1

TUMER

FARMAKOLOJ AIKLAMALI SORU KTABI

5. BASKI

2

BLM: 1

GENEL FARMAKOLOJ VE TOKSKOLOJ

1) Aadakilerden hangisi bir ilacn lipofiliklini etkileyen en nemli faktrdr?

A) Molekl bykl B) la konsantrasyonu C) lacn plazma proteinlerine balanma oran D) lacn iyonizasyon derecesi E) lacn verildii dokunun iinden geen kan akm hz

Absorpsiyon hzna etki eden faktrler

1) lala ilgili faktrler:

a) lacn fizikokimyasal zellii (en nemli faktr)

ii) Molekl bykl

Byk molekll ilalar, ufak molekll ilalara gre daha yava absorbe olur.

ii) Farmostik ekli

Tablet, draje ve benzeri kat farmastik ekillerin absorbe olabilmesi iin iki aamadan gemesi gerekir:

Disintegrasyon: lacn ufak taneciklere ayrmas

Dissolsyon: la molekllerinin mide-barsak svsnda znmesi

iii) Lipofiliklik

iv) yonizasyon

lacn lipofilikliini belirleyen en nemli faktrdr.

yonize ila moleklleri lipidlerde pek znmezler,

dolaysyla membranlardan geileri ve absorpsiyonlar gleir.

b) lacn uyguland yerdeki konsantrasyonu

lacn uyguland yerdeki konsantrasyonu yksek ise, absorpsiyonu hzl olur.

c) lacn farmakolojik zellii

Vazokonstriktr etkili ilalar uygulandklar yerden geen kan akmn azaltarak kendi absorpsiyonlarn yavalatrlar.

2) Verili yeri ile ilgili faktrler

a) Dokunun iinden geen kan akm hz

Kan akmnn azalmasna neden olan durumlarda (ok, hipotansiyon, kalp yetmezlii, miksdem ve arter tkanklklar) absorpsiyon hz azalr.

b) Absorbe edilen yzeyin genilii

la ne kadar geni bir yzeye uygulanmsa ve bu yzey ne kadar fazla geirgen ise absorpsiyon o kadar hzl olur.

c) Membrann kalnl

nhalasyon ile alnan gaz ve buhar eklindeki ilalar, alveolar membrann inceliinden doan yksek geirgenlik nedeni ile hzl absorbe edilirler.

DFZYONUN FICK YASASI

Difzyon hz - (Cd-Ci) x Geirgenlik katsays x Alan Kalnlk

Bu yasaya gre bariyerden geen molekllerin hareket hz; konsantrasyon farkna, membrann kalnlna, difzyon alanna ve membrann geirgenliine (lipid: su partisyon katsaysna) baldr.

Cd - Ci deerine konsantrasyon gradienti, Geirgenlik katsays x Alan / Kalnlk deerine ise difzyon katsays (koefisient) ad verilir.

Yant- D

2) Aadaki ilalarn membran gei ekillerinden hangisinde tayc kullanld halde enerji harcanmaz?

3

A) Pasif difzyon B) Kolaylatrlm difzyon C) Aktif transport D) Endositoz E) Eksositoz

Mekanizma Enerji Tayc Yn (konsantrasyon) Doyurabilirlik

Pasif Difzyon Yok Yok Yksekten de Yok

Kolaylatrlm difzyon Yok Var Yksekten de Var

Aktif transport Var Var Dkten yksee Var

Yant - B

3) Aadakilerden hangisi pasif difzyon ile emilen bir ilacn emilim hzn etkilemez? (Eyll-2001)

A) lacn molekl bykl B) lacn uygulama yerindeki konsantrasyonu C) lacn lipid/su partisyon katsays D) lacn uyguland dokudan geen kan akm hz E) lacn disosiasyon sabitesi (Kd)

KD reseptrlerin %50'sinin dolu olduu durumdaki serbest ila konsantrasyonuna verilen addr. KD deeri ilacn reseptre olan affinitesini belirler.

Yant - E

4) Aadakilerden hangisinin itrah idrarn asidifikasyonu ile artmaz?

A) Amfetamin B) Sulfadiazin C) Lidokain D) Morfin E) Klorpromazin

Zayf asit ve bazlarn iyonizasyonu

Asidik maddeler, asit ortamda evreye H iyonu veremedikleri iin non-iyonize (lipofilik) olarak bulunurlar ve absorpsiyonlar kolaylar. Bazik ortamda ise iyonize (hidrofilik) olarak bulunurlar ve itrahlar kolaylar. lalarn atlmn hzlandran bu metoda iyon tuza ad verilir.

Bu kuraln tersi bazik ilalar iin de geerlidir.

Asidik baz ilalar:

- Fenitoin - Penisilin

- Fenobarbital - Sefalosporinler

- Aspirin, asetaminofen - Sulfonamidler

- NSA - Metotreksat

- Teofilin, varfarin - Furosemid, tiazid

Bazik baz ilalar:

- Amfetamin - Kinidin, kinin, klorokin

- Diazepam - Klorpromazin

- Lidokain, kokain - Amitriptilin, lityum

- Morfin - Striknin

- Amilorid - Amiodaron

Amfoterik baz ilalar:

- Tetrasiklin

- Amfoterisin B

drar asidifiye eden maddeler:

- Askorbik asit

4

- Amonyum klorr

- Arginin hidroklorr

- Metyonin

drar alkalinize eden maddeler:

- Sodyum bikarbonat

- Asetazolamid

- Sodyum laktat

- Sistemik antasidler

Yant - B

5) drarn asitletirilmesiyle aadaki ilalardan hangisinin bbreklerden atlm artar? (Nisan - 2002)

A) Salisilat B) Slfamerazin C) Fenobarbital D) Slfadiazin E) Kinin

Yant - E

6) Fenobarbital zehirlenmesinin tedavisinde aadakilerden hangisi kullanlr? (Nisan-2001)

A) Sodyum bikarbonat B) Amonyum klorr C) Askorbik asit D) Klorpromazin E) Diazepam

Yant - A

7) pH'y deitirerek idrarda salisilatlarn atlmn artran madde aadakilerden hangisidir? (Nisan - 1998)

A) NH4CI B) Barbitrat C) Etakrinik asid D) Paraldehit E) Sistemik antiasit

Yant - E

8) Aadakilerden hangisinin intoksikasyonunda idrar alkali yaplr? (Nisan - 1989)

A) Lityum B) Morfin C) Amfetamin D) Salisilat E) Klorpromazin

Yant - D

9) Alkali direz hangi zehirlenmede kullanlr? (Eyll - 1990)

A) Amfetamin B) Gazya C) Salisilat D) Morfin E) Dijital

Yant - C

10) lalarn oral kullanm srasnda sistemik dolama karmadan nce karacierde ilacn bir ksmnn metabolize edilmesi aadakilerden hangisidir?

A) Enterohepatik siklus B) Sekestrasyon C) lk gei etkisi

5

D) yon tuza E) Redistribsyon

lk gei etkisi (Presistemik Eliminasyon)

Absorbe edildikten sonra karacierden ilk gei srasnda fazla eliminasyona urayan ilalar, genellikle lipofilik ilalardr. Bu ilalarn absorpsiyonlar %100'e yakndr; fakat karacierden ilk gei srasnda byk oranda ykldklar iin sistemik biyoyararlanmlar ou zaman %50'nin altndadr.

lk gei etkisi en ok oral kullanm sonras grlmektedir.

Bu ilalarn oral ve parenteral dozlar arasnda byk fark vardr. (propranololn oral dozu, parenteral dozunun 10-20 katdr).

lk gei eliminasyon oranlar bireysel deikenlik gsterir.

Srekli kullanm srasnda, bu ilalar metabolize eden enzimler doyurulduu iin plazma dzeyleri ve etkinlikleri artabilir.

Ayn enzim sistemi ile inaktive edilen ilatan biri dierinin presistemik eliminasyonunu azaltp, onun biyoyararlanmn arttrabilir (rnein; hidralazin, propranololn konjugasyonunu azaltr).

Belirgin presistemik eliminasyona urayan ilalar

- Propranolol - Narkotik analjezikler

- Lidokain - Seks hormonlar (stradiol vb)

- Labetolol - Trisiklik AD

- Nitritler - Kalsiyum kanal blokerleri

Yant - C

11) Aadaki ila uygulama yollarndan hangisinde karacierde ilk gei etkisi en belirgindir?

A) Oral B) Sublingual C) Transdermal D) Rektal E) ntravenz

Yant - A

12) Bir ilacn zamana bal plazma konsantrasyonu grafiinin altnda kalan alan aadakilerden hangisini ifade eder?

A) Dalm hacmi B) Klirens C) Yar mr D) Biyoyararlanm E) Ortalama plazma konsantrasyonu

Biyoyararlanm, ilacn vcuda verildikten sonra, deimeden sistemik dolama giren ksmdr.

Biyoyararlanm hesap etmek iin zamana bal plazma konsantrasyonu grafiinin altnda kalan alan hesaplanr. (EAA: Erinin altndaki alan)

IV yol haricinde herhangi bir yolda elde edilen EAA'n, IV uygulamayla elde edilen EAA ile karlatrlmas absol't (mutlak) biyoyararlanm verir (rnek: EAA oral / EAA IV).

Eer referans olarak IV yol deil, baka bir verili yolu (biyoyararlanmn en yksek olduu bilinen) veya farmastik ekil alnrsa o zaman rlatif biyoyararlanmdan sz edilir. (rnek; EAA oral, kat ila / EAA oral, sv ila)

Biyoedeerlik: ki farmastik edeer veya alternatif mstahzar ayn molar dozda uygulandklarnda; etkinlik ve gvenirlik bakmndan ayn etkiyi oluturabilecek derecede benzer biyoyararlanm gsteriyorsa, bu iki ila birbirine biyoedeerdir.

Uygulama Yolu Biyoyararlanm

ntravenz 100

ntramuskler 75 - 100 Subkutan 75- 100 Oral 5- 100 Rektal 30-

6

nhalasyon 5- < 100

Transdermal 80- < 100

Yant - D

13) Oral yolla kullanlan bir ilacn biyoyararlanm neyi ifade eder? (Eyll - 1998)

A) Verilen dozun sistemik dolama geme oran B) Verilen dozun sistemik dolama geme hzn C) Verilen dozun idrarla atlma oran D) Verilen dozun plazmada oluturduu maksimum deriimi E) Verilen dozun proteinlere balanmayan blmn

Yant - A

14) Biyoedeerlik ne demektir? (Eyll - 2003)

A) Ayn aktif maddeyi ieren mstahzarlar arasnda biyoeliminasyon bakmndan fark olmamas B) Ayn aktif maddeyi ieren mstahzarlar arasnda sanal dalm hacmi bakmndan fark olmamas C) Ayn aktif maddeyi ieren mstahzarlar arasnda biyoyararlanm bakmndan fark olmamas D) Farkl aktif maddeler ierdikleri halde ayn reseptrler zerinden etki yapan mstahzarlar E) Farkl aktif maddeler ierdikleri halde ayn fizyolojik etkiye sahip mstahzarlar

Yant - C

15) Aadaki ilalardan hangisinin oral biyoyararlanm ihmal edilebilecek lde dktr? (Nisan - 2005)

A) Rosiglitazon B) Risperidon C) Selejilin D) Sulfizoksazol E) Tetrasiklin

klarda verilen ilalarn biyoyararlanmlar: Tetrasiklin %77; sulfizoksazol %96; risperidon %66; rosiglitazon %99. Selejilinin ise ilk gei etkisi nedeniyle ok dktr.

Yant - C

16) Aadaki ila verilme yollarndan hangisi lokal olarak snflandrlmaz?

A) ntradermal B) Transdermal C) Perkutan D) ntrakardiyak E) ntratekal

LA UYGULAMA YOLLARI LOKAL

A) Perktan (deri yzeyi)

Blgelere gre cildin geirgenlik sras yledir:

Skrotum > kulak arkas > koltuk alt > sal deri > gs > n kol > bacak

B) ntradermal, intraartikler, intravajinal, intranazal, bukkal, intrakardiyak, intratekal, intrauterin vb.

SSTEMK

A) PARENTERAL a) ntravenz

Biyoyararlanm %100 Absorpsiyon olmad iin ilacn kayb sz konusu olmaz.

b) Subkutan (IM ve SC uygulamada absorpsiyon hzn kstlayan en nemli faktr ila moleklnn fizikokimyasal zelliinden ziyade, ila verilen blgedeki kan akmdr)

c) ntramuskler (kaslar emilim iin birbirine edeer deildir. rnein; deltoidten absorpsiyon, gluteus maksimustan absorpsiyona gre daha fazladr)

d) ntraarteryel (intraarteryel yol hari dier sistemik yollar akcierde de ilk gei etkisine maruz kalabilir)

e) Kemik ilii ii B) TRANSDERMAL(TTS)

7

Nitrogliserin, stradiol, testosteron, klonidin, skopolamin, fentanil lk gei etkisi engellenir. TTS uygulamas, ilacn kan dzeyine yansmas bakmndan V infzyona benzer. C) NHALASYON

Lipid / su partisyon katsaylar byk ve ufak molekll ilalar gaz veya buhar halinde uygulanabilir (halotan, azot protoksit gibi uucu genel anestezikler).

Astm broniyalede, basnl aerosol eklinde pskrtmek suretiyle yaplan inhalasyon, sistemik etki iin deil, lokal etki oluturmak iin yaplr.

D)ENTERAL

a) Sublingual

Hepatik ilk gei etkisini azaltmak iin kullanlr. Nitratlar, nifedipin, buprenorfin, vb.

b) Rektal

Alt ksmlardan absorpsiyon daha iyi

Biyoyararlanm - % 60

Aspirin, parasetamol, diazepam, propranolol, tiopental, midazolam, vb.

c) Oral

A karna emilimi artanlar: Penisilin, tetrasiklin, NH, L-dopa, metotreksat, 6-MP, penisilamin, klorambusil.

Tok karna alnmas nerilenler: Griseofulvin, nitrofurantoin, fenitoin, klorokin, lovastatin, siklosporin, dikumarol, ketokonazol

Yal yiyecekle ve yemekle birlikte duodenum iine safra salglanmas ile emilimi artan: Griseofulvin ve spirinolakton

Dissolsyon sorunu nedeniyle bol su ile alnmas nerilenler: Aspirin, tetrasiklin, ampisilin ve demir tuzlar.

Partikl apnn azaltlmas (mikrokristalizasyon) ile emilimi artanlar: Griseofulvin ve spirinolakton

Yemek srasnda (zellikle de proteinden zengin beslenme) karacier kan akmnn hzlanmas nedeniyle karacierden geen ilalarn ekstraksiyon oran azalr (yani karacier hcresi tarafndan yakalanma oran azalr).

Bu durum ilk geite eliminasyon oran yksek olan ilalarn biyoyararlanmn artrr (rnein propranolol, TSA, kalsiyum kanal blokerleri).

Yant - B

17) Aadakilerden hangisi sistemik etki oluturmak iin kullanlmaz? (Nisan - 2000)

A) ntra rektal B) Oral C) Transdermal D) Sublingual E) ntraartikuler

Yant - E

18) Aadaki ilalardan hangisi optimal derecede absorbe edilebilmesi iin a karnna alnmamaldr? (Eyll - 2001)

A) Propranolol B) NH C) Penisilin D) Tetrasiklin E) Levadopa

Yant - A

19) Aadaki enzimlerden hangisi enterohepatik sirklasyon iin kritik neme sahiptir?

A) Sitokrom P450 B) Sulfataz C) Glukuronil transferaz D) galaktosidaz E) Sfingomiyelinaz

Enterohepatik sirklasyon

8

Bu olay daha ok ilalarn glukuronat ve slfat konjugatlar ile gerekleir. lalarn karacierde oluan bu konjugatlar ince barsaa atlnca; barsak florasnn -glukuronidaz ve slfataz enzimleri tarafndan hidrolize edilirler.

Glukuronat ve slfat konjugatlar absorbe edilemedii halde, hidroliz sonucu oluan serbest ekildeki ila reabsorbe edilir ve vcuda tekrar geri alnr. Sonuta etki sresi uzam olur.

Sadece azdan alnan ilalar deil, parenteral veya dier yollardan vcuda giren ilalar da enterohepatik dngye urayabilir.

Bu ilalara rnekler: Kloramfenikol, digitoksin, oral kontraseptifler, morfin, klorpromazin, rifampin.

Yant - B

20) E vitamini, aadaki mekanizmalardan hangisi ile K vitamini emilimini azaltr?

A) GIS iinde kimyasal kompleks oluturma B) Mide pH'snn deimesi C) GIS motilitesinin deimesi D) Barsak florasnn bozulmas E) Tayc molekl ile yarma

Absorbsiyon dzeyindeki ila etkileimleri

1) GIS motilitesinin deimesi

Antikolinerjik ve opioidler, barsak motilitesini azalttklar iin dier ilalarn barsaktan gei sresini uzatarak emilimlerini artrrlar.

Ancak motilite azalmas ile tabletlerin disintegrasyonu azalaca iin emilim azalabilir.

Metoklopramid ve sisaprid gibi prokinetik ilalar mide boalmasn hzlandrarak dier ilalarn(siklosporin, asetaminofen) emilimini artrabilirler.

Antikolinerjikler, TSA, antihistaminikler mide boalmasn yavalatarak parasetamol ve sulfonamid emilimini azaltrlar.

Asidite, mide boalmasn inhibe eder. Antasidler, H2 reseptr blokerleri ve proton pompa inhibitrleri mide boalmasn hzlandrarak baz ilalarn emilimini artrabilirler.

2) Mide asiditesi

Mide pH'snn artmas (antasid, simetidin) ketokonazol, itrakonazol, B12 vitamini ve demir emilimini azaltr.

Ortam pH'snn ykselmesi, aside dayanksz ilaarn biyoyararlanmn artrr. (rnek: Eritromisin, L-dopa, penisilin)

3) Kimyasal-fiziksel kompleks oluumu

a) Metal bileikleri ieren antasidler, demir tuzlar ve skrt ile elat oluturanlar: - Tetrasiklin - Prednizolon - Kinolonlar - Digoksin - Kinidin, kinin - zoniazid - Klorpromazin - H2 reseptr blokerleri

b) Kolestiramin baz ilalarn balayarak emilimlerini azaltr: - Digoksin - Varfarin - Tiroid hormonlar - Asetaminofen

4) Sublingual emilim

Antikolinerjik ilalar tkrk salgsn inhibe ederek dier ilalarn emilimlerini azaltabilirler.

5) Tayc molekller ile yarma

Fenitoin folik asit emilirini azaltr.

Yksek doz E vitamini, K vitamininin emilimi azaltr.

Proteinden zengin besinler ise aminoasitleri tayan tayclar aracl ile emilen metildopa ve levodopann barsaklardan emilimini azaltr.

6) Barsak floras

Tetrasiklin, ampisilin enterohepatik sirklasyonu azaltarak oral kontraseptif etkinliini azaltr.

Ayrca K vitamini sentezini bozarak oral antikoaglan etkinliini artrr. Barsakta mikroorganizmalar tarafndan yklan ilalarn plazma dzeyleri antibiyotik kullanm ile artar (rn:digoksin).

7) Gastrointestinal kanala toksik etki

9

PAS, rifampinin absorpsiyonunu azaltr.

Kolisin, villuslar zedeleyerek B12 vitamininin emilimini azaltr.

Neomisin demir, B12 vitamini, glukoz emilimini azaltr

8) Enzim inhibisyonu

Greyfurt suyu hem karacier hem de barsakta CYP3A4 enzimini ve p-glikoproteine bal ila atlmn engelleyerek siklosporin, midazolam, atorvastatin dzeylerini artrr.

Yant - E

21) Rifampinin gastrointestinal sistemden absorbsiyonunu azaltan antitberkloz ila aadakilerden hangisidir? (Nisan - 2001)

A) zoniazid B) Kapreomisin C) Pirazinamid D) Aminosalisik asit E) Etambutol

Yant - D

22) Aadaki antibiyotiklerden hangisi, alminyum ieren antiasitlerle birlikte alndnda, etkisinde azalma gzlenmez? (Eyll - 2000 Dahiliye)

A) Fluorokinolon trevleri B) zoniazid C) Ketokonazol D) Tetrasiklin E) Trimetoprim sulfometaksazol

Yant - E

23) Digoksinin emilimini azaltan ila aadakilerden hangisidir? (Nisan - 2000)

A) Kolestiramin B) Kortizon C) Rezerpin D) Halotan E) Kinidin

Yant - A

24) Bir ilacn kararl plazma konsantrasyonuna erimesi iin geen sre aadakilerden hangisine baldr?

A) Doz B) Doz aral C) Yar mr D) Sanal dalm hacmi E) nfzyon hz

Kararl plazma konsantrasyonu

Vcuda giren ila miktar ile vcuttan kan ila miktarnn birbirine eit olduu andaki plazma konsantrasyonuna, plato yada kararl plazma konsantrasyonu ad verilir.

Yinelenen doz uygulamalarnda ve IV infzyonda plato dzeyine erimek iin geen sre, infzyon hzna baml deildir. Bu sre eliminasyon yar mrne (t1/2) baldr. Yar mr kadar bir srede (1xt1/2), kararl durum konsantrasyonunun %50'sine, 2xt1/2 srede %75'ine, 3,3xt1/2 srede %90'na ulalr.

Plato dzeyine erimek iin, dier yollardan ila veriliinde olduu gibi t1/2'nin kabaca 5 kat kadar bir sre infzyon yaplmas gerekir.

lacn infzyon hznn (Q) artrlmas, plato dzeyine erimek iin geen zaman deitirmez. lacn kararl plazma konsantrasyonu daha yksek olur.

Yant - C

25) Oral verilen ila tedavisinde, verilen ve karlan ila miktar eit ise hangisi dnlr? (Eyll - 1995)

A) lacn yar mr uzamtr B) lacn gvenlik alan daralmtr C) Plazma konsantrasyonu minimum etki dzeyine gelmitir

10

D) Kararl plazma seviyesine ulamtr E) lacn dalma hacmi azalmtr

Yant - D

26) Eleminasyon yar mr 4 saat olan bir ila, oral yoldan tekrarlanan dozlarda kullanlmaya balandnda kararl durum konsantrasyonuna en erken ka saat sonra eriebilir? (Eyll - 2005)

A) 4 B) 8 C) 20 D) 40 E) 80

v NFZYON Srekli IV infzyon zellikle abuk elimine edilen ya da sabit bir plazma dzeyinin srdrlmesi gereken ilalar iin uygulanan bir verili eklidir. Css yinelenen dozda yaplan uygulamalardakinin aksine sabittir, fluktuasyon yoktur. Css'yi belirleyen balca faktrler infzyon hz ve ilacn klirensidir:

Css= nfzyon hz / Klirens

nfzyon hz dozun doz aralna blm olduuna gre:

Css= Doz x Biyoyaralanm/ Klirens x doz aral

Dolaysyla bir ilacn klirensi biliniyorsa deiik infzyon hzlarnda ilacn ulaaca kararl durum deriimleri hesaplanabilir.

Srekli infzyon ile gerekten sabit bir plazma deriimi salanabildii halde multipl doz uygulamalarnda kararl durumda ilacn plazmadaki deriimleri minimum (Css,min) ve maksimum (Css,maks) iki deer arasnda oynar. Minimum ve maksimum kararl durum deriimleri, teraptik aral dar olan ilalar iin byk nem tar. Ama minimum (Css,min) ve maksimum (Css,maks) kararl durum deriimlerinin teraptik aralk iinde tutulmas olduu iin ila dozunun ve dozaj aralnn seimi nemlidir.

Kararl durumda ila deriimlerinin bu iki deer arasnda oynamas fluktuasyon (FI) ile ifade edilir.

Fluktuasyonlar ilacn eliminasyon yar mrne ve dozaj aralna bal olarak deiir.

Ortalama kararl plazma konsantrasyonu ise doz, doz aral, klirens ve biyoyarlanma baldr.

Ortalama kararl plazma konsantrasyonu =

Biyoyaralanm x Doz/Klirens x Doz aral

Yant - E

27) Oral verilen bir ilacn idame dozunu hesaplamak iin aadakilerden hangisine gerek yoktur?

A) Klirens B) Hedef plazma konsantrasyonu C) Doz aral D) Dalm hacmi E) Biyoyararlanm

Yant - D

28) ntravenz verilen bir ilacn ykleme dozunu hesaplamak iin istenilen plazma konsantrasyonuna ek olarak aadaki parametrelerden hangisinin bilinmesi gerekir?

A) Klirens B) Yar mr C) dame dozu D) Dalm hacmi E) Doz intervali

Ykleme ve idame dozu

lacn idame dozu klirense gre; ykleme dozu ise dalm hacmine gre hesaplanr.

11

Yant - D

29) Aadakilerden hangisi bir ilacn vcutta dalmn etkileyen faktrlerden biri deildir?

A) Organ bykl B) Kan akm C) Tubler salglanma D) Plazma proteinlerine balanma E) lacn lipid znrl

DAILIM

lalarn kandan dokularn iine yaylmasna dalm denir. Dalm genellikle pasif difzyon ile gerekleir.

Dalm etkileyen faktrler

- Organ bykl: skelet kas > beyin

- Kan akm

Kan akm organ bykl gibi alnan ilacn miktarn deil, hzn etkiler. yi perfze olan organlar (beyin, kalp, bbrek, splanknik organlar), az perfze olan organlara gre (ya, kemik) daha abuk yksek ila konsantrasyonlarna ularlar.

- Lipid znrl

Fazla lipofilik ve ufak molekll ilalarn kandan dokuya difzyon hz yksek olur.

- Plazma proteinlerine balanma

Plazma proteinlerine balanan ila, pasif difzyona uramadndan; bu faktr kandan dokuya geii azaltr.

- Cinsiyet

Kadnlarda ya kitlesi daha fazla olduu iin total vcut svs daha azdr. Etanol, digoksin, simetidin gibi ilalarn dalm azalr.

- Ya

Yallarda plazma albumini azalr, ya kitlesi artar. Dokularda kan akm hz azald iin dalm yavalar ve dalmn dengesi gecikir.

- Sekestrasyon

- Redistribsyon

Vcut sv hacmi lmleri iin kullanlan maddeler:

a) Total vcut svs: Antipirin, etanol, re

b) Plazma: Dekstran, evans mavisi, heparin

c) Ya: DDT, tiopental

d) Kemik: yonlar (flor, kurun)

e) GFR: nulin, kreatinin,

Renal plazma akm: P - aminohipurik asit, Penisilin G

Dalm hacmi yksek olan ilalardan bazlar: Klorokin, Fluoksetin, imipramin ve Lalol. Yant - C

30) Plazma hacmi aadakilerden hangisi ile llr? (Nisan - 1988)

A) nulin B) Gram boyas C) Evans mavisi D) Kongo krmzs E) Metilen mavisi

12

Yant - C

31) Bir ilacn sanal dalm hacmi (Vd) aadaki faktrlerden hangisine bal deildir? (Nisan - 2003)

A) Plazma proteinlerine balanp balanmamas B) Hastann ya C) Hastann cinsiyeti D) Klirens E) Ya dokusunda birikip birikmemesi

Yant - D

32) Yeniden dalm (redistribsyon), aadakilerden hangisinin sonucunda en fazla nem kazanr? (Eyll - 2004)

A) Yada znrl yksek ilalarn intravenz olarak hzl uygulanmas B) Yksek pKa deerine sahip ilalarn topikal uygulanmas C) Dk pKa deerine sahip ilalarn oral uygulanmas D) Suda znrl yksek ilalarn transdermal uygulanmas E) Mikroenkaps'le ilalarn oral uygulanmas

Redistribsyon: Tiopental gibi liposolbl olan intravenz genel anestezikler balangta beyin gibi fazla kanlanan organlarda toplanrlar. Ksa bir sre sonra daha geni bir dalm hacmi oluturan adipz dokuda toplanma olana bulur. Yeniden dalm ilalarn etki yerinden uzaklamasna ve etkinin sona ermesine neden olur.

Yant - A

33) Klorokinin retina gibi melanin ieren dokulara affinitesinin olmas aadakilerden hangisi iin bir rnektir?

A) Redistribsyon B) yon tuza C) Enterohepatik sirkulasyon D) Sekestrasyon E) Filtrasyon

Sekestrasyon

lalarn dokulardaki hcre ii ve d yaplara skca balanmasdr.

rnekler

Digoksin Kalp kas Griseofulvin Keratinize doku Tetrasiklin, kurun kemik yot Tiroid bezi Klorokin Retina, deri mipramin Akcier Yant - D

34) Aadakilerden hangisinin plazma proteinlerine balanma oran dktr?

A) Lityum B) Varfarin C) Diazepam D) Sulfadoksin E) Propranolol

Plazma proteinlerine balanma

Albumin Asit ilalar balar 1 asit glikoprotein (orosomukoid) Bazik ilalar balar (kinidin) Lipoproteinler Kinidin, imipramin, siklosporin Eritrositler Kinidin, propranolol Globulin Morfin, krar, steroidler Plazma proteinlerine yksek oranda balananlar

Diazepam (En yksek)

13

Propranolol

Varfarin, Kumarin (En yksek)

Salisilat, Furosemid

Fenitoin

Digitoksin

Sulfonamid

Amfoterisin B

Klorpropamid

Proda fenni sulfur toksini, Terde klor, Diada kumsaldaki kumrunun forsu var.

Plazma proteinlerine az balananlar

- Lityum

- Asetaminofen

- Aminoglikozid

- Oubain

- Asiklovir

Plazma proteinlerine balanan ila ksm, bbreklerde glomerler filtrasyona ve karacierde biyotransformasyona uramaz.

Etki yerinin evresindeki ila konsantrasyonunun dolaysyla ila etkinliinin ls, plazmadaki serbest ila fraksiyonunun konsantrasyonudur.

Yant - A

35) Aadaki ilalardan hangisi biyotransformasyon sonucu etkisini gsterir?

A) Lizinopril B) Fenitoin C) Adrenalin D) Lovastatin E) Amikasin

BYOTRANSFORMASYON

lalarn enzimlerin etkisi ile vcutta kimyasal deiikliklere uramasna biyotransformasyon (ilacn metabolize edilmesi) denir.

Biyotransformasyon sonucu ilalar daha az lipofilik (daha polar) hale getirilerek, daha az reabsorbe edilir ve itrah hzlandrlr.

A) n ila (prodrug) invitro olarak inaktif, invivo olarak aktif olan ilatr. - Kortizon Hidrokortizon - Prednizon Prednizolon - Enalapril Enalaprilat - Silazapril Silazaprilat - Azotiopurin Merkaptopurin - Siklofosfamid Fosforamid mustard - Hint ya Risinoleik asit - Kloralhidrat Trikloroetanol - Lovastatin Mevilonik asit - Vitamin D3 1,25 Dihidroksikolekalsiferol - L- Dopa Dopamin - Metildopa Metilnoradrenalin - Minoksidil Minoksidil slfat

ACE inhibitrleri iinde kaptopril ve lizinopril n ila deildir Statinler iinde lovastatin ve simvastatin n ilatr. B) Baz ilalar da aktif olduu halde, ayrca aktif metabolitlerine dnr.

14

- Kodein Morfin - mipramin Desipramin - Amitriptilin Nortriptilin - - Diazepam Desmetil diazepam - Prokainamid N-asetil prokainamid - Tioridazin Mezoridazin - Fenasetin Parasetamol - Meperidin Normeperidin - Aspirin Salisilik asit

lalarn ou (rn: Fenitoin, barbituratlar, katekolaminler) aktif olmayan metabolitlere dnr. C) Az sayda baz ilalar ise vcuttan pek deimeden atlr

- Lityum - Aminoglikozidler - Nitrz oksit - Penisilin

Yant - D

36) n vitro olarak etkisi olmayan, in vivo olarak etkili olan deneme aamasndaki bir ila iin aadaki seeneklerden hangisi dorudur? (Eyll- 1999)

A) la n ilatr B) la agonisttir C) la parsiyel agonisttir D) la antagonisttir E) la parsiyel antagonisttir

Yant - A

37) Aadakilerden hangisi n ila deildir? (Nisan- 1993)

A) D3 vitamini B) Kaptopril C) Enalapril D) L-Dopa E) Lovastatin

Yant - B

38) Aadakilerden hangisi biotransformasyon sonucu etkisini gsterir? (Nisan - 1996)

A) Difenilhidantoin B) Enalapril C) Fenobarbital D) Adrenalin E) Penisilin

Yant - B

39) Aadakilerden hangisinin metaboliti inaktiftir? (Eyll - 1996)

A) Prokainamid B) Prednizon C) Diazepam D) Silazapril E) Fenitoin

Yant - E

40) Aadakilerden hangisi n ilatr? (Nisan - 2003)

A) Pepstatin B) Kaptopril C) Enalapril D) Saralazin

15

E) Teprotid

Yant - C

41) Aadakilerden hangisi bir n ilatr? (Nisan - 2004)

A) Metildopa B) Rezerpin C) Esmolol D) Klonidin E) Propranolol

Yant - A

42) Aadakilerden hangisi ila metabolizmasnda Faz I reaksiyonu deildir?

A) Alkol dehidrogenaz B) Monoamin oksijenaz C) Asetilkolinesteraz D) Katekol-O-metil transferaz E) Mikrozomal P450 oksidaz

METABOLZMA

1. Faz I reaksiyonlar

a) Oksidasyon

Esas olarak mikrozomal P450 enzimleri sorumludur

Mikrozomal enzimlerin rol oynad reaksiyon u ekilde formle edilebilir:

la + O2 + NADPH + H+ Modifiye ila + H2O + NADP+ Sitokrom P450 enzimleri ok sayda enzimden ve onlarn izoenzimlerinden oluan geni bir enzim sperfamilyasdr. ila metabolizmasnda en fazla rol oynayan izomeri CYP3A4'tr (ilalarn %50'si).

Genetik olarak en ok gen kopyas ile kontrol edilen: CYP2D6

Epoksid oluumu: Epoksid, DNA ve RNA'nn yapsn bozan bir oksijen ve iki karbon atomundan oluan elektrofilik maddelerdir. Benzopiren, karbama-zepin, lkotrien A4 metabolizmas sonucu oluurlar. Glutatyon ile konjuge edilerek vcuttan uzaklatrlrlar.

Non - mikrozomal oksidasyon enzimleri: - Alkol ve aldehit dehidrogenaz - MAO - Tirozin hidroksilaz - Ksantin oksidaz - Flavin monooksijenaz (Ziegler enzimi) - Histaminaz

b) ndirgenme (Redksiyon)

c) Kopma (Hidroliz) - Asetilkolinesteraz, psdokolinesteraz

- -glikozidaz (digoksinin hidrolizi) - Dekarboksilasyon (metildopa, L-dopa)

2. Faz II reaksiyonlar (Konjugasyon): a) Glukuronidasyon(UDP-Glukuroniltransferaz): Kloramfenikol, morfin, diazepam, digoksin, asetaminofen,

bilirubin, salisilat b) Asetilasyon (N-asetil transferaz): Sulfonamid INH, prokainamid, hidralazin, penisilamin c) Metilasyon (COMT): Katekolaminler, histamin d) Slfat konjgasyonu (Sulfotransferaz): Asetaminofen, strojenler e) Gltatyon konjgasyonu : Asetaminofen, hepatotoksik metaboliti, aromatik hidrokarbonlar, epoksidler f) Glisin konjgasyonu: Salisilat, safra asitleri g) Su konjgasyonu: Epoksitler

Glukuronidasyon mikrozomda; glisin konjgasyonu mitokondride; metilasyon, asetilasyon ve slfat konjgasyonu sitozolde; glutatyon ve su konjugasyonu ise hem mikrozom hem de sitozolde gerekleir.

zoniazid genel kuraln tam tersi ilk nce faz II daha sonra Faz I metabolizmaya urar.

Dier konjugatlardan farkl olarak; asetil metabolitleri daha az hidrofiliktir; eer idrar akm yeterli deilse kristalriye neden olabilir.

16

N asetil transferaz enzimi en ok genetik polimor-fizm gsteren faz II enzimidir.

Asetilasyonla metabolize olan ilalar lupus sendromuna neden olurlar.

3. Enzimatik olmayan biyotransformasyon:

Penisilin G (mide asidi)

Atrakuryum (Hoffman), (plazmada spontan olarak)

Yant - D

43) Aadakilerden hangisi ila metabolizmasnda, genetik olarak aktivitesinde farkllk gsteren faz I enzimidir?

A) N asetiltransferaz B) Tiopurin metiltransferaz C) CYP3A D) CYP2D6 E) Glutatyon S transferaz

Yant - D

44) Organofosfat biyotransformasyonu aadakilerden hangisinde olur? (Nisan - 1998)

A) Sitokrom P450 B) Lipooksijenaz C) Siklooksijenaz D) Kininaz E) Fosfolipaz A2

Yant - A

45) Sitokrom P450 enzimleri en fazla nerede bulunur? (Eyll - 1999 Biyokimya)

A) Golgi B) Mitokondri C) Dz endoplazmik retikulum D) Nukleus E) Lizozom

Yant - C

46) Aadaki hangisi faz II eliminasyon yoludur? (Nisan - 2003)

A) Oksidasyon B) Redksiyon C) Hidroliz D) Glukuronidasyon E) Epoksidasyon

Yant - D

47) Aadaki ilalardan hangisi karacier mikrozomal enzimleri indklemez?

A) Fenitoin B) Rifampin C) Ketokonazol D) Griseofulvin E) Karbamazepin

STOKROM P - 450 NDKTRLER - Sigara duman (benzopiren) - Kmrde kzarm et, brksel lahanas - Polisiklik aromatik hidrokarbonlar - Barbituratlar (sekobarbital hari) - Fenitoin - Karbamazepin - Fenilbutazon - Glutetimid

17

- Rifampin - Griseofulvin - Glukokortikoidler (deksametazon) - Klofibrat - Etanol (kronik) - Pioglitazon, Troglitazon - Efavirenz

Benzopiren teofilin metabolizmasn (CYP1A); fenitoin ve fenobarbital D vitamini ve K vitamini metabolizmasn indkler.

Fenobarbital glukuronil transferaz indkleyerek bilirubin konjugasyonunu artrr.

Barbituratlar, karbamazepin ve alkol kendi inaktivasyonlarn hzlandrarak (otoindksiyon) biyokimyasal tolerans olutururlar.

Kronik etanol kullanm CYP2E1 enzimini indkleyerek asetaminofenin toksik metabolitinin oluumunu artrr.

Klofibrat peroksizom proliferatrdr. Fenilbutazon hem indktr hem de inhibitr olabilir.

Yant - C

48) Aadaki ilalardan hangisi fenitoinin metabolizmasn artrarak plazma dzeyini drr? (Eyll - 2002)

A) Kloramfenikol B) zoniazid C) Fluoksetin D) Rifampin E) Amiodaron

Yant - D

49) Aadaki anti tberkloz ilalardan hangisi metadon tedavisi gren hastalarda yoksunluk sendromu oluturabilir? (Eyll - 2000)

A) Etambutol B) Streptomisin C) Pirazinamid D) Rifampin E) Aminosalisilik asit

Yant - D

50) Karacier enzimlerini indkleyerek, oral antikoaglanlarn etkisini azaltan ila aadakilerden hangisidir? (Eyll - 1999)

A) Barbtirat B) Sulfonamid C) Metronidazol D) Fenilbutazon E) Oral kontraseptifler

Fenilbutazon varfarinin aktif S izomerinin metabolizmasn inhibe eder; ayrca varfarinin protein balanmasn azaltarak etkisini artrr.

Yant - A

51) Oral kontraseptiflerin etkisini azaltmayan ila aadakilerden hangisidir? (Eyll - 1999)

A) Rifampin B) Ampisilin C) Metoprolol D) Fenitoin E) Karbamezepin

Ampisilin enterohepatik dolamn inhibe ederek oral kontraseptiflerin etkinliini azaltr.

Metoprolol karacier kan akmn azaltarak metabolizmay inhibe eder ve ilacn etkinliini artrr.

Yant - C

52) Aadakilerden hangisinde birinci ila ikinci ilacn metabolizmasnn artrr? (Nisan - 2000)

18

A) Barbitrat - Kortikosteroid B) Simetidin - Fenitoin C) Kloramfenikol - Fenitoin D) Kloramfenikol - Oral antikoaglan E) Simetidin - Oral kontraseptif

Yant - A

53) Sigara ienlerde hangi ilacn dozunu artrmak gerekir? (Eyll - 1990)

A) Teofilin B) Digoksin C) Atropin D) Kloramfenikol E) Tetrasiklin

Yant - A

54) Sigara ime, aadaki ilalardan hangisinin metabolizmasn artrarak etkinliini azaltr? (Nisan - 2004)

A) Lidokain B) Fenasetin C) Teofilin D) imipramin E) Prazepam

Yant - C

55) Aadaki ilalardan hangisi karacier mikrozomal enzimlerini indkler? (Eyll - 2004)

A) Asetaminofen B) buprofen C) Rifampin D) Fenasetin E) Diazepam

Yant - C

56) Aadaki ilalardan hangisi karacier mikrozomal enzimleri inhibe etmez?

A) Kloramfenikol B) Ketokonazol C) Siprofloksasin D) Fluoksetin E) Karbamazepin

STOKROM P450 NHBTRLER

Ketokonazol, Klaritromisin, Kinidin, Karbon monoksid

Eritromisin

Disulfiram, Diltiazem, Difenhidramin, Dikumarol

zoniazid

Kloramfenikol, Kotrimoksazol, Krmz arap

Etanol (akut), Etinil stradiol

Simetidin, Siprofloksasin, Sekobarbital, SSRI antidepresanlar, Siklosporin

Metronidazol, Mikonazol, Metilprednizolon

trakonazol

Amiodaron

Verapamil, Valproik asit

Fenilbutazon, Flukonazol, Greyfurt suyu

Zileuton, Zafirlukast

Makrolidler uzun sreli verilirse indktr olabilirler.

19

zoniazid minr bir enzimi (CYP2E1) indkleyerek asetaminofen, halotan ve etanol metabolizmasn indkleyebilir. Ancak TUS'da genellikle sorulduu ekli ile klasik olarak izoniazid inhibitr etkili bir ilatr.

Etinil estradiol, spirinolakton, allopurinol ve sekobarbital kendini metabolize eden enzimi inhibe eder (intihar inhibitr)

Kinidin ve SSRI ilalar zellikle genetik geili CYP2D6'y inhibe eder.

Fenilbutazon hem indktr hem inhibitr olabilir.

Yant - E

57) Aadakilerden hangisi, karacierdeki mikrozomal enzimleri inhibe eder? (Eyll - 2000)

A) zoniazid B) Rifampin C) Barbitrat D) Ketakonazol E) Fenitoin

Bu soruda izoniazid indktr olarak kabul edilmi!

Yant - D

58) Aadakilerden hangisi kendi metabolizmasndan sorumlu sitokrom P450 enzimini inhibe eder?

A) Sekobarbital B) Fenitoin C) Greyfurt suyu D) Ketokonazol E) Karbamazepin

Yant - A

59) Aadaki ila eletirmelerinin hangisinde, birinci ila ikinci ilacn metabolizmasn inhibe eder? (Eyll -2001)

Birinci la kinci la A) Fenitoin Kinidin B) Demir Antiasid C) Barbitrat Kortikosteroid D) Kloramfenikol Fenitoin E) Barbitrat Fenotiazin

Yant - D

60) Valproik asit, ila etkileimi sonucu, aadakilerden hangisinin metabolizmasn azaltr? (Eyll - 2000)

A) Kortikosteroidler B) adrenoseptr blokerleri C) strojenler D) Barbitratlar E) Kinidin

Valproat zellikle kendisinin ve dier antiepileptik-lerin (fenitoin, karbamazepin, lamotrijin ve barbitratlar gibi) metabolizmasn inhibe eder.

Yant - D

61) Aadaki ilalardan hangisinin metabolizmas propranolol tarafndan azaltlmaz?

A) Lidokain B) Amitriptilin C) Verapamil D) Klorpromazin E) Teofilin

Bazen karacier kan akmnn ila tarafndan azaltlmasna bal olarak ilacn metabolizmas azaltlabilir.

rnein simetidin hem mikrozomal enzim inhibisyonu yaparak hem de hepatik arter ve portal venin kan akmn azaltarak; propranolol ve dier (-blokerler ise sadece kan akmn azaltarak hepatik eliminasyonu yavalatrlar. Bu mekanizma ile metabolizmas yavalatlan ilalar, akmla kstl eliminasyon gsteren yani yksek ekstraksiyon oranl ilalardr.

20

Bu ilalar karacier kan akm hzndaki deiikliklerden fazla etkilenirler.

Hepatik klirensi yksek olan bu ilalara rnekler - blokerler (propranolol, labetolol, karvedilol) - Lidokain - Nitritler (nitrogliserin, isosorbid dinitrat) - Kalsiyum kanal blokerleri (verapamil, nimodipin) - Narkotik analjezikler (morfin, meperidin, pentazosin) - Trisiklik AD (amitriptilin, imipramin, desipramin) - Fenotiazin antipsikotikler (klorpromazin, tiorida-zin) - Seks hormonlar (stradiol, progesteron)

Baz ilalar ise karacierde kapasite ile kstl eliminasyon gsterirler, yani dk ekstraksiyon oranl ilalardr. Bunlarn hepatik eliminasyon hz, karacier kan akmndaki deimelerden fazla etkilenmez.

Bu ilalarn hepatik klirensini etkileyen en nemli faktr enzim indksiyonu ya da inhibisyonu-dur.

Hepatik klirensi dk bu ilalara rnek: Diazepam, fenitoin, teofilin, varfarin, klorpropamid.

Enzim Aktivasyonu

Enzim aktivasyonu, enzim indksiyonundan farkl olarak, yeni enzim sentezi artrlmakszn enzim etkinliinin artrlmasdr.

Piridoksin, L-dopay dopamine dntren L-amino asid dekarboksilaz enzimini aktive eder.

Yant - E

62) Aadaki ilalardan hangisinin eliminasyon hz karacier kan akmna gre deiir? (Eyll - 2004)

A) Tamoksifen B) Morfin C) Amoksisilin D) metazon E) Fenobarbital

Yant - B

63) Aadaki ila ikililerinden hangisi arasnda tubler reabsorpsiyon dzeyinde bir etkileim sz konusudur?

A) Lityum - Tiazid B) Probenesid - Penisilin G C) Rifampin - Fenitoin D) Kolestiramin - Digoksin E) Aspirin - Metotreksat

trah (Atlm)

Bbreklerden atlm

Glomeruler filtrasyon pasif difzyonla gerekleir. Proteinlere bal ila ksmlar glomerllerden geemez.

Tubuler reabsorpsiyon pasif difzyonla gerekleir. Tiazid, lityumun reabsorpsiyonunu artrr. Sodyum bikarbonat ile idrarn alkalinizasyonu sonucu asidik ilalarn (rn: salisilat) tubler reabsorpsiyonlar azaltlr.

Tubuler salglanma ise aktif transportla gerekleir. Asidik ve bazik ilalara zg iki ayr tayc tr vardr.

Probenesid ve onun benzeri benzbromaron asidik baz ilalarn itrahn engelleyerek plazma dzeylerini ykseltir. (rnein, penisilinler, sefalosporinler, tiazid). Ayrca probenesid, rik asidin reabsorpsiyonunu engeller ve rik asit atlmn artrr.

Aspirin ve probenesid, metotreksat salglanmasn azaltarak plazma dzeylerini ykseltir.

Bazik ila prokainamidin salglanmas simetidin ve amiodaron tarafndan inhibe edilir.

Aspirin dk dozda (1-2 gr/gn) rik asit itrahn azaltrken; yksek dozlarda ise (5gr st) geri emilimini azaltp, itrahn hzlandrarak plazma dzeylerini drr.

P-glikoprotein sistemi intestinal hcrelerde, prok-simal tubulusta, kan beyin bariyerinde ve safra kanalikllerinde bulunur. Verapamil, siklosporin, kinidin, klaritromisin ve itrakonazol PGP sistemini inhibe ederken; rifampin indkler.

PGP, proksimal tubulustan bir ok ilacn (kinidin, digoksin, antineoplastikler) salglanmasnda rol oynar. Verapamil ve kinidin bu ekilde digoksin dzeyini artrabilir.

21

Verapamil PGP' inhibe ederek kanser hcrelerinin antineoplastik ilalar hcre dna atmalarn (ila diren geliimini) engeller.

Yant - A

64) Bbrek tblslerinin salglanma aamasnda etkili olan ila ifti aadakilerden hangisidir? (Nisan - 1998)

A) Penisilin - Probenesid B) Karbamazepin - Eritromisin C) Na-HCO3 - Fenilbutazon D) Amonyumklorr - Kinin E) Digoksin - Kinidin

Yant - A

65) Birim zamanda belirli bir ilatan veya maddeden temizlenen sanal plazma hacmine ne ad verilir?

A) Dalm hacmi B) Klirens C) Biyoyararlanm D) Eliminasyon yar mr E) Biyotransformasyon

Klirens, genel anlamyla, birim zamanda belirli bir ilatan veya maddeden temizlenen sanal plazma hacmidir. Birimi L/saat veya mL/dakika'dr.

Klirens, plazmadaki ila dzeyi ile eliminasyon hz arasndaki orant faktrdr:

Klirens sabit ise, eliminasyon hz ile plazma konsantrasyonu orantldr.

Yant - B

66) Aadakilerden hangisi kuvantal doz yan ilikisinde potensi gsterir?

A) EC50 B) Kd C) TD50 D) ED50 E) Tl

DOZ CEVAP LKS

Kademeli doz cevap ilikisi

lacn dozu kademeli olarak artrlnca, oluturduu etki de orantl olarak artar.

EC50 : Maksimum yantn %50'sinin grld andaki ila konsantrasyonudur.

Kd : (ila reseptr kopleksinin dissosiasyon sabiti) reseptrlerin %50'sinin dolu olduu ila konsantrasyonudur.

EC50 ve Kd potens gstergesidir.

pD2 : Agonistlerin potens deeridir.

Emax (Maksimum etki= Efikasite) llebilir.

Kuvantal doz cevap ilikisi

Yantn byklnn llemedii durumlarda kullanlr.

"Etki ya var ya yok" (Kusmann geirilmesi, konvlziyonun durdurulmas gibi)

Emax (efikasite) llemez.

ED50 (Median efektif doz) Bireylerin yarsnda etkiyi kartan dozdur. Potens gstergesidir.

TD50 (Median toksik doz) Bireylerin yarsnda toksik etkinin grld dozdur.

LD50 (Median letal doz) Bireylerin yarsnda ldrc etkinin grld dozdur.

22

Yant - D

67) EC50'nin tanm aadakilerden hangisidir? (Eyll - 2002)

A) Maksimum etkinin %50'sini oluturan ila dozu B) Reseptre olan maksimum balanmann %50'sini oluturan ila dozu C) Reseptre olan maksimum balanmann ve maksimum etkinin %50'sini oluturan ila konsantrasyonu D) Reseptre olan maksimum balanmann %50'sini oluturan ila konsantrasyonu E) Maksimum etkinin %50'sini oluturan ila konsantrasyonu

Yant - E

68) Reseptr - ila etkileimi belirlenirken dikkate alnan KD sabiti ile ilgili olarak aadaki ifadelerden hangisi dorudur? (Nisan - 2004)

A) Reseptre olan %50 balanmann gzlendii serbest ila konsantrasyonu B) KD dk ise ila afinitesi dktr C) KD dk ise EC50 yksektir D) KD ile EC50 arasnda dorusal bir iliki vardr E) Antagonistlerin KD si dktr

Yant - A

69) Aadakilerden hangisi teraptik indeksin hesaplanmasnda kullanlan formllerden biridir? (Eyll - 2004)

A) Cmax / T max B) EC50 / Km-1 C) pKa . log [serbest ila] D) t1/2 . Css . Vm E) LD50/ED50

Yant - E

70) Aadaki ila iftlerinden hangilerinin arasnda fizyolojik antagonizma vardr?

A) Heparin - Protamin B) Morfin - Nalokson C) Aspirin - Parasetamol D) Propranolol - Glukagon E) Dimerkaprol - Civa

ANTAGONZMA

1) Fizyolojik antagonizma

Bir ilacn etkisinin ayr bir reseptr veya mekanizma aracl ile aksi ynde etki yapan dier bir ila tarafndan azaltlmasdr Adrenalin - Histamin Terbutalin - Histamin NSA - ACE inhibitrleri, furosemid

-blokerler, hidralazin Efedrin - metiltirozin strojen - Varfarin nsulin - Adrenalin Propranolol - Glukagon

Aspirin, indometazin ve benzeri NSA, dokularda prostaglandin sentezini inhibe ederek; propranolol ve ACE inhibitrlerinin antihipertansif ve furo-semidin natriretik, diretik ve antihipertansif etkilerini azaltrlar.

Adrenerjik sinir ularndan noradrenalin salveren efedrin, tiramin gibi sempatomimetiklerin etkisi, noradrenalin sentezini inhibe eden -metil tirozin tarafndan azaltlr. strojen ve strojen ieren oral kontraseptif-ler, karacierde protrombin ve dier phtlama faktrlerinin sentezini arttrarak oral antikoaglan-larn kan phtlamasn inhibe edici etkisini azaltrlar.

2) Kimyasal antagonizma

Agonist, antagonist ilala kimyasal olarak birleerek etkisiz hale gelir. Dimerkaprol - Kurun, civa Protamin - Heparin

23

Deferoksamin - Demir Pralidoksim - Organofosfat Asetaminofen - N asetil sistein Digoksin - Digibind

3) Farmakolojik antagonizma

a) Kompetetif antagonizma

Yar sz konusudur.

Kompetetif antagonistin etkisi, daha fazla agonist eklenerek engellenebilir.

Doz yant erisi saa kayar; ancak maksimum etki salanr.

Kompetetif antagonizmann potens ls pA2'dir.

rnekler: Morfin - Nalokson

Asetilkolin - Atropin

Testosteron - Siproteron

b) Non - kompetetif antagonizma

Yar sz konusu deildir.

Antagonist reseptre geri dnmsz balanr.

Doz yant erisinde, antagonist eklendike maksimum yant azalr.

pA2 potens ls olarak kullanlmaz.

rnek: Fenoksibenzamin ( bloker) c) Ters (invers) agonist (Negatif antagonizma)

Ters agonistler, ayn kompetetifler gibi reseptre balanr ve etki oluturmazlar.

Ancak farkl olarak reseptrn bazal aktivitesini de inhibe ederler.

-karbolinler benzodiazepin reseptrne balanarak anksiyete ve konvlziyona neden olur. Yant - D

71) Aadaki ilalardan hangisi, adrenoseptr blokerlerin antihipertansif etkisini azaltabilir? (Eyll - 2000) A) Hidralazin B) Simetidin C) Furosemid D) Klorpromazin E) ndometazin

Yant - E

72) Bir ilacn baka bir ilaca balanarak o ilacn etkililiini engellemesiyle ortaya kan antagonizma aadakilerden hangisidir? (Nisan - 2002)

A) Geri dnebilir kompetetif antagonizma B) Geri dnmsz non-kompetetif antagonizma C) Kimyasal antagonizma D) Fizyolojik antagonizma E) Negatif antagonizma

Yant - C

73) Aadakilerden hangisinde verilen ila ifti, non-kompetetif tipte antagonistik etkileim gsteren ilalara bir rnektir? (Nisan - 2001)

A) Histamin-Mepiramin B) Adrenalin-Fenoksibenzamin C) strojenler-Tamoksifen D) Morfin-Naltrekson E) Testosteron-Siproteron

Yant - B

24

74) Aadakilerden hangisi kimyasal antagonizmaya rnektir? (Nisan - 1998)

A) Striknin-Diazepam B) NH- Pridoksin C) Fe-Desferoksamin D) Klorpromazin-Benzodiazepin E) Atropin-Fizostigmin

Yant - C

75) zoproterenol aadaki antagonizma mekanizmalarndan hangisi ile asetilkolinin oluturduu bronkospazm azaltr? (Eyll - 2005)

A) Farmakoloji B) Kompetitif C) Kimyasal D) Nonkompetitif E) Fizyolojik

Yant - E

76) Aadakilerden hangisi bir agonist ile bir antagonist ila arasndaki ilikinin kompetitif olmas iin gerekli koullardan biri deildir? (Nisan - 1997)

A) Antagonistten sonra agonistin doz cevap erisi saa kayar B) Antagonistten sonra agonistin doz cevap erisi ayn kalr C) Antagonistten sonra agonistin doz cevap erisi kontrole paralel olur D) Antagonistten sonra agonistin maksimum dozlar ile cevap alnr E) PA2 deeri inhibitr bir maddenin antagonist potensini gsterir

Yant - B

77) Aadakilerden hangisi non-kompetetif antagonistleri en iyi tanmlar? (Nisan - 2004)

A) lacn oluturduu etkinin tersini oluturan maddedir B) lacn atlmn artran maddedir C) la moleklne balanarak ilacn etkisini engelleyen maddedir D) la reseptrne reversibl balanarak ilacn balanmasn engelleyen maddedir E) la reseptrne irreversibl balanarak ilacn balanmasn engelleyen maddedir

Yant - E

78) Aadakilerden hangisi parsiyel agonist deildir?

A) Pindolol B) Tamoksifen C) Fentanil D) Saralazin E) Nalorfin

Parsiyel agonist

Tek bana uygulandnda agonist etki; tam agonist ile uygulandnda antagonist etki gsterir.

Tek bana uygulandnda tam agonistin oluturduu maksimum etkiye ulaamaz.

Baz parsiyel agonist rnekleri

- Pindolol, Asebutolol - Nalorfin

- Tamoksifen - Saralazin

- Ergotamin

Yant - C

79) Tek bana verildiinde morfin benzeri etki yapan, morfin verilmi kiide antagonist olan ila hangisidir? (Eyll - 1989)

A) Nalorfin B) Nalokson C) Meperidin D) Apomorfin E) Diasetilmorfin

25

Yant - A

80) Aadaki ila ikililerinden hangisinde 1. ila, 2. ilacn etkisini potansiyelize etmez?

A) Kokain- Adrenalin B) Fenelzin- Efedrin C) ndometazin- Propranolol D) Neostigmin- Asetilkolin E) Tiroksin- Adrenalin

la Etkileimleri Matematik Model Additif Etki : ilalarn kombine 1 + 1=2 etkisi, ayr ayr etkilerin toplamna eittir. Potansiyelize Etki : Hi etkisi 0 + 1=2 olmayan bir ila, ikinci ilacn etkisini arttrr. Sinerjistik Etki : ilalarn kombine 1 + 1=3 etkisi, ayr ayr etkilerin toplamndan fazladr. Antagonist Etki : ila dier ilacn 1 + 1=0 etkisini inhibe eder.

Potensiyelizasyon rnekleri Kokain - Katekolamin Tiroksin - Katekolamin Asetilkolin - Kolinesteraz inhibitrleri Efedrin,Tiramin - MAO inhibitrleri

Sinerjizma rnekleri Alkol ve karbon tetraklorrn hepatatoksik etkisi

Additif etkileime rnekler

Etkileen ila Etkileen ila Etki

Aspirin Sulfonilre Hipoglisemi

Aspirin Parasetamol Analjezi

nsulin -bloker Hipoglisemi Alkol Hipnotikler Ar sedasyon

Aminoglikozid Frosemid Nefrotoksisite

ACE inhibitr, suksinilkolin K+ tutucu diretik Hiperkalemi

Krar Aminoglikozid

Kinin

Genel anestezik

Linkozamid

Diretikler

Polimiksin

Kas paralizisi

Yant - C

81) Aadakilerden hangisi birbirini potansiyelize eder? (Nisan - 1992)

A) Noradrenalin - Asetikolin B) Histamin - Difenhidramin C) zoproterenol - Propranolol D) Asetilkolin - Atropin E) Kokain - Noradrenalin

Yant - E

82) Aditif etkileme gsteren kombinasyonu iaretleyiniz. (Eyll - 1993)

26

A) Kokain + Noradrenalin B) Histamin + Adrenalin C) Aspirin + Parasetamol D) Atropin + Metakolin E) Heparin + Protamin slfat

Yant - C

83) Aadaki zar fosfolipidlerinden hangisi, uygun hormon ile uyarldnda, fosfolipaz C ile hidroliz edilerek hcre iinde ikincil haberci grevi yapan molekllere dnr? (Nisan - 2001 Biyokimya)

A) Fosfotidil serin B) Kardiyolipin C) Fosfotidil kolin D) Fosfotidil etanolamin E) Fosfatidil inositol 4,5 bifosfat

Yant - E

84) Hcre ii kalsiyum depolarnn sitoplazmaya salnmn artran bir hormon, fosfolipaz C'yi aktive ettikten sonra aadakilerden hangisini hcre ii haberci olarak kullanr? (Nisan - 2003 Biyokimya)

A) nositol trifosfat B) cAMP C) cGMP D) Tirozin kinaz E) Nitrik oksit

Yant - A

85) nositol-3-fosfat (P3) oluumuna neden olan efektr aadakilerden hangisidir? (Nisan - 2005)

A) Adenilil siklaz B) Guanilil siklaz C) Protein kinaz C D) Protein kinaz A E) Fosfolipaz C

Fosfolipaz C enzimi membrandaki fosfatidilkolini hidrolize ederek inositol 3 fosfat ve diailgliserol oluturur.

Yant - E

86) Aadaki reseptrlerden hangisinin uyarlmas ile adenilat siklaz enzimi inhibe olur?

A) B) 3 C) D3 D) H2 E) 5HT4

Lityum, IP3'in inositole dnmesini engelleyerek, inositoln DAG ile birlemesini ve membrana geri dnmesini engeller.

Kafein, endoplazmik retikulumdan sitoplazmaya kalsiyum salnmn artrr.

cAMP hcre iinde protein kinaz A'y; DAG ise protein kinaz C'yi aktifler.

cAMP art cAMP azalmas IP3-DAG

TSH

ACTH

CRH

FSH

LH

LCG

PTH, kalsitonin

Glukagon

2 M2 ve M4

D2,3,4

5HT1A,1B 1D

5HT5

H3,4

Opioid

Somatostatin

TRH

GnRH

1 M1,3,5

ADH (V1)

H1

5HT2,1,c

Angiotensin II (A1)

27

ADH (V2)

-adrenerjik D, ve D5

5HT4,6,7

H2

PGD2, PGI2

PGE2

CCK, oksitosin

PAF, endotelin (ETA)

Bombesin

PGE2

PGF2, TXA2

Yant - C

87) Aadaki reseptrlerden hangisi, fosfolipaz C - IP3 - Ca++ haberci sistemi ile kenetlidir? (Nisan - 1999)

A) 1 B) 2 C) 1 D) 2 E) 3 Yant - A

88) Aadaki reseptrlerden hangisinin uyarlmas adenilat siklaz enziminin aktivasyonuna, cAMP oluumuna ve renal, mezenterik, koroner vaskler yatakta gevemeye neden olur? (Nisan - 2003)

A) 2 adrenoseptr B) Serotonin 5-HT3 reseptr C) Dopamin D1 reseptr D) Muskarinik M2 reseptr E) Histamin H1 reseptr

Yant - C

89) Aadaki hormonlardan hangisinin ikincil habercisi cAMP deildir?

A) Glukagon B) ACTH C) LH D) PTH E) Inslin

Inslinin ikinci habercisi tirozin kinaz'dr. Adenilat siklaz aktive ederek cAMP dzeyinde arta yol aanlar dier seeneklerdir. Inslin ayn zamanda adenilat siklaz inhibe eder ve fofodiesterazlar aktive ederek cAMP dzeyini azaltr.

Yant - E

90) Aadakilerden hangisi atriyal natriretik peptidin damar dz kas zerindeki gevetici etkisinde rol oynar ? (Eyll -2002 Fizyoloji)

A) cGMP sentezinde artma B) cAMP sentezinde artma C) Kalsiyum kanallarnda alma D) Na+-K+-ATPaz inhibisyonu E) adrenerjik reseptr aktivasyonu Atriyal natriretik peptid (ANP), membrandaki guanilat siklaz aktive ederek (reseptrnn guanilat siklaz aktivitesi vardr); nitrik oksit (NO) ise si-toplazmik znr guanilat siklaz aktive ederek cGMP dzeyleri artrr.

cGMP de cGMP bal protein kinaz (protein kinaz G) aktive ederek proteinleri fosforile eder.

Yant - A

91) Nitrik oksitin, vazodilatasyon oluturmasna araclk eden ikinci ulak mekanizmas aadakilerden hangisidir? (Nisan - 1999)

A) nozitol-trifosfat B) cAMP C) cGMP D) Diail gliseol

28

E) Ca++

Yant - C

92) Nitrik oksit temel etkisini aadakilerden hangisine balanarak gsterir? (Eyll - 2002)

A) L-argininin guanido azotu B) L-sitrulininin karboksil terminali C) Nitrik oksit sentaz- G protein balanma blgesi D) C-AMP E) znr guanilat siklaz enzimindeki hem demiri

Yant - E

93) Aadakilerden hangisinin reseptr enzim aktivitesine sahiptir?

A) Glukagon B) Serotonin C) Atriyal natriretik peptid D) Dopamin E) Adrenalin

Yant - C

94) Aadaki hormonlardan hangisi plazma zarndaki reseptrne balanmas ile enzim aktivitesi gsterir?

A) Glukagon B) Adrenalin C) Atrial natriretik peptit D) Steroid hormonlar E) Tiroid hormonu

Seeneklerden reseptr memranda yerleim gsteren peptit yapl 3 hormon bulunmaktadr. Glukagon ve adrenalin, adrenaliz siklaz aktifleyerek cAMP arta yol aar ve reseptrleri G-protein bamldr. Reseptr enzimatik aktivite gsteren atrial natriretik peptit olup, guanilat siklaz aktivitesi gstererek hcre ii cGTP dzeyini arttrr.

Yant - C

95) Aadakilerden hangisinin iyonotropik reseptr yoktur?

A) GABA B) Dopamin C) Serotonin D) Asetilkolin E) Glutamat

Reseptr tipleri

1) yon kanal olan reseptrler (en hzl sinyal mekanizmas) - Nikotinik asetilkolin (Na kanal) - GABAA ve glisin (Cl kanal) - Glutamat ve aspartat (Ca kanal) - 5 HT3 (Na kanal)

2) Ligandn regle ettii enzim ieren reseptrler (Otofosforilasyon) - Tirozin kinaz: nsulin, GF, PDGF, EGF

- Serin kinaz: TGF- - Guanilat siklaz: ANP

3) ntraselller

Steroid hormonlar, D ve A vitamini, tiroid hormonlar.

Steroid hormonlar ilk nce sitoplazmik reseptrlerine balanp daha sonra nkleustaki DNA ile etkileirler.

4) G proteinleri ile ilikili reseptrler

5) Sitokin reseptrleri

Ayr bir sitoplazmik tirozin kinaz grubu olan Janus kinazlarn [JAKs] kullanrlar. - Byme hormonu, eritropoetin, interferon, prolaktin

29

Yant - B

96) Aadakilerden hangisi hedef hcre zerindeki etkinliini reseptrlerindeki tirozin kinaz aktivitesi yardmyla oluturur? (Nisan - 1999 Biyokimya)

A) Adrenalin B) Noradrenalin C) nslin D) Glukagon E) TSH

Yant - C

97) Aadakilerden hangisi G proteinlerine bal bir reseptrdr? (Nisan - 2001)

A) ns'lin reseptr B) Epidermal byme faktr reseptr C) GABA-A reseptr D) Tiroid hormon reseptr E) Tiroid stimlan hormon reseptr

Yant - E

98) Aadakilerden reseptrlerden hangisi bir protein kinazdr? (Nisan - 2001)

A) Serotonin 5HT3 reseptr B) nslin reseptr C) Glukagon reseptr D) 3 adrenoseptr E) ACTH reseptrleri

Yant - B

99) Hcre nkleusunda DNA'ya direkt etki ile transkripsiyonu arttran hormon hangisidir? (Eyll - 1999 Biyokimya)

A) ACTH B) Kortizol C) Adrenalin D) TSH E) Tiroid hormonlar

Yant - E

100) Steroid hormonlar hedef organlarndaki etkilerini hangi mekanizma ile gerekletirilir? (Nisan - 1998 Biyokimya)

A) ATP'den c-AMP oluumunu artrarak B) ntraseller Ca++'u artrarak C) Sitoplazmik reseptrlerine balandktan sonra ekirdekte DNA ile etkileerek D) Protein kinaz C aktivasyonu E) ekirdekteki reseptr aracl ile DNA zerine etki ederek

Yant - C

101) Aadaki hormonlardan hangisinin reseptr hcre iinde deildir?

A) Kalsitrol B) Tiroid hormonlar (T3 ve T4) C) Kortizol D) Oksitosin E) Progesteron

Peptit, glikoprotein yapl hormonlar ile katekolaminlerin reseptr memrandadr. Oksitosin 9 aminoasitlik peptit yapl bir hormondur. Dier seeneklerde yer alan hormonlarn reseptr ise hcre iindedir.

Yant - D

102) Aadaki hormonlardan hangisi hedef hcrede etkili olmas iin ikincil haberciye ihtiya duyar? (Nisan - 2000 Biyokimya)

30

A) Kortizol B) T3 C) Aldosteron D) Testosteron E) TSH

Yant - E

103) Aadakilerden hangisi, G proteinleri iin doru deildir? (Eyll - 2000 Biyokimya)

A) 3 alt birimden oluma B) GDP bal iken inaktif olma C) Reseptrlerle etkileime girme D) Transmembran protein niteliinde olma E) Aktivasyonu ile baz hcresel enzimleri aktive etme

G Proteinleri ile kenetli reseptrler

Reseptr hcre membran ierisinde 7 kere tur atar (serpentin reseptrleri).

Agonistin reseptre balanmas ile konfigrasyon deiip alt niteler agonisti evreler. Bu deiiklik G proteinine iletilir.

G proteini 3 alt birimden (, , ) oluan bir molekldr. naktif durumdaki G proteini, GDP ierip, 3 alt birimi birbirine birleik bulunur. Agonist aktivasyonu sonucunda GDP'nin yerini GTP alr ve altnitesi /'dan ayrlarak efektr makromoleklle etkileir.

Efektr makromolekle sinyali aktardktan sonra GTP yava yava GDP'ye hidrolize edilerek eski konumuna geri dner.

alt niteleri farkllk gsteren, dolasyla efektr moleklleri de farkl olan eitli G proteinleri vardr. (Gs: stimulan, Gj:inhibitr, Gq , Gt gibi).

Yant - D

G Protein Reseptrler Efektr/ Sinyal

Gs - Adrenerjik, glukagon, H2, 5 HT4,6,7 ACHT, D1, 5 adrenilat siklaz cAMP G

i1 Gi2 Gi3 2 adrenerjik, M2,4, opioid, 5HT1A,1B 1D,5 D2,3,4 H2,4 adenilat siklaz cAMP K+ kanal aar kalp hz der

G0lf Olfaktr epitel AS cAMP Gq M13,5, bombesin, 5HT2A,1C,1, H1 Fosforilaz C IP3 ve DAG Gt Fotonlar (rod ve kon) cGMP fosfodiesteraz cGMP Go Beyinde nrotransmitter Kesin deil

104) Aadakilerden hangisi adenilat siklaz inhibe etmez?

A) 2 B) M2 C) Pertusis toksini D) Opioid E) D2

Adenilat siklaz inhibe edenler: - 2 - M2,4 - D2,3,4 - 5HT1A,1B,1D,5 - Opioid - Somatostatin

Kolera toksini Gs'yi aktive ederek; pertusis toksini de G1'yi inhibe ederek cAMP dzeylerini artrr. Metilksantin trevleri (teofilin, kafein), amrinon ve milrinon ise cAMP'yi paralayan fosfodiesteraz enzimini inhibe ederek cAMP dzeylerini artrrlar.

31

Yant - C

105) Aadaki hormonlardan hangisi adenilat siklaz enzim sistemini inhibe eder? (Nisan - 2002 Biyokimya)

A) Somatostatin B) ACTH C) Kalsitonin D) Glukagon E) Tiroid stimle eden hormon

Yant - A

106) Aadaki hormonlardan hangisi hcre ii cAMP dzeyini azaltr? (Eyll - 2004, Fizyoloji)

A) Kalsitonin B) Glukagon C) Lteinize edici hormon D) Vazopressin E) Somatostatin

Yant - E

107) Reseptrlerden hangisinin uyarlmas adenilat siklaz enziminin inhibisyonuna neden olur? (Eyll - 1998)

A) 1 adrenoreseptr B) 2 adrenoreseptrler C) 2 adrenoreseptr D) 3 adrenoreseptr E) D1 Dopaminejik reseptrler

Yant - C

108) Aadaki ilalardan hangisi cAMP ye zgl fosfodiesteraz IV enziminin selektif inhibitrdr? (Nisan - 2006)

A) Teofilin B) Salbutamol C) Fenoterol D) zoproterenol E) Metoksamin

Teofilin ve kafein cAMP'ye zg fosfodiesteraz tip IV enzimini inhibe ederek etki gsterir.

Yant - A

109) Aadaki ilalardan hangisinin yallarda duyarll azalr?

A) Antikolinerjikler B) Opioid analjezikler C) Benzodiazepinler D) nsulin E) Diretikler

Yallarda;

Mide asit salgs azalr. Mide ge boalr. nce barsak villusleri atrofiye olur.

Ya oran Albumin -asit glikoprotein Hepatik kan akm ve klirens Hepatik metabolizma: Faz I azalr, faz II deimez.

Renal klirens u ilalara duyarllk artar:

Sedatif hipnotikler

Opioid analjezikler

Antipsikotik ve antidepresanlar Antikolinerjikler Diretikler

32

Oral antikoaglan ve oral antidiyabetikler NSA

Yallarda -adrenoseptr ve insulin reseptrlerinin saysnda azalma olur. Baroreseptr mekanizma duyarll yallarda azald iin, kalsiyum kanal blokerleri genlerde refleks taikardi yapt halde yallarda bradikardi oluturur.

Yant - D

110) Aadaki ilalardan hangisinin hepatik kli-rensi yala deikenlik gstermez?

A) Teofilin B) Diazepam C) zoniazid D) Propranolol E) mipramin

Yaa bal hepatik klirensi azalan ilalar Yala hepatik klirensi deimeyen ilalar

Barbiturat Etanol

Diazepam NH

Alprazolam Lidokain

Kinidin, Kinin Prazosin

Teofilin Salisilat

Propranolol Varfarin

Meperidin Lorazepam

mipramin Oksazepam

Yant - C

111) Aadaki seeneklerde verilen ilalardan hangisinin duyarll yallarda artmaz? (Nisan - 2000)

A) Morfin - analjezik etki B) zoproterenol - taikardi etkisi C) Benzodiazepin - tranklizan etkisi D) Oral antikoaglan - antikoaglan etkisi E) Barbiturat - sedatif etkisi

Yant - B

112) Aadaki antitberkloz ilalardan hangisinin metabolizmas genetik olarak farkllk gsterir?

A) zoniazid B) Streptomisin C) Rifampin D) Sikloserin E) Etambutol

la metabolizmasnda genetik polimorfizm rnekleri

Defekt la Klinik

Oksidasyon

Oksidasyon

Bufuralol (-bloker) Debrizokin

-blokaj Ortostatik hipotansiyon

Oksidasyon

Oksidasyon

Oksidasyon

Etanol

Mefentonin

Tolbutamid (hipoglisemik)

Flaing

Toksik doz

Kardiyotoksisite

N-asetilasyon

N-asetilasyon

Ester hidrolizi

Hidralazin

zoniazid

Suksiniikolin

Lupus

Periferik nropati

Uzam apne

Yant - A

113) Genetik polimorfizm nedeniyle yava asetil-leyici zellii tayan bireylerde kullanldnda etkisi uzayan tberkloz ilac aa-dakilerden hangisidir? (Nisan - 2006)

33

A) Rifampin B) Streptomisin C) Etambutol D) zoniazid E) Pirazinamid

Yant - D

114) Aadakilerden hangisi bir ilacn karacierdeki metabolizmasn azaltan nedenlerden biri deildir?

A) Kronik aktif hepatit B) Sitokrom enzim inhibisyonu C) Yallk D) Ar metal zehirlenmesi E) Hipertiroidi

lalarn etkisini deitiren faktrler A) Kronik karacier hastal, enzim inhibisyonuna neden olur. Baz n ilalarn aktif ekle dnmn

aztacandan, bu ilalarn karacier hastalarnda etkisi azalm olabilir. Byle hastalarda kortizon (hidrokortizona dnr), prednizon (prednizolona dnr) ve primidon (fenobarbitale dnr) gibi n ilalarn kullanlmas tavsiye edilmez. Karacier kanseri enzim inhibisyonuna neden olur.

B) Kardiyak hastalk, karaciere giden kan akmn snrlayarak, hepatik klirensi kan akmna bal olan ilalarn metabolizmasn azaltr(rn: Lidokain).

C) Pulmoner hastalk: Kronik obstrktif akcier hastal olanlarda prokainamid ve prokainin metabolizmas azalr. D) Ar metal intoksikasyonu ve porfiride hepatik ila metabolizmas azalr. E) Hipotiroidide baz ilalarn yar mr uzar (rnein: Digoksin, metimazol, antipirin, praktolol).

Yant - E

115) Hangi klinik faz aratrmada farmakokinetik lmler ve ila metabolizmas allr?

A) Faz I B) Faz II C) Faz III D) Faz IV E) Faz 0

Yeni ila gelitirme aamalar

Balca be aamas vardr. Srasyla: 1) Faz 0 almalar: Yeni kimyasal bileimlerin sentezi ile balar. Preklinik testlerde izole organlarda (invitro) ve

eitli hayvanlarda (invivo) deneyler yaplarak ilacn farmakokinetii, toksisitesi, mutajenitesi, karsinojenitesi aratrlr. Bundan sonraki basamaklar klinik deneylerdir ve insanlar zerinde yaplr. Uygun bulunan molekl klinik testlere alnr. Klinik testler 4 aamada uygulanr.

2) Faz I almalar: 20-80 salkl gnll zerinde ila denenip insanlardaki etkisi incelenir. Bu dnemde yaplan almalarla ilacn insandaki farmakokinetii, yan etkileri ve maksimum dozu plazma dzeyi ile farmakodinamik etki arasndaki iliki (farmakokinetik / farmakodinamik ilikisi), gvenirlilii, gvenli doz aral, artan dozlarda verilerek insann doyurulabilirlii aratrlr.

3) Faz II almalar: Kstl sayda gelitirilme hedefi olan hastal bulunan hastalarda (100-300) ilacn teraptik deeri olup olmadna baklr. Optimal dozu, teraptik doz aral ve yan etki profili incelenir.

4) Faz III almalar: ok sayda hasta (10005000) zerinde ok merkezli olarak standart tedavi protokollerine gre yeni ila kyaslanr. Bu aamann sonunda ila ruhsatlandrlp piyasaya verilir. Bu aamada risk - yarar ilikisi saptanm olur. Faz III almalar 2-3 yl srer.

5) Faz IV almalar: kabilecek yan etkiler asndan bir nevi pazarlama sonras izleme, gzetim "surveillance" almalardr. Ruhsatlandrlm ilalarla da aratrmalara devam edilir. Bu aratrmalar yeni bir endikasyon, yeni bir ya grubu (ocuklar ve yallar), yeni bir verili yolu (rnein parenteral veri) aratrmalar olabilir.

Bir ilacn Faz 0 ile balayp Faz III ile sona eren denemeleri genellikle 6-10 yl alr.

Yant - A

116) Faz 3 ila almas hangi amala ve kimler zerin de uygulanr? (Eyll - 2002)

A) lacn doza bal etkisini incelemek iin salkl bireyleri ieren kk guruplarda B) Teratojenik etkiyi saptamak iin seilmi hayvanlar zerinde

34

C) lacn gvenliini ve etkinliini belirlemek iin hastalar ieren byk guruplarda D) lacn belirli hastalklardaki etkinliini ilk kez saptamak iin hastalar ieren kk guruplarda E) Piyasaya srldkten sonra ilacn uzun vadedeki yan etkilerini saptamak iin hastalar ieren byk guruplarda

Yant - C

117) Aadakilerden hangisi asetaminofen metabolizmasnda yer almaz?

A) Glukuronidasyon B) Slfat konjugasyonu C) N - oksidasyon D) Glutatyon konjugasyonu E) Glisin konjugasyonu

Yant - E

118) Asetaminofenin karacier hcresine olan toksik etkisinin fenobarbital ve fenitoin (ya da alkol)

kullanld zaman ileri derecede artmasnn nedeni aadakilerden hangisidir? (Eyll - 1999)

A) P450 indksiyonu B) Asetilasyonu artrr C) Fosfolipaz A2 inhibisyonu D) Fosfodiesteraz inhibisyonu E) Asetilasyonu deitirmez

Yant - A

119) Asetaminofenin toksik metabolitlerinin etkilerinin antagonize eden hangi bileiktir? (Nisan - 1998)

A) Glutatyon B) Fosfolipid C) 2 -Makrogloblin D) Ya asitleri E) Stokrom P450

Yant - A

120) Aadaki maddenin hepatotoksik etkisini nlemek iin N-asetil sistein verilir? (Nisan - 1998)

A) Asetaminofen B) Eritromisin C) Oral kontraseptifler D) CCI4 E) Anabolik steroidler

Yant - A

121) Aadaki ilalardan hangisinin zehirlenmesinin tedavisinde aktif kmr kullanlmaz?

A) Ferrz slfat B) Teofilin C) Fenobarbital D) Amitriptilin

35

E) Digitoksin

Akut ila zehirlenmelerinin tedavisi A) Absorbsiyonun engellenmesi: ilk anda st yourt gibi ieceklerle dile edilebilir salk kurumunda ise ivedi u

ilemler yaplabilir. B) Uzaklatrma C) Kusturma veya mide ykama: En etkili kusturma ipeka urubudur. Daha az etkili olan ise apomorfindir.

Kusturma ilk 2 saat ierisinde yaplabilirse etkinlii yksektir. Bilin kapal ise, konvlyon varsa, rme refleksi kaybolmusa, korozif madde, gaz ya, benzin toksikasyonunda kusturma kontrendikedir.

D) Barsaklarn boaltlmas: Mide boaltldktan sonra aktif kmr ve prgatif bir ila kullanlmas ile yaplr. Prgatif olarak genelde magnezyum slfat, magnezyum sitrat, sodyum slfat vb. kullanlr.

Absorbsiyonun yavalatlmas

Genelde aktif kmr kullanlarak, zellikle organik ilalarla inaktivasyon oluturulmaya allr (lokal antidot etki salanr). Aktif kmr ipeka urubundan nce veya onunla beraber kullanlmamaldr.

Aktif kmr zellikle aspirin, digoksin, karbamazepin, fenobarbital, teofilin, trisiklik antidepresan, propoksifen, primakin, dekstroamfetamin ve klor-feniramin toksikasyonlarnda faydal iken; lityum, demir, siyanr, alkol ve korozif asit ve alkali toksikasyonlarnda faydal deildir.

Strikinin, nikotin, fizostigmin gibi alkaloid akut tok-sikasyonun da potasyum permanganat solsyonu iirilir.

Yava salnan baz ila zehirlenmelerinde kontrendikasyon yoksa antikolinerjikler kullanlabilirler.

Parasetamol gibi asit toksikasyonlarda absorbsiyonu yavalatmak iin kolestiramin kullanlabilir.

Korozif alkali zehirlenmelerde zayf asitlerin sudaki solsyonlar (asetik asit, sirke, limon suyu gibi) iirilebilir.

HCI gibi kuvvetli asit toksikasyonlarnda magnezi kalsine uygundur.

Formaldehit toksikasyonunda amonyakl su; inorganik civa ve arsenik toksikasyonunda yumurta ak veya st; iyot toksikasyonunda niasta; gm nitrat toksikasyonunda yemek tuzu; demir tuzlar toksikasyonunda deferroksamin; katyonik deterjan toksikasyonunda; sabunlu su kullanlabilir.

Cilt altna enjekte edilen ila toksikasyonunda ve zehirli hayvan sokmalarnda ekstremitenin proksimaline turnike uygulanabilir. Bylece absorbisyon yavalatlabilir.

Yant - A

122) Kazayla veya intihar amacyla tentrdiyot iildiinde seilecek lokal antidot aadakilerden hangisidir? (Nisan - 2004)

A) Desferoksamin B) Fizostigmin C) Niasta D) Sirke E) Gm nitrat

Yant - C

123) Enzim reaktivatr olarak etkiyen antidot aadakilerden hangisidir?

A) Etil alkol B) N asetil sistein C) Metilen mavisi D) Folinik asit E) Sodyum tiyosulfat 1) Antimetabolit zellikleri ile toksik etki gsteren ajanlarn toksisitesinde metabolit maddeler kullanlr

Oral antikoaglan toksisitesinde, K vitamini kullanlr. Karbon monoksit toksisitesinde, O2 kullanlr. Metotreksat toksisitesinde, folinik asit kullanlr.

2) Toksik ajann daha da toksik bir metabolite dnmnn engellenmesi Metil alkol ve etilen glikol zehirlenmelerinde etanol kullanlarak alkoldehidrogenaz enzimi iin yarlr.

3) Zehirlenme ajann toksik olmayan bir bileie evrilmesi Siyanr zehirlenmesinde sodyum tiyosulfat, parasetamol zehirlenmesinde N-asetil sistein bu ama iin kullanlr.

4) Zehirle bloke edilen doal enzimlerin tekrar aktivasyonlarnn salanmas Organofosfatl zehirlenmelerde pralidoksim ve obidoksim gibi kolinesteraz reaktivatrleri kullanlr. Methemoglobinemide metilen mavisi veya askorbik asit kullanlr. Methemoglobini hemoglobine indirgerler.

36

Yant - C

124) Aadaki zehir - antidot tiplerinden hangisinde zehirlenme ajannn daha da toksik bir bileie evrilmesi engellenir?

A) Metilalkol Etanol B) Asetaminofen N - asetil sistein C) Metotreksat Folinik asit D) Karbonmonoksit Oksijen E) Organofosfat Pralidoksim

Yant - A

125) Aadaki zehir antidot tiplerinden hangisinin mekanizmas antimetabolit etkiye baldr? (Nisan - 2002)

A) Metil alkol - Etil alkol B) Arsenik - Dimerkaprol C) Siyanr - Sodyum tiyosulfat D) D-tubokrarin - Neostigmin E) Karbonmonoksit - Oksijen

Yant - E

126) Aadaki ilalardan hangisiyle oluan zehirlenmelerin tedavisinde vitamin K kullanlr? (Nisan - 2002)

A) Aspirin B) Heparin C) Dipiridamol D) Sodyum varfarin E) Slfinpirazon

Yant - D

127) Aadaki zehir - antidot tiplerinden hangisinde zehirlenme ajan toksik olmayan bir bileie evrilir? (Nisan -1996)

A) Asetaminofen - Simetidin B) Oral antikoaglan - K vitamini C) Atropin - Fizostigmin D) Siyanr - Sodyum tiyoslfat E) Narkotik analjezikler - Nalokson

Yant - D

128) Aadakilerden hangisi, enzim reaktivatr olmas nedeniyle baz zehirlenmelerde antidot olarak kullanlr? (Nisan - 1999)

A) Pralidoksim B) N-asetil sistein C) K vitamini D) Piridoksin E) Naltrekson

Yant - A

129) -adrenerjik reseptr blokerleriyle oluan zehirlenmelerde antagonist olarak hangisi kullanlr? (Nisan - 2002)

A) Verapamil B) Hidralazin C) Glukagon D) Simetidin E) Piridoksin

Yant - C

130) Sodyum nitroprusid kullanmna bal siyanr zehirlenmesinde kullanlan antidot aadakilerden hangisidir?

A) N- asetil sistein B) Glukagon

37

C) Sodyum tioslfat D) Sodyum laktat E) Amonyum klorr

Sodyum nitroprusid Vcutta NO ve siyanr salar Siyanr sitokrom oksidaz inhibe eder. Siyanr toksisitesi tedavisi: 1) IV sodyum nitrit verilir.

Bylece oluan methemoglobin, siyanr balayarak; sitokrom oksidaza balanmasn engeller. 2) IV sodyum tiyosulfat verilir.

Bu ila, siyanomethemoglobini, tiyosiyanat ve methemoglobine ayrr. Tiyosiyanat bbreklerden atlr.

Yant - C

131) Aadaki metallerden hangisinin zehirlenmesinde eritrositlerin hemolizine bal bbrek yetmezlii grlr?

A) Civa B) Kurun C) Arsenik D) Demir E) Benzen

Yant - C

132) ocuklarda aadaki metal zehirlenmelerinden hangisi Kawasaki sendromuna benzer klinik bulgulara yol aar?

A) Demir B) Kurun C) Arsenik D) Civa E) Kadmiyum

Yant - D

133) Aadaki metallerden hangisinin kronik zehirlenmesinde gingivostomatit grlmesi en olasdr?

A) Arsenik B) Demir C) Kadmiyum D) Civa E) Kurun

1) Kurun :

Akut: Kolik, ansefalopati (ataksi, konvlziyon, vertigo, meningismus, grme bozukluu)

Kronik: Periferik nropati (dk el), anemi (d-ALA dehidrataz ve ferroelataz inhibisyonu, sideroblastik anemi, eritrositlerde bazofilik noktalanma, koproporfimri), metafizlerde ve di etinde izgilenme, kilo kayb, GS semptomlar, azda metalik tat, IQ dmesi, RTA, kalsiyum ve demir eksikliinde kurun emilimi artar.

Organik Kurun bileikleri (gazya) : Halusinasyon, konvlziyon

2) Arsenik :

Akut: Kusma, su gibi ishal, kapiller hasar, ok, nefes ve dkda sarmsak kokusu

Kronik: Alopesi, K depresyonu, kusma, avu ii ve ayak tabannda hiperkeratoz, trnaklarda beyaz izgilenme, derinin anemi ve vazodilatasyona bal soluk ve st rengi almas, karacier hasar, hemanjiosarkom, deri ve akcier kanseri.

Organik arsenik bileikleri (Arsin gaz AsH3):

Masif hemoglobinri

3) Civa :

Akut: Gs ars, nefes darl (pulmoner dem), hemorajik gastroenterit, nefrotoksisite

Kronik: Di eti ve di hasar, azda metalik tat, eretizm, akrodynia (Kawasaki benzeri ekstremite eritemi, deskuamasyon)

38

Organik civa bileikleri (balklardaki metilciva): Psikoz, davran problemleri, serebral palsi benzeri as-tenik vejetatif sendrom (Minamata hastal)

4) Demir :

Akut: Nekrotizan gastroenterit, sarlk, siyanoz, konvlsiyon, koma

Kronik: Hemokromatoz, hemosideroz

5) Kadminyum :

Akut: Pulmoner dem

Kronik: Amfizem, pulmoner fibroz, RTA, itai-itai hastal (osteomalasi, ar ve paytak yrme)

Yant - D

134) Aadakilerden hangisi delta aminolevnilat dehidrataz inhibe ederek eritrositlerde protoporfirin birikimine yol aar? (Eyll - 2001 Biyokimya)

A) Kurun B) Bakr C) inko D) Arsenik E) Kobalt

Yant - A

135) Aadaki toksik etkenlerden hangisi, akut hepatiti taklit eden bir akut zehirlenme tablosu oluturmaz? (Eyll - 2000)

A) Amantida Phalloides B) Karbon tetraklorr C) zoniazid D) Pirazinamid E) Civa klorr

Yant - E

136) Kurun zehirlenmesinde hangisi grlmez? (Nisan - 1998 Pediatri)

A) Ataksi B) Eksoftalmi C) Kemik dansitesinde artma D) Konvlziyon E) Bazofilik noktalanma

Yant - B

137) Aadakilerden hangisi kurun zehirlenmesinin beklenen bulgularndan biri deildir? (Eyll - 1999 Pediatri)

A) Akut ansefalopati B) Okul baarszl C) Mental retardasyon D) Davran bozukluu E) Akut karacier bozukluu

Yant - E

138) Hangisiyle olan zehirlenmelerde eritrositlerde bazofilik granlasyon ve idrarda koproporfirin III artar? (Nisan - 2000 Dahili Bilimler)

A) Civa B) Kurun C) Arsenik D) Selenyum E) Kadmiyum

Yant - B

139) Aadakilerden hangisi kurun zehirlenmesinde gzlenen bulgulardan birisi deildir? (Eyll - 2004, Dahili Bilimler)

39

A) Anemi B) Di etlerinde Burton izgisi C) Eritrositlerde bazofilik noktalanma D) Pulmoner dem E) Periferik motor nropati

Yant - D

140) Aadakilerden hangisinin neden olduu zehirlenmede nefes sarmsak kokar?

A) Siyanr B) Arsenik C) Kloralhidrat D) Hidrojen slfr E) Civa Sarmsak: Arsenik, organofosfat Acbadem: Siyanr rk yumurta: Hidrojen slfr Armut: Kloral hidrat

Yant - B

141) Aadakilerden hangisinin neden olduu zehirlenmelerde, nefes acbadem kokar? (Nisan - 1999)

A) Arsenik B) Organofosfat C) Siyanr D) Striknin E) Nikotin

Yant - C

142) Aadaki ilalardan hangisi ocuklarda kurun zehirlenmesinde oral olarak kullanlabilir?

A) Dimerkaprol B) EDTA C) Suksimer D) Deferoksamin E) BAL

Yant - C

143) Penisilamin tedavisini tolere edemeyen Wilson hastalarnda aadaki elatr ilalardan hangisi tercih edilir?

A) Dimerkaprol B) Sisteamin C) Suksimer D) Trientin E) Deferoksamin

Dimerkaprol (BAL) : Parenteral (M) Arsenik, civa, kurun Arsenik ve civann SSS'e dalmn artrd iin kronik zehirlenmelerde kullanlmamaldr. Hipertansiyon, ate, trombositopeni yapabilir.

Suksimer (Dimerkaptosuksinik asit, DMSA) : Oral Kurun (zellikle ocuklarda)

Penisilamin : Oral Bakr, Wilson (alternatif trientin) Altn, arsenik, kurun, civa Romatoid artrit, sistinri SLE, proteinri, pansitopeni, hemoliz, miyasteni yapar.

EDTA (Etilendiamintetraasetikasit): Parenteral (M/V) Kurun Hipokalsemi, RTA yapabilir.

40

Hipokalsemiyi nlemek iin kalsiyum disodyum tuzu (CaNa2EDTA) olarak kullanlr.

Deferoksamin: Parenteral Demir, alimunyum rtiker, retinopati, hipotansif ok yapabilir

Ditizon: Oral Talyum, nikel Dimerkaprol, suksimer, penisilamin iki deerlikli metal elatrleri iken; EDTA ve deferoksamin ok deerlikli

metal elatrleridir.

Yant - D

144) Penisilamin hangisinin tedavisinde kullanlmaz? (Eyll - 1994)

A) Cva zehirlenmesi B) Kurun zehirlenmesi C) Bakr zehirlenmesi D) Miyasteni gravis E) Wilson hastal

Yant - D

145) Bakr, civa, arsenik zehirlenmelerinde hangisi kullanlr? (Nisan - 1989)

A) Penisilamin B) Dimerkaprol C) Edetate D) Deferoksamin E) Na2 EDTA

Yant - A

146) Aadaki zehir-antidot ikililerinin hangisinin arasnda fizyolojik antagonizma vardr?

A) Morfin- Nalokson B) Atenolol- Glukagon C) Asetaminofen- N-asetil sistein D) Diazepam- Flumazenil E) Sodyum Nitroprusiyat- Methemoglobin

41

Zehir Kimyasal Antagonist

Civa, Arsenik, Bizmut

Krom, Altn, Kurun,

Antimon bileikleri

Kurun, inko, Kadmiyum

Bakr, Mangan bileikleri

Demir bileikleri

Bakr, Kurun ve Altn bileikleri

Talyum, Nikel bileikleri

Heparin

Siyanr, Sodyum nitroprusid

Asetaminofen

Nitritler

Digital glikozidleri

Dimerkaprol (i.m) veya

Dimerkaptosksinik asit (oral)

EDTA (i.v), Penisilamin (oral),

Dimerkaprol (i.m)

Penisilamin (oral)

Deforaksamin

Penisilamin (oral)

Ditizon (oral)

Protamin slfat (i.v)

Methemoglobin (acil amilnitrit koklatp ardndan i.v sodyum nitrit vererek oluturulur), Hidroksikobalamin (i.v)

N-asetil sistein (oral ya i.v)

Metilen mavisi

Digoksin antikoru(fabsegmenti)

Toksik Etkisi

Oluan la

Fizyolojik

Antagonist

Amfetaminler

Vazokonstriktr ilalar

Fenotiazin ve dier nroleptikler

bloker zoniazid

Konvlzif maddeler

Klorpromazin ve dier nroleptikler, blokrler Vazokonstriktrler

Santral etkili antikolinerjikler

Glukagon

Pridoksin

Diazepam, inhale genel anestezikler

Toksik Etkisi

Oluan la

Farmakolojik

Antagonist

Muskarinik ilalar ve antikolinesterazlar

Narkotik analjezikler

Sempatomimetik vazokonstriktrler

Histamin

Nromskler blokerler

Benzodiazepinler, zolpidem

Kafein, teofilin, metoproterenol

Atropin

Nalokson

adrenerjik reseptr blokerleri Antihistamininikler

Neostigimin ve dier Antikolinesterazlar

Flumazenil

Esmolol

Yant - B

147) Organik fosfor intoksikasyonunda aadakilerden hangisi antidot olarak kullanlr? (Eyll- 1991)

A) Dimerkaprol B) Lidokain C) Nalokson D) Pralidoksim E) Diazepam

Yant - D

148) Aadakilerden hangisi benzodiazepinlerin etkisini sonlandrmada kullanlr? (Eyll - 2000)

A) Nalokson B) Flumazenil C) Klordiazepoksit D) Tiopental sodyum E) Triazolam

42

Yant - B

149) Aadakilerden hangisi adrenerjik reseptr agonistlerine direnli bloker zehirlenmesinde kullanlan bir antidottur? (Eyll - 2003)

A) Fentolamin B) Terbutalin C) Pindolol D) Glukagon E) Atropin

Yant - D

150) Gebenin aadakilerden hangisini kronik olarak kullanmas neonatal serebral infarktlara ve abruptio plasentaya yol aabilir?

A) Klorpropamid B) Fenitoin C) Metotreksat D) Kokain E) Etanol

Fetusta toksik ila etkisi Opioidlere ve barbituratlara bal yoksunluk sendromu ACE inhibitrlerine bal renal hasar Dietilstilbestrol (DES)'e bal vajinal adenokarsinom Karbamazepine ve valproata bal nral tp defekti Etanole bal fetal - alkol sendromu Lityuma bal Ebstein anomalisi Penisillamine bal kutis laxa Metimazole bal aplasia cutis Sigaraya bal IUGR Thalidomide bal fokomeli Misoprostole bal Mbius sekans Aspirine bal persistan fetal sirklasyon Antineoplastiklere bal malformasyonlar Metotreksata bal nral tp defekti Tiore trevi antitiroid ilalar ve iyodre bal guatr Varfarine bal varfarin sendromu (yark damak dudak, nazal hipoplazi, mental retardasyon, hidrosefali) zotretinoin ve yksek doz A vitaminine bal yz, kulak anomalileri Tetrasiklinlere bal kemik-di hasar Streptomisine bal 8. sinir hasar Fenitoine bal fetal hidantoin sendromu Kokaine bal dk, erken doum, abruptio plasenta, neonatal serebral enfarkt

Yant - D

151) Aadaki ilalardan hangisi fetste cutis laxa geliimine neden olur? (Nisan - 2003)

A) Penisilamin B) Karbamazepin C) Dietilstilbesterol D) Lityum E) Propiltiourasil

Yant - A

152) Gebenin aadakilerden hangisini kronik olarak kullanmas fetste neonatal ila bamll yapabilir? (Eyll - 2003)

A) Aminopterin B) Barbitrat C) Etanol

43

D) Fenitoin E) Valproik asit

Yant - B

153) Hayvanlarda fetotoksik olduu bilinen ancak gebe kadnda fetotoksisitesi gsterilmemi ila teratojenite riski snflamasnda hangi gruba girer?

A) A B) B C) C D) D E) X

lalarn teratojenik risklerine gre snflandrlmas:

A kategorisi:

Gebelikte kullanlmas gvenilir olan ilalar. rn: Folik asit, demir slfat, levotiroksin

B kategorisi:

Hayvanlarda fetotoksisite yok; fakat gebe kadnlarda kontroll inceleme yok

Hayvanlarda fetotoksik; fakat gebe kadnlarda fetotoksisite gsterilmemi.

Bu ilalar gerekiyorsa kullanlabilir. rn: Ampisilin, parasetamol, etambutol.

C kategorisi:

Hayvanlarda ilacn fetotoksisitesi gsterilmi, ancak gebe kadnlarda kontroll inceleme yok.

Gebe kadnlarda veya hayvanlarda ila incelenmemi

Bu ilalar, eer hekim ilacn gebe kadna salayaca yararn, fetus zerindeki potansiyel riskini hakl gstereceine inanyorsa kullanlabilir. rn: izoniazid, rifampin, pirazinamid

D kategorisi:

Fetus zerinde zarar kesindir. Fakat gebe kadnda kullanlmasnn yararnn, fetusa zararna gre fazla olmas szkonusudur. Gebenin yaamn tehdit eden durumun tedavisi iin kullanlr ve bu kategorideki ilacn prospektusuna uyar mutlaka yazlr. rn: Tetrasiklin, aminoglikozidler

X kategorisi:

Deney hayvan ve gebe kadnda fetotoksik olduu gsterilmitir.

Gebe kadnda kullanlmasnn yarar, fetusa olan zarar yannda nemsizdir. Bu ilalar gebe kadnda kullanlmamaldr.

rn: Kinin, ribavirin, talidomid, dietilstilbestrol, A vitamini, oral kontraseptifler

Yant - B

154) Aadaki ilalardan hangisi fetste Ebstein anomalisine neden olabilir? (Eyll - 2004)

A) Ampisilin B) Digoksin C) Fenobarbital D) Streptomisin E) Lityum

Yant - E

155) NSA aadakilerden hangisinin etkisini azaltmaz?

A) Furosemid B) Kaptopril C) Metotreksat D) Propranolol E) Hidralazin

Prostaglandin inhibisyonu yaparak, NSA u ilalarn etkilerini azaltr - ACE inhibitrleri

- - blokerler - Furosemid

44

- Hidralazin

NSA u ilalarn etkilerini artrr - Oral antikoaglanlar - Metotreksat - Lityum

Salisilat'a bal etkileimler: - Heparin ile almnda kanama riski artar. - Metotreksatn atlmn azaltr. - Probenesid ve sulfinpirazonun rikozrik etkisini azaltr (>1.5 gr/gn alm sonras)

Yant - C

156) Aadaki ilalardan hangisi, adrenoseptr blokerlerin antihipertansif etkisini azaltabilir? (Eyll - 2000) A) Hidralazin B) Simetidin C) Furosemid D) Klorpromazin E) indometazin

Yant - E

157) Aadaki ilalardan hangisi oral antikoagulanlarn etkisini azaltr?

A) Kloramfenikol B) Salisilat C) Tiroid hormonu D) Kolestiramin E) Simetidin

ORAL ANTKOAGLANLARIN ETKSN ARTIRANLAR A) Metabolizmasn azaltanlar

- Eritromisin - Fenilbutazon - Kloramfenikol - Amiodaron - Metronidazol - Simetidin, akut alkol alm - Ketokonazol - Siprofloksasin

B) Protein balanmasn azaltanlar - Sulfonamidler - Fenilbutazon - Kotrimoksazol - Salisilat - NSA

C) Hipoprotrombinemi yapanlar - Salisilat - NSA - Alkol

D) Phtlama faktrlerinin ykmn artranlar - Tiroid hormonlar (hipertiroidi) - Klofibrat, gemfibrozil

E) Phtlama faktrlerinin sentezini basklayanlar - Sefalosporinler - Anabolik steroidler

F) Barsak florasn azaltanlar - Tetrasiklin - Ampisilin - Neomisin

G) Bilinmeyen - E vitamini

ORAL ANTKOAGLANLARIN ETKSN AZALTANLAR A) Metabolizmasn artranlar

45

- Karbamazepin - Barbituratlar - Fenitoin - Kronik alkolizm - Griseofulvin - Glutetimid - Rifampin

B) Absorpsiyonu azaltanlar - Kolestiramin

C) Faktr sentezini artranlar - K vitamini - strojenler - Oral kontraseptifler

D) Faktr ykmn azaltanlar - Hipotiroidi

E) Faktr konsantrasyonunu artranlar - Diretikler (spironolakton, klortalidon)

Yant - D

158) Oral antikoaglanlarn metabolizmasn inhibe ederek etkisini artran ila aadakilerden hangisidir? (Eyll - 1990)

A) Metronidazol B) Sisplatin C) Aspirin D) Tetrasiklin E) Seftriakson

Yant - A

159) Aadaki ilalardan hangisi oral antikoaglanlarn teraptik etkinliini azaltr? (Nisan -1994)

A) Kloramfenikol B) Anabolik steroidler C) Rifampin D) E vitamini E) Ko-trimoksazol

Yant - C

160) Karacier enzimlerini indkleyerek, oral antikoaglanlarn etkisini azaltan ila aadakilerden hangisidir? (Eyll - 1999)

A) Barbtirat B) Sulfonamid C) Metronidazol D) Fenilbutazon E) Oral kontraseptifler

Yant - A

161) Oral antikoaglanlarn etkisini artran ila aadakilerden hangisidir? (Nisan - 1989)

A) Barbiturat B) Klofibrat C) Rifampin D) Oral kontraseptifler E) Kolestiramin

Yant - B

162) Aadakilerden hangisi oral antikoaglanlarn etkisini artrmaz? (Nisan - 1995)

A) Dislfiram B) Aspirin

46

C) Barbiturat D) Sulfonamid E) Trimetoprim-slfometoksazol

Yant - C

163) Aadakilerden hangisi plazma teofilin dzeylerini drr?

A) Klaritromisin B) Verapamil C) Zileuton D) Troleandomisin E) Benzopiren

A) Teofilin metabolizmasn azaltanlar - Klaritromisin, eritromisin, troelandomisin - Fluvoksamin - Diltiazem, verapamil - Tiklopidin, takrin - Zileuton - nfluenza as - Simetidin - Kinolonlar - Yksek karbonhidrat, dk proteinli diyet

B) Teofilin metabolizmasn artranlar - Sigara (benzopiren) - Fenitoin, karbamazepin, fenobarbital - Rifampin - Yksek protein, dk karbonhidratl diyet - Hipertiroidi - Kistik fibroz

* Benzodiazepin: Teofilin, benzodiazepinlerin sedatif etkisini azaltr.

Yant - E

164) Aadakilerden hangisi phtlama faktrlerinin katabolizmasn hzlandrarak antikoaglanlarn etkisini arttrr? (Nisan - 2005)

A) Kolestiramin B) Rifampin C) Tiroid hormonlar D) Barbitratlar E) Vitamin K

Yant - C

165) Sigara ime, aadaki ilalardan hangisinin metabolizmasn arttrarak etkinliini azaltr? (Nisan - 2004)

A) Lidokain B) Fenasetin C) Teofilin D) imipramin E) Prazepam

Yant - C

166) Aadaki ilalardan hangisinin teraptik penceresi en dardr? (Eyll - 2005)

A) Morfin B) Teofilin C) Deksametazon D) Salbutamol E) Diazepam

Yant - B

47

167) Aadaki ilalardan hangisi -blokerlerin antihipertansif etkisini azaltr? A) Simetidin B) Furosemid C) Hidralazin D) ndometazin E) Prazosin A) B - bloker etkisini artran ilalar

Simetidin: Karacierde metabolize edilenlerin metabolizmasn azaltr. (rn. propranolol) Bbrekten atlanlara (rn: atenolol, nadolol) pek etkisi yoktur.

B) - blokerlerin etkilerini azaltan ilalar Enzim indktrleri: Barbitratlar, fenitoin, rifampin NSA: indometazin ve dierleri, prostaglandin inbisyonu ile antihipertansif e