1
177 Tijdschrift voor praktijkondersteuning december 2011 | nr 6 PEARLS Helpen statines tegen dementie? Suzanne Ligthart Context Er is toenemend bewijs dat cholesterol een rol speelt bij het ontstaan van dementie. Cholesterol zou invloed hebben op de vorming van plaques bij de ziekte van Alzheimer. Daarnaast leidt een ver- hoogd cholesterol tot vaatschade met als mogelijk gevolg vasculaire dementie. Of statines een gunstige werking hebben bij dementie is onduidelijk. Klinische vraag Zijn statines effectief en veilig bij de behandeling van dementie? Conclusie auteurs Behandeling met statines leidde tot een daling van het LDL-cholesterol van ruim 50%. Er was geen verschil met placebo in effect op cogni- tieve functie, gedrag en activiteiten van het dagelijks leven (ADL) na 26, 52 of 72 weken behandeling. Behandeling met statines was veilig en bijwerkingen kwamen weinig voor (< 3%). Er is op dit moment onvoldoende bewijs om statines aan te bevelen voor de behandeling van dementie. Beperkingen Van één groot lopend onderzoek zijn de uitkomsten (nog) niet gepubliceerd. In één klein- schalig onderzoek werd een positief effect op cognitie gezien bij deelnemers die een hoger cholesterol of hogere MMSE-score (Mini Mental State Examinat- ion) hadden bij aanvang. Bron McGuinness B, O’Hare J, Craig D, Bullock R, Malouf R, Passmore P. Statins for the treatment of dementia. Cochrane Database of Systematic Reviews 2010, Issue 8. Art. No.: CD007514. DOI: 10.1002/14651858.CD007514.pub2. De review omvat 3 onderzoeken met 748 deelnemers (50-90 jaar), allen gediagnosticeerd met de ziekte van Alz- heimer. Er werden geen onderzoeken over vasculaire dementie gevonden. Commentaar Dementie is een veel voorkomend en zeer invali- derend ziektebeeld dat verschillende oorzaken kan hebben. Vaak is sprake van een “gemengde vorm”: met zowel plaques (kenmerkend voor de ziekte van Alzheimer), als vaatschade (kenmerkend voor vascu- laire dementie). Een behandeling die het beloop van dementie gunstig beïnvloedt, kan veel winst opleve- ren doordat bijvoorbeeld opname in een verpleeghuis uitgesteld wordt. De onderzoeken zijn alle degelijk van opzet en met een redelijke lengte. Het grootste onderzoek met 640 deelnemers had de langste follow-uptijd: 72 weken. In geen van de bestudeerde onderzoeken werd een gunstig effect gezien op het beloop van dementie door de behandeling met statines, ondanks flinke daling van het LDL-cholesterol. In een andere Cochrane-review uit 2009 over het nut van statines voor de preventie van dementie conclu- deerden de auteurs op basis van twee grote onder- zoeken met 26.340 deelnemers (40-82 jaar, 44% was ouder dan 70) dat er geen preventief effect van sta- tines is. De follow-upperioden waren lang: 3,2 en 5 jaar. Er was wel een positief effect op het voorkómen van coronaire hartziekte, beroerte, en overlijden. Het is niet uitgesloten dat er toch een positief effect van statines is op het beloop van dementie, maar dat dit pas na jaren van behandeling tot uiting komt. De ontwikkeling van dementie is nu eenmaal een lang- durig proces dat jaren in beslag neemt. Daarnaast kan er in de genoemde onderzoeken sprake zijn van vertekening: deelnemers die een statine krijgen, zul- len langer leven doordat beroertes en hartinfarcten voorkomen worden. Maar de kans om dementie te krijgen, stijgt sterk met het ouder worden. Hierdoor kunnen deelnemers die behandeld worden met stati- nes juist vaker dementie krijgen, simpelweg omdat ze ouder worden. Dit verschijnsel wordt ook wel ‘compe- ting risks’ genoemd. Statines hebben hun nut overtuigend bewezen bij preventie van hart- en vaatziekten, ook op oudere leeftijd (in ieder geval tot 80 jaar). Met steeds stren- gere richtlijnen groeit het aantal mensen dat lang- durig een statine krijgt vanwege het risico op hart- vaatziekten. Of dit op lange termijn ook een positief effect heeft op het aantal mensen met dementie en het beloop van de ziekte blijft vooralsnog onduide- lijk. Het is in ieder geval helder dat behandeling van dementie alléén geen goede reden is om een statine voor te schrijven. Auteursgegevens AMC Amsterdam, afdeling Huisartsgeneeskunde, Post- bus 22660, 1100 DD Amsterdam: S.A. Ligthart, aiotho. Correspondentie: [email protected]

Helpen statines tegen dementie?

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Helpen statines tegen dementie?

177Ti jdschri ft voor prakti jkondersteuningdecember 2011 | nr 6

P E A R L S

Helpen statines tegen dementie?Suzanne Ligthart

Context Er is toenemend bewijs dat cholesterol een rol speelt bij het ontstaan van dementie. Cholesterol zou invloed hebben op de vorming van plaques bij de ziekte van Alzheimer. Daarnaast leidt een ver-hoogd cholesterol tot vaatschade met als mogelijk gevolg vasculaire dementie. Of statines een gunstige werking hebben bij dementie is onduidelijk.Klinische vraag Zijn statines effectief en veilig bij de behandeling van dementie? Conclusie auteurs Behandeling met statines leidde tot een daling van het LDL-cholesterol van ruim 50%. Er was geen verschil met placebo in effect op cogni-tieve functie, gedrag en activiteiten van het dagelijks leven (ADL) na 26, 52 of 72 weken behandeling. Behandeling met statines was veilig en bijwerkingen kwamen weinig voor (< 3%). Er is op dit moment onvoldoende bewijs om statines aan te bevelen voor de behandeling van dementie. Beperkingen Van één groot lopend onderzoek zijn de uitkomsten (nog) niet gepubliceerd. In één klein-schalig onderzoek werd een positief effect op cognitie gezien bij deelnemers die een hoger cholesterol of hogere MMSE-score (Mini Mental State Examinat-ion) hadden bij aanvang.Bron McGuinness B, O’Hare J, Craig D, Bullock R, Malouf R, Passmore P. Statins for the treatment of dementia. Cochrane Database of Systematic Reviews 2010, Issue 8. Art. No.: CD007514. DOI: 10.1002/14651858.CD007514.pub2. De review omvat 3 onderzoeken met 748 deelnemers (50-90 jaar), allen gediagnosticeerd met de ziekte van Alz-heimer. Er werden geen onderzoeken over vasculaire dementie gevonden.

CommentaarDementie is een veel voorkomend en zeer invali-derend ziektebeeld dat verschillende oorzaken kan hebben. Vaak is sprake van een “gemengde vorm”: met zowel plaques (kenmerkend voor de ziekte van Alzheimer), als vaatschade (kenmerkend voor vascu-laire dementie). Een behandeling die het beloop van dementie gunstig beïnvloedt, kan veel winst opleve-ren doordat bijvoorbeeld opname in een verpleeghuis uitgesteld wordt. De onderzoeken zijn alle degelijk van opzet en met

een redelijke lengte. Het grootste onderzoek met 640 deelnemers had de langste follow-uptijd: 72 weken. In geen van de bestudeerde onderzoeken werd een gunstig effect gezien op het beloop van dementie door de behandeling met statines, ondanks flinke daling van het LDL-cholesterol. In een andere Cochrane-review uit 2009 over het nut van statines voor de preventie van dementie conclu-deerden de auteurs op basis van twee grote onder-zoeken met 26.340 deelnemers (40-82 jaar, 44% was ouder dan 70) dat er geen preventief effect van sta-tines is. De follow-upperioden waren lang: 3,2 en 5 jaar. Er was wel een positief effect op het voorkómen van coronaire hartziekte, beroerte, en overlijden.Het is niet uitgesloten dat er toch een positief effect van statines is op het beloop van dementie, maar dat dit pas na jaren van behandeling tot uiting komt. De ontwikkeling van dementie is nu eenmaal een lang-durig proces dat jaren in beslag neemt. Daarnaast kan er in de genoemde onderzoeken sprake zijn van vertekening: deelnemers die een statine krijgen, zul-len langer leven doordat beroertes en hartinfarcten voorkomen worden. Maar de kans om dementie te krijgen, stijgt sterk met het ouder worden. Hierdoor kunnen deelnemers die behandeld worden met stati-nes juist vaker dementie krijgen, simpelweg omdat ze ouder worden. Dit verschijnsel wordt ook wel ‘compe-ting risks’ genoemd.Statines hebben hun nut overtuigend bewezen bij preventie van hart- en vaatziekten, ook op oudere leeftijd (in ieder geval tot 80 jaar). Met steeds stren-gere richtlijnen groeit het aantal mensen dat lang-durig een statine krijgt vanwege het risico op hart-vaatziekten. Of dit op lange termijn ook een positief effect heeft op het aantal mensen met dementie en het beloop van de ziekte blijft vooralsnog onduide-lijk. Het is in ieder geval helder dat behandeling van dementie alléén geen goede reden is om een statine voor te schrijven.

AuteursgegevensAMC Amsterdam, afdeling Huisartsgeneeskunde, Post-

bus 22660, 1100 DD Amsterdam: S.A. Ligthart, aiotho.

Correspondentie: [email protected]