Upload
grzegorz-rossa
View
689
Download
0
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Próba połączenia w jedną teorię: ogólnej teorii względności, mechaniki kwantowej, teorii cząstki, teorii strun. Unifikacja oddziaływań
Citation preview
Grzegorz Rossa. Hipoteza eteru Opis Warszawa 2002 Grzegorz Rossa. Hipoteza eteru1 Spis treci Spis treci ...............................................................................................................................2 Spostrzeenia ...................................................................................................................... 11 Spostrzeenie I ................................................................................................................. 11 Spostrzeenie II ............................................................................................................... 18 Oddziaywania dalekozasigowe ........................................................................................ 20 Oddziaywanie grawitacyjne ........................................................................................... 20 Prby wyjanienia wybranych zjawisk kosmicznych .................................................. 24 Precesja peryhelium orbity Merkurego..................................................................... 24 Wypyw eteru ............................................................................................................ 25 Struktura rozmieszczenia materii we Wszechwiecie ........................................... 25 Soczewkowanie grawitacyjne................................................................................ 28 Ukady zwizane grawitacyjnie ................................................................................ 30 Oddziaywanie elektryczne.............................................................................................. 31 Ciekawostka ................................................................................................................. 33 Oddziaywania krtkozasigowe ........................................................................................ 34 Relatywistyka i unifikacja oddziaywa ............................................................................. 35 Relatywistyka .................................................................................................................. 35 Przykad........................................................................................................................ 40 Unifikacja oddziaywa ................................................................................................... 40 Przykady...................................................................................................................... 41
1 1Dzikuj:Ks. Pawowi Rossa,mojemubratu, za pomoc w znalezieniu cytatw 2Przemylenia Maxa Plancka bdce zaoeniamihipotezy eteruzawiera: 2.1Die physikalische Realitt der Ligchtquanten, Naturwissenschaften 1927, Vol. 15. Komunikat wygoszony w Instytucie Franklina w Filadelfii 18maja 1927 roku 2.2Die Stellung der neuren Physic zur mechanischen Naturanchauung. Wykad wygo-szony 23 wrzenia1910 roku na82 spotkaniu Towarzystwa Niemieckich Przyrodni-kwiLekarzy w Krlewcu.Niestety, ta pracajestzbytobszerna,by mona jbyo tuzacytowa, polskie tumaczenie: Max Planck, Nowedrogipoznania fizycznego a filozofia, wybraiprzedmow opatrzy Sta-nisaw Butryn,przeoy Kazimierz Napirkowski,Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa2003 Grzegorz Rossa., Hipoteza eteru, opis, Warszawa,luty AD20014 grudnia AD 2006 ______3 Przykad I .................................................................................................................. 41 Przykad II................................................................................................................. 42 Teoria strun (M-teoria) ........................................................................................................ 42 Antymateria......................................................................................................................... 44 Klasyfikacja czstek materii ............................................................................................... 48 Pola oddziaywa ................................................................................................................ 50 Uwagi kocowe................................................................................................................... 50 Promieniowanie czarnej dziury ....................................................................................... 50 Przykady...................................................................................................................... 53 Przykad I .................................................................................................................. 53 Przykad II kwazary i mikrokwazary ........................................................................ 54 Teoria wielkiego wybuchu, a teoria stanu stacjonarnego ................................................ 58 Podsumowanie ................................................................................................................. 59 Prba ilociowego oszacowania efektu ........................................................................... 60 Grzegorz Rossa., Hipoteza eteru, opis, Warszawa,luty AD20014 grudnia AD 2006 ______4 Motto I:Faszywa teoria taka, ktrej faszywo mona dowie jest lepsza ni adna, poniewa odrzucenie zej teorii jest z reguy ka-mieniem milowym na drodze ku lepszejR. Dahrendorf2 Motto II:Duch Boy unosi si nad wodami Rodz 1, 2, w przekadzie polskim W. O. Jakuba Wujka S. J. Motto III:Niemiae s myli miertelnikw i przewidywania nasze zawodne, bo miertelne ciao przygniata dusz i ziemski przybytek obcia lotny umys. Mozolnie odkrywamy rzeczy tej ziemi, z trudem znajdujemy, co mamy pod rk, a kt wyledzi to, co jest na niebie? Mdr 9,14-16 Motto IV:Panta rhei Heraklit (Herkleitos) z Efezu (ok. 540 480 przed Chr.) MottoV:Czym jest materia; czym jest grawitacja; czym jest eter i rozchodzce si w nim promieniowanie; czym jest elektryczno i magnetyzm; w jaki sposb s one ze sob poczone i jaki jest ich zwizek z ciepem? Oto wielkie problemy Wszechwiata Henryk A. Rowland
2R. Dahrendorf,Aktualnystan teoriistratyfikacji,StudiaSocjologiczno-polityczne 1968, nr25, s. 79 Grzegorz Rossa., Hipoteza eteru, opis, Warszawa,luty AD20014 grudnia AD 2006 ______5 MottoVI:Wszystko ju byo Jzef Ben Akiba (ok. 50 ok. 132) MottoVII:Teraz, zamiast mwi o nieodwracalnoci, e jest ona przyblieniem i prawem wtrnym, mona traktowa j jako prawo podstawowe. eby to zrobi, potrzebujemy duo nowej fizyki i duo nowej matematyki. Wielu uczonych fascynuje si dzi teori wielkiej unifikacji. Nie wiemy jednak do tej pory, jak mogaby ona zawrze tak istotny dla ludzkiego dowiadczenia wymiar czasowy Eliasz Prigogine MottoVIII:Przestrze w fizyce wspczesnej nie jest bezwadnym i jednorodnym substratem, do ktrego odwoyway si teorie Newtona i Maxwella. Niektre jej waciwoci przypominaj te, jakie niegdy przypisywano eterowi; pewnego dnia dowiemy si by moe, czym jest ruch adunkw elektrycznych Tomasz Khun3 Motto IX:Energia prni pozostaje dla nauki jedn z najgbszych tajemnic. Z fizyki kwantowej dowiedzielimy si, e prnia nie jest pusta. Wiele jeszcze musimy si nauczy. Micha Turner, Fermilab, 1997 Motto X:Myl, e mog z du pewnoci powiedzie, i nikt nie rozumie me-chaniki kwantowej Ryszard P. Feynman4
3Kuhn Thomas S. , struktura rewolucjinaukowych, PWN, Warszawa 1968, s. 69 Grzegorz Rossa., Hipoteza eteru, opis, Warszawa,luty AD20014 grudnia AD 2006 ______6 Motto XI:Mechanika kwantowa to tajemnicza, pena niespodzianek teoria, kt-rej nikt z nas nie rozumie, cho wszyscy wiemy, jak si ni posugiwa. Na ile mi wiadomo, doskonale opisuje rzeczywisto fizyczn Murray Gell-Mann5 Motto XII:Typowa reakcja na problem interpretacji mechaniki kwantowej polega na stwierdzeniu, e mechanika kwantowa dziaa i tylko to si liczy. Kwestia znaczenia mechaniki kwantowej to sprawa, ktra nie powinna interesowa fizykw. Jednak w innych okolicznociach nie jestemy zadowoleni z takiej postawy. Gdy ucze pyta, jak rozwiza rwnanie kwadratowe, przy czym chce zna tylko wzr, a nie obchodzi go, jak go otrzyma i dlaczego jest poprawny, to oceniamy go do krytycznie. Caa nauka oparta jest na odrzuceniu przekona-nia, i wystarczy, aby teoria dziaaa Jan Barrow6 Motto XIII:[] yjemy jednak w wiecie kwantowym. Tajemnic jest, dlaczego w tak wielu aspektach stosuje si on do deterministycznych praw starego porzdku Jan M. Charap7
4FeynmanRichard P., Charakterpraw fizycznych(The Cheracterof Physical Law, MIT Press, 1965), Prszyski i S-ka, Warszawa 2000, tumaczenie: Piotr Amsterdamski 5Gell-MannMurray, Questions for the Future, The Nature of Matter, red. J. H. Mulvey, Oxford University Press, 1981 6Barrow J. D.,The World WithinThe World, OxfordUniversityPress,1988, [za:] Coveney P., HighifieldR.,Strzakaczasu,Jak rozwizanajwiksztajemnicnauki,Zyski S-ka Wydawnictwo, Pozna, s. 263, przekad Piotr Amsterdamski 7CharapJohn M. , Objanianiewszechwiata.Fizykaw XXI w., Prszyskii S-ka, Warszawa 2006, tumaczenie: Piotr Rczka Grzegorz Rossa., Hipoteza eteru, opis, Warszawa,luty AD20014 grudnia AD 2006 ______7 Motto XIV:Matematyka nie jest jednak nie tylko moim zdaniem metod ledcz, zdoln prowadzi nas do ostatecznej prawdy Stanisaw Lem8 Motto XV:Nic a nic nie dbam o robienie bdw, wyskakuj ze wszelkiego rodza-ju niedojrzaymi pomysami w nadziei, e mog one pokierowa czy-im myleniem i wie do pewnego postpu Jerzy Franciszek FitzGerald9 Motto XVI:W artykule dla Scientific American [] [kwiecie AD 1950 przyp. G. R.] Einstein wskaza, e teorie, ktrych podstawowe pojcia wykazuj bliski zwizek z naszym dowiadczeniem, maj wielk prze-wag. W przypadku takich teorii istnieje duo mniejsze niebezpiecze-stwo cakowitego pobdzenia, poniewa stosunkowo atwo mona je sprawdzi. Niemniej pisa Einstein w poszukiwaniu logicznej prostoty i jednoci w podstawach teorii fizycznej w coraz wikszym stopniu musimy rezygnowa z tej zalety. W przypadku teorii wielkiej unifikacji zaleta polegajca na pozostawaniu blisko codziennego dowiadczenia zostaa cakowicie utracona Allan H. Guth10
8Lem S. , Bombamegabitowa, Wydawnictwo Literackie, Krakw1999, s.215 9FitzGeraldG. F.,list do O. Heavisidea,[za:] WojciechSady,O tym, jak G. F. Fitzgeraldna-ukowsawzdoby,Problemy,miesicznikpopularnonaukowy, nr 1, (510), stycze 1989, ss. 34i35, Historianauki 10Guth Allan H., Wszechwiatinflacyjny, W poszukiwaniunowejteoriipochodzeniakosmosu, PrszyskiiS-ka, Warszawa 2000, przeoyliEwa L. okasi BogumiBieniok, s. s. 202i203 Grzegorz Rossa., Hipoteza eteru, opis, Warszawa,luty AD20014 grudnia AD 2006 ______8 Motto XVII:Realizacja wszystkich idei w fizyce wymaga pewnej dozy zdrowego rozsdku; idee fizyczne nie s ideami czysto matematycznymi lub abstrakcjami Ryszard Feynman11 Motto XVIII:[] Musimy odrni strukturm a t e m a t y c z n 12prawa fizycznego od jego trecif i z y c z n e j12.Powodem wielu nieporozumie jest fakt nieodrniania tych dwch wanych poj. [] Struktura matematyczna rwnania nic nam nie mwi o fragmencie rzeczywistoci, ktry opisuje, dopki wystpujcych w tym rwnaniu symboli matematycznych nie zwiemy z rzeczywistoci. Symbole wystpujce we wzorach matematycznych reprezentuj pewne wielkoci w wiecie rzeczywistym. Dopki tej reprezentacji nie ustalimy, teoria nasza jest teori abstrakcyjn Ma okrelon struktur matematyczn, ale nie ma adnej treci fizycz-nej. [] Rwnania matematyczne plus zwizanie ich z rzeczywistoci daj nam teori fizyczn. [] teori fizyczn naley sdzi tylko wtedy, kiedy struktura matema-tyczna tej teorii jest powizana z rzeczywistoci, bo tylko wwczas jest ona teori fizyczn Leopold Infeld13
11R. Feynman,R. Leighton,M. Sands,Feynmanawykadyz fizyki,t. 1, cz.1, Warszawa 1974, [za:] AlbertEinstein,Pismafilozoficzne,WydawnictwoIFiS PAN, Warszawa1999, wybra, przedmowi przypisamiopatrzyStanisawButryn,przeoyKazimierzNapirkowski, s. XXII 11Albert Einstein, Pisma filozoficzne,dz. cyt. , Przedmowa, s. XLVI 12rozszerzenie oryg. przyp.G. R.13LeopoldInfeld,AlbertEinstein.Jegodzieoi rolaw nauce,PastwoweWydawnictwoNa-ukowe, 1956, ss. 8991 Grzegorz Rossa., Hipoteza eteru, opis, Warszawa,luty AD20014 grudnia AD 2006 ______9 Motto XIX:Pena teoria polowa moe obejmowa tylko pole, lecz nie czstki i wielkoci charakteryzujce ich ruchy. Te ostatnie nie mog wystpowa niezalenie od pola, lecz powinny by rozpatrywane jako jego cz. Na podstawie opisania czstki bez osobliwoci, mona da logicznie bardziej zadowalajce rozwizanie tego problemu: przy tym problemy pola i ruchu pokrywaj si14 A. Einstein i N. Rosen Motto XX:Mechanika kwantowa jest z pewnoci wspaniaa. Ale jaki gos wewntrzny mwi mi, e nie jest to jeszcze to, o co rzeczywicie chodzi. Teoria ta mwi wiele, ale w istocie nie przyblia nas do tajemnicy Boga. W kadym razie ja jestem przekonany, e On nie gra w koci A. Einstein, list do M. Borna z 4 grudnia 1926 roku15 Motto XXI:Przypumy, e geometria, ktra chce opisywa rzeczywisto, przyj-muje potwierdzon dowiadczalnie na okrelonym etapie rozwoju na-uki idealizacj goszc, e w przyrodzie istniej niezmienne stae. Idealizacja ta pozwala traktowa pooenia wzajemna cia staych, tak jak pooenia wzajemne trjwymiarowych tworw geometrii eukli-desowej. Jednake, zdaniem Einsteina, powinnimy pamita, e idealizacja ta moe pniej w wietle nowych odkry okaza si albo cakowicie niemoliwa do zastosowania, albo te zastosowana tylko do pewnych okrelonych obszarw i zjawisk przyrody. Na przykad oglna teoria wzgldnoci udowodnia ju niestosowalno tej idealizacji do obszarw, ktre s dostatecznie due z punktu widzenia astronomii. Einstein przypuszcza, e by moe nawet teoria kwantw bdzie w stanie pokaza niestosowalno tej idealizacji w sferze zjawisk atomowych16
14A. Einsteinwith N. Rosen,The ParticleProblemin The GeneralTheoryof Relativity, Phys. Rev. , 1935,48,73-77 15The Born-Einsteinletters,Glasgow1971, s.91, [za:] AlbertEinstein,Pismafilozoficzne, dz. cyt. , Przedmowa, s. XXII 16Albert Einstein, Pisma filozoficzne,dz. cyt. , Przedmowa, s. XXII Grzegorz Rossa., Hipoteza eteru, opis, Warszawa,luty AD20014 grudnia AD 2006 _____10 Motto XXII:Z przekonania o matematycznej prostocie przyrody Einstein wyprowa-dza jeszcze inny wniosek dotyczcy wasnoci nauki. Uwaa, e dziki tej prostocie prawa oglne lece u podstaw fizyki teoretycz-nej maj charakter uniwersalny. Odnosz si do wszystkich zjawisk przyrodniczych. Z praw tych mona wyprowadzi za pomoc czystej dedukcji odwzorowanie, czyli teori kadego procesu przyrodniczego wcznie ze zjawiskami biologicznymi. Trudnoci, jakie mog pojawi si w toku realizacji przedstawionego wyej zadania, maj charakter subiektywny, polegaj na tym, e moliwoci ludzkiego umysu s ograniczone. Dlatego te najwaniejszym zadaniem fizykw jest wykrywanie tych praw, gdy ich znajomo daje teoretyczn pod-staw i moliwo stworzenia obrazu wiata za pomoc czystej deduk-cji 17 Motto XXIII:Dzisiaj zarzuty Einsteina przeciwko mechanice kwantowej nie straciy nic na swej sile. Dzisiaj wydaje mi si byby on w pogldach swych mniej odosobniony anieli w roku 1936 Leopold Infeld18 Motto XXIV:Phantasie ist wichtiger als Wissen, denn Wissen ist begrenzt19 Albert Einstein
17Albert Einstein, Pisma filozoficzne,dz. cyt. , Przedmowa, s. XL 18L. Infeld,Mojewspomnieniao Einsteinie, Warszawa 1956, s. 91, [za:] AlbertEinstein,Pisma filozoficzne,dz. cyt., Przedmowa, s. XLVII 19Phantasieist wichtigeralsWissen,denn Wissenist begrenzt(niem.) wyobrania jest waniejszaod wiedzy,poniewawiedzajest ograniczona (zob.http://pl.wikiquote.org/wiki/Albert_Einstein) Grzegorz Rossa., Hipoteza eteru, opis, Warszawa,luty AD20014 grudnia AD 2006 _____11 Motto XXV:Gdy ju zostanie przezwycione przeciwiestwo eteru i materii, to jaki punkt widzenia w ostatecznej postaci znajdzie si u podstaw podziau systemu fizyki? Wedug tego, co widzielimy powyej, pytanie to jest zarazem charakterystyczne dla caej postaci dalszego rozwoju naszej nauki Max Palnck20 Motto XXVI:Biada te badaczowi, zamykajcemu oczy przed nowym faktem nie pasujcym dobrze do jego wasnego krgu idei i skonnym do uznania go za nieprawdziwy albo mao wany. Poznanie, ktre od-rzuca on w tej chwili, w przyszoci bdzie musia okupi wielk cen Max Palnck21 Spostrzeenia Spostrzeenie I ednymz podstawowychzaoeoglnejteoriiwzgldnociAlbertaEinsteina jest zasadarwnowanoci,zakadajcarwnomasygrawitacyjneji bezwadnej. ObserwatorFig. 1. 1 umieszczonyw polugrawitacyjnympochodzcym od masy 2 ma obserwowa, wedug zasady rwnowanoci, te same zjawiska fizyczne, co obserwator Fig. 2. 1 umieszczonyw ukadzieprzyspieszajcym 2 ze staymprzy-spieszeniem.Wedugzasadyrwnowanocipolegrawitacyjnema by rwnowane polu bezwadnoci22.
20Max Planck,Die Einheitdes physikalischenWeltbildes.Wykadwygoszonyna zebraniu korporacjistudenckiejWydziaunaukprzyrodniczychUniwersytetuw Lejdzie 9 grudnia1908 roku.PierwszywykadfilozoficznyPlancka.VerlagvonS. Hirzel in Liepzig 1909. Przekadz:M. Planck, Wege zur physikalischenErkenntnis,Band I, Verlag von Hirzelin Liepzig 1943 21Max Planck,Dynamischeund statistischeGesztzmssigkeit.Przemwieniewygoszone z okazjiuroczystociupamitniajcejzaoycielaFriedrich-Wilhelms-Uniwersittw Berlinie 3 sierpnia1914 roku 22Einstein A. ,Jahrb. Rad. Elektr. 4, 411 (1907),za: Pan Bgjest wyrafinowany, dz. cyt. , s. s. 185i nn.JGrzegorz Rossa., Hipoteza eteru, opis, Warszawa,luty AD20014 grudnia AD 2006 _____12 Grzegorz Rossa., Hipoteza eteru, opis, Warszawa,luty AD20014 grudnia AD 2006 _____13 Grzegorz Rossa., Hipoteza eteru, opis, Warszawa,luty AD20014 grudnia AD 2006 _____14 W rzeczywistoci to jest suszne dla obserwatora punktowego. Pole bezwadnoci jest jednorodne,a jednorodnepolegrawitacyjnejest przypadkiemniefizycznym. W szczeglnociw polubezwadnocinie monazaobserwowazjawiskapyww. Z tej rozbienocizdawasobiesprawEinstein,ale uznarwnowanolokaln za cakowicie wystarczajc. Penzgodnoz polemgrawitacyjnymmonauzyskaumieszczajc obserwatora Fig. 3. 1 w prdzie 2. Prd 2, w ktrymzostaumieszczonyobserwator 1, powinien by taki,aby oddziaywanie tylkona powierzchniobserwatora 1, ale ebywartopar-ciaprduoddziaujcegona ciaomasywnei wartoprduwytwarzanegoprzez to ciao byy wprost proporcjonalne do masy tego ciaa. Prdowimonanada dowolnniejedno-rodno,w szczeglnociniejednorodnoodpowiadajcniejednorodnocipolagrawita-cyjnego. Grzegorz Rossa., Hipoteza eteru, opis, Warszawa,luty AD20014 grudnia AD 2006 _____15 Grzegorz Rossa., Hipoteza eteru, opis, Warszawa,luty AD20014 grudnia AD 2006 _____16 ak wic zasadrwnowanociprzyjmujcrwnowano(lokaln) pl grawitacyjnegoi bezwadnocinaleywczydo zasadyrwnowanoci przyjmujc rwnowano (cakowit) pl grawitacyjnego i prdu. Einsteinwyprowadzioglnteoriwzgldnocirozwaajcobracajce si ciaosztywne(dysk, karuzela)23.Przyspieszeniepozornepojawiajce si w ukadzienieinercjalnymkaruzelijest rneni grawitacyjne. Jest wprost proporcjonalnedo promieniarmierzonegood osi obrotukaruzelido miejsca, w ktrym przyspieszenie odrodkowejest wyznaczane,i ma ten sam zwrot, co promier . Aby uzyskazgodnoz przyspieszeniemgrawitacyjnymnaley,zamieniajc si odrod-kow na grawitacyjn, zastpi argumentr , argumentem 12r, a zamieniajc quasi pole od-rodkowena polegrawitacyjner2 na 1r. Oglniern przechodziwrn3,gdzien =1 2 , . Ta zamianamoeby nazwanaprzenicowaniemkaruzeli.Przenicowanakaruzela jest wiremKartezjusza.KaruzelEinsteina,wyraonw aparaciepojciowymhipotezy eteru,omwionymdalej,uwidaczniaFig. 4. 5. Jak wida,to nie obwdsi powikszy, a promiepozostaniezmieniony,tylkoodwrotnie,obwdpozostaniezmieniony, a promie si powikszy. Powikszenie promienianastpio przez jegoukone, parabolo-idalnepoprowadzeniew przestrzenipowikszonejo wymiarodpowiadajcyoddziaywa-niugrawitacyjnemui masie.Obserwatorprzebywajcyw przestrzenitrjwymiarowej, w ukadzieinercjalnym,niezwizanymz ruchemobrotowymkaruzeli,postrzegakaruzel jakojej rzut na kierunkiprzestrzenitrjwymiarowej.Czylistwierdza,e po wprawieniu w ruch rozmiary karuzeli nie ulegy zmianie w porwnaniu z jej spoczynkiem.
23Stachel John: Einsteinand the RigidlyRotatingDisk. [W:] A. Held (red.): GeneralRelativity and Gravitation.Plenum,NowyJork 1980, s. 1, [za:]GreeneB. , PiknoWszechwiata,Su-perstruny,ukrytewymiaryiposzukiwaniateoriiostatecznej,Prszyskii S-ka, Warszawa, 2001, s. s. 71inn.TSpostrzeenie II ednymz podstawowychzaoeszczeglnejteoriiwzgldnociAlbertaEinsteina jest definicjaczasu,utosamiajcapojcieczasuz tym, co mierzyzegar:Mogoby si wydawamoliwympokonaniewszystkichtrudnocizwizanychz definicjczasu przez zastpienie sowa: czas okreleniem pozycja maej wskazwki mojego zegar-ka.24. [] Pojcie ciaa mierniczego a take skoordynowane z nim w teorii wzgld-noci pojcie zegara mierniczego nie ma w rzeczywistym wiecie adnegocile odpo-wiadajcego mu obiektu. Jasne jest rwnie, e ciao staei zegar w systemie pojcio-wymfizykinie odgrywajrolielementwnieredukowalnych,lecz roltworwzoonych, ktrenie powinnyodgrywasamodzielnejroliw budowaniufizykiteoretycznej.Jestem jednakprzekonany,i pojciate w obecnymstadiumrozwojufizykiteoretycznejtrzeba jeszcze traktowa jako samodzielne; jestemy bowiem zbyt daleko od tak pewnej znajomo-citeoretycznychpodstawatomistyki,abymymoglipodaciseteoretycznekonstrukcje owych tworw. []25. Definicj czasutosamz definicj czasuEinsteina podawczeniejw. Augustyn: W tej zmiennocimonarozpoznai mierzyczasy,poniewaczasypowstaj przez zmianrzeczy,gdy si zmieniaji obracajksztaty[]26;Tak samo i owa bezksztatno,ziemianiewidzialnai nieuksztatowana,nie zostaazaliczona do dzie powstaychw obrbiedni. Gdzie bowiemnie ma adnegoksztatu,adnegopo-rzdku,tam nic nie przychodziani przechodzi,a gdzie tegonie na, tam oczywicie nie ma dni ani zmianyw okresachczasu.27;Chybatylkoczowiek,ktrybka si po manowcachi miotaporduroje,moetwierdzi,e gdybyodjtoi zniszczono
24Einstein A. ,O elektrodynamicecia w ruchu,Zur ElektrodynamikbewegterKrper, Anna-lender Physik,1905, 17, 891-921,[za:] LiteraturardowadokursuPodstawyfizyki na PolitechniceWarszawskiej,redakcjanaukowaidydaktycznaDr Witold Kruczek,Biblio-tekaDydaktycznaZespouMetodologiiDydaktykiFizykiInstytutuFizykiPolitechnikiWar-szawskiej,Warszawa,1983, tom 1, Szczeglnateoriawzgldnoci,(wydaniedrugie-popra-wionei uzupenione),s.26, (wprzypisie:-zostaprzetumaczonyna jzykpolskiprzezstu-dentwWydz. Elektronikipp. ZofiTyfel,ZbigniewaPojmaskiegoi JerzegoKalenika.Tu-maczenieodbywaosi pod kierunkiemp. lektoraW. Wanackiegoi zredagowanezostao pod wzgldem merytorycznym przez dr W. Kruczka.) 25Eistein A.,Geomerieund Erfahrung.ErweiterteFassungdes Festvrtragesgehalten an der PreussischenAkademieder Wissenschaften,VerlagJuliusSpringer,Berlin1921.[w przypisie:]Przekadz: A. Einstein,Mein Weltbild, wyd. j. w., [w:] Einstein A. , ErnstMach,Physikalische Zetschrify 1916, Vol. 17, No.7., [za:] AlbertEinstein,PismaFilozoficzne,Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 1999, przeoy Kazimierz Napirkowski, s. 54 26w. Augustyn,Wyznania (ks.XII8,8), PAX, Warszawa,1955, wydaniedrugieprzejrzane, tumaczyzjzykaaciskiego,wstpemikomentarzemopatrzyks. dr Jan Czuj rektor Aka-demiiTeologii Katolickiej, s. 278 27tame (ks.XII9,9), s. 278 JGrzegorz Rossa., Hipoteza eteru, opis, Warszawa,luty AD20014 grudnia AD 2006 _____19 wszelkformi zostaabytylkobezksztatno,na ktrejpodourzeczyzmieniaj si i przeobraajz ksztatuw ksztat,to ta bezksztatnomogabywykazywaznamiona upywuczasu.Byobyto zupenieniemoliwe;bez ruchupowodujcegozmian nie ma czasu;a nie moeby ruchui zmianytam, gdzieadenksztatnie istnieje.28; Prawdjest, e bezksztatno,ktrajest prawieniczym,te kolejomczasupodlega nie moe.29;[] czas zjawiasi z ksztatamirzeczy []30; Z capewnoci wiat zosta stworzony nie w czasie, ale wraz z czasem. Gdy to, co jest stworzone w czasie, jest stworzonezarwnopo, jak i przed pewnymczasempo tym, co jest przeszoci, przed tym, co jest przyszoci.Ale wwczasnic nie mogoby przeszoci, gdy nie istniaoadnestworzenie,ktregoruchymogybyposuyza miartrwania. wiat zosta zatem stworzony wraz z czasem.31. Definicja czasu w. Augustyna32-Einsteina jest najlepsz ze znanych definicji czasu. Definicj czasu w bliskimznaczeniu poda Ernest Mach. []Czas jest raczej abstrak-cj, do ktrej dochodzimy przez zmian rzeczy, poniewa nie jestemy zdani na adn okre-lon miar, bo wszystkie s powizane midzy sob.33. Zegarjest urzdzeniemskadajcymsi z wybranegoarbitralnie,zwaszcza ze wzglduna regularnopowtarzaniasi w czasie,zjawiskafizycznego,ktrego czas trwania przyjmuje si za podstawliczenia czasu,i z licznika. Regularno powtarza-niasi w czasiejest ustalanaprzez porwnaniez innymizjawiskamifizycznymi.Licznik moe by rozwizany z do du dowolnoci. Miara upywu czasu jest wspczynnikiem proporcjonalnocimidzytempemzachodzeniabadanegozjawiskafizycznego,a tempem zachodzeniazjawiskafizycznego,ktrezostaouytew zegarze,[] czasjako ruch w dynamice[]34. Zdarzaniesi zjawiskafizycznegouytegow zegarzerozpraszaenergi w otoczeniu. Pomiar czasujest nierozerwalniezwizanyze zwikszaniem entropiiukadu, ktregoczas mierzyzegar.Jeeliukadosignmaksymalnentropimoliw do osigniciaw tym ukadzie,to: entropiategoukaduju dalejnie wzrasta,w ukadzie zachodz wycznie cakowicie przypadkowefluktuacje,nie zdarza si adnezjawiskofi-zycznemogceby podstawdo mierzeniaczasu,czylipomiarczasuw tym ukadzie
28w. Augustyn,dz. cyt. (XII11), WydawnictwoZnak, Krakw,1994, tumaczyoraz wstpem ikalendarium opatrzy Zygmunt Kubiak, s. 290 29tame (XII 19), s. 298 30w. Augustyn, Wyznania, dz. cyt. (ks. XII 29,40), Warszawa,1955, s.301 31w. Augustyn, [za:] Rees M. , Tylko szeliczb,Wydawnictwo CiS, Warszawa,2000 32por. http://www.arkiva.pl/artykul.php?id=79 33[w przypisie:]Chodzio ksikMachaDie MechanikinihrerEntwicklunghisto-risch-kritischdargestellt (1883)., [w:] Einstein A. , ErnstMach, Physikalische Zetschrify 1916, Vol. 17, No.7., [za:] AlbertEinstein, Pisma Filozoficzne, dz. cyt., s.36 34Coveney P., Strzaka,dz. cyt. , s. 265 Grzegorz Rossa., Hipoteza eteru, opis, Warszawa,luty AD20014 grudnia AD 2006 _____20 jest niemoliwy. W chwili osignicia przez ukadmaksymalnej,moliwej do osignicia, entropiinastpuje jednoczesneustanie: wzrostu entropiii upywuczasurozumianegowe-dugdefinicjiw. Augustyna-Einsteina,[] Wiek ukadumonauwaaza jegoaspekt termodynamiczny[]35. oniewato spostrzeenie dotyczy kadegoukadu,wybranegowedug dowolnego kryterium,zwaszczawedug kryterium skalirozmiaru,to wzrost entropii dotyczy nie tylkoukadw,w ktrychobowizujeprawowielkichliczb Bernoulliego,b-dcych przedmiotem badaniafizyki statystycznej,lecz jest waciwoci caejma-terii nie mniej fundamentaln ni upyw i zwrot, strzaka, czasu. ntropiaukadumoeby utosamionaze zoonocitegoukadu.Miarentropii ukadumoeby objtocakowitego,minimalnegoopisuukadu,wystarczaj-cegodo odtworzeniategoukadu.Fraktale,wbrew Mandelbrotowi36, nie s cakowicie wiernymimodelami obiektw wystpujcych w przyrodzie, po-niewa objto opisufraktali jest bardzomaa. Fraktalemog by dobrymimo-delamiobiektwo wzgldniemaejwartocientropii,a te w naturzewystpuj raczej rzadko. Rnicawartoci entropii obiektuz rnych chwil czasui czas, jakiupy-npomidzytymichwilamiw ukadzietegoobiektu,mogby podawane w bitach. Oddziaywania dalekozasigowe Oddziaywanie grawitacyjne rzestrzetrjwymiarowa,przedstawionaw przekrojuwzdukierunkuprostopa-degodo przestrzenitrjwymiarowej,w wymiarzeodpowiadajcymoddziaywa-niugrawitacyjnemu,symbolicznie,w postaciliniiFig. 4. 1 jest trjwymiarow, zewntrznhiperpowierzchni brzegowtensorowego polagstoci prawdopodo-biestwa 2 (eter).Eter 2 jest substancjo waciwociachpodobnychdo cieczy. Jest orodkiemidealnie cigym.Zaoenieziarnistoci eteru 2 nie jest poznawczo wartociowe.Jest cieczkwantow,spjn,niepodzielni spryst. W eterze 2, poza ruchemfalowym,nie zachodzirozpraszanieenergii,dyssypacja. W eterze 2 obowizujprawa:zachowania:energii,pdu,momentupdu;Archi-medesa, Pascala, Kirchhoffa i Bernoulliego.
35tame, s.281 36Mandelbrot B.,The FractalGeometryof Nature,W. H. Freeman,Nowy Jork1983 orazScience,1967, 156, 636 P EP Grzegorz Rossa., Hipoteza eteru, opis, Warszawa,luty AD20014 grudnia AD 2006 _____21 Czstkafundamentalna 3 jest wiremKartezjuszaeteru 2 .W czstcefundamental-nej 3 eter 2 odpywaz przestrzenitrjwymiarowej w kierunkuodpowiadajcymoddziay-waniugrawitacyjnemu,prostopadymdo przestrzenitrjwymiarowej 1. Eter 2 porusza si w wirze 3 wzdu krzywej rubowej, jednoczenie krc wok osi symetrii obrotowej wiru 3, rwnolegejdo kierunkuodpowiadajcegooddziaywaniugrawitacyjnemu, a prostopadejdo przestrzenitrjwymiarowej 1. To, co jest postrzegane,jakomasaczstki fundamentalnej, jest sum energiikinetycznej prdu eteru 2, krcegow wirze 3 i energii potencjalnej,wyporu,krzywiznyprzestrzenitrjwymiarowej 1, zawartejw czstcefunda-mentalnej 3. Odwrceniezwrotukierunkubiegu,strzaki,czasujest niemoliwe, gdy nie jest moliweistnienie wiru wypywajcego. Nie jest moliweistnienienegamasy. Negamasajest pojciemwprowadzonymprzez analogido adunkwelektrycznych.Ne-gamasajest waciwocimaterii determinujcjej oddziaywaniegrawitacyjne. Ciaane-gamasywne przycigaj si nawzajem grawitacyjnie, tak jak ciaa masywne, natomiast cia-omasywnei negamasywnegrawitacyjnieodpychajsi nawzajem.Istnienienegamasy jest niemoliwe, gdy nie jest moliwe istnienie wiru sterczcego. Eter 2 wykazuje kwadrualizm przestrzenno-polowo-substancjalno-czasowy. Naley uwaato za oczywiste,e wsplnaprzyczynasprawczaistnieniasubstancji i pl przejawiacechyich obydwu.W dualizmiepolowo-substancjalnymete-ru 2 nie obowizujezasadakomplementarnoci.To czy eter 2 jest bardziejsubstancj, czy polemzaleyod prdkociwzgldnejpomidzyprdamieteru 2. Im prdko jest wiksza,tym eter 2 jest bardziejsubstancj,im prdkojest mniejsza, tym eter 2 jest bardziejpolem.Generalnieeter 2 jest substancjsam dla siebie,natomiast dla swojegowiru 3, czyliczstkifundamentalnejjest polem.Oddziaywanieete-ru 2 na wir eteru 3, czylina czstkfundamentalnjest anizotropowe.Wir eteru 3, czyli czstka fundamentalna, porusza si wzdu linii czcej punkty o tej samej wartoci gsto-ciprawdopodobiestwa(izoproba)nie doznajcoporuorodka,natomiastdoznajezno-szenia przez prd eteru 2, przepywajcyz miejsca o wyszej wartocigstoci prawdopo-dobiestwa do miejsca o niszej wartoci gstoci prawdopodobiestwa. Grzegorz Rossa., Hipoteza eteru, opis, Warszawa,luty AD20014 grudnia AD 2006 _____22 dowiadczeniaz interferometremMichelsonai Morleyanie wynika, ze nie naleyprzypisywamu [eterowi]jakiegooznaczonegostanuru-chu37. Wynika natomiast, e obserwator, zwizany z ukadem inercjalnym, po-strzega,e eter 2 jest w spoczynkuwzgldemjegoukaduodniesienia,a inne ukadyporuszajcesi wzgldemukaduobserwatoraporuszajsi takewzgl-demeteru 2. Postulowanie:naleyprzez procesabstrakcjipozbawigo [eter] ostatniej cechy mechanicznej38 nie tylko wzgldnie,lokalnie, wzgldemuka-duinercjalnegoobserwatora,ale takeglobalnieabsolutnie,bezwzgldnie jest nadinterpretacj,nie majc potwierdzenia w faktach dowiadczalnychi w teorii:Fi-zykalna rwnorzdnoK iK1 w poczeniu z hipotez, e eter ze wzgldu naK spoczywa, a ze wzglduza naK1 poruszasi nie wydajemi si absurdemlogicznym,ale uwaam j za niemoliw do przyjcia.39 Staa prdko wiata wzgldem obserwatora w kadym ukadzie,ze szczeglnejteoriiwzgldnociEinsteinawynikaz tego,e obserwator w kadym ukadzie inercjalnym postrzega, e eter 2 jest wzgldem niego nieruchomy. Ruch jednegoukaduodniesieniawzgldemdrugiegojest opisanyprdkoci wzgldntych ukadw.W hipotezieeteruruch ukaduwzgldemeteru 2 jest opisany nie prdkoci tegoukadu,lecz jej pierwsz pochodn. Pierwszazasada dynamiki Newto-najest tosamazasadzielokalnoci.Nieistnienieabsolutnegoukaduodniesienia dla ukadwinercjalnychznaczytyle,e przy braniupochodnejstaasi zeruje.Nieokre-lonopooeniaukaduinercjalnegowzgldemeteru 2 wynikaz nieokrelonocistaej dopisywanejpo cakowaniu.W hipotezieeterupooenieukaduwzgldemete-ru 2 nie ma sensu fizycznego. Druga zasada dynamiki Newtona jest tosama zasadzie rw-nowanoci.Wartosiypozornej,pojawiajcejsi w ukadzienieinercjalnym jest proporcjonalnado prdueteru 2. A wartoprdueteru 2 jest proporcjonalna do przyspieszeniategoukadu.Oglnie:wzajemnyruch ukadwwzgldemsiebie jest opisywanypochodnymipo czasieprzesunitymio jedenrzd w d wzgldempo-chodnychopisujcychruch ukaduwzgldemeteru,
37Einstein A. , Aetherund Relativittstheorie,wykadwygoszony5maja 1920r.w Uniwersyteciew Lejdziezokazjimianowania A. Einsteinaprofesoremtegouniwersytetu, [za:] Literaturardowa,dz. cyt. , tom 1, s. 117, Etera teoriawzgldnoci, s. 121. Pais A. , Pan Bgjest wyrafinowany,dz. cyt. , s. 316, (wprzypisie): W wydrukowanejwersjiwykadu[E39 {[s. 324przyp. G. R.] A. Einstein,Ather und Relativittstheorie.Springer,Berlin1920.}] podanajest bdnadatajegowygoszenia [w/g Paisawaciwdatjest 27padziernikaprzyp.G. R.]. Przez aetherEinsteinrozu-miapolegrawitacyjne(monasi zastanawia,czy ta nazwazostaaszczliwiewybrana). Eterz oglnejteoriiwzgldnocito orodekbez waciwocimechanicznych i kinematycznych, ktrywspokrelazdarzeniamechanicznei elektromagnetyczne.. Autor niemoesi zgodzizdrugz uwagPaisa.Zbytduaobjtotekstuwykadunie pozwala najego zacytowanie 38tame 39tame, s.120 ZGrzegorz Rossa., Hipoteza eteru, opis, Warszawa,luty AD20014 grudnia AD 2006 _____23 nnnnt tukadwzgldem ukadu ukad wzgldem eteru++11; dlan . Dlatego,o ile wszystkieukadyin-ercjalne,poruszajcesi wzgldemsiebieruchemjednostajnymprostoliniowym, s wzajemnierwnowane,o tyleukadynieinercjalne,poruszajcesi wzgldemsiebie ruchemprostoliniowymjednostajnieprzyspieszonym,nie muszby wzajemnierwno-wane. Wraz z przyspieszeniem prdko ukadu wzgldem eteru staje si okrelona. Pod nieobecnomaterii(ukadinercjalny) przestrze tworzona przez eter podlega opisowigeometriiodpowiadajcejalgebrzeniekomutatywnej,pooenie i czas nie s okrelone.W obecnocimaterii(ukadynieinercjalne)przestrzetworzona przez eter podlegaopisowigeometriiodpowiadajcejalgebrzekomutatywnej,pooenie i czas s okrelone.Podleganieopisowigeometriiodpowiadajcejalgebrzekomutatywnej i niekomutatywnej s kwantowymi stanami wasnymi eteru. Obecno i nieobecno mate-riipowodujeodpowiednieprzejciapomidzytymistanami.Pozostajeto w zwizku z faktem, e wymiarem prdu eteru jest energia. Zakrzywienie 4 przestrzenitrjwymiarowej 1, wywoaneobecnoci cia masywnych, jest lejem depresyjnym eteru 2. Zjawiskagrawitacyjne, w tym take rela-tywistyczne,s skutkiemwypadkowegooddziaywaniakrzywizny 4 przestrzenitrjwy-miarowej 1 i prdu eteru 2. Rwnomasybezwadneji grawitacyjnejpolegana rwnocimasyczstkifun-damentalnej 3 i sumyenergiikinetycznejeteru 2, dopywajcegodo czstkifundamental-nej 3 i energii potencjalnej zakrzywienia przestrzeni trjwymiarowej 1 (wyporu eteru) poza czstk fundamentaln 3. Zakrzywienie 4 przestrzenitrjwymiarowej 1, wywoaneobecnoci cia masywnychnie jest tak due,jak przewidujeoglnateoriawzgldnociEinsteina. Mniejsza krzywizna jest kompensowana prdem eteru 2. Prd eteru 2 monawykrypowtarzajcdowiadczeniez interferometremMichel-sonai Morleya,obracanymnie wokosi pionowej,lecz poziomej(zob. Prbailociowego oszacowania efektu, s. 60). Grzegorz Rossa., Hipoteza eteru, opis, Warszawa,luty AD20014 grudnia AD 2006 _____24 Prby wyjanienia wybranych zjawisk kosmicznych Precesja peryhelium orbity Merkurego edugniektrych40 oglnateoriawzgldnoci Einsteinama nie cakowicie wyja-niaprzemieszczaniesi peryheliumorbityMerkurego:Rwnanie(5)[ =2222116 hc th GT (5)przyp. G. R.] i podobnebyyrzeczywicie branepod uwagprzez Einsteinai innych w latach 1900--1920. Nie jest ono cakiemtak zgodnez dowiadczeniem jak to przedstawiono wyej. Np. przewiduje za due (o czynnik 43) przesunicie peryhelium Merkurego.Ostatecznieteoretycyczstekelementarnychwrcilido rwnania (5) i pokazali,e po niewielkich,lecz drastycznychzmianach,koniecznychz pewnychpo-wodw,rwnaniestajesi zgodneze wszystkiminowoczesnymieksperymentami.41. By moelepszzgodnoprzewidywateoretycznychz danymiobserwacyjnymi uda si uzyska uwzgldniajc przepyw eteru.
40 1. Dicke,za: Literaturardowa,dz. cyt., s.17,GrawitacjaNewtonaigrawitacjaEinste-ina w kursie Podstaw Fizyki (przedmowa dydaktyczna redaktora), Kruczek W.2. RobertDicke, KarolBrans,MarekGoldenberg,[za:] Hey T, ZwierciadoEinsteina,Am-ber, Warszawa, 2000, s. s. 203i204 3. []RobertH. Dicke[] w 1961 rokuwsppracowaz CarlemBransem nad stworzeniemnowejteoriigrawitacji,zwanejobecnieteoriBransa-Dickeego.Cho-ciaoglnateoriawzgldnociEinsteinaciglejest powszechnieakceptowanteori grawitacji,w wikszociksiekjej powiconychznajdujesi rwnieopis teoriiBran-sa-Dickeegojakosensownejalternatywy,ktrejnie naleyignorowa. [] (Guth Allan H. , Wszechwiat,dz. cyt. , s. 94) 41SmarrLarryL., Press Wiliam H. , Naszaelastycznaczasoprzestrze:czarnedziuryi falegra-witacyjne,[za:] Literaturardowa,dz. cyt., tom 3,Grawitacja,s.361, (w przypisie:Ar-tyku ten zosta przetumaczony na jzyk polski przez studentw wydziau elektroniki Dariusza Nowikowskiegoi MagorzatBugla.Artykuby sprawdzonypod wzgldemjzykowym przez lektoramgr W. Wanackiegoi ostateczniezredagowanymerytorycznie przez p. Dr JaninMikoajczyk.) W Grzegorz Rossa., Hipoteza eteru, opis, Warszawa,luty AD20014 grudnia AD 2006 _____25 Wypyw eteru Struktura rozmieszczenia materii we Wszechwiecie jawiskiemodwrotnymdo odpywuz przestrzenitrjwymiaro-wej 1 eteru 2 w wirze 3 jest wypyw eteru w przestrzenitrjwymiaro-wej 1 (led42 Fig. 6. 2 ). led 2 ma znaczniewikszerozmiary ni wir Fig. 4. 3 eteru 2.
42W trakcie trwaniadziaabojowych II wojny wiatowej alianccylotnicyzwalczajcy U-boty nazywaliledziemzjawiskohydrologicznewywoywaneprzez wynurzajc sidpodwodn.Wynurzajcasidpodwodnawypychadogrywodznajdujc sinadni. Powierzchniamorzauwypuklasi, a wodarozpywasize rodkawypukoci na zewntrz. Kiedylotnicyzauwaali led, czym prdzej rzucali wniegobombygbinowe ZMateriawe Wszechwiecienie jest w najwikszejskali rozmieszczonarwnomier-nie,lecz znajdujesi w paskich cianach otaczajcych przestrzenie pustki. Budowa struk-tury rozmieszczeniamaterii przypomina swoim wygldem pianmydlan. Powtarzalnymi moduamibudowystrukturyrozmieszczeniamateriis komrkiw ksztacie bry geometrycznychograniczonychpaskimicianami.Dwie komrkistykajsi cian, trzy krawdzi, a cztery wierzchokiem. Taka budowa struktury rozmieszczeniama-teriiwe Wszechwieciespowodowanajest tym, e w centrumkadejkomrkiznajduje si led Fig. 6. 2. Prd eteru wypywajcyze ledziauwypukla przestrzetrjwymiarow w kierunku odpowiadajcym oddziaywaniu grawitacyjnemu i masie, czym spycha materi z caejobjtocikomrkina ciany.Materiajest formowanaw cianypod wpywemcz-ciowegorwnowaeniasi prdweterupochodzcychz ssiadujcychle-dzi 2. ledzie 2 oddziaujna siebienawzajem,odpychajsi i odlegocipomidzynimi zwikszajsi. Poniewaprzestrzetrjwymiarowa Fig. 4. 1 jest utworzona przez trjwymiarow,zewntrznhiperpowierzchnibrzegoweteru 2, to dopywete-ru 2 przez ledzie Fig. 6. 2 powodujezwikszaniesi przestrzenitrjwymiaro-wej Fig. Fig. 4. i 6. 1. Wraz ze ledziami Fig. 6. 2 przemieszczajsi cianymaterii.Zja-wisko to jest postrzegane, jako ucieczka galaktyk i rozszerzanie si Wszechwiata. Wypyweteru Fig. 4. 2 w przestrzenitrjwymiaro-wej Fig. Fig. 4. i 6. 1 przez ledzie Fig. 6. 2 jest odpowiednikiemoddziaywaniakosmolo-gicznego z pierwotnej, zarzuconej, wersji oglnej teorii wzgldnoci Einsteina. Prdy eteru spychaj materi ze rodkw cian na krawdzie i ze rodkw krawdzi do wierzchokw.W jzykuwspczesnejastronomiiprzestrzew otoczeniuledzi,po-zbawionamateriinazywanajest bblemi pustk,materiaw paszczyniepomidzy ssiednimi,rozpychajcymisi ledziami 2cian,do tegopojciazaliczany jest take tzw. Wielki Mur; materia zepchnita na krawdzie wknami. Otoczenia ledzi 2, czyli moduowe komrki budowy struktury rozmieszczenia ma-teriiw najwikszejskaliWszechwiataprzypominajkomrkikonwekcyjneRayle-igha-Bnarda,w wikszejliczbiewymiarw.Nie jest to jednoznacznez twierdzeniem,ja-kobyprzyczynwypywueteru Fig. 4. 2 w przestrzenitrjwymiarowejmiaa by konwekcja. Odkryty niedawno ruch pewnych galaktyk, w tym take naszej Lokalnej Grupy Ga-laktyk,w strontzw. WielkiegoAtraktora,umiejscawianegow Panniejest ruchem wzdu krawdzi od jej rodka do wierzchoka. Na obecnym etapie ewolucji Wszechwiata w wierzchokachnie zdyasi jeszczezebraduailomaterii.W miejscu, gdzie powinien si znajdowaWielki Atraktor odnalezionozaledwiezbiorowisko wielu sabowieccychgalaktyk.Obserwowanmateriz tych galaktykprbujesi uzupeni ciemnmateriw ilocinie od dziesiciudo stu razywikszejtak, jak gdzie indziej, ale trzysta razy wikszej od materii widzialnej. Grzegorz Rossa., Hipoteza eteru, opis, Warszawa,luty AD20014 grudnia AD 2006 _____28 Soczewkowanie grawitacyjne rzywiznaprzestrzenitrjwymiarowejpowodujeugiciedrogiruchupromieni wietlnych.Obserwujesi zwielokrotnioneobrazyodlegychcia niebieskich w postaciukw,a nawetpenychpiercieni.Zjawiskoto zostaonazwaneso-czewkowaniemgrawitacyjnym.Zakadasi, e wyczn przyczynsoczewko-waniagrawitacyjnegojest oddziaywaniegrawitacyjne.Im silniejszesoczew-kowaniegrawitacyjne,tym zakrzywienieprzestrzenitrjwymiarowej,ktre je wywoaomusiao by wiksze. Niekiedy obserwowanezjawiskosoczewko-waniagrawitacyjnegojest tak silne,e trudnojest znaleprzyczyn tak wielkiegozakrzywienia przestrzenitrjwymiarowej. W obiekcie,zwaszcza gromadziegalaktyk,podejrzewanymo bycierdempolagrawitacyjnegowywoujcego odchyleniedrogipromieniwietlnychzinwentaryzowana,czyliobserwowana,masa jest zbyt maa,niekiedynawetdziesiciokrotnie,aby mogawywoazakrzywienieprze-strzenitrjwymiarowejadekwatnedo wielkociobserwowanegoodchylenia.Przypuszcza si, e oprczmasyobserwowanejw obiekcieistniejejeszczetzw. ciemnamateria, nie obserwowanaprzy udzialepromieniowaniaelektromagnetycznego,ale majcamas, bdcrdembrakujcejczcipolagrawitacyjnego.Hipotetyczneistnienieciemnej materii nie jest jedynym moliwym wytumaczeniem obserwowanej wielkoci odchylenia drogi promieni wietlnych. Innymwytumaczeniemmoeby przejciepromieniwietlnychprzez jeden, lub wicejni jeden,ledzie.Mechanizmzjawiskawyjania Fig. 5. Przestrzetrjwymia-rowaprzedstawionajest symboliczniejakopowierzchnia 1. wiatoemitowane przez dalekiobiektkosmiczny 2 jest obserwowanena Ziemi 3. Drogipromieniwietl-nych: 6 i 7, wysyanychprzez obiekt 2 nie s prostoliniowe,ale zakrzywione. O krzywoliniowocidrg promieniwietlnych: 6 i 7, wysyanych przez obiekt 2 przekonujenas pierciennaformaobrazuobiektu 2, obserwowana na Ziemi 3. O zakrzywianiedrg promieniwietlnych: 6 i 7, wysyanych przez obiekt 2 swoimpolemgrawitacyjnymniesusznie podejrzewany jest obiekt,zwasz-czagromadagalaktyk 8. Faktycznieprzyczynzakrzywieniadrg promieniwietl-nych: 6 i 7, wysyanychprzez obiekt 2, jest ich przejcieprzez parssiadujcychze sob ledzi: 4 i 5. Cieniowaniesymbolizujewypukoledzi: 4 i 5, tak jak kadessiadujce ze sob ledzie napieraj na siebie nawzajem, skutkiem czego linie si pola grawitacyjnego w obszarzepomidzynimitworzksztatkaro.Krzywiznaprzestrzenitrjwymiarowej w obszarzepomidzyledziami: 4 i 5 ma ksztatsioda.Jeelisoczewkgrawitacyjn utworzonprzez wkls,pochodzcod masy,krzywiznprzestrzenitrjwymiarowej mona nazwa soczewk monopolow, to par ledzi: 4 i 5 soczewk dipolow. K Grzegorz Rossa., Hipoteza eteru, opis, Warszawa,luty AD20014 grudnia AD 2006 _____29 Grzegorz Rossa., Hipoteza eteru, opis, Warszawa,luty AD20014 grudnia AD 2006 _____30 Drogioptycznepromienipozaosiowych 6 s duszeod drg optycznychpromieni wewntrznych 7, rwnieze wzglduna zakrzywienieprzestrzenitrjwymiaro-wej 1 w ledziach: 4 i 5, tym samymczas w jakimpromieniepozaosiowe 6 przechodz od obiektu 2 do Ziemi 3 jest duszyod czasu, w jakimpromieniewewntrz-ne 7 przechodz od obiektu 2 do Ziemi 3. Jeelijasno wiata emitowanego przez daleki obiektkosmiczny 2 jest zmiennaw czasie,to na skutekrnicw czasieprzejciazmiany jasnoci,obserwowanena Ziemi 3, s rozmytew czasie.Opnienieobserwowanych zmian jasnoci jest zalene od ktai jest wiksze dla wikszych ktw. Oczywicie analo-gicznzalenoopnieniaod ktadajeprzejciepromieniwietlnychprzez wkls krzywiznprzestrzenitrjwymiarowej,spowodowanprzez mas,ale ze wzgldu na rnice krzywizn charakterystyki s rne. JeeliZiemia 3 nie leyw pobliuogniskasoczewkidipolowej,to obrazobiek-tu 2 jest tworzonytylkoprzez jedenledi nie s widocznepenepiercienie,tylkouki o kcienie wikszymod180i obrazyzwielokrotnione.JeeliZiemia 3 leyw pobliu miejsca,w ktrympowinienby widocznypeenpiercie,a nie jest,to znaczy, e brakujca cz piercienia zostaa pochonita albo odchylona przez inny obiekt. Najlepszewarunkido obserwowanias wtedy,gdy o optycznaley w paszczyniekosmicznejcianymaterii,a zwaszczaprzechodziprzez krawd i wierzchoek. led 4 i 5, i Fig. 6. 2 przejawiawaciwoci podobne do postulowanej,hipotetycz-nej tzw. ciemnej energii. Ukady zwizane grawitacyjnie dpyweteru Fig. 4. 2 z przestrzenitrjwymiarowej Fig. Fig. 4. i 6. 1 zachodzi nie tylkow czstkachfundamentalnych Fig. 4. 3, ale rwniew obszarachbardziej rozlegych Fig. 6. 3. Obiektyskadoweukadwzwizanychgrawitacyjnie:gwiaz-dyi py kosmicznyw galaktykach,oraz galaktykiw gromadachgalak-tyk 4, obserwowane w promieniowaniu elektromagnetycznym,majzbyt mama-s, aby wytworzone przez nie polegrawitacyjne powodowaotakieich ruchy, jakie si obserwuje;w szczeglnoci,by w oglebyyzdolnedo utworzeniaukadu zwizanegograwitacyjnie.Niedobrmasy,nawetdziesiciokrotny,tumaczy si obecnoci tzw. ciemnej materii,nieobserwowanej w promieniowaniu elektromagne-tycznym,ale wakiej.Wyjanieniemalternatywnymdo ciemnejmaterii jest odpyw 3 eteruz przestrzenitrjwymiarowej 1, ktryutrzymujeobiekt 4 w stanie zwizanymgrawitacyjnie.led 2 przesuwaodpyw 3 eteruwraz z zawartym w nim obiektem 4. Z obserwacjiwynika,e gwiazdyna zewntrznaszejgalaktykiporuszaj si ze staprdkociliniowniezalenieod promienia.Oznaczato, e krzywiznaprze-O Grzegorz Rossa., Hipoteza eteru, opis, Warszawa,luty AD20014 grudnia AD 2006 _____31 strzenitrjwymiaroweji strumiewypywajcego z niej eteru,w miejscuporuszania si omawianych gwiazd 3, s stae. rawitacyjnezakrzywienieprzestrzenitrjwymiarowej 1, wywoaneodpy-wem 3 eteru moe tumaczy niektre przypadki soczewkowania grawitacyjnego. Przestrzeniotwrcza waciwo eteru Fig. 4. 2 sprawia, e led Fig. 6. 2 i odpyw eteru 3 s geometrycznymiwaciwociamisamejprzestrzenitrjwymiaro-wej Fig. Fig. 4. i 6. 1. Metrykaprzestrzenitrjwymiaro-wej Fig. Fig. 4. i 6. 1 w ledziu Fig. 6. 2 i w odpywieeteru 3 jest funkcjczasu i pooeniawzgldemledzia 2 i odpywueteru 3. Metrykaprzestrzenitrjwy-miarowej Fig. Fig. 4. i 6. 1 w ledziu Fig. 6. 2 jest rosncfunkcjczasu ( )d tx xx ,x, ,1 21 2=const..Metrykaprzestrzenitrjwymiaro-wej Fig. Fig. 4. i 6. 1 w odpywieeteru Fig. 6. 3 jest malejcfunkcjczasu ( )d tx xx ,x, ,1 21 2=const.. Oddziaywanie elektryczne rzestrzetrjwymiarowa,przedstawionaw przekrojuwzdukierunkuprostopa-dego do przestrzeni trjwymiarowej i kierunkw odpowiadajcych innym oddzia-ywaniom,w wymiarzeodpowiadajcymoddziaywaniuelektrycznemu,symbo-licznie,w postaciliniiFig. 7. 1 jest trjwymiarowgranicfazow dwch faz eteru: 2 i 3, odpowiadajcychrnoimiennymadunkomelektrycznym. Jednoimienneadunkielektrycznes wiramieteruw tej samejfa-zie: 4 i 5. Rnoimienneadunkielektrycznes wiramieteruw rnychfa-zach: 5 i 6. Z powodugranicyfaz 1, inaczejni w oddziaywaniugrawitacyjnym adunkielektryczne: 4, 5 i 6 nie zakrzywiajprzestrzenitrjwymiarowej 1 poza samymiwirami: 4, 5 i 6. Wntrzewiru: 4, 5 i 6 wypeniaprzeciwnafazaete-ru: 2 i 3. Inaczejni w oddziaywaniugrawitacyjnymwypyweteruw przestrzenitrjwy-miarowej 1 zachodzi nie w duej skali, lecz pomidzy kad par wirw eteru i jest o wiele bardziejintensywny.Rozpywaniesi eteruw przestrzenitrjwymiarowej 1 oddala od siebie nawzajem adunki jednoimienne:4 i 5, a zblia rnoimienne: 5 i 6. G P stnieniemonopolimagnetycznychjest niemoliwe,gdy w powyszymrozumieniu adunkw elektrycznych: 4, 5 i 6 magnetyzm jest zjawiskiem bezwirowym. Ciekawostka achodzi bardzointeresujcazaleno. Stosunek odlegoci pomidzy ssiednimi wypywamieterudo przestrzenitrjwymiarowejw kierunkuodpowiadajcym oddziaywaniomi adunkomelektrycznymdo odlegocipomidzyssiednimi ledziami jest rwny staej sprzenia oddziaywania grawitacyjnego: RRelgr= ; gdzie:R odlego pomidzy ssiednimi ledziami Fig. 6. 2,Rel odle-go pomidzy ssiednimi dopywami eteru do przestrzeni trjwymiarowej w kierunku odpowiadajcym oddziaywaniu i adunkom elektrycznym,| | gr = 5 9 3910 staa sprzenia oddziaywania grawitacyjnego43 std: R Rel gr = ;Monaprzyj,e odlegopomidzyssiednimiledziamijest w przyblieniu rwnadugocimoduustrukturyperiodycznejWszechwiataw najwikszejskalihierar-chii rozmiaru:R = 200mlnl..44( ) 9 46 1710cm r. .45= 1 892 2410m std: Rel = 1 11628 1410m co odpowiadarozmiarowijdraatomowego,czyliodlegoci,na ktrejoddziaywanie elektromagnetycznetraciswojedominujceznaczenie.Oddalaniesi od siebie mas, rozsuwanychprzez led Fig. 6. 2 i odpychaniesi jednoimiennychadunkwelek-trycznych Fig. 7. 4 i 5 jest powodowane przez ten sam mechanizm.
43EncyklopediaFizykiWspczesnej,PWN, Warszawa,1983, s. 87, Czstkielementarne iich oddziaywania, BiakowskiG. 44Rees M., Tylko sze liczb, dz. cyt., s. 89 45Wielka Encyklopedia Powszechna, PWN, Warszawa,1967, t. 10, s.39 IZGrzegorz Rossa., Hipoteza eteru, opis, Warszawa,luty AD20014 grudnia AD 2006 _____34 Oddziaywania krtkozasigowe rzeciwnieni w oddziaywaniachdalekozasigowychwiryeteruodpowiedzialne za oddziaywania krtkozasigowe oddziauj na siebie nawzajemnie swoimi cz-ciamihiperpowierzchniowymi,pooonymiw przestrzenitrjwymiarowej, lecz oddziaujna siebienawzajemswoimiczciamigbinowymi,pooonymi w eterze,w pewnej odlegoci od przestrzenitrjwymiarowej.Gbinowe odcinki wirweteruodpowiedzialnychza oddziaywaniakrtkozasigowemaj w przyblieniuksztatwalca.Osie symetriii obrotwwirweteruczstekfunda-mentalnychoddziaujcychna siebienawzajemoddziaywaniamikrtkozasigo-wymis rwnolegedo siebienawzajemi do kierunkuodpowiadajcegodanemu oddziaywaniukrtkozasigowemu,a prostopadedo przestrzenitrjwymiarowej i kierunkwodpowiadajcychpozostaymoddziaywaniom.Odlegopomidzypo-wierzchniamibocznymiwalcwwirweteruczstekfundamentalnychoddziaujcych na siebienawzajemoddziaywaniamikrtkozasigowymijest niewielka.Na skutekszyb-kiegoruchuobrotowegoeteruw wiracheteruczstekfundamentalnychoddziaujcych na siebienawzajem oddziaywaniami krtkozasigowymi, zgodnie z prawem Bernoulliego pomidzywiramieteruczstekfundamentalnychoddziaujcychna siebienawzajemod-dziaywaniamikrtkozasigowymiwytwarza si podcinienie.Zgodniez prawem Pascala rnicacinieeterupomidzywiramieteruczstekfundamentalnychoddziaujcych na siebienawzajemoddziaywaniamikrtkozasigowymi,a eteruznajdujcego si na zewntrz czstekfundamentalnych oddziaujcychna siebienawzajem oddziaywa-niami krtkozasigowymiwytwarza parcie dociskajce czstkifundamentalne oddziauj-ce na siebie nawzajem oddziaywaniami krtkozasigowymi, do siebie nawzajem. Po dostarczeniuz zewntrzenergiiczstkomfundamentalnymoddziaujcym na siebienawzajemoddziaywaniamikrtkozasigowymimonaje odsunod siebiena-wzajem.Dostarczonaenergiamagazynowanajest w postacienergiiparciaeteru. Po przekroczeniupewnejwartociprogowejenergiienergiarnicycinieeterukreuje pomidzywiramieteruczstekfundamentalnychoddziaujcychna siebienawzajemod-dziaywaniami krtkozasigowymi parwirw eteru o przeciwnej skrtnoci tworzc pa-r: kwark antykwark. Kreacja pary kwark antykwarkmoe by opisywana przez teori katastrof. P Grzegorz Rossa., Hipoteza eteru, opis, Warszawa,luty AD20014 grudnia AD 2006 _____35 Hadronydlategos ukadamidwu- i trjkwarkowymi,poniewatylko w tych ukadach kady wir eteruma stycznoz kadym, co zapewnia odpowiedniowyso-k stabilno. hipotezie eteru niemoliwe jest istnienie oddziaywa redniozasigowych. Relatywistyka i unifikacja oddziaywa arametrem, ktrymmona okreli stan ukadu przedmiotowegowzgldemuka-duobserwatorajest gstoenergiicakowitej.Na energicakowitskada si sumaenergiikinetycznychwszystkichprdweteruukaduprzedmiotowego i energiapotencjalnazakrzywieniaprzestrzenitrjwymiarowej,wyporu,wzgl-dem ukadu obserwatora. Wymiar objtoci, w ktrej wyznacza si gsto energii cakowitejzawieratrzy wymiaryprzestrzenitrjwymiarowejpowikszony o wszystkiewymiaryodpowiadajcewszystkimoddziaywaniom,po jednym na kadeoddziaywanie.Jeeliobecnieznaneczteryoddziaywaniawyczerpuj wszystkie oddziaywaniawystpujcew przyrodzie, to wymiar objtoci, w ktrej wyznaczasi gstoenergiicakowitejwynosisiedem.Jeelizostanodkryte noweoddziaywania,zwizanez odpowiadajcymiim prostopadymido wymiarwprze-strzenitrjwymiaroweji do siebienawzajemkierunkami,to wymiarobjtoci,w ktrej wyznacza si gsto energii cakowitej trzeba powikszy o te dodatkowe wymiary. Relatywistyka rdyeteruwystpujcew ukadziedzielsi zgodniez prawemKirchhoffa na prdyeterukrcew wiracheteru,czylitworzceczstkifundamentalne, przenoszceoddziaywaniamidzyczstkamifundamentalnymii prdy,ktrych energiakinetycznamagazynujeenergidostarczondo ukaduz zewntrz. Wraz ze wzrostemgstocienergiicakowitejukaduprzedmiotowegoobserwo-wanejw ukadzieobserwatorawzrastajwartociprdweterumagazynujcych energi kinetyczn.Zgodniez prawemBernoulliegozmniejsza si cinienie eteru w ukadzie.Poniewamaksymalnaprdkowzgldnaeterujest skoczona, wzrost wartociprdweterumagazynujcychenergikinetycznmoe,zgodnie z prawemKirchhoffa,dokonywasi tylkoprzez zmniejszeniewartociprdweteru przenoszcychoddziaywaniaw ukadzie.W ukadzieprzedmiotowymzmniejsza si intensywnooddziaywa,tempozdarzaniasi zjawiskfizycznychi bieg czasuob-serwowanew ukadzieobserwatora.W magazynowaniuenergiidostarczanejdo ukadu przedmiotowegobiortakeudziaprdyeterutworzceczstkifundamentalne, co w ukadzie obserwatora jest postrzegane jako wzrost masy i zmniejszenie si wymiarw ukadu przedmiotowego. W P P Grzegorz Rossa., Hipoteza eteru, opis, Warszawa,luty AD20014 grudnia AD 2006 _____36 rzyczynzjawiskrelatywistycznychs wszystkieoddziaywania,a nie tylkogra-witacyjne. Wydaje si, e z niegrawitacyjnych najwczeniejuda si zaobserwowa zjawiskarelatywistycznespowodowanepolemelektrycznymjdracikichpier-wiastkw.Istotarelatywistykipolegana transferzew ukadzieprzedmiotowym, obserwowanymw ukadzie obserwatora, energii oddziaywa do energii kinetycz-nej prdu eteru krcego w wirze eteru czstki fundamentalnej. bserwatorzwizanyz ukademinercjalnym,obserwujcyciaorozle-ge Fig. 8. 3, poruszajcesi wzgldemniegoruchemjednostajnym,prostolinio-wymz prdkocirelatywistyczn,postrzega,e ciao 3 zagbia si w eter 2, tworzcrw eteru 2, o osi wasnej prostopadej do kierunku ruchu cia-a 3. W zagbieniueteru 2, wywoanymruchemciaa 3 monadopatrzy si odlegegopodobiestwado kilwateru.SkrcenieFitzGeralda-Lorenzapolega na tym,e wprawdziezakrzywione,na skutek ruchu,ciao 3 zachowujeswoj du-gospoczynkow,w kierunkuruchu,wzduzagbieniaeteru 2, ale dugocia-a 3, postrzeganaprzez obserwatorajest rzutemtej dugocina przedueniekierun-kw 4 przestrzenitrjwymiarowej 1. SkrcenieFitzGeralda-Lorenzajakougicieciaa i zagbienie eteru tumaczy take ksztat wiru. rodkowa cz wiru jest gbsza ni cz zewntrzna,bo poruszajcysi w niej eterma wikszprdko.Ciaoosigajceprd-ko wiata skada si na p. W najniszym, najbardziej zagbionym w eter punkcie wiru czstkifundamentalnej, pooonymna osi wiru, prdy eteru osigajnajwiksz,moliw do osigniciaprzez eterprdko,rwnprdkocirozchodzeniasi fal grawitacyjnych i prdkoci wiata. Miejsce, w ktrym prdy eteru osigaj w wirze czstkifundamental-nejprdkowiatama zerowewymiary.Spoisto,niepodzielno,integralnoeteru przejawiasi w dnocido minimalizowaniahiperpowierzchnibrzegowejeteru,czyli do minimalizowaniaobjtociprzestrzenitrjwymiarowej.Dlategowikszewiryeteru czstekfundamentalnychrozpadajsi na mniejsze.Poniewazbyt maewiry,w ktrych prdy eterunie osigaj prdkoci wiata s nietrwae, a zasadazachowaniamomentu p-dumusi by speniona, to minimalne wiryeteru, w ktrych prdy eteru osigaj prdko wiatas trwae.Na wyszychszczeblachhierarchiiskalirozmiaruniepodzielnoeteru przejawiasi w rozpraszaniuenergii.Zagbienieeteru 2 jest takeprzyczynrelatywi-stycznegowzrostumasyciaa 3. Relatywistycznywzrost masyw ukadachinercjalnych dotyczytylkomasybezwadnej,a nie grawitacyjnej.Relatywistycznywzrost masy w ukadachnieinercjalnychdotyczymasybezwadneji grawitacyjnej(por. karuzelaEin-steina Spostrzeenie I, s. 11). P O bserwatorzwizanyz ukademinercjalnym,obserwujcywir eteruczstkifunda-mentalnejpostrzega,e w rnychmiejscachtegowiruprdytworzce wir poruszajsi wzgldemniegoz rnymiprdkociami.Obserwatorpostrzega, e wir eterunie ma ksztatuidealniehiperboloidalnego,lecz na skutek wzgldnego ruchurnejegoczcis powyginanei pozagbianew eter. Zagbienia te s interpretowane jako fale de Brogliea. adyukadmona podzielina podukady. W hipotezie eteru sensowngranic podziau jest infinitezymalny prd eteru. Infinitezymalny prd eterumonazde-finiowa,jakoprd eteruprzepywajcyprzez wydzieloncz przestrzeni, w ktrej caej objtoci wartoci strumienia eteru nie odbiegaj od siebie nawza-jemo wicejni o pewnarbitralnieprzyjtsta.Najprostszymzegarem jest infinitezymalny prd eteru, ktry przepywa przez miejsce pooenia obser-watorazwizanegoz ukademinercjalnym,oddalasi od niego, po czym zawraca.Obserwatorzwizanyz inercjalnymukademodniesienia nie moemierzyupywuczasuwe wasnymukadzieodniesienia,tylko w ukadzie rnym od swojego.Upyw czasunie zachodziw ukadachinercjalnych,tylko w ukadachnieinercjalnych.Postrzeenieprzez obserwatorazwizanegoz ukademiner-cjalnymupywu czasu w ukadzie przedmiotowym jest tosamez odrnieniem tego uka-duod ukaduwasnego,czyliodrnieniego od eteru,gdy kadyobserwatorinercjalny postrzega,e eterspoczywa wzgldemniego. Na poziomieinfinitezymalnego prdu eteru czas jest tosamyz przestrzeni. Czas wasnyukaduzwizanegoz infinitezymalnym pr-demeterujest moduemwektoraprzesunicia.Okrelonoi staozwrotukierunku upywu,strzaka,czasu,wynikaz nie wyrnieniaadnegoz kierunkwprzestrzenitrj-wymiaroweji dowolnociwyboruorientacjiukaduwsprzdnych,std konieczno wziciamoduuz wektoraprzesuniciainfinitezymalnegoprdueteru.Prdkoukadu inercjalnegozwizanegoz infinitezymalnymprdemeteruwzgldemeterujest ilorazem wektora przesunicia przez jego wasnymodu. Iloraz ten jest rwnyzestawowiwersorw tworzcych baz rozpinajc przestrze wektorow: ( )vukad inercjalny wzgldem eteru = = = =`) rtjdsjdsrd rrrrrrrS rSSin0 0102000MM gdziev prdko ukadu inercjalnego wzgldem eteru,r wektor pooenia ukadu inercjalnego wzgldem eteru,j strumie eteru,dsS caka hiperpowierzchniowa,S hiperpowierzchnia o wymiarze o jeden mniejszym od wymiaru tensora strumienia ete-ruj ,ds infinitezymalny element hiperpowierzchniowy,r wektor przesunicia O K Grzegorz Rossa., Hipoteza eteru, opis, Warszawa,luty AD20014 grudnia AD 2006 _____39 chwilowego,( ) d r lokalna metryka przestrzeni,ri0 wersor lokalnego ukadu odnie-sienia,n wymiar przestrzeni. Tak wic prdkoukaduinercjalnegowzgldemeterui, tym samym,jegopooenie s nieokrelone,jest natomiastokrelonaorientacja.Dlategoukadobracajcysi nawet ruchemjednostajnieobrotowymnie jest ukademinercjalnym,[] monaprzytoczy bardzowanyargumentna korzyhipotezyeterowej.Zaprzeczaistnienieeteruznaczy przyjmowa, e prnia nie posiada adnych waciwoci fizykalnych. Z tym pojmowaniem s w sprzecznocifundamentalnezjawiskaz dziedzinymechaniki.Mechanicznezachowa-niesi ukaducia swobodniewiszcychwprnizaleymianowicienie tylko od wzajemnych pooe (odstpw) i od wzgldnych prdkoci, lecz take od stanu skrce-nia,ktregonie monapojmowajakocechukadujakotakiego.Chcc umoliwipoj-mowanie skrcenia ukadu przynajmniej jako co formalnie rzeczywistego, Newton uwaa przestrzeza samodzielnieistniejc.Przez to, e sw przestrzebezwzgldnzalicza do jestestwrzeczywistychowo skrceniew odniesieniudo przestrzenibezwzgldnej jest czym rzeczywistym. Newton mg sw przestrze bezwzgldn rwnie dobrze nazwa eterem;istotnymjest tylkoto, e obok przedmiotwdostrzegalnychmusiaosi przyj istnienieinnegoprzedmiotuniedostrzegalnegojakoco rzeczywistego,aby monabyo przypieszenie, wzgldnie ruch obrotowy uzna za co rzeczywistego. []46. PrzestrzeMinkowskiegojest wykresemutworzonymprzez dodaniedo trzech kierunkw przestrzenitrjwymiarowejczwartegokierunku,prostopadegodo kadego z nich, bdcegowektoremprzesuniciainfinitezymalnegoprdueteru.PrzestrzeMin-kowskiegoma dobrze okreloninterpretacjfizycznna poziomieinfinitezymalnych pr-dweteruw hierarchiiskalirozmiaru.Wraz ze zwikszaniemskaliprzestrzeMinkow-skiegotracisens fizyczny.PrzestrzeMinkowskiegoodzyskujeznaczenierzeczywiste w duych skalach,w ktrychmona si posugiwa abstrakcyjnym pojciem punktumate-rialnego.Zegar wahadowy wskazuje drog przebyt przez rodek cikoci wahada. Tro-chjest to podobnedo powtrzenianiektrychwaciwocieteruw cieczachmakrosko-powych. Jak ju powiedzianow Spostrzeenie II (s. 18) kadypoziomhierarchiiskaliroz-miaruma swj wasny czas. Czas ukaduzoonegoma si do czasw podukadw podob-niejak temperaturado energiikinetycznychmoleku.O ile w przestrzeniMinkowskiego o czasujest prosta,to w hipotezieeteruosie czasws zakrzywionewzdu trajektorii prdw eteru wirw eteru czstek fundamentalnych.
46Einstein A. , Aether und Relativittstheorie, dz. cyt. , s. s. 122i123 Grzegorz Rossa., Hipoteza eteru, opis, Warszawa,luty AD20014 grudnia AD 2006 _____40 Przykad eeli ukad przedmiotowy, zawierajcy czstki fundamentalne, porusza si ruchem pro-stoliniowym wzgldemukadu obserwatora, to obserwator postrzega,e p wiru eteru czstkifundamentalnejporusza si zgodnieze zwrotem prdkociukadu przedmioto-wego, a drugie p z przeciwnym. Na grunciefizyki klasycznej obserwator spostrzeg-by,e niektrefragmentypoowywirueteru,zgodnejze zwrotemprdkociukadu, poruszajsi z szybkociwikszod najwikszejmoliwejszybkociprdueteru, a przeciwnejnieruchomiejwzgldemeteru.Jest to niemoliwe,gdy prd adnego orodka,zwaszczaeteru,nie moeporuszasi z szybkociwikszod szybkociroz-chodzeniasi fal tegoorodka47,zwaszczafal grawitacyjnychi elektromagnetycznych. Natomiastzatrzymaniesi wirueterutworzcegoczstkfundamentaln jest rwnoznaczneze zniszczeniemtej czstki.Obserwatorwidzi,e aby do tego nie doszoksztatwirueteruzmieniasi z osiowosymetrycznegona eliptyczny.O maa skierowanajest wzdukierunkuruchuukaduprzedmiotowegowzgldemukaduobser-watora,o wielkaprostopadle.Dzikitemuskracasi drogai czas przepywueteru w wirzeczstkifundamentalnejrwnolegledo kierunkuruchu.Wraz ze skurczeniem si czstekfundamentalnychw kierunkuruchuobserwatorwidziskrceniesi ukadu przedmiotowego w kierunku ruchu. Unifikacja oddziaywa miarprzekraczaniakolejnych,pewnychwartocigranicznychgstocienergii cakowitejukadu,w pewnych,okrelonychobjtociachzachodzizamianacz-stekfundamentalnycho mniejszejmasiena czstkifundamentalneo wikszej masie.W czstcefundamentalnejo wikszejmasieczas przepywueteru jest krtszy.Innymmechanizmemoszczdzajcymczas przepywueteru wraz ze wzrostem gstoci energii cakowitej ukadu jest obracanie si kierunkw odpowiadajcych oddziaywaniom. Wraz ze wzrostem gstoci energii cakowitej ukadu kierunki odpowiadajce oddziaywaniom obracaj si, przestaj by do siebiewza-jemnieprostopade,ktypomidzynimizmniejszajsi a do cakowitegopokryciasi. Osi obrotu wirw eteru pozostaj rwnolege do kierunkw odpowiadajcych oddziaywa-niomi wraz ze wzrostemgstoci energiiukadu obracaj si wrazz kierunkami odpowia-dajcymioddziaywaniom,a do cakowitegopokryciasi.Wiry eteruczstkifundamen-talnejodpowiadajcejej poszczeglnymoddziaywaniomuwsplniajsi, a drogai okres obieguw nich eteruskracajsi.Wiry eteruczstkifundamentalnejodpowiadajce jej poszczeglnymoddziaywaniomstopniowozanikaji czsi w jedenwypadkowy wir eteru.
47Wprawdzieznanes przykadyprzepywwporuszajcychsi wdanymorodku z szybkociwikszod szybkocirozchodzeniasi fal w tymorodku,aleprzyczynamipo-wstania tychprzepyww nie s wytwory tego orodka JW Grzegorz Rossa., Hipoteza eteru, opis, Warszawa,luty AD20014 grudnia AD 2006 _____41 Ktypomidzykierunkamiodpowiadajcymioddziaywaniommogby miar wartocigstocienergiicakowitejukadu.Ktymaksymalneodpowiadajminimalnej, moliwej do osignicia przez ukad,gstoci energii cakowitejukadu. Poniewazerowa wartogstocienergiicakowitejukadujest przypadkiemniefizycznym,monaprzy-puszcza,e w rzeczywistociktypomidzykierunkamiodpowiadajcymioddziaywa-niomnigdynie s dokadnieproste,tylkos trochmniejsze,nawetna wierzchokunaj-wikszego ledzia i przy nieobecnoci materii. Osignicie zerowych ktw pomidzy kie-runkami odpowiadajcymi oddziaywaniom odpowiadanajwyszej wartocigstoci ener-giicakowitejukadu,przy ktrejistnienieczstekfundamentalnychw ukadzie jest jeszcze moliwe. Po wzrocie gstoci energii cakowitej ukadu ponad t warto kty pomidzykierunkamiodpowiadajcymioddziaywaniomwprawdzienadalpozostajze-rowe,ale istnienieczstekfundamentalnychw tym ukadzienie jest ju moliwe,prdy eteru wykonuj ruchyniebdce wirami. By moe ten stan eterumonanazwa bozonem Higgsa. osinusypodwojonychktwpomidzykierunkamiodpowiadajcymioddziaywa-niom s polami Higgsa, z dokadnoci do staych. ( ) ( )ij ij ij A a= + cos 2 1 gdzie: ijA pole Higgsa odpowiadajce unifikacji oddziaywaij ;i j , = grawitacyjne, elektromagnetyczne, silne, sabe; ij kt pomidzy kierunkami odpowiadajcymi od-dziaywaniomij ; ija staa. Przykady Przykad I iedywypalonagwiazda,o odpowiedniejmasiezapadasi i zamienia si w gwiazdneutronow,wartogstocijej energiicakowitej,pochodz-cejgwnieod energiipotencjalnejkrzywiznyprzestrzenitrjwymiarowej, wyporu,jest tak dua,e zachodziendotermicznareakcjafuzjiprotonw i elektronw: p+e+E nG e+gdzie:EG jest energi pola grawitacyjnego. Cz energiipolagrawitacyjnegogwiazdyjest przetwarzanana energiwizanianeutro-nw.Oddziaywaniemodpowiedzialnymza zajciereakcjifuzji,opisanejpowyszym CKGrzegorz Rossa., Hipoteza eteru, opis, Warszawa,luty AD20014 grudnia AD 2006 _____42 wzorem,jest zunifikowaneoddziaywaniesabei grawitacyjne,ktremonaby nazwa oddziaywaniemgrawitosabym.Oddziaywaniegrawitacyjnenie tylkodostarczaenergi niezbd do zajcia reakcji, ale jest warunkiem jej zaistnienia. Gdyby do zajcia reakcji po-legrawitacyjnenie byoniezbdne, a wystarczyaby tylko sama energia, ktrej pochodze-niebyobybez znaczenia,to monaby byow warunkachlaboratoryjnychprodukowa neutronybombardujctarczzawierajcprotony,zwaszczawodorow(prot), wizk elektronw przyspieszonych w akceleratorze. Z dowiadczenia wynika, e przekrj czynny na t reakcj,zachodzcw warunkachlaboratoryjnychjest o wieleniszy ni w zapadajcejsi gwiedziei to nawetdla energiiukaduproton-elektronodpowiada-jcej maksimum przekroju czynnego. Przykad II rzykademobiektu,w ktrymzachodziunifikacjaoddziaywamoeby czarna dziura.Energi, ktra podnosigsto energii cakowitej do wartoci, w ktrejza-chodziunifikacja oddziaywajest przedewszystkim energia potencjalna krzywi-zny przestrzenitrjwymiarowej, wyporu. Z definicjihoryzontu czarnej dziury wy-nika, e jest on miejscem w ktrymzachodziunifikacja oddziaywaniaelektroma-gnetycznegoz grawitacyjnym.Gstoenergiicakowitejw czarnejdziurze jest tak dua,e czsi ze sobnie tylkowiryeteruodpowiedzialneza rne oddziaywaniaw jednejczstcefundamentalnej,ale takewiryeteruz rnych czstekfundamentalnych.Czarnadziurajest jednymwielkimwypadkowymwi-remeterupowstaymz poczenia,w procesiepowstawaniaczarnejdziury,wirweteru czstek fundamentalnych, z ktrych czarna dziura powstaa. Czarna dziura, pod swoim ho-ryzontem,oddziaywujewypadkowym,zunifikowanymoddziaywaniem.Zwracana jest uwaga na podobiestwo czarnej dziury do czstki. Poza unifikacj oddziaywa czarna dziurarnisi od czstkitym, e prdyeteruosigajprdkowiatanie w punkcie, tylko na okrgu, ktry jest horyzontem czarnej dziury48. Teoria strun (M-teoria) iperpowierzchniabrzegowaeterujest podobnado dueji rozcigejtrjbrany. Ruch okrnyeteruw wirzemonarozoyna dwa wzajemnieprostopade drganiaharmoniczneo fazieprzesunitejwzgldemsiebieo90o. Gbinowe odcinkiwirweteruczstekfundamentalnychodpowiedzialnych za oddziaywania krtkozasigowes strunami otwartymi, a przekrj poprzecz-ny wiru eteru w paszczynie prostopadej do osi wiru eteru jest strun zamkni-t,jednobrany.Szersze,zwrconew stronprzestrzenitrjwymiarowejczci kompletuwirweteruczstkifundamentalnejs membran,czcihiperpo-wierzchniowewirweterutworzcychczstkfundamentalns workiem,dwubrany. Tor ruchueteruw wirzejest strunnawinitna ciasnozwinitywymiar.W teorii
48por. tame, s. 201 P H Grzegorz Rossa., Hipoteza eteru, opis, Warszawa,luty AD20014 grudnia AD 2006 _____43 strun strunao skrtnocinawiniciaprzeciwnejdo danejreprezentujeantyczstk. W hipotezieeteruantyczstkajest wiremeteruo skrtnociprzeciwnejdo wirueteru czstki(zob. Antymateria,s. 44).Na tyle, na ile strunyotwarte,nawiniterubowo na ciasnozwinitywymiars trajektoriamiprdweteruw wiracheteruczstekfunda-mentalnych, to s osiami czasw ze wiatw Minkowskiego. Teoriastrun posugujesi przestrzenio wikszejliczbiewymiarw,ni cztery wymiary czasoprzestrzeni. Dodatkowo wprowadzone wymiary su wyraeniu oddziay-wa.Aby nie mogyzostadostrzeoneprzez obserwatoramakroskopowego, co jest sprzecznez dowiadczeniempotocznym,s ciasnozwinitewokpromieni o rozmiarach rzdu tzw. odlegoci Plancka( )1035~ m , skompaktyfikowane. Podobniew hipotezieeteruprzestrzetrjwymiarowajest rozszerzona o dodatkowewymiary,te sucedo wyraeniaoddziaywa.Jednakinaczejni w teorii strun kademuoddziaywaniuodpowiadajedenwymiar.W teoriistrun przestrze jest powikszonao wikszliczbwymiarwni w hipotezieeteru.Dodatkowewymiary su do zapewnienia strunom odpowiedniej iloci stopni swobody. Hipoteza eteru nie potrzebuje dodatkowych wymiarw w liczbie wikszej od liczby oddziaywa. Potrzebne stopnie swobody s zapewnionew inny sposb. Wiryeterumog drga osiowo,transwersalniei radialnie.Poniewaw hipotezieeterumateria jest zjawiskiemhiperpowierzchniowym,dodatkowewymiaryodpowiadajceoddziaywa-niomnie muszby zwinite,aby byyniedostpnedla materiii poznaniaobserwatora makroskopowego. Hipoteza eteru dopuszczazwinicie wymiaru odpowiadajcego oddzia-ywaniu grawitacyjnemu o obwodzie okoo200mln l. .i zwinicie wymiaru odpowiadaj-cegoadunkomelektrycznymi oddziaywaniuelektrycznemuo obwodzierz-du1 11628 14m10 . Zakrzywieniei zamknicie,zaptleniekierunkwprzestrzeniodpo-wiedzialnychza oddziaywaniamoemie zwizekz cyrkulacjeteruw obieguzamkni-tym.Zwiniciei zamkniciewymiaruodpowiadajcegoadunkomelektrycznym i oddziaywaniu elektrycznemumoe oznacza,e przestrze trjwymiarowa, bdcagra-nicfazowdwch faz eteruodpowiadajcychrnoimiennymadunkomelektrycznym jest miejscem styku wierzchu eteru z jego wasnym spodem. W hipotezie eteru niemoliwe jest istnienie supersymetrii. Niewykluczone,e by moe przestrzenie Calabiego- Yau s rnymi stadiamizde-rze i rozpadw czstek. Szczeglnym przypadkiem struny jest horyzont zdarze czarnej dziury. Grzegorz Rossa., Hipoteza eteru, opis, Warszawa,luty AD20014 grudnia AD 2006 _____44 Antymateria omidzymaterii antymaterinie ma symetriiilociowej,ani jakociowej.Przyj-mujesi, e we Wszechwieciemateriamoemie tak duprzewagilociow nad antymateri,e praktyczniewystpujewyczniemateria.Z antymaterii poja-wiaj si wycznie pojedyncze antyczstki powstaewyczniew reakcjachnatu-ralnychi w sztucznychi po relatywniekrtkimczasieistnieniaanihiluj. Nie ma ostatecznegowyjanienia,dlaczegomateriapowstaawyczniesama, bd w takiej przewadzeilociowejnad antymateri,e po anihilacji Wszechwiat pozosta wycznie materialny. Pomidzymaterii antymaterinie ma rwnie symetrii jakociowej.Jest to o tyle nieoczekiwane,bo gdybyrozmieciczstkii antyczstkipod wzgldemwaciwoci, to w centrumznajdujesi foton , ktrysam dla siebiejest swojwasnantyczstk. Zdawaobysi,e przez foton , powinnaby rwnieprzeprowadzonapaszczyznasy-metrii,bdcajednoczeniezwierciademwaciwocifizycznych,a czstkii antyczstki powinnyby swoimizwierciadlanymiodbiciami.Jednakowoczstkimaterii i odpowiadajceim antyczstkimajrnewaciwocifizyczne,zwaszczainaczej si rozpadaj.Jakoprzykadmonapodaodkrytew 1964r. zamanieparzystocikombi-nowanejCP w rozpadachkaonwK i antykaonwK , gdzie:C--parzystoadunkowa --- zmianaznakufunkcjifalowej przy przejciu do antyczstki,P zmianaznakufunkcji falowej ze zmian znaku wsprzdnej przestrzennej.49 ntyczstkafundamentalnajest takimsamymzestawemwirweteru jak odpowiadajca jej czstkafundamentalna,z tym, e jeeliczstkafundamental-nama adunekelektryczny,to odpowiadajcajej antyczstkafundamentalna ma wir eteruodpowiedzialnyza adunekelektrycznyw fazieeteruodpowiadajcej przeciwnemuadunkowielektrycznemu.Wszystkiewiryeteruantyczstkifunda-mentalnejmajskrtnoprzeciwndo skrtnociwirweteruodpowiadajcej jej czstki fundamentalnej. Eter obracasi50. Wiryeteruczstekfundamentalnychmateriimajskrtno zgodnze skrtnociprzyspieszeniaCoriolisa,wiryeteruantyczstekfundamentalnych majskrtnoprzeciwndo skrtnociprzyspieszeniaCoriolisa.Podczastworzenia si czstekfundamentalnychprzyspieszenieCoriolisazwikszyowartoprawdopodo-biestwapowstawaniaczstekfundamentalnychmateriiponadwartoprawdopodobie-stwatworzeniasi antyczstek.PrzyspieszenieCoriolisasprawia,e eter w wirachanty-czstekfundamentalnych kry pod prd. Oddziaywania pomidzy czstkamifundamen-talnymimaterii, pomidzy czstkfundamentalnmateriii odpowiadajcjej antyczstk oraz pomidzyantyczstkamifundamentalnymis rne.Tym samymmasy,wartoci
49EFW, dz. cyt., s. s. 83i nn. , Czstki elementarneiich oddziaywania, BiakowskiG.50por. http://www.arkiva.pl/artykul.php?id=75 P A Grzegorz Rossa., Hipoteza eteru, opis, Warszawa,luty AD20014 grudnia AD 2006 _____45 bezwzgldne adunkw elektrycznych, adunki oddziaywa krtkozasigowych, czasy y-ciaczstkimateriii odpowiadajcejjej antyczstkis rne.W hipotezieeteru nie jest zachowana symetria CPT. amanieparzystoci CP zostaozaobserwowanepo raz pierwszyw rozpadzieka-onwK K ,dlatego,e kwarki (kwark antykwark) tworzce kaonK K ,maj najmniejsz rnic mas. Rnice mas kwarkw przedstawiaj: Tabela 1.: Zapach kwarku u d s c b t krotno masy pro-tonu 0047 0074 16 1 6 5 2 189u 0047 0 002715531 5953 5 1953 188 9953 d 0074 0 15261 5926 5 1926 188 9926 s 160 1 44 5 04 188 84 c 1 6 0 3 6 187 4 b 5 2 0 183 8 t 189 0Tabela 1. Rnice mas kwarkw w mezonach. Masy wyraone w krotnociach masy pro-tonu. i Wykres 1. Masykwarkwzostaywyraonew krotnociachmasyprotonu51.Nie zostay uwzgldnionernicemas pomidzykwarkiemi odpowiadajcymmu anytkwarkiemwy-nikajcez przyspieszeniaCoriolisa.Im rnicamas kwarkwtworzcychmezon jest mniejsza,tym bardziejznaczcajest rnicamas powodowanaprzez przyspieszenie Coriolisai tym atwiejsze jest do zaobserwowaniaamaniesymetrii CP. Wprawdzie rni-camas kwarkww pionach i w mezonachzbudowanychz kwarkw o tym samymza-pachu (antyzapachu)jest jeszczemniejszani rnicamas kwarkww kaonie, ale mezony zbudowanez kwarkwo tym samymzapachurozpadajsi przez anihilacj,a piony , bdczbudowanez najlejszychkwarkwnie mogsi rozpadana hadronyoddziay-waniem sabymz jednoczesnzmianzapachu. KaonyK K ,s mezonami o najmniejszej rnicymas tworzcychje kwarkw,jednoczenierozpadajcymisi na hadronyoddzia-
51GreenB., Pikno, dz. cyt., s. 21, Tab.1. 1.i przypis 1.do Rozdziau1, s. 381 Grzegorz Rossa., Hipoteza eteru, opis, Warszawa,luty AD20014 grudnia AD 2006 _____46 ywaniem sabymz jednoczesnzmianzapachu kwarku.amanie symetrii CP monaza-obserwowaw rozpadachwszystkichciszychmezonw,z tym, e im rnica mas kwarkwjest wiksza,tym amaniesymetriiCP bdzietrudniejsze do zaobserwowania. Grzegorz Rossa., Hipoteza eteru, opis, Warszawa,luty AD20014 grudnia AD 2006 _____47 Wykres 1 Rnice mas kwarkw w mezonach wyraone w krotnociach masy protonu. u d s c b tudscbt188.9953188.9926188.8400187.4000183.80000.00005.1953 5.1926 5.0400 3.60000.00001.5953 1.5926 1.4400 0.00000.1553 0.1526 0.00000.0027 0.00000.00000.000020.000040.000060.000080.0000100.0000120.0000140.0000160.0000180.0000200.0000masau d s c b tudscbtzapach kwarkuzapach kwarkuRnice mas kwarkw w mezonachGrzegorz Rossa., Hipoteza eteru, opis, Warszawa,luty AD20014 grudnia AD 2006 _____48 Inn przyczynamaniasymetriiCP moeby precesjawirweteruopisana w Klasyfikacja czstek materii (s. 48). Poniewa czarna dziura dziedziczy swoj skrtno od czstek,z ktrych powstaa istniejczarnedziurymaterialnei antymaterialneo przeciwnychskrtnociach. W zetkniciuze sobnawzajemanihiluj.Niemoliwejest powstanieczarnejdziury z rwnych iloci materii i antymaterii. Klasyfikacja czstek materii Czstkifundamentalnes dynamicznymi,stabilnymiformacjamieteru.Foton jest faldrga torsyjnychgranicyfazowejfaz eteruodpowiadajcychrnoimiennyma-dunkomelektrycznym.Paraprzekoszonychwychylegranicyfazowejw kierunkuodpo-wiadajcemu oddziaywaniu elektrycznemuw przeciwne stronyfaz eteru odpowiadajcym rnoimiennymadunkomelektrycznymjest skadowelektryczn.Paraprzekoszonych wychylegranicyfazowejw kierunkuodpowiadajcemuoddziaywaniuelektrycznemu w przeciwnestronyfaz eteruodpowiadajcymrnoimiennymadunkomelektrycznym jest podobnado parywirtualnejczstkii odpowiadajcejjej wirtualnejantyczstkinaa-dowanych rnoimiennymiadunkami elektrycznymi. Paraantyrwnolegych prdw ete-ru pyncych rwnolegle do granicy fazowej eteru, w fazach eteru odpowiadajcych rno-imiennymadunkomelektrycznym,w kierunkuprostopadymdo kierunkurozchodzenia si fali elektromagnetycznej jest skadow magnetyczn. ermionyrzeczywistes zestawaminieparzystejliczbywirwete-ru: 1 i 3. Neutrina e, , s pojedynczymiwiramieteruw kierunkuodpowiadaj-cemu oddziaywaniu sabemu.Leptonynaadowane: elektrone , mioni taon , i kwarkis zestawamitrzech wirweteru:masy,adunkuelektrycznego i zwizanegoz oddziaywaniemkrtkozasigowym.Leptonymajwir eteru w kierunkuzwizanymz liczbleptonowi oddziaywaniem sabym. Kwarkima-j wir eteru w kierunkuzwizanymz liczb barionowi oddziaywaniemgluono-wym.Liczbykwantowecharakteryzujcegeneracje(pokolenia)czstekfunda-mentalnych,czyliliczbyleptonowe:elektronowa,mionowa,taonowai zapachykwarkw s modami drga wzbudzonymina wirach eteruzwizanychz oddziaywaniamikrtkoza-sigowymi.Kolorkwarkujest modeminnychdrga wzbudzonychna wirzeeteru w kierunkuodpowiadajcymliczbiebarionoweji oddziaywaniugluonowemulub faz drga. Jeeli kolor kwarku jest faz drga wzbudzonychna wirze eteru w kierunku odpo-wiadajcymliczbiebarionoweji oddziaywaniugluonowemu,to zmianakolorukwarku podczas zajcia oddziaywaniagluonowegoznaczy,e drganiawzbudzonena wirach eteru w kierunkuodpowiadajcymliczbiebarionoweji oddziaywaniugluonowemurnych kwarkw zwizanych w jednym hadronie s zsynchronizowane w fazie. F Grzegorz Rossa., Hipoteza eteru, opis, Warszawa,luty AD20014 grudnia AD 2006 _____49 aleyjeszczetylkoodpowiedziesobiena pytanie,jak to jest moliwe, e w danymoddziaywaniubiorudzia czstki,ktrenie majwirueteruod-powiadajcegotemuoddziaywaniu.Wiryeteruczstkifundamentalnejwyko-nuj ruchy precesyjne. Warto rzutumomentu pdu wirw eteru, a tym samym adunku siy na kierunek odpowiadajcy temu oddziaywaniu jest zmienna. Nie-zeroweskadoweadunkusiypojawiajsi w kierunku,w ktrymczstka nie ma wirueteru. Zmianywartoci rzutumomentu pduna kierunek odpowia-dajcymasiei oddziaywaniugrawitacyjnemus interpretowanejakozasada nieoznaczonoci Heisenberga. Odpowiednikzasadynieoznaczonoci Heisenberga dotyczy kadegoadunku siy.Udzia czstki,niemajcej wiru eteru odpowiadajcego danemu od-dziaywaniu, w tym oddziaywaniu zachodzi analogicznie do tunelowania przez barier po-tencjau. ody drga i ruchy precesyjne wirw eteru, tworzcych czstk fundamentaln dziaaj jak pompa przetaczajca eter. Dlatego czstkifundamentalnenale-ce do rnych generacji, pokole, maj rne masy. m Ii ijklj k ll l== ==, ,max0 0(1.) gdzie:mi --- masa czstki fundamentalnej;i indeks czstki fundamental-nej,i u d s c b t ee= , , , , , , , , , , , ;Iijkl --- prd eteru;j indeks wiru,j =grawita-cyjne, elektromagnetyczne, silne, sabe;k rodzaj drga,k = osiowe, radialne, transwer-salne, precesyjne;l mod drga. (1.) nie uwzgldniarnicmas pomidzyczstkfundamentalni odpowiadajc jej antyczstkspowodowanychprzyspieszeniemCoriolisa(zob. Antymateria, s. 44). Ze wzglduna wypyweterudo przestrzenitrjwymiarowejw kierunkuodpowiadajcym adunkom elektrycznym i oddziaywaniu elektrycznemu bilans cyrkulacji eteru w kierunku odpowiadajcymadunkomelektrycznymi oddziaywaniuelektrycznemumoe by zerowy. ir eteruczstkifundamentalnejwykonujcruchyprecesyjneczerpie eter z przestrzenitrjwymiarowejtylkojednswojstron.Wywoany tym deficyt eteruukada si w wirze eterui polu oddziaywania czstki w bruzdy zwinitew ksztatheikoidalno-spiralno-hiperboloidalny.Bruzdypolaoddziay-waniaczstkis interpretowane,jakokwantowotegopola.Interferencja bruzd pl czstekoddziaujcychze sobjest interpretowana,jakowirtualnebo-zony poredniczce w oddziaywaniu. N M W Grzegorz Rossa., Hipoteza eteru, opis, Warszawa,luty AD20014 grudnia AD 2006 _____50 Pola oddziaywa ole elektrycznejest polem prdowym, akcyjnym. Pola krtkozasigowe s polami prdowo-cinieniowymi,reakcyjnymi.Polegrawitacyjnejest polemkrzywizno-wo-prdowym. Cz krzywiznowa jest skutkiem czci prdowej. Cz prdowa jest akcyjna.Cz krzywiznowawnosiprzewaajcywkad w oddziaywanie grawitacyjne.Z dowiadczeniaPoundai Snidera52wynika,e na powierzchni Ziemiudzia energiiczciprdowejziemskiegopolagrawitacyjnegow sumie energii czci krzywiznowej i prdowej jest nie wiksza ni 2%. Stosunekenergiiczciprdowejpolagrawitacyjnegodo energiiczci krzywiznowej jest rwny tangensowi kta odchylenia stoka wiata od kierunku prostopa-dego do kierunkw przestrzeni trjwymiarowej: IcEEtg = , gdzie: I E energia czci prdowej pola grawitacyjnego, c E energia czci krzy-wiznowej pola grawitacyjnego, kt odchylenia stoka wiata od kierunku prostopa-dego do kierunkw przestrzeni trjwymiarowej; 2 kt nachylenia stoka wiata do przestrzeni trjwymiarowej. Cz prdowa nabiera wikszego, bezporedniego znaczenia w czarnej dziurze. Uwagi kocowe Promieniowanie czarnej dziury iao Fig. 9 4, ktreprzeszoprzez horyzont,nie pokazanyna rysunku,czarnejdziu-ry 3, na skutekunifikacjioddziaywa,zamieniasi w pojedynczy wir eteru 2. Dla wikszejczytelnociopisupominitoewentualnyrozpadcia-a 4. Wzajemnewzgldneruchyciaa 4 i czarnejdziury 3, a zwaszcza ich poczeniesi wytwarzafaleeteru 5. Falaeteru 5 nie jest falgrawitacyjn, lecz falzunifikowanych,wszystkichoddziaywa.Falaeteru 5 wydostaje si z czarnejdziury 3 ponadjej horyzont.Po przejciufalieteru 5 przez horyzont czarnej dziury 3 oddziaywaniasi rozdzielaj. Na skutek rozdzielenia si oddziaywafa-
52Pound, Snider,: 1. Phys. Rev. Lett., t.13,1964, s. 539 2. Phys. Rev. B, t. 140, 1965, s. 788 P CGrzegorz Rossa., Hipoteza eteru, opis, Warszawa,luty AD20014 grudnia AD 2006 _____51 laeteru 5 zamieniasi w falgrawitacyjn,a pojawieniesi innych,niezunifikowanych oddziaywa,rnychod grawitacyjnegojest przyczynkreacjiczstek.Cz nowopo-wstaychczstekmoewpado czarnejdziury 3, a cz moesi od niej oddali.Kre-acjaczstekmateriina skutekwpadniciaciaa 4 do czarnejdziury 3 zachodzianalogicz-niedo kreacjiczstekw zderzeniachczstekelementarnychz tym, e przebiega na odlegociach makroskopowych i w duszym czasie. Oglnej teorii wzgldnoci Alberta Einsteina, jako narzdziu do opisywania czarnej dziury mona zarzuci mankamenty. Przeprowadmy dowiadczenie mylowe. Nad czarn dziurzawieszamyobserwatora.Obserwatornie zmieniaswojegopooeniawzgldem czarnejdziury,ani nie dostrzegajej polagrawitacyjnego.Od obserwatoraoddalaj si dwa ciaa.Jednospadaswobodniedo czarnejdziury.Drugieciaooddala si na zewntrzz przyspieszeniemrwnym,co do wartoci,przyspieszeniupierwszego ciaa,wpadajcegodo czarnejdziury,o przeciwnymzwrocie.Obserwatorutrzymuje z ciaamikontaktwymieniajcsygnay.Obserwatornie jest w stanieodrni,ktre z cia wpadado czarnejdziury,a ktreoddalasi do nieskoczonoci.W opisie OTW czarna dziura jest przenicowan nieskoczonoci. W/g OTW dla obserwatorazewntrznegoczas spadaniaciaamasywnego na horyzontzdarzeczarnejdziuryjest nieskoczony.Rwnienieskoczony jest czas tworzeniasi nowejczarnejdziuryz mas nie bdcymiczarnymidziurami.Wy-nikaz tego,e wspczeniemogistnietylkote czarnedziury,ktrepowstay wraz ze Wszechwiatem. Ale nawet masy tych czarnych dziur nie mog wzrosn w czasie skoczonym50 (s. 44). OTW zostaawyprowadzonaze szczeglnejteoriiwzgldnociAlbertaEinsteina. A STW zostaawyprowadzonaz rwnaMaxwella.Z definicjihoryzontzdarze jest miejscem,w ktrymrwnaniaMaxwellanie s spenione.Znikapodstawa STW i OTW. Z waciwociczarnejdziurywynika,e nie moeby ona opisywana z nieskoczondokadnociprzez OTW. Definicjahoryzontuzdarzeczarnejdziury jest wczeniejszani teoriiEinsteina.Problemhoryzontuzdarzeczarnejdziury jest problememunifikacjioddziaywa,a OTW unifikacjoddziaywasi nie zajmuje. O ile monapowiedzie,e OTW jest wystarczajcozgeometryzowana, to jest niewystarczajco zdynamizowana. Przykady Przykad I Stosunekmasy czarnej dziury,znajdujcej si w centrumgalaktyki do masygalak-tyki jest stay i wynosi 006. W przypadku galaktyki eliptycznej do stosunku wchodzi caa masa, w przypadku galaktykispiralnej masazgrubienia centralnego. Stosunek jest stay niezalenieod wiekugalaktyki.Uwaasi, e galaktykieliptycznes starsze od spiralnych. Bardzo trudno jest wyjani stao stosunku na gruncie OTW. Jeeli przepywma-sy do czarnej dziury jest jednokierunkowy (promieniowanieHawkinga jest zaniedbywanie nieistotne),to bardzotrudnojest wyobrazisobieinnprzyczynstaegostosunku, ni przerwaniedopywumasydo czarnejdziury.Trudnote jest sobiewyobrazipowd, dla ktrego przepyw materii z galaktyki do czarnej dziury miaby usta. Pole grawitacyjne czarnejdziuryi strumiedopywajcejdo niej materiis powizaneze sobsprzeniem zwrotnym dodatnim. Grzegorz Rossa., Hipoteza eteru, opis, Warszawa,luty AD20014 grudnia AD 2006 _____54 W hipotezie eteru stay stosunek jest punktem, w ktrym strumiemasy wpywaj-cej do czarnej dziury rwnoway si ze strumieniem masy wypywajcym. Ostatniozaobserwowanostrumiemasywypywajcejz czarnejdziuryo energii wikszej od przewidywanej teoretycznie53. Przykad II kwazary i mikrokwazary Porwnanie kwazarw i mikrokwazarw przedstawia Tabela 1.: L. p.WielkoKwazarMikrokwazar1.Masa obiektu zwartego Ziemi 10 109 8 M Ziemi20 3 M 2.Temperatura dysku 105K107K3.Skala czasowa zmiennoci~lata~minuty4.Zasig detu 107lat w. ~kilka lat w.Tabela 1. Porwnanie kwazarw z mikrokwazarami.54 Z koleiza w samychmikrokwazarach obiektemzwartymmoe by czarna dziura lub gwiazda neutronowa Tabela 2.: L. p. Obiekt zwarty Czarna dziuraGwiazda neutronowa rdo int V rdo [c] 1.V4641 Sgr0.99 0.45 SCORPIO X-1 2.GRS 1915+1050.92 0.43 LS I 61303 3.GRO J1655--400.92 0.4 LS 5039 4.XTE J1550--5640.83 0.26 SS 433 5.CYNGUS X-30.81 0.15 CI CAM 6.XTE J1748--2880.73 0.1 CIRCINUS X-1 7. rednia arytmetyczna0.866666667 0.298333333 Stosunek 0.3442307698.geometryczna0.862348482 0.2590006940.300343422
53Steve Allen (np.http://space.newscientist.com/article/dn9050-high-efficiency-of-black-hole-engines-revealed.html) 54UraniaPostpyAstronomii,3/2002 (699), tomLXXIII,majczerwiec, s. 105,Mikrokwazary, Janiuk A.Grzegorz Rossa., Hipoteza eteru, opis, Warszawa,luty AD20014 grudnia AD 2006 _____55 Tabela 2. rda relatywistycznych detw w naszej Galaktyce. int V oznacza (rzeczywi-st) prdko w decie.55 Wykres. 1. i Wykres. 2. Na WykresieUdziaowymprdkociposzczeglnychdetwzo-stayprzedstawione,jakoudzia w prdkociwiata.Prdkociwiataodpowiada kt peny.Wartociprdkocidetwwzrastajzgodnieze skrtnociukadukartezja-skiegood najwyszegopunktukoa.Pominitezostayte rda,dla ktrychnie zostay podanewartociliczbowe:1E1740.7--2942, GRS 1758--258, SGR A* (Sgr A* jest czarn dziur o masie okoomiliona 5 2 mas Soca, znajdujc si w centrum naszej Galaktyki).
55tame, s.108.Grzegorz Rossa., Hipoteza eteru, opis, Warszawa,luty AD20014 grudnia AD 2006 _____56 Wykres. 1. Prdkoci detw. Prdkoci detw0 0.2 0.4 0.6 0.8 1V4641 SgrGRS1915+105GROJ165540XTEJ1550564CYNGUS X-3XTEJ1748288SCORPIO X-1LS I 61303LS 5039SS 433CI CAMCIRCINUSX-1rdoPrdko [c]Grzegorz Rossa., Hipoteza eteru, opis, Warszawa,luty AD20014 grudnia AD 2006 _____57 Wykres. 2. PrdkocidetwWykresUdziaowy.19992006Copyrightby Grzegorz Rossa.Typ wykresu:WykresUdziaowyjest dzieemGrzegorzaRossai jest chroniony prawami autorskimi na rzecz Grzegorza Rossa. Wszelkie prawa zastrzeone. Analogicznie jest w przypadku kwazarw.Dety osigaj prdkocirelatywistycz-ne.S bardzodobrzeskolimowane.Rozbienowizkidetujest rzdupojedynczych stopni. Zasig detu jest ograniczony wycznie czasem trwania emisji kwazaru i moe do-chodzi do 10mln. lat w. Z dokadnoci do bdu pomiarowego dety unosz ca energi dysku akrecyjnego kwazaru. Czynnikiem decydujcym o prdkoci detu jest typ obiektuzwartego,znajdujce-go si w centrum kwazaru i mikrokwazaru. Dety emitowane przez mikrokwazary, ktrych obiektamizwartymis gwiazdyneutronowes redniotrzy razywolniejszeod detw emitowanych przez kwazaryi mikrokwazary, ktrych obiektamizwartymis czarne dziu-ry.Rnicamasy pomidzygwiazdneutronowi czarn dziur w mikrokwazarach rzdu uamkamasySocama wikszywpyw na rniceprdkocidetw,ni rnica mas czarnychdziur w kwazarachi mikrokwazarachdziewiciurzdwwielkoci.Wida z tego, e to nie wielko pola grawitacyjnego ma wpyw na prdko detu. Za przyczynypowstawaniadetwprzyjmujesi polemagnetyczne i ruch obrotowy. Wydawa by si mogo,e to gwiazdaneutronowa jest bardziej predesty-nowanado generowaniaszybszychdetw.Czarnadziuranie ma wasnegopolamagne- Wykres Udziaowy - udzia prdkoci detu w prdkoci wiataCIRCINUS X-1CI CAMSS 433LS 5039LS I 61303SCORPIO X-1XTE J1748288CYNGUS X-3XTE J1550564GRO J165540GRS 1915+105V4641 Sgr ccV4641 SgrGRS1915+105GROJ165540XTEJ1550564CYNGUS X-3XTEJ1748288SCORPIO X-1LS I 61303LS 5039SS 433CI CAMCIRCINUS X-1Grzegorz Rossa., Hipoteza eteru, opis, Warszawa,luty AD20014 grudnia AD 2006 _____58 tycznego, ani odpowiednika twardej powierzchni, na ktrej moe zachodzi wymiana pdu i zostazainicjowana reakcjatermojdrowa. Ruch obrotowy czarnej dziurynajefektywniej oddziaywujew ergosferze,z dalaod wewntrznejkrawdzidyskuakrecyjnego.Tempera dysku akrecyjnego mikrokwazara jest o dwa rzdy wielkoci wysza od temperatury dysku akrecyjnego kwazara. Przyczynypowstawaniadetww mikrokwazarachz gwiazdneutronow i w kwazarach i mikrokwazarach z czarn dziur s rne. Przestrzena zewntrzhoryzontuzdarzeczarnejdziuryjest dla falieteruzunifi-kowanych oddziaywa orodkiem reaktywnym. Po wyjciu pozahoryzontfala eteru zani-kaeksponencjalniena odlegocirzdudugocifali.Przestrzewewntrzhoryzontu jest dla falieteruorodkiemdyspersyjnym.Horyzontjest dla falieterugranic dwch rnych orodkw, a jednoczenie lustrem pprzeroczystym. Fala eteru czciowo przez horyzont przechodzi, a czciowo si od niego odbija. Wewntrz horyzontu fala eteru jest fal stojc. Horyzontzawierajcyfal eterunie ma staego pooenia w ukadzie od-niesieniaczarnejdziury.Grzbietfalieterucofahoryzontdo wewntrz,dolinaprzesuwa na zewntrz. Materia wpadajca do czarnej dziury zawierajcej fal eteru unifikuje oddzia-ywaniai zamieniasi w fal eteruw doliniefali eteru, czym j jeszcze bardziej pogbia. Jest to zjawisko analogiczne do emisji wymuszonej. Polegrawitacyjnedyskuakrecyjnegodeformujeksztathoryzontuczarnejdziury. Horyzont traci symetri sferyczn. Wraz z horyzontem symetri sferyczn traci stojca fala eteru. W fali eteru wytwarzaj si mody. Dety kwazarwi mikrokwazarwz czarn dziu-r s produkowane przez mody biegunowe fali eteru. Teoria wielkiego wybuchu, a teoria stanu stacjonarnego ipotezaeterunie rozstrzygapomidzyteoriamiwielkiegowybuchui stanusta-cjonarnego.Dostarczaargumentwna rzecz obu i modyfikujeje. W hipotezie eterumodel powstania wszechwiata jest podobny do ekpyrotycznego. Wszech-wiatmg powstaz rozpyniciasi supaeterusterczcegonad przestrzeni trjwymiarow.Energiakrzywiznyprzestrzenitrjwymiarowejw ledziach moeby rdemkreacjiczstekfundamentalnychpotrzebnychw teoriistanu stacjonarnego. W kosmologiiwynikajcejz hipotezyeteruWszechwiatmoe by jednoczenieinflacyjnyi stacjonarny.ledziena przemianrosni si dziel.Rne wynikipomiarudugocimoduustrukturyperiodycznejrozmieszczeniamaterii we Wszechwieciew najwikszej skali od 200 do 150mln. lat w. mog by spowodowane pomiaramiledziprzed i w trakciepodziau.Energiakrzywiznyzboczyledzitworzy czstki.PrzyspieszenieCoriolisapowodujepowstawaniemateriiw nadmiarze nad antymateri.Poniewazwikszaniesi objtociWszechwiatai powstawanienowej H Grzegorz Rossa., Hipoteza eteru, opis, Warszawa,lut
