14
Formy pozyskiwania kapitału i jego inwestowania Autor: Lesław Marek Fiutowski

Formy pozyskiwania kapitału - NBP · Formy pozyskiwania kapitału i jego inwestowania Narodowy Bank Polski 2 ... nieruchomości. ... Oczekiwane rezultaty Po ukończonych zajęciach

  • Upload
    ngodung

  • View
    256

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Formy pozyskiwania kapitału - NBP · Formy pozyskiwania kapitału i jego inwestowania Narodowy Bank Polski 2 ... nieruchomości. ... Oczekiwane rezultaty Po ukończonych zajęciach

Formy pozyskiwania kapitału i jego inwestowania

Autor: Lesław Marek Fiutowski

Page 2: Formy pozyskiwania kapitału - NBP · Formy pozyskiwania kapitału i jego inwestowania Narodowy Bank Polski 2 ... nieruchomości. ... Oczekiwane rezultaty Po ukończonych zajęciach

Formy pozyskiwania kapitału i jego inwestowania

2 Narodowy Bank Polski

Skrócony opis lekcji

Podczas zajęć uczniowie poznają możliwości pozyskiwania oraz inwestowania kapitału, jakie

oferuje rynek.

Cele lekcji

Poznanie podstawowych sposobów i metod pozyskiwania i inwestowania kapitału

na rynku.

Słowa kluczowe

pozyskiwanie kapitału,

inwestowanie a oszczędzanie,

kredyt, pożyczka, leasing, factoring, franchising, venture capital, dotacje, bony skarbowe,

obligacje, akcje, fundusze inwestycyjne, nieruchomości.

Metody realizacji zajęć

wykład,

burza mózgów,

pogadanka,

pytania sprawdzające.

Oczekiwane rezultaty

Po ukończonych zajęciach uczeń:

potrafi powiedzieć, co to jest kapitał w przedsiębiorstwie,

potrafi wymienić po kilka form pozyskiwania kapitału i powiedzieć na jakich zasadach

dana forma funkcjonuje,

potrafi wymienić po kilka form inwestowania kapitału i powiedzieć na jakich zasadach

dana forma funkcjonuje,

rozumie, że kapitał pozyskuje się głównie po to, aby go inwestować.

Page 3: Formy pozyskiwania kapitału - NBP · Formy pozyskiwania kapitału i jego inwestowania Narodowy Bank Polski 2 ... nieruchomości. ... Oczekiwane rezultaty Po ukończonych zajęciach

Formy pozyskiwania kapitału i jego inwestowania

3 Narodowy Bank Polski

Materiały pomocnicze

Kserokopia załącznika nr 1 i 2, po co najmniej jednej sztuce na ławkę.

Proponowany przebieg zajęć

Na początek rozdaj uczniom kserokopię tabeli (załącznik 1) i odwołuj się do niej w trakcie

prowadzenia zajęć.

1. Czy kapitał w firmie jest potrzebny?

Zauważ, że pojęcie kapitału jest bardzo szerokie. Ekonomiści termin kapitał używają do określe-

nia dóbr, których nie zużywają się w całości w ciągu jednego cyklu produkcyjnego. Mogą

go stanowić np. budynki i maszyny, które służą firmie przez wiele lat. Ponadto istnieje tzw.

kapitał finansowy (na którym skupisz swoją uwagę w tej lekcji). Stanowi go pieniądz, który jest

środkiem przechowywania wartości, ponieważ można wykorzystać go w przyszłości do doko-

nywania zakupów. Jednak bez kapitału, czy to w postaci maszyn, czy pieniądza w dzisiejszym

świecie nie mogłaby funkcjonować żadna firma. Zauważ jednak, że nie każda firma musi mieć

gotówkę taką, jaką uczniowie mają w portfelu, a właściwie to właściciel lub prezes dobrze

prosperującej firmy wcale nie musi widzieć gotówki. Kapitał to zarówno dobra rzeczowe

(np. maszyny) jak i pieniądz w różnej postaci (np. formie gotówki, wkładu bankowego). Pojawia

się w firmie pod jedną postacią (np. w formie środków na rachunku bankowym) i jest zamienia-

ny (w tej lekcji inwestowany) w inną (np. środki te są przelewane na konto innej firmy w zamian

za kuchenkę do podgrzewania hamburgerów lub kupuje się za nie akcje, które potem odsprzeda-

je z zyskiem bądź stratą). W wyniku tych przemian, powstają różnego rodzaju dobra i usługi,

ludzie mają pracę – dochody, firmy zyski, bądź też firmy upadają i zostają długi w przypadku

nietrafnej inwestycji (np. gdy hamburgery są niesmaczne, albo budka stoi w rzadko odwiedza-

nym miejscu lub cena akcji drastycznie spada). Patrząc na to z innej strony każda firma

do prowadzenia działalności powinna zgromadzić odpowiedni majątek, którego zakup lub

wytworzenie musi zostać sfinansowane. Kapitał jest niezbędny do funkcjonowania firmy

i gospodarki jako całości.

Może on się pojawić w firmie pod wieloma postaciami. Jednak nas interesuje kapitał w ujęciu

finansowym.

Page 4: Formy pozyskiwania kapitału - NBP · Formy pozyskiwania kapitału i jego inwestowania Narodowy Bank Polski 2 ... nieruchomości. ... Oczekiwane rezultaty Po ukończonych zajęciach

Formy pozyskiwania kapitału i jego inwestowania

4 Narodowy Bank Polski

Przykład

Zgromadzony przez firmę kapitał finansuje i tworzy majątek firmy. Może on mieć jednak

różne formy.

1. Np. za pieniądze, które wnieśli przy tworzeniu spółki (10000 zł) wspólnicy kupili jeden

samochód dostawczy, komputer i wyposażyli biuro (łącznie 9000 zł).

2. Zostało im jeszcze trochę pieniędzy, żeby zapłacić najbliższe rachunki - 1000 zł. W ten

sposób cały kapitał, który posiadali zamienił się w majątek firmy, czyli w sprzęt i środki

pieniężne. Ale firma musi funkcjonować dalej, a jeden samochód to za mało.

3. Właściciele udali się więc do firmy leasingowej i w zamian za opłatę leasingową 150

zł/miesiąc otrzymali w użytkowanie kolejny samochód. Ratę opłacą dzięki pieniądzom

uzyskanym ze sprzedaży swoich usług – aktualnie 350 zł/miesiąc. Można powiedzieć,

że pozyskali kapitał, ale w innej formie, gdyż samochód do momentu, w którym nie

zapłacą ostatniej raty leasingowej nie jest ich własnością. Jak widać pierwszy samochód

był kupiony za własne środki, czyli za kapitał własny. Drugi samochód jednak został po-

zyskany (wydzierżawiony) do użytku od innej obcej firmy, czyli dzięki kapitałowi obce-

mu.

4. Z kolei dwa samochody wymagają dwa razy częstszych napraw niż jeden, palą dwa razy

więcej paliwa, czyli koszty są dwa razy większe 500 zł. Środków pieniężnych w kasie

brak i aktualne przychody z usług 350, jakie firma oferuje są za małe, aby pokryć

te naprawy i zakup paliwa plus ratę leasingową. Firma zwróciła się więc do banku

o kredyt obrotowy na sfinansowanie działalności bieżącej 1500 zł licząc na to że sprzedaż

usług wzrośnie. W ten sposób firma znowu pozyskała kapitał obcy, ale tym razem

w formie kredytu.

Jak widać od początku istnienia spółki minęło niewiele czasu a kapitał pojawił się w niej

w różnych formach:

kapitału zakładowego, który wspólnicy wnieśli podczas zakładania spółki i który

zarazem jest kapitałem własnym;

wyleasingowanego samochodu oddanego w użytkowanie w zamian za raty leasingowe;

kredytu,bankowego.

Wszystko to pokazuje, że bez kapitału zarówno własnego, jak i obcego firma nie mogłaby

funkcjonować.

2. Skąd wziąć kapitał?

Teraz rozdaj uczniom kserokopię załącznika nr 2. Powiedz, że istnieje wiele sposobów pozyski-

wania kapitału i wiele kryteriów podziału źródeł finansowania (w naszym przypadku form

pozyskiwania kapitału). Można wyróżnić podział ze względu na status prawny kapitałodawcy

(finansowanie własne – finansowanie obce), długość okresu, na jaki udostępniany jest firmie

kapitał (bezterminowy, długookresowy, średniookresowy, krótkookresowy), częstotliwość

udostępniania kapitału (finansowanie bieżące – powtarzalne, jednorazowe z tytułu realizowania

Page 5: Formy pozyskiwania kapitału - NBP · Formy pozyskiwania kapitału i jego inwestowania Narodowy Bank Polski 2 ... nieruchomości. ... Oczekiwane rezultaty Po ukończonych zajęciach

Formy pozyskiwania kapitału i jego inwestowania

5 Narodowy Bank Polski

dużych inwestycji, zakładania przedsiębiorstwa, jego restrukturyzacji itp.). Podstawowe

sprawozdanie finansowe, czyli bilans zazwyczaj stosuje dwa kryteria podziału źródeł

finansowania: na kapitał własny i obcy, a następnie kapitał obcy dzieli na krótkookresowy

i długookresowy (w zależności od tego na jak długo został on udostępniony przedsiębiorstwu).

Ćwiczenie 1. Burza mózgów – maksymalnie 10 minut

Poproś uczniów, żeby wyobrazili sobie, że chcą założyć własną firmę (niech sami określą, czym

miałaby się zajmować). Następnie poproś ich, aby spróbowali określić co potrzebowaliby

na uruchomienie tego podanego przez nich rodzaju działalności i skąd wzięliby na to kapitał..

Włączając się w dyskusję uczniów wskazuj im, że kapitał może mieć dwa podstawowe pocho-

dzenia. Możemy sami nim już dysponować np. dzięki wyjazdowi zagranicznemu

do pracy, gdzie odłożyliśmy jakąś kwotę (taki kapitał nazywamy własnym) lub możemy

go pożyczyć w zamian za jakąś formę zadośćuczynienia od kogoś obcego (tzn. spoza firmy)

np. banku w postaci kredytu, firmy leasingowej w postaci gotowych maszyn (taki kapitał

nazywamy obcym).Poproś uczniów, aby sami klasyfikowali kapitał jako własny lub obcy... Na-

stępnie przedstaw i omów poniższą tabelę z wadami i zaletami finansowania działalności kapita-

łem własnym i obcym i zapytaj, czy po uzyskaniu takiej wiedzy cały czas zostaliby przy pierwot-

nie wymyślonej formie finansowania swojego pomysłu na biznes.

Następnie korzystając z poniższego materiału omów ogólnie, istniejące na rynku formy pozy-

skiwania kapitału, poświęcając każdej formie maksymalnie 3-4 minuty.

Kredyt i pożyczka – są to podstawowe formy pozyskiwania kapitału występujące na rynku,

a zarazem najczęściej wykorzystywane źródła finansowania działalności. Często w praktyce

ludzie nie dostrzegają różnic pomiędzy nimi, ale w rzeczywistości różnice te istnieją:

1. umowę kredytu reguluje prawo bankowe, a umowę pożyczki kodeks cywilny,

2. kredytobiorca otrzymuje środki finansowe do czasowej dyspozycji, a pożyczkobiorca

staje się ich właścicielem, czyli np. biorąc kredyt otrzymujemy możliwość dokonywania

zakupów do wysokości jaką oferuje rachunek kredytowy, natomiast za ciągając pożyczkę

otrzymuje się gotówkę do ręki.

3. kredyt jest udzielany na ściśle określony cel, pożyczka może być wykorzystana

na dowolny cel,

4. przedmiotem kredytu mogą być wyłącznie pieniądze, pożyczka może dotyczyć

też przedmiotów materialnych,

5. od kredytu nalicza się odsetki i prowizję, a pożyczka może być nieodpłatna.

Istnieje wiele kryteriów podziału kredytów np. ze względu na:

Page 6: Formy pozyskiwania kapitału - NBP · Formy pozyskiwania kapitału i jego inwestowania Narodowy Bank Polski 2 ... nieruchomości. ... Oczekiwane rezultaty Po ukończonych zajęciach

Formy pozyskiwania kapitału i jego inwestowania

6 Narodowy Bank Polski

długość okresu kredytowania (krótkookresowe do 1 roku), średniookresowe (od 1 do 3

lat), długookresowe (powyżej 3 lat);

przeznaczenie kredytu (obrotowe na finansowanie działalności bieżącej lub inwestycyjne

na zakup środków trwałych);

walutę, w jakiej zostały udzielone (złotowe lub w walutach obcych);

sposób naliczania odsetek (oprocentowanie stałe lub zmienne).

Istnieją też wyspecjalizowane formy kredytu jak np. kredyt hipoteczny, który służy do finanso-

wania zakupu nieruchomości.

Zobowiązania handlowe – jest to również bardzo powszechna metoda finansowania działalno-

ści. Inaczej jest ona nazywana kredytem kupieckim, gdzie sprzedający pozwala na zapłatę

za towar lub usługę w późniejszym terminie. Np. osoba kupująca zobowiązuje się zapłacić

za towar w terminie 30 dni od daty jego dostarczenia. Jeżeli natomiast zapłaci za ten towar

szybciej, np. w ciągu 10 dni dostaje upust . Jest to jednak stosunkowo droga metoda finansowa-

nia i mająca zastosowanie wyłącznie do działalności bieżącej. Dlatego kupujący powinien

dokładnie przeliczyć, czy taniej nie byłoby skorzystać z kredytu obrotowego.

Leasing – to forma finansowania działalności w której występują co najmniej dwie strony:

1. leasingobiorca - to podmiot, który w wyniku umowy będzie mógł korzystać ze środka

trwałego np. samochodu, czy maszyny będącej jej przedmiotem,

2. leasingodawca - to podmiot, który udostępnia ten środek trwały leasingobiorcy, pobiera-

jąc w zamian opłatę. Istotną cechą leasingu jest to, iż leasingodawca pomimo, że nie

korzysta bezpośrednio ze środka trwałego jest jego właścicielem.

Leasing jest więc umową, na podstawie której leasingodawca przekazuje leasingobiorcy prawo

do odpłatnego użytkowania danego środka trwałego przez określony w umowie czas. Taką

formę finansowania stosuje się, gdy dostęp do kredytu jest ograniczony z powodu np. braku

odpowiednich zabezpieczeń, braku historii kredytowej, braku możliwości udokumentowania

działalności sprawozdaniami finansowymi bo np. firma zbyt krótko działa na rynku. Leasing jest

też opłacalną formą finansowania inwestycji ze względu na korzyści podatkowe wynikające

z możliwości specyficznego rozliczania inwestycji pozyskanych tą drogą.

Factoring – to umowa zawarta pomiędzy dostawcą (zwanym faktorantem), a faktorem (zazwy-

czaj bankiem), w której dostawca przenosi na faktora własność wierzytelności (np. nieopłaconych

faktur) wynikającej z umowy dotyczącej sprzedaży dóbr przez sprzedawcę klientom (dłużni-

kom). Faktor finansuje dostawcę, np. w formie zaliczek i pożyczek oraz prowadzi rozliczenia

związane z wierzytelnościami (np. opłaca faktury). krótkoterminowe papiery dłużne – to forma

długu, który zaciąga firma (emitent) u nabywcy papierów (inwestora). Emitent potwierdza

Page 7: Formy pozyskiwania kapitału - NBP · Formy pozyskiwania kapitału i jego inwestowania Narodowy Bank Polski 2 ... nieruchomości. ... Oczekiwane rezultaty Po ukończonych zajęciach

Formy pozyskiwania kapitału i jego inwestowania

7 Narodowy Bank Polski

zaciągnięcie pożyczki i podpisuje zobowiązanie do jej zwrotu w ustalonym terminie (nie dłuż-

szym niż jeden rok) oraz do zapłaty umówionych odsetek. Papiery te emitowane są w następują-

cych formach prawnych: obligacji, weksli oraz bonów komercyjnych (skryptów dłużnych)

w oparciu o przepisy ustawy o obligacjach, prawa wekslowego i kodeksu cywilnego. Występują

pomiędzy nimi różnice np. weksel może wystawić osoba fizyczna, a obligacji nie. Dla przykładu

możesz pokazać uczniom jak wygląda obligacja lub weksel.

Franchising – jest to sposób rozwijania działalności przez przedsiębiorstwa, które nie posiadają

dostatecznego kapitału własnego, ale mają dobre pomysły, renomowany produkt, technologię

lub specjalistyczną wiedzę, zwłaszcza z zakresu zarządzania jakąś branżą; w praktyce polega

najczęściej na tworzeniu sieci sklepów, hoteli lub innych placówek należących do różnych

właścicieli, ale funkcjonujących pod wspólną nazwą i stosujących jednolite zasady prowadzenia

działalności. Organizacja zawierająca z nimi umowy o współpracę zapewnia szkolenie, promocję,

wiedzę o zarządzaniu, specjalistyczne doradztwo, reklamę, zaopatrywanie w produkty.

W zamian zyskuje prawo kontroli działalności (np. okresowego weryfikowania jakości

produktów) i udział w zyskach lub prowizję. Przykładowe firmy, które rozwijają się w oparciu

o swoją sieć franchisobiorców to: McDonald’s, EnglishFirst, Tesco.

Venture capital – jest kapitałem w różnych postaciach, który wyspecjalizowane fundusze

inwestują w przedsięwzięcia inwestycyjne obarczone ryzykiem większym od przeciętnego

występującego na rynku. W związku z tym oczekuje się od niego ponadprzeciętnego zysku.

Obszarami, w jakich najczęściej działają fundusze venture capital to: innowacyjne technologie,

środowisko naturalne i niekonwencjonalne źródła energii. Głównym źródłem zysku dla

funduszy venture capital jest różnica wynikająca z przyrostu wartości akcji przedsiębiorstwa

(różnica pomiędzy ceną nabycia akcji a ceną sprzedaży). Fundusze te zakładają, że nie będą

inwestorem bezterminowym, lecz po osiągnięciu określonej stopy zwrotu z inwestycji lub

po upływie określonego okresu wycofają swój kapitał. W związku z podwyższonym ryzykiem,

jakiego podejmują się fundusze jest to jedna z najdroższych form pozyskiwania kapitału jednak

łatwiejsza w pozyskaniu dla nowopowstających firm.

Dotacje i granty – to formy pozyskiwania kapitału od różnego rodzaju instytucji , które

w ramach swojej polityki wspierania przedsiębiorstw oferują różne instrumenty. Obecnie

największe znaczenie dla pozyskiwania kapitału zewnętrznego w postaci dotacji i grantów

przez firmy w Polsce mają środki funduszy strukturalnych, Europejskiego Banku Inwestycyjnego

i Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego. Wśród działań strukturalnych największe

znaczenie dla pozyskania kapitału mają:

Europejska Współpraca Terytorialna,

Infrastruktura i Środowisko,

Kapitał Ludzki,

Page 8: Formy pozyskiwania kapitału - NBP · Formy pozyskiwania kapitału i jego inwestowania Narodowy Bank Polski 2 ... nieruchomości. ... Oczekiwane rezultaty Po ukończonych zajęciach

Formy pozyskiwania kapitału i jego inwestowania

8 Narodowy Bank Polski

Innowacyjna Gospodarka,

Rozwój Polski Wschodniej,

Program Pomoc Techniczna.

Wszystkie te programy zawierają w sobie pomoc finansową, a w tym refinansowanie wydatków

związanych z realizacją programu. W związku z tym pokrycie wydatków - jakie ponosi firma

– z funduszy strukturalnych może stanowić istotne źródło kapitału w szczególności dla małych

i średnich przedsiębiorstw, które w początkowym etapie funkcjonowania mają często problemy

z finansowaniem własnej działalności.

Sponsoring – to działalność, podczas której sponsor dla pewnej osoby, organizacji lub instytucji

wykonuje działania o charakterze gospodarczym lub finansowym i pobiera z tego pośrednio

bądź bezpośrednio korzyści. Stosowany jest najczęściej w sporcie, kulturze, ochronie środowiska

i sferze socjalnej. Przykładem jest sfinansowanie zakupu strojów dla piłkarzy w zamian

za umieszczenie swojego logo na koszulkach i wokół płyty boiska.

Powiedz uczniom, że przejdziesz teraz do omawiania form inwestowania kapitału, czyli

do sytuacji, w której firma nie ma problemu z uzyskaniem kapitału, natomiast posiada jego

nadwyżki i szuka możliwości jego korzystnego zainwestowania.

3. Co zrobić z nadwyżką kapitału?

Kiedy posiadamy nadwyżki kapitału, którego nie chcemy przeznaczyć na bieżącą konsumpcję

pojawia się pytanie, co z nim zrobić? Możemy go oszczędzać albo inwestować. Jaka jest jednak

różnica między tymi pojęciami. Różnicę stanowi cel i podejście do ryzyka. Celem oszczędzania

jest zabezpieczenie krótkoterminowych potrzeb finansowych i przyszłych przewidywanych

wydatków oraz stworzenie rezerwy na nieprzewidziane wydatki. Dlatego podczas oszczędzania

nie można sobie pozwolić na podejmowanie podwyższonego ryzyka. Natomiast dla inwestora

głównym celem jest pomnażanie kapitału. A żeby pomnożyć kapitał konieczny jest dłuższy okres

czasu oraz gotowość do zaakceptowania podwyższonego poziomu ryzyka. Inwestor to osoba

aktywna, która ciągle poszukuje nowych możliwości pomnożenia kapitału, natomiast osoba osz-

czędzająca lokuje pieniądze i czeka na zyski. Poza możliwością dalszego rozwoju działalności

firmy i inwestowania nadwyżek poprzez zakup środków trwałych generujących zyski, na rynku

istnieje obecnie szeroka gama instrumentów, które mogą służyć do inwestowania kapitału np.

bony skarbowe, obligacje, akcje, instrumenty pochodne, nieruchomości, przedmioty kolekcjoner-

skie, antyki, metale szlachetne.

Oszczędzając pieniądze zazwyczaj lokuje się je na rachunkach bankowych i w krótkotermino-

wych papierach skarbowych, natomiast podczas inwestowania zazwyczaj korzysta się z akcji

i obligacji. Jednak wybór formy inwestowania zależy od wiedzy i preferencji inwestora.

Page 9: Formy pozyskiwania kapitału - NBP · Formy pozyskiwania kapitału i jego inwestowania Narodowy Bank Polski 2 ... nieruchomości. ... Oczekiwane rezultaty Po ukończonych zajęciach

Formy pozyskiwania kapitału i jego inwestowania

9 Narodowy Bank Polski

Następnie po tym krótkim wstępie omów na podstawie poniższego materiału następujące formy

inwestowania kapitału:

Bony skarbowe – Bony emitowane są przez Skarb Państwa. Sprzedaje się je poniżej ceny nomi-

nalnej, ale za to nie są oprocentowane. Na ich zakup mogą sobie pozwolić inwestorzy z zasob-

nym portfelem, gdyż nominał bonu wynosi 10.000 zł, a często są sprzedawane w pakietach

po 10 sztuk. Ich zaletą jest to, że są obarczone małym ryzykiem, gdyż emitentem jest Skarb

Państwa i oferują przy tym stosunkowo wysoką rentowność.

Obligacje – mogą być emitowane przez Skarb Państwa, jednostki samorządu terytorialnego

lub przedsiębiorstwa. Emitent zobowiązuje się do zwrotu długu (wykupu za cenę nominalną)

w określonym momencie w przyszłości (data wykupu, data zapadalności) oraz wypłaty regular-

nych odsetek (kupon) w okresie do wykupu obligacji. Przykład: zakładamy, że cena nominalna

obligacji emitowanych przez Skarb Państwa wynosi 1000 zł, jej termin zapadalności 10 lat,

a kupon 6 % rocznie. Pożyczyliśmy zatem państwu 1000 zł, ale w każdym kolejnym roku

od zakupu obligacji otrzymaliśmy 60 zł odsetek, a po 10 latach państwo odda nam te 1000 zł.

Na obligacji zarobimy w tym czasie 600 zł. To, że wiemy ile zarobimy, jeżeli przetrzymamy

obligację do terminu wykupu, odróżnia obligacje od innych form inwestowania. Inwestując

np. w nieruchomości bądź akcje nie wiemy ile na tym zarobimy.

Akcje – reprezentują prawo własności do części spółki publicznej. Spółki te emitują akcje w celu

pozyskania środków niezbędnych do rozszerzania, rozwijania lub rozpoczęcia swojej działalno-

ści gospodarczej. Ludzie zazwyczaj kupują akcje w nadziei, że ich wartość wzrośnie. Wartość

akcji na rynku giełdowym zależy od wielu czynników (sytuacji w branży, sytuacji politycznej

kraju, w którym spółka prowadzi działalność, dochodów z bieżącej działalności spółki, długo-

terminowych perspektyw jej rozwoju, trendów na rynku akcji i wielu innych), które trudniej

bądź łatwiej przewidzieć. Ponieważ ceny akcji mogą się gwałtownie zmieniać w krótkim okresie

czasu, powoduje to, że inwestowanie w akcje jest dużo bardziej ryzykowne niż np. inwestowanie

w obligacje. Z drugiej strony zyski z akcji mogą wielokrotnie przewyższać zyski z obligacji czy

innych instrumentów. Ponadto oprócz zysków wypracowanych ze wzrostu ceny akcji inwestor

może pobierać korzyści z wypłaty dywidendy (czyli części wypracowanego przez spółkę zysku,

który jest przeznaczany do podziału między akcjonariuszy). Jeżeli jednak spółka ma trudności

to dywidend może nie być wcale i na dodatek cena akcji może drastycznie spaść nawet do zera.

instrumenty pochodne – wśród nich można wyróżnić m.in. kontrakty terminowe futur es i opcje.

Kontrakty terminowe to swoista umowa pomiędzy dwoma inwestorami, w której sprzedający

zobowiązuje się sprzedać, a kupujący kupić określoną liczbę jednostek instrumentu bazowego,

którym mogą być np. indeksy giełdowe, obligacje czy akcje. W zależności od tego czy inwestor

kupuje czy sprzedaje, zajmuje odpowiednio pozycję długą lub krótką w kontrakcie. Inny

przykład instrumentu pochodnego, czyli opcja to inaczej prawo, jakie uzyskuje jej nabywca,

Page 10: Formy pozyskiwania kapitału - NBP · Formy pozyskiwania kapitału i jego inwestowania Narodowy Bank Polski 2 ... nieruchomości. ... Oczekiwane rezultaty Po ukończonych zajęciach

Formy pozyskiwania kapitału i jego inwestowania

10 Narodowy Bank Polski

do zakupu lub sprzedaży instrumentu bazowego po ustalonej z góry cenie. Sprzedawca opcji

zwany jest wystawcą, ma obowiązek zakupu lub sprzedaży instrumentu bazowego po ustalonej

cenie w przypadku, gdy nabywca opcji zwróci się do niego z żądaniem zrealizowania przez

niego opcji. W zależności od tego czy ma się do czynienia z prawem zakupu czy sprzedaży,

wyróżnia się opcję typu call lub typu put. Instrumenty dają szerokie zastosowanie gdyż pozwala-

ją osiągnąć zyski (lub straty) niezależnie od kierunku, w którym podąża rynek. Jednak inwesto-

wanie przy użyciu instrumentów pochodnych nie jest najlepszym wyjściem dla początkujących

inwestorów gdyż wymaga sporej wiedzy nt. funkcjonowania rynków giełdowych i oceny ryzyka.

fundusze inwestycyjne – są to podmioty finansowe, które zajmują się inwestowaniem środków

powierzonych mu przez inwestorów. W zamian za wpłaty do funduszu inwestorzy otrzymują

jednostki uczestnictwa lub certyfikaty inwestycyjne. Zmiana wartości jednostek lub certyfikatów

pokazuje, jak zmienia się wartość zainwestowanego kapitału. Zakończenie inwestycji odbywa się

poprzez sprzedaż jednostek uczestnictwa funduszowi lub sprzedaż certyfikatów inwestycyjnych

na giełdzie. Z głównych zalet funduszy inwestycyjnych można wymienić: konkurencyjność

wobec innych lokat, bezpieczeństwo wynikające m. in. z faktu, iż inwestowaniem zajmują się

specjaliści, szybki dostęp do oszczędności, możliwość wpłacania nawet niewielkich kwot, jasno

określone koszty, zaoszczędzony czas na zdobywanie informacji o bieżących trendach na ryn-

kach finansowych.

nieruchomości – inwestowanie w nieruchomości polega w zasadzie na kupnie nieruchomości

w oczekiwaniu na wzrost jej wartości, a następnie odsprzedaży, bądź też kupnie celem jej

wydzierżawienia i osiągania dochodów z tytułu otrzymywania czynszu. Podstawowym czynni-

kiem wpływającym na walory inwestycyjne nieruchomości jest jej położenie. Inwestowanie

w nieruchomości zazwyczaj wymaga posiadania sporych zasobów kapitału jednak na rynku

pojawiły się ostatnio wyspecjalizowane fundusze inwestujące w naszym imieniu w nieruchomo-

ści, a my inwestujemy pośrednio kupując certyfikaty tego funduszu.

Na koniec zaznacz, że niektóre instrumenty wymienione w tej lekcji mogą służyć jednocześnie

do pozyskiwania i inwestowania kapitału. Np. emitując akcje pozyskujemy kapitał na rynku

pierwotnym, ale następnie gdy wprowadzimy je na rynek wtórny, obracamy nimi czyli inwestu-

jemy. Podobnie jest z obligacjami.

Page 11: Formy pozyskiwania kapitału - NBP · Formy pozyskiwania kapitału i jego inwestowania Narodowy Bank Polski 2 ... nieruchomości. ... Oczekiwane rezultaty Po ukończonych zajęciach

Formy pozyskiwania kapitału i jego inwestowania

11 Narodowy Bank Polski

Załącznik 1.

Tabela 1. Kapitał

Kapitał

Pozyskiwanie Inwestowanie

zatrzymane zyski przedsiębiorstwa

kredyty i pożyczki

emisja papierów dłużnych

emisja akcji

leasing

factoring

forfaiting

franchising

venture capital

dotacje i granty

sponsoring

papiery dłużne

certyfikaty depozytowe, weksle

akcje

fundusze inwestycyjne

instrumenty pochodne

nieruchomości

przedmioty kolekcjonerskie

antyki

Page 12: Formy pozyskiwania kapitału - NBP · Formy pozyskiwania kapitału i jego inwestowania Narodowy Bank Polski 2 ... nieruchomości. ... Oczekiwane rezultaty Po ukończonych zajęciach

Formy pozyskiwania kapitału i jego inwestowania

12 Narodowy Bank Polski

Załącznik 2.

Tabela 2. Zalety i wady finansowania działalności kapitałem własnym

Zalety finansowania działalności kapitałem własnym

Wady finansowania działalności kapitałem własnym

brak konieczności zwrotu kapitału, brak obowiązkowych płatności

okresowych, ułatwia zaciąganie zobowiązań, stabilizuje sytuację

ekonomicznofinansową, ogranicza ryzyko działalności

inwestycyjnej i finansowej.

wysokie koszty pozyskania i dysponowania,

relatywnie ograniczone zasoby, wypłaty zysków dla właścicieli nie

stanowią kosztu finansowego.

Tabela 3. Zalety i wady finansowania działalności kapitałem obcym

Zalety finansowania działalności kapitałem obcym

Wady finansowania działalności kapitałem obcym

wierzyciele nie biorą udziału w zarządzaniu przedsiębiorstwem,

wierzyciele z góry określają swój poziom zysku, nie uczestnicząc w jego dodatkowym wzroście,

procedury pozyskania prostsze niż dla kapitału własnego,

możliwość zastosowania efektu dźwigni finansowej.

wymaga ustanowienia szeregu zabezpieczeń,

powoduje wzrost ryzyka funkcjonowania przedsiębiorstwa,

umowy mogą ograniczać swobodę wykorzystania kapitału,

w przypadku niepowodzenia, osoby wobec których firma ma dług zaspakajane są z majątku i dochodu przedsiębiorstwa przed właścicielami,

kapitał udostępniany jest na ograniczony czas, po którym powinien być zwrócony.

Page 13: Formy pozyskiwania kapitału - NBP · Formy pozyskiwania kapitału i jego inwestowania Narodowy Bank Polski 2 ... nieruchomości. ... Oczekiwane rezultaty Po ukończonych zajęciach

Formy pozyskiwania kapitału i jego inwestowania

13 Narodowy Bank Polski

Bibliografia

Richard A.Brealey, Stewart C. Myers, 1999, Podstawy finansów przedsiębiorstw,

Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa,

Tomasz Nędzi, Bartłomiej Cegłowski, 2005, Pozyskiwanie kapitału. Podstawowe formy

i możliwości zdobycia kapitału, Wydawnictwo HELION, Gliwice,

Jerzy Węcławski, 1997, Venture capital. Nowy instrument finansowania przedsiębiorstw,

Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa,

Szczepankowski P.J., 2004, Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa. Podstawy

teoretyczne, przykłady i zadania, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości

i Zarządzania im.Leona Koźmińskiego w Warszawie, Warszawa,

Bolesta-Kukułka K., 1993, Mały słownik menedżera. PWE, Warszawa,

Łukasz Gluza, Bartłomiej Michalski, 2004, Inwestowanie poprzez fundusze inwestycyjne,

Górnośląskie Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych.

Pytania sprawdzające

1. Które z wymienionych w lekcji instrumentów mogą służyć zarówno do pozyskiwania

i inwestowania kapitału? Odpowiedź: papiery dłużne i akcje,

2. Wymień co najmniej trzy formy pozyskiwania kapitału.

3. Wymień co najmniej trzy formy inwestowania kapitału.

4. Która z wymienionych form inwestowania charakteryzuje się najwyższym poziomem

ryzyka?

akcje,

obligacje,

bony skarbowe.

5. Która z wymienionych form pozyskiwania kapitału jest najbardziej popularna na rynku.

venture capital,

dotacje i granty,

kredyt.

Page 14: Formy pozyskiwania kapitału - NBP · Formy pozyskiwania kapitału i jego inwestowania Narodowy Bank Polski 2 ... nieruchomości. ... Oczekiwane rezultaty Po ukończonych zajęciach

www.nbp.pl