Upload
damian-clements
View
157
Download
1
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Gastrointestinale stromatumoren (GIST). Prof. dr. Stefan Sleijfer Internist-oncoloog Erasmus MC Daniel den Hoed Oncologisch Centrum. Inhoud. GIST: Wat is GIST Gemetastaseerde ziekte: Behandeling met imatinib Huidige behandeling van progressieve ziekte - PowerPoint PPT Presentation
Citation preview
Gastrointestinale stromatumoren
(GIST)
Prof. dr. Stefan Sleijfer
Internist-oncoloog
Erasmus MC
Daniel den Hoed Oncologisch Centrum
Inhoud
GIST:
• Wat is GIST
• Gemetastaseerde ziekte:
• Behandeling met imatinib
• Huidige behandeling van progressieve ziekte
• Toekomst behandeling gemetastaseerde ziekte
• Niet-gemetastaseerde ziekte:
• Aanvullende behandelingen
Gastro-intestinale stromatumoren
Subtype weke delen sarcomen (> 40 verschillende subtypes)
Hoogste incidentie: 50-70 jaar
Incidentie: 12 /106 / year
Betrokken organen
Ontstaan overal in het maagdarmkanaal:
Maag: 60-70%
Dunne darm: 20-30%
Dikke darm: <5%
Anders: < 5%
Uitzaaiingen: vooral in de buikholte en lever
Pre-imatinib behandelingsopties
Chirurgie primaire behandeling voor niet-uitgezaaide GISTs:
5-jaars overleving 50% to 65%
Bij gemetastaseerde ziekte:
Chemotherapie niet effectief
5-jaars overleving < 20%:
GISTs
Mid 90’s: 85% positief voor c-kit (CD117)
~85% GISTs heeft mutatie in c-kit gen:
Continue activatie van c-kit
Maligne gedrag:
Ongeremde groei
Uitzaaiingen
C-kit staining GIST
C-kit en Imatinib (Glivec)
Gezien GIST wordt veroorzaakt door activatie van c-KIT:
Groeiremming GIST door remming van c-kit?
Imatinib: remmer van:
ABL (BCR-Abl)
PDGF-R
c-KIT
GIST Phase III (Verweij et al. Lancet 2004)
Uitgezaaide GIST
946 patienten (13 landen, 56 ziekenhuizen)
Vergelijking tussen 1 x 400 mg, of 2 x 400 mg imatinib
Resultaten
Responsen > 50%
Langdurige stabilisatie van ziekte: > 30%
Voor imatinib Na imatinib
Totale overleving
Bijwerkingen
Meest voorkomende bijwerkingen imatinib (ernstig):
Bloedarmoede 90% (10%)
Vochtvorming 43% (4%)
Huiduitslag 29% (3%)
Misselijkheid 52% (2%)
Overgeven 28% (3%)
diarree 49% (2%)
Spierkrampen 50% (1%)
Vermoeidheid 48% (1%)
Conclusies
Imatinib, 400 mg dagelijks, vergeleken met 800 mg:
Geen grote verschillen in anti-kanker effecten
Minder bijwerkingen
Imatinib 400 mg:
Standaard behandeling voor uitgezaaide GIST
(uitzondering patienten met exon 9 mutatie en veel tumormassa: 800 mg)
Introductie imatinib bij gemetastaseerd GIST
Heel groot succes:
10% patienten > 10 jaar profijt van imatinib (“chronische ziekte”)
Echter mediane tijd tot verdere tumoruitbreiding (progressie) onder imatinib: 2-
2.5 jaar
Imatinib werkt niet meer
Tumoren breiden zich verder uit
Andere behandeling nodig
Behandeling progressieve ziekte
Belangrijk inzicht te krijgen waarom GIST ongevoelig wordt voor imatinib
Belangrijkste mechanismen waardoor GIST ongevoelig wordt voor imatinib:
Nieuwe mutaties in c-KIT (worden niet goed geremd door imatinib)
Nieuwe mutaties waardoor GIST niet meer afhankelijk is van c-KIT
Behandeling progressieve ziekte
Dosis imatinib verhogen van 400 mg naar 800 mg:
Vooral nuttig bij patienten met c-kit exon 9 mutatie die 400 mg kregen
Sunitinib:
Imatinib-achtig molecuul
Ook actief tegen nieuwe c-kit mutaties die imatinib ongevoelig zijn
Fase III sunitinib in imatinib-resistente GIST
Meerwaarde van een nieuw medicijn alleen te bepalen door goed opgezet onderzoek:
Groep patienten met globaal dezelfde kenmerken
Gerandomiseerd tussen de nieuwe en oude behandeling (of als die er niet is; placebo)
Bij voorkeur dubbelblind
Als alle patienten geincludeerd zijn: vergelijk resultaten
Studie met sunitinib:
• GIST met falen op imatinib (progressie onder imatinib of niet kunnen verdragen)
• Randomisatie, dubbel-blind sunitinib versus placebo (2:1)
• Sunitinib 1 dd 50 mg, weeks 1-4, q 6 weeks
Tijd tot tumoruitbreiding
Demetri, Lancet 2006
Weinig duidelijke verkleining tumorgrootte door sunitinib: 7%
Totale overleving
Demetri, Lancet 2006
Sunitinib-geinduceerde bijwerkingen
Wordt over het algemeen slechter verdragen dan imatinib
Bijwerkingen sunitinib:
Hoge bloeddruk: 24%
Vermoeidheid: 51%
Diarree: 53%
Hand-voet syndroom: 20%
Huiduitslag: 19%
Pijnlijke mond: 25%
Veel andere klachten (verkleuren huid, ontkleuren haar, schildklierafw.)
Demetri, Lancet 2006
Sunitinib in imatinib-resistente GIST
Meer dan 4-voudig langzamere tumoruitbreiding dan placebo
Totaal overlevingsvoordeel t.o.v. placebo
Bijwerkingen soms ernstig:
Sterke verschillen tussen individuen!
Behoefte aan nieuwe medicijnen
Voor patienten die faalden op imatinib en sunitinib
Regorafenib:
Imatinib- en sunitinib achtig molecuul
Ook actief tegen nieuwe c-kit mutaties die imatinib ongevoelig zijn
ASCO 2012:
• GIST met falen op imatinib en sunitinib
• Randomisatie, dubbel-blind regorafenib versus placebo (2:1)
• Regorafenib 1 dd 160 mg, week 1-3, q 4 weken
Uitkomsten
Weinig duidelijke afname tumorgrootte: 5%
5x langere tijd tot verdere tumoruitbreiding t.o.v. placebo
Uitkomsten
Geen verschil in overleving (NB 85% van patienten in placebo-arm
kregen na progressie alsnog regorafenib)
Bijwerkingen
Bijwerkingen in regorafenib groep (ernstig):
Hand-voet syndroom: 56% (20%)
Hoge bloeddruk: 49%(22%)
Diarree: 41% (5%)
Vermoeidheid: 39% (2%)
Pijnlijke mond: 38% (2%)
Huiduitslag 18% (3%)
Misselijkheid: 16% (1%)
Spierpijn 14% (1%)
Conclusies
Regorafenib actief bij GIST na falen van imatinib en sunitinib:
Langere tijd tot tumoruitbreiding t.o.v. placebo
Geen bewezen overlevingsvoordeel t.o.v placebo (NB meeste placebo-patienten
kregen alsnog regorafenib na progressie)
Bijwerkingen soms ernstig:
Sterke verschillen tussen individuen!
Wordt op dit moment beoordeeld door registratie-autoriteiten
Conclusies
Geen andere middelen dan imatinib, sunitinib en (waarschijnlijk
regorafenib) met bewezen activiteit in gemetastaseerd GIST:
Niet bewezen of er anti-kanker effecten zijn en indien ja, of die opwegen
tegen de bijwerkingen
Behoefte aan nieuwe medicijnen/combinaties
Experimentele studies
Fase I:
Bijwerkingen-profiel
Bepalen dosis voor verdere studies
Fase II:
Screenen anti-tumor activiteit in diverse tumortypes
Fase III:
Vergelijkend onderzoek met andere behandeling in 1 tumorsoort
Experimentele studies
Zonder participatie aan onderzoek, geen vooruitgang
Fase I en II behandelingen van vandaag zijn mogelijk nieuwe standaardbehandelingen
van de toekomst:
NB: veel behandelingen “halen” het niet
Voorbeelden van lopend onderzoek in Nederland bij uitgezaaide ziekte:
Fase III: masitinib vergeleken met imatinib (1ste lijn)
Fase III: masitinib vergeleken met sunitinib (2e lijn)
Fase I
NIET-GEMETASTASEERD GIST
Niet-gemetastaseerde ziekte
Op beeldvormend onderzoek (CT) geen aanwijzingen voor uitzaaiingen:
Bij geen aanwijzingen voor uitzaaiingen:
Verwijdering door operatie primaire tumor
Niet-gemetastaseerde ziekte
Substantieel gedeelte patienten na resectie alsnog terugkeer van de
ziekte
Joensuu, Lancet Oncol 2012
Risicofactoren terugkeer van ziekte
Risico op terukeer ziekte na operatie niet-gemetastaseerde GIST
afhankelijk van:
Plaats van de tumor (maag)
Grootte
Delingssnelheid
Ruptuur
(misschien mutatiestatus)
Is imatinib post-operatief in staat om recidief te voorkomen?
Fase III onderzoek, gerandomiseerd:
Niet-gemetastaseerd GIST
Na operatie
Kans van ongeveer 50% om ziekte terug te krijgen
Imatinib 1 dd 400 mg gedurende 1 jaar vs 3 jaar
Adjuvant imatinib; 1 vs 3 jaar
Minder recidieven bij 3 jaar adjuvant imatinib
Joensuu, JAMA 2012
Adjuvant imatinib; 1 vs 3 jaar
Minder mensen overleden na 3 jaar imatinib
Joensuu, JAMA 2012
Adjuvant imatinib
Advies: bij patienten met meer dan 50% risico op recidief na operatie: 3 jaar
imatinib adjuvant
Echter:
• Verschil in overleving niet heel erg groot (na 6 jaar ±3% verschil 1 vs 3 jaar
behandeling)
• 50% van de patienten door operatie alleen al genezen maar krijgt wel 3 jaar imatinib
(en dus de bijwerkingen)
Adjuvant imatinib
Openstaande vragen:
Optimale behandelingsduur:
EORTC 62024 studie: na resectie, intermediate / hoog risico GIST:
2 jaar imatinib of niets
Studie gesloten, hopelijk 2013 eerste resultaten
Optimale dosering (bv exon 9 mutaties andere behandeling dan patienten met geen exon 9
mutatie?)
Behoefte aan:
Betere mogelijkheden om te voorspellen of een patient een recidief krijgt:
Zo minder overbehandeling
Betere mogelijkheden om te voorspellen of patient met micrometastases imatinib-gevoelige
cellen heeft
Imatinib voor de operatie in plaats van na operatie
Niet standaard bij niet-gemetastaseerde tumor
Doel: verkleinen tumor om operatie en hopelijk daardoor minder grote
operatie nodig
Therapie: vaak minstens 6 maanden
Conclusies
Gemetastaseerde GIST:
Prototype tumor gevoelig voor “targeted treatment” (doelgerichte therapie)
> 10% van patienten, > 10 jaar op 1e lijns behandeling
Bewezen therapieen: imatinib en sunitinib
Regorafenib actief na falen op imatinib en sunitinib (beoordeling registratieautoriteiten)
Niet-gemetastaseerd GIST:
Na operatie en > 50% risico op terugkeer ziekte: 3 jaar adjuvant imatinib
In geindividualiseerde patienten: imatinib pre-operatief
Conclusies
Behandeling dient te gebeuren door ervaren behandelteam, dus
centraliseren
Ondanks alles successen, nog veel behoefte aan verdere vooruitgang:
Kan alleen bereikt worden door participatie aan studies
GIST treatment is team work
Modellen om risico op terugkeer in te schatten
Joensuu, Lancet Oncol 2012
Efficacy of imatinib in imatinib-pretreated GIST
Metastatic disease: BFR14 study:
Pts with SD/PR/CR after 1, 3, or 5 yrs imatinib: randomisation between continuation
of imatinib vs stop and restart at PD
Le Cesne A, Lancet Oncol 2010
PFS in 3 yrs group