Filipino 6 DLP 53 - Pagbigay ng Katuwiran sa Kilos o Gawi o mga Tauhan.pdf

7/24/2019 Filipino 6 DLP 53 - Pagbigay ng Katuwiran sa Kilos o Gawi o mga Tauhan.pdf

1/23

Module 53

6666

FilipinoPagbigay ng Katuwiran sa Kilos o Gawi

ng Mga Tauhan

A DepEd-BEAM Distance Learning Program supported by the Australian Agency for International Development


2/23

Mahalaga ang iyong pagkatuto sa mga aralin upang maginghanda ka sa mataas na paaralan. Heto na naman ang isang aralin.

Galingan mo nang matuto kang mabuti.

Anuman ang ginawa o ikinilos ng mga tauhan sa kwentotiyak mayroon kang maibibigay na katwiran nito. Upang lalo mo

pang magawa ito, pag-aralan mo ngayon ang pagbibigay ng

katwiran sa mga kilos o gawi ng mga tauhan sa akda.

Basahin ang kwento at pagkatapos sagutin ang mga tanong.

Subukin Natin

Sa Mag-aaral

Mga Dapat Matutuhan


3/23

Hala, Kunin Mo... Ngunit Huwag Mong Sasaktan ang Sino Man(anekdota )

Sa mga artista at direktor ng pelikulang Tagalog

maituturing na Higante si Lamberto V. Avellana. Kilala siyang

manunulat, artista, at direktor sa pelikula. Ang kanyang

pelikulang Anak- Dalita at Badjao ay hinangaan ng buong

daigdig nang ang mga ito ay itanghal sa ibang bansa at magkamit

ng maraming gantimpala, kabilang na ang gawad na

pinakamahusay na pelikula sa Asya. Ngunit isang bahagi ng

kamusmusan ni Lamberto ang hindi niya makakalimutan.

Noong musmOs pa si Lamberto ay pinangarap na niyang

makapag-aral. Sinang-ayunan naman ito nang kanyang mga

magulang. Mangyarit nakita nila kay Lamberto ang kakaibangtalino, sipag at tiyaga nito sa pag-aaral.

Ibig ko pong makatapos ng pag-aaral nang may karangalan,

ang sabi ni Lamberto sa kanyang ama.

Hala, kunin mo... Ngunit huwag mong sasaktan ang sino

man, ang laging paalala ng kanyang ama.

Nagpatuloy ng pag-aaral si Lamberto. Sa likas niyang talino

ay hindi niya naging suliranin ang mga asignaturang pinag-aralan

niya. Naging problema niya ang panunukso sa kanya ng kanyang

mga kamag-aral.

Igorot! Igorot! Ang tawag kay Lamberto ng kanyang mga

kamag-aral.

Masakit sa loob ni Lamberto ang panunuksong iyon ngunit

siyay hindi kailan man nagtanim ng sama ng loob sa mga

nanunukso sa kanya.

Hindi ko ikinahihiya, sa halip ay ikinararangal ko pang akoy

isinilang sa Bontok, Mountain Province, ang madalas na sabihin

ni Lamberto.Naging masipag sa pag-aaral si Lamberto. Bukod sa matalino

sa klase ay kinilala pa rin siyang namumukod na mag-aaral ng

kanilang paaralan. Siyay naging patnugot ng kanilang

pahayagang pampaaralan at laging lumalabas sa palatuntunang


4/23

paaralan. Nagtapos siya sa Pamantasan ng Ateneo de Manila ng

may karangalang Magna Cum Laude.

Naging artista at direktor sa tanghalan at pelikula si

Lamberto hanggang sa kilalanin siyang Pambansang Alagad ng

Sining. May malaking pangalan na si Lamberto V. Avellana sadaigdig na kanyang ginagalawan, ngunit nanatili pa rin sa

kanyang isipan ang paalala ng kanyang ama.

Hala,kunin mo. Ngunit huwag mong sasaktan ang sino man.

Magagawa pa kayang saktan ni Lamberto ang mga batang

tumutukso sa kanya noong araw na ngayon ay patuloy na

nagsisikap para sa magandang hinaharap? Tiyak na hindi.

Sanggunian: Bagong Filipino sa Puso at Diwa 6

Bigyang katwiran ang mga kilos o gawi ng mga tauhan.

Sagutin lamang ang mga tanong.

1.Bakit pinangaralan si Lamberto ng kanyang ama?

2.Bakit hinamak at tinukso si Lamberto ng kanyang mga

kaklase?

3.Bakit hindi ikinahiya ni Lamberto ang kanyang pagiging

taga-Bontok, Mountain Province?

4.Bakit nagsikap si Lamberto sa kanyang pag-aaral?5.Bakit naging matagumpay si Lamberto sa larangang kanyang

pinili?

Ihambing ang iyong sagot sa Gabay sa Pagwawasto.

Ilan ang nakuha mo?

Kung 4 o 5 ang nakuha mo, magaling ka! Alam mo na ang

araling ito. Maaari ka nang magpatuloy sa susunod na modyul.

Kung 3 o pababa naman ang nakuha mo, huwag mag-alala

para sa Iyo ang modyul na ito. Magpatuloy ka.


5/23

May mga magulang ka pa ba? Ano ang gagawin mo kungnakikita mong inaapi ang iyong mga magulang?

Basahin mo ang kwento upang malaman mo ang ginawa ng

isang anak para sa kanyang magulang. Ngunit bago mo basahin

ang kwento, alamin mo muna ang kahulugan ng ilang salita.

TALASALITAAN

nagtatayugan - nagtataasan

nangaglalambitin - kumakapit nang mahigpit sa mataas nabagay habang nakabitin ang katawan gaya ng ginagawa ng

unggoy.

itinudla - ipinatama ang patalim sa inaasinta.

sinasalag - sinasangga

nakiskis - nadikit ang isang bagay sa isa pang bagay

ihinihiyaw isinisigaw

Pag-aralan Natin


6/23

Walang anak ang hindi gagawa ng paraan kapag nakita

niyang inaapi ang kanyang mga magulang.

Kilala niya sa pangalan ang lalaking iyon. Matagal na niyang

naririnig ang pangalan nito. Noon pay pinangarap na niyang

makilala at makausap ang lalaking iyon. Lubos ang kanyang

paghanga sa angkin nitong lakas at tapang. At sa sandaling

magkita sila ng kanyang idolo, inihanda na niya ang kanyang

sasabihin...

Ako si Yawyawen. Sampung taon. Mula sa tribu ng Balong.

Kilala kita. Hinahangaan. Ngunit saan ka ba kumukuha ng lakas?

May ibig siyang tuklasin. Ibig niyang malaman ang lahat-lahat

dahil ibig niyang matulad sa lalaking iyon malakas, magiting atmatapang.

Ipinagtatanong niya kung saan matatagpuan ang lalaking

iyon. Ibig niyang makita kung papano ito makipaglaban. Nais

niyang pag-aralan ang bawat galaw at pagkikilos nito; ang

kanyang paglakad at pagtakbo, ang kanyang pag-akyat at

pagbaba sa bundok, pati na ang paggamit ng mga sandata.

Nasa kabundukan ang kanyang daigdig. Nasa pagitan ng

nagtatayugang mga punongkahoy. Nasa nangaglalambiting mgabaging. Nasa alon ng bughaw na dagat. Nasa matatamis na katas

ng mga sariwang bungangkahoy, nasa himig-musikang huni ng

mga ibon. At ang malamig na simoy ng hangin at ang malamig na

tubig-ilog ay nakapagbibigay sa kanya ng kaginhawaan at

kapayapaan. At bago lumubog ang araw, paulit-ulit niyang

ihinihiyaw ang pangalan ng lalaking iyon.

Lam-ang...Lam-ang...Lam-ang...!

Sa pangunguna ng lalaking iyon, nagkaroon ng di-

inaasahang pangyayari sa kanilang tribu. At sa pangyayaring iyon,

ang pananabik niya ay napalitan ng pagkabahala habang

nakikiusap siya sa lalaking iyon na huwag nang ituloy pa ang

gagawin sa kanyang katribu.


7/23

Nasaksihan niya ang katapangan ng lalaking iyon. Daan-

daang sibat ang itinudla ng kanyang mga katribu sa katawan nito.

Ngunit laki ng kanyang pagkamangha! Sinasalag lahat ng lalaki

ang mga sibat na itinutudla sa kanya. Napapikit siya sa susunod

na pangyayari. Ayaw niyang makita pa ang magaganap.

Pagdilat ng kanyang mata ay tahimik na ang buong paligid.

Nakahiga sa lupa ang ilan sa kanyang mga katribu. Wala nang

buhay. Tumulo ang luha sa kanyang pisngi. Nagdikit ang kanyang

mga ngipin.

Masama pala siyang tao. Sayang... Sayang...

Umiiyak siya kay Apo Lakay, ang pinakamatanda sa kanilang

tribu.

Walang kasalanan ang magiting na lalaki. Ipinaghiganti

lamang ni Lam-ang ang kamatayan ng kanyang ama sa kamay ng

ating mga katribu. Walang anak ang hindi magiging mapusok

kapag nakita niyang inapi ang kanyang ama. Lalot wala itong

kasalanan, ang sabi ni Apo Lakay.

Bigla niyang naisip ang kanyang mahal na ama na hinuli at

ikinulong ni Mar-A-Wan. Tutol kasi si Mar-A-Wan sa pasya ng

kanyang ama na tamnan ng mga palay ang gilid ng bundok.Hagdan-hagdang palayan sa gilid ng bundok! Ito ang pangarap ng

kanyang ama. Ngunit siyay bata pa. Hindi pa malakas. Hindi pa

ganap na matapang. Paano niya maililigtas ang kanyang ama?

Hahanapin ko po si Lam-ang. Hihingi po ako ng tulong sa

kanya. Mahal ko po si ama, Apo Lakay, ang sabi niya.

Ginawa ko na yon. Kinausap ko na si Lam-ang upang iligtas

ang iyong ama, Ngunit hindi siya kumibo. Alam ko ang dahilan,ang iyong ama ay katutubo. Habang nasa dugo natin ang

katutubo, tayoy maging kaaway ni Lam-ang, ang sagot ni Apo

Lakay.


8/23

Ngunit siya lamang ang makakapagligtas kay Ama, ang sabi

niya.

Nawawalan ka na ba ng tiwala sa ating mga anito? Ililigtas

nila ang iyong ama. Sa tulong mo at hindi ng sinumang kaaway,

ang sabi ni Apo Lakay.

Hinubad ni Apo Lakay ang suot niyang kwintas na yari sa

maliliit na kabibe. Isinabit niya ito sa leeg ni Yawyawen. Isinuot

din sa daliri nito ang isang singsing na ginto.

Kung magkakaroon ka ng pagtitiwala sa iyong sarili,

magkakaroon ka ng lahat ng gusto mong makuha. Magkakaroon

ka ng lakas at tapang at maililigtas mo ang iyong ama, ang

paliwanag ni Apo Lakay.

Paano ko po magagamit ang mga ito? ang tanong niya.

Tuklasin mo, Yawyawen... Tuklasin mo...

Walang pagod na naglambitin si Yawyawen sa mga baging.

Ibang-iba ang kanyang nadarama. Parang may kakaibang lakas na

bumabalot sa kanyang katawan. Sa tuwing madidikit ang kabibe

sa kanyang dibdib ay lalo siyang lumalakas.

Sa kanyang pagmamadali, nakiskis niya ang singsing sa

kanyang palad. Anong laking himala! Parang bulang nawala ang

kanyang katawan. Naramdaman niyang kumikilos siya pero hindi

niya makita ang kanyang sarili.

Ikiniskis niya ang singsing sa kanyang palad. A, nagbalik siya

sa kanyang dating anyo. Ngayoy nakikita na niya ang kanyang

sarili.

Mataas na ang araw nang marating niya ang bakuran ni Mar-A-Wan. Kayraming mababangis na hayop na nakabantay. Muli

niyang ikiniskis ang singsing sa kanyang palad. At wala nang

nakakita pa sa kanya. Isa-isa niyang sinibat ang mga hayop.

Sampung mababangis na hayop ang kanyang napatay.


9/23

Pumasok siya sa kubol. Naawa siya sa ayos ng kanyang ama.

Nakagapos at wariy di matagalan ang gutom at pagod. Si Mar-A-

Wan naman ay naghahasa ng gulok. Iyon kaya ang gagamitin ni

Mar-A-Wan sa pagpatay sa kanyang ama? Iyon ang kanyang

naisip.Huwag po kayong maingay, Ama. Kakalagan ko po kayo,

Nabigla ang kanyang ama. Kilala nito ang kanyang tinig.

Anot hindi siya nakikita?

Yawyawen...? biglang nasabi ng kanyang ama.

Napalingon si Mar-A-Wan. Nanlisik ang malalaking mata nito

nang makita niyang unti-unting nakakalag ang taling nakagapossa kanyang bihag.

Paanong...

Bago natapos ni Mar-A-Wan ang sasabihin ay muling

ikinuskos ni Yawyawen ang singsing sa kanyang palad.

Humarap siya sa makapangyarihang lalaki.

Iniligtas ko po ang aking ama. Mahal na mahal ko po siya.

Isasama ko na po siya sa amin, ang sabi ni Yawyawen.

Lalong nagalit si Mar-A-Wan. Tatagain sana si Yawyawen

ngunit higit na mabilis ang munting bayani. Isang sibat ang

tumusok sa dibdib ni Mar-A-Wan.

Ligtas na po kayo, Ama. Tayo na...

Itinayo niya ang ama. Yakap niya ito habang ang isang

kamay ay nakapatong sa kanyang balikat.

Sa may daanan, isang lalaki ang sumalubong sa kanila.

Tumulong ang lalaki kay Yawyawen na mailabas nang maluwalhati

ang kanyang ama. Natatakpan ng sikat ng araw ang mukha ng

lalaki. Ang tanging nababanaagan niya ay ang matipunong

katawan nito. Sanggunian: Hiyas sa Pagbasa 6


10/23

1.Sino si Lam-ang?

2.Bakit tinawag na batang Lam-ang si Yawyawen?

3.Ano ang ibig gawin ni Yawyawen?

4.Bakit ibig makita ni Yawyawen si Lam-ang?

5.Bakit ginawa ni Lam-ang ang pagpuksa sa katribu niYawyawen?

6.Bakit tinulungan ni Apo Lakay si Yawyawen?

7.Bakit nagalit si Mar-A-Wan sa ama ni Yawyawen?

8.Paano nailigtas ni Yawyawen ang kanyang ama?

9.Bakit sinikap ni Yawyawen na mailigtas ang kanyang ama?

Balikan muli ang mga tanong sa itaas. Sa tanong sa bilang 2,

4, 5, 6, 7 at 9, ganito ba ang sagot mo?

2. Tinawag na batang Lam-ang si Yawyawen dahil taglay niya ang

mga katangian at kakayahan na katulad kay Lam-ang.

4. Ibig makita ni Yawyawen si Lam-ang dahil gusto niyang

malaman kung paano ito naging napakalakas at

napakatapang.

5. Ginawa ni Lam-ang ang pagpuksa sa katribu ni Yawyawen

dahil pinatay ng mga katribu ni Yawyawen ang kanyang

ama.

6. Tinulungan ni Apo Lakay si Yawyawen dahil sila ay magkatribu.

7. Nagalit si Mar-A-Wan sa ama ni Yawyawen dahil nagpasya itong

taniman ng palay ang gilid ng bundok.

9. Sinikap ni Yawyawen na mailigtas ang kanyang ama dahilmahal na mahal niya ito.

Kung ganito ang sagot mo magaling ka! Kung hindi namanpag-aralan mo muling mga sagot.


11/23

Ano ang hinihiling ng mga tanong 2, 4, 5, 6, 7 at 9?

- Hinihiling ng mga ito ang katwiran sa ikinilos o sa gawing mga tauhan sa akda.

- Ang kilos o gawi ng mga tauhan sa akda ay may dahilan.Malalaman mo ito kung mapanuri ka sa pagbabasa at sa

paggamit ng iyong sariling karanasan.

Gawain 1

Basahin ang kwento at ibigay ang katwiran sa mga kilos o

gawi ng mga tauhan. Sagutin lamang ang mga tanong.

Sa Bukid Din Babalik

Ulila na sa ina si Cesar at ang tanging kasama na lamang

niya sa bahay ay ang kanyang ama. Pagsasaka at pag-aalaga ng

mga hayop ang ikinabubuhay ng mag-ama sa nayon ng Sta. Ines.

Isang araw, ipinasya ni Cesar na lumuwas ng Maynila.Nais niyang dalawin ang pinsang si Victor na matagal nang

namamalagi sa lungsod. Inakala niyang ito ay may magandang

hanapbuhay.

Itay, aalis na po ako. Kayo na po sana ang bahala sa bukid

at mga alaga kong hayop. Kung sakaling makahanap ako ng

trabaho sa Maynila ay padadalhan ko na lamang kayo ng pera,

ang sabi ni Cesar sa ama.

Anak, mag-iingat ka sana. Alam mo namang magulo sa

lungsod. Naglipana roon ang masasamang-loob at masasamang

bisyo. Hindi naman tayo kinukulang dito at tahimik pa ang

buhay,

Gawin Natin


12/23

Huwag kayong mag-alala, Itay. Pangangalagaan ko ang

aking sarili,

Nang mga unang araw ng paninirahan ni Cesar sa barung-

barong ng kanyang pinsan sa Tondo, hindi niya napapansin ang

maruruming estero at pangit na kapaligiran. Halos araw-araw

namamasyal siya at nanonood ng sine. Paglabas ng sine ay

naghahanap na naman siya ng trabaho.

Naubos ang baong pera ni Cesar. Noon lamang niya

napuna ang karumihan at kapangitan ng paligid ng barung-

barong. Kinausap niya ang pinsan.

Victor, hindi na ako makatatagal sa paninirahan dito sa

lungsod. Tama ang sabi ni Itay. Nasa bukid ang ating kabuhayan.Doon ay hindi tayo magugutom, ang wika ni Cesar.

Kung ako lamang ay may mauuwiang bukid ay malaon ko

nang ginawa iyon. Walang katiyakan ang buhay dito sa lungsod,

sagot ni Victor.

Akoy uuwi na bukas. Anumang oras na naisin mong

umuwi sa atin ay bukas ang aming tahanan para sa iyo, anyaya ni

Cesar.

Pagkalipas ng mga araw ay masaya na naman si Cesar sa

piling ng ama. Araw-araw ay mayroon silang sariwang gatas at

itlog.

Hindi nagtagal ay umuwi na rin si Victor. Hindi na ito

muling bumalik sa Maynila. Tumulong na lamang siya kay Cesar

sa pagsasaka.

Sanggunian: Bagong Filipino sa Puso at Diwa

1.Bakit nagpasya si Cesar na lumuwas ng Maynila?

2.Bakit sinabihan ng ama si Cesar na mag-iingat siya sa

Maynila?

3.Bakit umuwi sina Cesar at Victor sa bukid?


13/23

Ihambing ang iyong sagot sa Gabay sa Pagwawasto.

Ilan ang nakuha mo?

Magpatuloy ka.

Gawain 1-A

Basahin ang kwento. Bigyang katwiran ang mga kilos o gawi

ng mga tauhan.

NASA HULI ANG PAGSISISI

Noong mga nakaraang araw ay may naninirahang mag-

asawang maykaya sa buhay. Maligaya silang namumuhay sakanilang malaki at magandang bahay sa San Pedro. Ngunit dahil

sa isang aksidente, ang lalaki ay nasawi. Nagdadalantao pa

naman ang babae.

Pagkalipas ng ilang buwan, isang sanggol na lalaki ang

iniluwal ng naiwang asawa. Patuloy sa malusog na paglaki ang

sanggol hanggang sa sumapit ang ikalimang taong gulang nito.

Natutong magsugal ang ina ng bata dahil sa labis na

kalungkutan sa buhay. Nais niyang malimutan ang nangyari sa

asawa.

Tuwing magsusugal ang babae ay iniiwan niya sa bahay

ang anak. Pinatutulog muna niya ang bata at kapag mahimbing

na saka lamang siya umaalis. Kung siyay umuuwi ng bahay ay

nadaratnan niyang paos na ang anak sa pag-iyak dahil marahil sa

gutom o sa kanyang pag-iisa.

Isang hapon habang siya ay nakikipaglaro ng madyongay nagkasunog sa kabayanan. Hindi niya ito pinansin dahil

abalang-abala siya sa pagmamadyong.

Natinag lamang siya sa pagsusugal nang marinig niyang

may batang nahuli ng apoy sa malaking bahay. Patakbo siyang


14/23

umuwi ngunit huli na ang lahat. Natupok ang kanyang bahay

kasama ang kanyang anak. Lubhang mahina ang tubig kaya hindi

mapatay-patay ang apoy.

Labis na nagsisi ang ina sa mga nangyari, subalit huli na

ang lahat. Gayon pa man, sinikap niyang magbagong-buhay.

Ginugol niya ang natitira pa niyang salapi at ari-arian sa

pagtulong sa mga maysakit at mahihirap.

Sanggunian Bagong Filipino Sa Puso at Diwa 6

1.Natutong magsugal ang ina ng bata.

2.Namatay ang bata.

3.Ginugol ng babae ang natitira pa niyang salapi at ari-arian sapagtulong sa mga maysakit at mahihirap.

Ihambing muli ang iyong sagot sa Gabay sa Pagwawasto.

Ilan ang nakuha mo?

Magpatuloy ka.

Basahin ang kwento at bigyan ng katwiran ang kilos o gawi

ng mga tauhan.

ANG PANGARAP NA NATUPAD

Bata pang maliit si Ada ay may maganda na siyang

pangarap. Librada Avelino ang kanyang buong pangalan.

Si Pedro Avelino at Francisca Mangali ang kanyang mga

magulang. Sina Remedios at Vicente ang kanyang mga kapatid.

Mga Dagdag na Gawain


15/23

Maagang namatay si Aling Iska, ang kanilang ina. Nakita ni

Mang Pedro na malulungkot ang kanilang mga anak. Siya rin ay

nangulila sa namatay niyang maybahay.

Kumuha siya ng ikalawang ina sa mga anak at ito ay si Aling

Paula. Dahil sa pagiging mabuti ng magkakapatid kaya

napamahal sila kay Aling Paula. Mula noon naging masaya muli

ang mag-ama.

Sa Pandacan, Maynila sila nakatira noon. Minsan, naglalaro

sina Ada, Remedios at Vicente sa bakuran ng kanilang tahanan

na nasa tabi ng isang ilog. Ayun ang malaking bahay. Hindi ba

Maynila iyon? Ang tanong ni Ada sa mga kapatid.

Paglaki ko ay magpapagawa ako ng malaking bahay na tuladnoon, natawa si Remedios sa sinabi ni Ada.

Paano kayang mangyayari iyan, Ada? ang tanong ni Vicente.

Paglaki ko ay gusto kong maging guro. Magpapatayo ako ng

malaking paaralan para sa mga batang babae, ang patuloy na

sabi ni Ada sa mga kaharap.

Nagdaan ang mga taon. Nakatapos ng pag-aaral si Ada. Sa

sipag at tiyaga natupad ang pangarap ni Ada. Nakapagpatayo siyang isang malaki at magandang gusali. Ang tawag dito ay Centro

Escolar de Seoritas. Isa ito sa mga makabago at maunlad na

paaralan ng mga babae. Sanggunian Bagong Filipino Sa Puso at Diwa 6

1.Muling nag-asawa si Mang Pedro.

2.Nangarap si Ada.

3.Nakapagtayo siya ng paaralan.

Matapos mong gawin ang mga pagsasanay, maaari mo nangsagutin ang mga tanong.

Paano mo mabigyang katwiran ang kilos o gawi ng mga

tauhan sa akda?

___________________________________________________________

___________________________________________________________


16/23

Ang mga kilos o gawi ng mga tauhan sa akda o kwento

ay may katwiran o dahilan. Malalaman mo ito sa pagiging

mapanuring mambabasa at sa paggamit ng sariling kaalaman

o karanasan.

Basahin ang kwento. Bigyang- katwiran ang kilos o gawi ng

mga tauhan sa kwento.

Maraming kwentong-bayan ang ating bansa. Itoy mgakwentong nagpasalin-salin sa bibig ng tao. Kinagigiliwan kasi

itong ikwento ng mga lolo at lola sa kanilang mga apo. Sa

kwentong-bayang babasahin mo ngayon ay matutuwa kang

matuklasan ang iniwan ng ama sa kanyang mga anak na...

YAMAN NAKABAON SA LUPA(kwentong-bayan)

Nag-uusap ang tatlong magkakapatid sa gitna ng kanilang

bukid. Pawisan silang tatlo dahil sa paghuhukay.

Niloko tayo ng ating ama, ang galit na sabi ng panganay na

si Benito. Marami na tayong lugar na hinukay, pero bakit wala

tayong makitang yaman?

Sariling Pagsusulit

Tandaan Natin


17/23

Kung bakit naman naisipan pa ng tatay na ibaon sa lupa ang

ipapamana niya sa atin, ang sabi naman ng pangalawa na si

Fermin.

At naniwala ka naman na may ibinaon nga si Tatay na

kayamanan? Bastat ako ay sawa na sa kakahukay na wala naman

tayong makuha. Kayo na lamang ni Lito ang maghukay rito. Akoy

luluwas sa lungsod. Doon ako hahanap ng maraming pera, ang

paggalit na wika ni Benito.

Sasama na rin ako sa iyo, Kuya. Ikaw, Lito, baka gusto mo na

ring sumama? ang tanong ni Fermin sa bunso nilang kapatid.

Akoy hindi aalis sa lupang ito, ang mana natin sa ating mga

magulang, ang nalulungkot na sabi ni Lito.

Ipinagbili ng dalawa ang ibang ari-arian nila upang may pera

silang mabaon sa pagpunta at paninirahan sa lungsod. Naiwan si

Lito na lungkot na lungkot sa pag-alis ng dalawa niyang kapatid.

Naiwan si Lito sa bukid. Binungkal niya ang lupa. Inararo ito

at tinamnan. Maraming pananim si Lito. Bukod sa palay at mais,

mayroon pa siyang iba-ibang gulay at mga prutas. Isang uliran at

masipag na magsasaka si Lito. Kumita siya ng malaki mula salupa. Kaya bumili na siya ng isang traktora. Hindi na siya

nahihirapang magbungkal ng lupa.

Ito marahil ang sinasabi ng aming tatay na manang

nakabaon sa lupa, ang nasabi ni Lito isang araw na minamasdan

niya ang kanyang bukid na hitik sa gintong butil ng palay.

Dinakila ni Lito ang alaala ng kanyang ama. Inalagaan

niyang mabuti ang kanyang mga tanim. Naging masuwerte ang

buhay ni Lito.

Isang araw, dumating sa bukid sina Benito at Fermin. Payat

at gulanit ang mga damit. Hirap na hirap sa buhay. Naawa si Lito

sa kanyang mga kapatid. Pinatuloy niya sa malaki at kongkreto

niyang bahay. Ipinaliwanag niya sa kanila ang ibig sabihin ng


18/23

kanilang Tatay nang sabihin nitong ang kanilang mana ay

nakabaon sa lupa. Naunawaan ito nina Benito at Fermin. Silang

tatlo ay nagtulung-tulong sa paggawa sa kanilang bukid at

nabuhay nang masagana at maligaya.

1.Sinabi ng Tatay na nakabaon sa lupa ang kanyang pamana.

2.Umalis sina Benito at Fermin.

3.Nagpaiwan si Lito sa bukid.

4.Umuwi sa bukid sina Benito at Fermin.

5.Nagtulung-tulong sa paggawa sa bukid ang magkakapatid.


Ilan ang nakuha mo?

Kung 4 o 5 ang nakuha mo, magaling ka! Magpatuloy ka na

sa susunod na modyul.

Kung 3 o pababa ang nakuha mo, sagutin mo muna ang

Pagyamanin Natin.

Basahin ang kwento at bigyang-katwiran ang kilos o gawi

ng mga tauhan.

NARITO AKO

Walang humpay ang malakas na ulan at hangin. Malalakas

ang kulog at matatalim ang mga kidlat. Pasungaw-sungaw sanakapinid na bintana si Aling Cedes. Balisang-balisa ang ina ni

Junior sa hindi nito pag-uwi.

Diyos ko! Ano kaya ang nangyari sa aking anak? Madilim na

ang paligid at hindi pa siya dumaratal, ang usal ni aling Cedes.

Pagyamanin Natin


19/23

Palakad-lakad sa kabahayan ang di-mapakaling ina. Panay

ang usal niya ng panalangin. Huwag po ninyo pababayaan ang

aking anak. Iligtas mo po siya sa panganib.

Inay, bakit kaya wala pa si Kuya? tanong ni Sita. Hindi

naman siya dating ginagabi, a,

Kaya nga ako nababahala, Anak. Bumabagyo pa naman!

hinagpis ng ina habang nakasilip sa bintana. Ni anino ni Junior ay

hindi niya mabanaag sa malalaking patak ng ulang

pinaghahampasan ng malakas na hangin.

Sita, bantayan mo muna si Nina. Hahanapin ko ang Kuya

ninyo, sabi ng di na nakatiis na ina sabay dampot sa payong.

Huwag na po kayong lumabas ng bahay, Inay. Nagngangalit

po ang hangin at ang tubig ay nagbabanta ng pananalanta.

Paalala ni Sita sa ina.

Ngunit akoy lubhang nag-aalala sa inyong kuya, sagot ni

Aling Cedes.

Nang sa darating si Junior.

Anak, gabing-gabi ka na! Napaano ka? sunud-sunod na

tanong ng ina.

Wala pong nangyari sa akin. Akoy nabalam sa pag-uwi dahilpo sa isang lalaking nakuryente. Nakalugmok na po siya sakalsada ng aking lapitan. Agad po akong humanap ngmakakatulong at isinugod namin siya sa ospital! Mabuti naman atna-shock lamang daw ang lalaki ayon sa doktor. Pero kung hindiraw nadala agad sa ospital ay maaaring namatay na siya,

Kaawa-awa naman! Pero paano nagyari ang aksidente? Usisang ina na ngayoy panatag na ang loob.

Nakasilong po ako sa isang Waiting Shed habangnaghihintay sa paghupa ng ulan at hangin. Nang may mapatid nagawad ng kuryente at kitang-kita kong nalaglag sa lalaki na nooynaglalakad.


20/23

Natitiyak kong isa siya sa mga hindi nakababatid ng mgatuntuning dapat sundin kapag ganitong masama ang panahon,wika ni Sita.

Sana nga matutunan ng lahat ng tao na dapat manatili sa

tahanan kapag may bagyo o baha, sambit ni Junior. Kung nasadaan naman at kumikidlat, huwag maglakad sa pook na walangmasisilungan. Kapag malakas ang ulan at hangin, iwasangtumapat sa gawad ng kuryente.

Bayani ang kuya ko! sigaw ni Nina.

Hindi, Nina. Hindi lamang ako ang nagmalasakit sa taongiyon. Kung hindi ako tinulungan ng mga taong aking nilapitan,maaaring tuluyan na siyang napahamak.

Talagang ang pagmamalasakit sa kapwa ay dapat isapusong bawat tao, pakli ni aling Cedes.

1.Pasungaw-sungaw sa nakapinid na bintana at palakad-lakadsi Aling Cedes.

2.Pinigilan ni Sita ang kanyang ina sa paglabas ng bahay.3.Ginabi sa pag-uwi si Junior.4.Nakuryente ang lalaki.


Ilan ang nakuha mo?

Tapos ka na sa modyul na ito. Binabati kita! Magpatuloy kana sa susunod na modyul.


21/23

SUBUKIN NATIN1.Pinangaralan si Lamberto ng kanyang ama upang

siguraduhing lumaki ang kanyang anak na walang

inaagrabyado lalo na sa pag-abot ng kanyang mga

pangarap.

2. Hinamak at tinukso si Lamberto ng kanyang mga kaklase

dahil sa kanyang pagiging Igorot.

3. Hindi ikinahihiya ni Lamberto ang kanyang pAgging taga-

Bontok, Mountain Province Dahil kanyang ikinararangal angpagiging Igorot.

4. Nagsikap si Lamberto sa kanyang pag-aaral dahil gusto

niyang magtapos nang may karangalan.

5. Naging matagumpay si Lamberto dahil patuloy pa rin siyang

nagsikap at walang inaagrabiyado.

Gawain Natin

Gawain 1

1. Nagpasya si Cesar na lumuwas ng Maynila dahil inakala niyang

maganda ang buhay doon.

2. Sinabihan si Cesar na mag-iingat sa Maynila dahil alam ng

kanyang ama na marami ang masasamang-loob doon.

3. Umuwi sina Victor at Cesar dahil naunawaan na nila na mas

mainam ang pamumuhay sa bukid kaysa Maynila.

Gawin 1- A

1.Natutong magsugal ang ina ng bata dahil sa labis nakalungkutan.

2.Namatay ang bata dahil sa kapabayaan ng ina.

Gabay sa Pagwawasto


22/23

3.Ginugol ng babae ang natitira pa niyang salapi at ari-arian sa

pagtulong sa mga maysakit at mahihirap dahil nagsisi siya

sa kanyang mga nagawa na naging dahilan ng pagkamatay

ng kanyang anak.

MGA DAGDAG NA GAWAIN

1.Muling nag-asawa si Mang Pedro dahil siya ay nangulila sa

kanyang asawa at ang kanyang mga anak ay nangulila sa

kanilang ina.

2.Nangarap si Ada dahil nakita niya ang kaginhawaan ng

mga may malalaking bahay at ng nagmamay-ari ng

malalaking gusali.

3.Nakapagpatayo siya ng paaralan dahil sa kanyang sipagat tiyaga.

SARILING PAGSUSULIT

1.Sinabi ng Tatay na nakabaon sa lupa ang kanyang pamana

dahil ito ang kanyang paraan upang matitiyak niyang

maalagaan ng kanyang mga anak ang lupa na siyang tunay na

pamana.

2.Umalis sina Benito at Fermin dahil hindi nila naunawaan ang

sinabi ng ama.

3.Nagpaiwan si Lito dahil pinahahalagahan niya ang lupang

kanilang pamana.

4. Umuwi sa bukid sina Fermin at Benito dahil sa labis na

paghihirap sa Maynila.

5.Nagtulung-tulong sa paggawa ang magkakapatid dahil

naunawaan na nila ang kanilang ama tungkol sa kanilang

pamana.


23/23

PAGYAMANIN NATIN

1.Pasungaw-sungaw sa nakapinid na bintana at palakad-lakad

si Aling Cedes dahil sa labis na pag-aalala sa kanyang anak

na hindi pa umuuwi.

2.Pinigilan ni Sita ang kanyang ina sa paglabas ng bahay dahil

inaalala niya ang kaligtasan ng ina dahil may bagyo.

3. Ginabi ng pag-uwi si Junior dahil tinulungan pa niya ang

taong nakuryente.

4. Nakuryente ang lalaki dahil hindi ito sumunod sa mga

babala kung ano ang dapat gawin sa panahon ng bagyo.

Documents

Filipino 6 DLP 53 - Pagbigay ng Katuwiran sa Kilos o Gawi o mga Tauhan.pdf