26
Giornata informativa campagna residui prodotti fitosanitari 15.11.2019 1

Giornata informativa campagna residui prodotti …...2019/11/15  · Giornata tecnica Cantonale a Mezzana. Pratiche corrette per l’uso di prodotti e attrezzature... patentino fitosanitario»

  • Upload
    others

  • View
    3

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Giornatainformativacampagnaresiduiprodottifitosanitari

15.11.2019

1

GianniMoresiPresidenteIVVT

Interprofessionedellaviteedelvinoticinese

2

Giornatainformativacampagnaresiduiprodottifitosanitari

AndreaConconiDirettoreTicinowine

3

Giornatainformativacampagnaresiduiprodottifitosanitari

ISTORIATOCOMMISSIONEFITOFARMACI•  Anni80NasceIPSUISSE•  2012Creazionediungruppodilavoroperlostudiosuiresiduifitofarmaci.•  2013FotografiadellasituazionevitivinicolainTicino.•  2014Primeanalisiesoluzionipossibiliconinterventiincantinaperdiminuirneinumerieiquantitativi.•  2016Nuoveprovesuiresiduinelvinocontrattamentoincantinaesull’evoluzioneneltempo.•  2017Primeprovescientifichesulterrenodaalcuniproduttori.•  2018Creazionedellacommissionefitofarmaci.•  2019Divulgazionedellavorosvoltodallacommissionefitofarmacierisultatidellavorosvolto.

4

MirtoFerrettiPresidenteCommissionefitofarmaci

5

Giornatainformativacampagnaresiduiprodottifitosanitari

IVVT-CommissioneFitofarmaci•  AliceTorriani•  [email protected]

•  AlberioPierluigi: •  [email protected]

•  KernDaniel: •  [email protected]

•  ConceprioMichele: •  [email protected]

•  HuberDaniel:•  [email protected]

•  BernasconiMatteo: •  [email protected]

•  JerminiMauro: •  [email protected]

•  GabrieleBianchi•  [email protected]

•  MirtoFerretti:•  [email protected],

•  ConconiAndrea:[email protected] IVVT/Ticinowine

•  MoresiGianni:[email protected] presidenteIVVT

La commissione è formata da persone competenti e di diversa estrazione

6

Attività Commissione

fitofarmaci Federviti e FSV Formazione professionale

corsi - patentino per i prodotti CT - Federviti collaborazione

Contatti

con la Sezione dell’agricoltura

e la Sezione protezione aria e acqua e suolo (SPASS)

laboratorio cantonale analisi

Ct laisiOttima

Buone le iniziative delle cantine nel proporre piani di trattamento. ricerca: Agroscope prove in campo e in

cantina

Giornata tecnica Cantonale a

Mezzana. Pratiche corrette per l’uso di prodotti e attrezzature...

Collaborazione per i corsi «patentino fitosanitario»

Vitiswiss – piattaforma nazionale residui

collaborazione con le cantine (strategia di lotta scelta di prodotti

Prove in cantina: Possibili interventi sul vino.

Filtrazione con fibre vegetali.

7

Indagineincampo,graziea10aziendevitivinicoledidiversatipologia

Aziende con “commercio vini” - grandi vinificazioni - con piùconferitoridiuva:5vini(SopracenerieSottoceneri).

ProvespecifichecomplementarieffettuatedaAgroscopeeUCA:8vini-obiettivo:efficaciabiologicaerischiodiresiduinell’uvaenelvino

Aziende viti-vinicole in produzione integrata, (viticoltori-vinificatore):7vini

Aziendeinproduzionebio-prodottialternativi+rameezolfo:4vini

8

IVVT - Commissione Fitofarmaci

Ogniterritoriohacaratteristicheproprieeogniannoilclimaèdiverso.Nonèpossibileproporreunpianostandarddiprotezionedelvigneto.Sidevecontinuamenteaprovareequestorichiedepazienzaecompetenze.Abbiamounasolavendemmiaall’anno!

9

•  Consentireaiproduttorisvizzeridigarantirelaqualitàdeilorovini.•  Contribuire,attraversorisultatiatrovaresoluzioniperlimitarnelapresenza.•  Creareunosservatorioperiresiduifitosanitarineivinisvizzeri.

•  CostideltuttoconcorrenzialidaunmassimodiFr.350Fra250Fr.•  AnalisicompletesullabasedellesostanzechimicheutilizzateinSvizzera.•  Analisideipolari(Glifosate,Glufosinate,fosethyl-Al)•  Flessibilitàsuidaticonsegnati-pianoditrattamento–(presenza+50%)

•  LogisticaaNeuchätelanalisi-laboratorioSCITEC-Lausanne

PIATTAFORMANAZIONALERESIDUIDIPRODOTTIFITOSANITARI

10

Indaginesullapresenzadiresiduidiprodottifitosanitariinalcuniviniticinesi:testare,capirepermigliorareeproporrenuovealternative

InterprofessionedellaviteedelvinoticineseCasadelvino,venerdì15novembre2019

Instrettacollaborazioneconl’UfficiodellaConsulenzaagricoladellaSezionedell’agricoltura

11

Scopo

Conl’indagine,abbiamovolutoverificare,comelediversestrategiedilottaantiparassitaria,elagestionedellepartitediuvaincantina,possonoportareadunapresenzapiùomenoimportantediresiduinelvino.

12

Metodo

•  Sonostatecontattate10cantinevitivinicole:•  Viticoltori-vinificatoriconuvecoltivateinproprio(5)•  Viticoltori-vinificatoriconuvecoltivateinproprioeacquistate(4)•  Vinificatoriconuvetotalmenteacquistatedaconferitori(1).

•  Lasperimentazioneincampoèavvenutanel2018,inparticellepiantateconlavarietàMerlot.

•  Lecantinehannofornitoipianiditrattamentoeseguitiperlaprova,conledate,iprodottifitosanitarieledosiapplicate.

•  Leparticellesonostatevisitateafinestagioneperverificarelostatofitosanitarioelaresainuva:ilrisultatoèstatomoltobuonoapartealcunivigneticheacausadell’iniziostagioneproblematicoconun’elevatapressionedellaperonospora,hannosubitounaperditadiuva(da0a20%).

13

Metodo

•  Itrattamentisonoterminatiinlineaconlebuonepraticheagricoleametàagosto.•  LavendemmiadelleuveMerlotperlaproduzionedivinorossoèiniziataversoil10settembrenellezoneprecoci.

•  Leuvesonopoistatevinificateseguendolebuonepraticheenologichedallecantineediviniassemblatiepre-filtratieranoprontiafinefebbraio2019.

•  Intotalesonostatimessiadisposizione16viniperleanalisideiresidui.

Acomplementodelprogettodell’IVVT:2provespecifichesonostateeseguitedaAgroscopeaCadenazzo.Laprima,consistevainunaverificadell’efficaciabiologicadipianiditrattamentoconvenzionali,biologiciemisti,ilcuiobiettivofinaleèdiridurreiltenorediresiduineivini.Mentrelasecondavertevanellaverificadelrischiodiresiduinell’uvaenelvinodopoaverfattodeitrattamenticontroilmarciumeadiverseepochefenologiche.

14

Analisi dei vini: Elenco dei principi attivi analizzati dal

LC (431)

Acephate Bifenox Chloridazon D2,4- Dioxathion Fenamiphos-sulfon Fludioxonil Hexaflumuron Mepanipyrim Nuarimol Pirimifos-methyl Quinmerac Terbufos Triflumizol(Acetamiprid) Bifenthrin* Chlormephos* DEET Diphenamid Fenamiphos-sulfoxid Flufenacet Hexazinone Mepronil Ofurace Prochloraz Quinoxyfen Terbuthylazin TriflumuronAcibenzolar-S-methyl Biphenyl Chlorobenzilate Deltamethrin Diphenylamin Fenarimol Flufenoxuron Hexythiazox Metaflumizon Omethoat Procymidon Quintozen Tetrachlorvinphos Trifluralin

Acrinathrin Bitertanol Chloropropylate Demeton-S-methyl Disulfoton Fenarimol Flumioxazin Imazalil Metalaxyl OrthophenylphenolProfenofos Rotenon Tetraconazol Trimethacarb,3,4,5-

Alachlor Bixafen Chlorothalonil Demeton-S-methylsulfon Disulfoton-sulfon Fenazaquin Fluopicolid Imibenconazole Metamitron Oxadixyl Promecarb S421 Tetradifon Triticonazol

Aldicarb Boscalid Chlorpropham Demeton-S-methylsulfoxid Disulfoton-sulfoxid Fenazox(Azoxybenzene) Fluopyram Imidacloprid Metazachlor Oxamyl Prometryn Sethoxydim TetrahydrophtalimideTritosulfuronAldicarb-sulfon(Aldoxycarb) Bromocyclen Chlorpyrifos Dialifos Ditalimfos* Fenbuconazol Fluoxastrobin Indoxacarb Metconazol Oxyfluorfen Propamocarb Silafluofen Tetramethrin

Valifenalate(Valiphenal)

Aldicarb-sulfoxide Bromophos-ethyl* Chlorpyrifos-methyl Diazinon Dithiopyr Fenchlorfos Fluquinconazol Ipconazole Methacrifos Paclobutrazol Propanil Simazine Tetrasul Vamidothion

Ametoctradin Bromophos-methyl* Chlorthaldimethyl Dibrom(Naled) Diuron Fenhexamid Fluroxypyr Iprobenphos Methamidophos Paraoxon-ethyl Propargit Spinetoram TFNA Vinclozolin

Ametryn Brompropylat Chlorthiophos Dibrombenzophenon4,4* DMST Fenitrothion Flurtamone Iprodion Methidathion Paraoxon-methyl Propetamphos Spinosad Thiabendazol Zoxamid

Aminocarb Bupirimate Chlozolinate Dichlobenil* Dodemorph Fenobucarb Flusilazol Iprovalicarb Methiocarb Parathion-ethyl Propham Spirodiclofen Thiacloprid

Amisulbrom Buprofezin Chromafenozide Dichlofenthion Endosulfansulfat Fenoxycarb Flutianil Irgarol Methiocarb-sulfon Parathion-methyl Propiconazol Spiromesifen Thiamethoxam

Amitraz Butafenacil Cinidon-ethyl Dichlofluanid EPN Fenpiclonil Flutolanil Isazofos Methiocarb-sulfoxid Penconazol Propoxur Spirotetramat Thiazafluron

Anthraquinone Butocarboxim Clodinafop-propargyl Dichlorbenzophenon4,4 Epoxiconazol Fenpropathrin Flutriafol Isocarbophos Methomyl Pencycuron PropyzamidSpirotetramatMetaboliten ThiocyclamHCl

Aramite Butocarboxim-sulfoxideClofentezin Dichlorobenzamid2,6- Etaconazol Fenpropidin Fluvalinate Isophenphos-ethyl Methoprotryne Pendimethalin Proquinazid glucoside Thiodicarb

Aspon Cadusafos Clomazone Dichlorvos* Ethiofencarb Fenpropimorph Fluxapyroxad Isophenphos-methylMethoxyfenozid Penflufen ProsulfocarbSpirotetramatMetaboliten Thiofanox

Asulam Captafol Clothianidin Diclobutrazol Ethiofencarb-sulfon Fenpyrazamin Folpet Isoprocarb Metobromuron Pentachlorbenzen ProsulfuronSpirotetramatMetaboliten Thiomethon

Atrazin Captan Coumaphos Dicloran Ethiofencarb-sulfoxid Fenpyroximat Fonofos Isopropalin Metolcarb PermethrinProthioconazol-desthio ketohydroxy Thiophanat-ethyl

Azaconazole Carbaryl Cyanofenphos* Dicofol Ethion Fenson Forchlorfenuron Isoprothiolane MetominostrobinE,Z Phenthoat ProthiophosSpirotetramatMetaboliten Thiophanat-methyl

Azamethiphos Carbendazim Cyanophos Dicrotofos Ethiprole Fenthion FormetanateHCl Isoproturon Metosulam Phorate Pymetrozin monohydroxy Tolclofos-methyl

Azinphos-ethyl Carbetamide Cyantraniliprole Diethofencarb Ethirimol Fenthion-sulfon Formothion Isopyrazam Metoxuron Phorate-sulfone Pyraclofos Spiroxamin Tolfenpyrad

Azinphos-methyl Carbofenothion* Cyazofamid Difenoconazol Ethofumesate Fenthion-sulfoxid Fosthiazat Isoxathion Metrafenone Phorate-sulfoxide Pyraclostrobin Sulfallat Tolylfluanid Azoxystrobin Carbofuran Cyenopyrafen Diflubenzuron Ethoprophos Fenvalerate Fuberidazol Jodfenphos Metribuzin Phosalon Pyrazophos Sulfosulfuron Tralomethrin Benalaxyl Carbofuran-3-hydroxy Cyflufenamid Dimethenamid-P Ethoxyquin Fipronil Furalaxyl Kresoxim-methyl Mevinphos Phosmet Pyrethrin(1)+(2) Sulfotep Triadimefon

Bendiocarb Carboxin Cyfluthrin Dimethipin Etofenprox Flazasulfuron Furathiocarb Linuron Monocrotophos Phosphamidon Pyridaben Sulfoxaflor Triadimenol Benfluralin Cartap Cyhalothrin-Lambda Dimethoat Etoxazol Flonicamid Halfenprox Lufenuron Myclobutanil Phoxim Pyridalyl Tebuconazol Triallate

Benodanil Chlorantraniliprole Cyhexatin Dimethomorph Etridiazole Fluacrypyrim Halosulfuron-methyl Malaoxon Napropamid Phtalimide Pyridaphenthion Tebufenozid Triazophos

Bensulfuron-methyl Chlorbufam(BIPC) Cymiazole Dimoxystrobin Etrimfos Fluazifop Haloxyfop Malathion Neburon Picoxystrobin Pyrifenox Tebufenpyrad Trichlamide

Bentazon Chlorfenapyr Cyflufenamid Diniconazole Famoxadon Fluazifop-p-butyl Haloxyfop-methyl Mandestrobin Nitenpyram Piperonylbutoxid Pyrimethanil Tecnazen Trichlorfon

Benthiavalicarbisopropyl Chlorfenson Cypermethrin Dinotefuran Famphur(Famophos) Fluazinam HCH-gamma(Lindane)Mandipropamid Nitrofen Pirimicarb Pyrimidifen Teflubenzuron Trichloronate

Benzoximat Chlorfenvinphos Cyproconazole Dioxabenzofos Fenamidon Flubendiamid Heptenophos Mecarbam Nitrothal-isopropylPirimicarb-desmethyl Pyriproxyfen Tefluthrin Tricyclazol

Bifenazate Chlorfluazuron Cyprodinil Dioxacarb Fenamiphos Flucytrinate Hexaconazol Mecoprop(MCPP) Novaluron Pirimifos-ethyl Quinalphos TepraloxydimDP Trifloxystrobin 15

Analisi dei vini: Elenco dei principi attivi contenuti nell’Indice fitosanitario per la viticoltura nel 2018 (64)

FUNGICIDI INSETTICIDI/ACARICIDI ERBICIDIAmetoctradin Fluopicolid (Acetamiprid) Diuron

Amisulbrom Fluopyram Buprofezin Flazasulfuron

Azoxystrobin Fluxapyroxad Chlorpyrifos Fluazifop-p-butyl

Benalaxyl Folpet Chlorpyrifos-methyl Haloxyfop-methyl

Benthiavalicarbisopropyl Iprovalicarb Etoxazol Propyzamid

Boscalid Kresoxim-methyl Fenpyroximat Terbuthylazin

Bupirimate Mandipropamid Hexythiazox

Chlorothalonil Mepanipyrim Indoxacarb

Cyazofamid Metalaxyl Methoxyfenozid

Cyflufenamid Metrafenone Pyrethrin(1)+(2)

Cymoxanil Myclobutanil Spinosad

Cyprodinil Penconazol Spirodiclofen

Difenoconazol Phtalimide Tebufenozid

Dimethomorph Proquinazid Tebufenpyrad

Famoxadon Pyrimetanil

Fenamidon Quinoxyfen

Fenhexamid Spiroxamin

Fenpropidin Tebuconazol

Fenpyrazamin Thiophanat-methyl

Fluazinam Trifloxystrobin

Fludioxonil Valifenalate(Valiphenal)

Flumioxazin Zoxamid 16

Campionario dei vini analizzati Produttore N.Identificazionevino N°campionevino Cru Assemblaggio Tot.Campioni Gestioneviticola Osservazioni

A 55 19LA02389 Mendrisiotto 1 convenzionale/PI

B 56 19LA02410 Locarnese 1 convenzionale/PI

C 57 19LA02411 VignetoLuganese 1 convenzionale/PI

D 58 19LA02412 Luganese 1 convenzionale/PI

D 59 19LA02413 Luganese 1 convenzionale/PI

E 60 19LA02414 Riviera 1 convenzionale/PI

E 61 19LA02415 Riviera 1 convenzionale/PI

F 62 19LA02416 Ticino 1 convenzionale/PI

F 63 19LA02417 Luganese 1 convenzionale/PI

G 64 19LA02418 Mendrisiotto 1 convenzionale/PI macerazionecorta

G 65 19LA02419 Mendrisiotto 1 convenzionale/PI macerazionelunga

H 66 19LA02420 Luganese 1 biononcertificato

H 67 19LA02421 Luganese 1 convenzionale/PI

I 68 19LA02422 Mendrisiotto 1 conversionebio

I 69 19LA02423 Luganese 1 biocertificato

L 70 19LA02424 Bellinzonese 1 convenzionale/PI

TOTALE 16 17

Numero di residui rilevati

0

1

2

3

4

5

6

7

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Quantità

vinianalizzati

Numerodiresiduirilevati

6vinicon0residui 37.50%2vinicon1residuo 12.50%3vinicon2residui 18.75%3vinicon3residui 18.75%2vinicon4residui 12.50%Totale(16vini) 100.00%

68.75%deivinianalizzaticonmassimo2residui.Tuttiiprincipiattivirilevatisonodeifungicidi.Nessunerbicidarilevato.Nessuninsetticida/acaricidarilevato.Nessunresiduoriscontratooltrepassailimitidilegge.

18

Comparazione dei risultati dell’indagine 2019 con i risultati della campagna nazionale 2017

0

1

2

3

4

5

6

7

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Quantità

vinianalizzati

Numerodiresiduirilevati

§  Vinirossiticinesiconmassimo8residui.§  Media2.3residui/campione.§  21%deiviniticinesicontengonoda0a4residui.§  7%deivinianalizzaticonmassimo2residui.

§  Vinirossiticinesiconalmassimo4residui.§  Media1.6residui/campione.§  100%deiviniticinesicontengonoda0a4residui.§  69%deivinianalizzaticonmassimo2residui.

2017(n=14) 2019(n=16)

19

Analisi dei vini: definizioni

•  livellomassimoperiresidui(MRL):laconcentrazionemassimaammessadiunresiduodiantiparassitarioneiosuiprodotti.

•  limitedideterminazione(LOQ):laconcentrazionediresiduiminimache,nell’ambitodellasorveglianzadiroutine,èpossibilequantificareeregistrareconmetodiconvalidatisecondolabuonapraticadilaboratorio:Laboratoriocantonale=0.01mg/kg 0

20

40

60

80

100

120

140

160

55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70

Fludioxonil

Fludioxonil[µg/kg] MRLVINO[µg/kg] LOQ[µg/kg]

20

0

500

1000

1500

2000

55565758596061626364656667686970

Boscalid:Cantus,Filan

Boscalid[ug/kg] MRLVINO[ug/kg]

0

100

200

300

400

500

55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70

Cyprodinil:Avatar,Switch

Cyprodinil[ug/kg] MRLVINO[ug/kg]

0

100

200

300

400

500

600

55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70

Fenpropidin:Astor

Fenpropidin[ug/kg] MRLVINO[ug/kg]

0

1000

2000

3000

4000

5000

55565758596061626364656667686970

Fenpyrazamin:Prolectus

Fenpyrazamin[ug/kg] MRLVINO[ug/kg]

0

50

100

150

200

55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70

Fludioxonil:Saphire,Switch

Fludioxonil[ug/kg] MRLVINO[ug/kg]

0

500

1000

1500

2000

55565758596061626364656667686970

Mandipropamid:Ampexio,Pergado

Mandipropamid[ug/kg] MRLVINO[ug/kg]

Tenore dei residui dei prodotti fitosanitari rilevati dall’analisi

21

15 10 11 20

1400

1550

620

500

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

1800

Fenhexamid Metrafenone Spiroxamina Zoxamide

µg/kg

Altriprincipiattivirilevati

RESIDUO[ug/kg] MRLVINO[ug/kg]Vivando Prosper

Variprodotti

Teldor 22

Conclusioni

§  I16vinianalizzatisonoconformiallalegislazioneconcernenteilivellimassimiperiresiduidiantiparassitarineiosuiprodottidioriginevegetaleeanimale(OAOVA,817.021.23).

§  Ilnumeromassimodiresiduiriscontratipervinoè=4(12.5%).

§ Nonsonostatiriscontratiresiduidierbicidi,nediinsetticidi/acaricidi.

§ Nonsonostatiriscontratiresiduiin6vini(37.5%).

§ Sonostatiriscontratialmassimo2residuinel69%deivinianalizzati;nettomiglioramentodeirisultatirispettoallacampagnanazionale2016,nellaqualelapercentualeeradel7%deivinianalizzati.

23

Grazie per l’attenzione

Instrettacollaborazioneconl’UfficiodellaConsulenzaagricoladellaSezionedell’agricoltura

24

MarcoJerminiDirettoreLaboratoriocantonale

25

Giornatainformativacampagnaresiduiprodottifitosanitari

Giornatainformativacampagnaresiduiprodottifitosanitari

15.11.2019

26