EPEKTO NG KOLONYALISMO SA MUSIKANG PILIPINO 1

UNIVERSITY OF MAKATICOLLEGE OF ARTS AND LETTERS

“EPEKTO NG KOLONYALISMO SA PERSEPSYON SA ESTADO NG

PAGTANGKILIK SA MUSIKANG PILIPINO (OPM) NG MGA

MAG-AARAL SA UNANG TAONG NG UMAK-COLLEGE

OF COMPUTER SCIENCE A.Y. 2019-2020”.

Isang Parsyal na Pagtupad

sa Kailanganin sa Asignaturang

GEFIL 3: Filipino sa Iba’t ibang Disiplina

Ipinasa nina:

Bedia, Fel Adrian M.

Ocampo, Jonas Feruriel A.

Telan, John Patrick P.

Ipinasa kay:

PROF. LORNA M. ESQUIVEL

Nobyembre 2019

KABANATA 1


Ang Suliranin at Kaligiran nito

Introduksyon

Ang pananaliksik na ito ay naglalayong ipaliwanag at

talakayin ang “Persepsyon sa estado ng pagtangkilik sa Musikang

Pilipino (OPM) ng mga mag-aaral ng Information and Network

Security”.

Sa Modernong panahon na kung saan ang musika ay

mayroong epekto sa ating industriya, kultura, relihiyon at pananaw

sa buhay ay hindi mapagkakaila na ang musika ay may malaking

ginampanan sa ating buhay at maging kasaysayan. Ang pagbabago

at pag-progreso ng musika, maraming mga pagapakinig ang

naimimpluwensyahan nito at dahil rin sa pag pasok ng mga Foreign

Music tulad K-pop, mga mang-aawit gaya nila Justine Bieber, Taylor

Swift, Katy Perry, atbp. sa pamamagitan ng musikang ito ay

mayroong rin itong epekto sa ating komunidad, pag-uugali at

pakikitungo sa iba. Dulot nga ng pag-babago maraming kabataan

ngayon ay iba na ang pag-iisip at wala na halos alam sa ating

sariling musika na onti-onti ng nag-lalaho ang ating musika na kung

saan ito ay naglalaman ng ating kasaysayan at meron malalim na


kahulugan at may kabuluhan, ito ay kung gawagin ay “Orignal Pinoy

Music” o “OPM”.

Ano nga ba ang “Orignal Pinoy Music” o sa madaling salita ay

“OPM” ito ay uri ng musika na kung saan ang kanta ay kinompose at

kinakanta ng mga Filipino na mang-aawit. Ito ay naging daan upang

ipahiwatig ang emostyon, kalagayan, at kultural ng mga Filipino. Sa

mga nag-daang panahon ang “OPM” ay sumailalim ng pag-babago

dala ng kolonya tulad ng Asya, España, at Estados Unidos. Hatid ng

pag-babago nagkaroon ng tinatawag na “OPM Industry” na

ipinangungunahan nina Nora Aunor, Ryan Cayabyab, Freddie Aguilar,

Joy Albert, atbp. ang kantang “Anak” ni Freddie Aguilar na nakilala

at bumenta sa Asya at maging sa buong-mundo dahil sa taglay

nitong liriko at matingkad itong kweto tungkol sa kayang

karanasan( Figuracion, 2015), Taong 1980s-1990s ang “OPM” ay

lalo pang umangat dahil ang industrya ay nag simulang pag

samahin ang iba’t-ibang genre tulad ng pop, rock, hip-hop, atbp.

Tinaguriang “Golden Age of Pinoy Music” noong lumabas ang mga

mang-aawit tulad nila Francis Magalona, Gloc-9, Andrew E., at mga

banda tulad ng Eraserheads, Rivermaya, atbp..Pinaangat lalo nina

Regine Velasquez, Sharon Cuneta, Jose Marie Chan, and Vina

Morales ang “OPM” dahil sa mga tema ng kanta nila na tungkol sa


“unconditional love and heartbreak”(Angel, 2016; Figuracion, 2015).

Taong 2000s at Kasalukuyang panahon, Maraming mga genre ng

“OPM” ang lumitaw at nabuo gaya ng Alternative Rock, Heavy Metal

mga bandang tulad Kamikazee, Wolfgang, Slapshock, atbp. mga

banda. Dahil sa paglitaw ng mga ganitong uri ng musika ito ay

nagkaroon ng mga pagdidiwang at mga kaganapan tulad ng “Rock

Festival at Pulp Slammer” na kung saan ay dinarayo ito ng mga

taong mahilig making sa mga ganitong uri ng musika. Dala ng

pagbabago nabigyan daan rin ang mga genre tulad ng Hip-hop, R&B,

Pop, atbp. klase ng musika, maraming panibagong uri ng musika

ang nagsisilabasan dulot pag-bago ng persepsyon ng mga mang-

aawit. Sa pamamagitan ng makabagong teknolohiya patuloy parin

ang pagbunga ng panibagong uri ng musikang Filipino at nag-

aambag sa ating Kultura.

Layon ng mga mananaliksik na alamin at pag-aralan ang

epekto ng kolonyalisasyon sa persepsyon sa estado ng pagtangkilik

sa musikang “OPM”, dahil sa kasalukuyang panahon karaniwang na

namakikita ang mag-aaral ng Information and Network Security na

kakaiba ang persepsyon pagdating sa musikang “OPM”. Nais ng

pananaliksik na ito na pag-aralan ang demograpikong profayl ng

mga mag-aaral ng nasabing kurso, kung ito ba ay mayroon


kinalaman pagdating sa persepsyon ng kanilang pagtangkilik sa

musing “OPM”, bahagi ng ng pananaliksik na pag-aralan kung anong

klaseng genre ang kanilang pinakikinggan, at kung bakit nila ito

tinatangkilik, at paano ito na kakaapekto sa kanilang persepsyon sa

musikang “OPM”. Tatalakakin rin dito saklaw at limitasyon ng

pananaliksik na kung saan naka focus lamang sa epekto ng

kolonisasyon sa persepsyon ng mag-aaral sa estado ng pagtangkilik

ng mga ito sa musikang Pilipino na kung saan kukuha ang

mananaliksik na 50 respondente mula sa College of Computer

Science. Ang gagawing pananaliksik ay maituturing mahalaga dahil

ito ay mag bebenipisyon sa mga susunod na mga mananaliksik at

magkaroon ng bahagyang impormasyon ang mga mambabasa

tungkol sa persepsyon sa estado ng pangtangkilik ng musikang

“OPM”.

LAYUNIN NG PAG-AARAL

Ang pananaliksik na ito ay patungkol sa Epekto ng

Kolonisasyon sa Persepsyon sa estado ng pagtangkilik sa Musikang

Pilipino (OPM) ng mga mag-aaral sa unang antas ng College of

Computer Science sa taong 2019-2020.

Layon nito na masagot ang mga sumusunod na katanungan:


1. Ano-ano ang mga profayl ng mga mag aaral/respondente ayon sa:

1.1 Gulang;

1.2 Kasarian;

1.3 Edad; at

1.4 Genre ng musikang pinakikinggan

2. Bakit kadalasang tinatanglik ang iba’t ibang uri genre ssa

larangan ng Musika?

3. Ano ang epekto ng kolonisasyon sa persepsyon ng mga

estudyante ng UMAK-College of Computer Science na nasa unang

taon ukol sa pagtangkilik ng Musikang Pilipino (OPM) alinsunod sa:

3.1 Kultural na Kadahilanan;

3.2 Social na kadahilanan;

3.3 Personal na kadahilanan; at

3.4 Psychological na Kadahilanan

4. Ano ang persepsyon ng mga mag-aaral sa Musikang Pilipino(OPM)

base na din sa kolonisasyon na nagaganap sa panahon ngayon?

5. Batay sa naging resulta ano ang maaaring maging solusyon

upang mas tangkilikin na musikang “OPM”?

Batayang Teoretikal/Konseptwal


Sa pag - aaral na ito na pinamagatang “Ang Epekto ng

Kolonisasyon sa Persepsyon sa Estado ng Pagtangkilik sa Musikang

Pilipino (OPM) ng mga Mag-aaral sa ika-Unang Taon ng UMAK –

College of Computer Science” ay gumamit ang mga mananaliksik ng

dalawang teorya upang lalong mapatibay ang resulta ng pag-aaral.

Ang mga teorya na ito ay ang sumusunod:

Pavlovian theory ni Pavlov (1897), sa isang sikat na

eksperimentong pinangunahan ni Pavlov, nadiskubre niya na kapag

nagpatunog ka ng kampanilya bago bigyan ng pagkain ang isang

aso, sa kalaunan ay maaari mong mapasabik ang aso gamit lamang

nag pagpapatunog ng kampanilya kahit wala nang pagkaing

nakahain para dito. Matapos ito, pinagtibay niya na kagaya ito halos

ng pag-uugali o persepsyon ng isang tao. Ito ay isang resulta ng

nakundisyong tugon. Makatutulong ang teoryang ito upang

magpatunay na ang kultural at social na kadahilanan ay maaaring

makaapekto sa persepyon ng isang idibidwal sa estado ng

pagtangkilik nito sa musikang Pilipino o “OPM”.

Psychoanalytic theory ni Freud (1900). Pinaniniwalaan ni

Freud na hindi lubos na nauunawaan ng isang indibidwal ang

dahilanan nito sa pagtangkilik sa isang bagay sa kadahilanang

naniniwala siya na may mga psychological na sanhi raw ang


humuhubog sa persepsyon o pananaw ng isang tao ng hindi nito

namamalayan. Sabi rito, ang isang indibidwal ay tumutugon sa mga

simbolismo katulad ng pagtugon nito sa ekonomiko at tungkulin nito.

Sinabi rin ditto ni Freud na ang edad at ang kinikita ng isang

indibidwal ay hindi lubos na nakaaapekto sa persepsyon o pananaw

nito sa isang bagay. Ito raw ay makikita sa mas malalim na parte ng

pag-iisip ng isang indibidwal. Ang teoryang ito ni Freud ay

makatutulong upang higit na mapagtibay ang resultang mailalabas

ng mga mananaliksik ukol sa personal at psychological na mga

kadahilanang nakaaapekto sa perspsyon ng isang indibidwal sa

estado ng pagtangkilik sa musikang Pilipino.

Pinili at gagamitin ng mga mananaliksik ang mga nasabing

teorya upang makapagbigay ng lubos na katiwa-tiwalang resulta sa

kanilang pananaliksik. Sa teoryang nabanggit, malaking koneksyon

ito pananaliksik, dahil ang musika ay syang pagkain ng tenga. Ang

musikang nagbubuklod sa mga tao at dahilan kung bakit nagiging

makulay ang bawat buhay. Sa mga pelikulang ating napapanood,

kung wala ang musika, paano napapahayag ang isang genre o

kategorya ng pelikula kung di malalaman na kung ito ba ay katakot-

takot, katawa-tawa, nakakaiyak, o kaya naman magpapamangha sa

atin atbp.. Ang kanta din ay isang musika, may iba-iba lang genre,


ngunit kung paano ang ating musika ay sumasalamin din sa ating

pagkatao, sa ating nararamdaman o kaya naman ang ating

kasiyahan. Napapasunod tayo sa musika dahil ito ay isang sagisag

din sa ating mundong ginagalawan. Sa ibang topiko, ang OPM ay isa

sa pinagmamalaki ng bansang Pilipinas, magpa hanggang noon.

Ngunit paano na sa ngayon ay dumadating ang musikang dayuhan

at karamihan ay nagugustuhan din ang musikang ito. Sa

pananaliksik na ito, aalamin ng mga mananaliksik kung paano ang

kolonisasyon ay nakakaapekto sa estado ng OPM sa tao, pangunahin

na ang mga mag-aaral.

Input-Process-Output (IPO)


Pakay ng pag-aaral na ito na malaman kung nakaaapekto ba

ang kolonisasyon sa persepyon sa pagtangkilik ng musikang Pilipino

o “OPM” ng mga mag-aaral ng UMAK – College of Computer Science.

Upang makalakap ng sapat na datos at impormasyon na gagamitin

sa pag-aaral, ang prosesong gagabay sa grupo ng mga mananaliksik

ay ipakikita sa pamamagitan ng I-P-O (Input-Process-Output).

Panimulang Haka o Haypotesis


Lubos na nakakaapekto ang kolonisasyon sa persepyon ng

mga estudyante batay sa pagtangkilik ng musikang Pilipino o “OPM”

ang social na kadahilan marahil sa impluwensya ng mga kaibigan o

kapamilya. Sumunod ang personal na pagpili o ang pagiging malaya

na magkaroon ng pansariling kagustuhan. Ikatlo ang kultural na

kadahilanan dahil mas nakikita o kapansin-pansin na patuloy ang

paglago o paglaganap ng pagtangkilik ng mga Pilipino sa musikang

banyaga. Hindi naman lubos na nakaaapekto ang psychological na

kadahilanan sa persepsyon ng pagtangkilik sa musikang Pilipino o

“OPM”.

KAHALAGAHAN NG PAG-AARAL

Ang mga makabagong awitin ay tuwirang tinatangkilik ng mga

kabataang Pilipino. Karamihan sa atin ay naka-hiligan at

nakagawian nang makinig ng iba’t ibang uri ng awitin at wari ba’y

parte na rin ito ng pang araw-araw nating buhay. Nais ng

mananaliksik na tuklasin ang Persepyon ng mga mag aaral sa

Estado ng patuloy na pagtangkilik sa Musikang Pilipino sa unang

antas ng Kolehiyo ng Computer Science. Ang mga impormasyong

nakolekta at katotohanang nabuo sa pag-aaral na ito ay maaring


magamit sa mga pag-aaral na gagawin ng ibang mananaliksik. Ang

mga sumusunod ang makikinabang sa pag-aaral:

MAGULANG. Malalaman ng mga magulang kung may

pagkakakapareho ba ang mga musikang pinakikinggan ng mga

kabataan ngayon sa musikang tinatangkilik nila noon. Maaari rin

itong maging tulay sa mas malalim na ugnayan o mas masiglang

pakikisama o pakikitungo ng kanilang mga anak sa kanila.

MGA KABATAAN. Makatutulong ito sa pagkatuto ng kabataan upang

mas maunawaan kung bakit patuloy na umuunlad ang musikang

Pilipino o “OPM”. Malalaman rin nila kung bakit patuloy na

tinatangkilik at maaaring tgangkilikin pang lubos ng mga susunod

na henerasyon ang “OPM”.

MGA GURO NG UMAK. Sa pamamagitan ng pagkatuto sa uri ng

musikang tinatangkilik ng kanilang mga estudyante, maaari nila

itong i-apply o gamitin patungo sa isang masining na pagtuturo na

maaaring magbunga ng mas makabuluhan at buhay na talakayan,

tungo sa mas maunlad na pagkatuto ng mga estudyante.


MGA MAMBABASA. Matututo ang mga mambabasa ng mga

kadahilanang nakaaapekto sa persepyon ng pagtangkilik sa musika

ng isang indbidwal.

MGA SUSUNOD NA MGA MANANALIKSIK PATUNGKOL NITO. Ang

pag-aaral na ito ay makatutulong sa mga susunod na mananaliksik

sa kanilang mga pag-aaral sa hinaharap. Kung magkataon man na

magkaroon ng pagkakapareho ang pag-aaral na ito sa bagay na

kanilang sinasaliksik, maaari nila itong magamit bilang sanggunian.

Makatutulong rin ito sa kanila upang makabuo ng pansariling

persepyon na mas tutugma sa kanilang pag-aaral.

SAKLAW AT LIMITASYON

Ang pananaliksik na ito na ito ay patungkol sa "Epekto ng

Kolonisasyon sa Persepsyon sa estado ng pagtangkilik sa Musikang

Pilipino (OPM) ng mga mag-aaral ng UMAK - College of Computer

Science sa taong 2019-2020", at ang pananaliksik ay nakapokus

lamang sa epekto ng kolonisasyon sa persepsyon ng mag-aaral sa

estado ng pagtangkilik ng mga ito sa musikang Pilipino at kung

nabubuhay pa't pinakikinggan sa araw-araw na pamumuhay.


Ang mananaliksik ay nangangailangan ng (50) respondyente

mula sa mga unang antas ng College of Computer Science Students

na sasagot sa mga inihandang katanungan. Ang datos ng mga

respondyente ay nauuri ayon sa gulang, kasarian, at edad.

KAHULUGAN NG MGA TERMINO

Ang mga terminolohiya o katawagan sa pananaliksik na ito ay

binigyang-kahulugan sa kung paano ito ginamit o tinukoy sa pag-

aaral. Ito ay ang mga sumusunod:

OPM (Original Pilipino Music). Mga awiting nagmula sa Pilipinas na

nagpapakita ng tradisyonal at modernong komposisyon ng isang

awitin. (https://prezi.com/ebnmp6euinsv/opm-original-pilipino-

music/) (2014)

Kultural na Kadahilanan. Sakop nito ang pangkat ng mga paniniwala,

mga paghahalagang moral, tradisyon, lingwahe, at mga batas, na

pinanghahawakan ng isang bayan, komunidad, o isang tukoy na

grupo ng mga indibidwal.

https://prezi.com/ebnmp6euinsv/opm-original-pilipino-music/

https://prezi.com/ebnmp6euinsv/opm-original-pilipino-music/


(https://www.encyclopedia.com/education/encyclopedias-almanacs-

transcripts-and-maps/cultural-factors) (2019)

Social na Kadahilanan. Mga katotohanan at karanasang

nakaaapekto sa personalidad, pag-uugali, at pamumuhay ng isang

indibidwal. (http://www.businessdictionary.com/definition/social-

factor.html) (n-d.)

Personal na Kadahilanan. Mga indibidwal na kadahilanan ng isang

tao na lubusang nakaaapekto sa pag-uugali ng isang tao pagdating

sa pagtangkilik ng isang bagay.

(https://businessjargons.com/personal-factors-influencing-

consumer-behavior.html) (n-d.)

Psychological na Kadahilanan. Ito ay ang lebel ng isang indibidwal

sa pagproseso at pagbibigay kahulugan na direktang

nakaiimpluwensya sa estado ng pag-uugali nito.

(https://link.springer.com/referenceworkentry/10.1007%2F978-1-

4419-1005-9_422) (2013)

Kolonisasyon. Isang akto o kaganapan na nagpapakita ng pagpasok

ng isang makabagong kolonya sa isang pook o lugar mula sa malayo

https://www.encyclopedia.com/education/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/cultural-factors

https://www.encyclopedia.com/education/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/cultural-factors

http://www.businessdictionary.com/definition/social-factor.html

http://www.businessdictionary.com/definition/social-factor.html

https://businessjargons.com/personal-factors-influencing-consumer-behavior.html

https://businessjargons.com/personal-factors-influencing-consumer-behavior.html

https://link.springer.com/referenceworkentry/10.1007%2F978-1-4419-1005-9_422

https://link.springer.com/referenceworkentry/10.1007%2F978-1-4419-1005-9_422


dala ang mga sariling paniniwala at kultura na siyang

nakakaimpluwensya sa lugar kung saan sila maninirahan. Isang

halimbawa nito ay ang pagpasok ng mga banyagang musika sa

Pilipinas at lubos na kinagigiliwan ng mga tagapakinig.

(https://www.vocabulary.com/dictionary/colonization) (n-d.)

KABANATA 2Mga Kaugnay na Pag-aaral at Literatura

Ang parteng ito ng pananaliksik ay magpapakita ng mga

kaugnay na pag-aaral at literatura na inipon mula sa iba’t ibang

nakalipas na pag-aaral, sa internet, at sa iba pang nailimbag na

babasahin na nakapag-ambag o nakatulong sa pagbuo ng konsepto

https://www.vocabulary.com/dictionary/colonization


ng pag-aaral na ito. Saklaw nito ang mga konsepto, pag-aaral, at

iba pang mas malawak na karunungan na kalinya ng mga baryante

ng pag-aaral; mahalagang lumikha ng komprehensibong pagsusuri

ng mga kaugnay na pag-aaral at literature upang makapaglahad ng

mas malawak na pananaw tungkol sa paksang pinag-aaralan.

Ang epekto ng kolonyalismo sa ating bansa ay patuloy pa ring

makikita hanggang ngayon. Lalo’t higit ang mentalidad ng pagiging

kolonyal. Ang paraang ito ng pag-iisip ay nakaaapekto kung paano

tingnan ng isang tao ang kanyang sarili. Maging sa pang-araw-araw

na desisyon ng isang tao sa kaniyang buhay ay mayroon itong

malaking impluwensya.

Ayon kina Ambag, Baslot, Celeste, et al. (2016), kapag

nakararamdam ang isang tao ng pagkababa kung ihahalintulad ang

sarili sa mga banyaga tulad ng mga Ingles, maaari nitong gayahin

ang kultura o pamamaraan ng mga ito upang maging kaisa ng mga

ito. Naging sukatan na rin dawn g pagiging intelehente ng isang

Pilipino ang pagiging bihasa nito sa wikang Ingles. Pagdating sa

musika, maaari itong makaimpluwensya sa pamamaraang mas

pipiliing making ng ibang Pilipino ng mga banyagang kanta,

partikular ng mga musikang nasa wikang Ingles, upang


maramdaman na mas superior sila sa ibang kapwa nila Pilipino dahil

mas nakikinig sila ng mga musikang banyaga.

Ayon naman kay Ong (2016), Mayroong apat na pamamaraan

kung paano nakaaapekto ang kolonyalismo sa isang Pilipino at ang

isa sa mga ito ay ang ibang batang Pilipino aniya ay hindi natuto o

naturuan ng wikiang Filipino. Siya raw ay isang Filipino na lumaki sa

isang tahanang hindi tinotolera ang pagsasalita ng wikang Filipino o

kahit ano pang dayalekto nito. Ang lebel raw ng kaniyang pag-

intindi sa wikang Filipino hanggang sa kasalukuyan ng isinulat niya

ang literaturang ito, ay para lamang daw lebel ng pag-intindi ng

isang tatlong taong gulang na bata. Malaking pursyento ng

musikang Pilipino ay tagalog.

Marami sa Pilipinas at hindi lang siya ang pinalaki ng ganito ng

kanilang mga magulang. Kung magpapatuloy ito at mas lalaki pa

ang bahagdan ng mga tahanang para sa wikang Ingles lamang,

malaki ang magiging negatibong epekto nito sa pagtangkilik ng mga

Pilipino sa industriya ng OPM.

Marahil may epekto nga ang kolonyalismo sa persepyon ng

estado ng pagtangkilik ng isang tao sa mga pinakikinggan nyang

musika, higit pa rin na nasisiyahan ang mga tagapakinig at

tumatamgkilik ng musika sa mga lokal na genre nito. 66% ng mga


nakikinig sa Japan ang mas tumatangkilik sa J-pop, 69% ng mga

nakikinig sa Pransya ang tumatangkilik sa Variété Française, at, sa

Brazil, 55% ang nakikinig sa musikang brasileira.

Ayon kay B. Beltran (2019), bagaman patuloy pa ring

tinatangkilik at umuunlad ang OPM sa Pilipinas. Ang lokal na

industriya ng musika ay patuloy pa din sa pagpapakita o

pagpapasikat ng mga bagong Pilipinong mang-aawit o mga

manunulat ng kanta. Bilang patunay, ang PhilPop ay tumatanggap

ng libu-libong mga entry bawat taon. Mayroon ding hyperactivity ng

eksena ng musika sa mga lugar ng VisMin, kasama ang pagdating

ng Bisaya Music Festival, VisPop at Mindanao Music Festival.

Sinabi ni Ms. Hernandez na ang mga artista na tulad niya ay

maaaring gumamit ng independyenteng mga serbisyo sa

pamamahagi ng musika ng digital tulad ng DistroKid upang mai-

publish ang kanilang discography sa mga platform tulad ng Spotify,

Amazon, at iTunes. Sa ganitong pamamaraan, makakatulong ito

upang patuloy pa rin na yumabong ang kultura ng musikang Pilipino

para sa mga susunod pang henerasyon ng mga tagapakinig.

Ang pakikinig rin ng OPM ng isang Pilipino ay nagpapakita raw

ng pagiging isang makabayan, Rappler (2018). Sa palagay ni Ayala

ang paglalaro ng mga instrumento at beats ng ating mga ninuno ay

honey

Highlight

honey

Highlight

honey

Highlight


isang mahiwagang karanasan. Inilalarawan ito ni Lago bialng isang

bagay na praktikal, likas na likas sa kanya ang pagkagusto dito

nang una niyang marinig ang mga ritmo ng Bagobo, at naniniwala

siyang may kinalaman ito sa genetics.

Sinabi naman ni Ayala na sa palagay niya ay kailangan ng

musika upang maging matapat ang mga artista, mga tao sa

pangkalahatan, upang maging kung sino ka o maipakilala ang sarili.

Idinagdag niya na ang lahat, kabilang ang nasyonalismo, ay

ephemeral.

Dahil naninirahan ang mga Pilipino sa isang bansa na may

isang mayamang kasaysayan ng kolonyalismo, hindi nakakagulat na

ang mga mamamayan ng Pilipinas ay nakararamdam ng kahinaan

laban sa kanilang mga kolonyalista noon tulad ng Espanya at

Amerika. Habang ang kolonyalismong Espanya ay nakatulong upang

hubugin ang wikang Pilipino, relihiyon, at mga pagpapahalaga sa

kultura, ito ay ang matinding bias ng mga Pilipino patungo sa

kulturang Amerikano na nagpapakain sa kanilang kaisipang kolonyal.

Ang malaking pagnanais ng Pilipino na makamit sa napagtanto na

"superyor" na kultura ng Kanluran ay lumala sa pamamagitan ng

wikang Filipino, media, pamantayan ng kagandahan, at iba pang

aspeto ng modernong pamumuhay. Gayunpaman, ang


nakapipinsalang epekto ng mentalidad na ito ay nakakaapekto sa

bansa sa mas malalim na antas.

Ayon kay Comia J.(2011) sa kanyang pag-aaral na Pahambing

Na Pagsusuri Sa Makabago at Makalumang OPM pg. 1 ay sinasabi

dito na likas na sa mga Pilipino ang pagkahilig sa mga awitin, isang

katangian na buhat pa sa ating mga ninuno. Kahit anong klase ng

awitin ay tiyak na tatangkilikin ng mga Pilipino dahil ang pakikinig

ng musika ay parte na ng buhay ng isang tunay na Pilipino. Bilang

pagpapatunay, isa nga sa mga nakahiligang pakinggan ng mga

Pinoy ay ang OPM.

Sa pahayag ni Garcia (2010) sa Manila Bulletin, sinabi ni Ogie

Alcasid, ang kasalukuyang presidente ng Organisasyon ng Pilipinong

Mang-aawit, “napapahalagahan ng ibang kultura ang ating sariling

musika, ang OPM. May panahong nahilig ang mga Pilipino sa samba,

sa Brazilian. Ngunit hindi natin dapat itigil ang pagsusulat ng mga

kanta. Ang mga Pilipinong manunulat ay may sapat na katalinuhan

sa paglikha upang maipagpatuloy ang pagsulat ng mga nasasaloob

nila… makakatulong din ng malaki ang edukasyon dahil ito ang

magpapakilala ng Filipino Music sa mga kabataan… Maganda ang

musika natin”.


Sa deskriptibong pag aaral ni Dyane Tsamse (2017) ay

sinasabi rito na ang musika, tugtugin, o awitin ay naging bahagi na

ng buhay ng bawat isa at hindi maitatangging mayroong mga tao na

hindi nakukumpleto ang bawat araw ng walang musikang

napakikinggan ano pa man ang tempo, ritmo, at tono nito,

makahulugan man ang mensahe ng mga awiting ito o hindi

Maituturing na isang napakalaking bahagi sa musika ang mga

manunulat na mayroong talento, malawak na pag-iisip o maging

imahinasyon na nakakalikha ng mga awiting napapakinggan sa pang

araw-araw. Maikokonsiderang, ang mga manunulat ng mga awitin o

“song writer” ang nagsisilbing unang hakbang upang magkaroon ng

awitin dahil kung hindi dahil sa mga manunulat na ito maaaring

walang mga awitin ngayon. Mula sa mga ideyang naiisip ukol sa

inspirasyon ng bawat manunulat ang bawat lirikong naisusulat ng

bawat manunulat kaya't inspirasyonal ang bawat awitin ng mga

manunulat.

Ngunit sa salaysay naman ni Pareño, E.L. (2013) sa kanyang

pag aaral na OPM: Patay o Hindi?, Bahaging III. Mga Argumento

Kung Bakit Patay na ang OPM sa website na sinasabi na patay na

ang OPM dahil palagi na lang paulit-ulit na ipinapatugtog ang mga


lumang awitin paulit-ulit sa radyo, o kaya sa mga palabas tulad ng

ASAP o Eat Bulaga.

Kung ito ang kanyang argumento, puwede ring sabihin na

maraming orihinal na OPM, hindi lang ito naririnig kasi hindi ito

napupuntahan sa mga tamang lugar kung saan may mga bagong

banda na may talento.

Higit dito, sinasabi rin sa kanyang pananaliksik ng ibang akda

tulad ni Leloy Claudio sa kanyang artikulo na patay ang OPM dahil

sa ang gobyerno ay hindi pinagbubuti ang pagpapa-unlad ng mga

arte at musika sa Pilipinas. Sa mga taong 1970s sumikat ang OPM

dahil sa suporta ni dating pangulong Ferdinand Marcos.

Ayon sa isang artikulo sa ‘radiorepublic.ph,’ isang malaking

problema na sinasabi ng mga Pilipino na ang mga artista ngayon na

kumakanta sa mga palabas kagaya ng ‘Showtime’ o ‘ASAP’ ay

simpleng kumakanta ng mga banyagang awit kasi iyun ang mga

sikat na pinapakinggan ng mga masa ngayon. Hindi nila sinusuporta

raw ang lokal na talento sa pag-kanta ng OPM.

Pero, hindi natin pwede isalang ang lahat ng mga artistang ito,

kasi meron namang mga ibang artista kagaya nina Ogie Alcasid at

Gary Valenciano na kumakanta ng mga banyagang kanta, pero

nanalo ng sobrang raming parangal sa musikang Pilipino tulad ng


‘Awit Awards.’ Ang problema ayon naman kay Noel Cabangon na

galing sa bandang “Buklod” at bise-presidente ng Organisasyon ng

Pilipinong Mang-aawit (OPM), maraming mga independenteng

artista na may magagandang musika, wala lang silang paraan para

maipakita at itanghal ang kanilang musika.

Ayon sa Pahayag ng Pag-aaral nila Buenrostro, I., Cabbab, J.F

(2013) na may titulong “Reliving the Filipino Classical Music Heritage:

Preservation and Restoration of Philippine Art Music Manuscripts of

the University of the Philippines-Diliman College of Music”, Ang

musika raw ay isang masiglang pagpapahayag ng sarili at ebidensya

ng kultura, tradisyon ng mga tao at ng buong sibilisasyon.

Maihahalintulad ito sa kasalukuyang pananaliksik dahil batid nitong

pag-aralan ang magiging epekto sa nito sa isang tao sa ukol sa

kanilang persepsyon sa musikang”OPM”.

Sa pananaliksik ni Willis C. G.(2016) na pinamagatang

“Impact of Music Education on Mathematics Achievement Scores

Among Middle School Students” ayon sa pahayag, ang pagkakaroon

ng edukasyon o karanasan sa musika ay mayroong benipisyo na

may kaulakang epekto sa mga kakayahan ng isang estudyate,

nakabase ang nasabing kakayahan sa klase ng musikang kanilang

pinakikinggan. Ayon naman sa kanyang konklusyon, ang


kakayahang nabuo sa pamamagitan ng pagkaroon ng ekspirsyen sa

musika ay nag papakita na ito ay maililipat sa “cognitive functions”o

sa kanilang pag-katao.

Ayon naman sa pagaaral ni Stubing J. L.(2012) na

pinamagatang “Music, Mood, and Memory: An In-Depth Look at How

Music Can Be Used as a Trigger to Elicit Specific Emotional

Responses and Associated Memories” may kaulakang epekto sa

memorya at emosyon ng isang tao sa pamamagitan ng pag alala o

sa naranasan nila sa musikang napakinggan at maari ito makaranas

ng galit o anong emosyon na nararamdaman nila sa pagkinig sa

kanta.

Ayon kina Thanh X. T Aloisio, et al.., (2015) ang musika ay

gumaganap ng isang mahalagang papel sa ating pang-araw-araw na

buhay, ang pagkatanto sa mga benepisyo na maaaring dalhin ng

musika sa emosyon ay makakatulong sa amin upang ayusin ang

mga emosyon pati na rin ang stress ngunit ito parin ay naka

depende sa musikang pinakikinggan at sa kanilang personal na

kadahilanan.

Ayon kay sa pag-aaral ni Barton, G.(2018) na pinamagatan na

The Relationship Between Music, Culture, and Society: Meaning in

Music: Implications for Classroom Practice, ang musika bilang mga


phenomena ay hindi magiging posible nang hindi kinikilala ang mga

paraan kung saan ang epekto ng kultura at lipunan sa epekto sa

mga kasanayan sa musika. Ang mga tradisyon ng musika ay

pabago-bago at tulad sa paglipas ng panahon at ito ay dahil narin sa

malaking pandaigdigang paggalaw ng mga tao at hindi kapani-

paniwalang pag-access sa mga kultura ng musika ng iba sa online

aplikasyon tulad ng youtube, spotify, atbp.

Sintesis

Ang mga pag-aaral at literatura na inilahad sa kabanatang ito

ay nagpapatunay ng importansya ng pananaliksik na ito. Tulad ng

literatura nina Ambag, Baslot, Celeste, et al., (2016) sa Pagsukat ng

pagiging intelehente at superiyoridad ng isang pilipino kapag ito ay

bihasa ng wikang ingles o iba pang mga bahayagan salita, ang

aming pag-aaral ay naglalayon na alamin ang mga kadahilahanan

kung ano ang tulak para makarating sa ganitong sitwasyon.

Isa pang pagkakatulad ng literaturang na ito ay makikita sa

sinabi ni Ong (2016) na nagbunga ng negatibong epekto sa

pagtangkilik ng mga Pilipino sa industriya ng OPM sapagkat hindi

natutunan o lumaki ang isang pilipino sa sariling wika.


Naiiba naman ang mga pahayag na ito sa aspetong pokus ng

kasanayan dahil batid lang ng mga mananaliksik na alamin ang

persepyon ng pagtangkilik ng isang mag-aaral(isang pilipino).

Sa pananaliksik naman ni Beltran B.(2019) na nagresulta sa

pisitibong epekto dahil patuloy parin ang pagtangkilik sa musikang

OPM sa pamamagitan digital na pamamaraan at mga kaganapan na

nag papayambong sa musika.

Sa pahayag naman ng Rappler (2018), Nasabi ni Ayala na

may relasyon ang pagtugtog ng intrumento dahil ito daw ay

mahiwagang karasan para sa ating mga ninuno at naniniwala na ito

ay may kinalaman sa genetics, nabanggit rin na kailangan ng

musika para maging artista at makilala ang sarili.

Sa pag-aaral naman ni Comia, J.(2011) nalikas naman sa

Pilipino ang pagkahilig sa mga awitin na katangian pa ng mga ating

ninuno, na nagging patunay na patuloy paring pinapakinggan ng

Pilipino ang OPM. Ito ay maihahalintulad sa pananaliksik dahil

bahagi ito sa pagkuha ng impormasyon sa pananaliksik.

Sa pag-aaral ni Garcia(2010) nasabi sa pahayag ni Ogie

Alcasid kahit napapahalagahan ang ibang kultura ay hindi nagging

hadlang upang sumulat parin musikang OPM ang isang Pilipino at


Malaki rin ang magiging ganap ng edukasyon dahil mapapakilala

nito ang angking kagandahan ng Filipino Music.

Ayon naman sa Pag-aaral Tsamse D.(2017) na ang musika ay

bahagi ng pang araw-araw na buhay sinabi na ang tempo, ritmo, at

tono ay mayroon makulugan at makokonsidirang ang mga

manunulat o “song writer” ay hakbang upang makaroon ng musika

dahil sa kanilang talento sa pag sulat at maideyang pag-iisip na

nagging inspirasyon sa pagsusulat.

Ngunit sa sanaysay naman ni Parreno E.L.(2013) sinabi na

patay na ang OPM dahil paulit-ulit na itong pinapatugtog at

pinapalabas ng sikat na entablado at marahil rin hindi ito napupunta

sa tamang lugar para maipakita ng talento ng mang-aawit. Higit pa

sinabi ni Leloy Claudio sa kanyang artikulo na ang mga artista ay

umaawit lamang dahil iyon ang sikat na trends sa masa dahil para

makahakot ng mga manonood.

Bagamat sa nasabi sa artikulo hindi pwede isalang ang lahat

ng mga artista o mang aawit tulad nina Noel Cabangon ng “Buklod”

na independenteng artista, sila ay walang paraan para maipakita

ang kanilang musika na may magandang at orihinal na konsepto.


Ayon naman sa Pag-aaral Buenrostro, I., Cabbab, J.F (2013)

Ang musika ay ang pagpapayahag ng sarili at ebidensya ng kultura,

na maihahalintulad sa pananaliksik dahil kukunin nito ang mga

nagging epekto sa perspyon na pagtangkilik ng mag-aara.

Sa pag-aaral ni Willis C.G.(2016) ang edukasyon may

benepisyo taga-pakinig at naisasalin ito sa kanilang pang araw-araw

na Gawain ang nasabing kakayahan na ito ay naka depende sa

kanilang pinakikinggang musika. Sa pag-aaral naman Stubing

J.L.(2012) ang musika daw ay may epekto sa memorya at emosyon

ng tagapakinig. Sa isang pag-aaral naman nina Thanh; Aloisio, Tång,

Pesonen(2015) ang musika naman daw may nakakatanggal sa

negatibong emosyon ng tao tulad ng depresyon at nakabantay ito sa

kanilang personal na kadahilanan.

At sa Pag-aaral ni Barton G.(2018) ang phenomena kinikilala

dahilan ng epekto sa kultura. Sapagkat pabago-bago ang musika sa

paglipas ng panahon at dahil narin sa malaking pag-access sa mga

aplikasyon ng internet.

Naihahalintulad ito sa pananaliksik sapagkat kabilang rito ang

kultural na kadahilanan ng pag-aaralan ng mananaliksik. Ang

mulitilinggwal na katangian ng mga Pilipino ay bunsod na nagiging

mas madali na matuto ang mga Pilipino ng iba't ibang lenggwahe,


maging sa kadahilanan na madami din ang Pilipino na lumilipad pa

ibang bansa.

Sa mga makabagong panahon ngayon na kung saan naging

mas madali na ang transmisyon ng impormasyon, kaalamaan, at sa

kahiligan, binabago ng teknolohiya ang pag uugali at ang kultural na

ginagawa sa pang araw-araw. Ang pakikinig sa musika ay mas

madali nang naipapamahagi. Musikang iba-iba ang genre, musika na

iba rin ang lenggwahe, hindi maintindihan ngunit labis parin

tinatangkilik ng iba sa atin. Musika na nagbubuklod sa tao, musika

na nagbibigay ng iba't ibang interpretasyon at emosyon.

Malaking paghahalintulad ito sa pananaliksik, dahil ang

Musikang Pilipino (OPM) ay isa sa pinagmamalaking kagandahan na

meron ang bansang Pilipinas, ngunit paano sa panahon ngayon na

ang mga Pilipino ay hindi na nilalagi ang pakikinig sa musikang

sariling atin, at kung paano nakakaapekto ang kolonisasyon sa

musika o iba-ibang musikang pandayuhan na dumadating sa bansa,

sa estado ng pagtangkilik sa Musikang Pilipino (OPM).

Ayon naman sa mga kahuli-hulihang pahayag ang

kolonyalismo ang ay magkakaroon ng malaking epekto sa bansa

dahil hinubog nito ang Wikang Pilipino lalo na sa relihiyon, kultura at


maging sa mentalidad ng isang Pilipino na nakakaapekto sa antas

ng bansa.

KABANATA 3Disenyo at Paraan ng Pananaliksik

Ipinaliliwanag ng kabanatang ito ang metodong ginamit upang

maisagawa ang pananaliksik na ito. Ipinaliliwanag din nito ang

prosesong isinagawa upang makalikom ng mga datos, ang disenyo

ng pananaliksik, at ang metodong ginamit sa pagpili ng mga

respondente. Ang layunin at mga problema ng pananaliksik ay sinuri

sa pamamagitan ng pagpapaliwanag kung paano nakalikom ng mga

mahahalagang datos, kung paano ito ipinakikita, at kung paano ito

pinag-aralan.

Disenyo ng Pananaliksik

Iminumungkahi ni Heppner atbp. (1992) na para sa isang

pagsisiyasat o isang listahan ng mga pagtutukoy at pamamaraan

para sa pagsasagawa at pagkontrol sa isang proyekto ng


pananaliksik, kinakailangan ang isang disenyo ng pananaliksik sa

pagpaplano at para sa istraktura nito. Sa madaling salita,

mailalarawan ito bilang master plan kung aling mga pamamaraan

ang nabibigyang katwiran. Ginagamit ito upang mangolekta at pag-

aralan ang mga datos o impormasyon na kinakailangan ng upang

epektibong makagawa ng desisyon. Bukod dito, ang disenyo ng

pananaliksik ay sadyang binalak na pag-aayos ng mga kondisyon

para sa tumpak na pagtatasa at pagkolekta ng mga datos sa isang

paraan na nauugnay sa layunin ng pananaliksik

Ang descriptive na disenyo ng pananaliksik ay ginamit sa

pangangalap ng mga kinakailangang impormasyon para sa pag-

aaral na ito. Ayon kay Saunders et al., (2003) ang deskriptibong

pamamaraan ay "may matinding katumpakan sa mga phenomena

ng sandaling ito at pagkatapos ay inilarawan nang eksakto kung ano

ang nakikita ng mananaliksik." kaya, ito ay naglalarawan lamang ng

mga katangian ng isang problema. Ang Key Informant group (KII)

at survey ay ang dalawang pamamaraan na ginamit upang

magbigay ng impormasyon sa pananaliksik na ito.

Naniniwala ang mga mananaliksik na ang isang descriptive na

disenyo ng pananaliksik ay tumutulong sa paglarawan ng isang

tumpak na profile ng mga tao, mga kaganapan, at mga sitwasyon.


Sa gayon, nagbibigay-daan sa malalim na pagsusuri ng “Epekto ng

Kolonyalismo sa Persepsyon sa estado ng pagtangkilik sa Musikang

Pilipino (OPM) ng mga mag-aaral ng Information and Network

Security”. Pinapayagan nito ang henerasyon ng mga opinyon at

impormasyon tungkol sa pag-aaral mula sa halimbawang napili.

RESPONDENTE

Ang pag-aaral na ito ay naglalaman ng mga datos at

impormasyon mula sa mga piling estudyante ng UMak – College of

Computer Science, na nasa Unang taon ng pag-aaral sa Kolehiyo sa

kursong Bachelor of Science in Information Technology –

Information and Network Security na may bilang ng halos mahigit

sa limampung (50) respondente. Napili ng mga mananaliksik ang

mga respondente sa kadahilanan na upang maunawaan din ang

persepsyon ng mga mag-aaral ng impormasyong teknolohiya at

kung paano ang kolonyalismo ay labis na nakakaapekto sa di labis

na pakikinig at pagkahilig sa Musikang Pilipino (OPM).

INSTRUMENTO NG PANANALIKSIK

Ang instrumento na gagamitin ay isang survey-questionnaire

na ginawa ng mga mananaliksik. Ito ay inangkop mula sa mga

nakaraang pag-aaral tungkol sa mga epekto ng kolonyalismo sa


persepsyon sa estado ng pagtangkilik nga mga tao sa ano mang

bagay. Ang talatanungan ay binuo sa pamamagitan ng isang

komprehensibong pagsusuri ng mga kaugnay na panitikan at pag-

aaral ng mga natukoy na posibleng mga item na maaaring isama sa

instrumento. Ang talatanungan sa pananaliksik ay binubuo ng

dalawang bahagi; unang bahagi ay ang profile ng mga respondent.

ang ikalawang bahagi naman ay tumutukoy sa epekto ng

kolonyalismo sa persepsyon sa estado ng pagtangkilik sa musikang

pilipino (opm) sa napiling mga tagapagpahiwatig na itinakda ng mga

mananaliksik.

TRITMENT NG MGA DATOS

Ang mga impormasyong natipon ay na-tabulate, sinuri, at

binibigyang kahulugan sa pamamagitan ng paggamit ng mga

sumusunod na statistical treatment:

Ang Frequency at pamamahagi ng porsyento ay ginagamit

upang matukoy ang profile ng mga mag-aaral ng Umak – College of

Computer Science – Bachelor of Science in Information Technology

– Information and Netwrok Security I. Ang Porsyento ay nakuha sa

pamamagitan ng sumusunod na formula:

� =��100


Kung saan:

P = Porsyento

f = frequency ng mga respondente

N = kabuuang bilang ng mga respondente

Weighted Mean naman ang ginamit upang matukoy ang pang-

unawa ng mga sumasagot sa e epekto ng kolonyalismo sa

persepsyon sa estado ng pagtangkilik sa Msikang Pilipino (OPM) sa

mga respondente. Ang Weighted Mean ay maaaring makuha sa

pamamagitan ng sumusunod na formula:

��

Kung saan:

n = Sum ng mga scores

N = kabuuang bilang ng mga respondente

Upang bigyang-kahulugan ang mga tugon ng mga respondent, ang

mga sumusunod na scale ay ginamit:

Scale Interpretasyon

4.5 – 5.00 Sa lahat ng pagkakataon

3.5 – 4.49 Madalas

2.5 – 3.49 Hindi masyadong madalas o minsan


1.5 – 2.49 Minsan

1.0 – 1.49 Hindi sa lahat ng pagkakataon

Statistics

Pearson R:


TALAAN NG HANGUAN

Literatura

Ambag A.T., Baslot, T.L., Celeste, C.M., et al., (2016). The Effects of

Colonial Mentality on the Filipino Culture.

https://arndreblog.wordpress.com/2016/05/17/the-effects-of-

colonial-mentality-on-the-filipino-culture/

Beltran, B. (2018). The Fall and Rise of Filipino Music.

https://www.bworldonline.com/the-fall-and-rise-of-philippine-

music/

Canto, J. (2019). ‘Louder for the People in the Back,’ indie vs.

popular Filipino music.

https://www.sunstar.com.ph/article/1798516

Ong, S. (2016). 4 Ways Colonialism Affects the Everyday Lives of

Filipino Americans.

https://everydayfeminism.com/2016/06/colonialism-filipino-

americans/

https://arndreblog.wordpress.com/2016/05/17/the-effects-of-colonial-mentality-on-the-filipino-culture/

https://arndreblog.wordpress.com/2016/05/17/the-effects-of-colonial-mentality-on-the-filipino-culture/

https://www.bworldonline.com/the-fall-and-rise-of-philippine-music/

https://www.bworldonline.com/the-fall-and-rise-of-philippine-music/

https://www.sunstar.com.ph/article/1798516

https://everydayfeminism.com/2016/06/colonialism-filipino-americans/

https://everydayfeminism.com/2016/06/colonialism-filipino-americans/


RAPPLER (2019). [PODCAST] Love of Country: When is music

patriotic? https://www.rappler.com/views/237881-podcast-

love-country-when-is-music-patriotic

Tan, C (2016). Colonial Mentality in the Philippines: A Summary.

http://cismconnect.org/dragonchronicles/2016/02/14/colonial-

mentality-in-the-philippines-a-summary/

Pag-aaral

Parreno, E.L. (2013). OPM? Patay o Hindi?. Retrieved From

https://uclaliwanagatdilim2013.wordpress.com/2013/06/07/o

pm-patay-on-hindi-enzo-parreno/

Tsamse, Dyane (2017). FINAL.docx. Retrieved From

https://www.academia.edu/31330893/FINAL.docx

Buenrostro, I., Cabbab, J.F (2013). “Reliving the Filipino Classical

Music Heritage: Preservation and Restoration of Philippine Art Music

Manuscripts of the University of the Philippines-Diliman College of

Music”. Retrieved From

https://www.academia.edu/6781868/Reliving_the_Filipino_cla

ssical_music_heritage_Preservation_and_restoration_of_Philip

https://www.rappler.com/views/237881-podcast-love-country-when-is-music-patriotic

https://www.rappler.com/views/237881-podcast-love-country-when-is-music-patriotic

http://cismconnect.org/dragonchronicles/2016/02/14/colonial-mentality-in-the-philippines-a-summary/

http://cismconnect.org/dragonchronicles/2016/02/14/colonial-mentality-in-the-philippines-a-summary/

https://uclaliwanagatdilim2013.wordpress.com/2013/06/07/opm-patay-on-hindi-enzo-parreno/

https://uclaliwanagatdilim2013.wordpress.com/2013/06/07/opm-patay-on-hindi-enzo-parreno/

https://www.academia.edu/31330893/FINAL.docx

https://www.academia.edu/6781868/Reliving_the_Filipino_classical_music_heritage_Preservation_and_restoration_of_Philippine_art_music_manuscripts_of_the_University_of_the_Philippines-Diliman_College_of_Music



pine_art_music_manuscripts_of_the_University_of_the_Philip

pines-Diliman_College_of_Music

Comia, Jophet (2011). Pahambing na na Pagsusuri sa Makabago at

Lumang OPM. Retrieved From

https://www.scribd.com/doc/47503774/Pahambing-Na-

Pagsusuri-Sa-Makabago-at-Makalumang-OPM

Lograbo, Rochelle (2015). Pag-aaral sa pagbabago ng Musika sa

Paglipas ng Panahon. Retrieved From

https://www.academia.edu/36174314/LORD-PATAWAD

Aloisio L., Tång K., Pesonen R., (2015). HOW MUSIC AFFECTS

PEOPLE. Retrieved From

https://pdfs.semanticscholar.org/9797/3ae8ffa345c063dbcb1e

fef6c83f77c826fd.pdf

Barton G. (2018). The Relationship Between Music, Culture, and

Society: Meaning in Music: Implications for Classroom Pratice.

Retrived From



https://www.scribd.com/doc/47503774/Pahambing-Na-Pagsusuri-Sa-Makabago-at-Makalumang-OPM

https://www.scribd.com/doc/47503774/Pahambing-Na-Pagsusuri-Sa-Makabago-at-Makalumang-OPM

https://www.academia.edu/36174314/LORD-PATAWAD

https://pdfs.semanticscholar.org/9797/3ae8ffa345c063dbcb1efef6c83f77c826fd.pdf

https://pdfs.semanticscholar.org/9797/3ae8ffa345c063dbcb1efef6c83f77c826fd.pdf


https://www.researchgate.net/publication/326993769_The_Re

lationship_Between_Music_Culture_and_Society_Meaning_in_

Music_Implications_for_Classroom_Practice

Stubing J.L. (2012). Music, Mood, and Memory: An In-Depth Look at

How Music Can Be Used as a Trigger to Elicit Specific

Emotional Responses and Associated Memories. Retrived

From

https://scholarsarchive.jwu.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1

%20015&context=ac_symposium

Thanh X.T. (2015).How Music Affects Our Emotions?. Retrived From

https://scholarsarchive.jwu.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1

%20015&context=ac_symposium

Willis C.G. (2016). Impact of Music Education on Mathematics

Achievement Scores Among Middle School Students. Retrived

From

http://pdfs.semanticscholar.org/3346/aafac05cdc40e2812914

59b321634ce6deca.pdf

https://www.researchgate.net/publication/326993769_The_Re%20%20lationship_Between_Music_Culture_and_Society_Meaning_in_Music_Implications_for_Classroom_Practice



https://scholarsarchive.jwu.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1%20015&context=ac_symposium




http://pdfs.semanticscholar.org/3346/aafac05cdc40e281291459b321634ce6deca.pdf

http://pdfs.semanticscholar.org/3346/aafac05cdc40e281291459b321634ce6deca.pdf


Documents

EPEKTO NG KOLONYALISMO SA MUSIKANG PILIPINO 1