Enquête Psychische Kwetsbaarheid en Werk

Juni 2012

Cobi van Vugt

nl.linkedin.com/in/cobivanvugt

www.cobiwerkt.nl

contact@cobiwerkt.nl

Inleiding 3

Alle werknemers 4

Wat is voor jou ondersteunend op je werkplek? 4

Tips voor “de organisatie” 6

Tips voor werknemers met psychische kwetsbaarheid 9

Werknemers die open zijn over hun psychische kwetsbaarheid 11

Wat vertel je over je psychische kwetsbaarheid? 11

Waarom ben je open over je psychische kwetsbaarheid? 12

Wat zijn je ervaringen met open zijn over je psychische kwetsbaarheid? 13

Dingen die je liever niet vertelt 13

Werknemers die niet open zijn over hun psychische kwetsbaarheid 14

Redenen om niet open te zijn over psychische kwetsbaarheid 14

Wat zou je eventueel wél willen vertellen en waarom? 15

Eerdere ervaringen met openheid 15

Inhoudsopgave

3

Hier de uitkomsten van de online Enquête Psychische Kwetsbaarheid en Werk. Een oriënterend onderzoek

naar de ervaringen van mensen met een psychische kwetsbaarheid die in een betaalde baan werken

(ongeacht het aantal uren).

De enquête is ingevuld door 29 mensen die zichzelf beschouwen als iemand met een psychische

kwetsbaarheid*. 9 van hen zijn op hun huidige werkplek niet open over deze kwetsbaarheid, de andere 20

(in verschillende mate) wel. Een aantal respondenten (9) zet hun ervaring met psychische problemen in in

hun werk in de geestelijke gezondheidszorg, de meesten doen werk dat helemaal niet met de zorg te

maken heeft. De respondenten zijn geworven via relevante groepen op LinkedIn, via twitter, de website

www.cobiwerkt.nl en via persoonlijke contacten.

De enquête is niet bedoeld of geschikt om algemeen geldende uitspraken te doen of verbanden te leggen.

Sterker nog, waarschijnlijk is het een heel specifieke groep die de enquête heeft ingevuld. Namelijk mensen

die geïnteresseerd zijn in het onderwerp en bewust bezig zijn met hun functioneren op de werkplek.

Desondanks geven de antwoorden wel inzicht in wat er zoal komt kijken bij het werken met een psychische

kwetsbaarheid. Op veel plaatsen worden antwoorden letterlijk geciteerd in plaats van samengevat, hierdoor

is dit document een verzameling van concrete, uiteenlopende ervaringen en meningen geworden.

Ik hoop met deze enquête een aanzet te geven tot verbetering van de communicatie, openheid en

vermindering van stigma rondom psychische kwetsbaarheid. Voor de mensen die ermee te maken hebben,

zowel de werknemers zelf als “de organisatie”, biedt deze enquête wellicht aanknopingspunten om in de

praktijk tot duurzame oplossingen te komen.

En als ik op basis van de enquête toch een conclusie zou willen trekken: dat wat nodig is voor werknemers

met een psychische kwetsbaarheid verschilt in wezen niet zo veel van wat goed is voor werknemers in het

algemeen. Hoogstens is de concrete invulling wat anders, waardoor open, onbevooroordeelde

communicatie nog belangrijker is. Het belangrijkste is om gezien te worden als mens, met ruimte voor de

sterke, kwetsbare, mooie en onhandige kanten die iederéén heeft.

Hartelijk dank iedereen die de enquête heeft ingevuld en Marieke Sweens voor het meedenken, de

feedback en het enthousiasme!

Cobi van Vugt

Juni 2012

Bekijk hier de enquête: http://www.cobiwerkt.nl/?page_id=2325

* Onder “psychische kwetsbaarheid” kunnen uiteenlopende dingen verstaan worden. Andere aanduidingen

zouden kunnen zijn “werknemer met ervaring als cliënt in de GGZ”, “iemand met een psychische stoornis of

psychische problemen”, “iemand met een psychiatrische ziekte” en varianten hierop. Het is zeer persoonlijk

hoe mensen zichzelf beschouwen en noemen. Ook zijn er grote verschillen in hoe acuut en actueel de

problemen van mensen zijn: sommigen zijn momenteel in behandeling en ondervinden dagelijks veel last

van hun symptomen, terwijl dit voor anderen veel verder in het verleden ligt. Dan is er meer sprake van het

goed bewaken van de juiste voorwaarden om goed te kunnen (blijven) functioneren.

Inleiding

4

Zowel de mensen die open zijn over hun psychische kwetsbaarheid als degenen die er niet over vertellen

hebben aangegeven wat voor hen ondersteunend is (of zou zijn) op het werk, welke tips ze hebben voor

“de organisatie” en welke voor andere werknemers met een psychische kwetsbaarheid.

in een team functioneren

op een gelijkwaardige manier met mensen samenwerken

geen kopzorgen hebben, weten dat het goed zit en dat de relatie goed maar zakelijk is

later beginnen en stoppen met werken, bijvoorbeeld van 10:00 tot 18:00 of 19:00

dat zijn vooral dingen waar ik zelf voor moet zorgen (trek me niet te veel aan van roddelen, niet te vaak

overwerken, geen koffie drinken, geen alcohol op de avond voordat ik moet werken)

je werk zo goed mogelijk doen en een fijne collega zijn

dat mensen om me heen ook gemotiveerd zijn om het werk zo goed mogelijk te doen

als men mij geen vragen stelt over mijn psychische kwetsbaarheid

toffe collega’s

mijn filosofie dat een mens meer is dan zijn ego, dus zeker meer dan een ziekte

mijn collega’s weten vrij goed hoe ASS (Autisme Spectrum Stoornis) in elkaar zit, maak ik een keer een

faux pas dan word ik niet neergesabeld. Wel wordt benoemd dat het minder handig was, hetgeen voor

mij weer leerzaam is

intervisie met andere ervaringswerkers

dat er iemand is met wie ik de (pijnlijke en goede) dingen kan delen, dat kan een fijne collega zijn of een

jobcoach

het niet verborgen hoeven houden van mijn situatie helpt mij in mijn acceptatieproces

ruimte krijgen waar nodig, dit voorkomt dat ik te ver over mijn grenzen ga in een poging te verbergen of

dat ik om andere dan de daadwerkelijke redenen absent ben

Alle werknemers

Wat is voor jou ondersteunend op je werkplek?

“Contact met collega’s, besprekingen over het werk”

“Erkenning van mijn inzet, motieven en resultaten voor het gewone werk”

“Als dezelfde scholings- en deskundigheidsbevordering aan mij aangeboden word als aan de andere

collega’s”

5

mijn baas, zij steunt me, vangt me op als het fout gaat en verdedigt mijn “bestaan”, als

ervaringsdeskundige heb je dat hard nodig

alleen aanpassingen als dit nodig is, dat is reeël

dat als men denkt dat het niet goed gaat met mij men dit ook uitspreekt. Niet achteraf zeggen als het te

laat is; “ik had al zo'n vermoeden dat het minder met je ging”, dat is pas frustrerend en doet afbreuk aan

het vertrouwen in de medemens/collega

dat mijn diagnose, symptomen en verhaal ten alle tijden een onderdeel van mijn mens zijn mogen zijn. Ik

ben niet perfect en daarom hou ik veel van mezelf en andere mensen, ik steek dat ook niet onder

stoelen of banken

dat men bereid is rekening te houden met mijn kwetsbaarheid, zo kan ik bijvoorbeeld mijn uren voor een

groot deel zelf inplannen, als ik maar aan de 24 uur kom

andere ervaringsdeskundigen omdat die collega’s maar een half woord nodig hebben, bijvoorbeeld als je

wat overprikkeld bent

het beleid voor Diversiteit en Inclusiviteit, waardoor ik de mentale beperking als een natuurlijk gegeven

onderwerp maak van het zoeken naar vormen van inclusiviteit

bereidheid om kleine aanpassingen te doen (locatie bureau, secretaresse die mijn tijdformulieren invult)

tijd krijgen om workshops te organiseren waarin ik voorlichting geef over autisme als diversiteit

dat ik complimenten krijg naast de kritiek die je altijd wel krijgt

de vrijheid om mezelf te ontwikkelen, om mezelf te mogen zijn. Om ook mijn zwakke punten te laten

zien.

buiten begrip is het werk zelf belangrijk als afleiding voor je problemen

dat sommige collega’s bewust rekening houden met mijn beperkte belastbaarheid

kunnen schuiven met dagen, soms wat later beginnen

ik heb in de beginfase op mijn nieuwe plek elke week een rondleiding en een gesprekje gehad. Nu nog

2x per maand een gesprek. Is er niets te melden of te vragen dan zijn we snel klaar

niet hoeven vergaderen met veel mensen

vaste werkplek

mijn eigen tijd kunnen indelen

een betere werkplek, rustiger, zou fijn zijn

“Dat ik op eenzelfde manier benaderd word als degene die zonder beperking door het leven gaat. Ik ben niet op zoek naar een uitzonderingspositie want dan vertrek ik

zelf liever naar een andere werkplek”

“Flexibele invulling van uren, ik kan weg gaan als ik daar behoefte aan heb en thuis werken”

“Een maatje dat me goed kent en bij wie ik terecht kan als het mis gaat”

6

behandel een ander zoals je zelf behandeld wilt worden

niet teveel nachtdiensten

ben er serieus over

bekijk het positief en stop de werknemer niet in een hokje

meer openheid over dit type werknemers

misschien een campagne à la postbus 51 / SIRE

ga uit van de kracht en niet van eventuele handicaps

iemand toch zo normaal mogelijk behandelen

niet iedere organisatie kan rekening houden met “probleemgevallen”

wees sensitief op signalen die je collega uitzendt

heeft iemand voldoende steunbronnen? Of verwijs eens naar het (bedrijfs) maatschappelijk werk

wat zijn stress factoren voor deze persoon en hoe kan hij / zij geholpen worden door anderen om

hiermee beter te leren omgaan?

hoe bespreekbaarder het is, hoe beter de gezondheidssituatie van je medewerker te handelen/bewaken

is én des te beter dit voor de effectiviteit op en kwaliteit van het werk is! De collega's en leidinggevende

hebben dus zelf ook belang bij aandacht voor elkaar en kunnen praten over hetgeen er speelt bij iemand

zorg dat mensen voldoende gespreid hun vakantie uren opnemen

Tips voor “de organisatie”

“Vraag jezelf af: ken je voorbeelden uit je eigen omgeving, familie, vrienden. Zitten

daar mensen tussen die je zonder meer als volwaardig beschouwt en als zodanig

behandelt?”

“Zorg dat mensen hun overwerkuren opnemen kort nadat deze gemaakt zijn”

“Neem niets aan, pas op voor eigen stereotype beelden, onbewuste

aannamen: vraag aan de ander wat

hij (niet) kan en (niet) nodig heeft”

“Geef aan dat psychische problemen veel voorkomen

en niet iets zijn om je voor te

hoeven schamen”

7

zorg voor complimentjes, af en toe een leuke verrassing voor medewerkers, zorg dat je oog hebt voor je

medewerker(s)

zorg dat P&O zich laat informeren over de anti-stigma campagne

behandel iedereen zoals je zelf behandeld wilt worden en heb respect voor iemands zwakheden, maar

zie ook dat ieder mens sterke kanten heeft

wees nooit nieuwsgierig en roddel niet

bedenk een “contextueel steunsysteempje” opdat de kwetsbaarheid niet als falen van het individu hoeft

te worden ervaren

behandel me - in principe - als iedere andere werknemer, maar houd rekening met mijn beperkingen,

plan dus niet 8 gesprekken op 1 dag voor mij

meer openheid over psychische problemen, want wie heeft ze niet?

ons photovoiceproject over stigma en zelfstigma inzetten om openheid te creëren binnen de organisatie

instellen vertrouwenspersoon op het werk die als bemiddelaar of luisterend oor kan fungeren

wanneer je iemand aanneemt en je weet dat die te kampen heeft met beperkingen, daar dan ook serieus

mee omgaan. Neem niet iemand aan met een psychiatrische of andere beperking om hem/haar er op

een later tijdstip op af te rekenen...daarmee diskwalificeer je de gehele persoon

als je iemand aanneemt omdat deze persoon kwaliteiten en talenten heeft die boven het gemiddelde uit

stijgen, dan moeten indien nodig aanpassingen worden gedaan om deze kwaliteiten en talenten tot

volledige bloei te laten komen.

maak duidelijke afspraken met elkaar in openheid, oprechtheid en vertrouwen.

spreek als leidinggevende uit dat je de kans wilt geven aan de persoon en er volledig achter staat, maar

dat je ook verwacht van de ander dat die het je vertelt als hij/zij in mindere tijden terecht komt

vraag betreffende medewerkers wat ze nodig hebben om optimaal te kunnen functioneren

“Luisteren naar elkaar, vertrouwen geven, niet zo moeilijk doen”

“Behandel je werknemer als mens en niet als diagnose”

Laat merken dat je weet dat mensen niet

samenvallen met hun psychische kwetsbaarheid”

““Coming out” van meer mensen met een psychische

kwetsbaarheid, ook en vooral op leidinggevend niveau”

8

blijf hen behandelen als medewerker en zie wat zij wel kunnen, dus geen hokjeszetterij op basis van

ziektebeeld

iedereen is anders, ook mentaal. Ook als ze een mentaal label hebben

veel sterkten zijn wellicht het resultaat (bijproduct) van compenserend gedrag om een zwakte op te

heffen (het gehoor van de blinde a.h.w.). Waardeer mensen dus om hun sterkten en accepteer de

inherente bijbehorende zwakten (Belbin team roles)

probeer te leren van mensen die anders naar de wereld kijken.

vragen staat vrij, maar wel met mate, m.a.w.: doorzeuren werkt averechts

meld in de advertentie al hoe de organisatie omgaat met medewerkers met een psychische

kwetsbaarheid, informeer tijdens het tweede sollicitatiegesprek expliciet naar kwetsbaarheden /

benodigde ondersteunende maatregelen en vertel daarbij hoe de organisatie gewend is om te gaan met

medewerkers met een kwetsbaarheid

durf te vragen! Wacht niet af tot iemand met z’n verhaal komt

ga zorgvuldig met informatie om

behandel de medewerker niet als een kasplantje

geef ruimte om te laten zien wat je waard bent

gewoon op je gevoel afgaan, en sowieso moet er wederzijds respect zijn. Natuurlijk hoef je niet zo

beladen met het onderwerp om te gaan. Grapjes maken kan ik zeker waarderen

9

neem iemand in vertrouwen en praat met diegene over je eigen functioneren, maar zeker ook over de

organisatiecultuur

aangeven wanneer iets teveel voor je is. Dit wordt meestal wel begrepen, als gewoon tussenmenselijk

zoek een werkgever die bij jou past, ga je niet in bochten wringen om je aan een rigide werkgever aan te

passen

je kunt vaak meer dan je denkt

zorg goed voor jezelf en trek je niet teveel aan van de prestaties van anderen. Ook al presteer je minder

goed dan de rest, je doet je best en daar kun je trots op zijn

blijf onder alle omstandigheden jezelf, geef aan als het je te veel is, men kan niet alles ruiken

ben er open over, hoe moeilijk dat ook is

zoek lotgenotencontact, daardoor leer je dat je niet alleen bent, wat je kunt doen, hoe je het kunt doen

en dat je het niet alleen hoeft te doen

doe je niet anders voor dan je bent of kunt want dat is het startsein tot een bijna onmogelijke opgave,

terwijl werken leuk moet zijn/blijven

vraag naar de mogelijkheden als er werkzaamheden in je takenpakket zitten waar je strubbelingen

verwacht vanuit je persoonlijk stuk

ga voor duurzaamheid, kijk binnen het werkaanbod wat er leuk aan is en naar de

doorgroeimogelijkheden

hou het vooral niet geheim, dat maakt de druk op jezelf alleen maar groter. Kijk wel uit met wat je deelt

en hoe het zit met je privacy. Wordt er veel gekletst, geroddeld, dan wat voorzichtig zijn in je uitlatingen

let op je grenzen, voor mij was het een heel proces om te accepteren dat ik niet meer alles kan zoals

vroeger

kijk goed wanneer je er wel en wanneer je er niet over ventileert, soms is het handiger er niet over te

spreken. Andere collega’s vertellen ook niet altijd alles over hun kwetsbaarheden

ga bij jezelf na hoeveel energie het je kost om je kwetsbaarheid te verbergen, hoeveel je van je eigen

persoonlijkheid ontkent. Die energie kun je misschien beter gebruiken door er open over te zijn

Tips voor werknemers met psychische kwetsbaarheid

“Start met medecollega’s die ook last hebben van psychische

kwetsbaarheden een zelfhulpgroep op. Hoe doen zij dat? Wat helpt en

wat niet?”

“Als je niet alles kunt of wilt vertellen over je psychische probleem, geef dan

een goede internetlink”

“Zoek je baan/werkgever zorgvuldig en verschuil je niet achter een diagnose”

10

praat erover met een collega/coach/leidinggevende, dit lucht op en kan onbegrip voorkomen

help het maatschappelijk draagvlak te vergroten. Vertel iedereen die je vertrouwt, zowel privé als

zakelijk, dat je een psychische kwetsbaarheid hebt, en hoe je daarmee omgaat. Als we dat allemaal

doen, zal op den duur de maatschappij eraan wennen dat niet alle psychisch zieken gevaarlijke gekken

zijn, maar dat integendeel ook onder de vriendelijke en hardwerkende mensen psychisch zieken zijn

verschuil je niet achter je ziekte(beeld): iedereen is weleens moe, ziek, zwak of misselijk. Neem

verantwoordelijkheid

heb begrip voor het feit dat de ander niet altijd begrip heeft.

goed voor jezelf zorgen en vooral niet onzeker zijn

bedenk goed of je deze functie echt wilt en ook aankunt

regel op tijd hulp als dat nodig blijkt

verschuil je niet achter je kwetsbaarheid en maak er geen misbruik van

ervaringen met Arbo-diensten zijn hel wisselend, waarbij vaak niet jouw belang gediend wordt. Uitkijken

dus met hoe eerlijk/open je hier bent

zelf heel goed je grenzen leren voelen

humor over onze kwetsbaarheden

de lat van verwachtingen van jezelf op de juiste hoogte hangen

verval niet in een soort clientenrol als het even niet goed gaat. Blijf helder op zoek naar wat je wel en wat

je niet kan als het even niet gaat

wees in het begin zorgvuldig met wat je wel en niet vertelt over jezelf, dat doen anderen zonder

diagnose of beperkingen namelijk ook. Blijf zorgvuldig.

gewoon je best doen. Bij mij waardeerden ze mij vooral om mijn inzet. Ik ben soms wat vergeetachtig en

langzamer en ik kan slecht onder stress werken. Dat weten ze. Ze krijgen subsidie. Maar ze zien ook dat

ik er niet met de pet er naar gooi en dat ik niet expres die beperkingen heb. En daar hebben ze op mijn

werk dan weer respect voor.

11

20 respondenten zijn in meerdere of mindere mate open over hun psychische kwetsbaarheid. Een aantal

van hen (9 mensen) zet de ervaring met psychische klachten expliciet in in de (geestelijke)

gezondheidszorg.

Uit de enquête komt een onderscheid naar voren tussen enerzijds openheid over “de stoornis”

(symptomen, medicijngebruik, therapie en dergelijke) en anderzijds openheid over de gevolgen voor het

functioneren op de werkplek.

ik vertel wat mij hindert in mijn dagelijks functioneren. Ik geef voorbeelden van hoe ik zelf dingen ervaren

heb of nog steeds ervaar

ik vertel directe collega’s dat ik een bipolaire stoornis heb en/of dat ik uit ervaring weet wat het is een

chronische ziekte te hebben en/of dat ik medicijnen slik om mijn geestelijke gezondheid te behouden

en/of dat ik niet overbelast moet raken, omdat ik dan manisch of depressief zou kunnen worden

als het niet helemaal lekker gaat vertel ik dat. Twee leidinggevenden zijn meegeweest naar een

voorlichtingsavond over chronische PTSS (Post Traumatische Stress Stoornis), daardoor is er voor hen

heel veel duidelijk geworden

ik vertel over hoe ik mij voel en wat ik heb meegemaakt

ik ben open over mijn eetstoornissen. Ik weet ook heel goed waarom ik soms erg emotioneel kan

worden. Daar ben ik open over, maar blijf ook assertief. Dat maakt dat ik me volwassen voel en zo stel ik

me ook op tegen m’n collega’s

ik slik pillen en werk als het even kan ‘s avonds niet

ik vertel over m’n behandeling, medicijngebruik, bezigheden als ervaringsdeskundige

als het invloed kan hebben op m’n werkzaamheden: met openbaar vervoer reizen is voor mij niet

mogelijk vanwege angsten. Soms last van flashbacks, slachtoffer van seksueel misbruik, opgenomen

geweest. Veel dus!

Werknemers die open zijn over hun psychische kwetsbaarheid

Wat vertel je over je psychische kwetsbaarheid?

“Mijn “label”, wat het voor mij betekent. In klantcontacten of nieuwe teams: welke

(deel-)taken of situaties voor mij lastig kunnen zijn, opdrachten die ik wil

delegeren”

“Dat mijn collega’s niet bang hoeven te zijn van mijn kwetsbaarheid omdat ik dat zelf

ook niet ben”

“Ik heb een bipolaire stoornis en een stress en energie beperking. Men

weet dat ik niet teveel ruis en prikkels moet krijgen”

“Daar waar nodig is gewoon de waarheid, als het zinvol is”

12

hoe het met me gaat, omgaan met angst, depressiviteit, dagstructuur ed.

ik ben als ervaringsdeskundige open over mijn persoonlijke verhaal, maar slechts weinigen weten denk

ik waar ik in de praktijk moeite mee heb als het gaat over mijn persoonlijke “kwetsbaarheid”

mijn situatie in het verleden, wat ik eraan gedaan heb en doe en hoe het zich nu kan uiten

ik maak (als ervaringsdeskundig docent in GGZ-instellingen) duidelijk dat de kloof tussen gek en

normaal maar heel klein is

dat ik een autisme spectrum stoornis heb

ik ben voor iedereen een open boek en vertel over wie ik ben, waar ik vandaan kom en hoe kwetsbaar ik

op sommige tijden kan zijn, maar alleen dat gedeelte dat ik zelf kwijt wil

Bijna iedereen die op het werk open is over zijn of haar psychische kwetsbaarheid geeft aan dat dat is

omdat dat het functioneren op het werk (en het leven in het algemeen) gemakkelijker maakt. Het haalt een

bepaalde druk weg of zorgt ervoor dat het werk beter op de persoon toegesneden kan worden. Daarnaast

zijn er mensen die bewust open zijn om daarmee anderen (cliënten, collega’s, familie) een voorbeeld te

geven en hen ruimte te bieden ook opener te zijn over zichzelf. In veel verhalen komt terug dat het vertellen

over de psychische kwetsbaarheid ertoe leidt dat men zich als persoon sterker en completer voelt en beter

functioneert.

Waarom ben je open over je psychische kwetsbaarheid?

“Geeft me een gevoel van veiligheid. Ik hoef niet te “faken”, kan begrip vragen als het

minder goed gaat, ik functioneer daardoor beter”

” “Ik maak voor mezelf de weg vrij om mezelf te kunnen zijn, minder op m’n

tenen te hoeven lopen”

“Ik wil graag dat mijn collega’s het weten als ik een slechte dag/week heb”

13

Op een enkeling na krijgen alle mensen die op hun werk vertellen over hun psychische kwetsbaarheid

redelijk tot zeer positieve reacties vanuit hun (werk-)omgeving. Collega’s vinden het moedig en waarderen

de openheid. Ze krijgen meer begrip en tonen interesse. Soms leidt het verhaal ook tot enige verwarring,

wanneer men het niet verwacht had. Ook weten collega’s soms niet goed wat ze ermee aan moeten.

Ook de mensen die in het algemeen open zijn over hun psychische kwetsbaarheid houden sommige

dingen voor zich. Het gaat dan bijvoorbeeld om heftige persoonlijke ervaringen als seksueel misbruik,

ervaringen tijdens een opname, automutilatie of een suïcidepoging. Deze onderwerpen kunnen voor de

persoon zelf moeilijk zijn om over te praten, maar mensen vertellen soms dingen ook niet omdat die

misschien schokkend zijn voor de omgeving of vooroordelen zullen oproepen. Verder vertellen mensen

dingen vaak niet als die naar hun idee niet relevant zijn voor (het functioneren in) het huidige werk en/of

wanneer ze in het (verre) verleden liggen. Ook wordt duidelijk de afweging gemaakt wat “passend” is in

contact met collega’s, die vertellen immers ook niet alles over hun persoonlijke leven.

Wat zijn je ervaringen met open zijn over je psychische kwetsbaarheid?

Dingen die je liever niet vertelt

“Gehoord: “je moet het niet aan iedereen vertellen, wil je worden beoordeeld op je prestaties of op je stoornis? Ook gehoord: “dat verklaart een hoop” en “maak je geen zorgen, die stoornis hoort gewoon bij jou”

“Er wordt me vaker algemene hulp aangeboden”

“Mensen willen rekening met je houden, soms paternalistisch, maar

ach...”

“Begrip voor de situatie, verbazing en stilzwijgen”

“Sommige collega’s menen te weten hoe ik ik met eten om moet gaan”

“Men heeft vaak een bepaald beeld van “cliënten”, en daar voldoe ik blijkbaar niet helemaal aan. Ik ben een voorbeeld van al

die mensen die toch betaald werken en zich aan afspraken kunnen houden et cetera”

“Maar dat had ik helemaal niet achter je gezocht (dank u, ik deed mijn best)”

“Extreme details over bijvoorbeeld voormalig middelengebruik, maar ook

seksualiteitsbeleving en dergelijke” “Wat het voor mijn gezin betekent”

“Ik zal mijn diagnose zelden met name noemen, dat geeft te veel vooroordelen”

“De ernst en de dagelijkse struggle. Dat is niet nuttig om te delen en stigmatiseert me

te veel”

“Soms herbeleef ik in een conflict traumatische ervaringen uit het verleden,

dat benoem ik niet omdat ik me bij sommige collega’s niet veilig en daardoor te

kwetsbaar voel”

14

9 van de 29 respondenten zijn op hun huidige werk niet open over hun psychische kwetsbaarheid, 3

daarvan zijn dat bij een eerdere werkgever wel geweest. Van de mensen die niet vertellen over hun

psychische kwetsbaarheid hebben 5 er ook geen behoefte aan dat te doen, de overige 4 (soms) wel.

De mensen die niet open zijn over hun psychische kwetsbaarheid geven eigenlijk allemaal aan dat ze bang

zijn er op een of andere manier nadeel van te ondervinden als ze er wel over zouden vertellen. Bijvoorbeeld

doordat ze opeens anders bekeken worden of op onbegrip en vooroordelen stuiten. Maar ook vrezen

sommigen dat openheid directe negatieve gevolgen voor de loopbaan zal hebben: het niet-verlengen van

een contract of het mislopen van interessante opdrachten of projecten. Ook geeft iemand aan dat de

psychische problemen grotendeels in het verleden liggen en voor de werkgever en in het huidige werk niet

relevant zijn. Wel blijft het vervelend met geheimen rond te lopen. Met name concrete informatie met

betrekking tot medicijngebruik, behandelingen, opnames en dergelijke houden mensen liever voor zich.

Werknemers die niet open zijn over hun psychische kwetsbaarheid

Redenen om niet open te zijn over psychische kwetsbaarheid

“Mensen gaan je toch anders bekijken. Je bent vreemd, eng of zwak. Ik wil graag net

als ieder ander behandeld worden.”

“Ik vind het prettig om mee te draaien als “one of the guys”. Al weten ze wel dat er iets is, ook omdat ik een tijdje

geleden ben uitgevallen”

“Ik wil op mijn werk niet vertellen over mijn ervaringen in de psychiatrie, jarenlange

behandelingen en medicijngebruik. Dit uit angst voor ontslag en om niet meer serieus

genomen te worden.”

15

Eén respondent zou eigenlijk wel graag willen vertellen dat hij niet teveel belast moet worden. Omdat dat

eerlijker zou zijn, maar ook om zekerder te zijn mocht hij uitvallen. Een ander zou wel meer willen delen dat

ze kwetsbaar is voor depressie, en dat ze er goed mee om heeft leren gaan. Zij werkt samen met

ervaringsdeskundigen en worstelt met de vraag of ze zich (mede) als zodanig zal profileren. Ook vindt zij

het prettig ervaringen, kennis en meningen met anderen te delen. Een ander zou willen vertellen dat zijn

(psychische) belastbaarheid soms minder is en dat hij daardoor het overzicht verliest. Reden dit te willen

delen is de mogelijkheid voor wederzijds begrip.

De mensen die bij een eerdere werkgever wél verteld hebben over hun psychische kwetsbaarheid hebben

daar wisselende ervaringen mee. Bij één van de respondenten leidde het tot meedenken en aangepast

werk. De andere twee werden geconfronteerd met ontslag en niet-verlengen van het contract, hoewel er in

eerste instantie wel begripvol was gereageerd. Bij de één leidde het niet meer op hetzelfde niveau kunnen

functioneren tot ontslag, de ander weet nog altijd niet of het open zijn over de psychische klachten reden

was voor het niet verlengen van het contract.

Wat zou je eventueel wél willen vertellen en waarom?

Eerdere ervaringen met openheid

“Dan kunnen ze ook begrijpen waarom ik soms wat gestresst reageer”

“Ik zou wel meer willen vertellen wat mijn diagnose is en de dingen die hierbij horen zoals

automutileren en psychotische klachten. Dan zou ik me vrijer voelen, hoef ik geen geheim bij me te

dragen op de werkvloer.”