ENGLESKO-SRPSKI

RENIKTERMINOLOGIJE U OBLASTI ALTERNATIVNE ENERGIJE

Beograd februar 2007.

ENGLESKO-SRPSKI RENIK TERMINOLOGIJE U OBLASTI ALTERNATIVNE ENERGIJEIzdava: Misija OEBS-a u Srbiji, Odeljenje za ekonomska pitanja i politiku ivotne sredine Autori: dr Aleksandar Bogojevi dr Dragoljub Todi Ksenija Maltez Milo Kati dr Vid Vukasovi Vigor Maji Kompjuterska obrada: Aleksandar Panov Grafika obrada: Branislav Savi tampa: SGR ORIGINAL Tira: 600 kom.

Ova publikacija je deo programa Energetska bezbednost Misije OEBS-a u Srbiji i nije namenjena za komercijalnu upotrebu. Neovlaeno kopiranje, umnoavanje i tampanje je protivzakonito i kanjivo.

uvodne napomene

Renik pojmova i termina iz oblasti energetike zasnovan je prevashodno na terminologiji koja se sree u meunarodnim ugovorima koji se odnose na ovu problematiku. Pri tom je u renik unet i izvestan broj termina iz srodnih oblasti, a na prvom mestu iz oblasti zatite ivotne sredine, koju je teko, ako ne i nemogue odvajati od energetike. Potreba za izradom ovakvog renika pojavila se iz vie razloga. Prevoenje strunih pojmova i termina sa engleskog na srpski jezik zahteva saradnju eksperata razliitih struka sa izvrsnim poznavanjem oba jezika. Iskustvo, naime, pokazuje da se prilikom prevoenja strunih tekstova uopte, a posebno meunarodnih ugovora nailazi na mnoge probleme, a sam kvalitet prevoda je esto nezadovoljavajui, to je posebno ozbiljan problem kod pripreme prevoda meunarodnih ugovora u vezi sa njihovom ratifikacijom, odnosno njihovim objavljivanjem u slubenom glasilu i uvoenjem u unutranji pravni sistem drave. Problemi u vezi sa prevoenjem sa stranih jezika uopte, pa i sa engleskog, su mnogobrojni, i sa njima se susreu kako struni prevodioci, tako i svi drugi korisnici, ukljuujui na prvom mestu one u ijoj je nadlenosti primena pomenutih ugovora. Neujednaeno, a ponekad i pogreno korienje pojedinih termina dovodi do nesporazuma i tekoa pre svega u komuniciranju sa telima meunarodnih organizacija, ali i uopte na meunarodnom nivou. Potreba za ovakvim renikom postoji i prilikom pripreme materijala za uee naih delegacija na meunarodnim konferencijama. Ujednaavanje terminologije je bitno i za komunikaciju na srpskom jeziku izmeu subjekata koji uestvuju u raznim delatnostima u vezi sa energetikom, ivotnom sredinom i nekim drugim srodnim domenima, ali i zbog relativno rairene prakse slobodnog i neujednaenog tumaenja pojedinih termina. Oni, naime, esto nisu ujednaeni ni u izvornim tekstovima meunarodnih ugovora, a pored toga mnogi u srpskom jeziku nemaju odgovarajuu re i zahtevaju opisni prevod. Te se pojave umnoavaju prilikom uporednog prevoenja termina sa nekoliko stranih jezika (na primer engleski, francuski, panski, ruski, nemaki), koji su najee u upotrebi prilikom zakljuivanja meunarodnih ugovora. Spisak problema je mnogo dui od navedenih, a njihovo uoavanje i ponavljanje u praksi je izazvalo potrebu da se pristupi izradi ovog engleskosrpskog renika termina iz oblasti energetike. Toj potrebi, svakako doprinosi intenziviranje meunarodne saradnje u oblasti energetike i s njom nerazluivo povezanoj oblasti zatite ivotne sredine. Ta saradnja se pre svega ostvaruje sa meunarodnim organizacijama ija aktivnost obuhvata i problematiku energetike. U tome, vodeu ulogu imaju Ujedinjene nacije, odnosno program Ujedinjenih nacija za ivotnu sredinu (UNEP) i Ekonomska komisija UN za Evropu (UNECE), zatim Evropska unija (EU) i Savet Evrope (CE), a znaajan udeo pripada i drugim subregionalnim organizacijama. Pri tom je za Srbiju posebno interesantna Zajednica za energetiku zemalja Jugoistone Evrope osnovana 2005. godine ugovorom izmeu pomenutih zemalja i EU. Treba dodati da znaajnu ulogu u ovoj saradnji igraju i privredni sektor (proizvoai i distributeri energije na prvom mestu) kao i nevladine organizacije (struna udruenja, organizacije potroaa itd.).

3

Rezultat meunarodne saradnje u oblasti energetike su pre svega meunarodni ugovori (multilateralni, regionalni i bilateralni), zatim itav niz meunarodnih instrumenata, kako obavezujueg tako i deklaratornog karaktera, usvojenih na meunarodnim konferencijama i ekspertskim sastancima i, najzad, akcije koje se sprovode na internom planu drava. Dakle, cilj i svrha ovog renika su iri, ne samo sa stanovita korienja izvora terminologije o energetici, ve i sa stanovita njegove upotrebne vrednosti. Renik moe biti korien za pribliavanje meunarodne problematike i meunarodne saradnje u oblasti energetike svima koji se na neki nain bave ovim pitanjem. To mogu biti i novinari, uenici, studenti, profesori, nauni radnici, i svi zainteresovani za bolje upoznavanje problematike u pomenutoj oblasti. Imajui u vidu pomenute razloge, Sektor za ekonomska pitanja i politiku ivotne sredine Misije OEBS u Srbiji (Economic and Environmental Department of the OSCE, Mission in Serbia), podrao je inicijativu za izradu ovakvog renika. Dva glavna prethodna pitanja koja se postavljaju u vezi sa izradom svakog renika, pa i ovog, su kriterijum za odabir rei i obim renika. Ako bi se u Renik uneli svi termini koji se sreu u postojeim meunarodnim dokumentima i bogatoj strunoj literaturi, on bi bio izuzetno obiman. To bi zahtevalo angaovanje veeg broja saradnika, mnogo vie vremena za njegovu izradu, i znatno vie finansijskih sredstava, nego to je ovom prilikom bilo mogue obezbediti. Takoe, svrha ovog renika nije da zameni ve postojee strune renike vezane iskljuivo za oblast energetike. Zato se stalo na stanovite da je u ovoj fazi potrebno izraditi renik ovog tipa i obima. Pri tom je korieno iskustvo steeno prilikom izrade Renika termina iz oblasti ivotne sredine (OSCE, EKODIMeC, Valjevo, 2004). U skladu sa projektnim zadatkom, utvrena je lista znaajnijih meunarodnih ugovora u oblasti energetike i zatite ivotne sredine na osnovu njihovih tekstova je napravljen izbor odrednica. Ta lista obuhvata meunarodne multilateralne ugovore globalne (univerzalne) prirode, koji veinom pripadaju legislativi Ujedinjenih nacija, zatim svih pet osnovnih ugovora zakljuenih u okviru Saveta Evrope i pod okriljem Evropske komisije UN za Evropu, kao i najvanije ugovore zakljuene na subregionalnom nivou (posebno za podruje Jugoistone Evrope), koji su znaajni i za Srbiju. Multidisciplinarnost materije o kojoj je ovde re, zahtevala je angaovanje strunjaka iz razliitih podruja nauke. Osim eksperata za pitanja prirodnih i tehnikih nauka, u radu su uestovali i strunjaci za meunarodnopravna i uporednopravna pitanja, u meri u kojoj su ona znaajna za problematiku energetike. Zbog ogranienja postavljenih predvienim obimom renika, nisu mogle biti unete mnoge rei za koje se smatralo da se lako mogu pronai u postojeim standardnim ili strunim englesko-srpskim renicima.

Redakcioni odbor Beograd, novembar 2006. godine.

4

predgovor

Osobenost ovog renika je u tome to njegov najvei deo termina proizilazi iz meunarodnih ugovora i to bi njegovim korienjem bilo unapreeno stvaranje jedinstvene terminologije na srpskom jeziku, za oblast energetike. Meunarodni ugovori, kojima se regulie oblast energetike, bilo iskljuivo ili ee zajedno sa drugim srodnim pitanjima, a pre svega sa zatitom ivotne sredine, ine znaajan deo sveukupnog pravnog regulisanja ove problematike, kako na meunarodnom tako i na unutranjem planu pojedinih drava. Znaajan deo unutranjih pravnih propisa drava iz domena energetike nastaje usaglaavanjem sa relevantnim pravnim normama iz meunarodnih ugovora. Za drave strane ugovornice konkretnih ugovora, ta usaglaenost je i pravna obaveza. Sa stanovita strune terminologije, to znai da se navedena dva domena meunarodni ugovor i unutranji pravni propis, u terminolokom smislu ne mogu tretirati odvojeno. Terminologija u oblasti energetike, u meunarodnopravnom regulisanju uopte i u zakonodavstvima drava se u velikoj meri pribliavaju, a esto su i usklaene (na primer terminologija iz legilslative EU i drava lanica). U suprotnom, nastaju mnogi problemi, pre svega u implementaciji meunarodnih ugovora. Ova konstatacija ima ire znaenje, jer se pravo energetike, i usko s njim povezano pravo ivotne sredine, koristi optim pravnim institutima, nastalim mnogo pre usvajanja pravnih pravila o energetici (na primer, iz oblasti graanskog, upravnog, krivinog, ali i meunarodnog ugovornog prava). Stoga je u izradi Renika primenjen takav metodoloki pristup kojim su obuhvaeni i termini sa irim znaenjem od onog koje se vezuje za energetiku, a tiu se optih pravnih instituta, kao i termini koji su nastali (i nastaju) u vezi sa specifinou problematike o kojoj je ovde re. Granica izmeu te dve kategorije termina nije uvek vidljiva, jer pravo energetike (i usko s njim povezano pravo ivotne sredine), nije u tom smislu nova pravna disciplina. Pravna pravila i izreke, koji su uneti u Renik, zajedno sa najnovijim pravnim pravilima koja izraavaju specifinosti problema energetike i ivotne sredine, predstavljaju celinu, bez obzira na vremenski raspon koji postoji izmeu njihovog nastanka. Meutim, u izradi renika, naglasak je stavljen na savremeni tok razvoja terminologije koja se tie energetike, i potie, u najveoj meri, iz meunarodnog ugovornog prava. Neki termini i formulacije su unete u renik zbog njihovog znaenja, a moe se rei i da predstavljaju odraz savremenog meunarodnog prava i najnovijih tendencija njegovog razvoja. Meutim, nekim od takvih termina se u meunarodnim ugovorima i drugim meunarodnim instrumentima ponekad daje u izvesnoj meri razliit smisao. Razlog tome su, pre svega, specifinosti meunarodnih ugovora (predmet ugovora, ciljevi, okolnosti njihovog nastajanja, mehanizmi njihovog sprovoenja, veza sa drugim meunarodnim ugovorima iz iste ili sline oblasti, itd.). U takvim sluajevima, postojala je mogunost da se preuzimanjem tumaenja njihovog znaenja iz svakog meunarodnog ugovora pojedinano, vri redukcija u tumaenju smisla pojedinih ugovora, ali i da se kod korisnika renika izazove nepotrebna

5

zabuna. Stoga je odlueno da se pojedinim terminima daju optiji znaaj i smisao, na osnovu zajednikih elemenata iz razliitih odreenja, potujui pri tom zahteve relevantnih naunih disciplina. Uee u radu tima eksperata drutvenih (pravnih), prirodnih i tehnikih nauka, je doprinelo realizaciji navedenog metoda. U tom pogledu, metod koji je primenjen pri njegovoj izradi, ima elemenata metoda koji su ve ranije primenjivani u postupcima meunarodne unifikacije pravnih pravila, kodifikacijama velikih pravnih sistema, implementaciji meunarodnih ugovora i dr. U ovom vremenu, u naoj sredini, korisnost renika bi trebalo da doe do izraaja i u harmonizaciji unutranjih propisa sa propisima Evropske unije. Harmonizacija, kao metod usaglaavanja pravnih propisa danas predstavlja novu vrstu metodologije, koja se primenjuje u procesu stvaranja evropskog (komunitarnog) prava uopte, a u tom okviru i evropskog prava energetike. Njome se, meutim, ne zamenjuju pravila implementacije meunarodnih ugovora, niti umanjuju terminoloki problemi u prevoenju termina sa izvornog jezika dokumenta na srpski jezik. Za podruje Srbije to je znaajno i zbog toga to problemi prevoenja termina povodom implementacije meunarodnih ugovora prate celokupan opus meunarodnih ugovora iz oblasti ivotne sredine, koje su drave poev od Kraljevine Jugoslavije, preko SFRJ, SRJ i SCG do Republike Srbije, potpisale i ratifikovale. Rad Ujedinjenih nacija, Evropske unije i mnogih drugih meunarodnih organizaacija, u kontinuitetu umnoava opus meunarodnih ugovora i drugih meunarodnih instrumenata uopte, a ta pojava je naroito izrazita u materiji koja se tie energetike i usko s njom povezane ivotne sredine. U tom procesu uestvuje veina drava sveta, to je ne samo njihov interes, ve to nalau i injenice koje problematiku energetike svrstavaju u pitanja od globalnog znacaja. To je dovelo do nastanka vrlo obimnog korpusa meunarodnopravnih dokumenata obavezujueg i deklarativnog karaktera. Za izbor termina unetih u ovaj renik posluili su pre svega neki od vanjih meunarodnih ugovornih akata navedenih u Listi dokumenata iz oblasti energetike i zatite ivotne sredine koji su u neposrednoj vezi sa energetikom. Beograd, novembar 2006. godine

6

izgovor i skraenice

Fonetski alfabet, kojim je oznaen izgovor engleskih rei, sastoji se od ovih znakova:

Vokali:

i i e a:

:

produeno i, kao u rei sea /si / kratko i, kao u rei pick /p k/ kratko e, kao u rei bet /bet/ otvoreno e, kao u rei bad /bd/ dugo a, kao u rei bar /b / kratko a, kao u rei cup /k p / kratko o, kao u rei fossil /'f sl/ dugo o, kao u rei board /b d/ kratko u, kao u rei evacuate / vkje t/ dugo u, kao u rei school /sku:l/ engleski glas kao u rei accept /k sept/ engleski glas kao u rei word /w d/ engleski glas kao u rei play /ple / engleski glas kao u rei buy /ba / engleski glas kao u rei employ / m pl / engleski glas kao u rei now /na/ engleski glas kao u rei open / pn/ engleski glas kao u rei ears / z/ engleski glas kao u rei careful / kefl/ engleski glas kao u rei fuel /fjul/

u:

ei ai i au u i e u

7

fonetski izgovor i skraenice

Konsonanti:

p b t d k g t d f v s z

engleski glas kao u rei party / p ti/ engleski glas kao u rei book /bk/ engleski glas kao u rei table / te bl/ engleski glas kao u rei dinner / d n/ engleski glas kao u rei king /k / engleski glas kao u rei game /ge m/ engleski glas kao u rei picture / p kt/ engleski glas kao u rei judge /d engleski glas kao u rei fire /fa / engleski glas kao u rei veal /vi:l/ engleski glas kao u rei ethnic / en k/ engleski glas kao u rei this / s/ engleski glas kao u rei smoke /smk/ engleski glas kao u rei zero / z r/ engleski glas kao u rei brush /br / engleski glas kao u rei beige /be / engleski glas kao u rei have /hv/ engleski glas kao u rei mother / m / engleski glas kao u rei nanny / nni/ engleski glas kao u rei wing /w / engleski glas kao u rei left /left/ engleski glas kao u rei roar /r / engleski glas kao u rei you /ju:/ engleski glas kao u rei wing /w / d /

h m n l r j w

8

lista skraenica

adj. adjective pridev adv. adverb prilog n. noun - imenica num. number broj pl. plural mnoina sg. singular jednina v. verb glagol

9

ENGLESKO-SRPSKI RENIK TERMINOLOGIJE U OBLASTI ALTERNATIVNE ENERGIJE

12

AAarhus Convention Konvencija o dostupnosti informacija, ueu javnosti i dostupnosti pravosua u pitanjima koja se tiu ivotne sredine, Arhus, 1998; abort [ b t] v. prekinuti, odbaciti; above ground [ b v grand] adj. nadzemni; absorb [b s b] v. apsorbovati, upiti; abundance [ b ndns] n. obilje, izobilje, zastupljenost; abundant [ b ndnt] adj. obilan, bogat; accede to [k si d] v. pristupiti neemu, stupiti na neto; accede to a convention pristupiti konvenciji; accede to an office stupiti na dunost; accelerate [k selre t] v. ubrzati; accelerate authorisation procedures ubrzati procedure autorizacije; accelerated development ubrzani razvoj; acceptibility [k sept b lti] n. prihvatljivost, mogunost prihvatanja; access [ kses] n. pristup, prilaz; access to energy pristup eneregiji; fair access to fer pristup neemu; accession [k sen] n. pristup, pristupanje; accession to an organisation stupanje u organizaciju; accident [ ks dnt] n. akcident, udes, nezgoda, havarija; accord [ k d] n. dogovor, sklad, slaganje, saglasnost; accordance [ k dns] n. sklad; in accordance with u skladu sa; account [ kant] n. raun, obzir; account of costs raun proizvodnih trokova; bank account raun u banci; take into account uzeti u obzir, razmotriti; accountability [ kant b liti] n. odgovornost, mogunost uvida u poslovanje ili dokumentaciju; accountable [ kantbl] adj. odgovoran nekome; accumulate [ kju mjle t] v. akumulirati, nagomilati; accuracy [ krsi] n. tanost, preciznost;

13

accurateaccurate [ kjrt] adj. taan, ispravan, precizan; acquisition [ kwi z n] n. prikupljanje, dobitak, sticanje; action [ k- n] n. aktivnost, delovanje, akcija; action plan akcioni plan, plan aktivnosti za postizanje neega u budunosti; coordinated action koordinirana akcija; immediate action neposredno delovanje; take joint action preduzeti zajedniku aktivnost; activate [ ktive t] v. aktivirati, staviti u pogon, ukljuiti; ad hoc [d h k] adv. u ovom sluaju, za ovu svrhu; added value [ did vlju ] n. dodatna vrednost; to bring added value to dodati vrednost neemu; additional [ d nl] adj. dodatni, dopunski; additional physical capacity dodatni fiziki (prostorni) kapaciteti; adjust [ d st] v. prilagoditi, podesiti; adjust the legislation prilagoditi propis neemu; adjustment [ d stmnt] n. podeavanje, regulisanje, prilagoavanje, doterivanje; administrative [d m nistrt v] adj. administrativni, upravni; administrative measures administrativne mere, upravne mere; advanced [d v nst] adj. napredan, moderan; advanced conversion technology tehnologija napredne konverzije, novi razvojni termo procesi, kao gasifikacija ili piroliza, koji se koriste za uklanjanje gradskog vrstog otpada; advantage [d v nt d ] n. prednost, nadmonost, korist, dobitak; to the best advantage najpovoljnije; adverse [ dv s] adj. negativan, nepovoljan, suprotan; adverse effect nepovoljan, kontra efekat; adversely affected izloen negativnom delovanju; advertise [ dvta z] v. oglaavati, reklamirati; advertisement [d v tismnt] n. oglas, reklama; advice [d va s] n. savet; adviser [d va z] n. savetnik; aero [er] koji se odnosi na vazduh; aerosol [ ers l] n. aerosol, sprej, rasprene kapljice neke supstance u vazduhu; affiliate [ f lie t] adj. pridruen, spojen, pripojen; affordable [ f dbl] adj. priutiv, pristupaan; affordable price pristupana cena;

14

alertafterburning [ ft b n ] n. dogorevanje, naknadno sagorevanje; aftercooler [ ft ku l] n. komora za naknadno hlaenje; age-dating [ e d deiti] n. odreivanje veka trajanja, startosti; ageing [ e d ] adj. koji stari, zastareva; ageing infrastructure zastarela infrastruktura; agenda [ d end] n. dnevni red, program rada; agenda of the meeting dnevni red sastanka; Agenda 21 Agenda 21 (jedan od glavnih dokumenata koji je usvojen na Rio konferenciji o ivotnoj sredini i razvoju 1992); agglomeration [ gl m re n] n. nagomilavanje, aglomeracija; aggregate [ gr ge t] v. skupiti, nagomilati; aggregate [ gr gt] adj. ukupan, nagomilan, skupljen; aggregate [ gr gt] n. celina, masa, ukupan zbir, kompoznitni sastav, agregat; aggregation [ gr ge n] n. skupljanje, nagomilavanje; aggregator [ gr ge t] n. agregator (u smislu elektroprivredno preduzee, organizacija koja objedinjuje i(ili) povezuje proizvoae i korisnike energije); agreement [ gri mnt] n. sporazum, ugovor, saglasnost, slaganje, dogovor; bilateral agreement bilateralni, dvostrani sporazum; frontier agreement pogranini sporazum; implementation of agreement primena (implementacija) sporazuma; in agreement with u dogovoru sa; multirateral agreement viestrani sporazum; preferential agreement preferencijalni sporazum; reach an agreement postii sporazum; regional agreement regionalni sporazum; signing of agreement potpisivanje sporazuma; agricultural [ gr k ltrl] adj. poljoprivredni; agricultural enterprise poljoprivredno dobro, kombinat; agricultural land poljoprivredno podruje; agriculture [ gr k lt] n. poljoprivreda, obraivanje zemlje, zemljoradnja; environmental impact of agriculture uticaj poljoprivrede na ivotnu sredinu; air [e] n. vazduh; alcohol fuel [ lkh l fju l] n. alkoholno gorivo; alert [ l t] n. upozorenje, uzbuna, oprez;

15

allocationallocation [ l ke - n] n. alociranje, dodeljivanje, premetanje, raspodela; allocation of facilities premetanje postrojenja; allocation of funds raspodela finansijskih sredstava; alteration [ lt re n] n. izmena, menjanje, preinaenje; alternating current (AC) [ l t neit k rnt] n. naizmenina struja; alternative [ l t nt v] adj. alternativni, koji zamenjuje neto, koji slui neemu kao zamena; alternative [ l t nt v] n. alternativa, izbor; alternative energy resources alternativni izvori energije, alternativni energetski resursi; alternative fuel alternativno gorivo; altitude [ ltitju d] n. visina (nadmorska); ambient [ mbint] adj. okolni; ambient concentrations koncentracije (neke materije) u ambijentu; ambient temperature temperatura vazduha u neposrednoj okolini; amend [ mend] v. amandirati, dopuniti, izmeniti, popraviti; amendment [ mendmnt] n. amandman, dopuna, ispravka, popravka zakona ili dokumenta; amperage [ mpr d ] n. amperaa, jaina struje u amperima; amplify [ mplifa ] v. pojaati, poveati; anaerobic [ n rb k] adj. anaerobni, koji moe da opstane tamo gde nema slobodnog kiseonika; anaerobic digester ureaj za anaerobnu razgradnju; anaerobic digestion proces razgradnje koji ne koristi kiseonik; analysis [ nlsis] n. analiza, analiziranje, ispitivanje; analysis of facts analiza injenica; data analysis analiza podataka; analytic [ nl t kl] adj. analitiki; angle [ gl] n. ugao; angle of incidence upadni ugao; animal [ niml] adj. ivotinjski, koji se odnosi na ivotinje; animal charcoal ugalj ivotinjskog porekla; animal waste conversion konverzija ivotinjskog otpada, proces dobijanja energije iz ivotinjskog otpada; animal [ niml] n. ivotinja; annex [ neks] n. aneks, dodatak; annotate [ nte t] v. prokomentarisati, dati primedbu, pribeleiti;

16

arid zones, areasannotation [ n te n] n. primedba, objanjenje, komentar, tumaenje; annual [ njul] adj. godinji, jednogodinji, koji se deava jednom godinje; annual energy output per turbine godinja proizvodnja energije po turbini; annual maximum demand najvea potranja neega (npr. neke vrste energije ili sirovine) koja se dogodi tokom godinu dana; annual turnover godinji obrt; anomaly [ n mli] n. anomalija, odstupanje, nepravilnost; anthropogenic [n rp d inik] adj. antropogeni; anthropogenic activities aktivnosti vezane za oveka i njegovu delatnost; anthropogenic influence uticaj izazvan ljudskim aktivnostima; anticipate [n t sipe t] v. predvideti; anticipated energy demand predviena potranja; appliance [ pla ns] n. maina, aparat, kuni aparat, aparat u domainstvu; electrical appliances bela tehnika; approach [ prt] n. pristup, prilaz (u smislu naina dolaenja do nekog rezultata); stepwise approach postepeni pristup, pristup po principu korak po korak; appropriate [ prprieit] adj. odgovarajui; approval [ pru vl] n. odobrenje, prihvatanje; approval procedure procedura odobrenja; approximate [ pr ksimt] adj. priblizan, slian, aproksimativan; aqueous [ eikwis] adj. vodeni, vodonosni, koji sadri vodu; arable [ rbl] adj. obradiv (obradiva zemlja); arable crops ratarski usevi; arable land obradiva zemlja, oranica; area [ eri] n. povrina, oblast, podruje, zona; area load optereenje po jedinici povrine; area of land, water kopnena, vodena povrina; conservation area podruje pod zatitom; limited area ograniena povrina; pollutant emissions management area podruje u kojem se upravlja emisijama zagaujuih materija; arid [ rid] adj. suan, suv, bezvodan; arid zones, areas sune oblasti, zone;

17

semiaridsemiarid polusuan (u smislu zemljita); arrestor (arrester) [ rest] n. odvodnik (gromobrana); article [ t kl] n. lan, taka, deo, pasus, paragraf, odredba, lanak, predmet; as provided for in Article 1 u skladu sa lanom 1; established under Article 21 ustanovljen na osnovu lana 21; ascend [ send] v. uzdizati se, poveavati se, penjati se; ascent [ sent] n. uspon; ash [] n. pepeo; assemble [ sembl] v. spojiti, sastaviti, montirati, sklopiti; assessment [ sesmnt] n. ocena, procena; conformity assessment ocenjivanje usaglaenosti; environmental impact assessment procena uticaja na ivotnu sredinu (npr. kod projektovanja energetskih postrojenja); life cycle assessment ocena (procena) ivotnog ciklusa; risk assessment procena rizika; strategic environmental assessment strateka procena uticaja na ivotnu sredinu; asset [ set] n. aktiva, posed, impovina, korisno svojstvo, prednost; assets pl. sredstva, osnovna sredstva; assign [ sa n] v. dodeliti, pripisati, pridruiti; associated gas [ sie tid gs] n. gas koji se moe koristiti u komercijalne svrhe i koji se nalazi uz naftu na prirodnim nalazitima pod zemljom; assumption [ s mp n] n. pretpostavka, polazna taka; atmosphere [ tmsf ] n. atmosfera; atom [ tm] n. atom; atomic energy atomska energija; atomic radiation atomsko zraenje (radijacija); atomizer [ tm aiz] n. raspriva; attenuator [ tenjueit] n. atenuator, oslabljiva; audit [ dit] n. provera, revizija; augment [ g ment] v. uveati, poveati; authority [ r- ti] n. vlast, organ ili telo (u smislu vlasti); competent authority nadleni organ; judicial authority sudska vlast; public authority javna uprava, javna vlast; to have authority biti ovlaen, imati pravo odluivanja; auto samo, samostalno, automatski;

18

bearerauxiliary [ g z ljri] adj. pomoni, dodatni; auxiliary energy subsystem pomoni energetski podsistem (npr. naftni generator koji dopunjuje proizvodnju el. energije solarnog sistema tokom dugotrajnih oblanih perioda kada nema dovoljno suneve svetlosti); auxiliary equipment pomona oprema, maine neophodne za podrku funckionisanju postrojenja; available [ ve lbl] adj. dostupan, raspoloiv; available resources raspoloivi resursi; available scientific knowledge raspoloivo nauno znanje;

Bavailable technology raspoloiva tehnologija; back up [bk p] v. sauvati, presnimiti; backbone [ bkbn] n. kima, oslonac; backfill [ bkfil] n. zasipanje, naknadno ispunjavanje; background [ bkgrand] n. pozadina, podloga; personal background lini podaci; professional background radno iskustvo ukljuujui i kvalifikacije; backup [ bk p] n. kopija, rezerva, podrka, bekap; balance [ blns] n. balans, ravnotea, vaga, saldo, bilans, konano stanje; balance of payment bilans plaanja; balance of trade bilans poslovanja; energy consumption balance balans potronje energije; environmental balance ravnotea u ivotnoj sredini; load balance uravnoteenost optereenja; ballast [ blst] n. balast, optereenje; band [bnd] n. traka, opseg, pojas; band [bnd] v. okupiti se, vezati; barge [b rd ] n. bara, lep; barrel [ brl] n. barel, bure, uobiajena mera za zapreminu nafte (priblino 159 litara); Basel Convention Konvencija o kontroli prekograninog kretanja opasnog otpada i njegovom odlaganju, Bazel, 1989; battery [ btri] n. baterija, akumulator, spoj sliih komponenti; bearer [ ber] n. nosilac;

19

behalfbehalf [b h f] n. prednost, korist; on behalf of u korist, u interesu, u ime; on behalf of ones capacity u ime (na osnovu) funkcije koju neko vri; behavior [b he vj] n. ponaanje, reim rada; bellow ground [b l graund] adj. podzemni, skriveni; benchmark [ bentm k] n. reper, referentna taka (nivo, kvalitet); benchmarking testiranje na osnovu unapred zadatih repera; beneficiary [ben f ri] n. onaj koji ima korist; beneficial for koristan za; benefit [ benefit] n. korist, prednost, povlastica, privilegija, pogodnost, dobit; environmental benefit dobrobit za ivotnu sredinu; for the benefit of u korist; mutual benefit obostrana korist; benefit [ benefit] v. koristiti, ii u korist, potpomagati, imati koristi od; best available technology (BAT) najbolja dostupna tehnologija (tehnika) koja je definisana odreenom regulativom; best available technology not entailing excessive costs (BATNEEC) najbolja dostupna tehnologija koja ne zahteva prekomerne trokove; bias [ bais] n. otklon, neravnotea, prednapon, odstupanje, neobjektivnost u smislu vee naklonosti prema jednoj opciji; bid [b d] n. zvanina ponuda, otvoreni konkurs; bidding [ b d ] n. ponuda, nuenje; bidding procedure licitacija, prikupljanje ili davanje ponuda; bi-fuel vehicle [ba fju l vi kl] n. vozilo koje moe koristiti dve vrste goriva (npr. benzin i prirodni gas); bi-gas process [ baigs prses] n. postupak dobijanja sintetikog gasa iz uglja; bind [baind] v. obavezati, vezati jedno za drugo, nametnuti, potvrditi ugovor, ratifikovati; bind legaly pravno obavezati; binding [ ba nd ] adj. vezivni, spojni prikljuni, obavezujui; binding agreement obavezujui sporazum; binding decision obavezujua odluka; bio [ ba ] odnosi se na ivi svet; bio-based renewable energy obnovljivi izvori energije zasnovani na biolokom materijalu; bioconversion [ ba kn v n] n. biokonverzija, proces koji koristi biljke ili mikroorganizme da pretvori jedan oblik energije u drugi;

20

boiling water reactor (BWR)biodegradable [ ba d gre dbl] adj. bioloki razgradljiv, biorazgradljiv; biodegradable waste bioloki razgradljiv otpad; biodiesel [ ba di zl] n. biodizel, dizel gorivo koje se proizvodi od biljnog ili ivotinjskog materijala; biodiversity [ ba da v siti] n. biodiverzitet; biological diversity biodiverzitet, bioloka raznovrsnost; Biodiversity Convention Konvencija o biolokoj raznovrsnosti, Rio de aneiro, 1992; bioelectricity [ ba lek tr siti] n. bioelektricitet, elektricitet dobijen biolokim procesima; bioenergy [ ba end i] n. bioenergija, energija vezana za bioloke procese; bioethanol [ ba en l] n. bioetanol, etil-alkohol dobijen preradom biolokog materijala (biljaka); biofuel [ ba fju l] n. biogorivo, gorivo nastalo iz biolokog materijala; biogas [ ba gs] n. biogas, gas nastao biolokom razgradnjom organske materije u odsustvu kiseonika; biogas used as motor fuel biogas upotrebljen kao motorno gorivo; biomass [ ba ms] n. biomasa; biomass crop production proizvodnja biljnog materijala u cilju njenog korienja kao biomase; biomass exploitation korienje biomase; biomass fuel biljni ili ivotinjski proizvodi ili ostaci koji se koriste kao gorivo; biomass installations postrojenja za preradu biomase; biopower [ ba pa] n. bioenergija; biopower installations postrojenja za preradu bioenergije; biosphere [ ba sf ] n. biosfera; biota [bi t] n. biota, ivi svet, skup svih vrsta (biljaka, ivotinja, mikroorganizama i gljiva) odreenog podruja; blackout [ blkat] n. zamraenje, iznenadni nestanak el. energije; blast [bl st] n. eksplozija, udar (vazduha); bleed [bli d] v. isputati, izduvavati, krvariti; blow [bl] n. duvanje, produvavanje, udarac; blueprint [ blu pr nt] n. plan, projekat, nacrt, ema, tehniki crte; boiler [ b l] n. bojler, kotao, zatvoreni sud u kome se voda pretvara u paru pod pritiskom; boiler house kotlarnica; boiling water reactor (BWR) nuklearni reaktor koji u procesu rada zagreva vodu do temperature kljuanja;

21

boostboost [bu st] v. pospeiti, podstai; boost competitivneness podstai konkurentnost; booster [bu st] n. dodatni pogon, pomona dinamo-maina, dodatni generator, dodatni pojaava; borehole, bore-hole [ b hl] n. buotina; bottom-up [ b tm] adv. odozdo navie, od nieg nivoa ka viem; bound [band] adj. vezan, obavezan na neto; bound by obligations obavezan dunostima, obavezama, ugovorima; boundary [ baundari] n. granica, mea; administrative boundary administrativna granica; boundary conditions granini uslovi; transboundary prekogranini, koji se protee preko administrativne granice; transboundary pollution prekogranino zagaenje; branch [br nt] n. grana, grananje, ogranak; branch office podrunica, podruno odeljenje ili kancelarija; branch [br nt] v. ravati se, granati se, iriti se; brand [brnd] n. marka, ig, vrsta, brend; break [breik] n. prekid struje, prestanak, proboj, prelom, pauza; breakdown [ bre kdan] n. ispad, prekid u radu, havarija, raspad; bridge [br d ] n. most; bridge [br d ] v. premostiti; bridging [br d i] n. premoenje, entiranje, prespajanje, antiranje; broadband [ br dbnd] adj. irokopojasni, iroki obuhvat, velika propusna mo; bulk [b lk] n. teret (odnosi se na zapreminu); bulk buy kupovina na veliko; bunch [b nt ] n. sveanj, snop, grupa; burden [ b dn] n. optereenje, teret; burden sharing raspodela optereenja, tereta, obaveza ili odgovornosti izmeu uesnika u nekoj aktivnosti; financial burden finansijska obaveza; burning [ b n ] n. gorenje, izgaranje, sagorevanje; busy hour [ b zi a] as velikog optereenja; bypass [ ba p s] n. mimoilaenje, odvod, obilazni put;

22

changeover

Ccable [ ke bl] n. kabl, provodnik; cabling [ ke bl ] n. polaganje kablova, kabliranje; calculation [ klkj le n] n. proraun, raun, kalkulacija; calculated sraunat, izraunat; calibration [ kli bre n] n. podeavanje, kalibracija, badarenje; call [k l] v. zvati, pozvati; call for (measures) zahtevati, iziskivati (mere); calorific (caloric) value [ kl r f k vlju ] n. kalorijska vrednost, koliina toplote nastala potpunim sagorevanjem date koline goriva (meri se u dulima po kilogramu); calorimeter [ klri mi t] n. kalorimetar, mera toplote; campaign [km pe n] n. kampanja; cancel [ knsl] v. otkazati, prekinuti, odustati; capability [ ke p b liti] n. sposobnost, mogunost; technical capability tehnika sposobnost; capacity [k psiti] n. kapacitet, propusna mo, nosivost, sposobnost; capture [ kpt] n. zahvat, sakupljanje, hvatanje, prikupljanje; carbon (C) [ k bn] n. ugljenik; carbon capture izdvajanje ugljenika; carbon cycle ciklus ugljenika; carbon dioxide ugljen dioksid; carbon monoxide ugljen monoksid; carboniferous [ k b n frs] koji sadri ugalj, ugljenonosni; casualty [ k ulti] n. rtva nesree, nesreni sluaj; catalytic cracking [ ktl t k krk ] katalitiko krekovanje; cell [sel] n. elija, element; cellulose [ seljls] adj. celulozan, od celuloze; cellulosic bioenergy crops biljke bogate celulozom koje se koriste za dobijanje bioenergije; chain [te n] n. lanac; chain of events lanac povezanih dogaaja; chain reaction lanana reakcija; challenge [ tlnd ] n. izazov, pretnja; changeover [ te nd v] n. prespajanje, prebacivanje;

23

charcoalcharcoal [ t kl] n. drveni ugalj; charge [ t d ] n. elekrtrini naboj, tarifa, naplata, obraun, oprtereenje, naelektrisanje; be in charge biti nadlean; chargeable [ t d bl] adj. punjiv, akumulatorski; charger [ t d ] n. punja, ureaj za punjenje; chemical energy [ kem kl end i] hemijska energija, energija koja se oslobaa hemijskim procesima; chiller [ t l] n. rashlaiva; chimney [ t mni] n. dimnjak; CHP ukupna energetska proizvodnja centrale (struja i toplota) u vatima; circulate [ s kjle t] v. kruiti, cirkulisati, staviti u promet; claim [kle m] n. reklamacija, zahtev, potraivanje; clarify [ klrifa ] v. razjasniti, proistiti; clean [kli n] adj. ist, ravan, pravilan; clean coal technologies tehnologija prerade uglja koja dovodi do smanjenja tetnih materija prilikom sagorevanja; clean development mechanism mehanizam istog razvoja; clean energy generation proizvodnja iste energije; clean fuel specification specifikacija istog goriva; clean fuel vehicle vozilo koje koristi isto gorivo, (ne meati sa alternative fuel vehicle); clearance [ kl rns] n. raiavanje, uklanjanje, krenje ume, meuprostor, visinski razmak; clearing [ kl r ] n. ienje, uklanjanje, raien prostor; climate [ kla mt] n. klima; climate change klimatska promena; climate-friendly koji ne utie nepovoljno na promenu klime; Climate Change Convention Okvirna Konvencija Ujedinjenih nacija o promeni klime, Njujork, 1992; clinker [ kl k] n. ugljena ljaka; CLRTAP (Convention on Long-range Transboundary Air Pollution) Konvencija o prekograninom zagaivanju vazduha na velikim udaljenostima, eneva, 1979; clunker [ kl k] n. vozilo (najee zastarelo, kr) koje emituje preveliku koliinu tetnih materija daleko iznad dozvoljenih granica; cluster [ kl st] n. grupa, gomila, klaster, grozd; CO ugljen-monoksid; CO2 ugljen-dioksid; CO2 emission isputanje, emisija ugljen-dioksida;

24

carry out commitmentCO2 emission reduction smanjenje isputanja ugljen-dioksida; coal [kl] n. ugalj; coal conversion prerada uglja u gas ili teno gorivo; coal mine methane metan iz rudnika uglja (ukljuujui i neaktivne rudnike); coal oil nafta koja se dobija preradom uglja; coal power plant elektrina centrala na ugalj; coal seam leite uglja; coal slurry pipeline cevovod za transport suspenzije uglja u vodi; coal-bed sloj uglja; coal-cake briketirani ugalj; coal-pit ugljenokop; code [ kd] n. kod, ifra, pravilnik, zakonik; code of practice pravilnik o ponaanju, poslovnik o radu, pravila slube; computer code raunarski kod, program; codex [ kdeks] n. kodeks, iri skup pravila; cogeneration [k d en re n] n. usklaena, naizmenina proizvodnja elektrine i toplotne enrgije u termoelektrani; cogenerator [k d en re t] n. ureaj za korienje otpadne toplote; cohesion [k hi n] n. kohezija, povezivanje; cohesion policy politika povezivanja; coke [kok] n. koks; coke oven koksna pe; coke oven gas gas koji emituju koksne pei; cokery [ kkri] n. koksara; collector [k lekt] n. kolektor, ureaj za sakupljanje; collector field kolektorsko polje; solar collector solarni kolektor; combat [ k mbt] v. boriti se; combat climate change suzbijati klimatske promene; combined [km ba nd] adj. kombinovan; combined cycle plant termoelektrana koja koristi otpadnu toplotnu energiju za zagrevanje (npr. domainstava); combustible [km b stibl] adj. gorljiv, zapaljiv; combustion [km b stn] n. sagorevanje, gorenje; product of combustion proizvod sagorevanja; commitment [k m tmnt] n. obaveza, posveenost neemu; carry out commitment izvriti obavezu;

25

mutual committmentmutual committment obostrana obaveza; comparable [ k mprbl] adj. uporediv, koji se moe porediti; comparable methodologies uporedive metodologije; compatible [km ptibl] adj. u skladu sa, uporediv, kompatibilan; compatible with industry procedures uskladu sa industrijskim procedurama; competition [ k mp t n] n. takmienje, nadmetanje, konkurencija; competition authority nadleni organ za praenje i nadzor nadmetanja; competitive [km petit v] adj. konkurentan; competitive energy energija konkuretna u odreenom smislu; competitiveness [km petit vnis] n. sposobnost nadmetanja, konkurentnost; compile [km pa l] v. sastaviti, kompilirati, skupiti, stvaranje izvrne verzije programa; complain [km ple n] v. aliti se, reklamirati (u smislu primedbe); complaint [km ple nt] n. alba, tuba; compliance [km pla ns] n. usaglaavanje, pridravanje (pravila, normi); in compliance with u skladu sa; comprehensive [ k mpr hens v] adj. sveobuhvatan; comprehensive safety assessment sveobuhvatna procena bezbednosti; compressed [km pren] adj. kompresovan, komprimovan; compressed natural gas (CNG) komprimovani prirodni gas; compression [km pren] n. kompresija; compression-ignition engine motor sa paljenjem pod kompresijom, dizel-motor; comprise [km pra z] v. sastojati se, obuhvatati; concentration [ k nsn tre n] n. koncentracija; gas concentration koncentracija gasa; concern [kn s n] n. koncern, veliko preduzee; concern [kn s n] v. ticati se, odnositi se na, biti u vezi sa, biti zabrinut; countries concerned by the process zemlje zainteresovane za proces; party concerned zainteresovana strana; public concerned zainteresovana javnost, javnost koje se tie neto, javnost na koju neto utie; territory of the party concerned teritorija zainteresovane

26

contingency planstrane; concerted action [kn s tid kn] n. zajedniko, zdrueno delovanje; condensate [ k ndnseit] n. kondenzat, tenost dobijena kondenzacijom gasa; condensation [ k nden se n] n. kondenzacija; condition [kn d n] n. uslov, stanje; road conditions stanje puta; soil condition stanje zemljita; conducive (to) [kn dju s v] adj. koji doprinosi emu, dovodi do ega; conduction [kn d kn] n. provoenje (npr. energije); conductive [kn d kt v] adj. provodljiv; conductivity [k nd k t viti] n. provodljivost; conductor [kn d kt] n. provodnik, vod; conduit [ k ndjuit] n. provodnik, cev ili kanal; confidential [ k nfi denl] adj. poverljiv; confidentiality [ k nfideni liti] n. poverljivost; confidentiality of information poverljivost informacija; congestion [kn d estn] n. zaguenje, zakrenje, kongestija; congestion management [kn d estn mn d mnt] upravljanje problemom zakrenosti (npr. u saobraaju); connect [k nekt] v. spojiti, vezati, dotai; connecting [k nekti] adj. koji povezuje, spaja, prikljuni; connection [k nekn] n. veza, spoj, prikljuak; connector [k nekt] n. konektor, prikljuak; conservation [ k ns ve n] n. uvanje, zadravanje, odranje, ouvanje; conservation of energy uvanje, odranje, uskladitenje energije; conservation of forests ouvanje uma; consideration [kn s d re n] n. razmatranje, obzir; take into consideration uzeti u obzir, razmotriti; constituent [kn st tunt] n. konstituent, sastavni deo; constraint [kn stre nt] n. ogranienje, prepreka; engineering constraints tehnika ogranienja; consumer [kn sju m] n. potroa, konzument; consumption [kn s mpn] n. troenje, potronja, konzumacija; energy consumption potronja energije; content [ k ntent] n. sadraj; contingency [kn t nd nsi] n. sluajnost, eventualnost, sluaj; contingency plan plan za vanredne situacije, rezervni plan;

27

continuouscontinuous [kn t njus] adj. neprekidan, neprekinut; continuous current neprekidni tok (npr. struje, gasa, bilo kog fluida); contract [ k ntrkt] n. ugovor; contract terms ugovorni uslovi, uslovi predvieni ugovorom; contractor [kn trkt] n. preduzima, izvoa, dobavlja, ugovara; control [kn trl] n. kontrola, nadzor; controllability [kn trl biliti] n. sposobnost regulacije (sistema), upravljanja; controlled thermonuclear fusion kontrolisana termonuklearna fuzija; controller [kn trl] n. kontrolor, operater, upravljaki ureaj, regulator; controlling [kn trli] adj., n. kontrolni, upravljaki, kontrola, upravljanje; convection [kn vekn] n. konvekcija, prenoenje; convention [kn venn] n. konvencija, dogovor, ugovor, skup; conventional [kn vennl] adj. konvencionalan, uobiajen; conventional fuel konvencionalno gorivo; conventional fuel cycle ciklus konvencionalnog goriva; conventional gas prirodni gas koji se nalazi u prirodi, za razliku od sintetikog gasa; conversion (into, to) [kn v n] n. pretvaranje, konverzija, zamena, proces adaptacije postrojenja sa korienja konvencionalnog na korienje alternativnog izvora energije; conversion fuel factor faktor konvertovanja goriva; convert [kn v t] v. pretvarati, izmeniti, zameniti, konvertovati; converted vehicle konvertovano vozilo, vozilo naknadno adaptirano za korienje alternativnog goriva; converter [kn v t] n. konvertor, svaka tehnologija koja pretvara potencijalnu energiju u gorivo, pokret, toplotu, ili u drugi oblik energije, aparatura koja menja svojstva elektrine struje; convertible [kn v tibl] adj. konvertibilan, zamenljiv, koji moe da se zameni neim drugim; non-convertible nezamenjiv; conveyer [kn ve ] n. transporter; conveyer belt transportna traka; cool [ku l] v. ohladiti; coolant [ ku lnt] n. rashladni fluid, sredstvo za hlaenje; cooler [ku l] n. ureaj za hlaenje; cooling [ku li] n. hlaenje;

28

cross-bordercore [k ] adj. kljuni, sutinski; core area osnovno podruje, prostor u blizini jezgra nuklearnog reaktora; core energy osnovna (bazna) energija, energija sadrana u jezgru reaktora; core [k ] n. jezgro, sr, jezgro transformatora, jezgro reaktora; corrector [k rekt] n. ureaj za korekciju, ispravlja, regulator; corrosion [k r n] n. korozija, ranje; corrosive [k rs v] adj. korozivan; corruption [k r pn] n. korupcija, truljenje, kvarenje; cost [k st] n. cena, troak; cost recovery naknada trokova; cost-benefit odnos uloenog i dobijenog, isplativost; cost-benefit analysis analiza isplativosti; cost-competitive konkurentan po ceni; cost-effective isplativ u odnosu na uloeni novac, vredan uloenih sredstava; costs trokovi; estimated cost predraun; fixed cost stalni troak; unit cost jedinina cena, cena po jedinici; counter [ kant] n. brojilo, broja, kontra (prefiks); counter-measure protivmera; counterpart sagovornik, uesnik (u procesu, razgovoru, projektu) istog ili odgovarajueg ranga; counteraction [ kantr kn] n. protivdejstvo; coupling [ k pl ] n. spojnica, spajanje, sprega, spoj, veza; cover [ k v] v. obuhvatiti, prekriti, pokriti; covering [ k vr ] n. prevlaka, prekriva, obloga; cracking [ krk ] n. koksovanje, pojava pukotina, lomljenje; credentials [kr denlz] pl. punomoje, ovlaenje; criterion [kra t rin] n. kriterijum; criteria kriterijumi; critical [kritical] adj. kritiki, kritian; criticality [ kriti kliti] n. kritinost; crop [kr p] n. usev, kultura, prinos, rod, letina; crop species sorta, vrsta useva; cross [kr s] koji se prua sa jedne na drugu stranu; cross section popreni presek, profil; cross-border prekogranini;

29

cross-border tradecross-border trade prekogranina trgovina; cross-border transmission prenoenje (npr. el. energije, gasa) preko odreene granice; crucial [ kru l] adj. bitan, sutinski, krucijalan; crude [ kru d] adj. sirov, nepreraen, nepreien, prost; crude oil sirova, nepreraena nafta, petrolej koji se nalazi u zemlji pre prerade; crude oil stocks zalihe sirove nafte koje se uvaju u rafinerijama i terminalima naftovoda; crude supplies zalihe sirove nafte; cumulative [ kju mjlt v] adj. kumulativni, zbirni; cumulative impact kumulativni uticaj; curb [k b] v. regulisati, ograniiti, smanjiti; current [ k rnt] adj. tekui, aktuelni; current issues tekua pitanja; current trends savremeni tokovi; current [ k rnt] n. tok, struja; alternating current (AC) naizmenina struja; current proof protivstrujni, neprovodni materijal; current-carrying pod naponom; electrical current elektrina struja; cutting-edge [ k t ed ] adj. najmoderniji, najsavremeniji; cutting-edge technology najnovija, najmodernija, najsavremenija tehnologija; cycle [ sa kl] n. ciklus, period, krug;

Ddaily [ de li] adj. dnevni, svakodnevni; dam [dm] n. brana; damage [ dm d ] n. teta, kvar, oteenje; damming [dm ] n. uspor renog toka, postavljanje brane; damp [dmp] adj. vlaan; damp [dmp] v. priguiti; damper [dmp] n. priguiva, amortizer, prigunica; Danube Protection Convention Konvencija o saradnji za zatitu i odrivo korienje reke Dunav, Sofija, 1994; data [ de t] pl. podaci;

30

densitydata acquisition prikupljanje podataka; data flow tok podataka; data logging prikupljanje, beleenje podataka; data processing obrada podataka; dating pulse [ de t p ls] impuls za sinhronizaciju; daylight [ de la t] n. dnevna svetlost; daylighting control kontrola dnevnim svetlom, kontrolni sistem koji regulie (najee) rasvetu zavisno od intenziteta dnevnog svetla; deactivate [di ktive t] v. dezaktivirati, iskljuiti; dead [ded] adj. mrtav, neaktivan, nulti, beznaponski; dead conductor beznaponski provodnik; dead time izgubljeno vreme, vreme zastoja; deadline [ dedla n] n. krajnji rok; decay [d ke ] n. propadanje, truljenje, raspad; decline [d kla n] n. strmina, kosina, sunovrat; decouple [d k pl] v. raskinuti, razdvojiti; deep [di p] adj. dubok; deep mine jamski rudnik; deep mining dubinski kop; degas, de-gas [di gs] v. osloboditi, ispustiti, odstraniti gas iz neke supstance ili prostora; degasing vent ventil (otvor) za isputanje gasa; degasification [di gsifi ke n] n. odstranjivanje gasa; degree [d gri ] n. stepen, nivo; delay [d le ] n. kanjenje, odlaganje, usporenje; delivery charge [d l vri t d ] n. cena isporuke; delta [ delt] n. rena delta, neformalni skraeni naziv za apsolutnu razliku neke dve fizike veliine; demand [d m nd] n. potranja, tranja za neim na tritu, zahtev; average demand prosena potranja za neim na datom prostoru tokom zadatog vremenskog perioda (npr. broj kilovat asova upotrebljenih u periodu od 24 sata daje prosenu potranju za taj period); demand charge tarifa koju plaa veliki potroa (el. energije) za nivo potronje u udarnom vremenu; demand power zahtevana snaga; demand restraint measures mere ogranienja potronje; high demand visoka potranja; density [ densiti] n. gustina, koncentracija;

31

dependence ondependence on [d pendns] n. zavisnost od; dependency on energy imports zavisnost od uvoza energenata; depletable [d pli tbl] adj. ispranjen, iscrpljen, osiromaen; depletable energy resources ogranieni izvori energije, tj. energetski izvori zasnovani na prirodnim resursima koji se mogu iscrpsti; deployment [d pl mnt] n. razvrstavanje, razmetaj; deposit [d p zit] n. depozit, nanos, naslaga, nalazite; deposit [d p zit] v. poloiti, nataloiti, deponovati; depository [d p zitri] n. skladite, stovarite, depo, depozitar (ugovora); depreciation [d pri i e n] n. deprecijacija, pad vrednosti; deregulation [di regj le n] n. deregulacija, pojednostavljenje ili smanjenje regulative ili zakonodavnih ogranienja (u cilju ukidanja monopola, decentralizacije i sl.); derogation [ dir ge n] n. ukidanje, teta, utrb, pogoranje; sputanje na nii nivo odluivanja ili nii poloaj; desalination [di sli ne n] n. desalinizacija, uklanjanje soli iz nekog procesa ili supstance; desertification [d z tifi ke n] n. opustinjavanje, irenje (nastajanje) pustinje, pretvaranje u pustinju; desulphur [di s lf] v. izdvojiti sumpor, ukloniti sumpor iz nekog procesa ili supstance; desulphurization [di s lfra ze n] n. uklanjanje sumpora iz nekog procesa ili supstance, obezsumporenje; detaxation [tk se n] n. ukidanje poreza; detect [d tekt] v. detektovati, otkriti, opaziti, utvrditi; detection [d tekn] n. otkrivanje, detekcija; development [d velpmnt] n. razvoj; developed countries razvijene zemlje; developing countries zemlje u razvoju; foster development podsticati razvoj; strategies for development strategije razvoja; sustainable development odrivi razvoj; device [d va s] n. ureaj, naprava, sprava; diesel oil [ di zl l] n. dizel gorivo; diffuse [d fju z] v. uiniti difuznim, raspriti; diffuse [d fju s] adj. rairen, rasprostranjen, difuzan, raspren; diffuse radiation difuzno zraenje (npr. sunevo zraenje raspreno esticama u vazduhu ili vodi); diffuse source rasut izvor, izvor energije ili resursa koji je rasporeen na mnogo mesta;

32

disruption preventiondigestible [da d estibl] adj. svarljiv, rastvorljiv, razgradljiv, podloan procesima fermentacije ili razgradnje; digestible agricultural waste razgradljiv poljoprivredni otpad; direct [da rekt] adj. direktan, neposredan; direct access direktan pristup, npr. mogunost potroaa na malo da kupi el. energiju direktno sa veleprodajnog trita, a ne od lokalnog distributera; direct current (DC) jednosmerna struja; direct energy conversion proizvodnja elektrine energije iz energetskog izvora bez prenoenja energije do radne tenosti ili pare (bez posredovanja termomehanikih procesa); direct solar gain direktna solarna dobit, upotrebljiva toplotna, elektrina i svetlosna energija direktno dobijena od sunca u odreenom prostoru; direct current (DC) jednosmerna struja; eddy current vrtlona struja; disassemble [dis sembl] v. rastaviti, rasklopiti, demontirati; disaster [d z st] n. nesrea, katastrofa, nevolja; disaster area zona nesree, nepogode ili katastrofe; discharge [d s t d ] n. pranjenje, isputanje; discharge of functions razreiti obaveze, osloboditi; discharge of pollutants isputanje zagaujuih materija; electric discharge elektrino pranjenje; discharge [d s t d ] v. ispustiti, isprazniti, rasteretiti; disclaim [d s kle m] v. osporiti, ne priznati; disconnect [ d sk nekt] v. iskljuiti, razdvojiti; disconnector [ d sk nekt] n. razdvaja, prekida; discrepancy [d skrepnsi] n. odstupanje, neslaganje, nepoklapanje, nesklad, neusaglaenost, razilaenje (u miljenju), diskrepanca; disengagement [ d s n ge d mnt] n. iskljuenje (iz procesa); dislocation [ d sl ke n] n. dislokacija, premetanje; dismantle [d s mntl] v. demontirati, rasklopiti; dispatch [d spt] v. otpremiti, dostaviti; dispatcher [d spt] n. dispeer, onaj koji rasporeuje; disposables [d spzblz] n. potroni materijal; disposal [d spzl] n. raspolaganje, uklanjanje, odlaganje; waste disposal odlaganje otpada; disruption [d s r pn] n. prekid, prekidanje; disruption prevention spreavanje prekida (isporuke el. energije);

33

disruptivedisruptive [d s r pt v] adj. ometajui; dissemination [d semi ne n] n. diseminacija, rasejavanje; dissemination of information irenje informacija; dissipation [ d si pe n] n. disipacija, rasipanje, gubitak; dissolve [d z lv] v. rastvoriti; dissolved gas rastvoreni gas (npr. prirodni gas koji se nalazi pomean sa naftom u prirodnim nalazitima); distributing [d str bju t ] adj. razvodni; distributing company/industry preduzee/industrija koja se bavi distribucijom el. energije; distributing network elektrina razvodna mrea; distribution [ d stri bju n] n. distribucija (npr. isporuka el. energije do konanih potroaa, putem niskonaponske mree); disturbance [d st bns] n. poremeaj, smetnja; diurnal [da nl] adj. dnevni, koji se odvija tokom 24 sata, ija je aktivnost vezana za dnevni ritam, koji se odvija u doba dnevnog svetla; diversification [da v sifi ke n] n. diversifikacija; diversity [da v siti] n. raznovrsnost, raznolikost; diversity of supply raznovrsnost ponude; divert [da v t] v. skrenuti, promeniti pravac; DNO [di en ] n. lokalni operater za snabdevanje el. energijom; double glazing [ d bl gle z ] n. prozori sa duplim staklima; down [dan] prep. na dole, niz, nanie; down time vreme kada je sistem iskljuen (havarijski); downed umanjen, oboren; downstream nizvodno, niz struju; downwind niz vetar; drain [dre n] n. kanalizacija; brain drain odlazak strunjaka, odliv mozgova; drain [dre n] v. odvoditi, isprazniti, drenirati, crpsti; drainage [ dre n d ] n. drenaa, isuivanje; drawback [ dr bk] n. nedostatak, mana; drift [dr ft] n. pomeranje, otklon, pomak, odstupanje; driving [ dra v ] adj. pogonski, pobudni, pogon; driving force pokretaka snaga (npr. inicijativa); drought [drat] n. sua; drown [dran] v. potopiti, utopiti; dry [drai] adj. suv; dry cellulosic material suvi celulozni materijal;

34

earth surface warmingdry hole izvor koji je presuio (suvi izvor) koji ne daje gas ili naftu; dual [ dju l] adj. dvostruki; dual-duct system centralni sistem za zagrevanje i ventilaciju koji stvara vazduh na dve temperature i nivoa vlanosti, taj vazduh se potom sprovodi kroz dva nezavisna provodna kanala do take upotrebe gde dolazi do meanja; dual-fuel/bi-fuel vehicle vozilo koje radi na dva razliita goriva (npr. kompresovani prirodni gas i benzin); dual-paned prozor sa dvostrukim staklom; duct [d kt] n. kanal, provodni kanal; due [dju ] adj. podesan, oekivan, dospeo, duan (u smislu obavezan); due to zbog, usled; due to exceptional circumstances usled vanrednih okolnosti; in due time, in due course pravovremeno, kako treba; duly [ dju li] adv. s pravom; dump [d mp] n. (el.) viak hidroenergije koji se ne moe skladititi ili sauvati; dump energy neiskoriena energija pri nekom procesu; dump site smetlite, deponija, mesto na koje se neto baca; dumper truck kamion za prevoz smea i otpada; dump [d mp] v. istovariti, baciti; dumping [ d mp ] n. istovarivanje, bacanje, dampiranje; dumping ground teren na koji se neto izbacuje, odlae; durability [ djr b liti] n. trajnost, izdrljivost, postojanost; durable [ djrbl] adj. trajan, izdrljiv, otporan, postojan; dynamo [ da nm] n. dinamo, generator, pokreta;

Eearmark [ earth [ ] earth earth earth earth earth m k] v. oznaiti, obeleiti, alocirati sredstva; n. zemlja, uzemljenje, zemni; connection uzemljenje; dam zemljana brana; embankment zemljani nasip; surface zemljina povrina; surface warming zagrevanje zemljine povrine;

35

earthfill damearthfill dam [ fil dm] n. zemljom nasuta brana; earthing [ ] n. uzemljenje; earthwork [ w k] n. zemljani radovi; ecology [ k ld i] n. ekologija; economic [ ek n m k] adj. ekonomski, privredni, korisnog uinka; economic life isplativa duina trajanja; economize [ k nma z] v. tedeti, ekonomisati; economy [ k nm ] n. ekonomija; economy of scale ekonomija obima, odnosi se na situaciju kada industrija postie smanjenje trokova na osnovu poveanja obima proizvodnje; ecosystem [ i k sistm] n. ekosistem; eddy current [ di k rnt] n. vrtlona struja; effect [ fekt] n. uticaj, efekat; beneficial effect koristan uinak; distorting effect negativan, lo uticaj; effectiveness [ fekt vnis] n. efektivnost, delotvornost; efficiency [ f nsi] n. efikasnost, delotvornost, stupanj korisnog delovanja; economic efficiency ekonomska efikasnost, termin koji se odnosi na optimalnu proizvodnju i potronju roba i usluga; electrical efficiency pokazatelj odnosa dobijene el. energije u odnosu na utroeno gorivo za njenu proizvodnju, eletroefikasnost; energy efficiency energetska efikasnost; enhance efficiency poveati uinak; effluence [ efluns] n. isticanje, curenje; effluents [ eflunts] pl. otpadne tenosti; agro-industrial effluents otpadne vode iz poljoprivrede i industrije; elapse [ lps] v. protei, proi; elapsed time proteklo vreme; electric [ lektr k] adj. elektrian; electric generator elektrogenerator, elektrini generator; electric radiant heating elektrino grejanje u kome se direktno dobijena toplota iri zraenjem bez pomoi ventilatora ili radnog fluida; electric resistance heater otporni greja, grejni element zasnonvan na elektrinom otporu materijala; electric shock elektrini udar; electric utility osoba ili dravna agencija sa monopolom na franizu, i koji prodaje el. energiju krajnjim korisnicima;

36

emission tradingelectric water heating elektrino zagrevanje vode; electrical circuit elektrino kolo; electrical grid sub-stations trafo stanice; electrical [ lektr kl] adj. elektrini; electrical plant elektrana; electrical utility elektrana, elektrina centrala; electricity [ lek tr sti] n. elektricitet; electricity generation proizvodnja el. energije; electricity generation capacity kapacitet za proizvodnju el. energije; electricity purchase nabavka, kupovina el. energije; electricity works elektrana, elektrina centrala; electrification [ lektrifi ke n] n. elektrifikacija; eligibility [ el d b lti] n. kvalifikovanost, posedovanje traenih uslova; emanation [ em ne n] n. emanacija, isparavanje, izbijanje; embank [ m bnk] v. zatititi obalu nasipom; embankment [ m bnkmnt] n. nasip, ozidana obala; EMEP Protokol uz Konvenciju o prekograninom zagaivanju vazduha na velikim udaljenostima o dugoronom finansiranju programa saradnje za praenje i procenu prekograninog prenosa zagaujuih materija u vazduhu na velike daljine u Evropi, eneva 1984; emergency [ m d nsi] n. opasnost, nevolja; emergency cable rezervni kabl, kabl za rezervno napajanje; emergency core cooling system (ECCS) oprema za hlaenje nuklearnog reaktora u sluaju kompletnog prestanka rada hladnjaka; emergency measures mere za hitne sluajeve; emergency reserve commitment obaveza obezbeivanja rezervi energenata za vanredne situacije; emergency reserves rezerve energenata namenjene vanrednim situacijama; emergency self-sufficiency in oil supplies sposobnost oslanjanje na sopstvene naftne rezerve u vanrednim situacijama; emergency stocks zalihe za vanredne situacije; emission [i min] n. emisija, isputanje, gasovi, estice i drugi materijal isputen u okolinu usled sagorevanja goriva; emission standard standard emisije, maksimalna koliina zagaujuih supstanci koju je po propisima dozvoljeno ispustiti iz jednog izvora; emission trading trgovina emisijama (pre svega u vazduhu), koliine zagaujuih materija (koje se isputaju u okolinu) koje mogu biti predmet trgovine;

37

emission trading schemeemission trading scheme pravila (sistem) trgovine pravima za isputanje zagaujuih materija; emmision limit values granine vrednosti emisija; gaseous and particulate emission isputanje gasova i tetnih estica; vehicle emission control kontrola izduvnih gasova iz vozila; emit [i mit] v. emitovati, isputati; emittance [ m tns] n. relativna sposobnost zraenja povrine materijala (u odnosu na crno telo); encapsulate [ n kpsjle t] v. hermetiki zatvoriti, enkapsulirati; encompass [ n k mps] v. obuhvatiti; endanger [ n de nd ] v. izloiti opasnosti, ugroziti; endangered species ugroene vrste; endogenous [ n d d ins] adj. endogen, koji nastaje iz unutranjih uzroka; endogenous capacity unutranja, sopstvena sposobnost; endorse [ n d s] v. prihvatiti, usvojiti; endurance [ n djrns] n. izdrljivost, otpornost, trajnost; energetic [ en d et k] adj. energetski, energian; energetics pl. energetika; energize [end a z] v. staviti pod napon, pobuditi; energy [ end i] n. energija (meri se u vatima); atomic energy atomska energija; energy charge naknada za utroenu elektrinu energiju, koliina novca koju potroa plaa po utroenom kilovat satu energije; Energy Charter Protocol on Energy Efficiency and Related Environmental Aspects Protokol o energetskoj efikasnosti i odgovarajuim aspektima ivotne sredine uz Energetsku povelju (ugovor); Energy Charter Treaty Energetska povelja (ugovor); energy consumption potronja energije; energy crops biljke koje se mogu koristiti za dobijanje energije (bilo direktnim sagorevanjem ili za dobijanje sintetikih goriva); energy demand potranja za energijom; energy diversity raznovrsnost energetskih izvora, postojanje razliitih tipova energetskih izvora na odreenom prostoru; energy efficiency strategies strategije energetske efikasnosti; energy efficient technology tehnologija koja efikasno koristi energiju;

38

enter into negotiationsenergy inefficient plant energetski neefikasno postrojenje; energy intensive industry industrija koja troi velike koliine energije (npr. proizvodnja aluminijuma); energy island energetsko ostrvo, simbolian naziv za regiju koja je udaljena od drugih proizvoaa elektrine energije; energy management system sistem upravljanja energijom; energy market trite energijom, trite energenata; energy policy energetska politika; energy reserves energetske rezerve, energetski resursi koji su poznati i koji se mogu iskoristiti uz pomo trenutno raspoloive tehnologije i uz prihvatljive trokove; energy saving mere tednje energije; energy sector energetski sektor; energy security / fuel security energetska bezbednost, politika koja razmatra rizike zavisnosti od izvora goriva sa udaljenih i nestabilnih regiona sveta, kao i prednosti domaih i alternativnih izvora goriva; energy supply crisis kriza u snabdevanju energijom; energy/fuel diversity raznovrsnost izvora energije odnosno goriva; politika koja podstie razvoj tehnologija usmerenih ka diversifikaciji izvora energije i umanjuje oslanjanje na konvencionalna goriva; energy-conversion unit jedinica (u smislu postrojenja) gde se jedan oblik energije pretvara u drugi; engine [ end in] n. motor, pogonska maina; four-stroke engine etvorotaktni motor; gas fueled engine motor koji radi na gas; natural gas engine motor koji radi na prirodni gas; enhance [ n h ns] v. pospeiti, poboljati, istai, naglasiti; enrich [ n r t] v. obogatiti sadraj neega, oplemeniti; enriched uranium obogaeni uranijum; enriched uranium supply zalihe obogaenog uranijuma, snabdevanje obogaenim uranijumom; enrichment [ n r tmnt] n. obogaivanje, oplemenjivanje; enrichment services usluge obogaivanja, oplemenjivanja (npr. uranijuma, rude); entail [ n te l] v. podrazumevati, imati kao posledicu, povlaiti za sobom; enter [ ent] v. ui, nastupiti, zapoeti, prodreti; enter into consultations zapoeti konsultovanje; enter into force stupiti na snagu; enter into negotiations zapoeti pregovore;

39

enterpriseenterprise [ entpra z] n. preduzee, poduhvat, preduzetnitvo; assembling/manufacturing enterprise preduzee za proizvodnju odnosno montau; small and medium-sized enterprises (SME) mala i srednja preduzea; entrenched [ n trentt] v. ustaljen; entrenched custom ustaljeni obiaj; entrust [ n tr st] v. poveriti; entry [ entri] n. ulaenje, ulazak, stupanje; entry barrier ulazna barijera; entry into force stupanje na snagu; environment [ n va rnmnt] n. sredina, okolina, ivotna sredina; local environment lokalno okruenje; environment(ally) friendly [ n va rn mentli frendli] adj. koji nije tetan po ivotnu sredinu; environmentally friendly energy energija koja najmanje teti ivotnoj sredini; environmental [ n va rn mentl] adj. koji se tie ivotne sredine; environmental integrity jedinstvo, integritet ivotne sredine; environmental protection zatita ivotne sredine; envisage [ n v z d ] v. predvideti; equalize [ i kwla z] v. izjednaiti, ujednaiti, nivelisati; equiphase [ i kwife z] adj. istofazni, u istoj fazi; equipotential [i kwip tenl] adj. ekvipotencijalan; equitable [ ekwitbl] adj. pravedan, nepristrastan, istovetan, jednak; on equitable basis na jednakoj osnovi, u jednakoj meri; on the basis of equity na osnovu jednakosti; equivalent customer [ kw vlnt k stm] n. ekvivalent potroa; eradicate [ rdike t] v. iskoreniti; eradication [ rdi ke n] n. iskorenjivanje, unitavanje; erode [ rd] v. erodirati, nagrizati, izjedati, razarati; erosion [ r n] n. erozija, spiranje, nagrizanje, habanje; Espoo Convention Konvencija o proceni uticaja na ivotnu sredinu u prekograninom kontekstu, Espo, 1991; European Centre for Energy Network (ECEN) Evropski centar za energetsku mreu; European energy regulator evropski zakonodavac u energetici; European Environment Agency (EEA) Evropska agencija za ivotnu sredinu;40

extensionEuropean Grid Code (EGC) evropski kod (zakon) o dalekovodnim elektrinim mreama; evacuation [ vkju e n] n. evakuacija, ispumpavanje, pranjenje, vakumiranje; evaporator [ vpre t] n. ispariva; event [ vent] n. dogaaj, proces, radnja; everlasting [ ev l st ] adj. dugotrajan; evolution [ i v lu n] n. evolucija, kretanje, postepeni razvoj; evolutional [ i v lu nl] adj. evolucioni; ex works cost [ eks w ks k st] franko kapija, klauzula prilikom sklapanja ugovora koja podrazumeva da kupac preuzima robu kod prodavca i dodatno obezbeuje vozarinu i osiguranje; excavation [ eksk ve n] n. iskopavanje, iskop; exceed [ k si d] v. prekoraiti, premaiti; exceeding [ k si d ] adj. prekomeran, preteran; excess [ ekses] n. viak, preobilje; in excess suvie, preko, vie nego; excessive [ k ses v] adj. preteran, prekomeran, neumeren; excessive spending prekomerna potronja; exchange [ ks te nd ] n. razmena; exchange of personnel razmena osoblja; exchanger [ ks te nd ] n. izmenjiva, razmenjiva; excite [ k sa t] v. pobuditi, podstai, izazvati, ekscitirati; exhaust [ g z st] n. izduvni ventil (na parnoj maini ili motoru) ispust, pranjenje, iscrpeti; exhaust gas izduvni gas; exhaust steam suvina para koja se izbacuje iz sistema; exhauster [ g z st] n. usisni ventilator, ekshaustor; exhaustible [ g z stibl] adj. iscrpiv, koji se moe iscrpeti, utroiti; expand [ k spnd] v. iriti, proiriti; expansion [ k spnn] n. irenje, ekspanzija, proirenje; expend [ k spend] v. utroiti, upotrebiti, potroiti; expenditure [ k spend t] n. potronja, trokovi; public expenditure javna potronja; exploit [ k spl t] v. iskoristiti, eksploatisati, upotrebiti; exploitation [ ekspl te n] n. eksploatacija, korienje; export [ eksp t] n. izvezena roba, izvoz; exposure [ k sp ] n. izloenost; radiation exposure izloenost radijaciji; extension [ k stenn] n. produetak;

41

extention to the networkextention to the network prikljuivanje na mreu; external [ k st nl] adj. spoljni, eksterni; external costs eksterni trokovi; externalities [ k st nlitiz] pl. eksternalije, spoljni inioci; extinguisher [ k st gw ] n. ureaj za gaenje poara; extra high voltage (EHV) [ ekstr ha vlt d ] n. nivoi voltae vii od onih koji se normalno koriste kod prenosa el. energije; extract [ ekstrkt] n. ekstrakt; extract [ k strkt] v. izvui, istisnuti, iscediti, ekstrahovati;

Ffacilitate [f s lite t] v. omoguiti, obezbediti, olakati; facilitate the development omoguiti razvoj; facility [f s liti] n. postrojenje, oprema, prostorije; facilities sredstva, objekti, tehnike mogunosti; handling and treatment facilities postrojenja za rukovanje i obradu (npr. radioaktivnog materijala); failure [ fe lj] n. otkaz (sistema), neuspeh, ispad, neispravnost, kvar; power failure nestanak elektrine energije; fault [f lt] n. greka, neispravnost; fault time vreme ispada (sistema); feasibility [ fi zi b l ti] n. izvodljivost, ostvarivost; feasibility study studija (elaborat) izvodljivosti; feasible [ fi zibl] adj. ostvariv, mogu, izvodljiv; feed [fi d] n. dovod, dopremanje sirovine ili materijala u proces (prerade); feed stock [ fi d st k] n. zalihe, npr. goriva potrebnog za pogon maine, ili sirovine koje se prerauju; fermentation [ f men te n] n. vrenje, fermentacija; fermantation plant postrojenje, pogon za vrenje; fertilizer [ f tla z] n. ubrivo; mineral fertilizer mineralno ubrivo; finite [ fa na t] adj. konaan, ogranien; finite oil reserves ograniene naftne rezerve; fire [fa ] n. vatra, zapaliti; fire hazard opasnost od poara; fireproof [ fa pru f] adj. vatrootporan;

42

fragilefission [ f n] n. cepanje, fisija, oslobaanje energije kao posledica cepanja jezgara atoma; fixed price [f kst pra s] n. fiksna cena; flashover [fl v] n. pranjenje (varnino); flat plate [flt ple t] n. ravna ploa, ravni kolektor solarne energije; flood [fl d] n. poplava; floodgate [ fl dge t] n. vrata brane, ustava; flow [fl] n. tok; flow net strujna mrea; flow [fl] v. tei, kretati se; flowchart [fl t t] n. dijagram odvijanja procesa; fluctuate [ fl ktue t] n. fluktuirati, kolebati se; fluid [ flu id] n. fluid, tenost ili gas, tean, nestalan; fluidization [ flu ida ze n] n. fluidizacija, prevoenje u teno stanje; fly ash [flai ] n. letei pepeo, pepeo noen vazduhom; focal point [ fkl p nt] n. ina taka, centar panje; focus [ fks] n. fokus, ia; put in focus staviti u centar panje; focus [ fks] v. fokusirati; force [f s] n. sila, snaga, jaina, naterati; force majeure via sila, vis major; forced [f st] adj. prinudni, prisilni, pod pritiskom; forecast [ f k st] n. prognoza, predvianje; forefront [ f fr nt] n. prednja strana, prvi red, proelje; be at forefront biti ispred drugih, biti veoma napredan; forest [ f rist] n. uma; forest-based industries industrije zasnovane na umarstvu; forestry [ f ristri] n. umarstvo; forestry land umsko zemljite; short rotation forestry gajenje brzorastueg drvea i bilja; fossil [ f sl] n. fosil, fosilni ostatak; fossil fuel fosilno gorivo; fossil fuel substitution substitucija (zamena) fosilnog goriva; fossilization [ f sla ze n] n. fosilizacija; foster [ f st] v. podsticati, unapreivati; foster the development pospeiti, podstai razvoj; fragile [ frd a l] adj. krhak, loman, lomljiv;

43

frameworkframework [ fre mw k] n. okvir; community energy saving framework okvir za tednju energije unutar zajednice; frequency [ fri kwnsi] n. frekvencija, uestanost; frequent [ fri kwnt] adj. est; fuel [fjul] n. gorivo, ogrev; fuel blend meavina goriva; fuel cell gorivna elija; fuel gas sintetiki gas; fuel oil petrolej; fuel switching prelaenje na drugi vid goriva; fuel switching capacity normalna potronja nafte koja se moe zameniti drugom vrstom goriva u vanrednim situacijama; fuel-oil residue mazut i druge teke frakcije nafte; fuel-based generation [ fjulbe st d en re n] n. proizvodnja el. energije na bazi goriva; fueller [fjul] n. kamion, cisterna za snabdevanje gorivom; fuelling [fjul ] n. napajanje, snabdevanje gorivom; fuelwood [ fjulowd] n. drvo za ogrev; fuelwood species plantation saenje drveta koje se koristi kao ogrev; fulfil, fulfill [fl f l] v. ispuniti, popuniti; fulfil the conditions ispuniti uslove; fume [fju m] n. dim, isparenja; fundamental [ f nd mentl] adj. fundamentalni, osnovni, bazini; fundamental safety principles osnovni principi bezbednosti; furnace [ f ns] n. pe; fusion [ fju n] n. stapanje, spajanje, fuzija; fusion energy fuziona energija;

GG8 [d i e t] organizacija osam ekonomski najrazvijenijih zemalja sveta; gain [ge n] n. dobit, jaina (signala); gain [ge n] v. stei, dobiti, primiti, profitirati; gas [gs] n. gas, gasovita supstanca, benzin;44

geologicalgas consumption potronja gasa; gas emission isputanje gasa, emitovanje u atmosferu; gas fuelled engine motor koji radi na gas; gas grid gasovodna mrea; gas import uvoz gasa; gas storage skladitenje gasa; gas storage regiment reim skladitenja gasa; gas utility subjekt autorizovan za distribuciju i transport prirodnog gasa; natural gas prirodni gas; gaseous [ gsis] adj. gasovit, u obliku gasa, koji sadri gas; gaseous emission emisija gasa, isputanje gasa; gaseous fuel gasno gorivo, obino prirodan gas; gasification [ gsifi ke n] n. gasifikacija; gasify [ gsifai] v. pretvoriti u gas; gasoil [ gs il] n. dizel gorivo; gasoline [ gsli n] n. benzin; gas-pipe, gas-pipeline [ gspa p] n. gasovod; generation [ d en re n] n. generisanje, stvaranje, proizvodnja, generacija; bulk electricity generation proizvodnja el. enerije u velikim koliinama; generation company (GENCO) kompanija koja upravlja i odrava postojee elektrine centrale; generation dispatch and control prikupljanje i slanje sa razliitih proizvodnih kapaciteta, kao i pruanje podrke i drugih usluga; generation station n. elektrina centrala; non-grid-connected generation proizvodnja elektrine energije van elektrine mree; on-site electricity generation proizvodnja elektrine energije na mestu korienja; geodiversity [ d da v siti] n. geodiverzitet; geoelectric [ d lektr k] adj. geoelektrian; geoelectricity [ d lek tr siti] n. geoelektricitet, elektrina energija koja se dobija pomou zemljine toplote; Geographical (Global) Positioning System (GPS) [d p es] n. sistem za odreivanje poloaja pomou satelita; Geographical information system (GIS) [d a es] n. geografski informacioni sistem; geographical scope [ d i grf kl skp] geografski obuhvat; geological [ d i l d kl] adj. geoloki;

45

geological storagegeological storage geoloko skladitenje; geological/geographical information geoloke odnosno geografske informacije (o odreenom prostoru); geothermal [ d i ml] adj. geotermalni; geothermal and heat pumps geotermalne (toplotne) pumpe; geothermal energy geotermalna energija; geothermal gradient geotermalni gradijent, stepen porasta temperature sa poveanjem dubine; geothermal power capacity geotermalni energetski kapacitet; global [ glbl] adj. globalno, svetsko, koje se odnosi na ceo svet; global climate change n. globalne klimatske promene; Global Environmental Facility (GEF) Meunarodna institucija za finansijsku podrku u oblasti zatite ivotne sredine; global warming globalno zagrevanje; gradient [ gre dint] n. gradient, promena neke veliine u prostoru; grant [gr nt] n. donacija, dotiranje; green [gri n] adj. zeleno, koje se odnosi na zelenilo ali i (u prenosnom smislu) na prirodu i ivotnu sredinu; green action akcija usmerena na zatitu prirode i ivotne sredine, takoe i akcija ozelenjavanja; green investments zelene investicije, ulaganje u zatitu i unapreenje ivotne sredine (na meati sa green field investments); greenfield investments investicije u izgradnju novih postrojenja; greenhouse [ gri nhas] staklenik, staklena bata; greenhouse effect efekat staklene bate; greenhouse gas emission emisija gasova staklene bate; greenhouse gases gasovi staklene bate, gasovi koji pojaavaju efekat staklene bate; greenhouse impact uticaj na efekat staklene bate; grid [gr d] n. mrea, reetka, elektrina mrea; electricity grid dalekovodna elektrina mrea; grid access conditions uslovi pristupa dalekovodnoj elektrinoj mrei; grid rules pravila korienja dalekovodne elektrine mree; grid-connected photovoltaic generation proizvodnja elektrine energije fotonaponskim elijama povezanim u mreu; gross [grs] adj. ukupan, bruto;

46

heat-resistantgross domestic product (GDP) bruto domai proizvod; gross energy consumption ukupna energetska potronja; gross national product (GNP) bruto nacionalni proizvod; ground [grand] n. uzemljenje, podloga, osnova, tlo; ground water podzemna voda; grounding [ gra nd ] n. uzemljenje; ground-level [ grand levl] adj. prizemni, na povrini zemlje; ground-level concentration koncentracija neke supstance u prizemnom sloju; ground-level ozone prizemni ozon; ground-zero [ grand z r] n. centar eksplozije; guidance [ ga dns] n. vostvo;

Hhamper [ hmp] v. spreiti, koiti, usporavati; hamper the use spreavati upotrebu neega; harm [h m] n. teta, ozleda; harmful [ h mfl] adj. tetan; harmful effect tetni uticaj; harmonize [ h mna z] v. harmonizovati, uskladiti; harness [ h nis] v. iskoristiti, uposliti, angaovati, upregnuti; harness financial instruments upotrebiti finansijske instrumente; hazard [ hzd] n. hazard, opasnost, rizik; shock hazard opasnost od elektrinog udara; hazardous [ hzds] adj. opasan, rizian; hazardous substances opasne supstance; hazardous waste opasan otpad; heat [hi t] n. toplota; heat gain toplotna dobit; heat loss toplotni gubitak; heat transfer prenos toplote; heat [hi t] v. grejati, zagrejati; heater [ hi t] n. greja, bojler; heating [ hi t ] n. zagrevanje; heat-resistant [ hi t r z stnt] adj. otporan na zagevanje;47

heavyheavy [ hv ] adj. teak; heavy fuel oil mazut; heavy metals teki metali; heavy water teka voda; Helsinki Water Convention Konvencija o zatiti i korienju prekograninih vodotokova i meunarodnih jezera, Helsinki 1992; Hertz (Hz) [h ts] n. herc, jedinica za frekvenciju (1/sec); high [ ha ] adv. visoko, mnogo, veoma; high efficiency visoka efikasnost; high tension visoki napon; high voltage visoki napon; high voltage transmission line visokonaponski dalekovod; high-tension switch [ ha tenn sw t] visokonaponski prekida; highlines [ha la nz] n. dalekovod; horsepower (HP) [ h s pa] n. konjska snaga (745.7 vati); hot dry rock [ h t dra r k] n. vrue podzemne stene (kao alternativni izvor energije); housing [ haz ] n. smetaj, skladitenje; hurricane [ h rikn] n. uragan, tajfun; hydro [ ha dr] hidro, koji se odnosi na vodu; hydro energy hidro energija; hydroenergetic potential hidroenergetski potencijal; hydrocapacity [ ha dr k psiti] n. raspoloive koliine vode; hydrocarbon [ ha dr k bn] n. ugljovodonik; hydroelectric [ ha dr lektr k] adj. hidroelektrini; hydroelectric power hidroelektrina energija; hydro-electric power station hidroelektrana; hydro-electricity [ ha dr lek tr siti] n. el. energija stvorena u hidroelektrani; hydrogen (H) [ ha drd n] n. vodonik; hydrogen fuel cell n. vodonina elija;

48

Industrial Accidents Convention

Iillumination [ lu mi ne n] n. rasveta, osvetljenje; impact [ mpkt] n. uticaj, delovanje, uinak, udar, sudar; environmental impact assessment procena uticaja na ivotnu sredinu; impetus [ mpits] n. podsticaj, stimulans; implement [ mplment] v. primeniti, implementirati; implementation [ mplmen te n] n. sprovoenje, izvrenje, primena, implementacija; implementation of agreement primena sporazuma; implementation of reform primena reforme; implementation of requirements primena uslova; proper implementation ispravna implementacija; rules of implementation pravila implementacije; import [ mp t] n. uvoz, uvozna roba; impoundment [impaundmnt] n. koliina vode koju dri brana, nasip ili druga vetaka barijera; in situ [ n s tju ] adv. na mestu, na svom uobiajenom, prirodnom ili prvobitnom mestu; in-situ combustion sagorevanje na licu mesta; in-situ gasification pretvaranje uglja u sintetiki gas na nalazitu; incentive [ n sent v] n. podsticaj; incineration [ n s n re n] n. sagorevanje, kontrolisano spaljivanje; incinerator [ n s nre t] n. ureaj (pe) za sagorevanje; incremental [ kr mentl] adj. inkrementalan, postepen; incremental costs rastui trokovi; incumbent [ n k mbnt] adj. trenutno aktivni (slubenik), na funkciji; indigenous [ n d d ins] adj. domai, autohtoni, starosedelaki; indigenous community autohtona zajednica; indigenous energy resources sopstveni energetski resursi (jedne zemlje); indigenous renewable energy sources sopstveni obnovljivi izvori energije; Industrial Accidents Convention Konvencija o prekograninim efektima industrijskih akcidenata, Helsiniki 1992;

49

inexhaustibleinexhaustible [ in g z stibl] adj. neiscrpan, koji se ne moe potroiti; inflammable [ n flmbl] adj. zapaljiv; infrared (IR) [ nfrred] adj. infracrven; infrared radiation infracrveno zraenje; infrastructure [ nfr str kt] n. infrastruktura; initiative [ n t v] n. inicijativa; accross-the-board initiative inicijativa koja ukljuuje vie partnera (zemalja), koja prevazilazi granice jedne oblasti; inphase [ nfe z] n. fazno slaganje, istofaznost; insolation [ nsj le n] n. insolacija, izlaganje sunevom zraenju, koliina sunevog zraenja po jedinici povrine; install [ n st l] v. postaviti, instalirati; installation [ nst le n] n. uvoenje, instaliranje, instalacija, ureaj, postrojenje; installed capacity [ n st ld k psti] n. instalisani kapacitet; insulate [ nsjle t] v. izolovati; insulation [ nsj le n] n. izolacija; interalia [ ntr e li] adv. izmeu ostalog; interchange [ ntte nd ] n. razmena, dogovor izmeu meusobno povezanih strana; interconnection (electric utility) [ ntk nekn] n. meusobna povezanost, umreenost elektromrea; interdependence [ ntd pendns] n. meuzavisnost; interdependent [ ntd pendnt] adj. meusobno zavisan; interference [ nt f rns] n. interferencija, meanje; interference with the climate system uticaj na klimatski sistem; interim [ ntr m] adj. privremeni, provizoran; interim report privremeni izvetaj; intermittent [ nt m tnt] n. isprekidan, na mahove; internal [ n t nl] adj. unutranji; internal market unutranje trite; international [ nt nnl] adj. meunarodni, internacionalni; international supply and demand meunarodna ponuda i tranja; interrestrial [ ntt restril] adj. zemaljski, poreklom sa zemlje; interrestrial ecosystem zemaljski ekosistem; intrinsic [ n tr ns k] adj. pravi, unutranji, bitan, uroen; materials with low intrinsic energy content materijali sa niskim energetskim sadrajem;

50

Kyoto Protocolinvestment [ n vestmnt] n. ulaganje, investicija; investment framework invensticioni okvir; joint investment zajednika investicija; ionising [ ainaiz ] adj. jonizujui; ionising radiation jonizujue zraenje; IPPC integrisano spreavanje i kontrola zagaenja; issue [ u ] n. pitanje, problem, tema za raspravu; produkt;

Jjoint [d nt] adj. zajedniki, spoj, zglob; joint action zajednike aktivnosti; joint declaration zajednika izjava; joint efforts zdrueni napori; joint operations zajedniko delovanje; joint policies zajednike politike; joint venture zajedniko ulaganje, zajedniki poduhvat, preduzee nastalo zajednikim ulaganjem; junction [ d kn] n. vor, mesto spajanja ili grananja, raskrsnica, spajanje vodova; jurisdiction [ d ris d kn] n. nadlenost, jurisdikcija; beyond ones jurisdiction izvan neije nadlenosti; national jurisdiction nacionalna, dravna jurisdikcija;

Kkerosene [ kersi n] n. kerozin; kilowatt (kW) [ kil w t] n. kilovat, jedinica za merenje snage (1000 vati); kilowatt-hour (kWh) [ kilw t a] n. kilovat-as; kilowatt-hour per capita kilovat-as po glavi stanovnika; knock-on effect [ n k n fekt] n. lanani efekat; know-how [ nha] n. znanje, tehnika vetina; Kyoto Protocol Kjoto protokol uz Okvirnu konvenciju UN o klimatskim promenama (Kjoto, 1997);

51

lack

Llack [lk] n. nedostatak, manjak, nestaica; lag [lg] n. kanjenje, zaostatak; lagging [ lg ] n. kanjenje, oblaganje izolacijom; land [ lnd] n. zemlja, tlo; landfill [ lndf l] n. deponija, prostor za deponovanje vrstog otpada ili drugog materijala koji se prekriva zemljom; landfill gas gas dobijen iz deponije prekrivene zemljom; landfill gas generator generator koji radi na gas iz deponije; landfill site lokacija deponije; landline [ lndlain] n. dalekovod, nadzemni vod; landlocked [ lndl kt] adj. zemljom okrueni prostor, (zemlja) koja ne izlazi na more; landscape [ lndske p] n. predeo, pejza, okolina; energy landscape raspored energetskih resursa na prostoru; lapsed time [ lpst taim] n. proteklo vreme; layer [ le ] n. sloj; lay off [ le f] v. otpustiti; lead [led] n. olovo; leaded gasoline [ ledid gsli n] n. benzin koji sadri tertraetil olovo; leakage [ li k d ] n. odvod, curenje, mesto gubitaka; leakage current odvodna struja; leakproof [ li kpru f] adj. zaptiven, hermetiki; leaky [ li ki] adj. nezaptiven, koji proputa; legislative [ led islt v] adj. zakonodavni, koji se odnosi na donoenje zakona; legislative measure zakonodavna mera; legislative proposal zakonodavni predlog; legitimate [l d t mt] adj. legitiman, opravdan, dozvoljen; level [ levl] n. nivo, stepen; level of emergency reserves nivo rezervi za sluaj vanrednih situacija; level of nuclear safety nivo nuklearne bezbednosti; level sense ispitivanje napona; low level niski nivo, niski napon;

52

liquefied natural gasleveling [ levl ] n. izravnavanje, peglanje napona; liability [ la b liti] n. odgovornost, obaveza, dunost, podlonost; liabilities dugovanja, novane obaveze, pasiva, slabosti; liable [ la bl] adj. odgovoran, obavezan, duan (da plati neto), podloan, izloen neemu, sklon, predisponiran; liable to duty koji podlee carini; something is liable to occur neto e se verovatno dogoditi; life [laif] n. ivot, vek, trajanje; life expectancy vek trajanja; life test test trajnosti; physical life tehniki, radni vek; life cycle [laif saikl] n. ivotni ciklus; life cycle assessment procena ivotnog ciklusa; life-cycle cost trokovi ivotnog ciklusa; light [lait] adj. lagan, redak; light-water reactor reaktor na obinu vodu, lakovodni reaktor; light [lait] n. svetlost, lampa, izvor svetla; light cell fotoelija; light output emisija svetla; lightguide [ laitga d] n. svetlovod; lighting [ la t ] n. osvetljenje; lightning [ la tn ] n. munja; lightning arrestor gromobran; lightning conductor gromobranski odvodnik; lightning rod gromobran; lightning-proof obezbeen od udara groma; lignite [ l gna t] n. lignit, mrki ugalj; limited [ l mitid] adj. ogranien; line [lain] n. vod, provodnik, linija; line binder post taka elektrinog prikljuka; line cord linijski kabl; line current linijska struja; line voltage napon mree; line-to-ground odvod uzemljenja; line-to-line dodirivanje provodnika; long haul land line dalekovod; line loss [lain l s] n. gubitak u mrenom prenosu; liquefied [ l kwifaid] adj. teni, u tenom stanju; liquefied natural gas teni prirodni gas;

53

liquidliquid [ l kwid] adj. tean; liquid biofuel teno biogorivo; liquid gas teni gas; liquidity [l kw diti] n. likvidnost, platenost; liquidity on gas and electricity markets likvidnost na tritu gasa i el. energije; live [laiv] adj. pod naponom; live wire provodnik pod naponom, fazni provodnik; loan [ln] n. zajam; loan subsidy dotacija, novana pomo, subvencija; lode [ld] n. izolovana ica, depozit, leite; long-distance [ l distns] adj. dalekovodni, na daljinu; long distance power supply prenoenje energije na velike daljine; long-distance network dalekovodna mrea; longhole [ l hul] n. duboka buotina; long-term [ l t m] adj. dugoroan; long-term plan dugoroni plan; loss [l s] n. gubitak; line losses mreni gubici, gubici u prenoenju i distribuciji energije; losses elektrina energija ili kapacitet koji je potroen u normalnom funkcionisanju energetskog sistema; low [ l] adj. nisko, slabo, malo; low carbon technology tehnologija sa niskim sadrajem ugljenika; low-carbon energy sources energetski resursi sa niskim sadrajem ugljenika; low-emission slabo zraenje, emisija niske koncentracije; low-emission vehicles vozila koja isputaju male koliine tetnih materija; low-lying coastal country zemlja sa niskim priobaljem; low-lying country zemlja sa niskom nadmorskom visinom; low-sulphur liquid fuels tena goriva sa niskim procentom sumpora; LPG (liquid propane gas) [el pi d i ] n. teni propan; lubricant [ lu br knt] n. mazivo; lubricating oil ulje za podmazivanje; lumen (lm) [ lu mn] n. jedinica svetlosnog fluksa; luminance [ lu minns] n. osvetljenost; lux (lx) [l ks] n. jedinica osvetljenosti;

54

moisture

Mmaintenance [ me ntnns] n. odravanje, izdravanje; maintenance of equipment odravanje opreme; malfunction [ml f kn] n. otkaz, loa funkcija; mandate [ mnde t] n. mandat, punomo, ovlaenje; manifold [ mnifld] adj. viestruki; manifold options viestruke mogunosti; manure [m nj] n. stajsko ubrivo; artificial manure vetako ubrivo; manure application primena ubriva; marine ecosystem [m ri n i k s stm] n. morski ekosistem; market [ m kit] n. trite; home market domae trite; market based price trina cena, cena na konkurentnom tritu; market failure propast, propadanje, krah trita (berze); market opening otvaranje trita; market price trina cena; market replication uveavanje, proirenje trita, osvajanje novog trita; marsh gas [m gs] n. movarni gas; meantime [ mi nta m] n. meuvreme; measuring [ me r ] n. merenje, ispitivanje; megawatt hour (MWh) [ megw t a] n. megavat as; mercury (Hg) [ m kjri] n. iva (metal); merit [ merit] n. zasluga, prednost; metal waste [ metl we st] n. metalni otpad; methane [ mi e n] n. metan, movarni gas; methane emissions emisije metana; methanol [ men l] n. metanol, metil alkohol; metre, meter [ mi t] n. metar, merni ureaj (strujomer); minimize [ m nima z] v. minimizirati, umanjiti; mitigate [ m tige t] v. ublaiti, olakati; mitigating circumstances olakavajue okolnosti; mitigation [ m ti ge n] n. ublaavanje; moisture [ m st] n. vlaga, vlanost;

55

monitormonitor [ m n t] n. monitor, indikator, kontrolni ureaj; monitor [ m n t] v. nadzirati; monitoring [ m n tr ] n. praenje, kontrola, nadzor, monitoring; monitoring progress praenje, kontrola napretka; monopoly [m n pli] n. monopol; Montreal Protocol Montrealski protokol o supstancama koje oteuju ozonski omota, 1987; multilateral [ m lt ltrl] adj. multilateraln