HHS Lesson 2: Commands€¦ · Introduction and Objectives – မိတ္ဆက္ျခင္း နွင့္ ရည္ရယြ ္ခ်က္မ်ား ၁၉၉၅ ခုနွစ္

LESSON 2အေျခခလအပေသာ COMMANDS မား

2013-11-02

သတေပးခကဤ Hacker Highschool စမကနး သည၊ ေလလာသငယေရး ကရယာ တစချဖစျပး ေလလာေရး

အခကမား ပါ၀ငသညအေလာက အနဿတရာယရပါသည။ အကယ၍ အခေသာသငခနးစာမားအား၊တလြအသးချခငး၊အဖကအေမာကရညရြယခကျဖငသးျခငးသည၊ကယတငနစနာမမားျဖစေစနငပါသည။ နညး ပညာအခကအလက မားမ ျဖစနငေခရေသာရလဒမား ကေသခာစြာေလလာမထားပါက ေဘးထြက ဆးကးမား ျဖစေပါလာနငပါသည။ ဤသငခနးစာမားက အသးျပေသာ ေကာငးသား၊သ မားသည၊ ေလလာျခငး၊ျကးစားအားထတျခငးနင လကေတြ အသးချခငးမား ျပလပရာတြင ေကာငးစြာ သငျကားျခငးမားက သငယျခငး အျပင၊စနစတက ျကးျကပျခငးက ခယသငပါသည။ မညသျဖစေစ ISECOM အဖြ အစညးမ ဤသငခနးစာမား တြငပါ၀ငေသာ မညသည သတငးအခကအလကမားက မဆ လြမားစြာ အသးျပျခငး အတြက တာ၀နယနငမည မဟတပါ။

ေအာကပါသငခနးစာမား၊ ေလကငခနး စာအပမားက မညသမဆ ISECOM ၏စညးကမးခကမား အား လကနာ၍ ဖတရေလလာနငပါသည။ ပဂဿဂလကနညးပညာေကာငး၊ နငငေတာ နညးပညာေကာငးမား၊ အေျခခအလယတနး၊အထကတနးမားတြင Hacker Highschool စမကနးမ ေဆာငရြကမမား အားလးက စးပြားျဖစအသးျပျခငးမား အားတားျမစပါသည။ ဤစာအပပါ အခကအလကမားအား ကးယ၍၊ မညသည ပစျဖငျဖစေစ ျပနလညထတလပေရာငးချခငးမားအား တားျမစပါသည။

ဤစာအပပါအခကအလကမားမမညသညအမးအစားျဖစေစ၊သငခနးစာျဖစေစ (သ)ေလကငခနး မားျဖစေစ ပါ၀ငမမားအား ခြငျပခကလငစင မရပ တနဖးတစခချဖငေရာငးချခငးက ျပငးထနစြာတားျမစထားပါ သည။

လငစင၀ယယရန http://www.hackerhighschool.org/licensing.html HHS website တြင၀ယယနငပါသည။ ဤ HHS စမကနးတြင အဖးတနမ၊အကးရမမား ရမညဆလင၊ HHS အား License ၀ယယျခငး၊လဒါနးျခငး၊အေထာကအပေပးျခငးမား ျဖင ကညေပးပါရန ေတာငးဆပါသည။

2

Lesson 2: Essential Commands

http://www.hackerhighschool.orglicensing.html/

Table of ContentsIntroduction and Objectives.................................................................................................5Requirements and Setup.....................................................................................................6

Requirements..................................................................................................................6Setup...............................................................................................................................6

Operating System: Windows ...............................................................................................7How to open a CLI window...............................................................................................7Commands and Tools (Windows/DOS).............................................................................7

Commands.................................................................................................................8Tools...........................................................................................................................9

Game On: Taking Command..........................................................................................12Operating System: Linux...................................................................................................13

Feed Your Head: Console, Terminal or Shell?.................................................................13How to open a terminal window.....................................................................................14Linux Commands and Tools...........................................................................................14

Commands...............................................................................................................14Tools.........................................................................................................................17

Operating System: OSX.....................................................................................................18How to open a Terminal window....................................................................................18Commands and Tools (OSX)..........................................................................................19

Commands...............................................................................................................19Tools.........................................................................................................................21

Basic Command Equivalences for Windows, OSX and Linux..............................................24

3


Contributors

Pete Herzog, ISECOM

Glenn Norman, ISECOM

Marta Barceló, ISECOM

Bob Monroe, ISECOM

Marco Ivaldi, ISECOM

Greg Playle, ISECOM

Simone Onofri, ISECOM

Kim Truett, ISECOM

Jaume Abella, ISECOM

Tom Thomas, ISECOM

Jairo Hernández

Aneesh Dogra

Htet Aung @ Starry Sky, ISECOM

4


Introduction and Objectives – မတဆကျခငး န င ရညရ ြယခကမား

၁၉၉၅ ခနစ က Hackers ဆတ ရပရငကားထမာ (သ) Matrix Reloaded ရပရငထမာ Unix system တစခက Trinity hacking လပျခငး တစခခမာ ခငဗား "hacking” လပျခငးကျမငဖးပါလမမယ၊ hacker တစဥးအေျကာငး က ပေဖာျကညတအခါ သတက Command Line ေပါမာ အလပလပေနျကတာက အရငျမငမမာပါ။

Command Line Interface (CLI) မာ အလြနစြမးအားျပညတအရာေတြက လပေဆာငနငပါ တယ။ command line ကအသးျပျခငးတြင ဆရာတစဆျဖစဖမလေပမယ၊ သကေတာင သကသာအသးျပနငဖေတာ လပါတယ။

အေျခခ CLI ကကြမးကငတာန command ေတြက text file ေတြမာ ထညသြငးအသးျပနငပါတယ၊ (scripts လေခါပါတယ)။ ၎ကအလြယကဆး programming တစချဖစပါတယ။

ကြနေတာတအခ Windows, Linux ေတြန OSX ေတြအတြက အေျခခ command ေတြန tools ေတြအေျကာငး ေဆြးေနြးျကမာပါ။ ေနာကဆကတြ သငခနးစာေတြရ ေလကငခနးေတြအတြက ထအရာေတြက သဖလပါလမ မယ။ ဒသငခနးစာေတြျပးဆးသြားတအခါ၊ ခငဗားကေအာကပါအေျကာငးအရာေတြန ရငးနးကြမး၀ငသြားမာပါ။

• General Windows, Linux and OSX commands

• Basic network commands and tools, including

ping

tracert/traceroute

netstat

ipconfig/ifconfig

route

5


Requirements and Setup – ဖြစညးပ န င လအပခ ကမား

Requirements - လအပခကမား

ယဿခသငခနးစာမား ျပးေျမာကေစရန ေအာကပါအခကတ လအပပါတယ။

• Windows OS တငထားေသာ ကြနျပတာတစလး

• Linux OS တငထားေသာ ကြနျပတာတစလး

• OSX တငထားေသာ Mac တစလး (ေရြးခယနငပါတယ)

• Internet အသးျပနငရန

Setup - ဖ ြ စညးပ

Figure 2.1: General Network Setup

ေဖာျပပါပကေတာ ကြနေတာတအလပမားစြာလပမည ကြနျပတာကြနယကခတဆကမပျဖစပါတယ။ အဒ ကြနျပ တာကြနယကမာ ခငဗား ကြနျပတာ၊ အငတာနက န ISECOM HACKER HIGHSCHOOL ရ စမးသပရနျပလပထား ေသာ network မားပါ၀ငပါတယ။ ISECOM ရ စမးသပမကြနယက၀ငခြငကေတာ တားျမစထားမာျဖစျပး၊ အသးျပခြငရနငရန ခငဗားရ နညးျပက System Administrator ထဆကသြယရမာပါ။ အေသးစတကေတာ http://www.hackerhighschool.org website မာဖတပါ။

မညသျဖစေစ ယဿခေလကငခနးေတြကျပလပရနအျခားစမးသပကြနယကေတြကအစားထး သးနငပါတယ။ ခငဗား ကြနျပတာမဟတပနေတာ စမးသပမေတြမျပလပပါန၊ ထကသလပျခငးက ရာဇ၀တမေျမာကေစလ အနဿတရာယရနငပါ တယ။ အကယ၍ ခငဗားကယပငစမးသပကြနယကတစခ ဖြ စညးခငတယဆရင၊ ခငဗားအမက ကြနျပတာ (သ) စာသငခနးထက ကြနျပတာမာစမးသပနငပါတယ။ အထးျပငဆငမေတြမလပါဘး။ အကယ၍ ပမခငခနတ စမးသပ မေတြလခငတယဆရင (သ) အငတာနကကေနအျခားကြနျပတာက access ရဖ ေပာကြကေတြ၊ စနေခါမေတြ စတ အေတြ အျကေတြရရခြငျပနငတ အရာေတြက လခငတယဆရင- အျခားေကာငးမား၊ အမမား နင ပးေပါငးျပး ၎ တကခငဗားရ သတမတကြနျပတာက အေ၀းမထနးခပခြငျပျခငး၊ ၎တ ကြနျပတာမားက အေ၀းမထနးခပျခငး မားလပေဆာငနငတ အငတာနကအေျခခတ စမးသပမကြနယက ရရနလအပပါတယ။ ဒါေပမယ အငတာနကမ အျခားျကရာလမားက ခငဗားရ ကြနျပတာေတြကအပငစး၍ဖကဆးျခငးမား မျဖစေစရန ခငဗားရ စမးသပမအဖြ အစညးအတြငးမာ ခငဗားစမးသပလပေဆာငေနတာေတြက ကယတင ေသခာစြာသနငရန ဖြ စညးျပငဆငထားပါ။

6


http://www.hackerhighschool.org/

Operating System: Windows – ကြနျပတာလညပတေရးစနစ : Windows

ေရးယဿခငေနရကေတြမာေတာ - ကြနေတာတ Unix သးေနတာမဟတရင၊ DOS သးေနတာပျဖစနငခပါတယ။ CLI ေပါမာသးေနတာျဖစလ CLI က သးသနဖြငစရာမလခပါဘး။ ေနာကပငးေတာ၊ UNIX က "windows” interface စနစသ အဆငျမငခပါတယ၊ ထစနစက ေနာကဆးမာ Microsoft Windows နင အတ PC မား ေပါေရာကရလာ ခပါတယ။

Windows တကလာတာနငတျပငနက၊ command prompt လေခါတ DOS windows တစခက desktopေပါမာ ဖြငချကပါတယ။ အခနျကာျမငျပးေနာက windows ေတြက Dos-အေျခခေသာပစမ ေကာလြနေျပာငးလခပါတယ။ Windows ေတြမာ CLIေတြပါရေနဆျဖစျပး၊ တခက DosBox လေခါဆေနျကဆျဖစပါတယ။ ၎ကတကယ Dos စနစမဟတေတာပါဘး၊ ဒါပမယ Dos ဟတ၊မဟတက ကစဿစမရပါဘး၊ ဒမာ ဘယလဖြငရမလ ေျပာျပပါမယ:

How to open a CLI window CLI window – က ဘယလဖ ြင မလ

Windows အားလးမာေတာ အဆငေတြကအတတပါပ။

1. Start Button ကနပပါ။

2. RUN ကေရြးပါ။ (Vista နငေနာကပငး windows ေတြအတြက ဒအဆငကေကာလကပါ။)

3. Windows 95/98 သးေနတယဆရင command လရကပါ သမဟတပါက cmd လရကပါ။

4. ေဖါျပပါပအတငးျမငေတြ ရမာျဖစျပး

5. ေအာကပါ command နင tools မားက အသးျပနငပါျပ။

Commands and Tools (Windows/DOS)

command ေတြက ကြနျပတာလညပတမစနစေတြမာ ပးတြပါရေသာလပေဆာငခကေတြက အေထာကအပ ေပးပါတယ။ Tools ေတြကေတာ - ကြနျပတာကြနယကေတြက နကနကခြ တခြ တစစေဆးတအခါ၊ host ေတြ (host ဆတာ၊ ကြနယကတစခက ခတဆကထားတ ကြနျပတာေတြကေခါတာပါ) ကရာေဖြတအခါန host ေတြရ ဆကသြယမလမးေျကာငးေတြကသနငရန စတလပငနးစဥေတြကေဆာငရြကရန ပမလပေဆာငနငျက ပါတယ။

7


Commands

စာလးအေစာငးနငေဖါျပထားတစကားလးေတြက အေသအခာပါ၀ငရမယအသးအနနးေတြပါ။အခ command ေတြကေတာ အတ၊အရည ပစ အသးအနနးနစခစလးရပါတယ။

Command Purpose - ရညရ ြယခက

date ရကစြ ျကညရန (သ) သတမတရန

time အခန ျကညရန (သ) သတမတရန

ver MS-DOS (သ) Windows ရ ဗားရငး ျကညရန

dir Subdirectories မား နင directory ထမ file မားစာရငး ျကညရန

cls Screen က ရငးလငးရန

mkdir directory ormd directory

Directory တစခ က နာမညေပးဿဿဿ၍ ျပလပရန

md tools

chdir directory orcd directory

လကရ directory မ အျခား တစခသ ေျပာငးရန

cd tools

rmdir directory orrd directory

Directory ကဖကရန

rd tools

tree directory Files မား folder မား တညေဆာကမပစက text-graphic ပစျဖင ျကညရန။

tree c:\tools

chkdsk Disk တစခခ က စစေဆးျပး အေျခအေနစစေဆးရန။

mem စနစရ အသးျပနငတ memory န အသးျပေနေသာ memory အေျခအေနစစရန။

rename source dest orren source dest

Files ေတြရ နာမညေျပာငးရန

ren pictures MyPics

copy source dest အျခား ေနရာမားသ file မားကးယရန

copy c:\tools\myfile.txt c:\tmp\

move source dest Files မားနင directories မားကေရြေျပာငးရန၊ နာမညေျပာငးရန

move c:\tools c:\tmp

type file Text file မားတြငပါ၀ငေသာအေျကာငးအရာမားက ျကညရန

type c:\tools\myfile.txt

more file Screen တစချပးတစခ သတငးအခကအလကမား ျကညရန

more c:\tools\myfile.txt

delete file ordel file

File မား ဖကရန

del c:\tools\myfile.txt

8


Tools

စာလးအေစာငးနငေဖါျပထားတစကားလးေတြက အေသအခာပါ၀ငရမယအသးအနနးေတြပါ။

Tool Purposeping host Host နင အဆကအသြယရ၊မရ စစေဆးျခငး

၎ command ကေတာ ျပနလညတျပနသလား၊ သမဟတ ထသတျပနမျပရနအခ နမညမ ျကာတယဆတာသနငဖ အျခားကြနျပတာမားသ ICMP (Internet Control Message Protocol) ping packets မားက ေပးပျခငးျဖစပါတယ။ ဒ command မာ hostname (သ) IP address တစခခ က သးနငပါတယ။

ping hackerhighschool.org

ping 216.92.116.13

Options include: - ပါ၀ငေသာ ေရြးခယနငမမား:

ping -n 100 hackerhighschool.org

packet အခ ၁၀၀ ေပးပျခငး။

ping -t 216.92.116.13

CTRL+C နပ၍ မရပမျခငး host က ping packet မားေပးပျခငး။

To see more options: - ပမသရနငရန :

ping /htracert host Host ေတြဆေရာကဖ packet မားသြားတ လမးေျကာငးကေဖါျပျခငး။

DOS ရ tracert command က UNIX ရ traceroute command နင ဆေလာေအာငစစဥ ထားျခငးျဖစပါတယ။ (အရငအခနေတြက DOS command မားသည စာလး၈လးစာပ ရညလားနင ပါတယ)။ အဒ command ၂ခစလးက ခငဗားရ host ကေန ဥးတညတ host ဆလကပါသြားတ packet တစခရ လမးေျကာငးကရာေဖြေတြ ေစနငပါတယ။ tracert command က hop (ခရး တစေထာက) တစခခငးစတငးက မညမရညလားတယ၊ မညမ ခရးနငတယ ဆတာေတြက ေျခရာ ေကာကနငပါတယ၊ အမားဆး hop ၃၀ (30 hops) ရပါတယ။ packet မား ျဖတသနးသြားခ တ စကေတြရ hostname ေတြက ခငဗား ပမနေတြ ျမငနငပါတယ။

tracert hackerhighschool.org

tracert 216.92.116.13

Some options are: ေရြးခယနငမေတြက:

tracert -n 25 hackerhighschool.org

အမားဆး ခရးနငမမား N ကသတမတရန ၊ နင

tracert -d 216.92.116.13

hostname မားအား ဖးကြယထားရန

To see more options: - ေရြးခယမမားပမ ရာေဖြရနtracert /?

9


Tool Purposeipconfig host ရ network interfaces (ethernet, ppp, etc.) မားရ အခကအလကေတြ ျမငေတြ ရန ဒငခ

အသးျပသည။ Linux ရ ifconfig နတပါတယ။

Some options are: - ေရြးခယနငမအခကေတာ:

ipconfig /all

ပမ အေသးစတေဖါျပရန

ipconfig /renew

DHCP စနစအသျပထားတအခါ၊ ကြနယကခတဆကမေတြက၊ ျပနလညသကတမးတးရန ၊ နင

ipconfig /release

DHCP သးထားတအခါ ၊ ကြနယကခတဆကမေတြက၊ ရပဆငးရန

More options: ပမေရြးခယနငရန:

ipconfig /?route print route က routing table ေဖါျပေပးရန နင static routes မား ထညသြငးရန၊ ဖကရန တအတြက

အသးျပပါတယ။

Some options: ေရြးခယခြငအခ

route print

လမးေျကာငး စာရငးမား ေဖါျပရန၊

route delete

လမးေျကာငးမား ဖကရန၊ နင

route add

လမးေျကာငးမား ေရးဆြရန၊

More options: ပမေရြးခယနငရန:

route/?

10


Tool Purposenetstat ကြနယကခတဆကမအေျခအေနကေဖါျပရနနင ခတဆကထားေသာ အေ၀းထနးခတဆကမမား

အား ေဖါျပရနသးျပပါသည။

Some options:

netstat -a

ခတဆကထားမအားလးနင listening ports မားကျကညရန

netstat -n

နပါတပစျဖင ေဖါျပရန၊ နင

netstat -e

ethernet စာရငးမားက နမနာျပရန

ေရြးခယမေတြက အတတကြတြသးနငပါတယ

netstat -an

To see more options:

netstat/?

Command နင tools ေတြေပါမာ ျဖညစြကေသာ အခကအလကေတြက ရာေဖြျကညရန:

command /h

command /?

help command

from a CLI window.

ဥပမာအားျဖင - Netstat tool ေပါမာ ျဖညစြကေရြးခယမမား ရာေဖြရန ျဖစနငေခသးခမာ:

netstat /h

netstat /?

help netstat

Exercises

2.1 CLI window တစခဖြငပါ။

2.2 ခငဗား အသးျပေနတ DOS သ Windows ဗားရငး ကစစေဆးပါ။

2.3 System ရကစြ နင အခနက စစေဆးပါ၊ အကယ၍ မမနဘးဆရင ျပငေပးပါ။

2.4 c:\ ေအာကမာရတ Files န directories ေတြကစစျကညပါ။

2.5 c:\hhs\lesson2 directory ေဆာကပါ။ အဒ Directory ထက C:\ ေအာကမာရတ .sys files ေတြကးယပါ။ ခငဗားဘာေတြေတြ ပါသလ?

11


2.6 ခငဗား host ရ IP address ကရာျကညပါ။

2.7 www.hackerhighschool.org က ေျခရာချကညပါ၊ ျကားခ routers ေတြရ IP address ကစစေဆးျကည ပါ။

Game On: Command သးျခငး

“Macrosoft Fenestra က OS တစခမဟတသလ interface တစခလညးမဟတပါဘး၊ ၎က OS မာပးတြပါ၀ငတ (solitaire)ျမငကြငးစနစတစခပျဖစပါတယ"လ နညးပညာဆရာMr.Tri က အစားေတြပလပပေလာငးစားရငး ေျပာလက ပါတယ။ "Fenestra မာ monitor ကစကားေျပာျပး ညြနျကားနငတ command interface တစခပါ၀ငပါတယ။ အကယ၍ ခငဗားကေကာဖတစခြက လေျပာလကရင၊ လတဆတတ joe တစခြကေပါလာပါလမမယ။"

Jace က Mr.Tri ကလညပငးညစသတမမလျဖစခပါတယ။ သမ၏လသတမေလာကလခကေပါမာ သက ကြနျပတာ နညးပညာကမညသဖကဆးခတယဆတာ ကထညတြကျပး၊ ရေတြန တရားသျကးကစာနာေထာကထားေပးပါမလား။

“ေစာငပါဥး၊ Mr.Tri” Jace က လြနခတဿ ၁၀မနစခနက သကအသကရခြငမေပးခပ "Fenestra က graphical user interface, GUI, တစခပါ၊ ဖနပလငးထမာသမးထားတ ဂယလအကနလေပါ"လ ေျပာငေခာေခာနေျပာလကပါတယ။ ကေလးေတြကေတာ နာေခါငးရျပးတခစခစရယျကပါတယ။

ခစစကေကာျဖတလာတကြမးကငဘတစကတေဘာသမားကသ သမက သအနားမသမသာကပ၍ keyboard ေနာက က၀ငရပလကပါတယ။ ျပးေတာ fomula 1 ကားေမာငးသမားလ ေနာကလညမျကညပ အရနျမငတငလကျပး "windows ကနပျပး ၊ CMD ရကျပး Enter ေခါကလကပါ၊ျပးေတာ CLI ကျကညပါ၊ မတတတတတလငးေလးကျမင လား? အဒေနရာမာစာရကရမယ၊ အခဘယ folder မာေရာကေနတယဆတာ ျမငလား?” လေျပာလကပါတယ။

Jace က လဗာက ေစာငနငးလကသလ "အခ CD C: လရကျပး system root ထက၀ငလရျပ၊ system အသစဆရင VER (version အတေကာက)ကရကျပး၊ system ရ သဘာ၀ကစစျကညလကပါ။ ဒါဆအခ Operating System ရ ဗားရငးကသနငျပမဟတလား?” လေျပာလကတအခါ ေကာငးသားမားက Mr.Tri က ေငးျကညေနချကျပး၊ Mr.Tri ကေတာ တဆငးသြားပါတယ။

Jace က ကြနျပတာနငဆကသြယမရျပလခစားလကရျပး သကေတာငသကသာနင လငျမနစြာ စာရကေနခပါတယ။ "ကြနျပတာက သအထမာျဖစေနသမအာလးပြငထြကလာေအာင လပနငတယ" လ သမကကယေလာငစြာေရရြတ လကပါတယ။ သမလကေခာငးေတြက keyboard ေပါမာပ ၀ေနချပး၊ key တစခကေလထကလြငစငထြကသြားျပး၊ ဆရာစားပြေပါက ဂယလအေဟာငးေတြကပေနတ ဖနပလငးထက ကသြားခပါတယ။ အဒအေရမာရတ မနးကေလး သးေယာကကေတာ သတဂယလေတြကမခလကပါတယ။

Jace ကထသျဖစျခငးနငအတရပလကပါတယ။ ထေနာက ရတတရက ထလကျပး keyboard က သမဆရာလကထ ျပနေပးလကပါတယ။ သမဆရာရ မကနာကျဖဖတျဖေရာျဖစေနျပး၊ နတခမးမာတေထြးမားကေနခပါတယ။ သမ ဂာကငအတြငးအတထမ ေလဆာပြငတာက ေသနတဆြထတသလထတယျပး Mr.Tri ရ နဖးကခနထးလကပါတယ။ ထေနာက စာသငခနးေရကဖနသားျပငေပါက presentation slide ေပါကေျပာငးထးလကျပး "ဒ slide က မားေန တယ၊ သတထြကသြားရငေကာငးမယ" လ တညျငမစြာေျပာလကပါတယ။

“သြားသငတာက မငးပ" လဆရာကေျပာလကပါတယ၊ ျပးေတာသမက ျပစမအတြကအျပစေပးသလ သနငတ ဒတယ ေကာငးအပထလြေျပာငးပလကပါတယ။ သမအတြကေတာ တစပါတအတြငးသးျကမေျမာကပါ။ နညးပညာက သမရ ဆးခနးတငျခငး ဒါမမဟတ အနညးဆးေတာ သမရ အားလပခနေတြက ေကာငးထမာပပတထားျပးအျပစေပးခရျခငးန ဆးရးရေတာမာပါ။

Game Over

12



Operating System: Linux

Windows လပ Linux ကသးတအခါ CLI window မာ command ေတြအသးျပနငပါတယ။consoles, terminals, န shells ေတြေတြ နငပါတယ။

Feed Your Head: Console, Terminal or Shell?

ျခားနားမေတြကသျခငးျဖင ခငဗားသငယခငးေတြက အအားသငေစရေအာင

• console ဆတာ ကြနျပတာေတြကအေ၀းထနးရန dumb terminals ေတြသးျကတအခါ၊ ကြနျပတာရ ေနာကမာ တကရကခတဆကထားတ screen န keyboard ေတြျဖစပါတယ။

• Linux မာ bash, tcsh န zsh ေတြအပါအ၀င shell ေတြကေရြးခယအသးျပနငပါတယ။ မတညတ shell ေတြက ခငဗားက တကယမတညတအရာေတြလပေဆာငနငေစျပး ခငဗားနစသကတအရာက နငငေရးရလဒ နးနး ျဖစနငပါတယ။ အမားအားျဖင bash ကသးပါတယ။ Hacker Highschool ရ စမးသပမ ကြနယကကခတဆကတအခါ၊ empty shell တစခရရမာျဖစပါတယ။

• console window တစခကဖြငလကတအခါ ခငဗားဖြငေနတာက နညးပညာအရ terminal emulator (သ) terminal window တစချဖစပါတယ။ ထအရာက ခငဗား desktop ေပါက window ထမာ run ေနတ dumb terminal အတ တစခပျဖစပါတယ။

Linux command line မာ လပေဆာငနငမညအရာေတြကေတာ၊ GUI tool ေတြ မာ လပေဆာငနငသမအားလး လပေဆာငနငမာျဖစပါတယ။ ခငဗားရ windows သးတသငယခငးေတြက ယဥျပငျပး IP address ထညသြငး ျကညရင- သတေတြက interface အမးအစားအားလးက အဆငဆင ၀ငျပးလပေဆာငရမာျဖစပါတယ၊ Linux မာေတာ ေအာကပါအတငး ထညသြငးယပါပ။

ifconfig eth0 192.168.1.205

သတ click နပေနတာထက မားစြာျမနျမနရကထညနငမယဆတာေသခာပါတယ။

13


terminal window ကဘယလဖြငမလ

Linux ဗားရငးေတြမားစြာရတာေျကာင၊ console window ကဖြငရနနညးလမးအခ ရပါတယ။

1. Start Application button ကနပပါ

2. “Run Command” option ကေတြ ရင၊ အဒမာ “konsole” ရကျပးဖြငပါ

3. (သ) Accessories ကရာပါ၊ ျပးေတာ Terminal ကေရြးပါ

4. ဗားရငးေတာေတာမားမားမာေတာ CTL-ALT-T ျဖငေခါနငပါတယ

5. ေအာကပါ window ကသ window ေတြ နငပါတယ

6. ယခ ေအာကပါ command ေတြန tool ေတြကသးနငပါျပ

Linux Commands and Tools

Commands


Command Purpose

date ရကစြျကညရန၊ သတမတရန

time အခနျကညရန၊ သတမတရန

fsck File system နငအေျခအေန ေဖါျပရန

cat file Text file မား ၏ပါ၀ငမမား ေဖါျပရန

cat /etc/passwdpwd ယဿခ directory နာမညေဖါျပရနhostname ယဿခ အသးျပေနတ ကြနျပတာနာမည ေဖါျပရနfinger user User တစဥး၏ အခကအလကမား ေဖါျပရန

finger root

14


Command Purposels လကရ directory ရ ပါ၀ငမေတြ စရန:

ls -la

အျခား directory ရ ပါ၀ငမေတြ က စရန:

ls -la /etccd directory Directory တစခမ တစခသေျပာငးရန။ အကယ၍ directory နာမည မသတမတေပး

လင home directory ကေျပာငးသြားမာပါ။

Login နာမည “fred” အတြက command

$cd

/home/fred, directory ကေျပာငးရန နင

$cd -

ေနာကဆးေရာကခတ directory ကေျပာငးရန (directory တစခက "နတ" လကတယ လေတြးျကညပါ။)

$cd /tmp

/tmp directory သေျပာငးရနcp source dest File မားက source မာ destination သေရြြေျပာငးရန

ဥပမာ:

cp /etc/passwd /tmp/bunniesrm file File မားကဖကျခငး။ Root အသးျပခြငရထားသ (သ) root user ေတြသာ

သတမတတ file ကဖကနင မာျဖစပါတယ။

rm letter.txtmv source dest File မား director မား ကေရြေျပာငးျခငး၊ သ ၊ နာမညေျပာငးျခငး

ဥပမာ:

mv secrets.zip innocent.zipmkdir directory Directory တစခ တညေဆာကရန။

ဥပမာ:

mkdir toolsrmdir directory Directory တစခက ၎နာမညျဖင ဖကရန ဒါေပမယ၊ directory အလြတကသာဖက

လရပါတယ။

rmdir tools

လကေဆာငေမးခြနး- file ေတြပါတ directory ကဘယလဖကမလ ?find / -name file / မာစျပး file ဆတ နာမညန file မားရာေဖြျခငး ။

find / -name myfile

15


Command Purposeecho string Screen ေပါမာ string(စာသား) တစခေရးျခငး ။ ။

echo hellocommand > file Command ရ ရလဒက file တစခအေနန ျပနညြနးေပးျခငး

ls > listing.txt

အကယ၍ အဒနာမညန file ရျပးသားဆရင ၊၎က clobbered လပခရမာျဖစပါတယ။ အဓပဿပါယက overwritten(အေဟာငးကအသစနငအစားထးျခငး)လပခရမာျဖစပါတယ။

command >> file Command ရ ရလဒက file တစခအေနန ျပနညြနးေပးျခငး၊ အကယ၍ file နာမညရျပးသားဆရင ရလဒ file က နာမညတစခ appends(ျဖညစြကျခငး) လပမာ ျဖစပါတယ။

ဥပမာ - ls >> listing.txt

man command Command ေတြရ online manual ဖတရန

man ls

ထပတးအခကအလကမားသရန ေအာကပါ command မားက သးျကညပါ။

command -h

command --help

man command

help command

info command

ဥပမာ၊ ls command ရ ထပတးအခကအလကက ရရရန ေအာကပါ ျဖစနငေျခ command နစခစလးရကျကညပါ။

ls –-help

man ls

16


Tools


Tool Purposeping host Host ရမရ စစေဆးျခငး

ping www.google.comtraceroute host Host ေတြဆေရာကဖ packet မားသြားတ လမးေျကာငးကေဖါျပျခငး။

tracert www.google.comifconfig host ရ network interfaces (ethernet, ppp, etc.) မားရ အခကအလကေတြ ေဖါျပရန route routing table ေဖါျပရနnetstat ကြနယကခတဆကမအေျခအေနကေဖါျပရန

netstat -an

Exercises

2.8 passwd file ရ ပငရငက စစေဆးပါ။ (မတခက။ ။ file အရငေဆာကပါ)

2.9 work နာမည န direcotry က home directory ေအာကမာေဆာကပါ (ဥပမာ။ ။ အကယ၍ ခငဗား login က fred ဆရင directory က /home/fred မာေဆာကပါ)၊ ထအျပင passwd က work directory ထကကးေပးျပး ကးထားတ file ရ ပငရငက ရာျကညပါ။

2.10 work directory ေအာကမာ .hide directory ေဆာကပါ (file နာမညမာ dot ပါတာသတျပပါ)။ အဒ directory မာပါ၀ငတအရာေတြက list ေခါျကညပါ။ .hide directory မာပါတအရာေတြက ျကညဖ ဘာလပရမလ?

2.11 “This is the content of the file test1” ပါ၀ငတ test1 file တစခက work directory ေအာကမာ

ေဆာကပါ။ “This is the content of the file test2” ပါ၀ငတ test2 file ထပဆာကပါ။ အဒ file ေတြက test နာမညန file တစခထက ကးထညပါ။

17


Operating System: OSX

Linux လပ OSX မာ Terminal လေခါတ CLI window မာ command ေတြအသးျပနငပါတယ။

Linux ရ ဘးေဘးျဖစတ NetBSD န FreeBSD UNIX ေတြက OSX ကအေျခခထားပါတယ။ ၎ရ GUI န CLI ေတြက Linux နဆငတပါတယ၊ GUI မာလပသမ CLI မာလပနငပါတယ။

အခလေတြက Windows က Mac ရ GUI စတကးက အတခးထားတာလ ထငျကပါတယ။ အမနတကယေတာ GUI interface န Mouse Pointer ေတြက ေရးယခင OS ေတြမာကတညးက အသးျပေနျကတာပါ။ ခငဗားအားလးထကပသခငရငေတာ အဒ ေရးOS ေတြက ရာေဖြျကညနငပါတယ။

How to open a Terminal window

1. Spotlight icon ေပါမာ ကလစလကပါ၊ အဒ icon က မနဘလး ပစရျပး screen ရ ညာဖကအေပါမာ ရပါတယ။ျပးေတာ Terminal လရကျပး ရာလကပါ။

2. Terminal window ကယဿခလျမငနငပါတယ။

3. ပမနအားျဖင terminal က Applications > Util it ies ေအာကမာရပါတယ။ ခငဗားနစသကသလ Terminal ပစကေျပာငးနငပါတယ။ Command+comma key ကနပျပး Preference dialog ကေခါျပး Terminal color ကေရြးခယပါ။ ပမနေတာ OSX မာ အဒ keyboard shortcut ကသးျပး preference ေတြကဖြငနငပါတယ။

18


Commands and Tools (OSX)

Mac က bash shell နအလပလပပါတယ၊ ဒါေျကာင Linux command အားလးနးပါး OSX မာအလပလပပါ တယ။

Commands


Command Purpose

date အခနေဖာျပရန ၊ သတမတရန

time command Command တစခစတငဖ အခနမညမ ယလဆတာ ေဖာျပရန

fsck File system စစေဆးရန။ အကယ၍ OSX 10.3 journaled volum OSX နငအထက သးျပး၊ ၎ journaling ဖြငထားရင ဒ command သးရနမလပါဘး။

cat file Text file မား ၏ပါ၀ငမမား ေဖါျပရန

cat /etc/passwdpwd ယဿခ directory နာမညေဖါျပရနhostname ယဿခ အသးျပေနတ ကြနျပတာနာမည ေဖါျပရနfinger user User တစဥး၏ အခကအလကမား ေဖါျပရန

finger rootls လကရ directory ရ ပါ၀ငမေတြ စရန-

ls -la

အျခား directory ရ ပါ၀ငမေတြ က စရန-

ls -la /etccd directory Directory တစခမ တစခသေျပာငးရန။ အကယ၍ directory နာမည မသတမတေပး

လင home directory ကေျပာငးသြားမာပါ။

Login နာမည “fred” အတြက command

$cd

/home/fred, directory ကေျပာငးရန နင

$cd -

ေနာကဆးေရာကခတ directory ကေျပာငးရန (directory တစခ "နတ" လကတယ လေတြးျကညပါ။)

$cd /tmp

/tmp directory သေျပာငးရနcp source dest File မားက source မာ destination သေရြြေျပာငးရန

cp /etc/passwd /tmp/bunniesrm file File မားကဖကျခငး။ Root အသးျပခြငရထားသ (သ) root user ေတြသာ

သတမတတ file ကဖကနင မာျဖစပါတယ။ rm letter.txt

19


Command Purposemv source dest File မား director မား ကေရြေျပာငးျခငး၊ သ ၊ နာမညေျပာငးျခငး

mv secrets.zip innocent.zipmkdir directory Directory တစခ တညေဆာကရန။

mkdir toolsrmdir directory Directory တစခက ၎နာမညျဖင ဖကရန ဒါေပမယ၊ directory အလြတကသာဖက

လရပါတယ။

rmdir tools

လကေဆာငေမးခြနး- file ေတြပါတ directory ကဘယလဖကမလ ?find / -name file / မာစျပး file ဆတ နာမညန file မားရာေဖြျခငး ။

find / -name myfileecho string Screen ေပါမာ string(စာသား) တစခေရးျခငး ။ ။

echo hellocommand > file Command ရ ရလဒက file တစခအေနန ျပနညြနးေပးျခငး

ls > listing.txt

အကယ၍ အဒနာမညန file ရျပးသားဆရင ၊၎က clobbered လပခရမာျဖစ ပါတယ။ အဓပဿပါယက overwritten(အေဟာငးကအသစနငအစားထးျခငး)လပခရမာ ျဖစပါတယ။

command >> file Command ရ ရလဒက file တစခအေနန ျပနညြနးေပးျခငး၊ အကယ၍ file နာမညရ ျပးသားဆရင ရလဒ file က နာမညတစခ appends(ျဖညစြကျခငး) လပမာ ျဖစပါ တယ။

ဥပမာ - ls >> listing.txt

man command Command ေတြရ online manual ဖတရန

man ls

ထပတးအခကအလကမားသရန ေအာကပါ command မားက သးျကညပါ။

command -h

command --help

man command

help command

info command

ဥပမာ၊ ls command ရ ထပတးအခကအလကက ရရရန ေအာကပါ ျဖစနငေျခ command နစခစလးရကျကညပါ။

ls –-help

man ls

20


Tools


Tool Purposeping host Host နင အဆကအသြယရ၊မရ စစေဆးျခငး

၎ command ကေတာ ျပနလညတျပနသလား၊ သမဟတ ထသတျပနမျပရနအခ နမညမ ျကာတယဆတာသနငဖ အျခားကြနျပတာမားသ ICMP (Internet Control Message Protocol) ping packets မားက ေပးပျခငးျဖစပါတယ။ ဒ command မာ hostname (သ) IP address တစခခ က သးနငပါတယ။

ping www.hackerhighschool.org

ping 216.92.116.13

Options include:

ping -c 100 www.hackerhighschool.org

packet အခ ၁၀၀ ေပးပျခငး။

ping -t 216.92.116.13

CTRL+C နပ၍ မရပမျခငး host က ping packet မားေပးပျခငး။

More options:

man pingtraceroute host

Host ေတြဆေရာကဖ packet မားသြားတ လမးေျကာငးကေဖါျပျခငး။

traceroute Windows ရ tracert နတေပမယ၊ အသးျပတ network protocols ေတာ မတပါဘး။ tracerout က UDP (User Datagram Protocol) က သးျပး tracert ကေတာ ICMP (Internet Control Message Protocol) ကအသးျပပါတယ။ tracert န tracerout က သးျခငးက တညတ network တစခထမာ ကြျပားတ ရလဒေတြရရေစပါတယ။

အဒနစခစလးက ခငဗား host ကေန ဥးတညတ host ဆသြားတ packet ေတြက ေျခရာခနင ေစပါတယ။ ထအျပင hop (ခရးတစေထာက) တငးက မညမရညလားတယ၊ မညမခရးနငတယ ဆတာေတြက ေျခရာေကာက နငပါတယ၊ အမားဆး hop ၃၀ (30 hops) ရပါတယ။ packet မား ျဖတသနးသြားခ တ စကေတြရ hostname ေတြက ခငဗား ပမနေတြ ျမငနငပါတယ။

traceroute www.hackerhighschool.org

traceroute 216.92.116.13

hop ေတြရ အမားဆးအေရအတြက (-m) ကသတမတရန။

traceroute -m 25 www.hackerhighschool.org

host နာမညထက IP address ကေဖါျပျခငး ျဖင DNS lookups မားကကာကြယရန။

traceroute -n 216.92.116.13

To see more options: man traceroute

21


Tool Purposeifconfig host ရ network interfaces (ethernet, ppp, etc.) မားရ အခကအလကေတြ ေဖါျပရန၊

Windows ရ ipconfig နတပါတယ။

ပအေသးစတအခကမားျကညရန၊ verbose ျဖစရန:

ifconfig -v

en1 ရ network interface အခကအလက ကပေဖါျပရန

ipconfig en1

network interface က deactivate လပရန

ifconfig en1 down

network interface ကup လပရန:

ifconfig en1 up

Note: ထ command မား သးရန ခငဗားမာလပပငခြင ရဖလပါတယ၊ ဒါေျကာင အဒ command မားေရမာ sudo ထညရကေပးရပါမယ။ sudo ကသ းရင အထး ဂရစ ကပ ါ!။

sudo ifconfig en1 up

More options:

man ifconfignetstat ကြနယကခတဆကမအေျခအေနကေဖါျပရနနင ခတဆကထားေသာ အေ၀းထနးခတဆကမမား

အား ေဖါျပရနအသးျပပါသည။ BSD လ စနစမားမာ၊ netstat က routing table မားေဖါျပရန သးပါတယ။

ခတဆကထားမအားလးနင listening ports မားကျကညရန

netstat -a

routing table မားေဖါျပရန

netstat -r

address မားက နပါတျဖငေဖါျပရန -n ကတြသးသည။

netstat -nr

network interface en1 ၏အခကအလကမားေဖါျပရန

netstat -r -ii en1

To see more options:

man netstat

22


Exercises

2.12 ခငဗားစကရ IP address နင နာမညက စစျကညပါ။

2.13 www.hackerhighschool.org က trace လကျကညပါ။ ျကားခ router မား၏ Ip address ကစစျကညပါ၊ လမးေျကာငးကရာျကညပါ။

2.14 Windows မာ tracert ကသးျပး www.hackerhighschool.org ရလဒက output.txt file နသမးပါ။

2.15 network တစခထက Linux န OSX မာ traceroute ကသးျပး ရလဒ file က output2OSX.txt နင output2Linux.txt နာမညမားျဖငသမးျပး၊ အဒfile ေတြကေသခာဖတျကညပါ။

1. လမးေျကာငးေတြတလား၊ ကြျပားလား?2. * * * စာတနး ပါ၀ငတ စာေျကာငးေတြ မပါသလား? အဒါဘာကဆလ ပါသလ?3. အဒစမးသပမက ဿ၁နာရခနအျကာတြငထပလပပါ၊ ရလဒေတြတညျကပါသလား?

23



Linux, OSX နင Windows အေျခခ command တညမ မ ား


Linux OSX Windowscommand --help command --help command /h,

command /?man command man command help commandcp cp copyrm rm delmv mv movemv mv renmore, less, cat more, less, cat typelpr lpr printrm -R rm -R deltreels ls dircd cd cdmkdir mkdir mdrmdir rmdir rdnetstat -r netstat -r route printtraceroute traceroute tracertping ping pingifconfig ifconfig ipconfig

24


Documents

HHS Lesson 2: Commands€¦ · Introduction and Objectives – မိတ္ဆက္ျခင္း နွင့္ ရည္ရယြ ္ခ်က္မ်ား ၁၉၉၅ ခုနွစ္