . . . . . . . . . . . . 7262 Ezras . . . . . . . . . . . . 755Nemi . . . . . . . . . . . . . . 773Eser . . . . . . . . . . . . . . 796Yowdi . . . . . . . . . . . . . 815Tobi . . . . . . . . . . . . . . 8401 Makabayeciner . . . . . . 8562 Makabayeciner . . . . . . 9123 Makabayeciner . . . . . . 955Samos . . . . . . . . . . . . . 975

    Aakner . . . . . . . . . . . . 1071oovo . . . . . . . . . . . . 1111Erg Ergoc . . . . . . . . . . . 1124Imastowiwn Soomoni . . . 1131Siraq . . . . . . . . . . . . . 1157Yob . . . . . . . . . . . . . . . 1201Esayi . . . . . . . . . . . . . . 1242ffls . . . . . . . . . . . . . . . 1325Amos . . . . . . . . . . . . . . 1337Miqia . . . . . . . . . . . . . 1347Yovel . . . . . . . . . . . . . . 1354Abdiow . . . . . . . . . . . . . 1359Yovnan . . . . . . . . . . . . . 1361Nawowm . . . . . . . . . . . . . 1364Ambakowm . . . . . . . . . . . . 1367Soonia . . . . . . . . . . . . 1371Ang . . . . . . . . . . . . . . . 1375Zaqaria . . . . . . . . . . . 1378Maaqia . . . . . . . . . . . 1393Eremia . . . . . . . . . . . . . 1398Barowq . . . . . . . . . . . . . 1493Ob . . . . . . . . . . . . . . . 1501Danil . . . . . . . . . . . . . 1510Ezekil . . . . . . . . . . . . . 1544

    Nor Ktakaran

    Eres Eres

    MATOS . . . . . . . . . . . 1627Markos . . . . . . . . . . . . . 1679owkas . . . . . . . . . . . . . 1712Yovhanns . . . . . . . . . . . 1767Gorq . . . . . . . . . . . . . . 1809Homaciner . . . . . . . . . 18641 Kornaciner . . . . . . . . 18862 Kornaciner . . . . . . . . 1908Gaataciner . . . . . . . . 1923Eesaciner . . . . . . . . . . 1931ffiilipeciner . . . . . . . . . 1939Koosaciner . . . . . . . . . 19451 esaonikeciner . . . . . 19512 esaonikeciner . . . . . 1956

    1 Timoos . . . . . . . . . . . 19592 Timoos . . . . . . . . . . . 1965Titos . . . . . . . . . . . . . . 1970ffiilimon . . . . . . . . . . . . . 1973Ebrayeciner . . . . . . . . . 1975Yakobos . . . . . . . . . . . . 19901 Petros . . . . . . . . . . . 19962 Petros . . . . . . . . . . . 20021 Yovhanns . . . . . . . . . . 20062 Yovhanns . . . . . . . . . . 20123 Yovhanns . . . . . . . . . . 2013Yowda . . . . . . . . . . . . . . 2014Yaytnowiwn . . . . . . . . . . 2016

  • GIRQ flNNDOC

    G

    I skzban Astowa steec erkinqn ow erkir: Erkirn 1, 2anew ow ankazm r, xawar r tirowm anhowni vray, ew Astow hogin rjowm r jreri vray: Ew Astowa asac. o loys 3lini: Ew loys eaw: Astowa tesaw, or loys law , ew Astow 4a loys baanec xawaric: Astowa loys koec cerek, isk 5xawar koec gier: Ew eaw erekoy, ew eaw aawt r aajin: Astowa asac. o taraowiwn aajanay jreri 6mijew, ew jrer o baanowen jreric: Ew eaw aydps: As 7towa steec taraowiwn, orov Astowa taraoweannerqewowm ea jrer anjrpetec taraowean vray eajreric: Astowa taraowiwn koec erkinq: Astowa te 8saw, or law : Ew eaw erekoy, ew eaw aawt r erkrord:Astowa asac. o erknqi tak gtnowo jrer hawaqowen 9mi te, ew ereway camaq: Ew eaw aydps. erknqi takijrer hawaqowecin mi te, ow erewac camaq: Astowa ca 10maq koec erkir, isk hawaqowa jrer koec ov: Astowatesaw, or law : Astowa asac. o erkir ir tesaki ow 11ir nmanowean serm parownako dalar boys ew ir tesakiow ir nmanowean serm parownako, ir tesaki mirg towoptaber a aecni erkri vray: Ew eaw aydps. ho 12amboj erkri vray canelow serm ir mj parownako dalarboys ew ir tesaki serm ir mj parownako, mirg towo aaecrec: Astowa tesaw, or law : Ew eaw erekoy, ew eaw 13aawt r errord: Astowa asac. o lowsatowner linen 14erknqi taraowean mj, orpszi lowsaworen erkir ew iraric baanen cerekn ow gier: Dranq o linen, orpszicoyc tan taroway eanakner, tnakan rern ow tariner,o linen, agen erknqi taraowean mj erkir lowsawore 15low hamar: Ew eaw aydps: Astowa steec erkow me low 16satowner. me lowsatown cerekn ixelow, isk oqr lowsatowngiern ixelow hamar, inps naew aster: Astowa dranq 17drec erknqi taraowean mj erkir lowsaworelow hamar,inps naew cerekoway ow gieroway vray ixelow ew loysn ow 18

  • 1:192:4 flNNDOC 2

    xawar iraric baanelow hamar: Astowa tesaw, or law :19, 20 Ew eaw erekoy, ew eaw aawt r orrord: Astowa asac.

    o jrern artadren kendanowean own owneco zeownner, ew erkri vray ow erknqi taraowean mj o ewawor

    21 ownner linen: Ew eaw aydps: Astowa steec xoorkter, kendanowean own owneco amn tesak zeownner,or artadrecin jrern st tesakneri, ew amn tesak ewawor ownner st tesakneri: Astowa tesaw, or law :

    22 Astowa rhnec dranc ow asac. Aecq, bazmacq ew lcrq23 overi jrer, isk ownner o bazmanan erkri vray: Ew24 eaw erekoy, ew eaw aawt r hingerord: Astowa asac.

    o erkirn artadri orqotani kendaniner irenc tesaknerov, soownner ew gazanner irenc tesaknerov: Ew eaw

    25 aydps: Astowa steec erkri gazannern irenc tesaknerov, anasownnern irenc tesaknerov ew erkri bolor soownnern irenc tesaknerov: Astowa tesaw, or dranq law en:

    26 Astowa asac. Mard steenq mer kerparanqov ow nmanoweamb, na o ixi ovi kneri, erknqi ownneri, ojerkri anasownneri ew erkri vray soaco bolor soownneri

    27 vray: Ew Astowa mardown steec ir patkerov, Astow28 patkerov steec nran, arow ew g steec nranc: Astow

    a rhnec nranc ow asac. Aecq, bazmacq, lcrq erkir,tirecq dran, ixecq ovi kneri, erknqi ownneri, ojerkri bolor anasownneri ow erkri vray soaco bolor so

    29 ownneri vray: Astowa asac. Aha ez toweci oj erkrivray taraowa sermaneli bolor boyseri sermer ew irencmj ptow sermanelow serm parownako bolor aer: Dranq

    30 o ez hamar snownd linen, isk bolor kana xoter erkribolor gazanneri, erknqi bolor ownneri ew erkri vray soaco bolor soownneri bolor kendanineri hamar o linen

    31 ker: Ew eaw aydps: Astowa tesaw, or ayn amn, insteel r, at law : Ew eaw erekoy, ew eaw aawt rvecerord:

    2 Ayspisov Astowa steec erkinqn ow erkir ew karga2 worec dranq: Astowa vecerord rn awartec araragorowiwn ew ir katara bolor goreric yetoy enerord r,

    3 hangstacaw: Astowa rhnec enerord r ew srbagorec ayn, orovhetew ayd r Astowa hangstacaw ir ayn

    4 bolor goreric, or sksel r anel: Ays erknqi ow erkri

  • 3 flNNDOC 2:525

    ararowean patmowiwn: Ayn r, erb Astowa steecerkinqn ow erkir, erkri vray de o mi townk r bowsel, de 5o mi datayin boys r ael, orovhetew Tr Astowa anrewr teacrel erkri vray, ew mard kar, or makr ho, bayc 6abiwr r bxowm erkric ew oogowm oj erkir: Tr Astow 7a mardown steec erkri hoic, nra dmqin kendanoweanown ec, ew mardn eaw kendani ak: Astowa draxt 8tnkec Edemowm arewelean kom, ew aynte drec ir steamardown: Tr Astowa erkric bowscrec naew amn tesaki 9geeckatesil ow hame mrger towo aer, isk kenac abarow ew ari gitowean a, tnkec draxti mjteowm:Get r bxowm Edemic, orpszi oogr draxt, ew aynteic 10baanwowm r ors iweri: Mki anown ffiison r: Na , or 11patowm amboj Ewilat erkir, aynte, owr oski kay: Ayd 12erkri oskin azniw : Aynte kay naew sowtak ew dahanakaknaqar: Erkrord geti anown Gehon : Na patowm 13Eovpacwoc erkir: Errord get Tigrisn : Sa hosowm 14dpi Asorestan: fforrord get Eratn : Tr Astowa 15ir stea mardown teaworec berkrowean draxtowm, orpszi sa maki ow pahpani ayn: Tr Astowa patowirec 16Adamin ow asac. Draxtowm amn ai ptowneric karoes owtel, bayc barow ew ari gitowean aic mi kerq, 17orovhetew ayn r, erb owtq dranic, mahkanacow k danaq: Tr Astowa asac. Law , or mard miaynak lini: 18Nra nmanoweamb mi gnakan steenq nra hamar: Tr 19Astowa steec naew datayin bolor gazannerin, erknqibolor ownnerin ew berec Adami mt, or tesni, Adamin anown k tay dranc: Ew Adamn in anown or tar amn mikendanown, ayn l k linr dra anown: Adam bolor ana 20sownnerin, erknqi bolor ownnerin ew datayin bolor gazannerin towec anownner, bayc Adam gtaw ir nmanowiwnnowneco mi gnakan: Tr Astowa mrowiwn berec Ada 21mi vray, ew sa qnec: Astowa hanec nra kooskreric mkew ayd te makov akec: Tr Astowa Adamic vercra 22kooskric kin ararec ew nran berec Adami mt: Adamn a 23sac. Aym sa oskor im oskorneric ew marmin im marmnic:o sa koowi kin, orovhetew ir amowsnowc steowec: Ayd 24isk pataov tamard onelov ir hrn ow mr ptq mianay ir knoj, ew erkows ptq linen mi marmin: Ew 25

  • 3:118 flNNDOC 4

    erkowsn l Adamn ow ir kin, merk in ow in amaowm:3 ffl erkri vray Astow stea bolor gazanneric aweli xoramank r: ffln asac knoj. Ino?w Astowa asac, draxtowm gtnowo bolor aeri ptowneric q karo

    2 owtel: Kinn asac in. Draxti aeri ptowneric ka3 ro enq owtel: Sakayn draxti mjtei ai pti hamarAstowa asac. Dranic owtq ew mtenaq, orpszi me

    4, 5 nq: ffln asac knoj. ffq mahanay, orovhetew Astowagitr, or ayn r, erb dranic owtq, k bacowen er aqer, ew dowq k linq astowaneri nman kimanaq barin

    6 ow ar: Kin tesaw, or ai ptow law owtelow hamar, aknahaoy ew grawi mbnelow hamar: Na aaw nraptic, keraw ew towec ir mt kangna amowsnown, ew nranq

    7 keran: Erkowsi aqern l bacowecin, ew nranq haskacan,or merk en: Nranq zenow terewnern irar karecin ew irenc

    8 hamar gognoc inecin: Erekoyean nranq lsecin Tr Astow draxtowm rjagayelow otnaayn, ew Adamn ow ir kin

    9 Tr Astowc aqnowecin draxti aeri mj: Tr Astowa10 kanec Adamin ow asac nran. O?wr es: Adam patasxa

    nec. Lseci qo aynn ayste draxtowm, amaeci, orovhetew11 merk i, ew aqnoweci: Astowa asac nran. O?v yaytnec

    qez, merk es: Ardeq kera?r ayn ai ptic, oric pat12 owirel i, or owtes: Adamn asac. Ays kin, or towecir13 in, na towec in ai ptic, ew es keray: Tr Astowa

    asac knoj. Ayd i?n es arel: Kinn asac. ffl xabec in,14 ew es keray: Tr Astowa asac in. Qani or ayd bann

    arecir, anieal lines erkri bolor anasownneri ow gazanneri mj: Qo lanji ow orovayni vray soas, oj keanqowmd

    15 ho owtes: namowiwn piti dnem qo ew ayd knoj mijew, qoserndi ow nra serndi mijew: Na piti jaxjaxi qo glowx,

    16 isk dow piti xayes nra garapar: Isk knojn asac.Piti ana bazmacnem qo cawern ow qo haaanqner:Cawerov erexaner piti nes, qo amowsnown piti enar

    17 kowes, ew na piti ixi qez vray: Astowa Adamin asac. Qani or ansacir qo knoj aynin ew kerar ayn aiptic, oric miayn qez patowireci owtel, bayc kerar dranic, o anieal lini erkir qo arai pataov: Tan

    18 janqov hayayes qo snownd qo keanqi bolor rerin: ffiowow tatask o aecni qez hamar erkir, ew dow datayin

  • 5 flNNDOC 3:194:15

    boyserov snowes: Qo eresi qrtinqov owtes hacd minew ho 19danald, oric steowecir, orovhetew ho ir ew ho l kdanas: Ew Adamn ir knoj anown drec Keanq, orovhetew 20na bolor mardkanc naxamayr: Tr Astowa Adami ow 21nra knoj hamar kaowic zgestner patrastec ew hagcrecnranc: Tr Astowa asac. Aha Adam daraw mez nman 22mk, na giti barin ew ar: Ard, gowc na eq mekni, qai kenac aic, owti ew anmah danay: Ew Tr Astowa 23artaqsec nran berkrowean draxtic, orpszi na makiayn ho, oric steowel r: Astowa dowrs hanec Adamin, 24bnakecrec berkrowean draxti dimac ew hramayec qerovbnerin ow bocen srin owrjanaki hskel dpi kenac atano anaparhner:

    Adam pakec ir kin Ewayi het, sa yiacaw, nec Ka 4ynin ow asac. Mard neci Astow zroweamb: Dranic 2yetoy na nec nra ebayr Ablin: Abl daraw oxarneri hoviw, isk Kayn ho r makowm: Oro amanak anc 3Kayn erkri bariqneric nay berec Astown, isk Abl 4berec ir oxarneri aajnekneric ow greric: Astowa bari aqov nayec Ablin ow nra nanerin, isk Kayni ow nra 5naneri vray owadrowiwn darrec: Kayn at trtmec,nra dmq maylowec: Tr Astowa Kaynin asac. Ino?w 6trtmecir, ino?w maylowec dmqd: ff? or e ardar es zoha 7berowm, bayc ardar es baanowm, meana es linowm: Hangist eir, dow karo es meqic azatowel, dow i viaki esayn yaaharelow: Kaynn asac ir ebayr Ablin. Ari 8gnanq dat: Erb nranq dat hasan, Kayn yarakowec irebayr Abli vray ew spanec nran: Tr Astowa harcrec 9Kaynin. O?wr qo ebayr Abl: Sa patasxanec. ffgitem, mi? es im ebr pahakn em: Astowa asac. Ayd i?n 10arecir, qo ebr arean kan erkric booqowm in: Ard, 11anieal lines erkri vray, or bacec ir beran ebrd qoeqov aa ariwnn ndownelow hamar: Dow piti makes 12ho, bayc na piti karoanay qez tal ir ardiwnq: Ah owdoi ew ererman mj piti lines erkri vray: Kaynn asac 13Astown. Gora meqs me oowean arani linelow hamar: E aysr in hanes erkric, es k aqnowem qeznic, 14ah ow doi ew ererman mj k linem erkri vray, ew ov handipi,k spani in: Tr Astowa asac nran. Aydps : Na, 15

  • 4:165:13 flNNDOC 6

    ov k spani Kaynin, enapatik vri karananay: EwTr Astowa nan drec Kayni vray, orpszi o oq, ov han

    16 dipi nran, spani: Kayn heacaw Astow mtic ew bnak17 owec Nayid erkrowm Edemi dimac: Kayn pakec ir knoj

    het, sa yiacaw ow nec Enoqin: Kayn qaaq kaowcec ew18 qaaq koec ir ordow Enoqi anowamb: Enoq Gayeridad

    anowamb ordi ownecaw: Gayeridad nec Mayilin, Mayil19 nec Maowsaayin, Maowsaan nec amqin: amqn

    aaw erkow kin. mki anown Adda r, isk erkrordi anown20 Slla: Addan nec Yoblin: Sa xanaraneri vrannerowm21 bnakowoneri naxahayrn : Nra ebr anown Yoba : Na22 yrinel ergn ow qnar: Sllan nec oblin, or pni ow23 erkai hmowt darbin r: obli qoyr Noyeman r: amqn

    asac ir kananc Addayin ow Sllayin. Lsecq im xsq, amqi kanayq, akanj drq im asain: Es mi eritasard mard

    24 spaneci, orovhetew na in viraworel ew harowael r: Espanowean hamar Kaynic en angam vr pahanjwowm,

    25 apa amqic eanasownen angam: Adam pakec irkin Ewayi het, sa yiacaw, nec ordi, nra anown drec Sew asac. Kayni spana Abli oxarn Astowa in ow

    26 ri zawak pargewec: Sn ownecaw ordi ew nra anown drecEnos: Na yowsalov kanowm r Tr Astow anown:

    5 Sa mardkanc azgabanowean ayn reri patmowiwnn ,erb Astowa steec Adamin: st Astow patkeri ste

    2 ec nran, arow ew g steec nranc, rhnec ew adam, aysinqn mard anowanec nranc ayn r, erb steec nranc:

    3 Adam erkow hariwr eresown tarekanin ir nman ow ir ker4 paranqov ordi nec ew anown drec S: Sin nelowc yetoy Adamn aprec ews e hariwr tari ew nec owstrer ow

    5 dowstrer: Adam meaw aprelov in hariwr eresown tari:6, 7 S erkow hariwr hing tarekanin nec Enosin: Enosin

    nelowc yetoy Sn aprec ews e hariwr e tari ew nec8 owstrer ow dowstrer: S meaw aprelov in hariwr tas9 nerkow tari: Enos hariwr innsown tarekanin nec Kay10 nanin: Kaynanin nelowc yetoy Enosn aprec ews e ha11 riwr tasnhing tari ew nec owstrer ow dowstrer: Enos12 meaw aprelov in hariwr hing tari: Kaynan hariwr13 eanasown tarekanin nec Maaaylin: Maaaylin

    nelowc yetoy Kaynann aprec ews e hariwr qaasown ta

  • 7 flNNDOC 5:146:7

    ri ew nec owstrer ow dowstrer: Kaynan meaw aprelov in 14hariwr tas tari: Maaayl hariwr vasownhing ta 15rekanin nec Yardin: Yardin nelowc yetoy Maaayln 16aprec ews e hariwr eresown tari ew nec owstrer owdowstrer: Maaayl meaw aprelov ow hariwr innsown 17hing tari: Yard hariwr vasownerkow tarekanin nec 18Enoqin: Enoqin nelowc yetoy Yardn aprec ews ow hariwr 19tari ew nec owstrer ow dowstrer: Yard meaw aprelov 20in hariwr vasownerkow tari: Enoq hariwr vasownhing 21tarekanin nec Maowsaayin: Enoq Maowsaayin ne 22lowc yetoy sireli eaw Astown erkow hariwr tari ew necowstrer ow dowstrer: Enoq aprec ereq hariwr vasown 23hing tari: Enoq sireli eaw Astown: Na anyaytacaw, 24orovhetew Astowa nran taraw ir mt: Maowsaan ha 25riwr owsowne tarekanin nec amqin: amqin ne 26lowc yetoy Maowsaan aprec ews ow hariwr erkow tari ewnec owstrer ow dowstrer: Maowsaan meaw aprelov in 27hariwr vasownin tari: amq hariwr owsownow tare 28kanin nec ordi: Na nra anown drec Noy: amqn asac. 29Sa mez k hangstacni mer goreric, mer eqeri cawericew ayn erkric, or aniec Tr Astowa: Noyin nelowc yetoy 30amqn aprec ews hing hariwr vasownhing tari ew necowstrer ow dowstrer: amq meaw aprelov e hariwr 31yisownereq tari: Noy hing hariwr tarekanin nec ereq 32ordi. Smin, Qamin ew Yabin:

    Erb sksecin mardik bazmanal erkri vray ew dowstrer 6ownecan, Astow ordiner, tesnelov or mardkanc dowst 2rer geecik en, kin aan nranc, owm ntrecin: Tr As 3towa asac. Im ogin yawitean o mnay ayd mardkancmj, orovhetew nranq marmnawor en: Nranc keanqi sahman o lini hariwr qsan tari: Ayd rerin hskaner in 4aprowm erkri vray: Erb Astow ordiner mardkanc dowstreri het pakecin, irenc hamar ordiner necin: Nranqayn hskanern in, oronq hnowc i ver anowani mardik in:Erb Tr Astowa tesaw, or mardkanc aragorowiwnne 5r bazmanowm en erkri vray, ew amn oq ir mtqowm amn rxnamqov aragorowiwnner niwowm, zjac Astowa, or 6mard steel erkri vray, ew trtmec ir hogow xorqowm: Tr 7Astowa asac. Erkri eresic veracnelow em im stea

  • 6:87:4 flNNDOC 8

    amn mi ak mardowc minew anasown ew soownneric minew erknqi ownner, orovhetew zjacel em, or steel em

    8 nranc: Noy, sakayn, aranacel r Tr Astow sirown:9 Ays Noyi patmowiwn: Noy katareal ew ardar mard r10 ir azgi mj: Noy sireli eaw Astown: Noy nec ereq ordi.11 Smin, Qamin, Yabin: Apakanowec erkirn Astow aaj,12 axarh lcowec anardaroweamb: Tr Astowa tesaw, or

    erkirn apakanowa , orovhetew erkri vray amn ak apa13 kanel r ir anaparh: Tr Astowa asac Noyin. Bolor

    mardkanc verj hasel , orovhetew erkir lcowel nranc14 anirawowiwnnerov: Es konacnem nranc ow erkir: Ard,

    dow qez hamar qaakowsi aytic tapan k ines: Tapanbaanmownqnerov k patrastes ew nersic ow drsic kowprov

    15 k ees: Tapann aysps k ines. o ereq hariwr kangown lini tapani erkarowiwn, yisown kangown laynowiwn,

    16 ew eresown kangown barrowiwn: Tapann astianabarneacnelov k ines, aynps, or nra ak mi kangown lini: Tapani dow koqic kanes. nerqnayark, mijnayark

    17 ow vernayark o ownenay tapan: Isk es, aha, jrov kheeem erkir onacnelow hamar erknqi tak gtnowo amnmi nawor ak. ew ayn amn, in kay erkri vray, konanay:

    18 Es im owxt k hastatem qez het, ew tapan k mtnes dow,qez het naew qo ordiner, qo kin ew qo ordineri kanayq:

    19 Bolor kendanineric, bolor gazanneric ow bolor akneric erkow-erkow k mtcnes tapan, or nranq kerakrowen qez het:

    20 o dranq arow ew g linen: Amn tesak ownneric, amntesak kendanineric, erkri amn tesak soownneric boloric erkow-erkow, arow ew g, o mtnen qez het, or kerakrowen

    21 qez het: Ew dow k vercnes bolor ayn owteliqneric, oroncovpiti snowq: Dranq k kowtakes qez mt, orpszi qez ow

    22 nranc hamar kerakowr linen: Ew Noyn arec ayn amn, inpatowirec nran Tr Astowa: Na aydps l arec:

    7 Tr Astowa asac Noyin. Dow ew qo oj ntaniq mtqtapan, orovhetew mardkayin cei mj miayn qez gtay ar

    2 dar im handp: Anpi bolor kendanineric e-e arow ew g, k mtcnes qez het, isk pi bolor kendanine

    3 ric erkow-erkow arow ew g, naew erknqi anpi ownneric e-e arow ew g, isk pi ownneric erkow-erkow

    4 arow ew g, or serownd pahpanowi oj erkri vray: E r

  • 9 flNNDOC 7:58:2

    yetoy es qaasown r ow qaasown gier anrew piti aemerkri vray ew erkri eresic piti jnjem im stea amn miak: Noyn arec ayn amn, in patowirec Tr Astowa: 5Noy vec hariwr tarekan r, erb jrhee eaw erkri vray: 6Jrheei pataov Noyi het tapan mtan nra ordine 7r, nra kinn ow nra ordineri kanayq: Anpi ownne 8ric ow pi ownneric, erkri vray soaco bolor soownneric erkow-erkow arow ew g, Noyi het mtan tapan, inps 9patowirel r nran Tr Astowa: E r yetoy erkri vray 10jrhee eaw: Noyi keanqi veariwrerord tarowm, erkrord 11amsi qsanein ayqecin storgetneay bazowm abiwrner,bacowecin erknqi jrvner: Erkri vray anrew aowec 12qaasown r ow qaasown gier: Ayd r Noyi het tapan 13mtan Sm, Qam, Yab Noyi ordiner, Noyi kin ew nraordineri ereq kanayq: Nranq ew amn tesak gazan, amn 14tesak anasown, erkri vray soaco amn tesak soown ewamn tesak own mtan tapan Noyi mt, erkow-erkow bo 15lor ayn akneric, oronc mj kendanowean own kar: Tapan 16mtno akner arow ew g in, inps patowirel r Astowa Noyin: Tr Astowa nra etewic akec tapan: Erkri 17vray qaasown r ow qaasown gier jrhee eaw: Yordacawjowrn ow barracrec tapan, ew tapan ktrowec getnic:Jowrn aweli ow aweli vararec, ooec erkir, ew tapan 18loac jreri vray: Jowrn aynqan sastkacaw erkri vray, 19or akec erknqi tak gtnowo bolor barraber lener:Tasnhing kangown aweli ver barracaw jowr ew akec bolor 20lener: Mean erkri vray arowo bolor kendani akner 21ownner, anasownnern ow gazanner, erkri vray soacobolor soownnern ow bolor mardik: Camaqi vray ea a 22mn ban, or kendani own ownr ir owngeri mj, onacaw:Astowa bnajnjec erkri eresin gtnowo amn mi ak mar 23dowc minew anasown, soownneric minew erknqi ownner:Nranq veracan erkri eresic: Kendani mnac miayn Noy,naew nranq, or nra het tapanowm in: Jowr hariwr yisown 24r ooec erkir:

    Astowa yiec Noyin, nra het tapanowm gtnowo bolor 8gazannerin, bolor anasownnerin ow bolor ownnerin: Astowa hom barracrec erkri vray, ew anrew dadarec:ffiakowecin storgetneay abiwrnern ow erknqi sahanqner, 2

  • 8:322 flNNDOC 10

    3 dadarec naew erknqic aowo anrew: Jowr gnalov ijnowm, qawowm r erkri vrayic, ew hariwr yisown r anc ayn now

    4 azec: Enerord amsi qsanein tapan nstec Ararat5 leran vray: Jowr minew tasnerord amis qawowm r, nowazowm: Tasnmkerord amsi aajin r erewacin leneri ga

    6 ganer: Qaasown r yetoy Noy bacec ir kaowca ta7 pani patowhan: Na arakec mi agaw, or gnac, bayc8 veradaraw, minew or jowr camaqr erkri vrayic: Yetoy na arakec mi aawni tesnelow, jrer qaowe?l en

    9 erkri eresic: Aawnin ir otq dnelow te gtnelov veradaraw nra mt tapan, orovhetew jowr de akel r ojerkir: Noy erkarec eq, bnec nran ew berec ir mt

    10 tapan: Na spasec ews e r ow tapanic dareal ar11 akec aawnown: Aawnin nra mt veradaraw erekoyean:

    Nra ktowcin ienow mi iw kar: Noy dranic haskacaw, or12 jrer qaowel en erkri vrayic: Noyn spasec ews e r ow

    noric arakec aawnown, orn aylews nra mt veradaraw:13 Noyi keanqi veariwrmkerord tarowm, aajin amsi aa

    jin r jrer qaowecin erkri vrayic: Noy bacec ir kaowca tapani ak ew tesaw, or jowr qaowel erkri

    14 eresic: Erkrord amsi qsanenerord r erkir cama15, 16 qec: Tr Astowa Noyin asac. Dowrs ekq ayd tapa

    17 nic dow, qo kin, qo ordiner ew qo ordineri kanayq, naewqez het eo bolor gazanner, bolor akner ownnericminew anasownner: Dowrs hanir qez het naew erkri vraysoaco bolor soownnerin, nranq o soan erkri vray: A

    18 ecq ew bazmacq erkri vray: Dowrs elan Noy, nra het19 naew ir kin, ir ordinern ow ir ordineri kanayq: Erkri bo

    lor gazanner, bolor soownnern ow bolor ownner irenc20 tesaknerov, dowrs elan tapanic: Noy zohasean inec

    Astow hamar: Na aaw bolor tesaki anpi anasownneric, bolor tesaki anpi ownneric ew ojakizec zo

    21 haseani vray: Ew Tr Astowa hototec anow boyr: TrAstowa ir mtqowm asac. Mardkanc ar ararqneri hamar es erkirn aylews em anii, orovhetew mardkanc mitqmankowc ari aayowean mj : Es aylews o mi kendani

    22 aki em patowhasi, inps areci: Aysowhetew, qani dekay erkir, o dadaren sermn ow hown, cowrtn ow t,aman ow garown, cerekn ow gier:

  • 11 flNNDOC 9:122

    Astowa rhnelov Noyin ow nra ordinerin asac nranc. 9Aecq, bazmacq, lcrq erkirn ow tirecq dran: er ahn 2ow erkiw o lini erkri bolor gazanneri, erknqi bolorownneri, erkri bolor zeownneri ew ovi bolor kneri vray,or enarkel em ez: Amn mi kendani zeown o kerakowr 3lini ez, inps xotn ow banjarn em towel: Kensatow ariwn 4parownako mis owtq, qanzi es l er kensatow ariwn k 5pahanjem, bolor gazanneri, inps naew mardow mijocov kpahanjem ayn: Mardow mijocov piti pahanjem ir ebrhogin: Ov ai mardow ariwn, nra arean oxarn o 6aowi ir ariwn, orovhetew Astow patkerov em steel es mardown: Isk dowq aecq, bazmacq, lcrq erkir 7ew bazmacq dra vray: Tr Astowa, dimelov Noyin ow nra 8ordinerin, oronq nra het in, asac. Aha es owxt em dnowm 9ez het, eznic yetoy eko er serowndneri het, ez het 10eo bolor kendani akneri het ownneri, anasownneri,erkri bolor gazanneri, ayd tapanic dowrs eka bolori ewerkri bolor kendanineri het: Es owxt em dnowm ez het. 11aylews o mi ak i meni jrheeic, oj erkir onacnojrhee i lini aylews: Tr Astowa asac Noyin. Im ow 12er mijew, ez het eo amn kendani aki mijew galiq bolor serowndneri hamar im hastata owxti nann ays . im 13iaan k kapem amperi mj: Ew da o lini im ow oj erkri mijew yawitenakan owxti nan: Erb erkri vray amper 14kowtakem, im iaan o ereway amperi mj: Aynam es 15k yiem im owxt, or hastatel em im ow er mijew ew naworbolor akeri mijew: Aylews jrhee i lini, orpszi bolor akner onanan: o im iaan lini amperi mj, orpszi 16es tesnem ayn ew yiem im ow erkri vray gtnowo bolor naworakneri mijew im hastata yawitenakan owxt: Tr As 17towa asac Noyin. Ays nann ayn owxti, or hastateciim ow er mijew ew erkri vray gtnowo bolor akneri mijew:Noyi tapanic dowrs eka ordinern in Sm, Qam ew Ya 18b: Qam Qanani hayrn r: Ays ereqn in Noyi ordiner, 19ew oovowrdner srancic serowelov taraowecin oj erkrivray: Noy hoagor ayd mard, aajinn r, or ho makec 20ew aygi tnkec: Na xmec dra ginowc, harbec ow merkacaw ir 21tan mj: Qam Qanani hayr, tesaw ir hr merkowiwnn 22ow dowrs gnalov ayd masin patmec ir erkow ebayrnerin:

  • 9:2310:19 flNNDOC 12

    23 Smn ow Yab, erkowsn l, hagowstner aan irenc owserinew, yet-yet gnalov, akecin irenc hr merkowiwn: Nranqmjqov in kangna, aynps or irenc hr merkowiwn te

    24 san: Noy saowelov ginovowiwnic imacaw, in a25 rel ir nkatmamb ir krtser ordin, ew asac. Anieal lini26 strowk Qanan ew ir ebayrneri aan o lini: Na a

    welacrec. fflrhneal lini Tr Astowa Smi Astowa, isk27 Qanan o lini nra aan: Astowa o bargawaecni

    Yabin, na o bnakowi Smi tan, isk Qanan o li28 ni nra aan: Jrheeic yetoy Noy aprec ereq hariwr29 yisown tari: Noy in hariwr yisown tari aprelowc yetoy

    meaw:10 Sranq en Noyi ordineri Smi, Qami, Yabi serowndne2 r. jrheeic yetoy ordiner nowecin nranc: Yabi ordinern en Gamer, Magog, Madan, Yawan, Elisan, obl,

    3 Mosoq ew iras: Gameri ordinern en Asqanaz, Ria4 ew orgoman: Yawani ordinern en Elisan ow arsis, ki5 tacinern ow odaciner: Srancic , or baanowecin ewovezerqowm bnakowiwn hastatecin oovowrdner iwra

    6 qaniwrn st ir erkrowm owneca lezowneri ew tohmeri: Qa7 mi ordinern en Qown ow Mestrem, ffiowdn ow Qanan: Qowiordinern en Saban, Ewilan, Sabaan, fiegman ew Sabaka

    8 an: fiegmayi ordinern en Saban ew Yowdadan: Qow nec9 Nebroin: Na aajin hskan r erkri vray: Na qaj orsordr Astow aaj: Dra hamar l asoy daraw. Nebroi ps

    10 qaj Tr Astow aaj: Nra agaworowiwnn skizb aaw Babelonowm ew ndgrkowm r Orq, Aqadn ow Qaann, o

    11 ronq gtnwowm in Senaar erkrowm: Nebron elaw ayd erkricow gnac Asowr, kaowcec Ninown, fiobo qaaq, Qaan,

    12 inps naew Ninowi ow Qaani mijew gtnowo Daseman:13 Sa me qaaq r: Mestrem serec lowdiimacinerin, senii14 macinerin, sabiimacinerin, heaiimacinerin, pat

    rosoniimacinerin ew qasoniimacinerin, oroncic skizb a15 an tacinern ow kaorimaciner: Qanan nownd16 towec Sidonin ir andranik ordown, qetacinerin, yebow17 sacinerin, amorhacinerin, gergesacinerin, xewacinerin,18 arowakacinerin, aminacinerin, aradionacinerin, sama

    racinerin ew amaacinerin: Dranic yetoy sowecin qa19 nanacineri ceer: Qananacineri sahmanner gowecin

  • 13 flNNDOC 10:2011:10

    Sidonic minew Gerara, or Gazayi mt r, minew Sodom ewGomor, Adamayic ow Seboyimic minew Lasa: Aha sranq en 20Qami ordinern st irenc ceeri, st irenc lezowneri, irencerkrneri ow irenc tohmeri: Yabi erc ebayr Sm, or 21Eberi bolor ordineri naxahayrn r, noynps nec ordiner:Semi ordinern en Elam, Asowr, Araqsad, Lowdn ow Ara 22m: Arami ordinern en Hows, Emow, Gadern ow Mosoq: 23Araqsad nec Kaynanin, Kaynan nec Saayin, isk 24Saan nec Eberin: Eber nec erkow ordi. mki anow 25n ffiak r, orovhetew nra rq crowecin mardik, isk ebr anown Yektan r: Yektan nec lmodadin, Salqin, 26Asarmodin, Yaraqin, Yodoramin, Ezlin, Deklayin, Ge 27, 28bain, Abimlin, Sabiin, Owirin, Ewilayin ow Yobabin: 29Sranq bolor Yektani ordinern en: Nranq bnakowiwn has 30tatecin Masic minew Soera, or gtnwowm r areweleanleran kom: Aha sranq en Smi ordinern st irenc ce 31eri, st irenc lezowneri, irenc erkri ow tohmeri: Ays 32Noyi ordineri ceeri nndabanowiwnn st irenc tohmeri: Jrheeic yetoy axarhov mk sowa oovowrdnersrancic en aajacel:

    Ayn amanak oj erkir mk lezowov, mk barbaov r x 11sowm: Arewelqic teaarowelow amanak nranq Senaar 2erkrowm mi dat gtan ew bnakowecin aynte: Nranq mime 3anc dimelov asacin. Ekq aiws inenq ow ayn renq krakov: Aiws nranc hamar aayec ibrew qar, isk kowpribrew aax: Nranq asacin. Ekq mez hamar qaaq ka 4owcenq ew atarak, ori gaga hasni minew erkinq: Hambaw eq berenq oj axarhov mk sowelowc aaj: Trn 5ijaw, orpszi tesni ayn qaaqn ow atarak, or kaowcowmin mardkanc ordiner: Trn asac. Sranq mk oovowrd 6en, ownen mk lezow ew sksel en ayd gorn anel: Ard, oini xangarowm nranc, or kaowcen ayn, in kamenowm en: Ari 7ijnenq ew xanenq nranc lezown aynps, or o mk haskanayir nkeroj asa: Tr Astowa aynteic nranc sec 8axarhov mk, ew nranq dadarecin qaaqn ow atarakkaowcelowc: Dra hamar ayn koowec Xanakowiwn (Babe 9lon), orovhetew Tr Astowa aynte xanec amboj erkri bnakineri lezowner ew aynteic nranc sec oj axarhov mk: Smi serowndner sranq en. Sm hariwrameay 10

  • 11:1112:1 flNNDOC 14

    hasakowm, jrheeic erkow tari yetoy nec Araqsadin:11 Smn Araqsadin nelowc yetoy aprec ews hing hariwr ta12 ri: Na nec owstrer ow dowstrer ew meaw: Araqsad ha13 riwr eresownhing tarekan hasakowm nec Kaynanin: Ar

    aqsad Kaynanin nelowc yetoy aprec ews ors hariwr tari, nec owstrer ow dowstrer ew meaw: Kaynan hariwr eresown tarekan hasakowm nec Saayin: Kaynan Saayin nelowc yetoy aprec ews ereq hariwr eresown tari, nec

    14 owstrer ow dowstrer ew meaw: Saan hariwr eresown ta15 rekan hasakowm nec Eberin: Saan Eberin nelowc ye

    toy aprec ews ereq hariwr eresown tari, nec owstrer ow16 dowstrer ew meaw: Eber hariwr eresownors tarekan ha17 sakowm nec ffiakin: Eber ffiakin nelowc yetoy aprec

    ews erkow hariwr eanasown tari, nec owstrer ow dowst18 rer ew meaw: ffiak hariwr eresownors tarekan hasa19 kowm nec fiagawin: ffiak fiagawin nelowc yetoy aprec

    ews erkow hariwr in tari, nec owstrer ow dowstrer ew me20 aw: fiagaw hariwr eresownerkow tarekan hasakowm nec21 Serowqin: fiagaw Serowqin nelowc yetoy aprec ews er

    kow hariwr e tari, nec owstrer ow dowstrer ew meaw:22 Serowq hariwr eresown tarekan hasakowm nec Naqorin:23 Serowq Naqorin nelowc yetoy aprec ews erkow hariwr tari,24 nec taner ow ajikner ew meaw: Naqor eanasownin25 tarekan hasakowm nec arayin: Naqor arayin ne

    lowc yetoy aprec ews hariwr qsanerkow tari, nec taner26 ow ajikner ew meaw: aran eanasown tarekan hasa27 kowm nec Abramin, Naqorin ew Aanin: arayi serownd

    ays . aran nec Abramin, Naqorin ow Aanin, isk Aan28 nec ovtin: Aan meaw ir hayr arayi kendanowe29 an rq, ir nndavayrowm Qadacwoc erkrowm: Abramn ow

    Naqor amowsnacan: Abrami knoj anown Sara r, isk Naqori knoj anown Meqa: Sa Aani Meqayi ew Ysqayi hr

    30, 31 dowstrn r: Saran amowl r erexay r ownenowm: aran irordi Abramin, ir ordi Naqorin, ir ordi Aani ordi ovtin ow ir harsin ir ordi Abrami knoj, Qadacwoc erkricaaw taraw Qananacwoc erkir: Nranq hasan Xaan ow

    32 bnakowecin aynte: Xaanowm aran daraw erkow hariwrhing tarekan. aran Xaanowm l meaw:

    12 Astowa asac Abramin. Heacir qo erkric, qo ceic ow

  • 15 flNNDOC 12:220

    qo hr tnic ew gna ayn erkir, or coyc k tam qez: Qez me 2cei naxahayr piti darnem, piti rhnem qez, piti aaworem qo anown, ew dow rhneal piti lines: Piti rhnem 3qez rhnonerin, isk qez anionerin piti aniem: Qeznovpiti rhnowen axarhi bolor oovowrdner: Ew Abram 4gnac, inps asel r nran Astowa: Nra het gnac naew ovt: Abram eanasownhing tarekan r, erb heacaw Xaanic: Abramn aaw ir kin Sarayin, ir ebrordi 5ovtin, Xaanowm eq bera oj ownecowaqn ow strowknerin: Nranq anaparh nkan, or gnan Qananacwoc erkir: Nranq ekan Qanani erkir: Abram ktrec ancaw 6erkirn ir erkaroweamb minew Siwqm vayr Barr kanin:Ayd amanak, sakayn, qananacinern in bnakwowm ayd erkrowm: Tr erewac Abramin ew asac nran. Qo yetnordnerin 7em talow ays erkir: Abramn iren erewaca Tiroj hamarzohasean inec aydte: Aydteic na gnac Beli arew 8elean komowm gtnowo le: Aynte Belowm, xec ir vran, ovi dimac, isk arewelqowm Angn r: Aynte Tiroj hamarzohasean inec ow kanec Astow anown: Abram hea 9caw, gnac ow bnakowec anapatowm: Erb sov eaw erkrowm, 10Abramn ijaw Egiptos, or aynte apri pandxtowean mj,qani or sov sastkacel r erkrowm: Erb Abram mtecaw 11Egiptosin, ir kin Sarayin asac. Gitem, or dow geecikkin es: Ard, e patahi, or egiptaciner tesnen qez 12ew asen sa nra kinn , ow spanen in, isk qez oj onen,kases, nra qoyrn em, orpszi qo norhiw es towem ew qo 13norhiw kendani mnam: Erb Abram mtaw Egiptos, egip 14taciner tesan, or nra kin at geecik : Tesan nran 15naew arawoni ixanner, govecin nran arawoni aaj ownran taran arawoni palat: Sarayi hamar nranq law 16verabermownq coyc towecin Abramin: Ew na oxarneri, koveri, eri, aaneri ew aaxinneri, jorineri ew owteritr daraw: Abrami kin Sarayi pataov Astowa a 17rawonin ow nra ntaniqi andamnerin patec meame owdaan patowhasnerov: ffiarawon kanec Abramin ow asac 18nran. Ays i?n oranq berecir im glxin, ino?w yaytnecir, na qo kinn : Ino?w asacir, Im qoyrn , es l nran 19knowean aay: Ard, aha qo kin qo aaj , a nran owheacir: ffiarawonn ir mardkanc patowirec, or Abramin, 20

  • 13:114:1 flNNDOC 16

    ir ownecowaqov, nra knoj, inps naew ovtin anaparhdnen:

    13 Egiptosic Abramn elaw gnac anapat, inq ir amboj2 ownecowaqov, ir kin ew ovtn l nra het: Abram at3 harowst r anasownnerov, araov ew oskov: Na ir hasa teic anapatic, gnac Bel, orte naxaps nra

    4 vrann r xa, Beli ew Angi mijew gtnowo vayr, owrskzbnaps na zohasean r kaowcel: Aydte Abram kan

    5 ec Tr Astow anown: Abrami het gnaco ovt noynps6 ownr arjaner, oxarner, anasownner, bayc erkir nrancr bawakanacnowm miasin aprelow hamar, qani or nranqme ownecowaqi tr in, owsti hnarawor r hamate ap

    7 rel: Kiw eaw Abrami hteri hoviwneri ow ovti hterihoviwneri mijew: Qananacinern ow erezacinern ayd ama

    8 nak bnakwowm in ayd erkrowm: Abramn asac ovtin. okiw lini im ow qo ew im hoviwneri ow qo hoviwneri mijew, o

    9 rovhetew menq ebayrner enq: Mi? oj erkirn aajd iowa. heacir innic: E dow ax gnas, es aj k gnam,

    10 isk e dow aj gnas, es ax k gnam: ovtn aqer barracrec ow tesaw, or Yordanani bolor rjannern l oogelien: Qani de Astowa r koranel Sodomn ow Gomor, minew Zoorayi sahman Astow draxti nman r, Egiptacwoc

    11 erkri nman: ovtn ntrec Yordanani oj rjan ew gnacdpi arewelq: Ayspisov ebayrner baanowecin mimeancic:

    12 Abram pandxtec Qananacwoc erkrowm, isk ovt hastatowec ayd komerowm gtnowo mi qaaqowm aprec Sodo

    13 mowm: Sodomaciner ar mardik in ew Astow handp ba14 zowm meqer in gorowm: ovti heanalowc yetoy Astowa

    Abramin asac. Kangnad teic qo aqerov nayir dpi15 hiwsis ow haraw, dpi arewelq ow ov: Orqan aqd ktrowm

    , ayd oj erkir yawitean qez em talow ew qo serowndne16 rin: Qo yetnordnerin piti bazmacnem erkri awazi a.

    e orew mk i viaki lini haowelow erkri awaz, apa qo17 yetnordnern l iw kownenan: Isk ard, ari rjir ayd er

    kirn ir erkaroweamb ow laynoweamb, orovhetew ayn qez em18 talow: Abram anaparh nkaw, ekaw bnakowec Qebronowm

    gtnowo Mambri kanow mt ew aynte Tr Astow hamarzohasean inec:

    14 Senaari arqay Amarai agaworowean amanak Sel

  • 17 flNNDOC 14:218

    lasari arqay Arioq, Elami arqay Qodoagomor ew azgeriarqay arga paterazmecin sodomacineri arqay Ba 2aki, gomoracineri arqay Barsayi, adamaacineri arqaySenayi, seboyimacineri arqay Simobori, inps naew Baaki noyn inq Segor agawori dm: Sranq bolor hawa 3qowecin Ai orowm, or Ai ovn : Nranq tasnerkow ta 4ri enarkowel in Qodoagomorin ew tasnereqerord tarowmapstambecin: Tasnorserord tarowm ekan Qodoagomorn 5ow nra het ea agaworner ew kotorecin Astaro Kanayimowm gtnowo hskanerin ow nranc het ea hzr ceerin, inps naew somacinerin nranc aw qaaqowm, ko 6torecin naew Siri lenerowm bnakowo qoacinerin ew hasan minew anapatowm gtnowo Bewekni or: Nranq vera 7daran Datastani abiwr, aysinqn Kads, ew kotorecinAmaki bolor ixannerin ow Asasanamarowm bnakowoamorhacinerin: Sodomacineri arqan, gomoracineri ar 8qan, adamaacineri arqan, seboyimacineri arqan ow Baaki aysinqn Segori arqan elan ew Ai orowm akatamart towecin Elami arqay Qodoagomori, azgeri arqay 9argai, Senaari arqay Amarai, Sellasari arqay Arioqidm. ors agawor hngi dm: Ai orowm horer kayin kowpri 10horer: Sodomacineri arqan ow gomoracineri arqan axowsti dimelis nkan dranc mj, isk mnacaner axanleran kom: Nranq bnagrawecin sodomacineri ow gomo 11racineri oj awarn ow bolor paarner ew gnacin: Nranq 12gerecin naew Sodomowm bnakowo ovtin Abrami ebrordown,bnagrawecin nra ownecowaq ew gnacin: oopraneric 13mkn ekaw ow ayd masin patmec miws komowm gtnowo Abramin: Na bnakwowm r Abrami danakicner Esqoi ebrew fflnani ebr amorhaci Mambri kanow mt: Erb Ab 14ramn imacaw, ger arowel ir ebrordi ovt, hawaqecir ereq hariwr tasnow ndoinnerin, inqn ow ir aa 15ner gierov harowaecin nranc, qecin minew Qoba, orDamaskosi ax komowm gtnwowm: Abram et aaw sodo 16macineri amboj awar, azatec ir ebrordi ovtin, nraamboj ownecowaq, inps naew kananc ow oovrdin: Erb 17na veradanowm r Qodoagomorin ew nra het ea agawornerin kotorelowc, awi orowm, aysinqn agaworneridatowm nran ndaaj gnac sodomacineri arqan: ami 18

  • 14:1915:13 flNNDOC 18

    arqay Melqisedek hac ow gini hiwrasirec nran, orovhetew19 inq barreal Astow qahanan r: Na rhnec Abramin a

    selov. fflrhneal Abram barreal Astow komic, or ste20 ec erkinqn ow erkir: fflrhneal barrealn Astowa, or

    qo naminerin matnec qo eq: Abram nran tasanord21 towec amn inic: Sodomacineri arqan, sakayn, asac Ab

    ramin. Dow in towr ayd mardkanc, isk awar o mnay22 qez: Abramn asac sodomacineri arqayin. Erdwowm em er23 kinqn ow erkir stea barreal Astowov, or qez pat

    kano o mi banic elic minew kiki kapn angam es em24 vercni, orpszi ases, es harstacri Abramin, ba

    ci aaneri keraic: Isk in het eka mardik fflnan,Esqon ow Mambrn, irenq o stanan irenc bain:

    15 Ays dpqeric yetoy Abram erazowm lsec Tiroj xsq, ornasowm r. Mi vaxecir, Abram, es qez hovanawor piti li

    2 nem, ew qo var aazanc at piti lini: Abramn asac.Tr amenakal, i?n es anelow in, ? or es anordi em korowm, ew in aangelow Eiazar Damaskacin im ndoin

    3 Maseki ordin: Abramn awelacrec. Qani or in zawak4 towecir, owsti im ndoinn in aangelow: Nran iskoyn hasaw Astow ayn, orn asowm r. Na , or aangelow

    5 qez, ayl qeznic nowan aangelow qez: Astowa dowrshanec nran ow asac. Nayir erknqin ow haowir aster,e karo es haowel dranq: Na awelacrec. Aydqan line

    6 low qo serownd: Abram hawatac Astown, ew ayd hawat7 ir hamar ardarowiwn hamarowec: Astowa asac nran.Es em qo Tr Astowa, or qez dowrs haneci Qadacwocerkric, orpszi ays erkir qez tam orps aangowiwn:

    8 Abramn asac. Tr amenakal, ini?c gitenam, or aange9 low em ayn: Astowa asac nran. Dow in hamar a ereqtarekan erinj, ereq tarekan noxaz, ereq tarekan xoy,

    10 tatrak ew aawni: Abramn aaw ayd amn, ktrec mjteic ow ktorner drec irar dimac, isk ownner ktratec:

    11 Giaker ownner in ijnowm dranc ktrtowa marminneri12 vray, bayc Abram hskowm r ktrtowa marminner: Arewi

    mayr mtnelow amanak Abram mbiri mj nkaw, sarsaeli13 vax hamakec nra sirt: Trn asac Abramin. Law ima

    cir, or qo yetnordner pandowxt en linelow tar erkrowm:Nranc piti strkacnen, piti araren, piti tanjen ors

  • 19 flNNDOC 15:1416:11

    hariwr tari, bayc es datastan piti tesnem ayn az 14gi het, or piti strkacni nranc: Dranic yetoy nranqayste piti veradanan bazowm harstoweamb: Dow xa 15a hogov piti gnas qo naxnineri girk xor eroweanhasnelov: fforrord serownd piti veradanay ayste, o 16rovhetew amorhacineri meqer de irenc lrowmin en hasel: Erb arew mayr mtnelow mt r, krak bocavaowec, 17erewac xaco mi hnoc, ew kraki lezowner ancan anasownneri ktrtowa marminneri mijov: Ayd r Trn owxt drec 18Abrami het ew asac. Qo yetnordnerin em talow ayd erkiregiptacineri getic minew Erat me get, nranc piti 19enarkowen kineciner, kenezaciner, kedmonaciner, qe 20taciner, erezaciner, aimaciner, amorhaciner, 21qananaciner ew yebowsaciner:

    Abrami kin Saran nran erexay r pargewowm: Saran 16ownr mi egiptaci aaxin, ori anownn Agar r: Saran 2Qananacwoc erkrowm asac Abramin. Qani or Trn inzrkel erexay ownenalowc, pakir im aaxni het, orpszinra mijocov ordi ownenam: Ew Abramn ansac Sarayi asain: Saran Abrami kin, egiptaci aaxin Agarin 3knowean towec ir amowsnown Abramin, Qananacineri erkrowm tas tari nra aprelowc yetoy: Abram pakec A 4gari het, ew sa yiacaw: Erb Agar tesaw, or inq yi, tirowhin nkaw nra aqic: Ayn amanak Saran asac 5Abramin. Aniraw es dow im nkatmamb. es im aaxnownyanneci qo girk. isk na tesnelov, or inq yiacel , arhamarhowm in: Astowa o im ow qo datastan tesni:Abramn asac Sarayin. Qo aaxinn aha qo eqowm , va 6rowir nra het aynps, inps haoy qez: Saran ararec nran, ew aaxin axaw nra mtic: Tiroj hretak 7nran gtaw anapatowm, jri abiwri mt, ayn abiwri, orSowr tano anaparhi vray : Tiroj hretak nran a 8sac. Agar, Sarayi aaxin, ortei?c es galis, kam o?wres gnowm: Na patasxanec. Im tirowhi Sarayi mtic emaxowm es: Tiroj hretak nran asac. Veradarir qo 9tirowhow mt ew hnazand eir nran: Tiroj hretakn a 10welacrec. Es ana bazmacnelow em qo serownd, aynqan, orhaowel hnarawor lini: Tiroj hretak asac naew. Dow 11ardn yi es, ordi piti ownenas ew nra anown Ismayl pi

  • 16:1217:14 flNNDOC 20

    12 ti dnes, orovhetew Tr imacaw qo taapanqner: Navayrag mard linelow: Na eq barracnelow bolori dm,ew bolor eq en barracnelow nra dm: Na bnakowelow ir

    13 bolor ebayrneri dimac: Agarn ir het xso Tiroj dimelov asac. Dow ayn Astowan es, or in zravig eaw. -qanzi asac, - es im aaj tesay nran, ov erewacel in:

    14 Ayd isk pataov jrhor koowec Jrhor, aysinqn ori dimac tesay Astown: Ayn gtnwowm Kadsi ow Baradi mijew:

    15 Agar Abrami hamar nec mi ordi, ew Abram Agari ir16 hamar na ordow anown drec Ismayl: Abram owsownvec

    tarekan r, erb Agar nra hamar nec Ismaylin:17 Erb Abram innsownin tarekan eaw, Tr Astowa ere

    wac Abramin ow asac nran. Es em qo Astowa, hnazand e2 ir in, eir anarat: Owxt em dnelow im ew qo mijew. es an3 a bazmacnelow em qo serownd: Abram erkrpagec, isk4 Astowa, dimelov nran, asac. Ays im qez het dra owx5 t. bazowm azgeri naxahayr piti danas: Sranic yetoyqo anown Abram piti lini, ayl Abraham piti lini qo anown, orovhetew bazowm azgeri naxahayr em darnelow qez:

    6 Qo serownd at em aecnelow, qeznic bazowm azger piti7 serem, agaworner piti nowen qeznic: Im owxt pitihastatem im ew qo mijew, qeznic yetoy galiq qo serowndneriow nranc ceeri mijew orps yawitenakan owxt, orov es em

    8 linelow qo ew qeznic yetoy galiq serowndneri Astowa: Qezow qo serowndnerin ibrew yawitenakan seakanowiwn talowem ays erkir, owr dow bnakwowm es pandxtowean mj, Qananacineri amboj erkir: Es linelow em nranc Astowa,

    9 isk dow ew qeznic yetoy galiq qo zawakner, serndic serownd,10 ptq pahq im owxt: Ays im owxt, or piti pahes im

    ew qo mijew ow qeznic yetoy galiq qo zawakneri mijew, sern11 dic serownd: er bolor arow zawakner piti latowen,

    piti latq er andamneri liner, ew da o lini im12 ew er mijew owxti nan: er manowkner er ceeri bo

    lor arowner, ndoinn ow araov gnowa strowkner, amnmi tarain, or qo serndic , owreay hasakowm ptq latowen: Ptq anpayman latowen qo tan ndoinn

    13 ow araov gnowa qo strowk: er latowean masin14 im owxt o yawitenakan owxt lini: Owerord r li

    latowa arown o veranay ir cei mijic, orovhetew

  • 21 flNNDOC 17:1518:7

    xaxta k lini im owxt: Astowa asac Abrahamin. 15Qo kin Sarayi anownn aylews Sara o lini, ayl Saao lini nra anown: Es krhnem nran ew nra mijocov qez 16zawak k pargewem, es krhnem nran, na azgeri naxamayrk danay, nranic ceeri agaworner k nowen: Abraha 17m erkrpagec, iaec ow inqn iren asac. Karo? hariwrtarekan mard ordi ownenal, innsownameay Saan karo? nel: Abrahamn asac Astown. Ays Ismayl o apri 18qo aaj: Astowa patasxanec Abrahamin. Ayo. aha 19qo kin Saan qez hamar ordi berelow, ew im owxt, orps yawitenakan owxt, hastatelow em nra het ow nranicyetoy galiq serowndneri het: In veraberowm Ismaylin, 20apa ndaajowm em qez: Nran krhnem, nran kaecnem ewana k bazmacnem nra serowndner: Na tasnerkow azg serelow, ew nran me azgi naxahayr em darnelow, bayc im 21owxt es hastatelow em Isahaki het, orin k ni Saanqez hamar miws tari ays amanak: Astowa verjacrec 22ir xsq Abrahami het ew heacaw nra mtic: Abraha 23m ir ordi Ismayli, ir bolor ndoinneri, araov gnowa ir bolor strowkneri ew Abrahami tann ea bolor arowmardkanc li noyn rn isk latec, inps asel r nranAstowa: Abraham innsownin tarekan r, erb latec 24ir li, isk ir ordi Ismayl tasnereq tarekan r, erb 25latowec nra li: Ayd r latowecin Abrahamn ow 26ir ordi Ismayl: Na latec ir tan bolor tamard 27kanc ndoinner linen nranq araov gnowa tarainstrowkner:

    Astowa Abrahamin erewac Mambri kanow mt, erb sa 18ksrin de nsta r ir vrani dan mt: Abraham bar 2racrec aqer ew ir dimac tesaw ereq tamardkanc: Tesnelov nranc na ir vrani dan mtic ndaaj gnac, glowxxonarhec minew getin ow asac nranc. Tr, e norh gtay 3qo aaj, qo aayin antes mi ara, o mi qi jowr beren, 4lowan er otqer, apa hovacq ai tak: Hac berem, ke 5rq ew apa gnacq er anaparhov, orovhetew er aayimt galow hamar eeciq er anaparh: Nranq patasxanecin. Ara aynps, inps asacir: Abrahamn ta 6pec dpi vran Saayi mt, ew asac nran. tapir, ereqgriw ntir aliwr howncir ow nkanak patrastir: Abra 7

  • 18:825 flNNDOC 22

    ham gnac dpi naxir, vercrec mi mata, law hor, towec8 aayin ow tapecrec, or kerakowr patrasti: Na vercrec karag, ka ow hori msic patrastowa kerakowrew drec nranc aaj: Nranq keran, isk inq kangna mnac

    9 nranc aaj, ai tak: Nranq harcrin. Ow?r qo kin10 Saan: Na patasxanec. Vranowm : Nrancic mkn a

    sac. Es eko tari noyn ays rerin k gam qez mt ew qokin Saan ordi kownenay: Saan akanj r dnowm vrani

    11 dan nra etewowm kangna: Abrahamn ow Saan eracelin, nranc tariqn aajacel r, ew Saan korcrel r nnda

    12 berelow yatkowiwn: fliaec Saan ir mtqowm ew asac.Ayn, in minew aym karoacay anel, hima? piti karoa

    13 nam: Isk im amowsinn l eracel : Trn asac Abrahamin.Ayd ino?w iaowm Saan ir mtqowm ew asowm, Ir?q k

    14 nem, ? or es paawel em: Mi? Astow hamar ankareliban kay: Eko tari ays amanak ays rerin es k vera

    15 danam qez mt, ew Saan ordi kownenay: xtec Saanaselov. Es iaeci: Na vaxecel r: Tr asac. O,

    16 aydps , iaecir: Nranq aydteic ver kenalov anaparh nkan dpi Sodomacwoc ow Gomoracwoc erkir, isk

    17 Abraham gnac nranc anaparhelow: Trn asac. Mi? es im aay Abrahamic gatni piti pahem ayn, in a

    18 nelow em: Abraham, hastataps, me ew bazmandam azgi naxahayr linelow, ew nra mijocov piti rhnowen erkri

    19 bolor azger. orovhetew es giti, or na ir ordinerin owir yetnordnerin k patowiri, or nranq Tiroj anaparhov nanan pahpanelov ardarowiwnn ow irawownq: TrAstowa k katari ayn amn, in xostacel Abraha

    20 min: Aynowhetew Trn asac. Sodomacineri ow gomoracineri aaak ahagnacel, hasel in. nranc meqer xist

    21 atacel en: Ard, ijnem tesnem, in. hasa nranc aaak hamapatasxano?wm nranc katarain, ? o:

    22 Ayd em owzowm gitenal: Aynteic rjowelov ayd mardik e23 kan Sodom: Abraham kangna r Tiroj dimac: Abraha

    m mtecaw Tirojn ow asac. Mi? dow ardarin ambartihet konacnes, ew ardar noyn banin kenarkowi, in or

    24 ambarit: E qaaqowm yisown ardar lini, konacne?snranc, e?s xnayi amboj qaaq yanown aynte gtnowo yi

    25 sown ardarneri: Qaw lici, anes ayd ban ardarin spa

  • 23 flNNDOC 18:2619:8

    nes ambarti het, ew ardar enarkowi noyn banin, in orambarit: O, dow, or datowm es amboj axarh, aydpisidatastan es ani: Trn asac. E Sodomowm ayd qaa 26qowm gtnowi yisown ardar, yanown nranc es k xnayem ambojqaaq: Patasxan towec Abrahamn ow asac. Hima ha 27marakwowm em xsel Tiroj het, ew es ho em ow moxir: Isk 28e yisown ardarner pakasen hing hogov, ayd hngi pataov darea?l k koranes oj qaaq: Trn asac. ffemkorani, e aynte gtnowi qaasownhing ardar: Abra 29ham arownakec xsel nra het ow asac. Isk e ayntegtnowi qaaso?wn: Na asac. ffem korani yanown ayd qaasowni: Abrahamn asac. Tr, in orew ban k patahi?, 30e arownakem xsel. isk e aynte gtnowi ereso?wn: Trpatasxanec. ffem korani, e aynte gtnowi eresown:Abrahamn asac. Qani sksel em xsel Tiroj het, asem. isk 31e aynte gtnowi qsa?n: Tr patasxanec. ffem korani yanown ayd qsani: Abrahamn asac. Tr, in orew 32ban k patahi?, e dareal xsem. isk e aynte gtnowita?s: Tr patasxanec. ffem korani yanown tasi: Ew 33Tr, verjacnelov Abrahami het xsakcowiwn, gnac, iskAbraham veradaraw ir bnakatein:

    Erkow hretakner erekoyean ekan Sodom: ovt nsta 19r Sodomi darpasi mt: Erb ovt tesaw nranc, ndaajgnac, glowx xonarhec minew getin ow asac. Hamecq, 2tiarq, ekq mtq er aayi town ew gierecq ayste: Esk lowam er otqer, ew dowq va aawtean k arownakqer anaparh: Nranq asacin. O, menq ayste qaaqihraparakowm k gierenq: ovt nranc at stipec, ew 3nranq daran nra kom ow mtan nra town: ovt nriqpatrastec, baarj hac eec nranc hamar, ew nranq keran: Erb de nranq qown in mtel, sodomacineri qaaqi 4tamardik eritasardic minew er, amboj oovowrdmiasin paarecin town, ovtin dowrs kanecin ow har 5crin nran. O?wr en ayn tamardik, or gier qez mt ekan:Nranc ber mez mt, or kenakcenq nranc het: ovt dnic 6dowrs nranc mt ekaw ew dow akec ir etewic: Na nranc 7asac. Qaw lici, ebayrner, mi gorq ayd ariq: Es erkow 8dowstr ownem, oronc tamard i mtecel: Berem nranc ezmt, ew nranc het arq ayn, in haoy ez, miayn ayd

  • 19:925 flNNDOC 24

    mardkanc nkatmamb orew meq mi gorq, orovhetew nranq9 mtel en im yarki tak: Nranq asacin. Heow kac: Dow mererkir mtar ibrew pandowxt bnakowelow. mi datasta?nl es owzowm tesnel: Hima qez aweli at k ararenq, qannranc: Nranq at in bnanowm ayd mardow ovti vray, ew

    10 qi r mnacel, or jardin dow: Nersi mardik, irenc eqer meknelov, ovtin irenc mt town qaecin ew tan dner

    11 akecin, dan mt gtnowo mardkanc oqric minew me12 kowracrin, ew sranq yognecin dow ntelowc: Ayd mardik

    ovtin harcrin. Ays qaaqowm dow esay, ordiner, dowstrer kam owri orew mkn owne?s: Hanir nranc ays vayric,

    13 orovhetew menq koranelow enq ays qaaq, qani or srancaaak hasel Tiroj, ew Tr mez owarkel , or kora

    14 nenq ayn: ovt gnac ir esacowneri mt, oronq anelowin ir dowstrerin, ew asac nranc. Heacq aysteic, orovhetew Tr koranelow ays qaaq: ffiesacownerin ow

    15 ac, na katak anowm: Erb loys bacowec, hretaknern sksecin tapecnel ovtin aselov. A qo knoj, erkowdowstrerid ew heacir aysteic, or dow l kores ays qaa

    16 qi anrnowean mj: Nranq irar ancan. ew qani or Trxnayel r ovtin, hretakner bnecin nra, nra knoj ow

    17 erkow dowstreri eqeric ew qaaqic dowrs hanecin: Erbnranc dowrs hanecin, hretaknern asacin. ffirkir and,et nayes, kang anes ays erkri orew rjanowm: ffiaxir le

    18 , or miwsneri het towes: ovtn asac nranc. Aaowm19 em, Tr, ew im anin rkowiwn pargewelov dow oormecir

    qo aayin ew nra handp cowcaberecir qo me ardarowiwn, bayc es em karo axel le, orovhetew gowc in l

    20 hasni oranq, ew es menem: Aha mtakayqowm gtnowoays qaaqowm kareli apastanel, ayn oqr , kareli aynte rkowel: ff? or ayn oqr : Qo norhiw es k rkowem:

    21 Trn asac nran. Aha es norh em anowm qez ow qo ayd asain ansalov em korani ayn qaaq, ori masin asacir:

    22 Ard, tap axir aynte, orovhetew oin anel em karo.minew or dow aynte hasnes: Dra hamar l na ayd qaa

    23 qi anown koec Segor: Arew agec erkri vray, ew ovt24 mtaw Segor: Tr erknqic owmb ow krak aec Sodomi25 ow Gomori vray, koranec ayd qaaqnern ow dranc amboj

    rjakayq, onacrec qaaqneri bolor bnakinerin ow erkri

  • 25 flNNDOC 19:2620:6

    amboj bowsakanowiwn: ovti kin et nayec ow daraw 26a aran: Abraham va aawtean gnac aynte, owr 27inq kangnel r Tiroj aaj, nayec sodomacineri ow gomo 28racineri kom, amboj rjakayq ew tesaw, inps erkriboc barranowm hnoci xi ps: Erb Tr koranec ayd 29bolor qaaqnern irenc rjakay bnakavayrerov, yiec Abrahamin ew qaaqic hanec ow korstic rkec ovtin, erbkoranowm r ayn qaaqner, owr ovtn r bnakowel: ov 30t elaw Segoric ew le barracaw, orovhetew vaxenowm rmnal Segorowm: Nra het in naew ir erkow dowstrer: Inqn owir erkow dowstrer miasin bnakowecin ayd leran mi qarayrowm: Awag dowstrn asac krtserin. Mer hayr eracel , 31ew erkrowm kay mk, or mez het paki, inps oj axarhikargn : Ari gini xmecnenq mer hr, pakenq nra het ow 32mer hric zawak ownenanq: Nranq irenc hr gini xmec 33rin ayd gier: Awag dowstrn ayd gier pakec ir hr het,isk ovt imacaw nra pakeln ow ver kenal: Aawtean 34awagn asac krtserin. Es erk pakeci im hr het: Nranays gier l gini xmecnenq, ew dow mtir, pakir nra het,or zawak ownenanq mer hric: Ayd gier l gini xmecrin 35irenc hr, ew krtser pakec ir hr het: ovt imacaw nra pakeln ow ver kenal: ovti erkow dowstrern l 36yiacan irenc hric: Awag nec ordi ew nra anown drec 37Movab, or nanakowm Im hric: Na movabacineri naxahayr minew aysr: Krtser noynps nec ordi ew nra 38anown drec Amman, or nanakowm Im azgatohmi ordi:Na amonacineri naxahayr minew aysr:

    Abrahamn aydteic gnac erkri haraw, bnakowec Ka 20dsi ow Sowri mijew, apa tarabnakowec Gerarayowm: Ab 2rahamn ir kin Saayi masin asowm r, na ir qoyrn :Geraracineri arqay Abimelqn owarkec ir mardkanc ewkin aaw Saayin: Giern Astowa Abimelqin erewac e 3razowm ew asac. Dow menelow es ayn knoj pataov, orinaar, orovhetew ayd kin amowsin owni: Sakayn Abimel 4q, or r merecel nran, asac. Tr, mi? dow k spanesbanic anteeak ow ardar mardkanc: ff? or na asac in 5Im qoyrn , isk sa asac in Im ebayrn : Es maqowrsrtov ow ardar eqov areci da: Astowa erazi mj a 6sac nran. Gitem, or dow maqowr srtov es arel ayd, dra ha

  • 20:721:6 flNNDOC 26

    mar l es xnayeci qez, or meanes im dm: Ayd pataov l7 oyl toweci, or merenas nran: Ard, knoj veradarrow iramowsnown, orovhetew na margar , aq kani qez hamar,ew dow kendani k mnas: E veradarnes, imacir, or dow ew

    8 bolor nranq, ovqer qo iwrayinnern en, k menq: Abimelqnaawtean va ver kacaw, kanec ir bolor strowknerin ewnranc patmec ays bolor baner: Amnq xist vaxecan:

    9 Abimelq kanec Abrahamin ow asac nran. Ayd i?n oranq berecir dow mer glxin: Menq i?n meq inq gorel qodm, or im ow im agaworowean vray aydpisi meame meqer bardecir: Dow in het arecir ayn, in o oq r arel:

    10 Abimelqn asac Abrahamin. I?n mtaecir, or nman ban11 arecir: Abraham patasxanec. Es kareci, gowc

    ays vayrowm l astowaapatowiwn kay, ew hnarawor , or12 in spanen im knoj pataov: Bayc na, ardarew, im qoyrn13 im hr ew o mr komic, ew daraw im kin: Erb Astowa

    in hanec im hr tnic, es knojs asaci. Ays ardar qayln ara in hamar. owr l gnanq, im masin kases, im ebayrn

    14 : Abimelqn aaw hazar sater, arja ow oxar, strowkner ow strkowhiner ew towec Abrahamin: Nran veradarrec

    15 naew nra kin Saayin: Abimelqn asac Abrahamin. Ahaqo dimac owa im erkir, owr haeli qez, aynte l

    16 bnakowir: Isk Saayin dimelov asac. Aha hazar sater em talis qo ebr: Ayn o patowi vkayowiwn liniqez ew qez het gtnowo bolor kananc hamar: Aysowhetew k

    17 patmes amboj martowiwn: Abrahamn aec Astown, or bowec Abimelqin, inps naew nra knojn ow nra aaxinnerin: Nranq ardn karoanowm in erexay ownenal:

    18 Min ayd Tr Abrahami kin Saayi pataov Abimelqioj tan kananc zrkel r erexay ownenalow karoowiwnic:

    21 Trn aycelec Saayin, inps asel r, ew katarec Sa2 ayin towa ir xostowm: Saan yiacaw ow Abrahamihamar er tariqowm ordi nec it ayn amanak, inps

    3 Astowa yaytnel r Abrahamin: Abrahamn ir ordow anow4 n, orin nec Saan nra hamar, drec Isahak: Abrahamnowerord r latec ir ordi Isahakin, inps patowirel

    5 r nran Tr Astowa: Abraham hariwr tarekan r, erb6 ownecaw ir ordi Isahakin: Saan asac. Astowa owraxowiwn pargewec in, ew ov or lsi ayd masin, in het kow

  • 27 flNNDOC 21:726

    raxanay: Na awelacrec. O?v kasr Abrahamin, Sa 7an erexay k snowcani, qani or er hasakowm ordi neci:Manowkn aec, nran krqic ktrecin, ew Abrahamn ir ordi 8Isahaki krqic ktrowelow aiw me xnjoyq arec: Erb Sa 9an tesaw, or egiptowhi Agaric Abrahami owneca ordinxaowm ir ordi Isahaki het, asac Abrahamin. Heac 10row qo aaxnin ew nra ordown, orpszi qo aaxni ordin imordi Isahaki het hawasar aangowiwn stanay: Ir 11ordow masin asowa ayd xsqer caw pataecin Abrahamin: Astowa asac Abrahamin. Mankan ew aaxni 12masin asowa xsqer o qez caw pataen: In or asiqez Saan, lsir nran, orovhetew Isahaki mijocov es dowserowndd arownakelow, bayc qo aaxni ordow serowndn l es 13nanawor k darnem, orovhetew na l qo sermic : Aaw 14tean ver kacaw Abraham, aaw hac ow mi tik jowr, towecAgarin, mankan drec nra alakin ew tnic dowrs hanec:Agar aaowm r anapatowm, Erdman jrhori mt: Ti 15ki jowrn spaowec, mayr mankan drec mi eewnow tak ew 16gnac nstec nra dimac, mi netnkec heaworowean vrayaselov. o es tesnem im ordow mah: Na nstel r nradimac: Erexan barraayn lalis r: Astowa lsec erexa 17yi ayn, or galis r aynteic: Astowa erknqic Agarinayn towec ow asac. I?n patahel, Agar: Mi vaxecir,orovhetew Astowa lsec qo ordow ayn aynteic, owr nagtnwowm : Bnir qo mankan eqic, orovhetew es nran me 18azgi naxahayr em darnelow: Astowa bacec Agari a 19qer, sa tesaw mpeli jri mi jrhor, gnac, tik lcrec jrov owxmecrec erexayin: Ew Astowa erexayi het r. sa aec, 20daraw aenawor ew bnakowec ffiaani anapatowm: Mayr 21nra hamar Egiptacineri erkric kin aaw: Ayd amanak 22nerowm Abimelq, nra senekapet Oqozan ow nra zrqerisparapet ffiiqo, xselov Abrahami het, asacin. Astowa qez het bolor ayn gorerowm, in dow anowm es: Ard, 23Astow anownov in erdowir, or o im, o im zawaki, o im anowan dm es meani, ayl k varowes aynps ardar, inpses varoweci qo nkatmamb, noynps ew im erkri nkatmamb,owr dow bnakwowm es: Abrahamn asac. Erdwowm em: Ab 24, 25rahamn Abimelqin yandimanec ayn jrhori hamar, or Abimelqi aaner xlel in: Abimelqn asac nran. Es em 26

  • 21:2722:11 flNNDOC 28

    imacel, ov arel ayd ban, isk dow l in ban es asel:27 Es miayn aysr em lsowm ayd masin: Abrahamn aaw ar

    janer ow oxarner, towec Abimelqin, ew erkowsn irar het28 hatowiwn knqecin: Abraham e oroj aannacrec:29 Abimelq harcrec Abrahamin. I?n en nanakowm ays e30 orojner, oronc aannacrir: Na patasxanec. Ays e

    orojner stacir innic i hawastowmn ayn bani, es emorel ayd jrhor: Dra hamar l ayd vayr koowec Erdman

    31 jrhor, orovhetew nranq erkowsov mimeanc erdowm towecinaynte. Erdman jrhori mt hatowiwn knqecin: Abimelq,nra senekapet Oqozan ow nra zrqeri sparapet ffiiqo aynteic ver kacan ow veradaran ffitacwoc erki

    32 r: Abraham Erdman jrhori mt a tnkec, aynte pa33 tec Tiroj, nran koec Astowa yawitenakan: Abraham

    ffitacwoc erkrowm pandowxt mnac erkar amanak:22 Ays dpqeric yetoy Astowa orec Abrahamin: Na ayn

    towec nran. Abraham, Abraham: Sa patasxanec. Ays2 te em: Astowa asac nran. A qo miak ordown qo sireliIsahakin, gna mi barradir te ew aynte leran vray, or

    3 coyc k tam qez, ojakizir nran: Abrahamn aawtean ver kacaw, hamet drec ir i vray, het vercrec erkowstrowk aaner, ir ordi Isahakin, ojakizowean hamarayt kotrec ew anaparh nkaw, ekaw ayn te, or As

    4 towa asel r nran: Errord r Abraham barracrec ir5 aqer ew heowic tesaw ayd te: Abrahamn asac ir aanerin. Nstecq ayste i mt, isk es ow ays pataningnanq aynte, erkrpagowiwn anenq ow veradananq ez

    6 mt: Abraham vercrec ojakizowean ayt, drec aynir ordi Isahaki mjqin, ir eqn aaw krakn ow danak,

    7 ew erkowsov gnacin: Isahak dimec ir hr Abrahamin.Hayr: Sa asac. I?n , ordis: Na harcrec. Aha kra

    8 k, ew aha ayt, hapa o?wr ojakizelow oxar: Sapatasxanec. Astowa k hogay ir ojakizelow oxari

    9 masin, ordeak: Nranq erkowsov gnacin ew hasan ayn te, or nran coyc r towel Astowa: Abrahamn aynte zohasean inec, vran drec ayt, ir ordi Isahakin kapec

    10 ew drec zohaseani ayti vray: Abraham erkarec e11 q, or vercni danakn ow mori ir ordown: Tiroj hretak

    erknqic ayn towec nran ow asac. Abraham, Abraham: Sa

  • 29 flNNDOC 22:1223:8

    pataxanec nran. Ayste em: Na asac. eq mi towr 12patanown, nran orew vnas mi patair, orovhetew aymhamozoweci, or dow erkiw ownes Astow nkatmamb ew in hamar es xnayi qo ordown: Abraham barracrec ir aqer 13ew tesaw, or macaowt i mj ejiwrneric mi xoy kaxowa: Abraham gnac, aaw xoyn ow ayn ojakizec ir ordiIsahaki oxarn: Abrahamn ayd vayri anown drec T 14r tesaw, ew minew aysr l asowm en Ayd leran vray erewacTr: Tiroj hretak erknqic erkrord angam ayn talov 15asac Abrahamin. Anovs em erdwowm, - asowm Tr, - qa 16ni or dow arecir ayd ban in hamar xnayecir qo sireliordown, ana piti rhnem qez ew erknqi asteri, ove 17zerqi awazi a piti bazmacnem qo serownd: Qo serowndpiti tiranay ir namineri qaaqnerin, qo serndi nor 18hiw piti rhnowen axarhi bolor azger ayn bani hamar,or ansacir im aynin: Abraham veradaraw ir aa 19neri mt: Nranq miasin elan gnacin dpi Erdman jrhor,ew Abraham bnakowec Erdman jrhori mt: Ays dpqeric 20yetoy Abrahamin yaytnecin, or aha Meqan ews qo ebayrNaqori hamar nel ordiner andranik ordi Ovqin, nra 21ebayr Bawin, asorineri naxahayr Kamowlin, Qasadin, 22Azawin, ffialdasin, Yetdain ew Baowlin: Ew Baowl 23nel fiebekayin: Sranq en ayn ow ordiner, oronc necMeqan Abrahami ebayr Naqori hamar: Nra har, ori 24anown fiema r, na l nec Tabekin, Daamin, Toqosin ewMoqayin:

    Saan daraw hariwr qsane tarekan: Na meaw 23, 2kiri mj gtnowo Arbok qaaqowm: Sa Qananacineri erkrowm gtnowo Qebronn : Abraham ekaw, or obay ow sgaySaayi mah: Abraham heacaw ir hangowceali mtic ew 3dimelov Qeti ordinerin asac. Es er mj pandowxt ow 4tarakan em: Ard, orps seakanowiwn in mi gerezmani ho towq ez mt, or aem im hangowcealin: Qeti 5ordiner patasxan towecin Abrahamin aselov. Lsir 6mez, tr: Dow mer mj Astow nanaka agaworn es: Qohangowcealin air mer lawagoyn gerezmanneric mkowm, orovhetew meznic o mk i hraarowi qez irimi hamar tetramadrelowc: Abraham elaw ew glowx towec ayd erkri o 7ovrdin Qeti ordinerin: Abraham nranc dimelov asac. 8

  • 23:924:5 flNNDOC 30

    E dowq yar q, or im hangowcealin es anamb aem,lsecq in ew im masin barexsecq Sahai ordi Eronin,

    9 or in tay ir agaraki sahmannerowm gtnowo zoyg qarayraynqan araov, orqan ar ayn: o ayn er nerkayowe

    10 amb in tay orps irmavayr: Eron qetacineri hetnsta r oovateowm: Eron qetacin patasxan towec Abrahamin ew i lowr Qeti ordineri ow bolor nranc, ov

    11 qer mtnowm in nra qaaqi darpasov, asac. Nayir in,tr, ew lsir in: Agarak talis em qez, qez em talis naewaynte gtnowo qarayr: Im bolor hamaqaaqacineri nerkayoweamb ayn qez em yannowm: air qo hangowcealin:

    12, 13 Abraham glowx towec erkri oovrdi aaj, Eroni hetxsec i lowr erkri oovrdi ew asac. Qani or ansacirin, owremn lsir in: Es qez k tam agaraki oxarq:Vercrow ayn innic, ew es aynte k aem im hangowcea

    14, 15 lin: Eronn Abrahamin patasxanec ew asac. O, trim, lsel em, or hoamas ors hariwr sater ara ar: Da

    16 i?n or im ow qo mijew: Dow air qo hangowcealin: Abraham Eronin lselowc yetoy kec ew nran varec ors hariwrsater ara, inps xostacel r i lowr Qeti ordineri,

    17 vaaakanneri mt ndownowa gnov: Eroni agarak,or Mambri kanow handipakac zoyg qarayri mtn r, aysinqn agarakn ow nra mj gtnowo qarayr, agaraki ewnra rjakayqi bolor aer daran Abrahami seaka

    18 nowiwn, Qeti ordineri nerkayoweamb, oronq mtnowm in19 qaaqi darpasov: Dranic yetoy Abrahamn ir kin Saa

    yin aec agaraki zoyg qarayrowm, or Mambri kanow dimac r gtnwowm, aysinqn Qebronowm Qananacineri erkrowm:

    20 Agarakn ow nra mj gtnowo qarayr Qeti ordineri komictrowecin Abrahamin ibrew nra seakan gerezmanoc:

    24 Abraham eracel r, tariqn ael: Ew Trn rhnec Abra2 hamin st amenayni: Abrahamn asac ir tan awagagoynaayin ir amboj ownecowaqi kaavarin. eqd dir im

    3 azdri tak ew qez erdowecnem Tiroj erknqi Astow ew erkri Astow anownov, or im ordi Isahaki hamar kin es ani

    4 qananacineri dowstreric (oronc mj em bnakwowm es), aylk gnas ayn erkir, orte nowel em, im town, ew aynteic

    5 im ordi Isahaki hamar kin kanes: flaan nran patasxanec. Gowc kin cankanay in het gal ays erkir:

  • 31 flNNDOC 24:623

    Ayd dpqowm es tane?m qo ordown ayn erkir, orte nowel esdow: Abrahamn asac. Zgoy eir, im ordown aynte ve 6radarnes: Erknqi Tr Astowa ew erkri Tr Astowa, 7orn in hanec im hr tnic ow ayn erkric, owr nowel em, orxsec in het, erdowec in ow asac, Qo serowndnerinem talow ayd erkir, na ir hretakin kowarki qo aaj,ew aynteic kin kanes im ordi Isahaki hamar: Isk e 8 kin owzenay qez het gal ays erkir, qo towa erdowmicanpart hamarowes, miayn im ordown aynte veradarnes: Abrahami aan eq drec ir tiroj azdri tak 9ew erdowec nran ayd bani hamar: flaan aaw ir tiroj 10owteric tas owt ew gnac ir het ownenalov ir tiroj bolor bariqneric: Na elaw gnac Mijagetq, Naqori qaaq:Erekoyean owterin nstecrec qaaqic dowrs, jrhori mt 11ayn pahin, erb jrowor dowrs galis jri: Na asac. Im tr 12Abrahami Tr Astowa, aysr in yajoowiwn pargewir ewoormir im tr Abrahamin: Aha es jri abiwri mt em, 13ew ays qaaqi bnakineri dowstrer galis en jowr hanelow:o lini mi koys, orin asem eqir saord, or xmem, isk 14na in patasxani Xmir, qo owterin l jowr k tam, minew or yagenan xmelowc: o nran l naxatesa lines qoaay Isahaki hamar, ew dranov l imanam, or barehaes eel im tr Abrahami nkatmamb: Na mtqowm de r 15verjacrel ir xsq, erb ekaw fiebekan, or Abrahami ebayr Naqori Meqa knoj ordi Baowli dowstrn r: Na owsinsaor ownr: Koys dmqov at geecik r, mi ajik, orin 16de tamard r mtecel: Na ijaw abiwri mt, lcrec irsaorn ow elaw: flaan ndaaj gnac nran ow asac. Ayd 17saoric in mi qi jowr towr xmelow: Na patasxanec. 18Xmir, tr: Na ir saor owov ijecrec ir eweri vray,jowr towec nran, minew or dadarec xmelowc: Apa awelacrec. 19Qo owteri hamar l jowr k hanem, aynqan, or bolorn l yagenan: Na saori jowrn iskoyn aec gowi mj ew noric 20gnac jrhor jowr hanelow: Na nra bolor owteri hamar jowrhanec: Mardn owadir hetewowm r nran ow low mtaowm, 21 Tr k yajoecni? ir gor, ? o: Erb bolor owter 22yagecan, mard nran towec osk ginder iwraqaniwr mkdahekani qaov, ew tas dahekani qaov erkow aparanjan drec nra eqerin: Na harcrec nran ow asac. Ow?m 23

  • 24:2443 flNNDOC 32

    dowstrn es dow, yaytnir in, qo tan mez hamar ijewanelow24 te ka?y: Sa patasxanec nran. Es Meqayi ew Naqo25 ri ordi Baowli dowstrn em: Apa awelacrec. Yard ow26 xot at ownenq, naew ijewanelow te: Mardn owraxacaw,27 erkrpagec Astown ew asac. fflrhneal im tr Abraha

    mi Tr Astowa, or im tiroj zrkec ir ardarowiwnic owmartowiwnic: Trn in yajoowiwn pargewec im tiroj

    28 ebr tan: Gnac ajikn ow katarowai masin pat29 mec ir mr tan: fiebekan ownr Laban anownov mi ebayr:30 Laban gnac dowrs dpi abiwr, ayd mardow mt: Erb na

    tesaw gindern ow ir qroj eqeri aparanjanner, ew ir qoyrfiebekayic lsa linelov, Aysps xsec in het ayd mar

    31 d, mtecaw mardown, or de kangna r ir owteri koqin,abiwri mt, ew asac nran. Ari town mtir, Tirojov rhneal, ino?w es mnacel drsowm: Es qez hamar town ew qo owteri

    32 hamar te em patrastel: Mard mtaw town, isk Labanowteri vrayic hanec amber: Owterin yard ow xot towecin ew jowr nra ow nra het ekaneri otqer lowalow hamar:

    33 Nranc aaj hac drecin, or owten: flaan asac. ffem owti,34 minew asem aseliqs: Nranq asacin. Xsir: Na asac.35 Es Abrahami aan em: Tr meaps rhnec im tiro

    j, ew na me mard daraw: Astowa nran arja ow oxar,ara ow oski, aaner ow aaxinner, owter ow er tow

    36 ec: Saan im tiroj kin, erownakan hasakowm gtnowoim tiroj pargewec mi ordi, orin im tr yannec ayn a

    37 mn, in ownr: Im trn in erdowecnelov asac. Im ordiIsahaki hamar qananacineri ajikneric kin anes, ayn

    38 qananacineri, oronc erkrowm es pandxteci, ayl k gnasim hr town, im tohmi mj ew aynteic kin k beres im ordow

    39 hamar: Es im tirojn asaci. Gowc kinn in het gay:40 Na asac in. Im Tr Astowa, ori handp varoweci ayn

    ps, inps haoy r nran, qez het kowarki ir hretakin,k yajoecni qo gor, ew dow im ordow hamar kin kanes im

    41 azgic ow im hr tnic: Ayn amanak dow azatowa k linesim nzovqic: Isk e gnas im tohmi mj, ew kin tan, in to

    42 wa erdowmic azat k lines: Erb aysr abiwri mt ekay,asaci. Im tr Abrahami Tr Astowa, e yajoecnelow

    43 es im gor, ori hamar es aym ekel em, aha hasel em jriabiwri mt, ew qaaqi mardkanc dowstrer galis en jowr

  • 33 flNNDOC 24:4460

    hanelow: Ew ayn koys, orin asem, Qo saoric mi qi jowrtowr xmelow, ew na asi in, Xmir, qo owteri hamar 44l jowr k hanem, na l k lini ayn kin, orin naxatesel Tr ir aay Isahaki hamar, orovhetew dranic l kimanam, or bareha es eel im tr Abrahami nkatmamb:De im mtqowm i verjacrel im xsq, erb iskoyn erewac 45fiebekan: Na ir owsin saor ownr: Na ijaw abiwr ew jowrhanec: Es asaci nran. In jowr towr xmelow: Na ir ow 46sic owov ijecrec saorn ow asac. Dow xmir, yetoy qoowterin l jowr k tam: Es xmeci, ew na im owterin ljowr towec: Es nran harcri ow asaci. Dow o?wm dowstrn es, 47asa in: Na patasxanec. Es Meqayi ew Naqori ordi Baowli dowstrn em: Es ginder dreci nra akanjnerin,aparanjanner nra eqerin ew owraxacay, erkrpageci 48Tiroj, rhneci im tr Abrahami Tr Astown, or yajoowiwn pargewec im azniw gorin im tiroj ebr ajkan kinanelow nra ordow hamar: Ard, e im tiroj nkatmamb 49norh ew ardar gor q anelow, asacq in: Isk e o, 50coyc towq in, a?j gnam, ? ax: Patasxan towecin Labann ow Baowl ew asacin. Trn aysps kargadrel, menqenq karo drakan kam bacasakan patasxan tal: A 51ha fiebekan aajd kangna , a ew gna: Na o lini qotiroj ordow kin, inps kargadrel Tr: Erb Abrahami 52aan lsec nranc xsqer, erkrpagec Tiroj: flaan ha 53nec osk ow ara zarder ew zgestner, towec fiebekayin:Na nowrner towec naew nra ebayrnerin ow mr: Keran 54ow xmecin na ew ayn mardik, oronq nra het in, ew apaqnecin: Aawtean ver kenalov na asac. anaparhecqin, or gnam tirojs mt: fiebekayi ebayrnern ow mayr 55asacin. o ajik mez mt mnay mi tas r, yetoy ognay: flaan asac nranc. In mi pahq, orovhetew T 56r yajoowiwn pargewel im gorin: oq or gnam tirojsmt: fiebekayi ebayrnern asacin. Kanenq ajkan ew 57nran harcnenq: Nranq kanecin fiebekayin ow harcrin. 58K gna?s ays mardow het: Na patasxanec. K gnam:Nranq anaparhecin irenc qoyr fiebekayin ir ownecowa 59qov, inps naew Abrahami aayin ow nranc, ovqer nrahet in: Nranq rhnelov fiebekayin asacin nran. Qoyr 60mer, hazar ow biwr danas: Qo yetnordner o tiranan

  • 24:6125:16 flNNDOC 34

    61 qo namineri qaaqnerin: fiebekan ow ir naitnerver kacan, nstecin owteri vray ew ayd mardow het a

    62 naparh nkan: flaan fiebekayin anelov gnac: Isahakekel r anapat Tesilqi jrhori mt, orovhetew bnakwowm r

    63 erkri harawayin komowm: Isahak erekoyean elaw datzbsnelow: Na ir aqer barracnelov tesaw, or galis en

    64 tas owter: Aqer ver barracrec naew fiebekan ew te65 saw Isahakin: Na anmijaps ijaw owtic ew harcrec a

    ayin. O?v ayn mard, or datowm mez ndaaj galis:flaan patasxanec. Na im trn : fiebekan aaw qon

    66 ow gcec ir vray: flaan Isahakin patmec ayn amn, in67 arel r inq: Isahak mtaw ir mr Saayi town, aaw

    fiebekayin, ew sa daraw nra kin: Isahak sirec nran ewmxiarowec ir mr Saayi sgic:

    25, 2 Abrahamn aaw mi kin l, ori anown Qettowra r: Sanra hamar nec Zemranin, Yeksanin, Madanin, Madianin,

    3 Yesbokin ew Soviwin: Yeksan nec Sabayin, emanin ewDadanin: Dadani ordinern in fiagowl, Nabdel, Asowriim,

    4 Latowsiim ew Lovovmim: Madiami ordinern in Gear,Aer, Enoq, Abidan ew Edragan: Sranq bolor Qettowrayi

    5 ordinern in: Abrahamn ir oj ownecowaq towec ir or6 di Isahakin, isk ir hareri ordinerin, oronq Abrahamic in, pargewner towec ew, qani de kendani r, nrancheacrec ir ordi Isahaki mtic dpi arewelq arewelean

    7 erkir: Abrahamn aprec hariwr eanasownhing tari:8 Abraham hogin awandec ow meaw erjanik erowean mj,zaameal, alewora tariqowm, ew gnac miacaw ir naxnine

    9 rin: Nra ordiner Isahakn ow Ismayl nran aecin qe10 taci Sahai ordi Eroni agaraki zoyg qarayrowm, or

    gtnwowm Mambri kanow dimac: Abrahamin ow nra kin Saayin aecin ayn agarakowm ow qarayrowm, or Abraham

    11 Qeti ordineric r gnel: Abrahami mahic yetoy Astowarhnec nra ordi Isahakin, ew Isahak bnakowec Tesilqi

    12 jrhori mt: Sranq en serowdner Abrahami ordi Ismayli,orin nec egiptowhi Agar Saayi aaxin, Abrahami

    13 hamar: Aha Ismayli ordineri anownnern st nranc ceeri. Ismayli andranik Nabeo, apa Kedar, Abdel,

    14, 15 Mabsam, Masma, Idowma, Mas, Qoldad, ema, Yetowr,16 Nas ew Kedma: Sranq en Ismayli ordiner, ew sranq en

  • 35 flNNDOC 25:1726:2

    nranc anownnern st irenc bnakavayreri ew irenc vranneri, nranc tasnerkow ixannern st irenc ceeri: Isma 17yln aprec hariwr eresowne tari: Na hogin awandec owmeaw ew gnac miacaw ir naxninerin: Na bnakowiwn has 18tatec Ewilayic minew Sowr, or gtnwowm Egiptosi dimac,minew Asorestani sahmanner: Na bnakowec ir bolor ebayrneri dm yandiman: Sranq en Abrahami ordi Isahaki 19serowndner. Abraham nec Isahakin: Isahak qaa 20sown tarekan r, erb amowsnacaw Asorakan Mijagetqowmapro asori Baowli dowstr fiebekayi het, or asori Labani qoyrn r: Isahakn aaec Tiroj ir kin fiebekayi 21hamar, orovhetew sa amowl r: Astowa lsec nran, ew nrakin fiebekan yiacaw: Nra argandowm irar in baxwowm 22erexaner: Na asac. E aysps r linelow in, hapa ino?w yiacay: Ew na gnac ayd masin Tiroj harcnelow: Tr 23nran asac. Qo argandowm erkow ce kay, qo argandic erkowoovowrd piti nowi: Mi oovowrd miws oovrdin pitigerixi, ew awag krtserin piti enarkowi: Erb hasan 24nra nndaberelow rer, nra orovaynowm erkow erexaner kayin: Andranik ordin nowec bolorovin k, awamaz morov, 25ew hayr nran koec Esaw: Apa Esawi garaparic bnanowec nra ebayr: Sran l koec Yakob: Isahak va 26sown tarekan r, erb fiebekan nec nranc: Manowkner meacan: Esaw hmowt orsord r ew vayrenabaroy, isk Ya 27kob memabaroy r ow tnakeac: Isahak sirec Esawin, 28orovhetew nra ors kerakowr r ir hamar, isk fiebekan sirec Yakobin: Yakob mi angam apowr r eel, erb Esaw 29datic ekaw qacic owlaca: Esawn asac Yakobin. Ayd 30karmrawown apowric towr owtem, orovhetew qacic owlacaem (dra hamar l nran Edom koecin): Yakobn asac Esa 31win. K tam, e aysr in vaaes qo andrankowiwn:Esaw patasxanec. Es menelow vray em, l ini?s ptq 32andrankowiwn: Yakobn asac nran. Hnc aysr erdowir 33in: Ew na erdowec nran: Esawn ir andrankowiwn vaaec Yakobin, isk Yakob Esawin towec hac ow ospapowr: 34Sa keraw, xmec ow ver kacaw gnac: Ayspisov Esawn arhamarhec ir andrankowiwn:

    Sov eaw erkrowm. o ayn sov, or eel r Abrahami a 26manak: Isahak gnac tacineri arqay Abimelqi mt, 2

  • 26:318 flNNDOC 36

    Gerara: Nran erewac Trn ow asac. Egiptos mi ijir, ayl3 bnakowir ayn erkrowm, orte asaci qez. ibrew pandowxtaprir ays erkrowm, or es linem qez het ew rhnem qez, orovhetew qez ow qo serowndnerin em talow ays oj erkir:Es hastat k pahem ayn erdowm, or toweci qo hayr Ab

    4 rahamin: Es bazmacnelow em qo serowndner erknqi asteri a, qo zawaknerin em talow ays amboj erkir, ew

    5 qo serowndneri mijocov rhnowelow en erkri bolor azger ihatowcowmn ayn bani, or qo hayr Abraham lsec im xsq, pahec im hramanner, im patowiranner, im kanon

    6 nern ow rnqner: Isahak bnakowec geraracineri het:7 Tei mardik harcrin nra kin fiebekayi masin, ew na asac. Im qoyrn : Na vaxecaw asel Im kinn . gowcfiebekayi pataov tei mardik spanin iren, orovhe

    8 tew fiebekan dmqov geecik r: Na aynte mnac erkaramanak: ffitacineri arqay Abimelq patowhanic dowrsgowec ow tesaw, or Isahak katakowm ir kin fiebekayi

    9 het: Abimelq kanec Isahakin ew asac nran. Owremn naqo kinn : Ino?w, sakayn, asacir, Im qoyrn : Isahaknasac nran. Orovhetew mtaeci, gowc nra pataov

    10 spanowem: Abimelq nran asac. Ino?w ayd bann arecirmez het: Qi r mnowm, or im azgakicneric mk pakr qoknoj het ew mez meqi mj gcir: Ew Abimelq hraman ar

    11 akec ir oj oovrdin aselov. Bolor nranq, ovqer kdipen ayd mardown kam nra knoj, mahowan k datapar

    12 towen: Isahak gari canec ayd erkrowm ew noyn tarowm13 l hariwrapatik berq stacaw: Trn rhnec nran, ew sa

    harstacaw: Na aajadimowm r, harstanowm ayn astian,14 or meaharowst daraw: Na ownecaw oxari ow arjai h15 ter, bazowm kalowaqner: ffitaciner naxanecin nran

    ew xcanecin ayn bolor jrhorner, or nra hr Abrahami rq16 orel in nra aaner. taciner dranq lcrin hoov:

    Abimelqn asac Isahakin. Heacir mer mtic, orovhe17 tew meznic at aweli zrawor ear: Isahakn aydteic

    gnac ow vran xec geraracineri orowm: Na bnakowec ayn18 te: Isahak dareal orec ayn jrhorner, or orel in

    nra hr Abrahami aaner, isk taciner nra hayrAbrahami mahic yetoy xcanel in: Isahakn ayd jrhornerkoec ayn anownnerov, or towel r dra nc ir hayr Abraha

  • 37 flNNDOC 26:1927:3

    m: Isahaki aaner ho orecin geraracineri orowm 19ew aynte gtan mpeli jri abiwr: Geraracineri hoviw 20ner kowecin Isahaki hoviwneri het aselov, irencn ayd jrhor: Nranq jrhor koecin Anirawowiwn, qani or nrahandp anirawowiwn in gorel: Isahak gnac aydteic 21ow orec mi ayl jrhor ews: V agec sra hamar l: Isahak ayn koec namowiwn: Na gnac aydteic ew orec mi 22ayl jrhor ews: Dra owrj v aajacaw, ew ayd pataovayn koec Andorrowiwn aselov, Aym mez ndarak tetowec Tr ew bazmacrec mez erkri vray: Isahakn aydte 23ic gnac Erdman jrhori mt: Trn ayd gier erewac nran owasac. Es qo hr Astowan em: Mi vaxecir, orovhetew qez 24het em, es rhnelow em qez, bazmacnelow em qo serowndner isr qo hayr Abrahami: Isahakn aydte zohasean inec 25ow erkrpagec Tiroj: Na aydte xec ir vran: Isahaki aaner aydte jrhor orecin: Gerarayic nra mt 26gnacin Abimelq, nra senekapet Oqoza ew nra zrqeri sparapet ffiiqo: Isahak nranc asac. Ino?w ekaq 27in mt, ? or dowq ateciq in ew halaeciq er mtic:Nranq patasxanecin. Menq parziparzoy tesanq, or 28Tr qez het , owsti asacinq. Hatowiwn o lini merew qo mijew: Menq payman o dnenq qez het. mer nkat 29mamb orew vat ban anes, qani or menq enq meanel qodm, qez barerarowiwn enq arel ew qez xaaoweamb anaparh drel, orovhetew dow Tiroj rhna mardn es: Isa 30hak nranc patowin xnjoyq sarqec, nranq keran, xmecinew aawtean va ver kenalov erdowecin mimeanc: Isaha 31k anaparh drec nranc, ew nranq ir mtic hat ow xaa gnacin: Ayd r ekan Isahaki aaner ew yaytnecin 32nran irenc ora jrhori masin, Jowr enq gtel: Isa 33hakn ayd jrhorn anowanec Erdowmn: Dra hamar l ayd qaaq minew aysr kowowm Erdman jrhor: Esaw qaasown 34tarekan hasakowm kin aaw qetaci Beri dowstr Yowdiin ew xewaci Elomi dowstr Masemain, oronq vtacnowm 35in Isahakin ew fiebekayin:

    Erb Isahak eracaw, ew vatacaw nra aqi tesoowiw 27n, kanec ir awag ordi Esawin ow asac nran. Ordeak im:Sa asac. Ayste em: Na asac nran. Aha es eracel 2em ew gitem, erb k menem: Ard, a qo znq aen 3

  • 27:426 flNNDOC 38

    4 ow kapar, gna dat ew in hamar ors ara, in hamarpatrastir im sira xortikner ew ber, matowcir in, or

    5 owtem ew rhnem qez, qani de kendani em: fiebekan lsecayn, in asac Isahakn ir ordown: Esaw gnac dat, or ors

    6 ani ir hr hamar, isk fiebekan, dimelov ir ordi Yakobin,asac. Es qo hric lseci ayn, in na asowm r qo ebr: Na

    7 nran asac. In ors ber ew in hamar xortikner patrastir, or owtem ew rhnem qez Tiroj aaj, qani de ken

    8, 9 dani em: Ard, ordeak im, lsir, in em asowm qez: Gnaew hti mijic in erkow mata ow ntir owl ber, or drancov

    10 qo hr hamar nra sira xortikner patrastem: Dow aynk matowces qo hr, or owti ew qez rhni qo hayr, qani

    11 de kendani : Yakobn asac ir mayr fiebekayin. Im e12 bayr Esaw mazot mard , isk es lerk: Gowc ai in

    im hayr, es xaytaak linem nra aaj, ew rhnowean o13 xarn anq aowi glxis: Mayr nran asac. o in

    vray lini ayd anq, ordeak, miayn lsir im asa, gna14, 15 dranq ber in: Na gnac ew owler berec ir mr mt, isk

    sa nra hr sira xortikner patrastec: fiebekan aawawag ordow ntir patmowan, or kar ir tan, hagcrec ir

    16 krtser ordi Yakobin, owli morin aaec nra ewerin ow17 merk paranocin: Na ir patrasta xortiknern ow hac18 towec ir ordi Yakobi eq: Sa taraw dranq ir hrn ow

    asac. Hayr im: Na asac. Ayste em: Hayr harcrec.19 Dow o?v es, ordeak: Yakob patasxanec hr. Es E

    sawn em qo andranik ordin: Areci aynps, inps asacir20 in: Ari nstir ow ker im orsic, or rhnes in: Isahakn

    asac ordown. Ayd inp?s , or aydqan owt ors gtar, ordeak: Na patasxanec. Inps Astowa inq drec im

    21 aaj: Isahakn asac Yakobin. Mt ari, or aemqez, ordeak, orpszi imanam, do?w es im ordi Esaw, ?

    22 o: Yakob mtecaw ir hayr Isahakin, sa aec nranow asac. aynd Yakobi aynn , bayc eqerd Esawi e

    23 qern en: Isahak anaec nran, orovhetew nra eqerir ebayr Esawi eqeri nman mazot in: Na rhnec nran

    24 ow asac. Do?w es im ordi Esaw: Na patasxanec. Es25 em: Isahakn asac. Matowcir in, or owtem qo orsic, or

    deak, orpszi rhnem qez: Yakob matowcec nran, ew na26 keraw: Nran gini berec, ew na xmec: Nra hayr Isahak

  • 39 flNNDOC 27:2741

    asac nran. Mt ari ew hambowrir in, ordeak: Yakob 27mtecaw, hambowrec nran: Isahakn aaw nra hagowsti hot ew rhnelov nran asac. Im ordin Tiroj rhna berriarti hotn owni: o Astowa qez mas hani erknqi cic, 28erkri parartowiwnic ew coreni ow ginow aatowiwn pargewi: o qez aayen oovowrdner, ew ixanner o 29qez erkrpagen: Qo ebr tr lines, o qez erkrpagenqo hr ordiner: Ov anii qez, inqn anieal o lini, iskov rhni qez, inqn rhneal o lini: Erb Isahak ir ordi 30Yakobin rhnel verjacrec, ew Yakob gnac ir hayr Isahaki mtic, orsic ekaw nra ebayr Esaw: Sa ews xortikner 31patrastec ew matowcelov ir hr asac. o ver kenayim hayr, owti ir ordow orsic, orpszi rhni in: Esawi 32hayr Isahak harcrec nran. O?v es dow: Sa patasxanec. Es Esawn em qo andranik ordin: Isahak meaps 33zarmacaw ow asac. Isk ayn o?v r, or in hamar ors orsac,berec matowcec, es keray amenic, erb de dow ir ekel, rhneci nran, ew na o rhneal lini: Erb Esaw lsec ir hayr 34Isahaki xsqer, ana danacaw, me amowk barracrec ow asac ir hr. Ard, in l rhnir, hayr: Isahakn 35asac nran. Qo ebayr ekaw nengoweamb ew aaw qez hamar sahmanowa rhnowiwn: Esawn asac. Irawamb nra 36anown Yakob drowel, orovhetew ays erkrord angamn , orxabowm in. nax xlec im andrankowiwn, isk aym xlecin hamar sahmanowa rhnowiwn: Esawn asac ir hr.Ew o mi rhnowiwn oeci?r in, hayr: Patasxan tow 37ec Isahakn ow asac nran. Qani or nran darri qo tr ew nra bolor ebayrnerin darri nra aaner ew nranapahoveci corenov ow ginov, qez hamar in anem, ordeak:Esaw harcrec hr. Mi m?k rhnowiwn ownes, hayr. in 38l rhnir, hayr: Erb Isahaki sirt kskac, Esaw barraayn lac eaw: Nra hayr Isahak patasxanec nran 39ow asac. Erkri parartowiwnic ew verewic erknqi cicpiti lini qo aprowst: Qo srov piti apres ew qo eb 40r piti aayes: Bayc piti gay amanak, or dow pitiqandes ew prtes nra low qo paranocic: Esaw pahowm 41r Yakobi nkatmamb owneca ox ayn rhnowean pataov, or ir hayr towel r nran: Esawn asac ir mtqowm. omtenan im hr mahowan sgi rer, or spanem Yakobin im

  • 27:4228:13 flNNDOC 40

    42 ebr: fiebekayin teekacrin ir awag ordi Esawi xsqer, ew na mard owarkec, kanec ir krtser ordi Yakobinow asac nran. Aha qo ebayr Esaw spanowm spanel

    43 qez: Ard, lsir im xsq, ordeak. elir gna Mijagetq, im44 ebayr Labani mt, Xaan: Nra mt kapres erkar a

    manak, minew or ancni ebrd zayroyn ow casowm qo dm,45 ew na moanay ayn, in arel es dow nran: Yetoy mard kowar

    kem, k kanem qez aynteic. lini er erkowsic l zrkowem46 noyn r: fiebekan asac Isahakin. Yognel em Qeti cei

    dowstreric: E Yakob kin ani Qeti cei dowstrericays erkri dowstreric, l ino?w em aprowm es:

    28 Isahak kanec Yakobin, rhnec nran ow patowirec a2 selov. Qananacineri dowstreric kin anes: Gna Asorineri Mijagetq, qo mr hr Baowli town ew aynteic,

    3 qo mrebayr Labani dowstreric qez kin a: Im Astowa o rhni qez, aecni qez, bazmacni qez, bazowm oovowrdneri naxahayr lines: Na qez ew qeznic yetoy galiq qo serowndnerin o tay im hayr Abrahami rhnowiwn,

    4 orpszi aanges qo pandxtowean erkir, or Astowa5 towel r Abrahamin: Isahak anaparh drec Yakobin,ew sa gnac Asorineri Mijagetq, asori Baowli ordi Labani mt, or fiebekayi Yakobi ow Esawi mr ebayrn r:

    6 Erb Esaw tesaw, Isahakn rhnec Yakobin, ew sa gnacAsorineri Mijagetq, or aynteic kin ani, inps hayrYakobin rhnelis patowirel r ow asel, Qananacineri

    7 dowstreric kin anes, Yakobn l ansalov ir hr ow mr8 xsqerin gnacel r Asorineri Mijagetq, hamozowec, orqananacineri dowstrer ir hayr Isahaki aqin haoy en,

    9 owsti gnac Ismayli mt ew i yawelowmn ir owneca kananc,kin aaw naew Abrahami ordi Ismayli dowstr Mayelin

    10 Nabowi qroj: Yakob Erdman jrhori mtic elaw gnac11 Xaan: Hasnelov mi te na qnec aynte, orovhetew arewn

    ardn mayr r mtel: Na aaw ayntei qareric mk, drec12 glxi tak ow qnec aynte: Na eraz tesaw. erkri vray has

    tatowa r mi sandowq, ori ayr hasnowm r erkinq, isk13 Astow hretakner dranov elnowm ijnowm in: Tr kang

    na r sandowqi vray: Na asac. Es Trn em, qo hayrAbrahami Astowa ew Isahaki Astowa: Mi vaxecir,orovhetew ayn ho, ori vray qnel es dow, qez em talow ew

  • 41 flNNDOC 28:1429:8

    qo serowndnerin: Qo serowndner erkri awazi a at en 14linelow, taraowelow en dpi ovakom, dpi arewelq, dpihiwsis ow haraw: Qo norhiw ew qo serowndneri norhiw rhnowelow en axarhi bolor azger: Es aha qez het em, or 15pahpanem qez qo bolor anaparhnerin, oroncov gnalow es:Qez veradarnelow em ays erkir, orovhetew qez em lqelow, minew or katarem ayn amn, in xostacel em qez:Zarnec Yakobn ir qnic ow asac. Trn ayste , isk es 16giti: Na vaxecaw ew asac. Sarsazdecik ays vay 17r, ew sa ayl ban , e o Astow town, isk sa l erknqidown : Aawtean Yakob ver kacaw, vercrec ayn qar, 18or drel r ir glxi tak, ew ayn kangnecrec ibrew koo: Naiwov ec qari gaga: Yakobn ayd vayr koec Astow 19town. naxkinowm ayd qaaqi anown Owlmawows r: Yakobn 20owxt anelov asac. E Tr Astowa in het lini ew inpahpani ayn anaparhin, orov gnowm em es, in owtelowhac tay ew hagnelow hagowst, in oj-aoj veradarni 21im hr town, owremn o na lini in Tr Astowa, isk ayn 22qar, or ibrew koo kangnecri, o in hamar lini Astow town: Ayn amenic, Tr, in k tas in, qez tasanord khanem:

    Yakob ver kacaw gnac arewelean erkir, asori Baow 29li ordi Labani mt, or fiebekayi Yakobi ow Esawi mrebayrn r: Na datowm mi jrhor tesaw: Aynte makael 2r oxarneri ereq ht. ayd jrhoric jowr in talis oxarnerin: Jrhori beranin mi me qar kar: Bolor htern ayn 3te in hawaqwowm: Hoviwner glorowm in jrhori beran ako qar, jowr in talis oxarnerin ew apa qar darealdnelov ir te akowm in jrhori beran: Yakob harc 4rec nranc. Ebayrner, ortei?c q: Nranq patasxane 5cin. Xaanic enq: Na harcrec nranc. Dowq anao?wm qNaqori ordi Labanin: Nranq patasxanecin. anaowmenq: Na harcrec nranc. Na oj-ao? j : Nranq pa 6tasxanecin. Oj-aoj : Hnc ayd pahin nra dowstrfiaql galis r oxarneri het: Yakobn asac. fflr de 7ajewowm , oxarner hawaqelow amanak , jowr towq oxarnerin ew tarq li araecnelow: Nranq asacin. Da 8anhnar , qani de en hawaqowel bolor hoviwner ew jrhoriberanic qar en glorel. dranic yetoy jowr k tanq oxar

  • 29:931 flNNDOC 42

    9 nerin: Min na xsowm r nranc het, aha Labani dowstrfiaql ekaw ir hr oxarneri het, orovhetew na r ara

    10 ecnowm ir hr oxarner: Erb Yakob tesaw ir mrebayrLabani dowstr fiaqlin ew ir mrebayr Labani oxarner,mtecaw, jrhori beranic glorec qar ew jrec ir mrebayr

    11 Labani oxarner: Yakob hambowrec fiaqlin ow bar12 raayn lac eaw: Yakob fiaqlin yaytnec, or inq nra

    hrebayrn fiebekayi ordin: fiaql gnac ow hr patmec13 ayn, in patahel r: Erb Laban lsec ir qroj ordi Yakobi

    anown, ndaaj gnac, girkn aaw nran, hambowrec ow taraw ir town: Yakob Labanin patmec ayd bolor baner:

    14 Labann asac nran. Im oskorneric ew im mis ow ariwnic es15 dow: Yakob nra mt mnac mi amboj amis: Labann asac

    Yakobin. Qani or dow im ebayrn es, in ri es aayi: A16 sa in, i?n qo var: Labann ownr erkow dowstr: Awagi17 anown Lia r, isk krtserin fiaql: Liayi tesoowiwn18 oyl r, isk fiaql barekazm r ow dmqov geecik: Yakob

    sirec fiaqlin. na asac. Qez e tari k aayem qo19 krtser dowstr fiaqli hamar: Labann asac nran. Aweli

    law nran qez tam, qan tar mardow: Aprir dow in mt:20 Yakob fiaqli hamar aayec e tari, bayc nra a

    qin ayd tariner rer owacin, orovhetew sirowm r nran:21 Yakobn asac Labanin. Towr in im harsnacowin, orpszi

    pakem nra het, orovhetew sahmanowa amkt verjacel22 : Laban hawaqec tei bolor mardkanc ow harsaniq a23 rec: Erb gier vray hasaw, Labann aaw ir dowstr Liayin,24 taraw Yakobi mt, ew Yakob pakec nra het: Labann

    ir aaxin Zelayin ibrew nait towec ir dowstr Liayin:25 Aawtean Yakob tesaw, or ir koqin Lian : Yakobn

    asac Labanin. Ays i?n arecir, mi? fiaqli hamar aa26 yeci qez, ino?w xabecir in: Labann asac. Mer erkrowm27 ndownowa meic aaj krtserin amowsnacnel: Ard, sra

    hamar l e tari aayir, ew in hamar axata ayde taroway axatanqid hamar sran l qez kin k tam:

    28 Yakobn aydps l arec. na e tari ews aayec sra hamar, ew Labann ir dowstr fiaqlin knowean towec nran:

    29 Labann ir aaxin Ballayin ibrew nait towec ir dowstr30 fiaqlin: Yakob mtaw fiaqli oc ew fiaqlin sirec aweli,31 qan Liayin: Na sra hamar aayec ews e tari: Erb

  • 43 flNNDOC 29:3230:15

    Tr tesaw, or Lian Yakobi hamar ateli , nra argandbemnawor darrec, isk fiaql amowl mnac: Yiacaw Lian 32ew Yakobi hamar nec ordi: Na nran koec fiowbn aselov. Tr tesaw im taapanqner: Ard, in piti siriim amowsin: Dareal yiacaw Lian, Yakobi hamar nec 33erkrord ordi ew asac. Qani or Tr lsec, or ateli em,sran l pargewec in: Ew nra anown drec mawon: Na no 34ric yiacaw, nec ordi ew asac. Aylews im koqin k liniim amowsin, orovhetew nra hamar ereq ordi neci: Drahamar l nran koec ewi: Na mi angam l yiacaw, nec 35ordi ew asac. Ays angam l piti gohanam Tirojic: Ewnra anown drec Yowda: Dranic yetoy na dadarec erexayownenalowc:

    Erb fiaql tesaw, or inq Yakobi hamar ordi i nowm, 30naxanec ir qroj ew Yakobin asac. In zawakner pargewir,aylaps k menem: Barkacaw Yakob fiaqli vray ow a 2sac nran. Mi? Astow oxa