24
CMYK BRENDËSI faqe 8-9 faqe 10 faqe 15 faqe 4-17 faqe 16 faqe 5-18 Ismail Kadare, në konkurrencë me nobelistin Orhan Pamuk n aciona l Gazetë javore, letrare, kulturore, politike BOTIM I “NACIONAL GRUP” VITI V BOTIMIT NR. 189 10-17 MARS 2013 ÇMIMI 30 LEKË / 0,20 EURO Gazeta e përditshme online: www.gazeta-nacional.com Adresa: Ish-kinostudio “Shqipëria e re”, Tiranë E-mail: [email protected] Poezia e Agim Vincës si një antitezë e heshtur mes jetës dhe vdekjes Historia e Turizmit Shqiptar qysh nga koha e perandorit Justinian, deri tek “Lonely Planet” Si u themelua shoqata e parë turistike, “Klubi Automobilistik Turistik Mbretëror” Poeti, koha e dhembja nën aureolën e një heshtjeje Midis emrave të shquar të letërsisë botërore Kadare konuron për çmimin letrar britanik “The Independent Foreign Fiction Prize” faqe 7 faqe 18 Në dhomën e ëndrrës Poezi n i n i n i n i nga a a a a SA SA SA SA SADBERE GA E GA E GA E GA E GAGICA SP A SP A SP A SP A SPAHIJA faqe 23 VUKOVAR Poemë n ë n ë n ë n ë nga a a a a TO TO TO TO TOMISLAV B V B V B V B V BILOSNIÇ Gazeta “Nacional”, më e mira letrare Duke u nisur nga Pomanoku Poemë n ë n ë n ë n ë nga a a a a WA WA WA WA WALT WH T WH T WH T WH T WHITMAN www.radionacional.al Nga RENÉ ANTROP-GONZÁLEZ R ené Antrop-Gon- zález, Ph.D., ësh- të profesor i arsimit dy gjuhësh dhe jep mësim në gjuhën angleze dhe atë spanjolle, në kat- edrën e Kurikulumit dhe politikave arsimo- re pranë Universitetit të Wisconsin-Milwaukee, ku gjithashtu merret me kërkime shkencore në fusha të ndryshme si: në linguistikë, sociologjia e arsimit në reformat e shkollave urbane, si dhe sociologjinë e edukimit në komunitetet afrikano amerikane... Eliminimi i amnezisë historike Faqe 7 Nga MARK SIMONI N içja përdorte një term: “Libra që bëjnë libra”, (në kup- timin që ka disa libra zanafillor që inspirojnë dhe mund të bëhen sh- tytës për daljen e li- brave të tjerë). Ky term m’u kujtua sapo mbyl- la librin e Albert Nikollës “Njeriu i ri shqiptar - mes moralit komunist dhe krizës së tranzicion- it” (botuar së pari në Itali, nga... Faqe 3 E DITORIA L “Njeriu i ri” dhe variacione mbi këtë temë faqe 14 Nga XHELAL MARKU Proz oz oz oz ozë n ë n ë n ë n ë nga a a a a KO KO KO KO KONS NS NS NS NSTANDIN D N D N D N D N DHAMO MO MO MO M O, MERI L I L I L I L I LALAJ, TA , TA , TA , TA , TAHIR FO R FO R FO R FO R FONIQI DHE D E D E D E D E DHIMITËR S R S R S R S R SHTËMBARI Opin pin pin pin pinio io io io ion n n n n n n n n nga a a a a ILIR A R A R A R A R AJDINI Info në fq. 13 Nga GENTA MUHAXHIRI PIKTORI ARDIAN ISUFI DHE PUBLICISTI FATOS LUBONJA DREJTOJNË PUNIMET Faqe 22 Info në fq. 13 “Gërsheti i prerë” Kri ri ri ri ritikë n ë n ë n ë n ë nga a a a a MARINA P A P A P A P A PRIFTI Poezi n i n i n i n i nga a a a a DURIM ÇA M ÇA M ÇA M ÇA M ÇAÇA, R , R , R , R , RAMADAN THAÇI, FE AÇI, FE AÇI, FE AÇI, FE AÇI, FETI Z I Z I Z I Z I ZENELI, IS I, IS I, IS I, IS I, ISMET T T T T T T T T TAHIRAJ, AL AL AL AL ALI AL I AL I AL I AL I ALIDEMAJ, FA , FA , FA , FA , FATOS RU S RU S RU S RU S RUSHITI Nis puna për instalacionin “Post bllok”

gazeta nacional 189 - RadioNacional.Al · CMYK BRENDËSI faqe 8-9 Në faqe 10 faqe 15 faqe 4-17 faqe 16 faqe 5-18 Ismail Kadare, në konkurrencë me nobelistin Orhan Pamuk nacionaGazetë

  • Upload
    others

  • View
    89

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

CMYK

BRENDËSI

faqe8-9

faqe10

faqe15

faqe4-17

faqe16

faqe5-18

Ismail Kadare, në konkurrencëme nobelistin Orhan Pamuk

nacionalGazetë javore, letrare, kulturore, politike

BOTIM I “NACIONAL GRUP” VITI V BOTIMIT NR. 189 10-17 MARS 2013 ÇMIMI 30 LEKË / 0,20 EURO

Gazeta e përditshme online:www.gazeta-nacional.com

Adresa: Ish-kinostudio “Shqipëria e re”, TiranëE-mail: [email protected]

Poezia e Agim Vincës si një antitezëe heshtur mes jetës dhe vdekjes

Historia e Turizmit Shqiptar qysh nga koha eperandorit Justinian, deri tek “Lonely Planet”

Si u themelua shoqata e parë turistike,“Klubi Automobilistik Turistik Mbretëror”

Poeti, koha e dhembja nënaureolën e një heshtjeje

Midis emrave të shquar të letërsisë botërore Kadare konuron përçmimin letrar britanik “The Independent Foreign Fiction Prize”

faqe 7

faqe18

Në dhomën e ëndrrës

PPPPPoooooeeeeezzzzzi ni ni ni ni nggggga a a a a SASASASASADDDDDBBBBBEEEEERRRRRE GAE GAE GAE GAE GAGGGGGIIIIICCCCCA SPA SPA SPA SPA SPAAAAAHHHHHIIIIIJJJJJAAAAA

faqe 23

VUKOVAR

PPPPPoooooeeeeemmmmmë në në në në nggggga a a a a TOTOTOTOTOMMMMMIIIIISSSSSLLLLLAAAAAV BV BV BV BV BIIIIILLLLLOOOOOSSSSSNNNNNIIIIIÇÇÇÇÇ

Gazeta “Nacional”,më e mira letrare

Duke u nisurnga Pomanoku

PPPPPoooooeeeeemmmmmë në në në në nggggga a a a a WAWAWAWAWALLLLLT WHT WHT WHT WHT WHIIIIITTTTTMMMMMAAAAANNNNN

www.

radio

nacio

nal.a

l

Nga RENÉ ANTROP-GONZÁLEZ

René Antrop-Gon-zález, Ph.D., ësh-

të profesor i arsimit dygjuhësh dhe jep mësimnë gjuhën angleze dheatë spanjolle, në kat-edrën e Kurikulumitdhe politikave arsimo-re pranë Universitetit tëWisconsin-Milwaukee, ku gjithashtu merret mekërkime shkencore në fusha të ndryshme si: nëlinguistikë, sociologjia e arsimit në reformat eshkollave urbane, si dhe sociologjinë e edukimitnë komunitetet afrikano amerikane...

Eliminimi iamnezisë historike

Faqe 7

Nga MARK SIMONI

Niçja përdorte njëterm: “Libra që

bëjnë libra”, (në kup-timin që ka disa librazanafillor që inspirojnëdhe mund të bëhen sh-tytës për daljen e li-brave të tjerë). Ky termm’u kujtua sapo mbyl-la librin e Albert Nikollës “Njeriu i ri shqiptar -mes moralit komunist dhe krizës së tranzicion-it” (botuar së pari në Itali, nga... Faqe 3

E DITORIAL

“Njeriu i ri”dhe variacionembi këtë temë

faqe 14Nga XHELAL MARKU

PPPPPrrrrrozozozozozë në në në në nggggga a a a a K OK OK OK OK ONSNSNSNSNSTTTTTAAAAANNNNNDDDDDIIIIIN DN DN DN DN DHHHHHAAAAAM OM OM OM OM O,,,,,MMMMMEEEEERRRRRI LI LI LI LI LAAAAALLLLLAAAAAJJJJJ, TA, TA, TA, TA, TAHHHHHIIIIIR FOR FOR FOR FOR FONNNNNIIIIIQQQQQIIIII

DDDDDHHHHHE DE DE DE DE DHHHHHIIIIIMMMMMIIIIITTTTTËËËËËR SR SR SR SR SHHHHHTTTTTËËËËËMMMMMBBBBBAAAAARRRRRIIIII

OOOOOpinpinpinpinpinioioioioion nn nn nn nn nggggga a a a a IIIIILLLLLIIIIIR AR AR AR AR AJJJJJDDDDDIIIIINNNNNIIIII

Info në fq. 13

Nga GENTA MUHAXHIRI

PIKTORI ARDIAN ISUFI DHE PUBLICISTI FATOS LUBONJA DREJTOJNË PUNIMET

Faqe22

Info në fq. 13

“Gërsheti i prerë”

KKKKKririririritttttiiiiikkkkkë në në në në nggggga a a a a MMMMMAAAAARRRRRIIIIINNNNNA PA PA PA PA PRRRRRIIIIIFFFFFTTTTTIIIII

PPPPPoooooeeeeezzzzzi ni ni ni ni nggggga a a a a DDDDDUUUUURRRRRIIIIIM ÇAM ÇAM ÇAM ÇAM ÇAÇÇÇÇÇAAAAA, R, R, R, R, RAAAAAMMMMMAAAAADDDDDAAAAANNNNNTTTTTHHHHHAÇI, FEAÇI, FEAÇI, FEAÇI, FEAÇI, FETTTTTI ZI ZI ZI ZI ZEEEEENNNNNEEEEELLLLLI, ISI, ISI, ISI, ISI, ISMMMMMEEEEET TT TT TT TT TAAAAAHHHHHIIIIIRRRRRAAAAAJJJJJ,,,,,

ALALALALALI ALI ALI ALI ALI ALIIIIIDDDDDEEEEEMMMMMAAAAAJJJJJ, FA, FA, FA, FA, FATTTTTOOOOOS RUS RUS RUS RUS RUSSSSSHHHHHIIIIITTTTTIIIIINis puna për instalacionin

“Post bllok”

2/ E Diel,10 mars 2013nacional REPORTAZH

Nga EUGEN SHEHU

DRENICA LIND VEÇ TRIMA. . .

Duke dëgjuar këtë varg lapidar, në këngënkushtuar Adem Jasharit natyrisht që tëpushtojnë emocione të thella. Historia në këtë

rast nuk shërben më vetëm si një burim informacio-ni por të fal edhe ndjesi të tilla për çka mund ta çuashveten krenar që ke lindur në truallin shqiptar dhe mbankëtë emër gjithkund. Ngase je i prirur të dish përheroizmin e sotëm të Drenicës, të vijnë në kujtesë sinë celuloidin e një filmi, ngjarje dhe data të lavdishme,gjëmime luftërash, këngë djepi trimërie e këngë vajipo kaq trimërie dhe heroizmi. Hyn në bisedë intimeme të kaluarën tënde.

Drenica kësisoj hynte në analet e historisë përtrimëritë e birit të saj. Dhe sipas zakonit të lashtëshqiptar, kur dikush bënte diçka të ndershme e tëlavdishme për fshatin e krahinën e vet, ai thirejme emrin e fshatit. Ai nderohej kësisoj e përjetso-hej në këngë e legjenda.

Shumë vite më pas, në kullat e rënda të tij, njëburrë trim i cili shumë shpejt do të hynte në legjendë.Ai quhej Isa Boletini, e prej kushtrimit të tij u trem-bën në dhjetra vjet ushtritë turke dhe hordhitë serbe.Kullat e Isës u dogjën e u rrafshuan disa herë, babai,vëllai, djem e nipër u vranë duke luftuar me turq eshkije, lumi Ibër rrodhi për ditë e netë të tëra gjakune Boletinjëve që donin të rronin në liri si shqipe mali.Por Isa s’u tremb, Isa s’u tund. Vetëm një tradhëti eserbo-malazezëve do të bënte që gjokësi i tij tëmbushej me plumba dhe zëri i tij të ndalej.

Po ishtin dhe Azem e Shotë Galica. Emrat etyre i thërasin ende sot erërat e maleve të Drenicës,borërat e Sharrit ende nuk mund t’i mbulojnë gjur-met e gjakut të tyre, heshtja e viteve kurrsesi nukmund të përballet me krismat e pushkëve të tyre.Këtu është Shqipëria, të ngjan se thonë ende atokrisma, kjo është tokë e gjyshërve tanë, thonëbubullimat e Llapit e Vushtrisë, ne falim jetët tona,por jo nderin e vatrave. Azemi duke rënë në luftëme shkjaun, lutej që beteja të vazhdonte. Shota nëkrye të çetës përcillte amanetin e prijësit dhe burrit.Më pas kur edhe ajo binte në fushbetejë rëndë eplagosur ishte një armatë e tërë e burrave prejDrenice që vazhdonin udhën e nisur.

Për të ardhur kësisoj deri në dimrin e egër tëvitit 1944-1945. Një, një Isë, një Azem, e njëShotë, jepnin kushtrim në hap e në zë të një burriqë quhej Shaban Polluzha. Edhe ky ishte lindurpranë këngëve dhe trimërive të Polluzhës, edheky pat thithur ajër prej bjeshkëve të lira të Drenicës.Dhe kur pa se po shkelej amaneti i të parëvet dhekur ndjeu se gjakun e pastër të trimave të tjerë tëDrenicës donin ta bënin fli të ideologjive, nukmundi të duronte më. Komunizmi kjo sëmundje eurryer e derdhur prej uralveve do ta ndjente veht-en shumë ngushtë në kullat e Drenicës. Ylli pes-cepesh ardhur prej sllavëve, nuk mund të zëvendë-sonte në ballët e bukur të djemve ku jetonte dashu-ria për shqiponjën dykrerëshe të lirë. Polluzha,duke organizuar revoltën e parë antisllavo-komu-niste të Drenicës, u jepte mesazhin e qartë, të një

Në 15-vjetorin e rënjës së heroit të Luftës së Kosovës u bënë homazhe në të gjitha hapsirat shqipatre

Adem JashariSimbol i rezistencësantiserbosllave

“Ashtu si mosha e një rrapi madhështor përcaktohet nga rrathët e trungut të tij,edhe dhimbja e një kombi mund të përcaktohet nga të rënët e tij. Këta të rënë

për idealin e lartë kombëtar, asesi nuk vdesin, nuk humbasin në muzgjet eharresës. Ashtu si rrathet që tregojnë moshën e rrapit, jetët e tyre potencojnë

shkallën e dhimbjes krenare. Paqja e gjelbër nderet pafundësisht mbi ta.Shembuli i Adem Jasharit, përveç si simbol qëndrese dhe heroizmi vlen të

shikohet edhe si flijim në emër të një të ardhmeje fatsjellëse për kombin e vet”

lufte të vazhdueshme midis nacionalizmit të nder-shëm shqiptar dhe internacionalizmit proletar, osee thënë ndryshe, ndaj proletarëve pa atdhe.

Në një muzg në Tiranë, miku im Ylli Mici,dikur oficer kariere në drejtim kondicionimi nëAkademinë Ushtarake „Skenderbeu” , duke parëkëmbënguljen time për të ardhurit nga Kosova(grupet e para që trajnoheshin)më tregoi:

„Na thirrën në komandën e Akademisë Usht-arake „Skenderbej” në Tiranë dhe na treguanshkurt mbi ate se çfar do të bënim. Duhej të stër-vitnim një grup burrash të ardhur nga Kosova.Përgaditja e tyre, në strukturat tona ushtarake dotë konsistonte në ate taktike, të lëndëve të zjarritdhe ato të përgaditjes fizike. Porosia e Shtabit tëPërgjithshëm të Ushtrisë Shqiptare, ishte qëaskush veç ne, kuadrove të akademisë ushtarake„Skenderbej” nuk duhej të dinte mbi këtë mision.Që në ditët e para të stërvitjes të zjarrit, më ra nësy interesimi dhe serioziteti i Adem Jasharit.Trupëlartë, me mjekër e mustaqe, sytë gati zhbiro-nin gjithshka që unë shpjegoja. Përgjithësisht,krejt grupi mësimor kishte njohuri për automa-tikun, ndërsa armët e tjera të këmbësorisë njohu-ritë i kishin të pakta. E vërteta është se ne kishimplanifikuar gjashtë orë të plota mësimore por uneasnjëherë nuk mbarova mësimin në ora pasiedhepas atij që patën caktuar, vëllezërit tanë të ardhurnga kosova nuk shqepeshin prej kabinetit. Ata imernin armët i zbërthenin, i preknin me kuriozitetbile më dukej se edhe me shumë dashuri. AdemJashari një ditë, ndërsa dilja prej kabinetit, mëvjen mbrapa dhe më thotë : Pedagog Ylli, a mun-det me të pyet diçka ? Fol i thashë mos u tut ! pasiheshti pak, me një vështrim të thellë më pyeti sër-ish: A i kena na kret këto armë, në armatën tonë ?

Unë buzëqesha pse e kuptova shqetsimin e tij.Për arsye të sekretit ushtarak, une s’mund t’i trego-ja të gjithëve po Ademin e çova një ditë në disadepo të reparteve. Ai shihte armët, municionet,aparaturat luftarake dhe kujtoj ende sot se si dukemë përqafuar më tha : „Bash këtej e tutje s’kam maasnji merak ! Dikur pata mësuar se i madhi SamiFrashëri pat shkruar që shqiptari duhet të luftojëme dituri e penë , por edhe pushkën ta ketë plot.Tash kuptoj më së miri këtë. Atëherë kur me fqiuntand s’ke gjuhë me u marrë vesh, atëherë edheqytetërimi modern s’gjen gjuhë me u marr me të, letë flasi pushka. Nuk asht ndonji gja e bukur porasht e domosdoshme, për mos t’u shuar historia jonënga më të vjetrat në ballkan”. Vite më pas e kupto-va shqetsimin e heroit Adem Jasharit” .

KRAHËT E PRERË TË SHQIPONJËSE vërteta është se marsi i vitit 1998, nuk mund

të vinte me kaq krisma, pa patur më parë të tjerëterrore e fushëbeteja të tjera. Kështu në ditët e fun-dit të nëntorit 1997, në drenicë posaqërisht në fs-hatrat ; Rakinicë, Rezalle, Vojnik e Llaushë, poli-cia serbe ndërmori një sërë aksionesh befasuesekundrejt familjarëve të pambrojtur. Më së tepërmi,ata kërkonin të vendosnin një terror psikologjikpër të ndaluar sado pak erërat e pavarsisë dhe tëLirisë që kishin filluar të frynin në ato gryka.

mandej për të treguar hapur se kundër kujt drejto-hej ky terror dhe kjo luftë, serbët qëlluan varrin(më saktë fotografinë) e studentit Selman Vojvo-da i cili ishte vrarë në demonstratat e mëdha tërinisë shqiptare, në Mitrovicë, në vitin 1990.Rivrasja e këtij studenti që u ngrit për të kërkuartë drejtat e kombit të vet, natyrisht nuk mund tëkalonte pa një ndjenjë urrejtje madhore tek famil-jarët, miqtë dhe krejt studentët që patën përcjellëSelman Vojvodën për në varreza të mbuluar meflamurin kuq e zi. Dhe pikërish aherë, kur kjo re-voltë kish nisur të dallgëzojë, kur djem e burra tëDrenicës mbushnin radhët e UÇK-ës, nga sirtarëte komandave ushtarake serbe, u nxuarën planetpër goditjet e mëdha, vrasjet mizore dhe malltre-timet ndaj popullsisë së pabrojtur shqiptare. E nësekish një, radhë” goditje kjo padyshim do të nisteme familjen e Jasharajve në Prekaz, pasi serbëtnuk do të harronin ngjarjen e tetë viteve më parë.Kështu, bashkë me borrën e madhe që binte nëmesnatën e 22 janarit 1998, grupe speciale të ush-trisë fashiste serbo-çetnike rrethonin kullat e Jas-harajve në heshtje të plotë. Ata patën marrë gjithamasat që goditja të ishte e menjëhershme, e fu-qishme, vdekjeprurëse duke paraparë se në për-fundim të kësaj beteje do të luhatej revolta eDrenicës, ashtu si luhaten fortunat në gjoks të malit.Dhe pikërisht ngase kështu llogari kanë bërë në tëshumta herat serbët gjithmonë kanë dështuar.

Ka qenë ora 5 e mëngjezit e datës 22 janar1998 kur mbrenda një çasti të vetëm, toka ku ish-in kullat e Jasharajve, ka shungulluar prej njënumëri të pazakontë krismash. Në murret e kul-lave, janë derdhur njëherësh mijëra gjyle topash,granatash, fishekë mitrolozi e automatiku, a thuase luftohej në front të rregullt lufte. Për nga sasia esidomos lloji i armatimeve që janë përdorur aty,kuptohet se tashmë në ndihmë të policisë, ishinformacionet e ushtrisë gjakatare serbe. Në këtërrëmujë predhash, janë sulmuar sidomos ato am-biente të kullave ku mendohej se ndodheshin gratëdhe fëmijët. Mandej futja në luftim e mina-hedhësve, dëshmoi se ky aksion i pushtesve serbtek e mbramja kërkonte shfarosjen e plotë të kësajfamiljeje të madhe trimash. Në fakt, sipas dësh-mive të mëvonshme të fshatarëve të Prekazit, bete-ja ka zgjatur vetëm 35-40 minuta, ngase në krah eshpinë të banadve ushtarako-policore serbe paskësaj ka filluar goditja po aq vendimtare me armënga ana e UÇK-ës. Kjo i ka detyruar tërheqjen eforcave serbe pa mundur të realizojnë qëlliminfinal të tyre. Të paisur me mjete të çelikta, ata janë

larguar me ngut duke vazhduar terrorin e dukevrarë njerëz të pafajshëm në rrugë. Paskësaj,çdokush e pat kuptuar se diplomacitë midis ser-bëve dhe shqiptarëve kishin dështuar fund e krye.Lufta ishte shpallur. Kjo luftë, midis dy racave tëndryshme, nuk ishte e para. Sidoqoftë, fati mjeg-ullor dukej se e parashihte si të fundit.

Djetë ditë më pas, me 1 mars 1998, herët nëmëngjez, drejt fshatrave Likoshan dhe Qirez, ishindrejtuar njësi të mëdha paramilitere çetnike, poli-core e ushtarake. Duke përfituar prej zhurmës siedhe terrenit të pyllëzuar, mjaftë banorë të këtyrefshatrave, të bindur prej rrezikut të madh u fshehënnë pyje. Dy-tri helikopterë që kanë vëzhguar lëviz-jet kanë bombarduar gati krejt zonat. Ata janë lar-guar në të errur pasi kanë shkatëruar shumë shtëpidhe vrarë e plagosur dhjetra vetë prej këtyrevendeve. Mdje, më 5 mars 1998, do të niste Epope-ja e madhe. E vërteta është se një natë më parë,janë vënë re lëvizje të mëdha të forcave ushtarakopolicore serbe. Tashmë për banorët e Prekazit,Gradicës, Qiriezit, Açarevës, Llaushës, Rrezallë eRe etj, ishte e qartë se dhuna serbosllave nuk do tëkursente dikend. Megjithkëte, përndryshe ngaç’mendonin serbët, burrat e gratë trime të Drenicës,ndiheshin të paepur në sytë e tyre të frymëzuar prejidealit të madh të lirisë e pavarsisë. Kështu dëshmi-tarë okullarë të fshatit Pollac, disa minuta larg lagjessë Jasharajve kanë pohuar tashmë vendosmërinë ekësaj familjeje heroike. E vërteta është se ndërsazona rreth Prekazit po rrethohej, disa fshatarë kanëshkuar në shtëpinë e Jasharajve dhe kanë mundurtë bisedojnë me plakun Shaban mbi mundësinë elargimit të tyre të fshehtë, pasi dihej historia e dysulmeve serbe të maparshme ndaj këtij fisi. ShabanJashari, ai plak i bëshëm e plot kurrajë, ai ballist ivendosur që ngriti në shtizë flamurin në Plloçicë,ka heshtur disa çaste e mandej ka thirur dy djemt etij, Hamz e Adem Jasharin duke u propozuar që atatë largohen me gra e fëmij ndërsa ai ti priste hor-dhitë e shkijeve siç i kishte pritur në rininë e tij, mepushkë në dorë, ndërkaq këtë ide nuk e kanëpërkrahur bijtë me gjithë respektin e madh që patëntreguar kurdoherë për të jatin. Me ç’rast, mësohetqë Ademi t’i jetë përgjigjur të jatit se „na nuk mundtë largohemi me shpetue kryet tonë. Shkiet do vijnëtë djegin kullat e të vrasin fqinjët, miqtë edashamirët tonë ata do të bajnë masakra të mdhaja.Ma mirë se me shpëtue jetën, asht me e dhanë atëpër Kosovën e krejt Shqipërinë, ndaj kemi rrokurarmët”. Baba Shaban, një pinjoll i nacionalistëvetë dëgjuar në Prekaz e Drenicë, atëherë asht que eka puthur djemt në ballë, si zakon nacionalisti, kaputhur mbesat e nipat e vet duke qenë i bindur sejeta e tyre, pranverat e tyre aq të njoma e të shtren-jta do të shërbejnë si nji shteg prej nga do të vijëlirija e Kosovës, ai e njihte mirë armikun që sulejnë votër. Beteja ka filluar në orën 3 të mëngjezit.Drejt kullave të Jasharajve është derdhur si lukuniujqish një mizeri policësh, çetnikësh e ushtrie ser-bosllave të vendosur që të shujnë aty çdo gjurmëjete. Tanke , topa, utoblinda, helikopterë, kanë der-dhur gjatë gjithë ditës aq sasi të madhe zjarri saflaka e rrënojave ka vazhduar deri më 8 mars. Ngakulla e Jasharajve qëndresa ka qenë e mnejëher-shme, e plotë. Por rezistenca e këtyrre burrave tëmëdhenj ka qenë veç pushkë e zemra ngase tanket,avionet e topat i dispononin forcat disa mijëshe tëokupatorëve serb. Madje duke parashikuar ndonjësulm të mundshëm të UÇK-ës, rreth e përqark fs-hatit Prekaz në largësinë 10-15 kilometra, forcatmilitare serbe formuan një unazë tjetër rrethueseduke hapur zjarr me çdo lloj arme.

Vështirë të gjesh në historinë e luftërave të këtijshekulli një paradoks kaq ekstrem të palëve ndër-luftuese, nga pushtues e çlirimtarë. Nga njëra anë,një ushtri e rregullt, e paisur me mjeteluftarakemë moderneme paramilitar e mercenarë sllav,ndërsa nga ana tjetër një fis një familje, e një pop-ull i pafajshëm e i pambrojtur në kërkim të Lirisë.Kështu midis flakëve e gjëmimeve, midis atij tmer-ri predhash e bombash, ranë një nga një trimat ekullës së Jasharajve, burrat e Kalasë së pamposh-tur Kosovës. Kështu, do të binte duke luftuar derinë çastin e mbramë edhe Ademi, ky lis me rrënjëtnë liri, ky mal ku mbështeti gjoksin dhe kryet e sajvetë rezistenca kombëtare shqiptare, që të hyntenë mesin e Legjendës së këtij shekulli, për të mbe-tur i pavdekshëm për jetë të jetëve.

nacional3/ E Diel,10 mars 2013 STUDIM

Nga MARK SIMONI

1. Niçja përdorte njëterm: “Libra që bëjnë li-bra”, ( në kuptimin që kadisa libra zanafillor që in-spirojnë dhe mund tëbëhen shtytës për daljene librave të tjerë). Ky termm’u kujtua sapo mbyllalibrin e Albert Nikollës“Njeriu i ri shqiptar - mesmoralit komunist dhekrizës së tranzicionit” (botuar së pari në Itali, nga“Bonanno Editore, dhe sjellë në shqip para pakkohësh nga Shtëpia Botuese “Onufri”). Pas këtijlibri jam krejt i sigurt se studiues, sociologë e njerëztë letrave e kanë shumë më të qartë situatën dhetipologjinë e njeriut të ri dhe do të shtyhen drejtanalizash e studimesh më të tutjeshme. Mundësiatashmë është. Një ligj fizike që thotë se “Çdo pikëe një vale është burim valësh të tjera”, ma përligjkëtë mundësi. Xhorxh Oruell me librin e tij “1984”krijoi një model, modelin për shtetin nën diktat-urë, që siç thotë Joachim Scholl “shteti i kudon-dodhur, mohimi i individit, larja e trurit, Policia eMendimit. (Më vonë nga ky libër u formatua dhe“Big Brother”, kontrollori dhe vëzhguesi i çdoçasti të jetës së njeriut). “1984” tërhoqi dhe përf-shiu në diskutime dhe tema të gjëra shumë anal-istë e shkrimtarë. Mendoj dhe jam krejt i sigurtëqë libri i A. Nikollës do të bëjë të njëjtin efekt dhendikim. Madje tashmë ky “sugjestion” ka nisur.

Ky libër së pari ka thirrur për talexuar antropologët, kulturologët,njerëzit me regjistër të mirë lexi-mi, me kujtesë historike jo emo-cionale, me vëmendje racionalepër gjykim. Libri “Njeriu i ri ...”kërkon ta lexojnë ato që dinë tëbëjnë anatominë e shoqërive dhetë periudhave historike, njerëzitme ndërgjegje intelektuale, memendje të hapura, konceptualistët.Sepse në të tilla dimensione e kastrukturuar veprën Autori, ndaj dhelibri kërkon pikërisht lexuesit e“kësaj race” përcepsioni. Kjo ësh-të statura e librit. Duke shtuar këtugjuhën, (si leksik), që është e ftohtë,racionale, e kujdesshme, e gjerë.Dhe më e rëndësishmja, përdorimii psikolinguistikës. Të gjithë e dimë se nuk kamendim dhe filozofi jashtë gjuhës, sa më i mjerëtë jetë leksiku aq më të asfiksuara janë idetë. Fjal-ori i Autorit të këtij libri është i harlisur për ngangjyrimet, kuptueshmëritë, nëntekstet dhe mbitek-stet. Libër me emocione të kontrolluara, i qartë, iprerë, pa ekuivoke, i ftohtë dhe krejt racional.

Kjo vepër e Albert Nikollës është libër i tëgjithëve, por njëkohësisht nuk është libër për këdo.Me këtë rast më kujtohet Borhesi kur thotë se: “Librinë duar e një të padituri, është njëlloj si një armë embushur në duart e fëmijës, që përherë përbën rrez-ik”. Fati i këtij teksti pothuajse ka marrë kahje dhei ka shpëtuar grackës së këtij rreziku. Ai tashmëështë vlerësuar nga shtypi dhe koshienca intelektu-ale e shoqërisë, është diskutuar dhe analizuar gjatëdhe me kujdes. Gjithashtu mendoj se është pranuarsi zanafillori i analizës së ftohtë për Njeriun e ri,kushtet rreth tij dhe periudhën historike kur u mod-elua ai. “Një koment nuk komentohet “ -thotë Eman-uel Kanti tek “Kritika e gjykimit”. Libri i AlbertNikollës ka zënë tashmë vendin e matricës në letërs-inë e gjykimit historik e shoqëror të Njeriut të ri. Tëtjerët kanë vetëm shanset e dimensionit të kësajteme, nëpërmjet eksperiencave thjeshtë personale.Tashmë libri i mësipërm e ka fituar statusin që tëmos i mbivendoset nga askush, kurrë, asnjëherë,një libër tjetër rreth kësaj teme. Autori e ka bërëdhe studimin, dhe gjykimin, dhe analizën, dhe sin-tezën. S’ka palimpsest mbi këtë libër.

Nuk ka asnjë mëdyshje që një libër për të qën-druar në më të mirët, duhet të ketë strukturë, temë,gjuhë, (në rastin e këtij libri psikolinguistikë), filo-zofi, analizë, gjykim, kujtesë. Ngrehina e librit tëAlbert Nikollës qëndron në këmbë mbasi ai i kapërdorur më së miri tërë këto element, në mënyrëkrejt racionale. Prognozat, faktet, sindrome të ndry-

shme, ndërgjegje të sëmura dhe karaktere të defor-muar, mitomani dhe delir, kanë pushtuar botënmorale dhe shpirtërore të njeriut eksperimental,Njeriut të ri. Ky Autor është antropologu i duhur ikëtij studimi. Ndërgjegja intelektuale, formimi,kujtesa historike, zotërimi i një kulture që është përt’u patur zili, e kanë dërguar Nikollën drejt sukses-it, në këtë udhë djerr, ku shumëkush e ka frikë grack-ën e saj, mbasi vërtetë ajo është njëmijë herë më evështirë se sa duket. Si një gjenetist e antropolog iformuar, serioz e i saktë, me këtë libër i jepen secil-it në dorë çelësat e leximit, kodet për ta deshifruarnjeriun në realitetin socialist shqiptar.

Shkrimi im e përshëndet daljen e librit të Al-bert Nikollës, dhe i shmanget sa mundet “Anal-izës së Analizës”, një mësim që na e jep Kikge-gardi. Ndaj dhe shënimet e mia më poshtë janënjë variacion mbi atë që quhej heroikë, mbi letërs-inë e angazhuar, dhe deformimi imazhinist i së

vërtetës, pikërisht në atë periudhë qëu formua Njeriu i ri. Unë po dal ngalibri në fjalë, dhe po paraqes një kro-nikë timen analitike, në raportin mesheroikës dhe letërsisë së asaj kohe.

2. Sa herë që dua të projektojndonjë gjë timen në kohë, apo t’ureferohem fakteve dhe ndodhive tëmia, i drejtohem fëmijërisë, si e vet-mja konsulente e sinqertë që nuk mëlë në baltë asnjëherë. Pikërisht, nëatë moshë fillojnë bekimet dhemallkimet në të cilat ka për të rënënjeriu, analizat krahasuese, fatet sidhe mbrapshtitë e zullumet, nis ajoqë do të jetë nesër, mbasi aty niskronika personale dhe kolektive enjeriut. Sapo hap abetaren, në klasë

të parë, diku në mes të saj janë vargjet“... Piciruk, Piciruk / Mos e ha djathin pa bukë...”

(Që nga N. Veqilharxhi, N. Frashëri e deri tekKol Xhumari nuk qe një vjershë e tillë.) Në klasëne dytë vjen kënga: “O ky reçeli sa m’pëlqen”, kuthuhet se nuk duhet të hash shumë reçel, ndërsanë klasë të katërt vjersha “Akullorja” ( ... akullorene ha me dëshirë / por e dyta nuk t’bën mirë...)

Shija e skamjes, këngë ekzistenciale, “të jetojmësi në rrethim”, me frymëzimin dhe frikën e të mo-spasjes, fëmijë të penguar nga ndalesat. Pastaj, qënga koha e rusëve vazhdohej “Ky është fëmijë Ça-pajev” (modeli dhe emri rus i djalit të mirë dhe tëguximshëm, djalë i zoti). Menjëherë pastaj na sjellinnga Kina bëmat e Lej Fen-it, një tuturuk që mblidhtegozhdë e bulona lart e poshtë për të ndihmuar eko-nominë e një populli njëmiljardësh. Letërsia jonëflakë për flakë promovoi Din Hykën, (variantin eLej Fen-it kinez, por për të rritur). Tashmë çdo gjëqe në rregull, secili brez e kishte Lej Fenin e tij.

3. Dalëngadalë kupton se në çdo moshë e kenjë bashkëmoshatar hero, nga i cili duhej të frymë-zohesh. Është një 13 që vritet nga “diversantët” nëkufi, një vajzë 15 vjeçare që e zë dheu në heku-rudhë, një 19 vjeçar (disa ditë pa u nisur për ushtar)e hedh furtuna në humnerë, një ushtar e zë muri ipostës së kufirit nga tërmeti i ’67, ( e vini re se asnjëmoshë nuk është bosh), pastaj një mesoburrë qëdigjet në pyll, një burrë tjetër pastaj, kështu pafund.

Këta njerëz të thjeshtë e të urtë, hallexhinj, nuku lanë rehat brenda fatit e tyre të keq, (vdekjes që ikishte marrë, duke lënë fëmijë e rob në hidhërim tëplotë). Vdekja u keqpërdor nga shteti dhe makine-ria e propagandës. Vdekjes së tyre personale iaprishën cilësinë dhe nuk e lanë ashtu të natyrshmepër ta respektuar, por e kthyen në një lloj vdekjetjetër, si një frymëzim të rremë kolektiv. Këto fatz-inj që vdiqën, po të ishin gjallë jam i bindur se vetë

do të nervozoheshin me mënyrën se si u manipu-lua me emrat dhe u deformuan në përmasë ngjarjete tyre. Familjet kishin hallin, kishin dhimbjen, kishindertin e madh. Padyshim që familjet e këtyrenjerëzve dhe vetë ato që vdiqën kanë pasur fisni-kërinë e tyre, kanë pasur zakonet e morteve, kanëpasur hallet e veta. Familjet fatzeza, të mbështjellanga halli i vdekjes së robit të tyre dhe dhimbja ehumbjes së njeriut të dashur, nuk u lanë rehat nëvuajtjet e veta. Jam krejt i sigurt se asgjë nuk e kashuar dhimbjen e nënave dhe baballarëve të tyre,(nga vdekja si fakti më ekzistencial i fatit të keq qëi kishte gjetur). As dekoratat, as ftesat në festa, astribunat, nuk e ka ngrohur dot vendin e mbetur bosh

Kam takuar njerëz të tyre që nuk e donin këtë llojsajdisje, mjaft t’i linin rehat në hallin që u kishte rënë.

Jo menjëherë sa vdiste, por kalonin ca kohë,(aq kohë sa i duhej makinës së rëndë të shtetit tëndizej e të krijonte legjendën). Dhe pastaj shpallejheroi. Shteti ua merrte vdekjen në dorëzim dhe ebënte historinë si të donte, e ndërtonte dramën sitë kishte interes, e thurte legjendën si t’i tekej.Vetëm e vetëm që ajo të shkonte deri tek koka eshtetarit të fundit dhe atij t’i manipulohej formatii vjetër i heronjve të vet, t’i deformohej në njërealitet të ri. Ngjarjet duhet të modeloheshin përtë ndikuar ndërgjegjen e thellë të njeriut, të hyninnë arketipin e veprimeve dhe filozofisë së tij.

4. Shteti thërriste nën armë shkrimtarët e ori-entuar nga doktrina, pa tema, pasubjekte, pa frymëzim. Në obor-rin e shtetit mblidheshin këto sh-krimtarë të mjerë, në pritje tëtemave dhe orientimeve, me gojëhapur, ashtu si fëmijët e jetimoreskur u hedh kotheren e bukës kujde-stari i konviktit. Dështimi i romanit“Dasma” e Ismail Kadaresë duhejtë kuptohej, qe një kambanë për atoqë kishin veshë, qe një sinjal dheshans për të nuhatur se veprat mefrymëzim politik nuk funksionojnësi një letërsi e mirë. Por shkrimtarëte angazhuar, të mesëm, të orientuar, përveçse kish-in mungesa të mëdha formimi dhe karakteriale,nuk kishin dhe inteligjencën e mjaftueshme për tëlexuar arsyet thelbësore e substanciale të dështimittë “Dasmës”. Ata nuk mundënin të merrnin sinja-lin që vinte nga mossuksesi i këtij romani. Pikër-isht kjo tufë letrarësh të doktrinës ndihmoi shtetintë deformojë heroikën (nëse ajo që ndodhte qeheroikë), duke prodhuar karaktere njerëzish,tragjikë dhe komikë njëkohësisht. Në letërsi qe endaluar të vdesësh natyralisht. S’ke askund në li-brat tanë një vdekje të zakonshme. Madje edhevdekja qe atribut i vetë shtetit. Personazhet mundtë vdisnin ose si Heronj ose si Armiq. Kadare përherë të parë iu përvodh këtij rregulli me tregimin“E krehura”, ku një adoleshente vdes nga leuçemia.Lexuesi cilësor shqiptar priste që së paku, (sallvetëm një herë të qe e mundur), që dikush të vdiste

dhe për dashurinë, të kishim dhe ne shqiptarët një-farë Romeo tonin. Por jo. Kompozitori i operassë parë shqiptare Prekë Jakova, u hodh nga ballko-ni nën presionin e një krize dashurie, dhe vdekja etij u denatyrua nga ky fakt, u mbyll si një vdekjepa zë. Esenini preu damarët dhe me gjakun e vetnënshkroi letrën dërguar së dashurës. Në çast sh-teti i ndenji gati. Bashkë me Majakovskin i shkroipoezinë për fabrikat e bojës, që po ngriheshin ngasovjetët në të gjithë vendin, duke ia shëmtuar kësh-tu vdekjen për dashurinë.

Askund asnjë detaj, asnjë ngjarje, asnjë vdekje ellojit tjetër, (përveç se politike), nuk dukej kund, qëta iluminonte sadopak situatën. Tek tuk u shfaq “letër-sia e sirtarëve”, (letërsi e fshehtë dhe e pabotueshme,që qarkullonte tek njerëz të pa indoktrinuar dhe meregjistër të mirë leximi, dhe për më tepër që preten-donin shumë nga letërsia). Kjo lloj letërsie solli njërealitet paralel nga ai ekzistuesi, vetëm e vetëm përt’i dhënë dimension lirisë. Proza e poezia e bukurqarkullonte nëpër blloqe shënimesh, përktheheshinfshehurazi libra që kishin dërguar botën përpara ekëtu ndaloheshin, vjersha lirike (si një sqimë dhedelikatesë ndjenjash), ndrysh nga muskujt arrogantëe prepotentë të letërsisë në qarkullim.

5. Dhe kështu formëzohej njeriu shqiptar, sinjë send apo aparat i programuar. Heroika që iparaqitej e hutonte shqiptarin, mendja e tij bëhejbrrut. U vendos kështu mjerimi i personalitetit,njeriu u kalua në specie, u prodhua njeriu labora-torik me gjene të programuara, deri tek njeriumonstër (spiun, dembel, servil dhe hajn). Njeriukështu doli nga destini i tij natyror. Shtetit i du-heshin këto karaktere të deformuara, i shërbeninme devocion, ndrysh nga njerëzit krenar e të vet-dijshëm për misionin i njeriut në jetë. Dhe pikër-isht, duke u prodhuar në progresion gjeometrik,karakteret e deformuara përherë e më shumë pona bënin të humbisnim shanset për qenë rracë dhekomb. (Në këtë rast më kujtohet alarmi i GustavLë Bonit në librin e tij”Teoria e rracave”). Po sh-konim drejt të qënit qenie biologjike, (mbyllur sall

vetëm në nevojat më minimale jetike), tëzhveshur nga ide, frymëzime, aspirata edije. Prishja e objekteve të kultit, (rezer-vati më serioz i veprave të artit), djegia elibrave të bibliotekave të kishës në sheshtë qyteteve, (ku ngroheshin me hare kap-terrat dhe zyrtarët e regjimit), tregojnë seshoqëria pati rënë në kllapinë e antikul-turës, kundër së bukures, krijimit,vetëdijes. Të mos harrojmë se në këto tur-ra librash që digjeshin qenë dhe”Meshari”dhe “Çeta e profetënve” dy nga librat mëtë vjetër tanët, nga të cilët nis ndërgjegjajonë e leximit, nis iluminizmi. U defor-mua respekti për njerëzit e shkolluar,

duke i dyshuar herë si axhentë e armiq, herë siborgjezë e “peshkopë”. Disa nga librat e kritikuardhe pastaj të anatemuar, (shkrimtarëve u hiqej edrejta e të shkruarit, dhe që shkonin në internim aburg), zanafillën e rënies së tyre e kishin, në shu-micën e rasteve, nga kritika që vinin prej kantiereshe fonderishë, brigada punëtorësh e kovaçhanet. Sh-teti donte më shumë t’i besonte regjistrit të keq tëleximit të punonjësve se sa shkollës, kulturës dhemarzhit të të shkruarit të autorëve.

6. Libri “Njeriu i ri shqiptar...” i Albert Nikollësjo vetëm që është një manual orientues i gjykimit tënjë periudhe dhe të produktit kryesor të saj. Pikësë-pari është dhe një sajdi që i bëhet njeriut shqiptardhe bibliotekës së tij, është gjest për t’i dhënë atijmundësinë për të kuptuar thelbin e vet, formatinmë të keq të tij, arsyet përse zbriti aq poshtë, dhenjë sinjal që të ruhet nga sindroma të këtij lloji.

Për librin “Njeriu i ri shqiptar - mes moralit komunist dhe krizës së tranzicionit”

Albert Nikolla, libri “Njeriu i ri”dhe variacione mbi këtë temë

“Libri “Njeriu i ri...” kërkon ta lexojnë ato që dinë të bëjnë anatominë e shoqërive dhe të periudhave historike,njerëzit me ndërgjegje intelektuale, me mendje të hapura, konceptualistët. Sepse në të tilla dimensione e ka

strukturuar veprën Autori, ndaj dhe libri kërkon pikërisht lexuesit e “kësaj race” përcepsioni”

Albert Nikolla

4/ E Diel,10 mars 2013nacional PROZË

Trokiti dera e shtëpisë.– Urdhëroni! – foli i zoti i shtëpisë, Rakoja. –

Urdhëroni brënda!Pasi përshëndetën, tre veta u futën në korri-

dorin e shtëpisë.– Jemi përfaqësues të Partisë Socialiste. Vijmë

për një bisedë të shkurtër, në qoftë se pranoni ... -foli ai që ishte disi më i gjatë se dy të tjerët.

- Posi, pranoj me shumë dëshirë. Por do të bise-doni me gruan, se atë kemi të socialistes në familje.

Dhe Rakoja i drejtoi për nga dhoma e pritjes.Ndërkohë, i bëri zë të shoqes. Ngjelina nuk vonoiqë t’u shkonte në dhomën – zyrë.

Nuk kishin kaluar as tridhjetë minuta dhe nëderë u dëgjuan të tjera të trokitura. Rakoja bëripërpara, mirëpo mysafirët s’kishin pritur t’u hapejdera. U futën.

- A doni mysafir, o zoti Rako?- Si nuk duam! Bujrum!- Pesë minuta do të qendrojmë, sepse ashtu e

kemi punën, - nisi të fliste një mesoburrë, i sh-kurtër. – Besoj na njeh; jemi përfaqësues të Par-tisë Demokratike.

- Si nuk ju njoh! Futuni pa zhurmë këtej nga guzhi-na, sa t’ju thërres djalin. Se atë kemi të Partisë suaj.

Zotrinjtë e demokratikes zunë vend në kolltu-qet e guzhinës. Rakoja i bëri zë djalit, që, sakaq,vazhdonte të qendronte me bashkëshorten nëdhomën e gjumit. Atyre çasteve, Altini, i biri, ufut në guzhinë te të porsaardhurit.

Kur ende nuk kishte filluar biseda në guzhinë,u ndjen të tjera të trokitura. Rakoja nxitoi drejt derëssë jashtme, e hapi dhe, përballë tij, tre të moshuar.

- Po si je, more shoku Rako? Si të kemi, moreshoku Rako? Gruan, fëmijët, tërë kallaballëkun si

Nga MERI LALAJ

E mbaj mend edhe qiellin edhe diellin e asajdite. Bënte ngrohtë dhe isha e gëzuar sepsekisha blerë tek shitorja e mallrave me çmime

të ulura, një fund kadife bojkafe me xhepa anashdhe një bluzë me katrore bezhë e kafe me mëngë tëshkurtëra e me xhepa, tip këmishe sportive. E ve-shur kështu ngjasoja porsi gjimnaziste. Pas opera-cionit, më dhanë një punë më të mirë: sekretare-llogaritare e zonës. Shkruaja dhe llogarisja pagën eçdo punëtori, duke përfshirë këtu edhe normën përsecilin. Në shkollë kam qenë tapë në matematikë,mirëpo falë kujtesës sime mësova përmendësh bren-da muajit çdo llogaritje ditore për këdo punëtor,më ndihmonte shumë edhe makina llogaritëse, ecila punonte me një shirit të gjatë e të pafund letre.

Sekretari i partisë së minierës mbante edhe njëfunksion tjetër: shef zone. Vinte hera herës në kthinëne vogël si zyrë ku punoja vetëm unë e më lëshontepërmbi tryezë copëra letrash (të cilat ishin urdhërapune), shkruar prej tij me laps të kuq. Gabimet drejt-shkrimore arrinin deri në atë shkallë saqë fjala apofjalia fillonin me gërmë të vogël e mu në mes të saj iakëpuste me gërmë të madhe. Për fat të mirë isha ezonja të lexoja çdo lloj shkrimi e gabimi.

Pra, atë ditë me diell kur ai hyri në të ashtuquaj-turën zyrën time, unë u ngrita vetvetiu më këmbënga ndenjësja ku isha ulur, kurse ai u afrua dhe mëmë ngjeshi fort pas dërrasave të derës. Kafshova buzëtme dhëmbë që të mos m‘i puthte, e ai ma jargavitifytyrën duke gulçuar e hungëritur dhe organi i tijmashkullor u plandos rëndshëm tek kofshët e mia.Nuk bëzajta. E shtyva tej me përbuzje. Tek dritarezae vockël ku merrja planet e punës së kryer prej brig-adierëve, u duk koka e Hasanit. Të gjorin, e patëndënuar dhe internuar për shkak të poezive që shkru-ante. Shefi i zonës u largua duke i mbajtur hallatetme dorë. Ai nuk e pa Hasanin. Ndërsa Hasani mëkuptoi fare mirë se në çfarë pozite isha vënë.

Sa çudi. Kur ishim të vogla bisedonim me njëshoqen time për hollësira dhe patëm arritur në për-fundim se komunistët janë njerëz krejt të pastër posiengjëjt nuk kanë fare organe të turpshme dhe nukkryejnë kurrfarë nevojash fiziologjike. Kur u kthe-va atë ditë pas pune në barakë lava fytyrën me ujëdhe sapun rrobash pesëmbëdhjetëlekësh, nga ai iVlorës që përmbante shumë sodë kaustike. Vite mëvonë më erdhi në vesh lajmi se këtij sekretarit ikish rënë dambllaja mu në halé duke u dhjerë.

Për një farë kohe pas asaj që ndodhi e ndiejahijen e shefit të zonës të më ndiqte pas me vësht-rimin e tij si prej qeni të uritur, që kërkon të të kaf-shojë, por nuk kisha fare frikë sepse që e vogël nukjam trembur prej qenve dhe prej njerëzve të ligjdhe se në Ungjill sipas Mateut shkruhet: “Mos kinifrikë nga asnjë njeri! Ajo që është ende e fshehur,duhet të dalë në dritë, dhe ajo që asnjeri akoma nuke di, duhet të zbulohet… Mos kini frikë nga ata qëe vrasin trupin, se nuk mund ta vrasin shpirtin.”

Por komunistët ta shqyekërkan shpirtin.Ndonëse nuk ishte e shkruar kurrkund nëpër mureparrulla: “Ndalohet dashuria!” as në qendrat eagjitacionit, as në zyrat e këshillave të lagjeve, tëfrontit a në zyrat e komiteteve të partisë dhe ekzek-utivit, ajo parrullë gëlonte në mendjet e atyrenjerëzve, të cilët drejtonin, përderisa të detyronintë mohoje babain a vëllain për arsye politike, tëmohoje farefisin, miqtë e shokët, vetëm se më

keqazi e pësonin zemrat e dashuruara: për shem-bull po të guxoje a të të shkrepte në kokë të bijenë dashuri me një vajzë, që ishte e internuar famil-jarisht apo me një djalë të përjashtuar nga partia.Asokohe “Ndalohet dashuria!” sokëllinte e klithteajri, qielli, toka shqiptare. Të të ndalonin të jepjee merrje dashuri ishte si të thuash një lloj shpikjetorture si të të vinin për të të djegur në turrën edruve dhe ta mendosh se dashuria e vërtetë u bienë hise vetëm pak të lumturve të kësaj bote.

Pas ndodhisë me shefin, më erdhën në punë përkontroll të rreptë dy pleq të zyrave: shefi i planit,për të cilin nxirrja koston çdo muaj dhe shefi i llog-arisë, ky i fundit një frikanjos i madh, nuk lanë do-kument pa kontrolluar dhe nuk më gjetën asnjë ga-bim. Pse vallë, më kot paskësha punuar mësuese?Mendoj se mësuesia të jep një përvojë të tillë samund të përballësh të gjitha llojet e punërave tëtjera. Patën kaluar gjashtë muaj e ia kisha marrë mësë miri dorën punës së përllogaritjeve. Nuk kishafare kohë të lirë gjatë tetëorarëshit dhe shefi kokë-madh i planit vazhdonte të ma hante dhe sfilisteshpirtin. E kuptoja, e prisja me ditë kur do të vintefundi. Sigurisht pas plenumit të dhjetorit. Ky shefiu ngrit në mbledhje e tha se unë duhej të shkoja e tëpunoja sërish në minierë (mjekët më hoqën edheraportin për punë të lehtë sepse ashtu urdhëroi shefii kuadrit). Atëhere për ne të dy me Agronin u bë mëse e qartë se na kish mbërritur e trokitur ora e ndarjes.Madje e dinim se çfarë do të ndodhte në ditët që dotë vinin: Agroni do të përfundonte në burg, afër-mendsh se ishin vonuar shumë për ta rrasur brenda.U vendos dhe më dërguan të numëroja vagonët, qëdilnin me qymyrguri në turnin e tretë. Vajta disa nete nuk e përballova dot më. Po të vazhdoja do tëvdisja. Pata qenë një bashkëshorte e mirë. Agroniish gjithçka për mua. Nuk i pata dhënë atij vetëmdashurinë e femrës ndaj mashkullit, të gruas ndajbashkëshortit, por përpiqesha t‘i jepja edhe dashu-ritë e tjera të jetës të munguara: atë të nënës, babait,

motrave, shokëve, miqve. Po të donte ai unë do tërrija e do të vdisja ditë pas dite për të. Pa Agroninjeta ime do të kish tjetër kuptim. E doja ashtu siçnuk do të doja kurrë njeri. Ta hajë dreqi nuk mundtë ketë njësira matëse për dashurinë as metra as ki-logramë e aq më pak dashuria nuk mund të matet etë vlerësohet me para. Dashurinë time po e matjame lotë. Vetëm qaja, e kënga vijon: “Se ne u ndamëme dëshpërim/ Me sy të mbushur me lotë…” Pastaji thashë vetes: “Ndal. Bëhu e fortë!” Një llaf goje.Të bëhesh aq e fortë kur ke përballë shkëmbinj edetra dallgëshumë të cilët duhet t‘i mposhtësh.

Kujtoj fare mirë çastet e fundit që kalova meAgronin: të dy u ulëm në gjunjë mbi dysheme për-ballë njëri tjetrit si të ishim duke u falur e më vintetë ngrija grushtet e t‘i bija kokës, që ta ndieja dhim-bjen më fort apo që ta pakësoja paksa atë që kishabrenda në thellësi të shpirtit. Të ndahesh do të thotëtë vdesësh ditë për ditë e pak e nga pak. Agroni mëpyeti me zë të ulët sa mezi e dëgjova:

- Po si do t‘ia bësh?… Si do të jetosh?…- Nukdi si më erdhi e u përgjigja:

- Nuk e di… kushedi… ndoshta më vonë dotë shkruaj libra… Do të bëhem shkrimtare…

Në ditët që jetova pa Agronin më kanë trishtuar sëtepërmi ditët e ngrysura me shira të zgjatur kur nuk tësheh syri një copëz qielli, po gjithashtu edhe ditët ekaltërta gjithë shkëlqim dielli ma kanë lënduar shpir-tin fort sepse nuk i kam jetuar. Më kanë ikur kot mëkot nëpër të dielat e punës vullnetare, aksione e të tjera.Të ndarë prej vitesh sikurse yjet ndarë prej tokës mevite drite largësi, e sa më larg të jenë këta yj aq mëshumë kemi mall. Mallin e shton largësia. E ndodh qëaty këtu më të rrallë ndonjë yll kuturis të rrokullisetdrejtpërdrejt tokës për t‘u shuar në gji të saj.

Të bëhesha e fortë kish kuptimin të harroja seisha femër, jo thjesht në pamje të jashtme pa asnjëlloj tualeti (që nuk lejohej në ato kohëra), por du-hej të bëhesha burrë së brendshmi apo më mirë tëngurtësohesha, të bëhesha gur. Dhe zemrës i vuragurë të rëndë rreth e përqark. Ta pësonte vetëmzemra ime ndoshta ia vlente, veçse kish një vit qënëpër të gjithë Shqipërinë po ndërtoheshin bun-kerë të betontë, një bunker për katër persona. Bun-kerë e bunkerë të cilët do të na e merrnin frymënsë gjalli. Bunkerë që do të na ndanin nga bota për-fundimisht. E gjithë Shqipëria u bë burg.

e ke, more shoku Rako? ...- Faleminderit! Të gjithë mirë i kam. Juve si

jeni? – pyeti me zë të ulët.- Si mos më keq jemi! Malum, malum! – u

dëgjua të thotë njëri prej tyre.Duke i shtërnguar dorën, njëri nga të ardhurit

i shtroi kërkesën e zakonshme:- Duam të bisedojmë pak për disa çështje të

rëndësisë së veçantë. E kupton ti, jemi të PartisëKomuniste Shqiptare ne ...

- Vazhdoni përpara, por... do të qendroni nëballkon. Sepse ashtu është puna...

- Dakort. Jemi të sakrificës ne. Aty do të qen-drojmë. Babain aty e ke? – pyeti sërish ai, që tash-më kishte hequr kasketën nga koka.

Rakoja vazhdonte të fliste me zë të ultë. Segjithë të ardhurit kërkonin kushte pune. Donin tëpunonin në ilegalitet të thellë. Ndërsa dëgjoi py-etjen, u përgjigj:

- Po, në ballkon po ju pret plaku im. Ka marrëme vete edhe shishen e rakisë.

- Vërtet po na pret, por ama... në ballkon pona çon, o shoku Rako!

- Djali juaj ju solli? – pyeti Rakoja atë më tëmoshuarin.

- Jo, erdha në këmbë. Djali im gjëndet përafarizëm në Kinë... Çfarë të bëjë! Do të hajë edheai një kafshatë bukë ...

Tre shokët e porsaardhur, me kasketat e rrasu-ra mirë në kokë, vazhduan për nga ballkoni.

Ndërsa në të tri mjediset e shtëpisë së Rakosvazhdonin negociatat politike në kushte ilegalite-ti të plotë, sërish troket dera. Si zakonisht, Rakojanxitoi drejt derës së jashtme.

- A je tuj na pranu mysafirë, o i zoti i shpisë? –

pyeti me një gegërishte të pastër ai që i printegrupit.

- Si nuk pranojmë! Urdhëroni brënda!Të porsaardhurit vazhduan drejt korridorit, pa

ditur se ku do të futeshin.- Më falni, por ... kush jeni ju?! – pyeti me zë

të ulët i zoti i shtëpisë.- S’na njeh?! Jemi përfaqësues të Partisë së

Pajtimit Kombëtar Shqiptar... Ne jemi parti evërtetë në Shqipëri. Të tjerat vetëm përçajnë, pran-daj as mos i qasni në derë! Vetëm partia jonë ikontribuon pajtimit dhe bashkimit ...

Në çast u hap dera e guzhinës. Dikush nisi tëafrohej drejt të porsaardhurve.

- Më falni, pa na e thuaj edhe njëherë; kushjeni ju?!

Rakoja nuk po dinte si të vepronte. I hidhtesytë sa në njërin krah, në tjetrin.

– Shiqoni punën tuj, or ti, - u dëgjua të thotënjë nga të porsaardhurit. - . S’kena punë me ju,pranej bani nga keni ardhë...

- Ashtu?! Qënke bilbil nga goja zotrote! A edini se me cilin po flisni?!

Njëri nga ata që vazhdonte të qendronte mëkëmbë nuk priti më, por i lëshoi një grusht të rëndënë fytyrë atij që sapo kishte drejtuar pyetjen.

- Mos kështu! – thirri me zë të lartë Rakoja. –Nuk ka lezet kështu ...

Mirëpo fjalët e të zotit të shtëpisë nuk u dëg-juan, sepse në çast filluan grushtat të shoqëruarame të bërtitura çjerrëse.

Sakaq, negociatat qenë ndërprerë edhe nëdhomat e tjera të shtëpisë. I qe dhënë fund ilegali-tetit. Sa hap e mbyll sytë, të gjithë u gjëndën nëkorridor për të vendosur qetësinë e humbur. Mirë-

po nuk kishte qënë e lehtë. Zotrinjtë e Partisë sëPajtimit Kombëtar Shqiptar vazhdonin të godit-nin sa t’u hante krahu.

U gjëndën aty edhe shokët e Partisë Komu-niste. Si duket, u dekonspiruan nga kasketat qëmbanin në kokë.

- Këtu qënkeni edhe ju, mor qena! – bërtiti njënga ata të Partisë Demokratike.

- Ne, qena?! – ngriti zërin një nga ata tëmoshuarit e porsadalë prej ballkonit. Dhe fët nx-ori një bixhak prej xhepit.

- Mos! Mos! – nisi të thërriste një mesoburrënga ata të Partisë Socialiste.

Ndërkaq, Rakoja ia mbërtheu dorën, ku aimbante biçakun.

Këtyre çasteve nusja e shtëpisë kaloi nga njëradhomë në tjetrën dhe, me sa kuptohej, filloi të bise-donte me dikë në telefon.

Nuk kishin kaluar as pesë minuta dhe jashtëapartamentit u dëgjuan ca zëra. Në çast u hap deradhe në pragun e saj u dukën disa policë.

- Mos luani! – urdhëroi njëri prej tyre. –Ç’bëhet këtu?!

Askush nuk foli. Heshtjen e theu i zoti i sh-tëpisë, Rakoja:

- Një incident i vogël, zoti polic. Thjesht nganjë keqkuptim...

- Ashtu?! Të gjithë do të vini me ne në Komis-ariat për sqarime. Shkoni përpara!

Zotrinjtë e grupeve dolën nga shtëpia, ashtu,të heshtur, dhe iu drejtuan makinës së Policisë.Vetëm ata të Partisë së Pajtimit Kombëtar Shqiptarvazhdonin të bërtisnin me zë të lartë:

- Do të na shihni, do të na shihni se kush jemi!Keni për ta parë se ç’do t’ju bëjmë! ...

Rrahje në emër të pajtimit kombëtarTregim nga DHIMITËR SHTËMBARI

Ndarja“Të rënda hekurat e burgut,

E rëndë balta e varrit,

Por më e rëndë se këto

Ndarja jonë…”

(Këngë poradecare)

nacional5/ E Diel,10 mars 2013 POEZI

Iluminacion

në çastin kur qem’ përjetësizemra e fortë e zotitnë mëndafshin e agimit me tyzemra e fort’ e petalessë borzilokut në gjinjtëe rinj dhe të gjitha prej zemre

të fortë të së vërtetës

zemra e fortë e mallite buzëve, e dritës, e revezemra e fortë e krahëvezemra e fortë e vdekjese laureshës, e flakës

në çastin kur qem’ përjetësisi zemra e fortë e ëndrrës…

éðñô Ì é ø à Ç ö é ò

ah, që m’ësht’ dashur të pranojkëto buzë që kamqë prej zjarrit të parëqë prej mallit të parëkëta krahë, këta lot

të pranoj më ësht’ dashurpo këta sy që kamqë prej dritës së parë

bashkojn’ qiell e tok’ e mall

seç m’ ësht’ dashur të pranojkëto duar që mbajqë prej flakës së parë…

Kontinuitet

rrijnë bashkë katedra dhe djepipoema dhe furka me shtëllungën e liritemigranti që ikën mbrëmjes e ara me thekërdistikët e qepallat me qemerin e qerpikëvefletorja e shkollës së fëmijës dhe atdheubabai i vdekur e drita e mbasditesnë gurët e vjetër të oborrit

stili i ngazëllimit e kamikazi rrijn’ bashkëvozitja në lumin e ngrohtë e xixëllonjaavioni dhe dora e burrit që ruankujtimin e flakës së një gruaje të largët

rrijnë bashkë rima e cerloi në gjineshtërideali dhe gusha me kundërmim hidërshajeqielli me kolonjën e mështeknes e talenti

i dhembjesëndrra dhe kredhja thellë në det e delfinit

elbi valëvitës e twitter-i, katedra e djepipoema dhe furka me shtëllungën e lirit…

Ô æ Þ

nisem nëpër kurm e frymëveç për të mos qen’ dikushi drejtuar nga një zjarr i vetëme nga çfarëdolloj lotie çfarëdolloj kënge

si një dervish vallëzuesnisur nëpër afsh e botëveç për të mos qen’ askundi drejtuar nga një diell i vetëme nga çfarëdolloj lumie çfarëdolloj shtegu

nisem nëpër mall e urrejtjeveç për të mos qen’ me qeniei drejtuar nga një hov i vetëme nga çfarëdolloj qiellie çfarëdolloj humnere

si një guru’ i ndriçuarqë niset nëpër vegimeveç për të mos qen’ prej vetjei drejtuar nga një vrull i vetëme nga çfarëdolloj demiurgue çfarëdolloj profeti

ah, nisur nëpër drit’ e terrsi një dervish vallëzuesi drejtuar nga një shpirt i vetëm

e nga çfarëdolloj kombie çfarëdolloj atdheu…

ëá÷ôÜñá

s’ka asnjë perandoritë meritojë që për tëtë thyhet kukulla e një fëmije

asnjë atdhe, idealqë të meritoj’-për të të shkeletkarafili i gjinjvetë një vajze

po asnjë shenjt, asnjë perëndirevolucion, hero, të ardhme lavdies’ka, - të meritojë që për tëtë thyhet kukulla e një fëmije…

Ekstazë, I

ah, të besosh do të thotëtë mos dishe të marshosh me besim

dua të këndojsa të mos die të marshoj me këngë

se të ndriçosh do të thotëtë mos dishe të marshosh me dritë

dua të jetojsa të mos die të marshoj me jetë

po dua të besojsa të mos die të marshoj me besim

se të këndosh do të thotëtë mos dishe të marshosh me këngë…

Ekstazë, II

dhembja vlen po aq sa këngaaq sa e qara- e qeshurasa turpi vlen nderi, sa mëkativirtyti e sa sytë’- qielli

etja po aq sa burimisa agimi mbrëmja vlenurrejtja jote sa puthja

e ëmbla po sa e hidhurasa gazmimi- pikëllimi

po aq sa kënga vlen dhembjalartësimi sa poshtërimiaq sa burimi dhe etjaterri po aq sa ndriçimi…

Verlangen

sido që të jet’ atdheukudo që të ndodhet mallisido që të gjenden buzëtkudo të ndodhet poemasido që të jetë qiellikudo që të ndodhen gjinjtësido që loti të jetëkudo të ndodhet agimi

do të jem dhembje me dritë

po sido të ndodhet mallikudo që të jet’ atdheupoema ngado që të shfaqetputhja kudo që të gjendetgjinjtë, qielli e lotiagimi kudo që të jetë

do të jem dritë me dhembje…

cam hu’rngsi lidhet shkëmbi me natënrrënoja me qetësinëshkatërrimi me afshinmizoria me dritënputhja me urrejtjen siç lidhetjargavani me mallin

jam i lidhur me fuqi fryme

si lidhet dora me kujtiminedhe shkëmbi me natënoqeani me ngashëriminatdheu me zjarrin në vatërsi lidhet rrënoja me qetësinëe loti me uraganinhija e dhembjes me poemën si lidhete jargavani me mallin…

Durim Çaça, - lindur në fshatin Synej të rrethit të Kavajës, diplomuar e specil-ializuar me studime pasuniversitare për filologji në Universitetin e Tiranës. Dok-torant për gjuhësi pranë Qendrës së Studimeve Albanologjike.

Botime:“Poezi njerëzimi”,

2005, Ombra, GVG

“Fytyr’ pafundësie”,2009, “ “ “

“Sharme shamani”,2012, “ “ “

“Një libër pa tekst nuk do të ishte i mundur, përjashtuar letërsinë alternativejaponeze e gjetiu. Por një tekst që synon të çlirohet nga mundësitë limituara të njëlibri është pak a shumë ajo që të ofron përmbledhja e fundit poetike e krijuesitDurim Çaça. Sharmet poetike të tij, marrin përsipër të na bindin se vetja unike nukështë i vetmi “instrument” komunikimi me të tjerët, por edhe të tjerët, edhe gjithçka-ja tjetër ndërpersonale dhe heteronome, janë “instrumente” të mjaftueshëm që nalidhin me një mori vetvetesh, hera -herë ende të panjohura. (citoj nga libri; “…arrij teduart e mia, nëpërmjet duarve të tjera…”

Poezia, edhe pse përballet me një nje elokuencë të pandërprerë dhe mbingopje intelektuale, nuk merr përsipër as oratorin, as pastorin, edhe pse në një ekstazëligjërimore, nuk njëjtësohet me asnjë skemë ligjërimi, edhe pse në një strukturë tëmoderacionit sharman, nuk merr përsipër shërimin e intelektit, edhe pse në njëpafundësi shenjash, emblemash dhe arabeskash, nuk merr përsipër graviturën etekstimit. Durim Çaça merr përsipër thjesht virtytin e tij poetik në një mënyrë të tillëqë ndriçimi, hera-herë i fortë e plot sharm, bëhet një mënyrë për të mos rënë në sy.Të qenit poet “nuk është më ambicje”, siç thotë Pesoa, por një rit.”

Halit Shamata

…një poezi që ngjan me formula ritualesh të magjishme e tekste të gdhenduraparabolash e litanish të shenjta,një art etydesh meditative e iluminacionesh lirike,një vallëzim me fjalën, një melodi me vargun e shpirtin poetik…

Abdulla Tafa

Shënim: Titujt në gjuhët e huaja arabe, hebreje, greke, vjetnameze, kroate, ben-gale, perse përkthehen në përmallim dhe frymëzim.

Fletorja e shkollës sëfëmijës dhe atdheu

Nga DURIM ÇAÇA

6/ E Diel,10 mars 2013nacional PROZË

Alani qëndronte përballë meje, me kapelëne ngritur, me duart në xhepa dhe me kokënpaksa të mënjanuar. Ai dëgjonte, duke

buzëqeshur ligësisht, siç mund ta shihja nën dritëne yjeve; dhe kur përfundova, ai filloi të fishkël-lente një melodi jakobine. Ish kënga e shkruarenkas për t’u tallur me humbjen e gjeneral Kopitnë betejën e Preston Pansit:

“Hej Xhoni Kop, zgjuar je ende,A po buçasin daullet e tua ende?”

Dhe befas m’u kujtua se Alani, në ditën e asajbeteje, ish në radhët e ushtrisë mbretërore.

“Përse ia merr kësaj kënge, z.Stjuart?” thashëunë, “Mos ndoshta për të më kujtuar se je mundurnga të dyja anët?”

Melodia ngezi në buzët e Alanit. “David!” tha ai.“Por është koha që të ndryshosh sjelljen

tënde,” vazhdova, “me këtë dua të them se këtej etutje duhet të flasësh me respekt për mbretin timdhe për miqtë e mi të mirë, Kempbellët.”

“Unë jam një Stjuart...” filloi Alani.“Oh,” iu përgjigja, “e di shumë mirë që mban

emrin e një mbreti. Por nuk duhet të harrosh, meqëe kam vizituar Hajlendsin, se kam takuar gjithatonjerëz me këtë emër; dhe më e mira që mund tëthem është se nuk ia vlente as t’i njihje.”

“E di që po më fyen?” tha Alani me zë të ulët.“Më vjen shumë keq, por ende nuk kam mbaru-

ar; dhe nëse nuk të pëlqen predikimi im, dyshoj sedo të të kënaqë qortimi. Je përndjekur nëpër fushanga burrat e partisë sime. Edhe Kempbellët edheUigët të kanë mundur, ke vrapuar para tyre si lepur.Ndaj, të shkon për shtat që të flasësh mirë për ta.”

Alani qëndronte pa lëvizur, me jakën e xha-ketës që i valëvitej nga era.

“Sa keq!” tha më në fund, “Disa fjalë nuk mundtë harrohen.” “Kurrë nuk të kërkova që ta bëshkëtë,” thashë, “jam gati siç je edhe ti.”

“Gati?” pyeti.“Gati,” përsërita, “Unë nuk jam fodull e mbur-

ravec si ndonjë që njoh. Eja pra!” Dhe duke nxjerrëshpatën u vendosa në pozicionin e mbrojtjes siçvetë Alani më kish mësuar.

“David!” bërtiti, “Mos u çmende? Nuk mundtë luftoj me ty! Do të ishte vrasje e pastër!”

“Duhet ta mendoje këtë kur më fyeve,” thashë unë.

Nga ADMIR NINTA

Në historinë legjendare të njerëzimit,tëkrijuar gjatë aniki-

tetit, figura e parë që jukundërvihet Perëndive,është Prometeu. I dyti nërradhë pas tij, duket se vjenSizifi. Por, nëse historia ePrometeut është fund e krye tragjike, ajo e Sizifitështë qysh në krye tragjikomike. Ndërsa Prometeuishte nje revolucionar, që predikonte përmbysjen esistemit te Olimpit, Sizifi ishte më tepër një anarkist,që kërkonte ta bënte rrëmujë sistemin. Pra, ai ishtemë pak i rrezikshëm se Prometeu. Për këtë arsye,Perënditë e urrenin Prometeun, ndërsa Sizifin,thjesht nuk e donin. Për ta ai ishte ngatërrestari,njeriu që fuste hundët ngado ( në ditët tona do tëquhej gazetar investigativ) dhe pastaj të gjitha atoqë mësonte ja thoshte të parit njeri që ndeshte rrugës.Kjo do të thotë se edhe Sizifi nuk i donte Perënditëdhe dashurinë për ta e kishte zëvendësuar me dashu-rinë për njerëzit (kuptohet, edhe me dashurinë përvetveten, meqënëse edhe ai vetë është njeri). Këtufigura e tij i afrohet pak asaj të Prometeut dhe kashumë njerëz që do të dëshironin të hiqnin njëparalele midis këtyre dy heronjve legjendarë. Sig-urisht që, do të ishte shumë mirë të kishim sa mëshumë Prometej. Por, për fat të keq, Sizifi nuk ungrit dot në lartësinë e Prometeut. Ndaj dhe ndësh-kimi që ai mori më vonë, ishte më i lehtë se ai Prom-eteut. Në dallim nga Prometeu, i cili donte ta sakri-fikonte jetën e vet për hir të një ideali, Sizifi dontetë jetonte te tijën, por jo sipas rregullave që Zotat

“Është e vërtetë!” briti Alani dhe qëndroi njëçast duke u menduar si një burrë thellësisht i tur-bulluar. “Është shumë e vërtetë,” tha dhe nxorrishpatën. Por, para se të mund ta prekja tehun e tijme timin, ai e kish flakur përtokë. “Jo, jo” thoshtevazhdimisht, “jo, jo – s’mundem, s’mundem.”

Me këtë, grimca e fundit e zemërimit tim pikoijashtë dhe tashmë e gjeta veten vetëm të sëmurë, tëpenduar, të habitur e të pafuqishëm. Isha gati të jepjagjithë botën vetëm për të tërhequr ato çka thashë;por vallë kush mund ta tërheqë një fjalë të thënëtashmë? M’u kujtua mirësia dhe trimëria e Alanitnë të shkuarën, si më kishte ndihmuar, si i kish ndarëme mua ditët e zymta e pastaj m’u shfaqën fyerjetqë ia kisha lëshuar si gurë dhe kuptova se e humbapërgjithnjë atë mik të dashur. Në të njëjtën kohë, uduk sikur ethet që më kishin pushtuar trupin, pa-pritmas u dyfishuan. Mendova se më ra të fikët.

Kështu, kjo më bëri që t’i thërrisja pakëzmendjes. Asnjë ndjesë nuk mund të fshinte fjalët

e tmerrshme që thashë; ish e panevojshme të shpik-ja një, pasi nuk do të më hynte në punë, por kurnjë ndjesë do të shkonte më kot, ndoshta një klithjepër ndihmë mund ta prekte zemrën e Alanit. Ehodha krenarinë tutje. “Alan!” bërtita, “nëse nukmë ndihmon, do të vdes, ja këtu!”

Ai u përkul pranë meje, duke më vështruar.“Është e vërtetë,” thashë, “nuk po tallem. Oh,

të paktën më lër që të vdes në pragun e ndonjështëpie. Do të jetë më e lehtë.” Nuk kisha nevojëpër t’u shtirur, sepse flisja me një zë të vajtueshëmqë mund të shkrinte edhe një zemër prej akulli.

“Mund të ecësh?” pyeti Alani.“Jo,” i thashë, “të paktën jo pa ndihmë. Këto

orët e fundit m’i kanë ngrënë këmbët qentë, asfrymë nuk marr dot lirisht. Nëse vdes do të mëfalësh Alan? Në zemrën time të doja shumë – edhekur isha i zemëruar.”

“Shëëëëët, pusho!” tha Alani, “Mos e thuajkëtë! Ah, mor David, ti e di...” Ai u ndërpre nga

një dënesë. “Lërmë të të mbaj,” vazhdoi, “ja, kësh-tu bëhet! Tani mbështetu tek unë. Miku yt e di seku ka shtëpi këtej rrotull. Jemi në Balkuider, kashtëpi sa të duash, apo jo? Madje edhe shtëpi tëbesuara. Je më mirë Dejvi?”

“Po,” thashë, “kështu mund t’ia dal.” Dhe sh-trëngova fort krahun e tij.

Sërish Alanin e pushtuan dënesat. “David,” thaai, “jam njeri për së mbrapshti; nuk kam as ndjen-ja, as mirësi; harrova fare që ti je thjesht njëvogëlush, nuk munda të shoh se po vdisje në këm-bë; David, duhet të më falësh!”

“Oh, mos të flasim më për këtë!” iu përgjigja.“Nuk bëjmë ne për t’i dhënë mend njëri-tjetrit...kjo është e vërteta! Duhet vetëm të durojmë e tëfalim, Alan. Oh, sa po më shtohen dhimbjet! Kandonjë shtëpi këtej rrotull?”

“Do ta gjej një shtëpi për ty David,” tha mevendosmëri, “Do të ndjekim përroin, rrugës kashtëpi sa të duash. Miku im i gjorë, mos do të jeshmë mirë në shpinën time?”

“Oh, Alan!” iu përgjigja, “Unë jam gati dym-bëdhjetë inç më i gjatë!”

“Jo, nuk je!” briti Alani, “Ndoshta vetëm dy-tre inç; nuk po them se jam nga ata burra që qu-hen të gjatë, gjithsesi; dhe po guxoj të them,” sh-toi me një zë të hollë e qesharak, “tani që po emendoj mirë, guxoj të them se ke të drejtë. Po, jegati-gati një këmbë, ose ndoshta një pëllëmbë mëi gjatë. E di që mund të jesh edhe më shumë?”

Ish e këndshme dhe e ëmbël të shihje Alaninteksa gëlltiste fjalët me frikën se mos plaste ndon-jë zënkë e re. Mund të kisha qeshur, por dhimbjae brinjëve mezi më lejonte të merrja frymë, pornëse do të kisha qeshur, me siguri edhe do të kishaqarë nga gëzimi. “Alan,” bërtita, “përse je kaq imirë me mua? Çfarë të shtyn të shqetësohesh përnjë djalosh mosmirënjohës si unë?” “Nuk e di...vërtet!” tha Alani, “Sepse pikërisht ajo që men-doja se pëlqeja tek ti, ishte se nuk ziheshe kurrëme askënd... dhe tani të pëlqej akoma më shumë!”

*Përkthyesja është maturante nëgjimnazin “Ismail Qemali”, Tiranë.

kishin përcaktuar për të. Ai bën atë që i vinte nëpërmend dhe nuk ndalej t’i gjykonte veprimet e veta.Nga kjo pikëpmaje, duket sikur ai vepron më tepërme instikt,se sa me llogjikë. Perënditë nuk e kup-tuan këtë mënjeherë dhe ndaj e lanë Sizifin përko-hësisht të lirë. Dhe ndërsa ai vinte vërdallë dhe bëntemarrëzira, ata vrisnin mendjen se çfarë të bënin metë. Kur e kuptuan më në fund se si punonte truri itij, më tepër për kotësira, vendosën t’i gjejnë njëpunë të perjetshme dhe kuptohet...të kotë. Dhe kësh-tu t’i japin gurin dhe detyrën ta ngjiste në majë.

Kështu e hoqën qafe Sizifin, pa ja marrëjetën.Tani ai ishte vetëm, larg sekreteve dhe nëshoqërinë e një sendi pa jetë, i cili nuk kishte çfarëtë të thoshte dhe të cilit nuk kishte çfarë t’i thoje.Dikur një padron i vetes së vet, një krijesë e lirë,kurse tash një qënie e izoluar, e mbyllur në kaf-azin e punës së përditshme. Një punë të cilës, sig-urisht, perënditë nuk do ta lejonin t’ia diltembanëm, sepse guri gjithmonë do t’i rreshqistenga duart Sizifit në momentin e fundit. Një mo-ment në të cilin fshihet gjithë gjenialiteti i qënievesuperiore, siç janë në rastin konkret Perënditë eOlimpit. Duke përdorur matematikën, gjeografinë,gjeometrinë dhe psikologjinë, që i kishin shpikurvetë, ata projektuan një gur, pesha e së cilit ishtejo më madhe se dyfishi i trupit të Sizifit. Sepse edinin që njeriu nuk mund të lëvizi vendit një peshëdy herë më të madhe se ajo e trupit të vet. Këtijguri i dhanë një formë sferike dhe të lëmuar, çkateorikisht e bënte më të lehtë për ta lëvizur vendit.Por, vendi që zgjodhën, në përputhje më politikëne tyre “japim një e marrim dy”, ishte një terren ipjerrët dhe i rrëshqitshëm. Pra, këtë lloj sfere, tëcilën nuk kishte as nga ta kapte, se nuk kishte cepa,

Sizifi nuk do të kishte as ku ta mbështeste, kur dot’i duhej të pushonte. Sepse Sizifi nuk duhej tëpushonte rrugës, të qetësohej, dhe të mblidhteforcat, se pastaj ku i dihej...ndofta ai e çonte gurinaty ku duhej. Ndaj dhe Zotat u kujdesën deri nëdetaje, që ai të mos e çonte dot deri aty gurin.Ashtu siç u kujdesën, nga ana tjetër, që ai ta çontederi në njëfarë pike, dmth deri aty ku u leverdisteatyre. Ata e dinin gjithashtu, se, Sizifi nuk do t’indahej asaj pune edhe për shkak të karakterit të tijkompleks. Personalitetet e ndryshme brenda Siz-ifit do zëvendësonin njëri-tjetrin. Kur njëri do tëhiqte dorë nga ajo përpjekje e kotë, tjetri do ndë-rhynte, duke marrë në dorë trupin e Sizifit dhegjithçka do fillonte nga e para. Në këtë mënyrë,duke shfrytëzuar matematikën (llogaritja e pe-shave), gjeometrinë (sfera), gjeografinë ( terreni)dhe psikologjinë ( karakteri kompleks), ata ishintë sigurtë se loja që kishte nisur do të vazhdontenë përjetësi, edhe pa ndërhyrjen e mëtejshme tëtyre. Po vetë Sizifi, a e dinte këtë?! A e dinte ai, sekur ta arrinte majën guri do të rrokullisej, dhe sekjo do të ndodhte jo një apo dy herë,p or do herëqë ai të tentonte? Për fat të keq, Sizifin nuk e kemimidis nesh që ta pyesim. Por, të gjithë ata, që, elexojnë historinë e tij, habiten pikërisht me këtëfakt: Që ai nuk rreshti kurrë së provuari, nuk ndal-oi kurrë së ngrituri gurin. Edhe pse këtu habia vetëbëhet pak e pakuptueshme, sepse edhe më parëSizifi kishte bërë një jetë të pandalshme. Duke uhedhur nga një aventurë në tjetrën dhe nga njërabotë në tjetrën. Çka e thekson karakterin e tij ko-mpleks, që i përafrohet atij të njeriut modern tëditëve tonë. Një person me shumë personalitetebrenda, që shtyjnë njeri-tjetrin dhe kërkojnë të

përmbushin sejcili, dëshirat e veta.Mjaft njerëz, që e lexojnë historinë e tij, habiten

me atë zvarritjen e tij të çuditshme, që përfundongjithnjë në të njëjtën mënyrë. Duke harruar se, edheata janë nga pak Sizifë. Sepse, edhe atyre, pasi kanëardhur në këtë botë, kujt më parë e kujt më pas, uështë dhënë nga një gur për ta mbartur. Dhe çdogur ka etiketen e vet. Mbi njërin prej tyre mund tëshkruhet murator, në gurin tjetër kamarier, në tjetrini burgosur politik...në një tjetër “dictator”...(zota naruani)...ç’rëndesi ka, të gjithë e kemi nga një gurdhe të gjithë i ngjitemi malit me të mbi shpinë. Emegjithatë, kur bie fjala për Sizifin, të gjithë pyesin“përse ai vazhdon të ngjitet”? Kjo pyetje mbetetintriguese, thjesht për faktin se ka disa mijëra vjetqë ka mbetur pa përgjigje. Madje shpesh formu-lohet edhe ndryshe: “Përse njerëzit punojnë dherropaten gjithë jetën, kur e dinë mirë, se një ditëdo të vdesin?” Është vështirë t’i përgjigjesh asajedhe për faktin ,se, shpeshherë shfaqen mes neshSizifë nga më të çuditshmit. Përpara disa kohësh,në kulmin e krizës ekonomike, në SHBA u pub-likua historia e një Sizifi 90 vjeçar, në pension, icili pas i humbi të gjitha kursimet e veta për shkaktë krizës ekonomike, u kthye të punonte në një fab-rikë. Sigurisht që ai nuk kishte asnjë dëshirë ta bëntenjë gjë të tillë, por ja që Zotat e detyruan dhe kësajai s’kishte çfarë t’i bënte...Në fund të fundit, edheky Sizif, njësoj si Sizifi i legjendës, nuk ka bërë gjëtjetër veçse ka ndjekur rregullën, që Balzaku i madhja përmend diku në një letër së motrës së vet: “Unëjam i miri, i ligu, i poshtri dhe i ndershmi, i këtillidhe i atilli. E kam ndarë mendjen, se nuk jam gjëtjetër vecse një vegël e rrethanave. Besoj se dhenjerëzit kështu më kanë gjykuar.”

Odiseja e shqopës: Zënka

Ku ndahen dhe bashkohen Prometeu me Sizifinese

Nga ROBERT LUIS STIVENSONPërktheu: KLEA VYSHKA

nacional7/ E Diel,10 mars 2013 ESSE

Binaku ebinjaku

Tregim nga TAHIR FONIQI

Binaku e Binjaku janë vëllezër prej babait e prej nënës. Kanë lindur në të njëjtën

ditë e në të njëjtën kohë. Jetojnë nën të njëjtinkulm shtëpie, ujë pinë në të njëjtin burim. Met’u rënë brisk fytyrës, ata morën rrugët e kundër-ta të jetës mes vete. Nga kjo shpesh prishninbuzët për më të voglën gjë. Për Binjakun tëgjitha rrugët ishin të hapura, sepse ishte vëllai iBinakut. Për Binakun të gjitha rrugët ishin tëmbyllura, sepse ishte vëllai i Binjakut.

Tri herë u mblodhën fqinj e miq, që t’ipajtonin, por më kot.

- Secili fis e ka një pis!, thanë ata e shkuan. - Ti e nise sherrin!, foli Binjaku. Ti flet

me filozofi. Në qofsh Bektesh e merr vesh!- Jo, unë, ti!, foli Binaku shkurt. - Ti, ti!- Jo, unë, jo!- Bac, ta bafsha...!- Bac ta pëshurrsha...!- Bac ta q....!- Pastroje gojën Binjak! O, rob i syrit

tënd, i veshit tënd, i mendjes sate. Pastrojefytyrën! Me fytyrë nuk luhet. Ti nuk po esheh fytyrën tënde! Tri herë e ke ndryshuarmbiemrin e të parëve tanë, që të dukeshtjetërfare nga ajo që je në të vërtetë.

- Çka që, ti, nuk e ke ndryshuar?- Bëhu i vetvetes Binjak! - Çka që, ti, je i vetvetes?- Ti i frikohesh biografisë tënde!- Çka që, ti, nuk i frikohesh? - Të drejtohem, ty, o vëlla, sepse të kam

vëlla. Kujtoje Rrapin tonë shekullor! Kuj-toi rrap e rrënjë!

- Çka që, ti, i kujton?- O, vëlla, dëgjoje fjalën time!- Nuk...! Nuk...!- Atëherë shko me djallin! Dhe u ndanë në drejtime të kundërta.

PRPRPRPRPROOOOOVIMVIMVIMVIMVIMSalla gjysmë e zbrazët. Pak studentë.Cerberë në postblloqe rrugës për Prishtinë.Mungon Drenica e Dukagjini ...Tani atje jepet tjetër provim.Agim Vinca

(Prishtinë, 21 qershor 1998)

Nga GENTA MUHAXHIRI

Duke lexuar e rilexuar këtë poezi, lexuesigjen e rigjen veten të lakohet vargjevetë saj. Kjo poezi është sintezë e ndjenjës

dhe intelektit duke arritur kështu një harmoni ele-gante të shprehjes. Në poezinë Provim, gjithçkafutet nën aureolën e një heshtjeje që buçet; pro-jektohet dhembja e kushtëzuar nga koha, sfidatnë të cilat përplaset individi. Në poezinë Provim,me vetëm katër vargje është pasqyruar katërcipër-isht pakohësia që mbuloi hapësirën e qenies ko-mbëtare në fund të mijëvjeçarit të dytë. E tërëpoezia është një antitezë e heshtur mes jetës dhevdekjes. Që në vargun e parë Salla gjysmë ezbrazët. Pak studentë. elipsa duket sikur elipsonedhe vet shpresën. Autori e sheh me sytë e shpirtitpjesën e zbrazët të sallës duke vënë në qendër, sikryefjalë të munguar, ata që s’ishin, e ata ishinshumë. Pak studentë. Kjo fjali e paplotë për ngaana sintaksore duket sikur shumëzohet pakufishëmme veten duke marrë përmasa të reja, e, nëse mar-rim parasysh edhe kontekstin kohor, kjo shprehjerritet semantikisht deri në atë pikë sa të mund tëqëndrojë e vetme dhe pa pjesën tjetër të poezisë.Duke lexuar këtë varg, krijohet përshtypja se

René Antrop-González, Ph.D., është profesori arsimit dy gjuhësh dhe jep mësim në gjuhën angleze dhe atë spanjolle, në katedrën e

Kurikulumit dhe politikave arsimore pranë Univer-sitetit të Wisconsin-Milwaukee, ku gjithashtu mer-ret me kërkime shkencore në fusha të ndryshme si:në linguistikë, sociologjia e arsimit në reformat eshkollave urbane, si dhe sociologjinë e edukimit nëkomunitetet afrikano amerikane dhe latino ameri-kane. Ndonëse ekspertiza e Prof. Gonzalez, krahastë tjerash, është e fokusuar në linguistikën dhe letërs-inë e hemisferës perëndimore, ai ka vërejtur vlera tëveçanta, ndërkontinentale, në poezinë e Ndue Ukaj,tek vëllimi “Godo Nuk Vjen,” botuar në SHBA, nëAnglisht dhe Spanjisht(2010). Antrop-Gonzalezështë me gradën Master në Mesimdhënien e gjuhësAngleze si gjuhë e dytë në Universitetin PontifikKatolik (Pontifical Catholic University) në PuertoRiko, dhe ka marrë titullin Ph.D. në Mesimdhëniedhe zhvillim i Kurikulumit arsimor me fokus nëedukimin dy gjuhësh, në Universitetin Shtetëror tëPensilvanisë (Pennsylvania State University). ReneGonzalez është gjithashtu edhe anëtar i bordit tëProjektit Kombëtar Latin mbi Edukimin dhekërkimet në Mesimdhënie; është redaktor i asoci-uar i revistës për komunitetin Latin dhe Arsimin.Eksperienca e gjerë dhe studimet në fushën ndër-kulturore dhe arsimore i jep mundësinë Prof. Gonza-lez të shpreh përshtypjet e tij për letërsinë dhe poez-inë shqiptare duke analizuar nga afër veprën mepoezi të Ndue Ukaj, të cilën ai e vlerëson për ngabrendia dhe vlerat e saj të spikatura në mbrojtje tëlirisë dhe mëvetësisë së popujve të shtypur. SipasProf. Gonzalez, “[Ndue Ukaj], me stilin e tij perën-dimor dhe ritmik, i kalon kufijtë e ballkanit.” Prof.Gonzalez më tej shkruan: “Poezia e Ndue Ukaj mëkujton kohën që kamë kaluar si student i fakultetit tëgjuhës Spanjolle në Universitetin Qendror të Flori-

das në fillimin e viteve 1990. Më interesonte shumë,dhe ende vazhdoj t’a studioj këtë temë, impakti imendimit socialist në poezinë e shkrimtarit LuisMuñoz Marín, i cili ka shërbyer edhe si Guverna-tori i parë në Puerto Riko. Mbi të gjitha, ai ishteautori intelektual që vendosi statusin e Puerto Ri-kos si “njëri prej shteteve të lira” në SHBA, njëterminologji ligjore e përdorur për të zbuturmarëdhëniet koloniale të SHBA me Puerto Rikon.Në poezinë e tij me influence socialiste, MuñozMarín me të drejtë dhe ashpërsisht vinte në dukjeplagët e kolonializmit në mes të popullit PuertoRikan, veçanërisht fermerët qe kultivonin dhembillnin kallam sheqeri të cilët punonin dhe lod-heshin shumë në këmbim të një pagese të vogëlpor pasuruan akoma më tepër ata që ishin të pasur.

Kontrasti që sapo vura në dukje midis mendimittë drejtësisë sociale e pranishme në poezinë e tij dhepraktika e Muñoz Marín si një guvernator kolonialistështë mjaftë e dukshme. Aq më tepër, GuvernatoriMuñoz i shtoj më tepër këto kontraste kur ai institu-cionalizoj politika dhe praktika të cilat i shtypnin zërate disidencës politike. Një zë shumë i fuqishëm kundërregjimit të Muñoz ishte Dr. Pedro Albizu Campos,Një Avokat Afrikano Amerikan nga Puerto Riko ishkolluar në Harvard University, i cili mbronte tëdrejtat e fermerëve që punonin në plantacionet esheqerit. Si një kritik i ashpër i imperializmit ameri-kan dhe i impaktit të dhunshëm psikologjik dhe fizikqë Washingtoni shkaktoj në Puerto Riko, Albizu Cam-pos më vonë do të bëhej lideri i Partisë Nacionaliste

në Puerto Riko. Si rrjedhoj e kritikave të shumta pub-like ndaj partneritetit të tij kolonialist midis PuertoRiko dhe SHBA, Muñoz Marín vendosi të izolojaktivitetin politik të avokatit harvardian Albizu Cam-pos, duke urdhëruar arrestimin dhe burgosjen e tijnëpër burgjet amerikane. Albizu Campos vdiq më1965 si një martir që kërkonte me ç’do kusht pavar-ësinë e Puerto Rikos.Në të njëjtën mënyrë, poezia eNdue Ukaj është tërheqëse sepse ajo gjithmonë mernë mbrojtje liritë themelore të njeriut dhe dëshirën eç’do individi për të jetuar në një shoqeri pa shtypje.Ukaj ka në fokus eksplorimin e natyrës fizike ngaburri dhe gruaja dhe lidhjet e saj me realizimin evetvetes. Më ka pëlqyer shumë poezia “Emigranti”dhe vendosja e kësaj krah për krah me themeluesit eShteteve të Bashkuara. Në Amerikë me miliona em-igrant cilësohen nga segmente të caktuara te politikës

si “emigrant ilegal” të cilët – sipas disa politikanëverepublikanë - synojnë vetëm të qendrojnë pa punëdhe të shfrytëzojnë punën e lodhshme të taksapaguesve vendas. Ajo që legjislatorët amerikan har-rojnë, dhe fatkeqësisht janë përfshirë në vorbullën eamnezisë historike, është se edhe vet familjet e tyrekanë emigruar dekada apo shekuj më parë nga Euro-pa apo Azia drejt Amerikës. Edhe pse këta Kongres-men mburren me prejardhjen dhe familjet e tyre multietnike, po këta ligjvënës ruajnë një qendrim diskrimin-ues ndaj emigrantëve që kanë ardhur në SHBA gjatëviteve të fundit nga Meksika apo AmerikaQendrore.Ndue Ukaj e kujton lexuesin dhe mendonse ne duam një këngë për Don Kishotin – dhe të thërasimvizionarët dhe arkitektët e drejtësise sociale! I gjithëvolumi poetik, “Godo nuk vjen” i Ndue Ukaj, është imbushur me thirrjen dhe pátosin për të eliminuar am-nezinë historike dhe të kemi gjithmonë në qendër tëvëmendjes një popull të shtypur ndër shekuj, ashtu sipopulli Kosovar, por edhe komunitete të diskriminu-ara të një vendi siç janë shqiptarët e Maqedonisë, tëcilët po përjetojnë vazhdimisht një margjinalizim poli-tik, ekonomik dhe social. Vargjet e Ndue Ukaj na kuj-tojnë se dëshira për të ëndëruar dhe vepruar kundërdiskriminimit etnik është obligimi ynë moral, sepse jetaështë e shkurtër dhe e mbushur me pengesa antihu-mane dhe antinjerëzore. Ndërsa je duke përqafuar poez-inë e Ndue Ukaj, gjithashtu je duke mbajtur fortë edhepishtarin e poezisë se tij, i cili ndriçon aspiratat e tëgjithëve për liri dhe vetë vendosje.”

Përktheu: Peter Tase

Poezia e shkrimtarit Ndue Ukaj nën vështrimin e studjuesit Rene González

Eliminimi i amnezisë historike“Vargjet e Ndue Ukaj na kujtojnë se dëshira për të ëndëruar dhe vepruar kundër diskriminimit etnik ështëobligimi ynë moral, sepse jeta është e shkurtër dhe e mbushur me pengesa antihumane dhe antinjerëzore.”

Poezia si një antitezë e heshtur mes jetës dhe vdekjes

Poeti, koha e dhembja

dhembja e heshtja janë ulur këmbëkryq në hapë-sirën ku mësimdhënësi ecën kokulur, me duartlidhur pas, në pritje të një trokitjeje të pamundur.Në vargun e dytë, sikur për të thyer forcën e shpir-tit njerëzor të mos mjaftonte monotonia e hesh-tjes, nga lashtësia zbret vet mitologjia. Udhëkryqete jetës mbyllen për të izoluar të ardhmen duke embajtur atë larg nga tempulli i dijes. MungonDrenica e Dukagjini... ky varg është dëshmi ekohës kur busulla nuk tregonte të gjitha anët ehorizontit. Diçka mungonte, shumëçka mungon-te... Lidhëza e që çon në intonacion rënës, dukee përfunduar kështu fjalinë, le të kuptohet se tripikat në fund të vargut nuk janë vendosur për tëtreguar pjesë të tjera që mungojnë, por japin njëtablo të realitet ekzistues, një imazh të vrarë të

atij realiteti trishtues, japin pamjen që shkronjats’e thurin dot. Në këtë varg ndihet një klithje pazë, një protestë para mureve ndarës të epokës.Mungesa, që në këtë varg paraqitet me pak fjalë,është shprehje e mallit për një tjetër kohë. E,ndërkohë që në sallën e heshtur po mbahej provi-mi i dijes, atje tej, ku duart e zgjatura të cerberëveshprishnin një botë të tërë, po mbahej provimi ijetës, provimi i ekzistencës, i së ardhmes; provi-mi i rrjedhës së shpirtit kombëtar. Ky paralelizëme bën edhe më ekspresive poezinë. Duke lexuarme zë këtë poezi të bëhet sikur edhe vet fjalët,sapo i lexon, ikin nga letra për të krijuar një tjetërrealitet, për të jetësuar idealin për të cilin gjakonpoeti. Të shkruash pak e të thuash shumë; me fjalëtë thjeshta të krijosh madhështi, ky është art.

8/ E Diel,10 mars 2013nacional POEZI

IDuke u nisur nga Pomanoku në trajtë peshku, ku kam lindur,I shëndetshëm dhe i rritur mirë nga një nënë e përsosur,Pasi brodha shumë vende, i dashuruar me trotuaret që gumëzhijnë,Banor në Mannahatta, qytetin tim, ose në savanat e jugut,Apo ushtar në kamp me çantën e shpinës dhe armën, apo minator në Kaliforni,Apo me jetën e vrazhdtë në shtëpinë time në pyjet e Dakotës,I mësuar me mishin e freskët dhe ujin e burimeve pranverore,Apo i tërhequr për të soditur e medituar në një vetmi të thellë,larg zallamahisë së turmave, në çaste habie e lumturie,njohës i Misurit që rrjedh duke dhuruar falas freskun e tij,

i Niagarës së fuqishme,njohës i kopeve të buajve që kullosin nëpër rrafshnalta, dhedemave të kërleshur me gjoksin e gjerë,ekspert për tokën e shkëmbinjtë, për lulet e muajit të pestë, për

yjet, shiun, borën, e gjithë çudirat,Duke studiuar trillet e zogut poliglot dhe fluturimin e fajkoit të malit,duke dëgjuar në agim të pashoqen mëllenjë eremite nga kedrat e kënetave,I vetmuar, duke kënduar në Perëndim, akordoj këngën për një Botë të Re.

IIFitore, bashkim, besim, kohë dhe identitet,Pakte të pazgjidhshme, pasuri dhe mister,Progres i përjetshëm, kosmosi dhe kronikat moderne.

Kjo, pra, është jeta,Këtu është ajo që ka ardhur në sipërfaqe pas kaq shumë shtërzimesh lindjeje e spazmash.

Sa e çuditëshme! Sa e vërtetë!Nën këmbë- trualli hyjnor, lart - koka, dielli.

Shihni globin që vjen rrotull,Kontinentet paraardhëse largohen në grup,Kontinentet e të tashmes dhe të ardhmes, shikoji, në veridhe në jug, me istmin në mes...

Shihni, hapësira të gjera pa asnjë gjurmë jete,ndryshojnë si në ëndërr, mbushenme shpejtësi,Sulen mbi to masa të panumërta,dhe të mbuluara janë tashmë me artet, institucionet më të dëgjuara,ku mbi të gjitha shquajnë njerëzit.

Ja, pra, projektuar mes përmes kohës,Për mua një auditorium i pafund.

Përparojnë me hapa të rregulltë e ritmikëdhe nuk ndalen kurrë,rradhët e një vazhdimësie njerëzish, AMERICANOS, njëqind milionë,Një brez që luan rolin e vet dhe i le vendinNjë tjetër brezi të luajë rolin e tij dhe kalon tej,Me fytyrat e kthyera anash ose prapa drejt meje për të dëgjuar,drejt meje me sytë në retrospektivë.

IIIAMERICANOS! Triumfatorë! Marshim i njerzimit!Në ballë të të gjithëve! Marshim i shekullit! Libertad! Masat!Për ju një program me këngë.

Këngët e padeve,Këngët e Misisipit përmes udhës së gjatë gjer në Gjirin e Meksikës,Këngët e Ohajos, Indianës, Ajovës, Uiskonsinit, Minesotës, Illinoisit,Këngët që burojnë nga qendra e Kansasit dhe derdhen gjithandej,si shigjeta flakësh drithmonjëse, të pashtershme, për të ngjizur

jetën anekënd.

IVMerri fletët e mia Amerikë, çoi në Jug, çoi në Veri,Bëj t’i mirëpresin kudo, sepse ato janë pjella jote,Përqafoni Lindjen dhe Perëndimin, sepse dhe ata duan t’u përqafojnë,Dhe ju që paraprini, bashkohuni me to me dashuri,sepse me dashuri ju bashkohen edhe juve.

Studiova me kujdes kohët e vjetra,Jam ulur nën këmbët e mjeshtërve të mëdhenj,dhe tani, në se është e mundur, duhet të kthehen mjeshtrat e mëdhenjdhe të studiojnë mua.

Në emër të këtyre shteteve të përbuzja Antikitetin?Por këto shtete janë bija të lashtësisë, enkas për ta nderuar.

VPoetë të vdekur, filozofë, priftërinj,Martirë, artistë, shpikës, qeveri të zhdukura prej kohësh,terzinj të gjuhëve në të tjera brigje,Kombe dikur të fuqishme, tani të rrudhur, tërhequr, apo shkretuar,Unë nuk guxoj të vazhdoj më tej pa respektuar atë çka keni lënë pas vetes,E kam egzaminuar me kujdes, e kam gjetur të admirueshme,(e kam rrotulluar nga të gjitha anët,)Mendoj se kurrë nuk mund të ishte më e madhe, ka atë meritë që i takon,Për këtë qëllim e kam hetuar gjatë, intensivisht,pastaj e kam venë mënjanë,Unë qëndroj në vendin tim me ditët e mia këtu.

Këtu femrat dhe meshkujt e këtij dheu,Këtu trashëgimtarët dhe trashëgimtaret e botës, këtu flaka e materies,Këtu, shpjegimi spiritual, e thotë hapur,Gjithnjë duke u kujdesur, finalen e formave të dukshme,Përmbushësi i dëshirave, pas pritjes së gjatë tani përparon,Ja, shiko si po vjen zotëruesi im, Shpirti.

VIShpirti,gjjithmonë e përgjithmonë,më solid është e më i errët se toka, ka më shumë batica e zbatica se sa deti.

Do të shkruaj poemat e materies, sepse besoj që ato janë poemat mëtë ndjera,

Do të bëj poezitë e trupit tim dhe të vdekshmërisë sime,Sepse kështu besoj se do t’i jap vetes poezitë e shpirtit tim dhetë pavdekësisë sime.

Do të shkruaj një këngë për këto shtete që askush nuk do mundet nëçdo rrethanë t’i nënshtrohet një shteti tjetër

Do të shkruaj një këngë për respektin e ndërsjelltë ndërmjet të gjithashteteve, apo dyve prej tyre,

Dhe do të bëjë një këngë për Njëshin që është formuar nga të gjithëNjëshi rrëzëllitës dhe i armatosur me shigjeta, koka e të cilit del

mbi të tjerat,Njëshi guximtar e luftarak që përfshin të gjithë dhe i kapërxen(Sado të larta të jenë kokat e tjera , ky Njësh, del mbi të gjitha.)

Do të njoh vendet e bashkëkohësave,Do të përshkoj tërë gjeografinë e globit dhe do të përshëndes me

kortezi çdo qytet të vogël e të madh,Dhe preokupimet e tyre! Do të vë në poemat e mia heroizmin që rri

tek ata, në tokë dhe në det,Dhe këtë do ta deklamoj nga pikëpamja e Amerikës.

Do të këndoj këngën për shoqërinë e miqve,do të tregoj për atë që jep qëndrueshmëria e shokëve,domethënë idealin e tyre, që bazohet në dashurinë burrërore,

duke marrë shembull prej meje;Do të le të çlirohen e të më përpijnë flakët e zjarrit që mundohen të

më konsumojnë,

Do t’i fryj hirit që të nxjerr zjarrin e fshehur gjatë prej tij,Do t’i jap lirinë e plotë,Do të shkruaj poemën e ungjillit të shokëve dhe të dashurisë,Sepse kush, përveç meje mund ta kuptojë dashurinë me të gjitha

gëzimet e vuajtjet e saj,Kush, në mos unë, duhet të jetë poet i shokëve?

VIIBesoj me sinqeritet tek epokat, racat, vlerat,Hyj dhe ndjehem mirë në shpirtin e popullit,Këtu buron kënga e besimit të pafund.

Omnes! Omnes!1 Të tjerët le të mohojnë ç’të duan,Unë shkruaj edhe poemën e së keqes, e shfaq edhe këtë anë të saj,Unë vetë jam i përzjer me të mirën dhe të keqen, kështu edhe kombi im: pohoj se e keqja në realitet nuk egziston(Ose, nëse ajo ekziston, është e rëndësishme për ju, për vendin osepër mua si çdo gjë tjetër).

Edhe unë, duke ndjekur të tjerë dhe i ndjekur po nga të tjerë, përurojnjë besim të ri, dhe zbres në arenë,(Dhe ndoshta jam i destinuar të lëshoj britmën më të lartë, ulërimën

shurdhuese të fitimtaritKush e di? mundet ende të çlirohet prej meje dhe të fluturojë mbi gjithshka.)

Asgjë nuk është qëllim më vete,Them se gjithshka, toka dhe yjet e qiellit, kanë për qëllim besimin.Them se askush nuk ka qenë ndonjëherë gjysma e mjaftueshme e

devotshmërisë,Askush ndonjëherë nuk ka adhuruar ose veneruar gjysmë të mjaftueshme,Asnjë nuk ka filluar të mendojë se sa hyjnor është ai vet, se sae sigurt është e ardhmja.

Unë them se madhështia e vërtetë dhe e përhershme e këtyre shteteveduhet të jetë feja e tyre,

Në të kundërtën nuk do të kemi madhështi të vërtetë e të përherëshme.(As karakteri , as jeta nuk është e denjë pa besimin,

as atdheu, as burri, as gruaja pa besimin.)

VIIIÇ’je duke bërë djalosh?Qënke shumë i zellshëm? I kushtohesh kështu letërsisë, shkencës,

artit, dashurisë?Në të vertet, ashtu si politika, ti zgjedh prioritetet, ambicjet,

përkushtimet që do të të udhëheqin?

Mirë, atëhere, - nuk kundërshtoj asgjë, nga që jam poet, i them.Veçse kujdes! Shumë shpejt shemben, të djegura nga besimi,sepse jo e gjithë materja është lëndë për të mbajtur ndezur flakëne pashuar, thelbin e jetës mbi tokë,shumë e shumë gjëra nuk shkojnë me besimin.

IXÇ’kërkon kështu i menduar dhe i heshtur?

DUKE U NISUR NGAPOMANOKU

Nga Walt Whitman

Përktheu: Agim MATO

DUKE U NISUR NGAPOMANOKUDUKE U NISUR NGAPOMANOKU

nacional9/ E Diel,10 mars 2013 POEZI

Për ç’ gjë ke nevojë kamerad?Bir i dashur, mendon se është dashuria?Dëgjo, i dashuri bir – dëgjo Amerikë, dëgjo bijë ose bir,është e vështirë të duash tej mase një burrë o një grua, dhe dihet

është diçka që të jep sadisfaksion, e madhe,por ka diçka që është më e madhe, që i bën të përkojnë të gjitha,e madhërishme, tej materies, me duart që i shtrin vazhdimisht

dhe ofron për të gjithë.

XE dini ju, se vetëm për të sjell mbi tokë farën e besimit më të madhUnë këndoj këngët e mëposhtme, secila sipas specifikës së vet?Kameradi im!Përse ti nuk ndan me mua dy madhështi, dhe një të tretë që rritet

më e shkëlqyer se më parë,Madhështinë e Demokracisë e Dashurisë dhe madhështinë e Besimit?

Përzihen tek unë, të dukëshmet dhe të padukëshmet,oqean misterioz ku derdhen lumenjtë,shpirt profetik i materies që regëtin dhe lëviz brënda meje,qënie të gjalla, prani që janë pa dyshim përbri nesh në ajër, dhepër të cilat asgjë nuk dimë,kontakte të çdo dite, të çdo ore që nuk doni të më braktisni,ato që zgjedh unë, ato që më bëjnë shenjë e më kërkojnë mua.

Jo kush më jep puthjen e përditshme që nga fëmijëriaka mbështjellë dhe endur rreth meje atë që më lidh me të,më shumë se çdo gjë tjetër unë jam lidhur me qiejt dhe me gjithë

botën e shpirtrave,përsa kanë bërë për mua, duke më sugjeruar temat.

Oh, çfarë temash: barazia! E mesmja e artë!Duke kënduar nën diellin e sapo lerë, apo në mesditë, ose në perëndim,tinguj muzikorë që rrjedhin nëpërmjet epokave, e mbërrijnë këtupërfitoj nga akordet tuaja të guximëshme, i pasuroj

dhe gëzueshëm i shpërndaj.

XINë Alabama, gjatë shetitjeve të mia mëngjesore,kam parë në çerdhen midis ferrave mëllenjën të ngrohë vezët,pastaj kam parë mashkullin e saj, jam ndalurtë dëgjoj nga afër tek këndonte me gjithë shpirt, i gëzuar,dhe duke mbajtur frymën mendoja se ajo për të cilën këndonterealisht nuk ishte e gjitha për atë që ndodhte aty,ndoshta jo vetëm për vete dhe shoqen e tij, jo gjithshka vinte si

refleks i jehonave,por sepse, si pa ndjerë, fshehtësisht, nga larg,u trasmetonte një urdhër mistik atyre që po lindnin.

XIIDemokraci! Pranë teje një gjoks tani gufohet dhe këndon me gëzim.

Ma femme! për fëmijtë, pas nesh e pas nesh,për ata që janë tashmë këtu dhe për ata që do të vijnë,unë, i ngazëllyer nga që i pres me padurim, bëj të derdhen hymne

më të fuqishme dhe më madhështore,të pa dëgjuara kurrë mbi dhe.

Thurr këngë gjithë pasion për t’u dhënë jetë atyre,dhe këngë për ju kriminelë të jashtligjshëm, sepse ju hetoj me sytëe një të afërmi dhe ju marr me vete, si çdo njeri tjetër.

Do të thurr poemën e vërtetë të bollëkut,për të fituar në trup e në tru çfarëdo gjëje që i bashkohet dhe e ndjek

dhe nuk bie të vdesë.Do të mbroj egoizmin dhe do të tregoj se është në bazë të

gjithshkaje dhe do të jem bard i personalitetitdhe do të tregoj mashkullin e femrën sepse të dy janë të barabartë,dhe organet dhe akti seksual! Përqëndrohuni tek unë, sepse jam

i vendosur ta demostroj mezë të qartë e kurajoz se sa të denjë jeni,dhe do të tregoj se në të tashmen nuk ka mospërkryerje, nuk mund

të ketë në të ardhmen,dhe do të tregoj se gjithshka që do të ndodhë, për këdo do të jetë më bukur,dhe do të tregoj se asgjë nuk mund të ndodhë më e bukur se vdekja,dhe unë do të shtroj një fill me poemat e mia sepse koha dhe

ngjarjet formojnë një unitet,dhe të gjitha gjërat e universit janë mrekulli të përkryera dhe çdo gjë

është e thellë sa çdo tjetër.

Nuk do të shkruaj poema vetëm për disa,po do të shkruaj poema, këngë, mendime, drejtuar të gjithëve.Dhe nuk do të këndoj duke ju referuar një dite, por duke ju referuar

të gjitha ditëve,

dhe nuk do të bëj poema, as pjesën më të vogël të një poemeqë nuk do të ketë lidhje me shpirtin,

sepse duke vëzhguar objektet e universit, nuk kam gjetur asnjë prejtyre, qoftë edhe një pjesë të tyre

që të mos ketë lidhje me shpirtin.

XIIIA ka kërkuar dikush për të parë shpirtin?Shiko, forma dhe shprehja jote, individë, substancë, kafshë, e pemë,lumenj që rrjedhin, shkëmbinj e plazhe,të gjitha posedojnë gëzime shpirtërore dhe i çlirojnë ato.Si pastaj trupi i vërtetë të vdesë dhe të varroset?

Çdo element i trupit tënd të vërtetë, i trupit të vërtetë të çdo burri e gruaje,do t’u nënshtrohet duarve të pastruesve të kufomave dhe do të

lëvizë drejt sferave më të denja,duke mbartur ç’ka akumuluar nga momenti i lindjes e deri në vdekje.

Togu i shkronjave të tipografit nuk të bën përshtypje,kuptimi i tyre është qëllimi kryesor,

ashtu dhe substanca e jetës së një burri e një gruaje janë kthyer nëshpirt e në trup,

pavarësisht, para ose pas vdekjes.

Shiko, trupi nxë dhe është e kuptueshme, meraku është që ai të nxejë shpirtin.

Kushdo qofsh ti, është madhështor, është hyjnor trupi yt, dhe çdo pjesë e tij!

XIVKushdo qofsh, për ty shpallje pa fund!

Bijë e këtyre viseve, e prisje poetin tënd?Prisje dikë me fjalët e rrjedhëshme dhe me dorën që të fton?Drejt burrit të shteteve dhe drejt gruas së shteteve,fjalë ngazëllimi, fjalë për viset e Demokracisë.

Toka të bashkuara, prodhuese të bukës!Tokë e hekurit dhe qymyrit! Tokë e arit! Tokë e pambukut, e orizit, e sheqerit!Tokë e grurit, e gjedhit, e derrit! Tokë e leshit dhe e kërpit! Tokë e mollëve dhe e rrushit!Tokë e ultësirave kullosore, e fushave të barit të botës, tokë e pllajave pambarim të ajrit që ta ka ënda!Tokë e kopeve, e kopshteve, e shtëpive të shëndetëshme prej qerpiçi!Tokë ku gjarpëron Kolumbia në veriperëndim, Koloradoja në jugperëndim!

Tokë e Cheasepeakes në lindje! Tokë e Delawares!Tokë e Ontarios, Eries, Huronit, Michiganit!Tokë e Trembëdhjetë të Vjetërve! Tokë e Massachusetts! Tokë e Vermontit dhe e Connecticut!Tokë e brigjeve oqeanike! Tokë e sierrave dhe majave!Tokë e anijeve dhe marinarëve! Tokë e peshkatarëve!Toka të koklavitura! të ngjeshura bashkë! të apasionuara!Pranë njera tjetrës! Motra të vogla e të mëdha! të dobësuara!Tokë e grave të mëdha!motra me përvojë dhe motra pa përvojë!Tokë me frymëmarrje të thellë! Rifreskuar nga Arktiku! të përshkuaranga flladi meksikan!Të ndryshme! kompakte!Tokë e Pennsylvanisë, e Virginias, e dy Karolinave!Të gjitha dhe sejcila prej meje të shumëdashura! Oh, kombet e miatë patrembura! Ju përqafoj të gjitha, me dashuri të përsosur!Nuk mund të ndahem nga ju! as nga njëra më shumë se nga tjetra!Oh, vdekje! oh, pavarësisht gjithçkaje jam ende mes jush në këtë

orë, i padukshëm,me dashuri të papërmbajtur,Ndërsa eci në New England, mik, udhëtar,Apo pllaquritem me këmbët zbathur në zgrib të valëve të verës nëbrigjet me rërë të Paumanokut,Ose përshkoj livadhet, për të banuar përsëri në Çikago, e në çdo qytet,Për të ndjekur shfaqjet, lindjet, përmirësimet, strukturat, artin,Për të dëgjuar oratorët dhe oratoret në sallat publike,Në të gjitha dhe për të gjitha shtetet për të gjithë jetën, krah meje

çdo burrë e çdo grua,Lousianas e xheorxhxianas, krah meje aq sa unë jam pranë tyre,Dhe ata të Missisipit e Arkansas, me mua gjithmonë, dhe unë përbri

secilit prej tyre,dhe pastaj sërish në fushat në perëndim të shpinës së lumit, përsëri

në shtëpinë time prej qerpiçi,sërish duke u kthyer në lindje në shtetet buzë detit apo Maryland,duke sfiduar me gëzim dimrin, borën dhe akullin të mirëpritur prej meje,bir i vërtetë i Maine, ose i shtetit të Granitit, i shtetit të Gjirit të

Narragansettit, i shtetit të Perandorisëdhe sërish në anije, drejt brigjeve të reja, sërish për të përfshirë, për

të mirëseardhur çdo vëlla të ri,Duke i dedikuar kështu këto fletë çdo të ardhuri që nga momenti që

bashkohet me atë që e ka paraprirë,Duke mbërritur unë vet me ta, për të qenë shok dhe i barabartë,

duke ardhur tashmë tek ty personalisht,Duke caktuar veprimet, personazhet, shfaqjet me mua.

XVMe mua, rregulloni hapin, nxitoni, nxitoni!

Për jetën tuaj bashkohuni me mua,(Ndoshta do më duhet të bind veten shumë herë para se të jap

pëlqimin për ju)Po dhe vet natyra nuk duhet të bindet shumë herë?

Nuk jam një adhurues i “dolce affettuoso”, nuk jam i tillë:Mjekrosh, i pjekur nga dielli, me qafën e nxirrë, i vrazhdë,kam ardhur të luftojmë të bashkuar,për të mbërritur tek vlerat e qëndrueshme të Gjithësisë,sepse ato që unë ofroj, cilatdo qofshin, duke këmbëngulur, fitohen.

XVINdal për një çast në rrugëtimin tim,Këtu për ju! Këtu për Amerikën!Sërish lëvdoj të sotmen, sërish shpall të ardhmen e Shteteve të

lumtura e krenare,sa për të shkuarën shqiptoj atë që ajri ruan nga indigjenët e kuq.Indigjenët e kuq,nga të cilët rrjedhim, duke trashëguar natyrshëm zhurmën e shiutdhe të erërave, thirrjet e zogjve dhe kafshëve në pyll,të rrokjezuara në emra Okonee, Koosa, Ottawa, Monongahela,Sauk, Natchez, Kattahokee, Kaqueta, Orinoko,Wabash, Miami, Saginaw, Çipeva, Oshkosh, Walla-Walla.

XVIINë zhvillim të pandërprerë, këtej e më tutje,parime, rraca, përmirësime të stuhishme, të shpejta e të guximëshme,një botë e rregulluar nga e para, perspektiva e lavdisë që zgjerohet

parreshtur,një rracë e re që dominon paraardhëset, që rritet më e madhe se to

nga konkurrencat e reja,nga politikat e reja, letërsitë dhe besimet e reja, shpikjet e reja dhe artet.

Kjo shpall zërin tim – nuk do të fle më por do të rilind,ju oqeane, që keni qenë të qetë brenda meje! Ju ndej si përgatisnipambarimisht valë dhe stuhi të papërballueshme.

XVIIIShikoni si nxjerrin tym në poemat e mia anije me avull,shikoni si mbërrijnë pandërprerje në poemat e mia emigrantët dhe zbarkojnë,shikoni, en arriere2, wigwam3, gjurmët, kasollen e gjuetarit, barkëne sheshtë, fletët e misrit, pretendimin, gardhin dosido, fshatin në humbëtirë,shikoni nga një anë Detin e Perëndimit, nga ana tjetër Detin Lindor,si lëvizin para dhe si tërhiqen në poemat e mia si në brigjet e tyre,shikoni kullotat dhe pyjet në poemat e mia – kafshët e egra dhe ato shtëpiake – dhe tej tributë, kopetë e pafundme të bizonëve që kullosinbarin kaçurrel,shikoni në poemat e mia qytetet solide, të shtrira në gjerësi me rrugë tështruara, ndërtesat prej çeliku e guri, automjetet që s’pushojnë, tregëtinë,shikoni presat me cilindra që i lëviz avulli, telegrafin elektrik që

zgjatet në të gjithë kontinentin,shikoni nëpërmjet humnerave të Atlantikut impulsin amerikan të arrijëEuropën, impulset europiane përgjigjen siç duhet,shikoni lokomotivën e shpejtë dhe të fuqishme që niset, dhe gulçon

duke fishkëllyer,shikoni plugjet që lërojnë fushën, minatorët që gërmojnë minierat-shikoni fabrikat e panumërta,mekanikët të okupuar në tavolinat me mjetet e tyre, shikoni të shfaqenprej tyre gjykatësit supremë, filozofët, presidentët, të

veshur me rrobat e punës,shikoni mua, të dashuruar, duke i rënë kryq e tërthor fushave e ofiçinavetë shteteve, natë e ditë i dashuruar,dëgjoni gumëzhitjen e jehonave të këngëve të mia – lexoni aludimetmë në fund të përmbushura.

XIXOh, kamerado, mu afro! Ti dhe unë më në fund, vetëm ne të dy.Një fjalë për të çliruar ecjen përpara drejt pafundmes!Oh, diçka dalldisëse dhe të patregueshme! Oh, muzikë e egër!Oh, triumfi im! – edhe ti do të triumfosh;Oh, dorë brënda dorës – të përshëndesësh është kënaqsi – oh, përsëri një që

më aspiron e më do!Oh, forcoje shtrëngimin – forcoje, forcoje me mua.

(Footnotes)1 Të gjithëve,-lat.

2 en arriere fr.- pjesa e pasme, nga mbrapa3 wigwam - banesë përdorur nga indigjenët e Amerikës

10/ E Diel,10 mars 2013nacional POEZI

KOSOVË

Je djep i diellitQë sonte më përkundUdhëve të shekujveNë qiellin tënd flori shtrihemSi foshnjë pesëvjeçareFestoj ditëlindjen timeNë vargun kryeneq jam rrezeShpërndaj aromë dashurie njerëyit e miNë çdo skutë të tokës sime jam grimcë lirieMe flamurin tim kam ecur betejaveKam rënë jam ngritur në këmbëJam mbështjellë natën kam marrë në gjiNgjyrat e shqiponjës derdhur kuq e ziKosova ime bebëza malli në sytë e miTë pikturoj në vargje deri në ÇamëriTë Mollë e Kuqe kohën e shtrëngoj në grushtE dhembjen e skruaj në këngë!Sa herë kam vdekur e jam ringjallurSonte kam mbushur pesë vjetKur liria në dritare më troketJam këtu rojë atdheuMe ushtarë vargjesh në kufiFestoj për Ty dielli im i artë!

ZVARRITEMUDHËVE TË ZEMRËS

Me stinë kërkoj një strehëzëTa strehoj mallin që më djegTë ulem qetësisht mbi këtë ëndërrQë udhëve pa fund më shpieAsnjë natë s’jam vetja mëNjë potret vargu e mbaj në dorëE puth e përqafoj deri në kërthizë të fjalësKohën që vrapon si hergelë të çmendurE ndala një natë kur binte shiI vura shalën dhe kalerova me tëNë një kopsht erë trëndafilash shijovaDhe sërish ecaSi Marathonomak bërtita në veten timeE pushtova kullen time të dashurisëDhe zërin që më ndjekNuk jam heshte netësh mëJo!Jo!Jam pranverë me lule

STINA M’I VODHI KËNGËT

Po ëndrrat s’më harruanAs sonte kur shkruajMe gjuhën e bilbilitI flas natës dhe qiellitE shoh si shtrihet mbi liqeSikur pi ujë në gotën timeEh sa herë jam përplasurE sërish jam ngritur në këmbëUdhën e diellit e kam përcjellëKur binte muzguE zbardhej dita e reJam ulurMbi mall të vendlindjesPo askush s’më ka dëgjuarKëtë klithje stinësh

PI NE TAVERNE

Une pi rralle vere ne taverne diteKur koha është me shiKam shumë mall ëndrra si këto rigaÇdo pikë më bie mbi qerpikët e syveKam nostalgji për vendlindjeLakoreve me baltë të lagjes sillem vërdall

Gjilani im djep i fjalës sime në ecjeÇdo orë vij tek tiE puth pragun e shtëpisë sime ku ka qarëE kam qeshur si fëmijëPër një puthje nënë e ledhatim babaiFlutur e lehtë me krahë jam bërëMbi krahët e tyre jam rriturMe një kothere bukë në sofërPo lulet në pranverë i kam dashurDhe lirinë përkundur nëpër motePi rrallë në tavernë dite!

26. 02. 2013

NË DHOMËN E ËNDRRËS

Nëpër skutat e thella të shpirtitMuzgu rrëshqet vjedhuraziGotën me verë e zbraz mbi buzët e tharaSa dua ta flakë dhembjen sonteMalli lexon nëpër rasa heshtjen që vretNen hijen e ngjyrave te natesMezi zbret shkallëve të durimitCopë e grisur kujtim stimësh kjo jetëM’i vjedh si hajn i stërvitur rrugëveShkronjat e derdhura mbi fjalëMelodi e shurdhër edhe kjo natëGjurmëve të lënduara theqafje mendimeshMë rëndojnë mbi kurriz të ditësE dridhet era në vargjeSytë kane ngjyrën e ylberit Porta ime rri hapur pret zogun në përqafimPlagë me shushurimë nata derdhetMbi qetësinë shurdhuese të ëndrraveErërat fryejnë sonte me tërbimMbi dritare jam ngujuar...e pres e presNjë lindje dielli mbi kopshtin në lulzim!

TË KËRKOJ

Te Urë e VjetërKu është thurur legjendaPër urimin e gruasMarr ëndrrat e miaUlur mbi një gur të tehpisurDëgjoj një fyell bariuQë dhembshëm bieUdhëve të mërgimitE heshtja ka hyrëNë shkronjat e boshatisuraKu je fshehur sonte fati imNë cilin det lundron anija imeTingujt e lirisë m’i sjell një zëMall më merr sonte në këto udhëKu era flokët m’i derdh

Si ëndrrat e shekujveUnë të kërkoj liria imeNë këtë breg të vetmisë simeJam bonjake e shekullit UnëDhe bjeshkët e miaLarë me gjak dëshmorësh?Të kërkoj...

SONTE

Eja dhe pi me muaTë dehem në vargjeSonteDua t’i falë të gjitha ëndrratEdhe qiellinMos ik sonte malli imDua ta prek agimin e bardhëDuart e mia të vogla t’i shtrijDeri në IliriSonte dua të dehemMe një gotë verëEdhe kur grindem me stinëtNjë këngë e thur cdo ditëTej largësive...sa afër jamSonte dua të pi me vargjetSonte...

TE PUTH FLAMUR

Çdo pëllëmbë toke sot duket kuq e ziNë Iliridë Plavë e GusiValon flamur i SkënderbeutE Unë mërgimtarjaNga ballkoni im larg teje...treturMallin s’e kam shuarr kurrëUdhëve të stinëve këmbëzbathur ecaPo këngën nuk e ndala edhe kur binte shiPlagët t’i kam puthur nëpër vargje atdheuKur Kosova bënte jetë grilashUnë fluturoja me ëndrra në gjiun tëndE fleja si fëmijë në krah shqiponjeShqipëriMblidhi këta zogj lirie tokave shqiptareDhe këndo himnin e bashkimit kombëtar

MOS IK

Te kerkoj permes vargjeve sonteStrukur jam ne gjiun e kesaj nateQielli me dhembje me veshtronJam berePika shiu ne lotin tim detLule e varur

Ne dege pemeshTingull i lodhur dashurieQe dridhet si purteka ne ujeMos ik nga uneRrugeve le lodhura te zemres te ndjekMalli i stines me pervelonE TiBreg ne valet e miaNese nuk kthehesh meDo ta qashAskund sdo me gjesh meMos e lodh shpirtinUne do strukem ne shkronje te reNe vargun e poetitQe me grish cdo nateMos ik!

UDHËTOJ

Çdo ditë ma ëndrrat e miaBri një bregu mas hapat e shpirtit timBie shpesh në meditime si në zjarrJam vargu që prekem shpesh nga fjalëtKur më vijnë me muzën time detE shdërrohem në zog malli kërkojNjë udhë në horoskop më thotë...ngadalëNjë zë në dritare merr udhë qiellit fluturonE Unë udhëtoj me zemrën time të thyerKam frikë të ec pa ombrellë kur murmuronE shi bie mbi mollëzat e mia njomëzuar nga lotëtStinët e mia sa më keni përplasur baj medetE udhëtoj bashkë me diellin edhe sot

NGA HIRI RINGJALLEM

Heshtje stinësh jam berëNë kështjellën time më kërkojnë Poet ushtarë besnik të fjalësSi gur peshon mbi ëndrrat e miaNjë vjeshtë me stuhi mall i zgjuarr rriNë prushKu hiri sërish kthehet në zjarrTi vjen në ditëlindjen time të pestëMe një tufë lulesh mbledhur maleve të miaVdes ringjallem në strofën timeDiellin dhe Ty të mbaj në kështjellëNjomë jetën me lule pranvereTi je Pranvera e lotit timUnë hiri që të djeg!

NË CILËN UDHË TË PRES

Me shaminë e ditëve të miaRuajtur në arkën e kujtimeveHeshtjen ta vras këtë natëKur ërrësira zbret bjeshkëveE mjegulla shtrihet mbi baladaMagjia e fjalës më end si erëFërfëllizë vargu pë çmendetPritje e gjatë shekulli im Edhe sa herë duhet të zhurmojNë tokën time etërit e miNë cilin varg ta shkruaj dhembjenE stinëve kaluar si hije trishtimiMë ikën ditët psallme murgu u bëKy shpirt seç torturohet çdo orëMarsi është nisur në këmbë lakuriqTroket në kishën e Shën MërisëVjen me arbëreshët e mi e SerembenTek mbledh fjalët e tjerr mendimin Sonte do nisem për KosovëTe përkrenarja e Gjergjit ta puthFlamurin ngyrë lulekuqe të rritetKy Atdhe?!

NË DHOMËN E ËNDRRËSSadbere Gagica Spahija u lind në Gjilan. Atje kreu shkollënfillore dhe të mesme, ndërsa për qytetin e lindjes ka si cdokushnostalgji dhe atë e ka bartur edhe në shkrimet poetike.

Belbëzimet e para poetike i bëri si nxënëse e shkollës fil-lore. Publikonte shkrimet në gazetën “Pioneri” dhe adhuron-te atëherë fjalën e bukur artistike të Ali Huruglicës dhe, gjith-një ëndërronte se një ditë do të bëhej poete. Lexon edhe sotme pasion të veçantë shkrimet letrare të shumë brezave, pormë shumë i pëlqen poezitë e Agollit, Din Mehmetit, Ali Po-drimjes, Azem Shkrelit, Borhesit, Gëtes.

Është aktive në jetën letrare dhe shumë krijime poetike i ka publikuar në shumërevista, gazeta brenda truallit shqiptar dhe jashtë saj, si: në gazetën “Nacional”,“Pena e artë”, “Fjala e lirë”, “Zemra shqiptare”, “Qëndresa”, “Fjala” në Lyon tëFrancës, e tjera. Është prezantuar me një poezi në “Antologjia e dhembjes” për AliPodrimjen, në mesin e njëqind poetëve, me rastin e vdekjes së autorit dhe, nëshkurt të vitit 2013 edhe në antologjinë “Varg përjetësie” me një cikël poezish, qëdoli në Bukuresht të Rumanisë.

Ka në dorëshrimi vëllime poezish,të cilat presin dritën e botimit.

Nga SADBERE GAGICA SPAHIJA

nacional11/ E Diel,10 mars 2013 POEZI

1) DITËLINDJE

Cicërimat e zogjve në korien aty pranë,Mbushën atë ditë shtëpinë, cep më cep.Dëgjuan bajamet në kopsht dhe lulëzuan,Një degë e tharë e manit të vjetër u bë djep.

Qielli pelena shumëngjyrëshe hodhi nga lartKroi i Gjonit, sihariqin e përcolli shpejt në detZogu i padukshëm i fatit u bë lotë gëzimi...Në dy mars të vitit pesëdhjetë e tetë.

2) ANTONETËS

Fytyra jote zbradh malet në dimërDhe lulëzon pemët në stinët e tjera.Sytë e tu janë dielli dhe hëna,Tek buzët e tua e ka vendlindjen era............................................................Besoj, vetëm emrin ke nga njerëzit,Se gjithçka tjetër ta ka falur natyra.

3) SHKËMB I ÇARË*

Një ditë kur isha i ri,Kundër rrymës duke notuar,Dallgët më përplasën me furi,Tek një shkëmb i çarë.

Teksa mbaja kokën me duarë,Befas m’u kujtua Dritëroi,Që një trastë balte nga Devolli,Në Lidhjen e Shkrimtarëve e çoi.

Por baltën e ka me pakicë,Zona ime e Labërisë,Ndaj “Shkëmbin e çarë” të Vjosës,Ia nisa “Zërit të Rinisë”.

Sapo redaktori Skënderi e pa,Në tavolinën e tij të zyrës,Me plumb shkronjash kritike i ra,Rikosheta e tij m’u përplas fytyrës.

Te bunkeri i Komitetit QëndrorE kish zyrën redaktori SkënderJo më shumë se dy pëllëmbë largNga zyra e “Komandantit Enver”.______________________________“Shkëmbi i çarë” është titulli i njëpoezie të shkruar këtu e 30 vite më parë, të cilën redaktori i“Zërit të Rinisë”, Skënder Dukae quajti “...me të meta ideore dhe kundër vijës së Partisë...”

4) MARS

Të tre lindur në mars:Babai, unë dhe Glenda...Një ylber pranvereZgjatur në tre breza!

5) NË DIVJAKË

Aty është Laguna më e famshme në botë,Me rregulla e zakone të jetës njerëzore.Katër herë në njëzetë e katër orëShkëmben dhurata me thellësitë ujore.

Në Divjakë janë dallëndyshet e detit,Që e kanë harruar zakonin e shtegtimit.Aty Pelikani Kaçurrel – ky shpend i rrallë,Flet e kuvendon në emër të Perëndimit.

Pylli pranveror i pishave përgjatë bregut,Është aty si një tjetër stoli e natyrës.

Peshqit, me hala pishash do e kishin trupinPo t’mos qe në mes bota e pajetë e rërës.

Njeriut nuk do t’i mjaftonte tërë jeta,Për t’i prekur gjithë këto mrekulli me dorëPor me verën e Zanit tek lokali i Ali KalitMund të shijosh gjithëçka për pak orë.

6) EGIDËS

Në gishtat e tu këndojnë zogjtëme cicërima kristaline.Për ty s’është “rrumbullak” kjo botë,për ty ajo ka formë violine.

Violina të është Apolloni prej tingullidhe ti një gjethnajë me dafina melodish.Të mjaftojnë dy duart e brishtapër të ngjallur imazhe mitologjish.

7) NATA

Dielli u skuq e në det u fik.Asgjë përreth më nuk e shohVeç nuk them: erdhi fundi i botës, o mik!Dhe nuk thërras në panik: Obobooo!

Se nata është veç një lojë sylla-mbyllae diellit dhe hënës me njerëzit në tokë.Mjerë të verbuarit nga dritaqë natën e kanë brenda në kokë!..

8) VDEKJA E TIM ETI

Pive kafen e u shtriveTë çlodheshe sadopak.Retë e dimrit në LindjeQenë skuqur si me flakë.

Mbylle sytë si me dorëDhe më s’fole me njeri.Një zog fluturoi në oborrThua kish një porosi!

Gruas e fëmijëve pranëS’u le asnjë amanet.Shpejtoje që të takojeTë parët ikur më shpejt.

Zotit për njerëzit i fole –Shto ca diell në janar!Ngricën e doje të ëmbëlPosi shpirtin tënd-behar!

Ati im, ti as me vdekjenS’doje të hapje mërzi.Nëntëdhjetë e një vitetTë kishin dritën “NJERI”.

Ndaj e shtuna e dy shkurtitRrugët i mbushi me diell.Atë ditë do shkonim largSi një udhë diku në qiell!

Linde mbi emrin “Novruz” -“Dita e re”...dhe ditë e zezë (si thuhet: Kush lind në mars,Në shkurt duhet që të vdesë).

Emri i mirë shton veç mallinDhe lotët e ngrohtë mbi faqe...Lamtumirë, baba i dashur,U prefsh me engjëjt në paqe!

9) GJIRI I LALZIT

Ca shtëpi të zakonta fshati,hapur rrëzë kodravenë një qytetari shëmbëllore,pranë ujit, rërës e blerimit të pishave.Fillojnë me tokësorin - Hamallen.Mbarojnë me hyjnorin - Shën Pjetrin.Më shumë se për plazhaty njerëzit po vinëpër të larë mëkatetme detin...

10) NDËRSA SHOH

Ndërsa shoh shigjetat e shiut të bien pa mëshirë,Edhe mbi gjethet thatime të vjeshtës,Kuptoj se pushteti i stinëve vazhdon të ndërrohet,Me rregullat dhe armët e mesjetës.

Ndërsa shoh fijet e arta të diellit në tezgjahune stinës,

Teksa shndërrohen në lule, dritë e gjelbërim,Kuptoj se pushteti i stinëve vazhdon të nderohet,Si në ditën e parë të botës në agim.

Por mbi të gjitha kuptoj panatyrshmërinë,E ndërrimit dhe nderimit të pushtetit njerëzor,Që ndonëse i largohet qiellësisht të shkuarës,Nuk është sot; as re, as diell, por meteor...

11) UNË DHENOBELISTI MO YAN

Prej Gaomit - ti,Nga Selcka jam unëNjë në ShqipëriDhe tjetri në Kinë

Ty të njeh gjithë bota,Nobelist me famë.Feti quhem unë,Ti quhesh Mo Yan.

S’jemi parë gjëkundiAs për mirë, as për keq,Por një fëminiPaskemi për dreq!

Prindët të dy palëtI patëm pa shkollë,Po për neve ishinSuper-profesorë.

Kursenin nga bukaTë na blenin libra,Dritëzonin natënKur s’na dilte dita.

Në një dorë librin,Kërrabën te tjetra.Dhe kështu, Mo YanNe na vate jeta.

Rrobat e arnuaraS’kishin njolla turpi.Qenë si qenë, kishin“unitet” me trupin.

Ndonëse tërë rininëE kaluam në fshat,Ç’na mungoi në jetëNa u kthye në “fat”.

Në Qingdao ti,Unë në Tepelenë,Nisëm si fshatarëPor të tillë s’mbemë

E më tej u pa,Rrugët na u ndanë:Unë një financier,Ti shkrimtar me famë..

Ca vargje për fshatinDhe unë i kam shkrirëKur vështroja qiellinPërmbi bar i shtrirë.

Për Kroin e Gjonit,Përroin gjysëm thatë,Se lumë me shumë ujëNuk pata në fshat.

Në kujtim të gjyshesShkrova një baladë,Se më qe si nënëGjer në klasë të shtatë.

Nuk di pse dhe unëS’mora një çikë famë,Kur të shenjtat gjyshetNënë mbi nënat janë!

Le që ç’them kështuSikur fluturoj,Kur pena dhe letraNa është një lloj!..

Bota për të gjithëKa hapsirë të gjerë:Dhe ti Nobelist,Dhe unë financier!

12) DRURË LAKURIQ

Iku dhe vjeshta.Drurët lakuriq kanë vënë kujën, kudo;Jo se kanë frikë nga era,Por nga xhelozia për pemët e tjera.

...Derisa të vijë pranvera.

13) NËNËS

Sa qe gjallë im atëAnkoheshe për këmbën(një sëmundje e vjetërQë të brente zemrën).

Tani, kur të pyes“Jam më mirë”, më thua.S’kuptoj, si kaq shpejtKëmba t’u shërua?!...

Te heshtja fisnikePyetja s’ka vend:(më shumë se këmbaËshtë shpirti që dhemb).

Ndërsa shohNga FETI ZENELI

Cikël me poezi, shkëputur nga libri “Mars”, i përgatiturpër botim me rastin 55-vjetorit të lindjes së autorit.

12/ E Diel,10 mars 2013nacional

CMYK

REKLAMË

FURRE BUKE - PASTIÇERISULAJ

• Firma Sulaj, me nje experience edhetradite disavjecare te prodhimit prejbrumi, ofron me furrat/filialet e saj neTirane, cilesi, pasterti, shpejtesi si edhesherbim te kulturuar.

• FAMILJA Sulaj me gjashte vellezerit esaj, pas 12 vitesh pune ne Greqi,

punojne per te vazhduar traditen eperpunimit te produkteve te brumit.

• Firma Sulaj, ofron per Ju te nderuar klientebuke te te gjitha llojeve, pica, akullore,embelsira te tradites, si edhe torta mefotografi. Te gjitha keto prodhime ofrohen perju edhe me raste ditelindjesh, fejesash, apo

dasmash, si edhe gezime te ndryshmefamiljare.

• Te nderuar kliente, ju falenderonjme perbashkpunimin me ju, por edhemirepresim verejtjet dhe sygjerimettuaja per te permisuar sherbimin dhecilesine e prodhimeve tona.

FILIALI NR.1 MEDRESEJAAdresa: Ruga e Diberes, nr 403ndertesa dykateshe

FILIALI NR. 2 LAPRAKEAdresa: Rruga lord bajron, pranespitalit ushtrark

FILIALI NR. 3 LAPRAKEAdresa: Rruga Gjergj Legisi, Pranepallateve Gintash

FILIALI NR. 4 XHAMLLIKUAdresa: Rruga Qemal Stafa,Perballe ish Profarmes

FILIALI NR. 5 TREGUAdresa: Rruga 5 maji pallati U

FILIALI NR. 6 TRESHIAdresa: Autostrada Tr-Dr rrugadytesore perballe vodafonit

FILIALI NR. 7Adresa: Rr. Jordan Misja, PallatetGener 2

FILIALI NR. 8Adresa: Rr. Halit Haxhija, Kodra eKuqe, Babrru

PICERIAAdresa: Rruga Eshref Frasheri,prane Big Market

E-posta: [email protected] cel1: 0682092099Telephone cel2: 0662054557KO

NTAK

T

Telephone Fix: 044 000 000Fax: 038/000 000Web: www.fbpsulaj.com

nacional13/ E Diel,10 mars 2013

CMYK

REKLAMË

14/ E Diel,10 mars 2013nacional DOSSIER

Nga XHELAL MARKU

Shqipëria, ky vend i bukurive të rralla natyrore,që në kohë të hershme vizitorët e huaj preferonin ta quanin “Toka e Shqiponjave”, ka një his-

tori të gjatë e të vjetër të zhvillimit të turizmit, e ciladaton qysh nga koha e perandorit Justinian, në shek-ullin e pestë. Lidhur me këtë fakt, ekzistojnë dëshmitë shumta, që vërtetojnë se familja e perandorit nëfjalë i kalonte pushimet në fshatin Lin, pranë brigjeveujore të liqenit të Ohrit, që ndodhet në veri të qytetittë Pogradecit. Gjithashtu, sipas dëshmive historike,rezulton se përgjatë shekujve, Shqipërinë e kanë viz-ituar edhe udhëtarë të huaj të famshëm, si: Lord Ba-jroni, Edith Mary Durham, Rebecca West, EduardLear, etj, disa prej të cilëve kanë lënë përmes vepravetë tyre të shkruara edhe mbresat dhe përshtypjet përShqipërinë, duke e përshkruar atë me shumë dashurie konsideratë, si një nga vendet më të mrekullueshme,që të magjeps me bukuritë e saj natyrore, tërheqësedhe interesante për historinë e veçantë dhe populls-inë e saj të lashtë e autoktone, e cila ka ditur të ruaj nëshekuj kulturën dhe gjuhën e saj, që e identifikojnëatë midis popujve të tjerë të Ballkanit e të Europës.Kështu, nisi historia e turizmit shqiptar, dukemarrë shkas edhe nga opinionet e shumta të viz-itorëve të huaj, që ja rritën vlerat dhe emrin këtijvendi me potenciale të larta turistike në rajon. Sipasdëshmive dhe dokumentave të kohës, shoqata e parëturistike në Shqipëri u themelua në vitin 1928, e cilanjihet me emrin: “Klubi Automobilistik TuristikMbretëror”. Pesë vjet më vonë, në vitin 1933, u kr-ijua edhe “Enti i Turizmit Shqiptar”, me emrin eshkurtuar “ETA”, që ishte një strukturë e re në vartë-si të Ministrisë së Punëve të Brendshme. Ndërsa nëvitin 1939, u krijua “Drejtoria e Përgjithshme eShtypit, Propagandës dhe Turizmit”, që ishte njëtjetër strukturë shtetërore në vartësi të vetë Këshillittë Ministrave të Shqipërisë të asaj kohe. Pas Luftës sëDytë Botërore, me vendim të Këshillit të Ministrave,nr. 413, datë 02 Nëntor 1955, u krijua edhe ndërmar-rja e pare turistike shqiptare, me emrin: “ALBTUR-IST”, me qendër në Tiranë, e cila fillimisht ka funk-sionuar si një kompani turistike pranë Ministrisë sëPunëve të Brendshme dhe ishte një organizëm i kon-trolluar krejtësisht nga shteti i atëhershëm i diktaturëskomuniste. Ndërmarrja Shtetërore e Albturizmit, për-rreth 40 vite me radhë u konsiderua si një strukturështetërore specifike, duke ndryshuar vetëm vartësinënga Ministria e Punëve të Brendshme, në atë të Min-istrisë së Tregtisë së Brendshme ku gjatë kësaj peri-udhe, si strukturë shtetërore që ishte, ajo u ngrit në njënivel më të lartë përgjegjësie dhe kompetencash, dukemarrë emërtimin: “Drejtoria e Përgjithshme e Al-bturizmit”. Duhet theksuar se kjo drejtori, ishte ivetmi institucion i specializuar i Turizmit në vend, icili ka funksionuar si i tillë, deri në fillimet e viteve‘90-të. Ndërsa, pas viteve ‘90-të, Shqipëria filloi tëmendoj ndryshe për zhvillimin e industrisë turistikenë vend. Madje, ajo në këtë sektor, e nisi ndryshiminqë nga koncepti dhe strategjia e zhvillimit të kësajindustrie, e cila prej shekujsh flinte mbi resurset eshumta e të rralla të këtij vendi me potenciale të jash-tëzakonshme turistike. Kështu, më datën 09 Maj tëvitit 1991, qeveria e parë postkomuniste me kryemi-nistër z. Fatos Nano, krijoi Ministrinë e Tregtisë sëBrendshme dhe të Turizmit me ministër z. GavroshPogaçe, e cila me këtë emërtesë ka funksionuar derimë datën 18 Prill 1992, duke qenë kështu pjesë edhee qeverive të tjera të mëvonëshme, si e Qeverisë sëStabilitetit e të asaj Teknike të Shqipërisë. Gjatë kësajperiudhe, këtë dikaster e kanë drejtuar ministrat: AgimMero e Robert Gjini. Pas datës 18 Prill 1992, Qever-ia e parë Demokratike e Shqipërisë, që erdhi në push-

tet pas zgjedhjeve të dyta pluraliste në vend, krijoiMinistrinë e saj të parë të Turizmit, e cila luajti një roltë rëndësishëm në zhvillimin e këtij sektori të harruar,duke synuar zgjerimin e hapsirës turistike shqiptaredhe në radhë të parë, duke ndryshuar konceptin e vjetërtë së kaluarës, se turizmi është sezonal dhe vetëmbregdet e rërë. Strategjia e parë e zhvillimit të Tur-izmit në Shqipëri me asistencën e BERZH, ka qënëajo, që përfshinte studime dhe projekte të periudhësnga viti 1993, e deri në vitin 2002. Kjo strategji e re idha turizmit shqiptar një shtrirje e zgjerim të paparë,duke pushtuar gjithë hapsirat turistike nga jugu nëveri, por i dha atij edhe karakter gjithvjetor. Shifrat ekësaj periudhe, flasin qartë e bindshëm për këtë pro-gres të dukshëm e transformues të Shqipërisë Turis-tike, madje dhe në një kohë të shkurtër e rekord, ç`kae renditi atë përkrah vendeve më të zhvilluara të tur-izmit në Botë. Ajo, tashmë ka disa vite që vazhdontë qëndrojë në listën e dhjetë vendeve më të prefer-uara të Globit, si vendi i parë, që rekomandohetnga mediat më prestigjioze të Botës, për t‘u viz-ituar nga të huajt, si sekreti i fundit turistik i Ball-kanit dhe i Europës. Përmendim këtu rekomandimete të famshmes botërore: “Lonely Planet”, organiza-tës britanike: “Helium”, “National Geographic”, “TheNew York Times”, revista shumë e njohur amerikane,“Frommer‘s”, “Ballkan Biznes”, etj, që me vlerësim-et e tyre, i kanë dhënë zë e emër të madh ShqipërisëTuristike në Botë. Ndaj, sot pas njëzet vjetësh, që ngakrijimi i Ministrisë së parë të Turizmit në Shqipëri,bilancet e punës së arritur janë tepër optimiste dhepremtuese, duke garantuar një të ardhme konkuruesedhe zhvillimi të paparë të turizmit në vend. Me gjithëse emërtesa e Ministrisë së Turizmit, ka ndryshuardisa herë gjatë këtyre viteve, ajo ka qënë dhe vazh-don të jetë pjesë aktive e strukturave të ndryshmeqeveritare. Kështu, gjatë periudhës, nga data 17 Prill1992, e deri më datën 20 Nëntor 1994, ajo ka funk-sionuar si ministri më vete, me emrin, “Ministria eTurizmit”, nën drejtimin e ministrave, Osman She-hu e Edmond Spaho. Që nga data 20 Nëntor 1994, ederi më datën 17 Korrik 1996, Ministria e Turizmit,ndryshoi emërtesën e saj dhe mori emrin, “Minis-tria e Ndërtimit dhe e Turizmit”, të cilën e ka drej-tuar ministri Dashamir Shehi. Më pas, gjatë periudhës,nga data 17 Korrik 1996, e deri më datën 20 Korrik1997, pra, gjatë një viti, Ministria e Turizmit mori njëtjetër emërtesë: “Ministria e Punëve Publike, Rreg-ullimit të Teritorit dhe Turizmit”, të cilën e kanëdrejtuar ministrat: Albert Brojka, Vasillaq Spaho,Bashkim Fino, Fatmir Xhafa e Besnik Dervishi. Derinë muajin Korrik 1997, Turizmi në vendin tonë për-faqësohej edhe në nivel “Sekretar Shteti për Tur-

izmin”, detyrë të cilën e ka kryer z. Robert Çeku. Meformimin e qeverisë së re socialiste, që doli ngazgjedhjet e vitit 1997, Ministria e Turizmit mori njëtjetër emërtesë: “Ministria e Tregtisë dhe Turizmit”,e cila ka funksionuar me këtë emërtim nga data 20Gusht 1997 e deri më datën 17 Prill 1998, nëndrejtimin e ministrit Shaqir Vukaj. Më datën 9 Korrik1998, sektori i Turizmit u nda nga Tregtia dhe mëdatën 21 Korrik 1998, u krijua: “Komiteti i Zhvil-limit të Turizmit”. Kryetar i Komitetit të Zhvillimittë Turizmit Shqiptar u emërua z. Sherif Bundo dhemë pas z. Agim Sinoimeri. Sot, Turizmin e përfshinMinistria e Kulturës, Rinisë dhe Sporteve, meemërtesën: “Ministria e Turizmit, Kulturës, Rin-isë dhe Sporteve”, shkurt – MTKRS, të cilën e kanëdrejtuar ministrat: Bujar Leskaj, Ylli Pango, ArdianTurku, Ferdinand Xhaferaj dhe Aldo Bumçi. Nëmbështetje të politikave për zhvillimin me ritme tëshpejta të turizmit në vend, me vendim nr. 84 të Këshil-lit të Ministrave, datë 11 shkurt 2005, u krijua edhe“Enti i Turizmit”, me emërtesën e shkurtuar: “ET”,me seli në Tiranë, institucion të cilin e kanë drejtuar:Edlira Bardulla dhe Iris Hoxha. Qeveria shqiptareme kryeministër Z. Sali Berisha, me vendim tëposaçëm të Këshillit të Ministrave, krijoi në shtatortë vitit 2007, Agjensinë Kombëtare të Turizmit meqendër në Tiranë, e njohur me emrin e saj shkurt:“AKT”, si një tjetër institucion qëndror në vartësi tëMinistrisë së Turizmit, Kulturës, Rinisë dhe Sporteve.Misioni i AKT-së, është të mbështesë zhvillimin eTurizmit në vend nëpërmjet përgatitjes dhe organiz-imit sa më cilësor e me nivel të lartë të veprimtarivepromovuese turistike brenda e jashtë territorit të Sh-qipërisë, duke siguruar gjithnjë pjesëmarrje dhe për-faqësim dinjitoz e konkurues të vlerave turistike tëvendit tonë në të gjitha panairet kombëtare e ndërko-mbëtare. Nëpërmjet zbatimit të politikave shtetëroredhe kombëtare në fushën e Turizmit, ajo synon qëmbi bazën e potencialeve turistike të vendit, të krijojëidentitetin e Turizmit shqiptar. Kështu, AKT-ja ideondhe realizon gjithë marketingun e Turizmit në vend,harton dhe realizon botimet me karakter promocio-nal të tij, në përputhje me standardet, kërkesat dhetendencat e tregut turistik ndërkombëtar, rajonal evendas. Gjithashtu, me veprimtarinë e saj, ajo admin-istron fondin e zhvillimit të Turizmit dhe lehtëson shër-bimet për biznesin turistik privat, për individët dhesubjektet juridike, që ushtrojnë veprimtarinë e tyrenë zonat e zhvillimit turistik, në fshatrat turistikë, ven-det apo pikat turistike. Krahas këtyre angazhimeve,për të siguruar një zhvillim të qëndrueshëm të indus-trisë turistike në vend, AKT-ja bashkëpunon dhe bash-kërendon punët e saj edhe me të gjitha organet sh-tetërore, qëndrore e vendore, si dhe me përfaqësuesite biznesit turistik privat. Në kuadër të përmirësimitdhe zhvillimit të Turizmit në vend, ajo nëpërmjetministrisë përgjegjëse për Turizmin, bashkëpunon përhartimin e projekteve të huaja apo të përbashkëta edheme organizatat ndërkombëtare turistike. Por, AKT-ja, bashkëpunon edhe me të gjitha institucionet kërki-more e shkencore në vend, që kanë lidhje me fushëne turizmit, nëpërmjet të cilave, ajo siguron të dhënatmbi potencialet turistike, natyrore dhe kulturore tëvendit. Agjensia Kombëtare e Turizmit monitoron,përmirëson dhe përditëson faqen zyrtare të promo-cionit të turizmit shqiptar, harton dhe përditëson tëdhënat mbi potencialin turistik të vendit, me qëllimpromovimin e tij. AKT-ja, është institucioni më i spe-cializuar, i kualifikuar dhe i veçantë i Turizmit në venddhe përbëhet nga tre drejtori teknike dhe një drejtoritë shërbimeve mbështetëse. Pra, për përmbushjen edetyrave të saj sipas ligjit dhe statutit, AKT-ja organi-zohet sipas kësaj strukture: Drejtori i Përgjithshëm,Drejtoria e Marketing- Promocionit, Drejtoria e Asis-

tencës Financiare, Drejtoria e Marrëdhënieve me Jas-htë dhe Publikun, si dhe Drejtoria e ShërbimeveMbështetëse. Titullari i këtij institucioni qëndror ësh-të Drejtori i Përgjithshëm, i cili drejton dhe adminis-tron veprimtarinë e AKT-së dhe përgjigjet para min-istrit përkatës për turizmin. Ai emërohet, lirohet oseshkarkohet nga ministri përgjegjës për turizmin dhepërfaqëson institucionin në marrëdhëniet me të tretët.Në këtë institucion punojnë specialistët më të mirë tëvendit, të zgjedhur e me përvojë të sektorit të tur-izmit, të cilët me punën e tyre i kanë dhënë progres ezhvillim të ri industrisë turistike shqiptare, nëpërmjetafirmimit të vlerave të saj në mbarë Botën. Që ngakrijimi i saj, në vitin 2007 e deri më tani (v. 2013),AKT-në e kanë drejtuar titullarët: Majlinda Lami,Robert Dumi, Nada Kallçiu, Franka Paloka, KlodjanPajuni e Brikena Arapaj. Zbatimi i politikave të rejatë zhvillimit të shpejtë e të qëndrueshëm të industrisëturistike në vend, gjatë dy dekadave të fundit, i kadhënë një progres të dukshëm zhvillimit të inisiati-vave private në këtë sektor të rëndësishëm e jetik tëekonomisë shqiptare, duke afirmuar bindshëm vlerate partneritetit të tij, si kolona më e fuqishme mbi tëcilën do të ngrihet e ardhmja e turizmit shqiptar. Ni-sur nga ky fakt, por dhe si një nevojë e domosdoshmee mbështetjes së sektorit publik të turizmit, u kri-juan njëra pas tjetrës edhe dy shoqatat kombëtare tëturizmit shqiptar: “Unioni i Operatorëve Turis-tikë Shqiptarë”, me emërtesën e shkurtuar: “UOT-SH” dhe “Albanian Tourism Association”, shkurt“ATA”, e njohur me emrin e saj në shqip, “Shoqa-ta Shqiptare e Turizmit”. Kontributi dhe vlerat ekëtyre dy shoqatave turistike private, tashmë njihenbrenda e jashtë kufinjëve të Shqipërisë, si partneretmë të rëndësishme, korrekte e bashkëpunuese tëpërhershme të sektorit public të turizmit. Ky bash-këpunim, lindi si një nevojë e domosdoshme e zba-timit të projekteve, për të siguruar një zhvillim tëshpejtë e të qëndrueshëm të industrisë turistike sh-qiptare, e njohur tashmë si një konkurente e denjënë tregun turistik rajonal e botëror.

Kështu, me vendimin nr. 1280, të datës 23 Sh-kurt 2005, Gjykata e Rrethit Gjyqësor të Tiranës, injeh ligjërisht UOTSH-it, të drejtën e ushtrimit tëveprimtarive të saj private në sektorin e turizmit sh-qiptar. Unioni i Operatorëve Turistikë Shqiptarë ësh-të një organizatë joqeveritare dhe jofitimprurëse, ecila përfshin në gjirin e saj mbi 120 turoperatorë, agjen-si turistike, transportues turistikë të çertifikuar, si dheorganizata jofitimprurëse turistike të vendit. Nëpërm-jet ushtrimit të veprimtarisë së tij turistike sipas ligjitdhe statutit, UOTSH-i ka për qëllim, që të mbrojënjëkohësisht edhe interesat e anëtarësisë së tij, dukeluftuar më së pari piraterinë turistike. Ai, gjithashtukordinon veprimtaritë promocionale, bashkërendoninisiativat e menazhimit turistik, me synimin për tëkrijuar lidhje e marrëdhënie biznesi me partnerëtndërkombëtarë, harton e zbaton projekte të zhvil-limit turistik, si dhe punon për prezantimin jashtëvendit të imazhit të bukur turistik të Shqipërisë. Pra,UOTSH-i, është një strukturë aktive dhe e organi-zuar, që tashmë veprimtarinë e tij turistike e ka shtr-irë në të gjithë Shqipërinë. Strukturat e Unionit tëOperatorëve Turistikë Shqiptarë, janë të mirëorga-nizuara sipas modelit të Dhomës së Turizmit Sh-qiptar, që i njeh ato si partnerë korrektë dhe seriozënë marrëdhënie me të gjithë institucionet shtetëroreturistike dhe organizatat partnere e donatore sh-qiptare e ndërkombëtare, për zbatimin e projektevetë zhvillimit të turizmit shqiptar. UOTSH-i e ush-tron veprimtarinë e tij nëpërmjet strukturave për-bërëse të shoqatës, që janë: Kryesia, Këshilli Drej-tues dhe Komisioni i Auditimit, që zgjidhen ngaKonferenca Kombëtare një herë në tre vjet.

Historia e Turizmit Shqiptar qysh nga koha e perandorit Justinian, deri tek “Lonely Planet”

Si u themelua shoqata e parë turistike në vitin 1928, enjohur si “Klubi Automobilistik Turistik Mbretëror”

“Sipas dëshmive dhe dokumentave të kohës, shoqata e parë turistike në Shqipëri u themelua në vitin 1928, e cila njihet me emrin: “KlubiAutomobilistik Turistik Mbretëror”. Pesë vjet më vonë, nëvitin 1933, u krijua edhe “Enti i Turizmit Shqiptar”, me emrin e shkurtuar “ETA”, që

ishte një strukturë e re në vartësi të Ministrisë së Punëve të Brendshme. Ndërsa në vitin 1939, u krijua “Drejtoria e Përgjithshme e Shtypit,Propagandës dhe Turizmit”, që ishte një tjetër strukturë shtetërore në vartësi të vetë Këshillit të Ministrave të Shqipërisë të asaj kohe.”

XhelalMarku

nacional15/ E Diel,10 mars 2013 POEZI

Gjak, vigmë, gjylat.René Matoushek, vetëNëpër Vukovar.

- autori -

DEMAT E ZINJ

Në batare gjakVukovar

GuernicaDemat e zinj, demat e zinjMuret shemburVukovar

Zot, falmëFali ataFalje për neNjerimos harro

Mos e harroDitën e të vdekurveDitën e të zhdukurveDitën e çatdhesimitFatmjerëVukovar

Dita pa agimdita pa dielldita natëdita gjakdita me erë barutidita e plumbavedita më e rënd se tankuMbështete veshin për tokedëgjodëgjo zinxhirët etopave,dëgjo lemerisjet e thikaveshiko karnevalin e granatave

E di, mirë e dise këtë këngë s’duan ta dëgjojnëas që do ta këndojnëmadje as që e lexojnëE di se do thonëse të gjithë vuajnëtë gjithë i kanë të vdekurit e tyreÇdo gjë e marrtë lumi

Getoja e VarshavësMinjtë spinuk po shumohennjerëzit plandosenVukovar

Brisk rroje këngëve të dashurisëFqinjtë nevena prejtënmespërmes fytyrën

Zot, gjithë ata luftënxitësngriti në pëllëmbët e duarve tuaqë t’i shohimqë t’i njohim

Jehova, njeriunqë është luftëcytësndaje në katër copata shohimnë cilën anë

shkon rrugës.

Mos i hap rrugë luftëtaritmos e lejo të këndojëMbërtheje për grykeme dy duart tua të bardhahelmetën përmbysjakundruall qiellitmbushja plot mallkime

Bota është me pengesabota është luftueseMë tepër se fjalëts’mund të shprehemnga fjalët e dhënanga fjalët e funditDo ta brej gjuhëns’dua ta themS’mund ta shoh më qiellin e pastërshikoj spitalin me ngjyrë limonitë mbështjellurnë çarçafë të përgjakurnë shkollë në vend të këngëvepërmes klithjeveia shkulin krahët engjujve

Më s’mund të them të duado ta hap zemrënduke qarë për kujtimeNë Danubaroma e petaleve të çelurae gërsheton trëndafilin e puthjeve të vraraS’mund ta prek trupin timm’i kanë shtypur gishtatnë pianon e natësduke luajturmarshin funebër

S’mundem, s’mundem të lutempo vdespër ty Zotpo vdespër ty Qytetuthullohemnë vend të vajit lyhemdhe nisem,nëpër oxhakun e ziduke brejtur hirin tim personal

S’mundem, s’mundem për të sharëe në tërbim do t’i thyejtë gjithë orëti shava varrtarët dhe plugjet

në mes merimangave dhe krimbavedo t’i shajandërsa murrlani s’do djersitetsi unë në ëndrra ankthi

Në stuhinë e verësgjuetarët me fytyra dylliS’ka plumb që shkon huqnë gjokss’ka gjokseqë s’janë sikur qelqiTë vrasësh çdo gjë çka shehTë vrasësh çdo gjë çka dëgjonTë vrasësh krejt çka lëvizëVetëm shpirtinmund ta dëgjosh kuitjene urrejtjesPikë pas pike pikon pikaligronnë të gjitha anët gjakme amësi akulli

Qyteti u mbrojtëjanë mbrojturedhe ajriedhe ujiDrita e qytetitdepërton nëpër rrënojanën vetullat e shtëpisënë jehun e këmbanavenë lotin e ngrirënë pëlhurën e mjegullësNe mbrohemiderisa na peshojnë vdekjedëshmuesit

VUKOVAR gjersa neve na pehasinkomandantët e ferritBatarja zëçjerrë godet çdo gjë

A mund plumbi të bekohetmundet, ëvrastaritë jetë njësh me Zotin

Pëlhura e përhapur e lumit Vukefashat janë për fëmijëfasha për plagë të plagosurishPehatje me fashapehat në ndarjeshpalosi sikur frymëmarrjekur nuk ke flamujTriumfo largësinë nga afërsiakur në sy ia sheh kafkën

Në mes nesh janë të paftuaritata janë botë e vdekurata janë gjëra pa formëVdekjen e shohin në pasqyrasi të jemi pjesëmarrës në ndonjë iluzionNa i ka shkulur arteriete qafës sonëtë lidhur me pyrgun e ujit

Bisedojmë me ustallarëtpër trinatqë ngushëllohen në shtretrit tanëtryezavedjepaveDhoma e gjumit ështëpunëtoria jonëKëndojnë si motosharratkëndojnë si zdrukth dhe gryerrësekëndojnë me zërin e çekanitdhe kurdhësme zërin e gozhdësqë i nguliten në pëllëmbët tonanë kryqtë VukesdheDanubit

Pëllumbesha është nën kopannë kovaçhanenë zemrën e saj kaq shumë hekurtë cingërrojë tërë Evropanë grahmë të vdekjes

Rrafshira dhe çerdhejatë pëllumbeshës së shkallmuarjanë të shtrënguara si trup i varfërNë vrimë të fshehur në mëngëzë Danubinë rrudhat e tijrri shtrirë e humburapëllumbeshaE palëvizshmesi kohaTërë vetmia e saje rrethuarme vukovarasite vdekur

Rrugëve nuk kalon as hijakalojnë vetëm kujtimetdhe ndonjë gjeth që pikonnë mes të tetoriti shfrytëzuarsi vërtetim i vjetërpër pagesën e rrymëspër dritëe cila është tërhequrnë natën e bimëvenë netët e sqetullaveAusehwitz-itKur të ringjallen të vdekuritvallë të gjallëdo ta ruajnë ditënVukovar.

Poemë nga TOMISLAV MARIJAN BILOSNIÇ, Zarë/KroaciNga origjinali kroatisht rikëndoi MUSTAFA SPAHIU

16/ E Diel,10 mars 2013nacional KRITIKË

Nga MARINA PRIFTI

Një poezi që i ka të gjitha këto veti, vjen sinjë botë kompakte dhe e mëvetësishme,është gjendje e përjetshmërisë së natyrës

dhe cikleve pa fund të saj. Shpesh, kritiku dheshkrimtari janë parë si kundërshtarë të njeri-tjetrit,unë them ata janë bashkëudhëtarë në një rrugë qëe përshkojnë në drejtime të kundërta, shkrimtaringa qendra drejt periferisë, kritiku nga gjurmëtdrejt qendrës. Kur këto rrugë takohen, alkimia eletërsisë është e plotë, teksti dhe metateksti, ko-munikimi i thellë i strukturave përmbajtëse tëshpirtit, gjuha “mistike” “e perëndive”, ripërtëri-het dhe jetohet si letërsi dhe si krtitikë letrare.

Elementi në poezi i:Ujit, Ajrit, Tokës, Dritës

Të gjitha elementet që përmblidhen në këtëpoezi, janë të shkrira te simboli i saj kryesor, Gër-sheti i Prerë. Gërsheti i prerë, fija që lidh të duksh-men me të padukshmen, botën transhendentale meatë të së përditshmes, ura lidhëse mes dy gjendjevetë subjektit, nënvetëdijes dhe vetëdijes së tij. Ështënjë gërshet që thurr një kompleks ndjenjash indi-viduale, një rrugë e prerë në mes, një portë e mby-llur. Ai ekziston në mungesë mbi supe. Paprania etij e bën formën e tij edhe më të dukshme. Ç’gërshet“preu” autorja që e mbush gjithmonë me trishtimdhe peshën e të cilit e mban vazhdimisht mbi supe?!

Si kordoni umbilikal që lidh qenien me botën,gërsheti lidh përkatësinë e njeriut me vatrënshpirtërore prej nga ku ka evoluar deri në sh-këputjen e plotë të tij në një cikël të ri ekzisten-cial. Qenia ripërtërihet te vajza, e cila qan përgërshetin që është qendra lidhëse me botënmbajtëse, ushqyese dhe krijuese, me nënënnatyrë. Femra ndahet më dysh, si krijuese dhe sie krijuar, si nënë dhe si fëmijë, me një trishtim tëdyfishtë për fillin e dritës prej nga ku zbritëm nëbotë (kujtojmë përrallën e Rapuzel, ku realizimii dashurisë kryhet përmes gërshetit). Një botë eprerë në mes, dy qenie të bashkuara në një, nënadhe fëmija që mbahen pas kujtimit të gërshetit tëdikurshëm. Në mungesë të tij, lidhja e tyre bëhetmë e fortë, si për të përballuar shkëputjen pa ar-sye nga bota idilike që hapet si portë, pasrrugëtimit përmes një gërsheti që simbolizonpafajësinë, fëmijërinë, vajzërinë, miturinë, drejtsupeve të një të rrituri pa gërshet, por me peshëne padiskutueshme të tij në atë jo-prezencë. Ështëky gërshet që shërben si thurrje për gjithë librin.Ky gërshet i prerë poezish, të thurrura me njëra-tjetrën në mijëra fije të shpirtit njerëzor.

Gërsheti në cilësinë e ujitUji është i rrjedhshëm, i lëvizshëm, gurgul-

lues i heshtur, i lëngët, i lagësht, i kthjellët, turbul-lues. Uji është nënshtresë prezente kudo. Gërshe-ti është i lagur nga lotët e vajzës së vogël dhe tënënës. Ai është lot dhe ujë në lëvizje, është ujë-varë rrjedhëse e subkoshiencës, që me cilësinë eujit, qëndron si nënshtresë në çdo fjalë. Gërshetiështë uji ku rritet embrioni njerëzor. I prerë, ai uakalon cilësinë e ujit syve që qajnë dhe ngurtëso-het në mosekzistencë, në prezencë polare mbi sup.Gjithmonë dikush do presë një fije që e lidh meidilin e pafajësisë, një gërshet, një ëndërr, njëudhëtim, një shtëpi, një rrugë...

Është fija e padukshme që na mban lidhur meqendrën e qenies sonë, prej andej nga ku kemiardhur, lidhjen me të cilën e mbajmë si kujtim nëformën e një fijeje të prerë. Askush nuk mund tëkthehet më mbrapa, qenia e re që mbajmë në krahë,që është vazhdim i qenies sonë, lidhet pas së njëjtësfije prejardhjeje. Por a është vërtet fija e lidhjesnjë gërshet i prerë?

Gërshti në cilësinë e TokësToka është ushqyese, mbajtëse, mbështetëse,

e fortë. Gërsheti është rrënja që depërton në qen-drën e saj për të ushqyer qenien në përjetësi, ështëe kaluara jonë, fëmijëria, ku me mundim mësuamtë baraspeshojmë trupin mbi tokë dhe të ecim për-para. Gërsheti është mbajtës, mbështetës, ushqyessi toka. Ai është dora që ajo zgjat që nga thellësitëe saj, për të na rritur si trup dhe si shpirt.

Gërsheti në cilësinë e ajritAjri është i pakapshëm, i tejdukshëm, i ku-

dogjendshëm .Gërsheti është prezent mbi sup edhesi mungesë. Ai është mbi shpatull, aty ku ka qenëgjithmonë, i tejdukshëm, i pakapshëm, i ku-dogjendshëm. Ai është frymëmarrja e parë e mush-kërive në çastin e lindjes dhe kujtimi i përhershëmi klithjes së qarjes në çastin e shkëputjes nga njëcikël jete në tjetrin.

Gërsheti në cilësinë e dritësDrita është ndriçuese, zbardhëse, kthjelluese.

Gërsheti ndriçon skutat më të errëta të shpirtit, përtë kërkuar aty burimin e dhimbjes dhe për ta shëru-ar atë. Ai është drita e ndërgjegjes së zgjuar, ështëgjendje vetëlartësimi që kërkon arsyen e flijimittë vetvetes, në çastin sublim të vazhdimit të jetës.

Cikli “Gërsheti i prerë” tit-ullohet ndryshe edhe “Cik-li i dhimbjes”. Është dhim-bja që përmban të katër el-ementët konstituive të ekz-istencës ujin, ajrin, tokën,dritën, dhimbje që i përsh-kon këta elemente edhe i ris-trukturon sipas dimensionittë pestë, Shpirtit Njerëzor.

Struktura e libritLibri ka shtatë cikle, si sh-

tatë zanoret e frymëskozmike, shtatë çakrat e kon-stitucionit human, shtatë no-tat e muzikës, shtatë ditët ejavës. Jo rastësisht “Gërshetii prerë” është cikli i pestë,katër elementët e jetës plusshpirtin njerëzor, ai që i per-cepton dhe i rindërton këta el-ementë, në ndërgjegjen e vet.

Libri fillon me dashurinë,forcën e parë ndërtuese të b o t ë s .Dashuria është veprim, energji, shkrirje e të pestëelementeve ujit, ajrit, tokës, dritës, shpirtit në njëenergji shpërthyese dhe gjithëpërfshirëse:

Te gjitha yjet e botës shpërthyenDuke përhapur një dritë të flaktë..”“Drita u rindez. Yjet u ribënë..”“Vetëm dashuria më lulëzon,Duke më shndërruar… në mijëra trajtaNë mijëra yje me përpjestonNë qindra galaktika të arta..”Cikli i dytë, ninullojnë, është zemra

ripërtëritëse e dashurisë, është rikrijimi i botëspërmes saj. Cikli i tretë, i vendlindjes, ështëbërthama ekzistenciale e qenies. Rrugëtimi fil-lon prej dashurisë (cilki i parëdhe idytë) drejtqendrës së vetevetes, Delvinës, fëmijërisë, oborritme trëndafila. Pas ciklit të Delvinës, vjen cikli inënës, prejardhja, jargavani i jetës me hijen e tijmistike dhe spiritualiste njëherësh. Jargavanibëhet simbol i figurës së nënës, me aromën e tijtë mirë, mikpritjen, bukurinë, feminilitetin. Nëna

qëndron nën hijen e jargavanit, është shpirti njerë-zor i pemës. Ajo dhe pema shkrihen në bashkekz-istencë, si dy shfaqje të së njëjtës formë. Jarga-vani ka lule të rënda, të varura përposhtë ngapesha e vetvetes, ashtu si nëna harkohet nga pe-sha e viteve të saj. Trungu i jargavanit është gër-sheti i ngurtësuar i qenies që hyn në ciklin e fun-dit të ekzistencës. Ai gërshet kthehet në trung,njeriu hyn në formën e pemës dhe vështrimi ipoetes largohet në lartësinë e hënës dhe yjeve.Është cikli kozmik i përfundimit të jetës, ku nje-riu kthehet në pemë dashurie me dashurinë që kambjellë gjatë gjithë jetës së vet.

Pas ciklit të nënës, vjen cikli i dhimbjes, osegërsheti i prerë, shkëputja totale e unit të rriturprej unit idilik. Përmes dhimbjes vjen rritja. Pasciklit të dhimbjes, vjen cikli i indinjatës, përseheshtin poetët. Individi i shkëputur nga uni idilik,përplaset me botën, në përpjekje për ta ndryshuaratë. Cikli i fundit, “Shikime që pikojnë nga yjet”,është cikli ku autorja ngrihet në lartësinë e qiellit,por këtë rradhë jo përmes shikimit të të dashurit,por përmes lartësimit të vizionit personal. Fillonrrugëtimin e saj në qiell, në kaltërsinë e shikimittë dashurisë, zbret në tokë deri në rrënjët e krijim-it, kthehet në botë si individ i rritur dhe lartësohetnë qiell, përmes vizionit të së përjetshmes.

Poezia e fundit, “ Kuajt”kali mitologjik Pegasus, ështëmishërim i frymëzimit të lartë,muzës dhe dëshirës për tëkapërcyer të gjithë limitet eekzistencës njerëzore. Taninuk ka më dhimbje për gër-shetin e prerë, fluturimi mbikuajt e ëndërrave, ështëkapërcimi maksimal i çdokufizimi njerëzor, është vet-evetja e realizuar në infinit.

Vetat e komunikikimitPoezia e Vojsavës është

ndërtuar mbi bazën e komu-nikimit në vetë të parë dhehera herës të të dytë. Kjo ebën të drejtpërdrejtë trans-metimin e emocionit.

“Ku ndodhesh tani?-Në rrugë me borë...’’“Dua të humbas në

puthjen tënde,të jetoj përhumbjen më të thellë..’’“Të mbështetem pak në gjirin tënd,ku buron ngrohtësia diellore...’“Të pëlqen shiu”?!“Jam me mijëra km larg...,...nuk e di si më erdhe pranë..’’Poezitë ku lexuesi vihet në vetën e tretë, janë

ato për fëmijët. Këtu nëna dhe fëmijët janë në çastedashurie pafund dhe lexuesi merr pjesë si dësh-mimtar në gëzimin e tyre.

“Kafen e mëngjesit ma bën djali.’’“...Unë humbas në përqafimin e vajzës sime. (

Artemida).’’‘...’Këtu punon edhe im bir...’’Cikli i vendlindjes është stil tregimtar.“Kam bujtur dikur në një kasolle...’’“Trëndafilat e oborrit tënd,nuk e di a çelin si dikur...’’Në gjithë këtë drejpërdrejtshmëri ndjenje, fra-

za mbetet e pastër, e pangarkuar me figura dhe engarkuar maksimalisht me emocion. Emocioni nëkëtë rast, e shndërron imazhin poetik në simbol.

Trëndafilat bëhen simbol i fëmijërisë dhe i lulëz-imit të pafaj, shtëpia prindërore bëhet vatra prejnga ku u shkëputën rrënjët dhe u pre gërsheti iëndrrave, violina e fqinjit bëhet simbol i mallitpër të shkuarën, varrezat dhe varri i nënës simboli së pakthyeshmes dhe humbjes. Gjithçka në poeziështë në lëvizje, që nga çasti më i vogël embrion-al i jetës, (akti hyjnor i krijimit) tek rritja, fëm-ijëria me trëndafila, përparësen e arnuar të vëllait,doçkat buçko që përqafojnë gjithë dashuri të riniae vrullshme, nusëria e kristalizuar mes malesh sipikë zbritëse dhe ngjitëse, abys dhe qiell epalëvizshme në gryka malesh si portal i hapur en-ergjie ku toka dhe qielli bashkohen në ritualin epërjetësisë. Rritja emocionale e njeriut, vajza ebukur Artemida, që përplaset me ligësinë e botës,por që autorja s‘harron ta porosisë: “Ti e vogla ime,vazhdo, cicëri!’’, rritja e djalit (“Rritu djali im, tëndajmë ca bashkë nga hallet që kam mbi shpinë...”).Nëna, vdekja, gjyshja, shoqet e gjyshes, zvetënimimoral në një shoqëri që ka humbur rrënjët dheqëllimin, poetja që ecën në të gjitha kohërat, të sh-kuarën, të tashmen, të ardhmen, shpërndahet në tëgjitha “vatrat e saj krijuese”, fëmijëria, rinia, dashu-ria, fëmijët, jeta, puna, vdekja, me një fjalë një jetëe shpalosur kaq vrulltas, kaq përfshirshëm sa nëfund habitesh se si mund disa poezi aq të thjeshtanë dukje, të të lenë një mbresë të tillë, të paparë,sikur ke shëtitur një univers të tërë. Në fund uni-versi që ke shëtitur, kupton që s‘është gjë tjetërveçse universi yt, korridoret e tua të errëta prejnga erdhe në dritë, gërsheti yt i prerë prej nga ku urrite përmes dhimbjes, dashuria jote e madhe qëtë mban të ecësh në hapat e para-ardhësve dhe tëpërsëritësh aktin hyjnor të krijimit. Dhe në gjithëkëtë rrugëtim të brendshëm është ajo, poetja, medritën e saj të pagabueshme që të udhëheq në gjithëato skuta të shpirtit që kanë nevojë të ndriçohen etë shërohen. Është vetë ajo, një poezi që Zoti eshkruan për të shëruar shpirtrat e vrarë.

Nuk e di pse, por sa herë e lexoj këtë poezi,përlotem më shumë prej tyre, e më duket sikur nëshkretëtirë gjen më në fund një oaz drite dhe dashu-rie. Prandaj dhe unë mendoj se poezia e ndier siçështë poezia e Vojsavës, jo vetem qetëson “shpir-trat e vrarë’’, por të vë në kontakt me shumë pjesëtë vetes që i ke mbyllur, i ke harruar që ekzistojnë,sepse në jetën e përditshme s’të hyjnë në punë,sepse të zvogëlojnë ashpërsinë që të është krijuarpër të mbrojtur veten nga ndjeshmëria jote, ngarealiteti i vrazhdtë. Nga një realitet i vrazhdë meprobleme indivduale dhe shoqerore, ku njeriuhumbet shumë nga vetja, siç ndodh dhe është tekcikli për nënën, vellanë, etj., që simbolizojnëshumë nga problemet e përditshme që na tjetër-sojnë, por autoren e tyre, e lenë përsëri njëlloj; tëndjeshme, kritike, të hapur ndaj plagëve dhe dhim-bjes dhe përsëri të ndjeshme, të padeformuar.

“... Thonë se kam lindur nga një legjendë... Sareale dhe ireale është nuk e di, por di që thonë dhepërderisa e thonë, me siguri, që ka diçka tëvërtetë.... E, ndërsa koha rrjedh, për çudinë time,besimi se kam lindur nga një legjendë, po zë vendgjithmonë e më shumë në bindjen time...’’

Prej drite apo prej legjende, ti je vetë poeziaqë shkruan!

“E ardhur nga një legjendë e ndriçuar me dritëtë “pikuar nga yjet’’, autorja Vojsava Nelo shkri-het me poezinë e saj, duke e kthyer çdo çast njerë-zor në poezi dhe duke poetizuar çdo çast jetësortë saj. Kjo është alkimia e plotë e poezisë “gjuha e perëndive”, e përjetuar nga poetja Vojsava Nelonë një dimension sa njerëzor, aq edhe artistik.’’

Vështrim mbi librin “Gërsheti i prerë”, poezi, të autores Vojsava Nelo

Gërshet që thurr në njëkompleks ndjenjash individuale

• AJO ËSHTË SI UJI, USHQYESE, BRILANTE, E NDRYSHUESHME, RRJEDHËSE.• AJO ËSHTË SI AJRI, ME CILËSINË E TEJDUKSHMËRISË NË MES…• AJO ËSHTË SI DRITA, E NGROHTË, DEPËRTUESE, PREZENTE EDHE NË ERRËSIRËN MË TË THELLË..• AJO ËSHTË SI TOKA, MBËSHTETËSE, THEMELUESE, BAZAMENT, PËRKRAHJE, EKZISTENCË.

nacional17/ E Diel,10 mars 2013 PROZË

Studioja e skulptorit DP ndodhet në njërënnga ato rrugicat e spërdredhura dhe të ngushta si intimiteti, që kanë në të dyja anët porta

të vjetra druri dhe kopshte me muzikë zogjsh dhedekore stinësh... Kjo rrugicë të shpie gjer lart teQyteti Studenti dhe, vërtet në çastin kur mbërritaaty, studentët po ngjiteshin grupe - grupe, duke ufjalosur dhe duke qeshur potershëm herë pashere.Sapo m’u shfaq përballë, te hyrja e studiossë tij DP m’u duk i shqetësuar, madje, i sëmurë.Eh, i shkreti artist, arsyetova me vete, pale çfarëpune ka në dorë dhe, i rri mendja aty ditë e natë,gjersa ta përfundojë .Kështu duhet të ishte,por athua të më kishte thirrur me dëshirë dhe padurim,pikërisht për t’i shprehur ndonjë mendim për punënqë kishte në dorë ?

- E, - m’u drejtua, duke më vështruar mesytë e zmadhuar dhe, duke më zgjatur dorëneshtake që i dridhej prerazi, si të kishte rënë nërrymë elektrike - a pyete njeri për të ta rrëfyerrrugën ? Sa ke pa shkelur këtu ?

- Nuk kam shumë, jo.Nuk ishte mirë, nuk ishte mirë, ose më saktë,

nuk ishte në atë gjendjen e rëndomtë të përditsh-mërisë rrjedhëse; ishte i kapur nga ethet e pash-mangshme përndezëse dhe pickuese të krijimit.Por kishte edhe një lloj gjallërie, që nuk i përki-ste as moshës dhe as tipit të tij. Dale dale ...

- Është rrëmujë e madhe këtu, si gjithmonë,por një studio skulptori, nuk mund të jetëpërveçse kështu. Ja, edhe vaska e baltës; vazh-dimisht ndiej nevojën ta përmend atë. Është enjëjta baltë me atë që Krijuesi ynë përdori përtë mbrujtur njeriun e parë ! - Dhe shpërtheu nënjë gaz të papërmbajtshëm, që e çeli dhe e sollinë humor. - Ti vështro ca rreth e rrotull, ndërko-hë unë po të zbuloj bustin e Gavrill Darës. Kafilluar të bëjë vapë dhe, që të mos më plasaritetdhe, të më vejë dëm tërë mundi, e kam spërka-tur rregullisht me ujë dhe e kam mbështjellë mepece dhe celofan gjithë merak.Nuk është njëzbulim si ata të përurimeve ; eh, ka ende mjaftpunë, gjersa ta lëshoj por edhe të më lëshojë.Çfarë po këqyr?

- Këtë bocetin këtu; që nuk e pati fatin tëkthehej në monument .Asgjë nuk më pëlqen mëshumë se bocetet! Kur realizohen, kur zmadho-hen pra, në përmasat e parashikuara për t’u ng-ritur aty ku iu është përcaktuar vendi, shpeshzhgënjehem,kur i vështroj; nuk e gjej dhe nuk endiej më atë spontanitetin e të modeluarit, atoprekjet përplot drithërima të mollëzave të gish-tave që nuk e kuptoj përse rrafshohen dhehumbin, nuk e gjej më as edhe atë fantazinë efillimit në formë dhe lëvizje. Shkurt nuk emo-cionohem dhe, kësisoj largohem i pakënaqur. Embaj mend historinë e këtij boceti me këto trivajzat e papërmbajtshme.Erdhën e ta panë këtunë studio ata idiotët e komisionit, me në kryedy anëtarët e Byrosë, po po; njeri ish kovaç dhetjetra ish mjelëse dhe, të kritikuan rëndë përgabimet ideologjike dhe politike të krijimtarisëtënde. Këto tri vajzat, të shfrynë me ton hakër-rues, që kinse po rendin gjysmë të zhveshura,nuk munden ta këndojnë kurrsesi Internaciona-len, fjala vjen. Pastaj, ç’është ky shuk balte qëpo na vë përpara, bocet? Ti nuk qenke as seri-oz! Përse e kërkove komisionin kur nuk paskeqenë gati...I mbaj mend, i mbaj mend të gjitha;kemi biseduar gjerë e gjatë bashkë atëherë, har-rove? Por të mos e zgjatim, sepse nuk dua tëlëndohesh për së dyti.

- O, nuk lëndohem aspak.Kanë kaluar dhjetëvite tashmë. Ngjarjet, sado të rënda që të kenëqenë, zhdramatizohen kur kalon një kohë e gjatë,madje, nganjëherë aq shumë, sa nuk i tregon dotme seriozitet. Por ajo ngjarje, për pak më rropo-si një herë e mirë. E ç’prisni ju nga burri i ruses,nxituan të helmonin opinionin ziliqarët e patal-entuar. Ç’t’ju thoshe; rusja kishte pesëmbëdhjetëvite që kishte ikur në punë të vet, në Leningrad,por atyre iu interesonte ta përmendnin dhe ta ak-tualizonin martesën time me të. Në atë kohë nden-ja muaj e muaj të tërë pa prekur baltë me dorë,madje nuk vija as këtu në studio dhe nuk vizato-ja as në shtëpi, duke besuar seriozisht se, nuk dotë bëja kurrë më skulpturë. Por, si po të duketGavrilli ynë? Hidhi një sy. Mos harro se, do taçojnë në Itali, te fshati i tij i lindjes!

- Fytyra e tij që tani ka psikologji dhe kar-

akter. Dhe, të ndjek me vështrimin e tij dhe tëndal. Por, sa të pikëlluar këta poetët arbëreshë,sa të pikëlluar! Është me sa duket, pikëllimi qëi kaploi stërgjyshët e tyre me të lënë Arbërinë,pikëllim dhe dhembje që përçohet edhe sot ekësaj dite me të njëjtin densitet.

- Seriozisht po flet ?- Të paktën në ndonjë shkrim në gazetë,

kështu do të isha shprehur.- Megjithatë, duken të kenë qenë burrërorë

dhe konsekuentë.- Ah, balta balta !- Ç’ke me baltën ...- Por nuk më ke ftuar pikërisht për të më

treguar Gavrillin, kështu?- As unë vetë nuk e di se, për çfarë të kam

ftuar pikërisht, por njeriu ka nevojë për gjithç-ka nga një mik.Ti je më i ri se unë por shpeshmë jep këshilla shumë të dobishme.

- Ah; ja ku ta zëvendësova mjekun psikiatërtë shtëpisë ! - e shpotita dhe vazhdova: - Më kethënë se, del vazhdimisht te dera e studios kurpushon ca dhe, pi cigare, duke ndjekur njëherëshme ëndje ecejaket e pashtershme të studentëve?

- Ah, sa me nostalgji të thekshme i ndjek! Çlod-hem kthjellohem dhe, marr pak ajër. Por, tjetërracë studentësh kemi qenë, fjala vjen ne. Ajo pirjae cigares aty, te dera, është refreni i orëve të lodhs-hme të punës sime.Por, sa femra të bukura kalojnë

ktheva vetes shpejt: ik or’spitullaq i dreqit, sedo të bëhesh qesharak. Dhe ja, vazhdova të dil-ja përsëri te dera kështu si bojaxhi.

- Pa shih pa shih ,çu bëka këtej ; dhe ...- Dhe, kur nuk ta mban, nuk ndodh asgjë

interesante.- Por ama nuk rrezikon,ndonëse sakaq

squllesh dhe bjerresh.- Posi posi; ajo, siç duket, argëtohej si të

gjitha femrat e botës me ngërçin tim dhe, njëditë, që nuk vonoi, ma ktheu buzëqeshjen për-shëndetëse me kurajo dhe e vendosur.

Nuk vishet me shije dhe rrobat i ka mjaft tëpërdorura, për të mos thënë ndonjë fjalë tjetër,por ecën bukur, oh, pa dyshim bukur dhe ngac-mueshëm. Beson, ka hundë të madhe, por jo tëshëmtuar, sepse i harmonizohet për mrekulli mesatyre syve gri të mençur dhe faqeve të tërhequra.E ngordhalaq që të mbyt me atë duhmën e shpi-fur të duhanit, iu gërmusha vetes, jepi tani, ku-turis! Por kuturisi ajo. Më hyri në studio. Djepra, dje po thithja si i babëzitur cigaren e tretëradhazi aty te dera, si të isha endacak; hahaha,kur ajo kaloi pranë meje, si gjithmonë së bashkume disa studentë të tjerë. Mbante një dosje tëtrashë, e mbante të mbështetur pranë zemrës, letë themi, mu si ato stakanovistet e pllakateve qëmbajnë veprat e shokur Enver dhe ...

- Bobo, sa argëtohesh ti me këto krahasime

VIZITË NË STUDIO

Tregim nga KONSTANDIN DHAMO

- Hë, ja u rrëfeve...- Patjetër; kur rrëfehesh, sikur mëson edhe

se çfarë të bësh në vazhdim.Kam shumë kureshtje të shoh një studio, u hap

ajo; nuk kam parë ende ndonjë gjer më sot. Ur-dhëro, i thashë dhe i hapa udhë. Në këmbë kishtembathur një palë gjysmësandale a gjysmëkëpucë,nuk di ta saktësoj, por kërcinjtë i kishte të gjatëdhe me pulpa të ngjeshura. Sa u habit kur hyribrenda! Nisi të shohë e heshtur bustet dhe kokatpërqark studios dhe u step e tëra. I ndjeva erën edjersës, një erë të lehtë, në fakt po të kishe parasy-sh se, ajo, patjetër që ishte kapluar nga emocionidhe, veç kësaj vinte edhe drejt e nga rruga përplotdiell, por unë, prej asaj ere, e thashë, të lehtë dhetë natyrshme, u kujtova dhe u ndërgjegjësova se,në studion time kisha një njeri të vërtetë, madjenjë femër, gjithë hire dhe zjarre rinie!

- Më rrëqethe ...- Përpara syve të saj , as pozoje dhe as sh-

tireshe dot .- Ndonëse e ke takuar veçse dje, ke mend-

uar dhe ke ëndërruar aq shumë për të, sa ke sh-kuar disa muaj përpara.I premtove t’i bësh ndon-jë portret, apo ndonjë shtatore, që do të quhejAksionistja, apo Studentja?

- Çdo gjë nga këto që përmende ti mund tëndodhë .Dreqi ta hajë ; nuk më hyri në studioarmiku i klasës !Ma humbe fillin; e pra, mjaftoithjesht ardhja e saj në studio që të të them ibindur se, filloi një periudhë e re e krijimtarisësime; kam nxitje dhe vullnet për të punuar mëme frymëzim dhe i shoh qartë ditët që do të vijnëdhe, entuziazmohem.Çfarë efekti të menjëher-shëm më bëri ajo femër; o, i jam mirënjohës!

- Nuk shpëtojmë dot ne nga perifrazimet esloganeve. Dëgjo professor, sikundër edhe je; atëperiudhën e re të krijimtarisë tënde artistike, tëperiudhës sime, po të duash ti, apo të kujdo tjetërartisti apo shkrimtari shqiptar, e ka në dorë eksk-luzivisht vetëm Partia, me plenumet dhe direkti-vat e saj.Ty të takon vetëm të presësh dhe më past’i pasqyrosh drejtpërdrejt këto mësime të vyeranë veprat e tua. Çfarë diskutuam ne qëparë përatë bocetin e atyre vajzave që i kishte zënë pran-vera? Sa naiv bëhet njeriu, kur bie në dashuri!

- The atë që pate merak; unë nuk do të ndër-roj stil dhe, sigurisht që nuk do të përqafoj ndon-jë izëm dekadent; të pëlqen kështu ? Thashë mesinqeritet se, tani e tutje do të ngulem përsërinë studio nga mëngjesi deri në mbrëmje.

- Folët shumë?- Po, u bëmë llafazanë të dy dhe nuk lamë

gjë pa e pyetur njeri - tjetrin.- Mirë mirë, por do të bjerë dera dhunshëm

ndonjë ditë dhe, do të të futen drejt e brenda atatë këshillit të lagjes, pensionistët apo veteranëtme xhaketa ushtarake pa spaleta si robërit e luftës,do të ta gjejnë të vluarën me brekë apo, mos epyet, nudo fare, duke pozuar gjithë naze dhe, dotë të marrin në qafë përfundimisht; fut femra tëpërdala në studion e shtetit, do të të akuzojnë.

- Ajo gruaja ime ruse,të cilën e njoha pak ashumë në të njëjtën rrethanë, që njoha edhe këtëshqiptaren tonë, kur ishte studente edhe ajo dhe,na kalonte çdo mëngjes përpara atelieve, grua-ja ime e dikurshme ruse pra, që nuk dua t’ia zëemrin në gojë, sepse tronditem, po bën jetën evet prej shumë vitesh atje në Leningard, pa ungacmuar dhe pa u shqetësuar prej askujt. Dheas letra, as telefonata, as bëhet e çnuk bëhet.Atëherë, çfarë pres unë këtu në Tiranë, vetmi-tar si të isha asket? A jan apo nuk jam i divor-cuar ligjërisht? Kjo studentja ime na qenkëshnë vit të fundit, paskësh punuar edhe nja tre vitesi mësuese në fshat para se t’i dilte e drejta estudimit, kështu që edhe në më shkreptë ta marr,të martohem, desha të them, por mezi më dalindisa fjalë, nuk do të kemi ndonjë ndryshimmoshe kushedi se çfarë. Sa vajti ora? A e di tiqë, pas pak, ajo do t’ia behë këtu? Ata veter-anët me uniformat pa grada nuk kanë çfarë tëmë bëjnë më, dëgjove?

E shkreta vajzë! Ndoshta këtë herë do të ketëhedhur pak parfum në trup dhe ,do të ketë ve-shur edhe ndonjë bluzë që do t’ia ketë marrëhua shoqes së dhomës! Sepse nuk ka si ta dijëse u bë e imja qoftë edhe me atë erën e lehtëndjellëse të asaj djerse të një njeriu të vërtetë...

1995

herë pas here! Do ta kthejmë nga një gotë? Mbajraki të mrekullueshme unë këtu në studio, siç e diedhe ti. Me ata kolegët e mi, as rrihet dhe as bise-dohet. I ka rrëgjuar dembelia dhe veçse zdërh-allen kafeneve.

- Gëzuar dhe suksese! - e urova, kur mambushi gotën dhe rrëkëlleva një hurbë të mirë.

- I shoh ato femrat, por tashmë duhet thënëi shihja ato femrat që kalonin e kalonin përparastudios dhe, një ditë prej ditësh veçova njërënprej tyre. Fillova t’i buzëqesh nga pak, por nd-jellshëm që t’i tërhiqja gjithsesi vëmendjen, porkaq; nuk po përparoja.Vendosa të vishesha mëhijshëm ,të krihesha e të rruhesha rregullisht,për t’u dukur ca më i ri dhe më tërheqës, por iu

të zararshme! Por mos harro se, edhe atopllakatet ju i ideoni dhe i realizoni.

- Po po; dhe kur u shkëput nga grupi për tëardhur tek unë, vura re se, kishte një gjoks tëpërpjetë dhe arrogant.Si je, m’u drejtua nënjëjës për afëri sigurisht, jo për mungesëmirësjelljeje dhe, më zgjati dorën. Nga mënyrase si e ruajti buzëqeshjen, kuptova rrëmbye-shëm se, e pranonte trillin dhe aventurën. Ekisha parë përherë pothuajse veçse në profildhe, ashtu përballë m’u duk si tjetër njeri. Prit;edhe gojën e kishte të madhe, por femrave ushkon goja e madhe, ndoshta ngaqë buzët ikanë me forma më të plota. Për shembull, e keparasysh Sofia Loren? Ha ha ha?

18/ E Diel,10 mars 2013nacional LETRA, IDE & KOMENTE

Nga ILIR AJDINI

Unë që po ju shkruaj, jam një lexues i rregullt i shtypit, prej të cilit marr çdo ditëinformacionin e nevojshëm. E konsideroj

atë, si një ushqim të përditshëm e të rëndësishëmshpirtëror, që bashkë me kafenë e mëngjesit, për-bëjnë ritualin e zakonshëm të një dite të re, që nis.Mendoj se nuk jam as i vetëm dhe as i vaçantë, qëe nis ditën me gazetat dhe që shfaq pasionin përshtypin. Sot, gazeta janë shumë, që do të thotë seka dhe konkurrencë të madhe mes tyre. Kjo ështënë të mirë të ne lexuesëve, që sjell dhe cilësi e nivelmë të lartë profesional në përcjelljen e informacion-it. Unë i lexoj me kënaqësi pothuajse të gjithagazetat, që ka sot tregu shqiptar, të cilat veç infor-macionit më relaksojnë me kulturën e paraqitjes,me gjuhën artistike dhe me mesazhet humane e ko-mbëtare, që reflektojnë tek lexuesit, larg fjalorit tërëndë e banal, që shfaqet në ndonjë rast tek ndonjëgazetë e veçantë, apo në ndonjë koment politik.Përgjithësisht, shtypi ynë ka shënuar progres tëmadh në vitet e demokracisë, por unë dua të thek-soj vlerat e një gazete që e ka afirmuar shpejt vetentek lexuesit me profesionalizmin e saj, siç ështëgazeta “Nacional”. Një gazetë javore, letrare, kul-turore e politike, por dhe e përditshme online, e

cila të jep shijen e një fruti të freskët ekzotik në çdonumër dhe në çdo faqe të saj. Ajo tashmë, ështëbërë një gazetë interesante dhe tërheqëse, sepse nëshkrimet e saj, gjejnë veten shumica e lexuesëve.Tek faqja letrare, që është ndër më të realizuarat,krahas emrave të njohur të letrave shqipe, gjejnëveten me krijimet e tyre në poezi e në prozë edhemjaft emra të rinj të talentuar, që dita ditës po afir-mojnë vlerat e tyre krijuese. Aty gjenë “cicërimat”e para në rrugën e krijimtarisë së fëmijëve, hapat epara të krijimtarisë së të rinjve, që guxojnë të hyjnënë fushën e gjërë të poezisë, të prozës apo të ndon-jë gjinie tjetër. Dikur, ishte gazeta “Drita” ajo, që i

mblidhte dhe i publikonte shkrime të tilla, ndërsasot është gazeta “Nacional” me një tjetër hapje, menjë tjetër shtrirje e dimension të saj, që u thotë kri-juesëve të të gjithë gjinive e zhanreve, ja ku mëkini, për ju e kam këtë faqe, këtë rubrikë, ku mundtë ushtroni e të publikoni krijimet tuaja. Bujrum nëfaqen letrare të “Nacional”! Konkurroni me shk-rimet tuaja të rinj e të vjetër, me përvojë e pa për-vojë, për ju është kjo gazetë, që në sytë e lexuesëvepo rritet e fuqizohet çdo ditë, duke u bërë për herëe më e dashur dhe më prezente në çdo vatër sh-qiptare e tek çdo individ. Bravo “Nacional” dheurime nga unë, si lexues dhe si një nga zërat e shumtë

Sa e bukur je romë

Nga RAMADAN THAÇI

Trupin tënd të plakur shpesh ta shkelaMe trenin e çmendur plot emocioneGërmadhat e trupit tënd të plagosur më

ikin vargNga ky tren i çmendur zbresin vajza të bukuraSa vajza të bukura ka Roma zemra më plasBukurinë e tyre vetëm e mbaj ndërmend

I madh është ky qytet sa syri nuk ma zëZonja të bukura e pallate argëtimiTreni i tërbur nuk më le të shoh asgjëGjithçka ik dhe mëshihet nga ne të dyDëshiroj t‘i shkruaj ca vargje për RomënAh, mrekulli, ëndërr e poshtërKot, nuk gjej laps, duart i kam plot nikotinëE treni ikë e ikë si qenë i tërbuar

Sa më mundon dëshira të bëhem poet i RomësTi shkruaj një gruaje të bukur ose një guri

të lashtëE kujtoj Marën e bukur dhe shfletoj fotografi

revistashGjinjtë e saj të bardhë e sytë e kaltërEh sa e madhe është Roma e unë njeri i vogël

Sikur të vie Mara në PrishtinëDo t‘ia falja gjithë çka kam shpirtëroreÇdo gjë tretet dhe humbet e treni futet në tunelSa më merr malli për këtë qytetPër sheshet e fjetura mbi ëndrrat e të vdekurvePër Roma Terminin ku një natë fjeta mbi

mermerPër pallatet dhe zonjat e bukura

Për marën e bukur që m‘i ndez emocionetE treni i çmendur gjithnjë ikë nga RomaKot mundohem të komunikoj me MarënEdhe kur tani asaj ia kam mësuar gjuhënTa shtrydhi në epshe nga dashuria që kamEh, sa më merr malli ta shoh Romën

Si ike nëdherat e huaja-Raif Bajrami, Lluçan-

Nga ISMET TAHIRAJ

Si ike në dherat e huaja, si,e uji atjeështë gufim.ashti i tokës amëmbështjell në gjelbrim.

Më lë si një pip i djegurnga bora pranverore,as rrënjë, as sythsi kam galdim.

I heshtur, memecec dherave, udhëvetë Lluçanit,marrë ngrykheshtjen e veremosurpezmatim.

Gufon në dherat e huajafildish i irur,n’pa kthim.

Po të isha

Nga YMER BERBATI Po të isha lule pranvereMu në trëndafilin e buzësKuq të kisha lulëzuarAromës sate dehurÇerpikëve duke të vesuar Përkundur në erë dotë rrija

Mbi kokën tënde dimrit verësOse shkrumb i zi i gjoriFlakës së madhe të vetvetes

Atdhedashuria(Mehmet Akif Ersojit)

Nga ALI ALIDEMAJ

Një natëMehmet Akif Ersojerdhinë vargjete miae më tha:Unë jam nipi fshatitShushicëtë IstogutNënaimeështëKosova,ështëShqipëria.

Çamëria

Nga GANI MUHAXHIRI

Një dhembie e madhe më therëNë shpirt…Për Çamërinë-këtë tokë shpipëtare…Që na e gllabëroj Kanibalizmi okupatar…Që kurrë s’u ngop me drredha plot…Në robëri-ofshamë dhe lot.A ka drejtësi për t’i dalë zot…!?Kësaj pjese të shqipes,Që këlthet në botë…E shkapërderdhur tash e sa mot…

Një dhembie e madhe më therëNë shpirt…Për Çamërinë këtë tokë shqipëtareNë gjykatën botërore duhet të flasëDhe Zoti vet…Borxhi t’i këthehët patjetër sot…SHqipërisë Etnike i takon plot…Se vuajti mjaft nga padrejtësitë…Çka është pronare e me tapiDjerësën e vet t’a gëzojë taniTë mposhtet dhuna me mirëkuptimÇka është njerëzore-patjetër mbinë…Fara shëndosh n’kushte shumëzohetNë Çamëri Atëdheu të mbrohet…Gjakovë, 20.01.2013

Bota është mendim

Nga FATOS RUSHITI

Bota është një fjalëStinë e fluturimBota është mendim

Kur të bëhet prekjeUnë do jem njeriLulet me sa zë që kanëVetëm do të qeshin

Bota është e vockëlFati im c’veshet nga muzika latinoAjo kërcen me bark për toke

E piniE pini o njerëz cmendurine timePikëllimin ta vë në gjumë

SeNuk merr fund jetaPa e shtrydh LaurënNëpër puthjeBota është e vockëlSa një sy femre

Gazeta “Nacional”, më e mira letrare dhe kulturore e të gjitha kohërave

Një gazetë e këndshme për të gjithë lexuesit“Dikur, ishte gazeta “Drita” ajo, që i mblidhte dhe i publikonte shkrimet e elitës tonë krijuese, inteletuale, ndërsa sot ështëgazeta “Nacional” me një tjetër hapje, me një tjetër shtrirje e dimension të saj, që u thotë krijuesëve të të gjithë gjinive e

zhanreve, ja ku më kini, për ju e kam këtë faqe, këtë rubrikë, ku mund të ushtroni e të publikoni krijimet tuaja.”

të atyre, që të ndjekin në rrugën tënde drejt pro-gresit! Kjo e ka një bazë, e cila mendoj unë, seburon nga stafi i saj profesionist e i përzgjedhur,që ka mbledhur rreth gazetës bashkëpunëtorë tëafirmuar, që lexuesit i ndjekin në shkrimet e tyreinteresante. Dhe nuk është vetëm faqja letrare, qëtë tërheq tek kjo gazetë, e cila reflekton kulturë eprofesionalizëm në çdo numër e faqe të saj. Njëkulturë ndryshe paraqet ajo edhe kur flet për poli-tikë, ku e dallon gjuha pa sharje e ngarkesa emo-cionale dhe pa politizime të ngushta partiake, pore bazuar në fakte e argumente bindëse, që i bëjnëlexuesit ta ndjekin atë me interes. Aty gjejnë pas-qyrim jo politika të vogla të krahëve apo të seg-menteve politikë të vendit, por politika të mëdha,që zgjojnë interesa kombëtare të zhvillimit të ven-dit drejt integrimit, larg nacionalizmave të shfren-uar, që e dëmtojnë klimën e paqes e të bash-këpunimit në rajon e më gjërë. Ndaj, tek “Nacio-nal”, gjenë veten çdo lexues, i ri apo i vjetër qoftëai, gjenë veten kushdo që ka dëshirë e vullnet përtë lexuar, prej të cilës mëson shumë gjëra, madjeedhe nga shumë fusha, si, nga shkenca, historia,kultura, arti, etj. Suksese të reja “Nacional” nërrugën tënde të kokurrencës e të afirmimit të vler-ave, që transmeton tek lexuesit, për të qënë gjith-një një gazetë e dashur dhe kërkuar për të gjithë!

nacional19/ E Diel,10 mars 2013 INFO

TIRANE

Aktori i famshëm komik Roland Trebicka u nda nga jeta pasditen e të merkurës,në moshën 66-vjeçare. Për nder të ak-

torit të madh, e shumë të dashur të skenes sh-qiptare, Roland Trebicka, u bënë homazhe tëenjtën ne Teatrin Kombetar Tiranë. Trebicka unda nga jeta pas nje semundjeje te rende më tëcilën po luftonte prej 2-3 vjetësh.

Aktori i njohur i teatrit dhe kinematografise,Roland Trebicka u nderua per here te fundit ngafamiljare, miq e kolege, por edhe nga publikuqe e ndoqi gjithe keto vite.

Homazhe kane zhvilluar kryeministri SaliBerisha, ministri i kultures Aldo Bumci, kreu iPS-se Edi Rama dhe personalitete te shqyaranga arti dhe kultura shqiptare.

Në fjalen e tij kryeministri Berisha theksoise Roland Trebicka do te jetoje permes peron-azheve te tij. “Sot eshte nje dite e dhimbshme,dite zie, trishtimi per ndarjen nga jeta të njëkorifeu të vertetë të artit tonë skenik, të teatritdhe të filmit shqiptar. Roland Trebicka ishte dhedo te mbetet njeri nga artistët më të dashur, mëtë çmuar, më të fuqishem në mjeshtrinë e tij përmbarë shqiptaret. Me bukur se Roland Trebic-ka askush nuk tjeter nuk u shkri ne personazhete tij dhe ne te aspekt ai ka jetuar dhe do jetojene keto personazhe artistike dhe neprmjet tyreka fituar pavdekshmerine qe meriton. I shprehngushellimet familjes e cila ka bere perpjekje

NJERIU QË LA PAS MËSIMETE DASHURISË NDAJ ATDHEUT

SALIH (JAHË) DEDUSHAJ(1936-2012) NJË JETË PËR

ÇESHTJEN KOMBËTAREMë 5. 3. 2013 u bë një vit malli, pikëllimi dhevuajtje kur në Nju-Jork të SHBA-ve ndërroijetë babai im, Sali (Jahë-Çung) Dedushaj, ngaVuthajt e Kelmendit. Qenka e rëndë të shkru-het kujtimi për Ty, o babë! Fjalët janë të paktaqë t’i përshkruaj ndjenjat, sepse Ti për mua nukishte vetëm babë, por edhe mësues i jetës. Muadhe pasardhësit e Tu na mësove se sa ka rëndësibukëdhënia, se si respektohen miqtë, se si du-het atdheu dhe cila është pesha e fjalës së burrit.

Do të jetoj me mall dhe dhembje të thellë.Do të na mungojnë bujaria, fisnikëria dhe mirë-sia e një burri me traditë, ashtu siç ta la amanetbaba yt, Çung-Tahiri Dedushaj, dhe mësimetqë t’i dha dhe djali i Xhaxhit tënd, Isuf ZymerDedushaj, të cilët ishin pushkatuar më 18 kor-rik 1951 nga forcat policore sllavo-komunistee që të dy u flijuan për çështjen kombëtare.

Se sa ishe bujar dhe i respektueshëm, u kup-tua me rastin e vdekjes tënde, kur me mijërabashkatdhetarë nga të gjitha trojet etnike sh-qiptare erdhën të t’i bënin nderimet e fundit nëNju-Jork, derisa po përcilleshe për në Kosovë.Për këtë do t’u jem mirënjohës për gjithë jetën.

Vërtet, ishte madhështore përcjellja Jotepër në shtëpinë e amshimit, në Alpet Shqiptare,ku e tërë Krahina e Plavës dhe e Gucisë, Kra-hina e Ulqinit, Kosova dhe Shqipëria erdhëntë na ngushëllonin për humbjen tënde, baba.Ti ishe dhe do të mbetesh motivi i jetës sime.

Naim Dedushaj

Akademik prof. dr. MEHMET HALIMI

Njerëzit, të cilët tërë jetën e vet, punën dheveprimtarinë edukativo-arsimore dhe atdhetare ia kushtojnë popullit dhe atdheut të

vet, nuk vdesin kurrë. Ata janë të përjetshëm, sepsevepra e tyre flet edhe pas vdekjes. Një meritë tëtillë e kishte edhe mësuesi veteran –Jetish B. Vishi.Jetish Vishi, me punën e tij të palodhshme me vull-netin e çeliktë për të përhapur rreze dijeje në fush-ën e arsimit, me sakrificat që bëri për çështjen ko-mbëtare, na bën borxhlinj që me rastin e 10 vjetorittë ndarjes fizike nga gjiri familjar e kombëtar takujtojmë me respekt e admirim për punën e tijdyzetvjeçare në fushën e arsimimit dhe emancipi-mit të gjeneratave të reja, që sot përbëjnë një ar-matë intelektualësh të profileve të ndryshme të ve-primtarive politiko-shoqërore, ekonomiko arsimo-re e shkencore. Dhe nëse çdo send apo objekt inor-ganik vjetërohet e amortizohet dhe në fund asgjë-sohet, puna e mësuesit, e edukatorit të arsimit nukasgjësohet kurrë, por vetëm shumëfishohet, ndajvepra edukativo-arsimore e veteranit të arsimit nëtreva të ndryshme shqiptare, madje edhe tejoqean-ike, nëpërmjet nxënësve të tij është shumëfishuar,është shtuar dhe avancuar dhe është përhapur gjith-andej në kohë historike e në hapësirë gjeografike.

Jetish B. Vishi, u lind më 1 maj 1914 në fsha-tin Vërban të Anamoravës, në një familje të varfër

shumanëtarëshe patriarkale, por me tradita të pa-sura kombëtare. Ndaj si i këtillë u shkollua nëkushte tepër të vështira të Jugosllavisë monarki-ste SKS, duke i ndjekur mësimet fillestare në gju-hën serbokroate, ndërsa gjatë viteve 1932-1939ndoqi mësimet në medresenë “Isa Beu” të Shk-upit. Këtu ai u pajis me dituri e kulturë të gjerënjerëzore. Por mbi të gjitha ai u edukua dhe uvetëdijësua edhe me dije atdhetare. Mbante takimetë shpeshta dhe lidhje të ngushta me konsullin sh-qiptar në Shkup, duke zgjeruar kështu horizontine dijes në fushën e historisë kombëtare shqiptare,ai lexonte vijimisht vepra në gjuhën shqipe qyshkur ishte nxënës i medresesë. Nga konsulli shqiptaratëbotë, Hamit Kokollari, me kureshtje, me dashurie interesim të veçantë lexoi veprën: KOSOVADJEP I SHQIPTARIZMIT, duke mësuar tëvërtetën historike për popullin e vet, mësuesiJetish, tërë jetën do të përpiqet që në procesinmësimor të mbjell e të kultivojë te nxënësit e vetdashurinë për popullin e atdheun e tyre. JetishVishi, punën në lëmin e arsimit e filloi qysh gjatëLuftës së Dytë Botërore, pikërisht më 1 qershor1943, në vendlindjen e vet në Vërban. Në atë kohëkur njerëzit, që dinin shkrim-lexim në gjuhënamtare ishin shumë të rrallë, ndaj hapja e shkollësshqipe ishte një ngjarje me rëndësi të madhe e tëveçantë që përhapte rreze dijeje në jetën kulurore-arsimore në tërë Anamoravën. Mësuesi Jetish,

ndonëse ishte përgatitur për hoxhë, në momentine nevojshëm ai vendosi të hap shkollën e parë sh-qipe në Vërban, duke u bërë mësuesi i parë sh-qiptar i saj, që mësimet i zhvillonte në gjuhën eëmbël amtare shqipe.

Hapja e shkollës shqipe në Vërban, më 1 qer-shor 1943, ka odisejadën e historikun e saj të gjatë,e cila u hap me përpjekjet mbinjerëzore të patri-otëve Zeqë Vërbanit dhe mësuesit të ri – JetishVishit, të cilët duke intervenuar në Qeverinë eatëhershme kuislinge të Tiranës, arritën të ndër-rojnë vijën kufitare bullgaro-italiane, e ta hapinshkollën e parë shqipe. Dekreti vjen nga Tirana,nga ministri i atëhershëm i arsimit – Ahmet Du-hanxhiu, e nëpërmjet Selami Hallaçit, i dorëzohetJetish Vishit, duke e emëruar mësues të parë nëkëtë shkollë. Ndaj me rastin e kremtimit të 50-vjetorit të kësaj shkolle, më 1 qershor 1993, rap-sodi i mirënjohur popullor, Hashim Shala, kësajngjarjeje të rëndësishme të shkollës së parë sh-qipe të fshatit Vërban i këndoi:

“Jetish Vishi, pika djalit,Zeqë Vërbani sokol mali;Jetish Vishi mësues i ri,Zeqë Vërbani burrë dai;Për Tiranë këta ia kan mësyMe hap shkollë, me ndrrue kufi...”

*Anëtar i Akademisë së Shkencavedhe Arteve të Kosovës/ ASHAK

Në 10-vjetorin e shuarjes së mësuesit veteran të arsimit kombëtar shqiptar

Jetish B. Vishi mësues dhe atdhetar i dëshmuar“Jetish Vishi, punën në lëmin e arsimit e filloi qysh gjatë Luftës së Dytë Botërore, pikërisht më 1 qershor 1943, në vendlindjen e vet

në Vërban. Në atë kohë kur njerëzit, që dinin shkrim-lexim në gjuhën amtare ishin shumë të rrallë, ndaj hapja e shkollës shqipeishte një ngjarje me rëndësi të madhe e të veçantë që përhapte rreze dijeje në jetën kulurore-arsimore në tërë Anamoravën”

NISHANI MESAZHNGUSHËLLIMI PËRNDARJEN NGA JETA TËROLAND TREBICKËS

TIRANE - Presidenti i Republikes, Bujar Nis-hani shpreh hidherimin e thelle per ndarjennga jeta te artistit dhe aktorit te shquar Ro-land Trebicka permes nje mesazhi ngushelli-mi drejtuar familjareve te te ndjerit, ne te cilinshkruhet: “Sikur aktori Roland Trebicka te ish-te njeri i zakonshem fjalet e ngushellimit perndarjen e tij nga jeta do te ishin me te lehtaper t’u zgjedhur e per t’u shprehur. Eshterrugetimi i mundimshem drejt artit, eshte jetadhe vete personaliteti i artistit te shquar qe naben te mendohemi shume e te zgjedhim fjalenme te ngrohte e te denje per te shprehur dhim-bjen dhe respektin e merituar qe ia kemiborxh, sepse ajo cka la pas me artin e tij esh-te nje sherbim i madh qe i ben vendit. Jam isigurt se familja e tij; bashkeshortja, femijet,te afermit e ndjejne shume dhimbjen, por poaq jam i bindur se kjo dhimbje perkthehet nerespekt dhe mirenjohje te madhe nga çdoshqiptar qe ka pasur dhe do te kete fatin tendjeke Rolandin ne rolet e tij te mrekul-lueshme. Jeta e tij e shkurter eshte pragu ifillimit te nje pavdekesie, te cilin ai e ka meri-tuar dhe ne jemi krenare per kontributin e tijndaj artit dhe kultures shqiptare”, perfundonmesazhi i ngushellimit i Presidentit Nishani.

I jepet lamtumira e fundit aktorit të famshëm komik Roland Trebicka

Ndahet nga jetakorifeu i artit tonë skenik

Berisha: “Sot është një ditë e dhimbshme, ditë zie, trishtimi për ndarjen ngajeta të një korifeu të vertetë të artit tonë skenik, të teatrit dhe të filmit shqiptar.Roland Trebicka ishte dhe do të mbetet njeri nga artistët më të dashur, më të

çmuar dhe më të fuqishem në mjeshtrinë e tij, për mbarë shqiptarët.”

te medha per ta ndihmuar Rolandin dhe ai kakapercyer me guxim situata te veshtira” thakryeministri.

Ndersa Kryetari i PS-se Edi Rama shprehubashke me ngushellimet per humbjen e artistitte madh, edhe nderimet e tij per Trebicken sinje komik i madh dhe njeri i rralle.

Pasi shkruajti mesazhin e tij ne librin e kuj-timeve, Rama deklaroi se humbja e Trebickesla pas nje boshllek të pazevendesueshem neTeatrin shqiptar.

“Me nderim e percjellim jo vetem si njekomik te madh, por edhe si nje njeri vertet terralle”- tha Rama.

20/ E Diel,10 mars 2013nacional OPINION

Për ta shkruar këtë shkrim më nxiti fjalimi iKryeministrit Sali Berisha, mbrëmë, me 28shkurt 2013, me rastin e rivarrimit të dy dësh-

morëve të vrarë më 1997. Sipas kryeministrit SaliBerisha këta ishin vrarë nga revolta e të majtëve,kurse sipas të dhënave që i kam unë, u vranë ngadora konspirative sllavo-greke, që qëllim parësore ka zhdukjen e popullit shqiptar.

Për të ardhë deri tek e vërteta për këtë ngjarje,së pari duhet të ndalemi te thirrjet e njeriut që u vunë ballë të konspiracionit sllavo-grek e antish-qiptar, siç ishte akademik Rexhep Qosja, i cili ishtefrymëzuar nga “revolucioni demokratik” i vitit1924, që poashtu ishte nxitur nga konspiracionisllavo-grek, e rrëzoj qeverinë e zgjedhur në mënyrëdemokratike. Dhe, pas ardhjës në pushtet të kësajqeverie nëpërmes “revolucioni demokratik”, enjejta menjëherë e njohu Qeverinë e Lenin -Sta-linit, që ishte nxitëse e “revolucionit demokratik”të vitit 1924. Për t’i realizuar programet e ruso-pansllavistve, megaloideve dhe programeve tëgarashaninëve e të tjerëve, që kërkonin zhdukjene popullit shqiptar.

Thirrjet e akademikut “Të gjithë kundër SaliBerishës”, në të vërtetë ishin thirrje “Të gjithëkundër Shqipërisë” !!!

T’i kthehemi rrjedhës së ngjarjeve: Unë edhemë herët e kam argumentuar në shumë shkrimetjera, posaçërisht në librin “Konspiracioni antish-qiptar sllavo-grek”, se “revolta e së majtës” siç equan Kryeministri Sali Berisha, rrënjët i ka largnë të kaluarën duke vazhduar edhe në vitin 1941, kur përfaqësuesi i pansllavizmit, Milladin Pop-oviqi me shokë e organizuan një bandë krimina-le, me Kiqa e Koqo, të quajtur Partia Komuinistee Shqipërisë , duke ia vënë në ballë një monstrumme emrin Enver Hoxha.

Plani për ngjarjet e vitit 1997, kishte zana-fillën qysh nga viti 1941 e në vazhdimësi, duke epërgatitur popullin shqiptar në mënyrë sistema-tike, që në momentin e duhur dhe në rrethana tëcaktuara, nëpërmes një “revulucion demokratik”që ndoshta do të ishte pak sa i vonuar, të zgjidhejnjëherë e mirë çështja e popullit shqiptar, respek-tivisht shtetit shqiptar duke e zhdukur përfundi-misht nga faqja e dheut.

Veprim i ngjajshëm ishte shkatërrimi i vendi-meve të Kuvendit të Mukjes, i ndërmarrë sipasurdhërave të “mikut të madh të popullit shqiptar”( sipas Enver Hoxhës) Milladin Popoviqit, i cilithoshte se reaksionit shqiptar duhet mëshuar sopatënë kokë. Kështu, e shkatërruan parinë shqiptaredhe e çveshën tërësisht popullin shqiptar nga nd-jenjat kombëtare, nëpërmes luftës kundër nacio-nalizmit që të dëshmoheshin si “internacionalist”.Këtë ide në ditët tona po e propagon edhepasardhësit e Enver Hoxhës, Rron Gjinovci, ak-tivisti i dalluar i Albin Kurtit, duke thënë:

“Për neve të majtëve, për dallim prej juve qëdërdëlitni kotësira, kombi nuk është pikësynimi,por është vetëm rruga nëpër të cilën do të sh-kojmë drejt botës internacionale, pa kombe, nëpaqe të përhershme përmes revulucionit perma-nent”

Shqiptarëve ua shpërlanë trurin dhe i shndër-ruan në njerëz që dinë me folë, dinë të shikojnëpor nuk dinë të parashikojnë. Njerëz me logjikëne kafshës, siç thuhet në programin kombëtar tëhebrenjëve.

Duke ua ndaluar fenë, donin të krijonin va-kum fetar, që në momentin e duhur të pranojnë çdo gjë që u ofrohet.

Ata krijuan varfëri të tmerrshme, duke i detyru-ar shqiptarët që këngën e tyre më të preferuar takenë “ “Lum si ne, e lumë për ne, bukën e bëjmëvetë”.

Ky refren na asociocon në thënjen e Frojdit senjeriu i ka tri instikte qenësore: Ushqimin, seksindhe shkatërrimin e vetshkatërrimin, përafërsishtnjësoji sikur edhe kafshët.

Kështu pra, shqiptarin e detyruan që të mbesvetëm në instiktet shtazarake duke bërë “lumë përne e lum si ne, kur kemi bukë”.

Pra, shqiptarë pa kokë kombëtare që ideal tëvetëm e ka bukën.

Pritej vetëm vdekja e prijësit që zbatonte DIK-TATURËN e proletariatit, të prirë nga ata që tril-losnin për “Rrezikun anglo-amerikan për Sh-

qipërinë”. Pra, bazuar në ide-alet komuniste, jo në idealetkomuniste të Marksit dhe En-gelsit, por në idealet “komu-niste” të pansllavistëve Lenindhe Stalin, pritej vetëm mo-menti i duhur për një “rev-olucion të vonuar” dhe kymoment duhej të ishte vdek-ja e Enver Hoxhës. Dhe pasvdekjës së diktatorit, vërtetëu krijuan rrethana shumë tëfavorshme sidomos emërimin në vendin e tij, njëperson, i cili kishte mbetur si një kufomë që bëntehije mbi dhe e ky ishte Ramiz Alija, ngase e kishtekapluar tmerri se mos po i vinte radha për të sh-kuar tek shefat e tij, Mehmet Shehu etj.

Duke ia vënë pranë grekun Prokop Mura, përtë cilin do të bëjmë fjalë në vazhdim, pritej vetëmmomenti i volitshëm për një “revolucionindemokratik të vonuar”. Këto projekte, pakëz ingatërrojë “Rreziku anglo-amerikan për Sh-qipërinë”

Derisa dora konspirative anti shqiptare slla-vo-greke bënte plane për zhdukjen e popullit sh-qiptar, edhe “reaksioni” euro – amerikan bënteprojektet e veta, për ta shkatërruar “konspiracion-in Leninist-Stalinist”, faktikisht pansllavist, që errezikonte botën demokratike euro-amerikane.

Presidenti Regan iu ofrua murit të Berlinit dukee ngritur dorën e djathtë drejt murit të Berlinit përtë urdhëruar se ky muri duhet të rrëzohet !!!

Muri i Berlinit u rrëzua e pas tij u rrëzua edheBashkimi Sovjetik i Lenin-Stalinit nga e cila krea-turë dolën pesëmbdhjetë shtete. E nga Jugoslla-via veç kishte filluar konturimi i shtatë shtetevejo komuniste leninisto -tititste. Ishte koha e ndry-shimeve të mëdha kur edhe vet Çausheski shkojnë pushkatim dhe mori fund komunizmi leninistnë Rumani.

Ramiz Alia, duke i mbushur brekët, e dorë-zojë pushtetin në mënyrë “demokratike” !!! Bren-da nate të gjithë u bënë “demokrat”.

Disa, edhepse nuk dinin gjë për demokracinë,si Dr.Sali Berisha e të tjerë, ata e donindemokracinë. Përpiqeshin ta formonin një parti,së paku me emër “Partia Demokratike”. Të tjerët,edhe pse dëshironin të organizoheshin në partidemokratike “si ballistët, legalistët…” kishin prob-lem me krerët e tyre se a do të ishin në nivel tëpërgjegjësisë. Ata që i kapi dora konspirative slla-vo-greke e anti-shqiptare, nëpërmes eksponentëvetë vetë Enver Hoxhës dhe PKSH-së së tyre, u kishterënë sopatë në kokë sipas urdhërave të MilladinPopoviqit. Ata që kishin arritur të shpëtonin ngasopata e Enver Hoxhës dhe vëllëzërve të tijëjugosllavë, ishin degdisur rrugëve të botës. Disaedhe atje, rrugëve të botës ishin goditur me sopatëkokës ose ishin helmosur si “kokrra të kolabora-cionistit, Mit’hat Frashëri”, siç e quan në ditët tona,ish-kryeministri Pandeli Majko, babai i Athinës.Dora konspirative-sllavo greke e antishqiptare, utregua shumë e suksesshme kundër “Mërgatës sëqyqeve”, ku shumë krerë të kombit morën fundedhe në kanalet e lumenjve të Brukselit etj., kush-tuqë, nuk ishte lehtë edhe organizimi i partivedemokratike pro botës demokratike euro-ameri-kane përballë të gjitha këtyre vështirësive.

Demokracia si demokraci që është, nuk kërkonhakmarrje, por nuk kërkojë as drejtësia që të vjennë vend, duke i sjellur para drejtësisë të gjithë ataqë i kishin zbatuar urdhërat e shokut Enver, qëgjithmonë kishte qenë në zbatim të udhëzimevetë Milladin Popoviqit.

Një ditë të qetë “Partia e Punës e Shqipërisë”me organin e saj “Zëri i Popullit”, vendosi që tandërrojë emrin nga Partia e Punës së Shqipërisë

(PPSH) në ”Partia Social-iste e Shqipërisë (PSSH)”,ndërsa nuk e bën emërtimine ri të organit të tyre partiakngase nuk e panë të arsye-shme duke vazhduar me em-rin e organit të PPSH “Zëri iPopullit”. Partia Socialiste ihyri luftës për pushtet nëmënyrë “demokratike”.

Shqiptarët që ishinç’akorduar tërësisht, nuk di-

nin kah t’ia mbanin. Kush mundi, ia mësyu kufijvee kush tjetër ambasadave. Shumë të tjerë nëpërmesanijeve, e tmerruan tërë botën!!!

U organizuan edhe zgjedhjet e para pluraliste,ashtu si mundën. Në ndërkohë, në pushtet erdhiPartia Demokratike (PD) në krye me Dr.Sali Ber-ishën, ndërsa konspiracioni anti shqiptar e sllavo-grek manipulonte në çdo drejtim dhe PS me disaparti simotra të saj i kishte plotësisht në dorë.

Finalja që ishte projektuar nga Milladin Pop-oviqi, qysh gjatë LDB-së, përgatitej pandërprerë.Kjo finale duhej ta kishte një emër gjithsesi.

Këtë emër e gjeti Akademik Rexhep Qosja. Eky emër ishte: “Revolucioni i vonuar demokra-tik”. Ç’është e vërteta ky “revolucion” vërtetë ishtevonuar ngase i njejti ishte projektuar të ndodhteqysh moti, atëherë kur vdiq Enver Hoxha, por qënuk u arrit të zbatohej për shkaqet që u cekën mëlartë por që, gjithsesi duhej të zbatohej.

Akterët e konspiracionit sllavo-grek e kishinbindjen se kushtet egzistonin, vetëm se duhej tëkrijohej ndonjë shkas. Më së miri për këtë rast, ushfrytëzuan “fajdet” e trilluara. Dhe tani, kuadrine kishin të gatshëm për veprim. Ishin krerët e PSqë kishin shprehur gatishmëri ta zbatonin këtëplan. Komandanti i tyre ishte në gjendje gatish-mërie për veprim.

Shtabi i tyre ishte vendosur në vend të sigurt,në Greqi, në kuzhinat e së cilës gatuheshin gjellëratme të cilat ushqehej llakërdia e konspiracionit antishqiptar për zhdukjen e popullit shqiptar nga ter-ritoret e veta, përgjithsisht nga Ballkani.

Ky komandant ishte greku, hiq më pak se ishministri i Mbrojtjes i Ushtrisë së Republikës Pop-ullore Socialiste të Shqipëris, Prokop Mura!!!”

Që të jetë sa më i suksesshëm “revolucionidemokratik” edhepse i vonuar, duhej të angazho-heshin sa më tepër luftëtarë me sa më shumë për-vojë, që kishin deri dje kishin çuar ujë në Mullirine Beogradit, siç thoshte miku i madh i popullitshqiptar, gjermani Peter Rullman, ata që kishinbërë puç në Lëvizjen e Demokratit Vizionar Me-tush Krasniqit, në vitin 1984.

Njëri nga kryesorët, Ibrahim Kelmendi aposiç e quan shoku i tij Riza Salihu, Pizha, pseud-onim me të cilin e kishte emërtuar shefi i tij, ud-bashi nga Peja, me të shpejtë u gjend në ballë tëfalangave sllavo-greke dhe të përpunuarit e kon-spiracionit sllavo-grek, anti shqiptar.

Pra, komandanti i falangave në Greqi ishteProkop Mura, ndërsa ideologu i këtyre falangavenë Prishtinë, ishte akademik Rexhep Qosja, e qëtë dy këta bënin thirrje të vazhdueshme: “ Të gjithëkundër Berishës”.

Kur e kemi fjalën te ideologu i falangave, ak-ademik Rexhep Qosja, më duhet ta them edhe njëtë vërtetë: Ishim me një intelektual që kishte dymagjistratura dhe një doktoraturë, prof. dr. N.S.E. Ky e thirri një ditë me telefon dhe u mundua tabindëte se thirrja “Të gjithë kundër Berishës”,është në të vërtetë thirrje “Të gjithë kundër Sh-qipërisë” dhe po të njejtën mbrëmje, si për ironi,vazhdonin thirrjet e Akademik Rexhep Qosjës “Tëgjithë kundër Berishës”.

Kjo ishte e majta, siç i quan Dr. Sali Berisha,

falangat e P. Murës nga Greqia, ato të AkademikRexhep Qosjës nga Kosova, ateherë nën Serbi dhetë Ibrahim Kelmendit, në ballë të falangave në jugtë Shqipëris!!!

Jam dëshmitar i ngjarjeve, tërë atë kohë ishanë Durrës e në Tiranë dhe i përcillja ngjarjet ngadita në ditë, nga ora në orë, nga minuti në minut.

Brengosja ishte tepër e madhe dhe tepër dësh-pruese. Goditjet ishin në çdo drejtim. U shkatër-rua ushtria, u shkatërrua policia, u shkatërrua sh-teti në tërësi. Kështu merrte fund çdo gjë duke igoditur institucionet shtetërore, kulturore e sport-ive, digjeshin shkollat bashkë me bankat shkol-lore. U goditën edhe ndërtesat e doganave. Pra,shkatrroheshin edhe vend ndarjet e kufijve. Ndër-sa në malet e Kosovës jehonin pushkët e trimavetë komandantit Adem Jashari.

Edhe në Kosovë, Millosheviqi i kishte vu nëveprim ata që kishin bërë puç në Lëvizjen eDemokratit Vizionar Metush Krasniqit !!!Vriteshin djemat më të mirë. Ata që ishin të për-caktuar në Vizionin e Metush Krasniqit. Ata qëpërshendeteshin në mënyrën e përshendetjeve tëushtrisë amerikane, goditeshin nga ata që përsh-endeteshin në mënyrën e ushtarëve të Enver Hox-hës, me grusht.

Kur dukej se merrte fund çdo gjë, atëherë “kurhapsirën shqiptare e mbuloj errësira, sikur në vitine largët 1912, atëherë kur u tradhëtuan Vendimete Kuvendit të Taksimit, atëherë kur u tradhëtuaKolosi i Kombit shqiptar Hasan Prishtina, atëherëkur sllavët u vërsulën në tërë hapsirën shqiptaretë Ballkanit, dielli lindi kah përendimi, siç kishteparalajmëruar qysh me kohë Nimi i Madhë. Udëgjuan fjalët shpëtimtare të Perandorit të Per-andorisë Austro-Hungareze Franc Jozef: Të bëhetShqipëria!

Dhe u bë Shqipëria. U bë Shqipëria Londin-eze dhe u shpëtua aq sa u arrit të shpëtohej ngakthetrat e sllavo-greko-bizantinëve.

Në atë errësirë, u tubuan në një skutë të Gre-qisë, përfaqësuesi i Greqisë ?.. Përfaqësuesi i Ser-bisë, Millosheviqi dhe përfaqësuesi i konspiracion-it sllavo-grek në Shqipëri, Nanosi !!!

Çka të bëjnë? Si t’i japin fund shtetit shqiptar?!!! Si t’i japin fund kombit shqiptar ?!!!

U bisedua, por çka u bisedua dhe çka u tha ?!Ku është procesverbali i atyre bisedimeve ?! Nuku duk askund. Nuk e kërkoj atë procesverbalaskush !!!

Bisedohej, siç na thoshte intuita, si të copto-hej Shqipëria Londineze ?!!!

Sa për shqiptarët nën Millosheviqin, projek-tet ishin të gatshme. Përtej Bjeshkëve të Nemura,bashkë me të tjerët, në rrugët e botës, në Europë,në Amerikë, në Australi e gjetiu, siç filluan të sh-kojnë.

Por edhe kjo përpjekje jetike e tyre iu dësh-tojë, në rastin kur si një re që shkrep nga qielli,jehoi zëri i njërës prej përfaqësueseve të shteteveqë e përbënin NATO-në.

Kryeministresha e Turqisë Tansu Qiler dek-laroi hapur: Kufijt e Shqipërisë janë çështje jetë-sore për Turqinë!

Në Greqi u ndërpren bisedimet menjëherë.Përfaqësuesi i Greqisë u mbyll në njërën nga kuzh-inat e tyre për të gatuar plane tjera kundër kombitshqiptar. Millosheviqi u vërsul prapë për zhdukjene shqiptarëve duke i dëbuar përtej Bjeshkëve tëNemura.

Nanosi, sipas projekteve të vjetra: Çdo punë emirë për popullin shqiptar duhej të pengohej dhemos të lejohej të bëhet. Nëse nuk arrihet të pengo-het, të pengohet për t’u bërë mirë. Nëse edhe kjonuk ka sukses, të bëhet çmos që kreun e shtetitshqiptar të vëhej njeriu i tyre. Dhe kur e panë se udështojë projekti për zhdukjen e popullit shqiptar,urdhëruan Nanosin që ta grabis kreun e shtetitshqiptar. Nanosi me të shpejtë u vërsul dhe e morikreun e shtetit shqiptar.

U bë çka u bë, por marshimi i tanksave dheushtima e aeroplanëve të Kllintonit ua prishi planetkonspiracionit anti shqiptar sllavo-grek.

U realizua Vizioni i Demokratit Vizionar Me-tush Krasniqi.

Sot i kemi dy shtete shqiptare de jure. De fak-to e kemi shtetin shqiptar me kufij që nga Devollie në Merdar.

Revulucioni i vonuardemokratik dhe

ngjarjet e vitit 1997Nga SABRI MAXHUNI NOVOSELLA

nacional21/ E Diel,10 mars 2013 LIBRI I RI

Legjenda e trëndafilit bashkues...Pse festa e Shën Valentinit bie pikërisht më 14

shkurt? (E keni pyetur ndonjëherë veten?...) Ësh-të një rastësi apo ka një kuptim të veçantë? Nëkalendarin romak, shkurti është konsideruar simuaji në të cilin njerëzit përgatiteshin për mbër-ritjen e pranverës, stinën e rilindjes. Kështu fillo-nin ritet e pastrimit: shtëpitë pastroheshin dhe juhidhej kripë si dhe një farë e veçantë. Por në veçan-ti, në mes të muajit fillonin festimet në nder tëzotërve që i mbanin ujqërit larg nga fushat e kulti-vuara. Urdhri i priftërinjve të ngarkuar me këtëkult, i afrohej gropës ku sipas legjendës, ulkonjakishte rritur Romolon dhe Remon dhe ku kryeninsakrificat zbutëse. Gjaku i kafshëve përhapej pastajnë vendin përreth rrugëve të qytetit, si shenjë epjellorisë. Ngjarja e vërtetë për rininë romake tëasaj kohe ishte një tip lotarie dashurie. Çdo vajzëe re, në kohë për t’u martuar, vinte emrin e saj nënjë vazo dhe çdo beqar duhet të kapte një emër pae parë se për kë bëhej fjala. Kështu formoheshinçifte, që shpesh përfundonin në martesë.

Një ditë të bukur...Mbi shenjtin e të dashuruarve, historia dhe

legjenda ndërthuren dhe ndonjëherë bëhen kon-fuze. Jeta e shenjtit martir që festohet më 14 sh-kurt në realitet ndahet më dysh. Jo një shenjt mar-tir por dy: njëri i cili ka jetuar rreth shekullit të III,dhe që ka banuar për një kohë të gjatë në Romëdhe martiri tjetër i Ternit që ka shumë mundësi tëketë qenë peshkop përreth shekullit të VI-të. Mar-tiri i Romës është përkujtuar në MartirologjinëMesazahe - Romane në 14 shkurt me një regjistërqë vjen nga njëfarë Beda (shekulli i VIII). Në tërrëfehet një histori në të cilën thuhet se Valentini,i cili ishte arrestuar sipas urdhrit të perandorit Clau-dio, u gjend i vrarë në rrugën Flaminia, në varrin etij në të njëjtën rrugë është ngritur një bazilikë,me dëshirën e papa Giulio I, e ribërë edhe kohët efundit dhe e rregulluar në mënyrë ornamentale ngapapa Teodoro. Ndërsa martiri i Ternit, i përkujtu-ar gjithmonë më 14 shkurt në MartirologjinëGjeronimiane, i arrestuar sipas një urdhri të dhënënga prefekti Placido ndërsa ishte në Romë, pasikishte refuzuar të sakrifikohej për idhujt, u vra dheu varros afër rrugës Flaminia, në të hyrë të Ternit,ku ekzistonte një varr i krishterë mbi të cilën mëpas u ndërtua një bazilikë. Dihet që duke qenë dyhistori shumë të ngjashme nuk mungon as ai qëmbështet ekzistencën e një martiri të vetëm Val-entin. Në 498 papa Gelasio e konsideroi 14 sh-kurtin si festën e Shën Valentinit dhe nxori jashtëligjit lotaritë e dashurisë të origjinave pagane.Kaluan vite dhe shekuj dhe festa e Shën Valentinitfitoi gjithmonë e më shumë rëndësi, aq sa tani kemidhe një dokument historik: një letër dashurie tëcilën ia ka shkruar gruas së tij me rastin e ShënValentinit Carlo i Orleansit, i burgosur në Londër.

Legjenda e trëndafilit bashkuesNjë ditë, peshkopi Valentino dëgjoi përtej

gardhit të kopshtit të tij, dy të rinj të fejuar që poziheshin. Mori atëherë një trëndafil, doli ngakopshti dhe shkoi të takonte ata të dy, duke uofruar trëndafilin duke u thënë fjalë mbi pajtimin.Kaq mjaftoi për të mbyllur në çast grindjen mesdy të dashuruarve që ashtu siç u tha shenjti, sh-trënguan trëndafilin duke u lutur derisa dashuriae tyre u bë e përjetshme. Pak kohë më vonë, tëdy u kthyen tek Valentino për t’i kërkuar t’u cele-bronte martesën... Martiri kërkohej në raste fat-keqësie dhe epilepsie. Sa për titullin e “padronittë të dashuruarve” duket se i është atribuar nëMesjetë, sepse dyshohej se më 14 shkurt, në ditëne festës së tij, zogjtë fillonin të cicëronin dukendjekur rizgjimin e natyrës dhe të dashurisë.

EtimologjiValentin tingëllon si “valorem tenens”,”që mban

vlera”, domethënë “që duron në shenjtëri”, ose dotë thotë “valens tyro, “ushtar me vlera”, domethënë“ushtar i Krishtit”. Thuhet se një ushtar është mevlera kur nuk prapset kurrë, kur plagos me forcë,mbrohet me rreptësi dhe fiton me pushtet. Në tënjëjtën kohë, Valentini nuk u zmbraps kundrejtmartirizimit, e goditi duke e shkatërruar idhujtarinë,u mbrojt duke përforcuar besimin.

Lutja e të dashuruarveNë zemrën time, Zot, është ndezur dashuria

për një krijesë që ti e njeh dhe e do. Bëj që unëtë mos e humb këtë pasuri që ti më ke futur nëzemër. Mësomë se dashuria është një dhuratëdhe nuk mund të përzihet me asnjë egoizëm, qëdashuria është e pastër dhe nuk mund të rrijëpranë asnjë poshtërsie; që dashuria është pjel-lore dhe që duhet, duke filluar nga sot, të prod-hojë një mënyrë të re të jetuari tek unë dhe tekai që më ka zgjedhur. Të lutem Zot, për atë qëmë pret dhe më mendon, për kë më ka dhënëgjithë besimin e të ardhmes së vet, për kë më ecpërkrah në shëtitjet tona, duke i dhënë njëri-tjetrit ndihmë dhe model. Dhe me ndërhyrjen eShën Valentinit na ndihmo dhe na përgatit përmartesën, për madhështinë e saj, për përgjegjës-inë që të jep ajo, kështu që duke filluar nga sot,shpirtrat tona të pushtojnë trupat tanë dhe tëmbretërojnë në dashuri.

Mesazhe

Oh sa herë më ndodh të dehem tek ty dheçdo shkronjë që të nis është një kupë plot malle puthje dhe një këngë e thellë! E dehur nata,ëndrra, i dehur çasti, dita, pritja prej trëndafilitë kuq, aromë në buzët e saj.

**** Sytë e mi të ylberizuar, vështrimi im i

mëndafshtë që pambarimisht ngazëllehet nëtrazime malli të kulluara për ty.

***Të të kisha afër do të bëja të dëgjonit këtë

drithërimë bari të duarve të mia në ujërat e zymtatë trishtimit ndanë brigjeve të fatit tim, me ndjes-inë e një përqafimi të fortë plot mall të dëshiruar.

***Kam mall në mes fjalësh në një varg. Nuk e

di çfarë energjie të bukur çfarë force të paduk-shme mi çon mendimet tek ty...

****Nëse të mungoj, vendose dorën në zemër

dhe unë jam aty brenda zemrës tënde si një kara-fil dashurie.

****Dantella nxin në këtë mbrëmje të gjelbër dhe

shigjetave prej mjalti të pranverës. Duket sikurfjalët e mia rrjedhin nën akull dhe tek kjo rrëkebutësie kanë vlerë vetëm disa pika shiu tëkthjellët si loti.

****Sa herë të ëndërroj qielli im psherëtin. Sa

herë mbyll sytë shoh një fill rozë të padukshëm që më çon tek ty si me magji.

****Unë ndjehem një botë me vete, një botë plot

trëndafila të lulëzuar dhe çdo fjalë që të shkru-aj çdo buzëqeshje e syve kur të mendoj më kthe-het në një këngë dashurie që e këngëzoj midisbuzëve të mia..

******Çastet kur jam pa ty i kaloj me shijet e

fjalëve që të qëndis në mesazhe zemre. Nëpërluginën e dëshirës shoh zjarrin e dritës së ver-bër që më prin në vetmi për të më lexuar ndjen-jat e mbuluara me velin që lëshon shiu.

****Kënga ime e dashurisë për ty gjallon thellë

në ajër aromë malli e fjalë me lëng lulesh qëkam mbi buzë çdo çast për ty.

****Emri i jot është puthja e syve të mi, lëvizja

e vetme me buzë që thur në heshtje dashuri.*****Një këngë ngjyrë vjollcë të dërgoj dhe nd-

jenja të trëndafilta ku sytë e mi të kanë brenda në shkëlqimin e agimit, ku kënga e plotë e tyreështë vetëm malli.

****Sa doja këtë mëngjes me një përqafim të

dielltë e gjitha me një buzëqeshje si uji i kullu-ar në shirat e një lumi mes shkëmbinjve, të tëpërqafoja si hyjneshë-Ty Tarzani im.

****Brenda vetes gërmoj aty ku është uji aty ku

është burimi për të të parë, për të të ëndërruarme shpresë e me një melankoli të ëmbël që mijosh sytë me lot pambarim.

**** Pagëzohem në thellësinë e vetvetes me fjalë

e çaste të pathëna si yll në fundin e një pusi. Timë ke bërë të hyj në thellësinë e kësaj ëndrreku të kërkova padashur dhe të dashurovapazgjidhshmërisht.

****Një durim i dhunshëm më marros, harresa

zbret mbi mal dhe malli im bëhet xhelozi. Eraharron që është erë, dhe buzët e mia skaj hori-zonti. Sytë e mi janë drita dhe zjarri i syve të tu.

****Malli për ty më puth në zemër. Në terr të

ëndrrës diku nëpër natë, pres me endje të vishdhe unë nuk do ti turrem çelësit për dritë, sedrita do të jesh TI.!

****Larg teje, emocione të forta ndjej nën hesh-

tjen dhe dhimbjen e mallit si një ëndërr e pam-undur të jem pranë në çdo moment.

****Në këtë çast nuk po derdh lot, por rruzuj

diamantesh që s’dinë të më ndalen me mendi-min se prekin gjoksin tënd.

***Qielli im i fshehur je ti. Pastaj, mes këtij qielli

janë fjalët e mia që s’ti them dot pasi e ndjej seedhe kur s’të flas ti i ndjen fjalët e mia qelibar. Tipër mua je Ylli Polar që të ndjek çdo mbrëmje.

***Sa herë të mendoj filloj të shkruaj pafundë-

sisht rreshta të trishta ku shtegton zjarri i fjalëvetë pathëna, e ky mall i praruar nuk e di se si mëdeh si një verë franceze e ruajtur në thesaret embretërve të Egjiptit...

****Hije pas hije të ndjek në rrugën e pamba-

rimtë të dashurisë, sepse një shpresë e madhebrenda meje është si një piktor e cila nga thellë-sia e zemrës më jep ngjyrat më të bukura mëtë ndezura në perëndime të trëndafilta në emërtë dashurisë.

***Kur të mendoj, ngjyej penelin me ëndrra të

bukura dhe veten e çoj në një lëndinë meluleshqerra dhe me to ideoj librin e parfumtë tëndjenjës sime për ty.

*** Natën kur ruaj dritën e yjeve, zhvishem para

pasqyrës si hëna para meteorëve dhe mendojkrahët e tu të më pushtojnë egërsisht si luftëtarëtqë pushtojnë kalanë.

*** Pritje pa kufi, por unë të kam në çdo qelizë

të trupit. Të mendoj çdo çast dhe zemra imefluturon mbretërisë së qiellit ku unë një përqafimyjesh të dërgoj.

****Largësia s’na ndan dhe pse sytë e mi po i

zbutin disa pika lotmalli.****Sa larg më je! Sa mall që kam. Sot në

mëngjes kur hapa dritaren një tufë jargavanëshmë çelën në sy me ethen për ty.

****Fjala ime dhe imazhi im e di se të vijnë për-

para si jehona e zemrës, si flutura në rrezen ediellit.

Shkrimtari Albert Zholi publikon “Shën Valentini, një ditë për dashurinë”

Mesazhe dhe vargje dashurieKy libërth xhepi i dedikohet dashurisë, fjalës më të bukur të zemrës, virtytit më të lartëshpirtëror, ndjenjës më të spikatur, më sublime, më të pastër, më sinjifikative, asaj së

cilës i kanë kënduar, poet, shkrimtarë, shkencëtarë, filozofë, këngëtarë, njerëz të thjeshtëme fjalët e qëndisura në buzë . E kush nga ata që ka provuar dashurinë, nuk ka marrë

krahë dhe ka fluturuar në vende të pamenduara duke përcjellë gëzim, hare, optimizëm?!Dua që ky libërth xhepi të jetë pjesë e jetës së gjithkujt, pjesë e atij realiteti ku secilipërpiqet të “vjedhë” diçka të bukur, magjepsëse nga fjalët dhe mendimet e tjetrit. Tëgjithë i duam mendimet, vegimet, idetë, ku patjetër, duam të jemi pjesë e ëndrrës së

dashurisë, e atij universi ku askush s’është i fuqishëm të depërtojë, por vetëm të ëndër-rojë pafundësisht në kohën mes dy stinëve më të bukura jetësore...Dashuria të shtyn drejt

madhështisë, sakrificës, guximit, marrëzisë. Në dashuri jemi si dy pika vese rënë ngapetalet e një trëndafili rozë. Populli i ka thurur lavdet e tij kësaj ndjenje kaq të madhër-ishme duke e ngritur në tempujt e shpirtit dhe në zërin e zemrës. Dashuria është një zënga brenda vetes që kërkon të flasë, kërkon të dalë nga errësira, të thotë: Jetoj, për ty

jam gjallë! Aty ku Hëna puth perëndimin dhe deti flladit mëngjesin me VAL. Ç’do ëndërrdashurie ka një dëshirë, ç’do dëshirë ka një realitet, dhe ç’do realitet ka një realizim.

Dashuria është liri dhe lumturi. Në dashuri pemët, anës rrugës s’ngelen veçse spektatorëtë qeshur të një kohe të bukur... Kështu le të jetë ky libërth një shkëndijë fjale, për të nde-

zur vullkanin e madh njerëzor për ndjenjën më fisnike të të gjithë kohërave. ..

22/ E Diel,10 mars 2013nacional INFO

Nishani nderonme ‘Urdhrine Flamurit’,Adem JasharinTIRANE - Presidenti BujarNishani ka dekoruar heroine Kosovës, Adem Jasharinpas vdekjes me ‘Urdhrin eFlamurit’. Në një ceremoninë Presidencë, Nishani ecilësoi qendresën e koman-dantit si një qendresë ndajagresionit dhe mbrojtjes sëtrojeve shqiptare dhe se nëkëto përpjekje ka prirë gjith-monë flamuri kombëtar.Ndërsa përfaqësuesi i famil-jes Jashari u shpreh në këtëceremoni se ky urdhër kanderuar gjithë kombin.

Letërsia eKosovës nëPanairine LeipzigutPRISHTINË - Edhe këtë vit,Panairi i Librit në Leipzig dotë ketë mysafirë ngaKosova. Autorët JetonNeziraj, Blerina Rogova -Gaxha dhe Beqë Cufaj do tëkenë një sërë prezantimeshpublike në panairin e sivjet-shëm të Leipzigut, qëmbahet nga 14 deri me 17mars. Sipas një njoftimi tëlëshuar “Qendra Multimedia”autorja Blerina Rogova-Gaxha do të prezantojë lib-rin e saj më të ri poetik“Kate” (Shtëpia Botuese“Pa”), poezi nga i cili, janëpërkthyer dhe botuar tash-më në gjuhën gjermane nërevistën “Beton”. Rogova -Gaxha do t’i ketë tri paraqitjepara publikut gjerman, nëkuadër të Forumit tëEvropës Juglindore me rrje-tin “Traduki”. Sipas njoftimit,më 15 mars, bashkë me au-torin rumun Claudiu Komar-tin, Rugova-Gaxha do tëprezantohet në leximin metemë “Poezia e re në Kos-ovë dhe në Rumani.”K.D”

Arnaut, një emërme peshë të madheNga 27 kombet që jetoninnë Perandorinë Osmane, nëkrye të tyre dhe me statusinmë të lartë (qëndronin mbiturqit e të tjerët) ishin sh-qiptarët. Ata quheshin kombi“nexhip”, që do të thotë ko-mbi “fisnik”. Këtë vend ekëtë status e kanë dhe e rua-jnë edhe sot shqiptarët e Tur-qisë… Shqiptarët i gjen kudonë tërë poret e jetës turke,sidomos në poste drejtuesee komanduese si në apara-tin shtetëror, në ushtri, nëpolici, në ekonomi, industri etregti, në arsim dhe kulturëdhe ata gëzojnë respektin embarë popullsisë. Të për-mendësh emrin shqiptar nëTurqi, si dje dhe sot, ështësikur të përmendësh njëemër të shquar, të nderuar,me reputacionin më të mirëqë mund të bëhet.

Teatrot Publikë të Evropës nëTiranë më 21 deri më 24 mars

Në takim marrin pjesë përfaqësues të dyzet teatrove publikë

Itali, vdes regjisori i mirënjohur i“Oktapodit” Damiano Damiani

ROMË - Regjisori italian, Damiano Damiani i njohur për fil-mat e mafjes si “Pizza Connection” ose “Oktapodi” vdiq djenë moshën 90-vjeçare, në Romë.U lind më 23 korrik të vitit1922, pranë Pordenone, Damiano Damiani, i cili ishte gjith-ashtu shkrimtar dhe aktor, bëri debutimin e tij të parë në atëkohë në kinemanë neorealiste. Ndër filmat më të dalluar metemë shoqërore figurojnë “Il Giorno della civetta” 1967, nganjë roman i shkrimtarit siçilian, Leonardo Sciascia me aktorëtClaudia Cardinale dhe Franco Nero. Por ai u bë i njohur krye-sisht për pjesën e parë të serialit “Oktapodi” i vitit 1984 meaktorin Michele Placido në rolin e komisar Cattanit, një tele-film, që rrjeti televiziv publik italian, Rai e ka shitur në shumëvende të botës. Regjisori fitoi Ariun e Artë në Berlin në vitin1985 për “Pizza Connection”. Vitet e arta të Damianit ishinvitet ’60, kur filmat u pëlqyen nga kritika dhe publiku.

Arti figurativ në trekëndëshinShqipëri-Kosovë-Tetovë

Ballafaqimi konkret mes artit figurativ të Shqipërisë dhe Kos-ovës, sipas pedagogëve, bën që tabloja artit pamor në hapësirënmbarëshqiptare të lexohet më e plotë.Në pikturë dhe skulpturëdiferencat janë të dukshme. Shkolla e artit në Kosovë dhe nëShqipëri kanë pasur rruge të ndara nga njëra-tjetra. Specialistëtthone se dallimet kryesore jane para viteve 90-te. Arti shqiptarka qene më shumë realist ndërsa ai në Kosovë me abstraktTaninë kohën moderne arti në trekëndëshin Shqipëri- Kosovë- Tetovë vjen më i njësuar. Arti pamor mbare shqiptar është në shtegtimine duhur të trendeve europiane bashkëkohore.

Regjisori italian Gianni Amelio,gati për filmin e ri në Shqipëri

Ju kujtohet finalja e “Amerikës”? Portretet në anije që piktur-ojnë durimin, urinë dhe copat e iluzionit për Italinë? Shqipëriae nëntëdhjetës sipas Gianni Amelios. Regjisori i kthehet njëprojekti filmik që zhvillohet midis Italisë dhe Shqipërisë, Mil-anos, Bulqizës dhe Tiranës. Pirro Milkani, bashkëpunëtor ihershëm i Amelios, aktor tek “Amerika”, është pranë projektittë ri për të cilin thotë se është një histori e sotme që i ballafaqontë dy vendet, njërin në krizën sociale, tjetrin me tranziconin qëme zor po del nga skena. Protagonisti i filmit, një njeri që notonnë këto rryma duhet të jetë vërtetë i pamposhtur. Tani për tanikështu quhet projekti: Amelio ka vizituar në fundjavë vendet exhirimit, Bulqizën me minierën e saj emblematike.

Pritje të mësuesve në Ambasadën eKosovës me rastin e Ditës së MësuesitMe rastin e 7 Marsit u organizua pritje për mësuesit shqiptarënë Austri, ku për shkaqe detyrimeve të punës nuk mund të marrinpjesë shumë mësues nga qytet e largëta të Austrisë. Ambasa-dori i Shqiperise Dr. Vili Minarolli dhe Ambasadori i KosvesKiqmari pershendeten armsimtaret shqiptare në Austri.U ngritdolli për festën e madhe 7 Marsit, U ngrit dolli për Ditën eEpopesë së UÇK-së dhe veprës heroike të Komandantit Legjen-dar Adem Jashari dhe për gjithë veprimtarët e çështjes ko-mbëtare në rrugëtimin tonë drejt prosperiteti kombëtar.

Karvani i shkrimtarëvepër fëmijë “Agim Deva” nisirrugëtimin nga Skenderaj

Nga shkolla fillore “Shaban Jashari”në Skenderaj, e cila me kre-nari mban emrin e heroit dhe ndër mësuesit e parë të kësaj ane, kanisur rrugëtimin Karvani i 14-të i shkrimtarëve për fëmijë “AgimDeva”, i cili rrugëtim do ta përfundojë në fund të vitit shkollor.

Nis puna për instalacionin

“Post bllok”Piktori Ardian Isufi dhe publicisti Fatos Lubonja drejtojnë punimet

Për Fatos Lubonjën dita prej kohësh nisndryshe. Në kafen e mëngjesit nuk prekshtypin, por nxiton që së bashku me ar-

tistin Ardian Isufi të drejtojnë punën për ng-ritjen e instalacionit “Post bllok”. Dhimbjene vuajtjet nga komunizimi, bashkautorëtIsufi dhe Lubonja po e përcjellin nëpërmjetgjuhës së objekteve origjinale dhe konceptitndryshe. Ndërhyrja artistike po realizohet nënjë hapësirë urbane në hyrje të Bllokut. Nëqendër të memorialit është bunkeri i ndërtuarqë prej 40 vitesh.Në të majtë të instalacionitpo ngrihen shtyllat e galerisë, të marrë ngaminiera e kampit famëkeq të Spacit. Muri iBerlinit, dhuratë e bashkisë së Berlinit bërëBashkisë së Tiranë, do të vendoset në krahun

e djathtë të memorialit. Ky memorial pritettë jetë gati në mes të muajit Mars.

Teatrot Publikë të Evropës mblidhen në Ti-ranë më 21 deri më 24 mars. Konventa Evro-piane e Teatrit i ka besuar Teatrit tonë Ko-mbëtar organizimin e takimit ku marrin pjesëpërfaqësues të dyzet teatrove publikë. Buxhe-tet, audienca, sfidat e administrimit të fondevepublike gjithnjë në rrudhje, janë disa ngaçështjet për diskutim në këtë takim për të cilinteatri po përgatitet prej një viti. Me anëtarë-simin në vitin 2008 në rrjetin Evropian të Te-

atrit, po ndodhte dalja jashtë kufijve e TeatritKombëtar. Po shihej se komunikimi me njëpublik tjetër dhe ardhja e regjisorëve të huajpranë kësaj trupe, ishte e domosdoshme pormjaft e vonuar. Ashtu siç e provoi këtë pjesë-marrja në Bienalen e Bonit me Allegreto Al-bania të Stefan Çapalikut dhe regji të AltinBashës, që në këto pesë vjet anëtarësim vazh-don të jetë një rast i izoluar i prezantimit tëdramës shqipe për publikun e huaj.

nacional23/ E Diel,10 mars 2013 INFO

Të pathënate një marteseShtëpia botuese “Pegi” kabotuar në shqip romanin“Të pathënat e një marte-se”, i autores Melanie Gide-on. Libri është rrëfimgazmor i një gruaje që për-jeton krizën e moshës sëmesme, dhe rizgjimin ro-mantik të saj falë magjisësë një rrëfimi të fshehtë.

Gratë piktore,një ekspozitënë ShkodërPiktoret e njohura të qytetittë Shkodrës, Liliana Çefa,Xheneta Kadillari, ErmiraJahja, Nirvana Baja, IkbalKalaja dhe Mirsa Hysa, ek-spozuan dje pikturat e tyremë të mira në mjediset eQendrës së Informimit tëBashkimit Evropian në Sh-kodër. “Qëllimi i kësaj ek-spozite është prezantimipërmes pikturave të ar-tisteve më të shquara shko-drane, i vlerave më të miratë shoqërisë, të mishëruaranë gratë shqiptare”, thagjatë përshëndetjes së saj,Mirjam Angoni, koordinatoree zyrave të Qendrave të In-formimit të Bashkimit Euro-pian, në Shkodër e Vlorë.

“This is 40”mbërrin nëekranin ekinemasëE shpallur si komedia më emirë e vitit në “HollywoodFilm Festival”, “Thi is 40”është një vijim i komedisë sëfamshme “Knocked Up” nëndrejtimin e regjisorit JuddAppatow. Një pjesë e jetëssë vërtetë, sa e bukur edhee hidhur, e një familje ameri-kane prej 40-vjeçarësh.Shfaqet në kinema Millenni-um një portret besnik ndajrealitetit të mbushur me sfi-da dhe fitore në jetën marte-sore dhe prindërore.

○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○

○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○

Berisha viziton ekspozitën“Piktura Moderne” e Rexhep Aliajt

“Artistët e së nesërmes”, konkursiqë çon shqiptarët në Nju Jork

Edhe këtë vit Galeria Kombëtare e Kosovës ka ftuar artistëtnë konkursin për çmimin “Artistët e së nesërmes”. Kykonkurs zhvillohet për të njëmbëdhjetën herë në këtë galeri,dhe kriteret dhe shpërblimi nuk kanë ndryshuar. Gjashtë javërezidencë në Neë York të Shteteve të Bashkuara të Amerikësnë studio ndërkombëtare dhe program kuratorial është shpër-blimi që do të marrë edhe artisti i 11-të i së nesërmes. “Rez-idenca i jep fituesit mundësinë të ndërtojë një rrjet kontak-tesh që do ta ndihmojnë në karrierë”, thuhet në një komuni-katë për shtyp të lëshuar nga GKA-ja, të mërkurën.

Ermira Babamusta emërohetGruaja Ndërkombëtare e Kurajos

Më 8 mars 2005 Instituti i Paqes Kessel (Kessel Peace In-stitute) nderoi Ermira Babamustën me çmimin “GruajaNdërkombëtare e Kurajos” (International Ëoman of Cour-age Aëard). Instituti nderoi Ermirën si një nga gratë e jash-tëzakonshme për kontributin e saj për paqe, promovim tëdrejtave të gruas dhevlerave kulturore për SHBA-në, Sh-qipërinë dhe Kosovën. Për këto tema, Ermira Babamustaështë angazhuar duke dhënë leksione të ndryshme, sem-inare për publikun amerikan, prezantime kulturore dhe katrajnuar diplomat të Ministrisë së Mbrojtjes dhe Kulturësnë Angli në përgaditje për shërbim në Kosovë. Momental-isht Ermira po përfundon punimin shkencor të doktoraturës(dega shkenca politike) në lidhje me çështjen politike dhediplomatike të Kosovës. I. Berisha

“Edipi Mbret” tjetër fytyrëpër Teatrin Kombëtar

“Edipi Mbret” është ngjitur në skenën e Teatrit Kombëtar.Premiera e parë për këtë sezon solli një atmosferë ndry-she në skenën teatrore. Regjisori Ilir Bokshi së bashkume një kastë të përzgjedhur aktorësh sollën në skenë njëvepër që i takon antikitetit. Tragjedia e antikitetit “EdipiMbret” vjen si ngacmim artistik si dhe perceptim i asajqë ndodh sot nëpërmjet tekstit, pra përrallës së Sofokliutnë zbërthimin e situatave dhe karaktereve. Protagonist,nën petkun e Edipit do të jetë aktori Helidon Fino, ndërsanë role të tjera interpretojnë, Yllka Mujo (Jokastra), EmaAndrea (Korifeu), Neritan Liçaj (Kreon), Olta Daku dheEriona Kakeli (Tiresia), Ervin Bejleri (Lajmëtari), Lul-zim Zeqja (Bariu). Kori ka në përbërje emrat si EftiolaLaçka, Ermela Teli, Florant Veizi, Roel Llupo, Amos Za-haria, Florian Agalliu, Anila Muça dhe Adriana Tolka.

Buron art piktura e Kacelit,50 vepra në një ekspozitë në Berat

Piktori i mirënjohur Buron Kaceli ka hapur një ekspozitëinteresante me 50 punë në galerinë e qytetit të Beratit. Pik-tori Buron Kaceli vjen në qytetin e Beratit me një ekspozitepersonale në një përzgjedhje prej rreth pesëdhjetë vepravetë gjinive të ndryshme: si natyrë të qetë, pejzazh, portret dhekompozim. Të gjitha këto realizime të pikturës kavaletit qëi përkasin krijimtarisë së tij të pesë viteve të fundit dhe janëtë realizuara në teknikën e ngjyrave të vajit, shprehet kura-tori i ekspozitës dhe drejtori i galerise Agron Polovina nëhapje të saj. Buron Kaceli në krijimtarine e tij shquhet përndjeshmëri e sens poetik, për një lirshmëri në trajtimin kolor-istik e kompozicional të pikturës së tij, si dhe për një interesnë trajtimin edhe të temave sociale », përfundon Polovina.

TIRANË - Kryeministri Ber-isha vizitoi dy dite me pare ek-spozitën e piktorit RexhepAliaj, në Muzeun HistorikKombëtar. Pasi pa rreth 50 ve-pra, të ekspozuara me titull“Piktura moderne”, kryeminis-tri Berisha përshëndeti praninëe piktorit Aliaj me këtë ek-spozitë të parë, pas shumë ko-hësh në Shqipëri. Kryeministriu shpreh se i pëlqeu veçanër-isht prezantimi i punimeve nënnjë structure tërësisht mod-erne, që i përkasin një zhanriqë ende nuk ka gjetur vendin evet në artin shqiptar. ”Si njerime përkushtim për lirinë, më

Midis emrave të shquar të letërsisë botërore Kadare konuron përçmimin letrar britanik “The Independent Foreign Fiction Prize”

Ismail Kadare,në konkurrencë

me nobelistin Pamuk“I themeluar nga gazeta “The Independent”, më 1990-n si Çmimi i

Letërsisë së Huaj, ‘The Independent Foreign Fiction Prize’, është i vetmiçmim i madh britanik që jepet për letërsinë e përkthyer në anglisht”

Për të dytën herë Ismail Kadare është kandidat për çmimin letrar britanik “The Independent Foreign Fiction Prize”. Këtë vit 16

libra, në 13 gjuhë të ndryshme të botës, mes tyreedhe shqipja, përbëjnë listën e gjatë të veprave mëtë mira të letërsisë së huaj të përkthyer në anglisht.I themeluar nga gazeta “The Independent”, më1990-n si Çmimi i Letërsisë së Huaj, ‘The Inde-pendent Foreign Fiction Prize’, është i vetmi çmimi madh britanik që jepet për letërsinë e përkthyernë anglisht. Lista e shkurtër prej 6 titujsh shpalletditën e enjte më 11 prill dhe fituesi, i cili i para-prin kësaj liste, do të nderohet në Royal Instituteof British Architects, në Londër, në muajin maj2013.Midis emrave të shquar të letërsisë botërorenë këtë listë është dhe shkrimtari Ismail Kadare,fituesi i parë i çmimit “Man Booker Internation-al” 2005. Kësaj here ai është në garë me librin“The Fall of the Stone City” (“Darka e gabuar”,Onufri, 2009) përkthyer nga origjinali prej përk-thyesit të talentuar, John Hodgson. Ky libër kapasur shumë vlerësime në shtypin britanik përKadarenë, por edhe për cilësinë e përkthimit ngashqipja. Herën e parë të kandidimit Kadare krye-soi listën “The Independent” 2007 pothuaj deri

në fund, me librin e suksesshëm “Pasardhësi”, përk-thyer në anglisht prej frëngjishtes nga përkthyesitjetër i Kadaresë, profesori i Princeton University,David Bellos.Këtë vit, pjesë e listës është edhenobelisti Orhan Pamuk me veprën “Silent House”.Juria përbëhet nga pesë personalitete të shquara tëbotës letrare, kryesuar nga editori letrar i gazetës“The Independent”, Boyd Tonkin. Në juri ështëgjithashtu edhe Gabriel Josipoviç si dhe shkrimtar-ja dhe gazetarja e shquar turke Elif Shafak.

The Independent Foreign Prize nderon veprënletrare më të mirë të një autori, i cili jeton dhe ështëpërkthyer në anglisht nga cilado gjuhë e botës dhebotuar në Britaninë e Madhe. Çmimi ka një vlerëprej 10,000 paundësh, shumë që ndahet në mënyrëtë barabartë midis autorit dhe përkthyesit. Në vitin1995, ky çmim shkoi te një familje, kur përkthimiprej gjermanishtes i Michael Hoffmann për librin“The Film Explainer”, shkruar nga babai i tij GertHoffmann, u shpall fitues. I vetmi fitues jo europi-an i këtij çmimi është Bao Ninh, me librin gjysmë-autobiografik gjatë dhe pas luftës në Vietnam, “TheSorrow of War”. Dy fitues të këtij çmimi më pas ubënë laureatë të Nobel-it: në vitin 1993 Jose Sara-mago dhe fituesi inaugural Orhan Pamuk më 1990.

vjen shumë mire që kenishpalosur talentin tend në njëzhanër shumë të veçantë, në

të cilën piktura shqiptare kaboshllëqet e veta”, u shprehkryeministri.

24/ E Diel,10 mars 2013nacional

CMYK