Fiyodor Mihayloviç Dostoyevski

Fiyodor Mihayloviç Dostoyevski 1821 yılında yoksulların kaldığı bir hastanede dünya’ya geldi.Aynı hastanede cerrah olan babası alkolik,sert ve sinirli bir adamdır.

Çocukluk yıllarını Moskova’da zorba bir baba ile hasta bir anne arasında geçirdi. Bir süre sonra annesi öldü ve babası kendini içkiye verdi.

Dostoyevski 13 yaşındayken Moskova’nın en iyi okullarından birine yatılı olarak verilir. 16 yaşına geldiğin babasının zoru ile Petersburg Askeri Mühendislik Okuluna girer (1839).

1839 yılı aile için gerçekten bir darbe olur.Babası kendi toprak kölelerinden biri tarafından öldürülür. Bu olaydan sonra sara hastalığına yakalanacak olan Dostoyevski de olayın izleri hayatı boyunca hissedilecektir.

Sinirli,aşırı duyarlı bir yaradılışı olan Dostoyevski Petersburg’da kitap okuyarak,bir köşeye çekilip düşlere dalarak yada kardeşi Mihail ile söyleşerek acı gerçeklerden kaçmaya çalıştı.

Babasının ölümünü istediği düşüncesi,yakasını hiç bırakmadı ve bunalıma düşürdü.Dostoyevski’nin hayatını kaleme alan yazarlara göre de ilk sara nöbeti geçirmesine de bu düşünce neden oldu.Dostoyevski zayıf sinirli,duygusal bir anda coşkudan bir anda somurtan bir yapıya sahipti.

1843 yılında Petersburg Askeri Mühendislik Okulunu bitirdi ve Asteğmen rütbesiyle orduya katılır fakat onun düşündüğü gelecek çok farklıdır ve bir yıl sonra görevinden istifa eder.

Geçimini sağlayabilmek için çeviriler yaptı. Yaptığı en önemli çeviri 1843 yılında Balzac’ın Eugenie Grandet romanını Rusçaya çevirdi ve yazar olmaya karar verdi.Böylece ilk edebiyat çalışmaları’da başlamış oldu.

Rus şairlerinden Jukovski,Karamzin i beğenerek okur;bil hassa Puşkin i kendisine ilham kaynağı olduğunu kabul eder. Schiller,George Sand, Eugene Sue takip ettiği yazarların başlıcalarıdır.

Dostoyevski’nin ilk edebi çalışmalarında Gogol, Griboyedov gibi Rus yazarların etkisinde kaldığı sıklıkla görülür.Özellikle Gogol, genç yazarı üslup ve düşünce bakımından derinden etkiler.

Mektup biçimindeki ilk yapıtı İnsancıkları o sırada yazdı (1846). Roman,sıcak bir ilgiyle karşılandı.Ancak daha sonra yazdığı Beyaz Geleceler,Bir Yufka Yürekli,Netoçka Nezvanova gibi romanları,aynı ustalıkla yazılmamıştır.

Onun için halkın hayranlığı ilgisizliğe dönüştü.Umudu kırılan yazar,genç liberallerin çevresine girdi. Petraçevski entrikasına karıştığı için tutuklandı (1849).Yargılanıp ölüm cezasına çarptırıldı ama sonradan bağışlandı ve Sibirya’ya sürgün edildi.

Serbest bırakıldığında (1854) sara hastalığına daha da ilerlemişti. Cezasını tamamlamak için, 1859’a kadar Sibirya’da er olarak orduda kaldı.Dostoyevski yoksul ve veremli genç dul Marya Dmitriyevna İsayeva’ya ya acıyarak evlendi (1857) . Ordudan ayrılmasına izin çıktı ama dört ay daha Semipalatinsk’te zorunlu ikamet etmek zorunda kaldı.

Tümden bağışlandıktan sonra Petersburg’a döndü. Yeniden yazmaya başladı.Vremya (zaman) adında bir dergi çıkardı (1861). Stepançikovo Köyü,Amcamın Düşü, Ölüler Evinden anılar’ı yazdı.

Sürgün yaşamını anlatan bu son yapıt (Ölüler Evinden anılar )ona yeniden ün kazandırmakla beraber,dönemin çarını bile etkilemiştir. 1862 yılında ilk Avrupa gezisine çıktı. İki yıl sonra1863’de Vremya(zaman) dergisi kapatıldı.

Tekrar Avrupa’ya giderek bu seferde Epoka(çağ)adlı yeni bir dergi çıkarmaya başladı (1864).Bu sırada karısı ve kardeşi öldü maddi zorunluluktan dolayı aynı yıl içerisinde Epoka(çağ)dergi sini’de kapattı.

Yeraltından Notları da sürgün anılarına dayanarak yazdı.Borç içinde yaşıyordu ama kumar oynamayı’da bırakamıyordu. 1867 yılında daha hızlı çalışabilmek için tuttuğu 20 yaşındaki sekreteri Anna Grigorinevya Snitkina ile ilk karısının ölümünden üç yıl sonra evlendi (1867).Uğursuz ama son derece çekici bir güç olan paranın peşinden koşması hiç bitmek bilmedi.Bir kızı oldu fakat öldü.Bu ölüm yazarı deliliğin eşiğine getirdi.

Sibirya’dan döner dönmez yazdığı Suç ve Ceza asıl ününü sağlayacak romanlar dizisinin ilkidir. Bunun ardından Kumarbaz’ı yazdı.Gecelerini yazmakla geçiriyordu.Daha sonra Ebedi Koca’yı ve Budala’yı yayımladı.Ecinniler’le ününün doruğuna ulaştı.

Bir yazarın Günlüğü,Delikanlı baş yapıtı olarak kabul ettiği Karamozov Kardeşler gibi yapıtları arka arkaya yayımladı.Yazar arkadaşı Puşkin’in doğumunun 100. Yıl dönümü dolayısıyla halk önünde konuştu(08.06.1880).

Geçirdiği bir kanama sonuncu hayatını kaybetti(1881).Tabutu ardından otuz bin kişi yürüdü.Rusya tarihinde ilk kez bir yazarın ölümü,kamu oyunu ilgilendiren bir olay olmuştur.Bunun nedeni yaşamının son yıllarında ünü tüm Rusya’ya yayılmış ve sevilen,sayılan bir yazar olmasındandır.

EN ÖNEMLİ ESERLERİ:

1846 YILINDA İNSANCIKLAR VE DYOVNİK1847 YILINDA EV SAHİBESİ1848 YILINDA DELİLER VE BEYAZ GECELER1849 YILINDA NEZVANOVA VE NOEL AĞACI1859 YILINDA AMCAMIN DÜŞÜ VE STEPANÇİKOVA KÖYÜ1861 YILINDA ÖLÜLER EVİNDEN ANILAR1862 YILINDA EZİLENLER1864 YILINDA YERALTINDAN NOTLAR1865 SUÇ VE CEZA1866 KUMARBAZ1873 BİR YAZARIN GÜNLÜĞÜ1875 DELİKANLI1876 KROTKAYA1879 KARAMOZOV KARDEŞLER1894 BÜTÜN YAPITLAR 6 CİLT

Hazırlayan:

GÜLSEREN APAYDIN

ÖĞRENCİ NUMARASI :1090620118